Ocena interwencji publicznej w

obszarze transportu miejskiego i

aglomeracyjnego

Daniel Baliński, Zastępca Dyrektora Departamentu Strategii Rozwoju

Ministerstwo Rozwoju

Warszawa, 27 kwietnia 2017 r.

• System Krajowego Obserwatorium Terytorialnego (KOT) oraz

Regionalnych Obserwatoriów Terytorialnych (ROT).

• System monitorowania Krajowej Polityki Miejskiej (KPM).

• Partnerska Inicjatywa Miast (PIM).

2

Narzędzia monitorowania polityk

publicznych

Jednym z działań w obszarze Rozwój zrównoważony terytorialnie w SOR jest:

• Powiązanie wykorzystania analiz przygotowywanych przez krajowe i

regionalne obserwatoria terytorialne z aktualnymi trendami gospodarczymi

na poziomie regionalnym i lokalnym.

• Większa koncentracja prac badawczych na wyzwaniach rozwojowych

określonych w SOR.

• Dostarczanie rekomendacji dla polityki rozwoju, w tym rozwoju

regionalnego.

• Monitorowanie sytuacji w rozwoju społeczno-gospodarczym i

przestrzennym.

3

Sieć KOT-ROT w Strategii

na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR)

• Aktywne uczestnictwo w prowadzonych pracach badawczych, w tym

angażowanie w prace zlecone przez KOT podmiotom zewnętrznym (model

partycypacyjny).

• Opracowywanie studiów przypadku dotyczących danego województwa w

trakcie realizacji badań przez obserwatorium krajowe.

• Realizacja badań w oparciu o wspólną metodologię przez wybrane

ROTy oraz KOT wypracowaną i/lub z ekspertami zewnętrznymi.

4

Rola i zadania ROT

• Analiza kosztów funkcjonowania inwestycji zrealizowanych z funduszy

unijnych.

• Potrzeby inwestycyjne JST po 2020 r. oraz możliwości ich finansowania

funduszami unijnymi.

• Analiza wpływu zbudowanej infrastruktury drogowej na poziom aktywności

ekonomicznej w otaczających jednostkach terytorialnych.

5

Badania realizowane wspólnie z ROT istotne

z punktu widzenia transportu miejskiego

Analiza kosztów funkcjonowania inwestycji zrealizowanych z funduszy unijnych

Celem badania jest oszacowanie kosztów utrzymania i modernizacji inwestycji

infrastrukturalnych współfinansowanych przez fundusze UE oraz obciążenia budżetów JST z

tego tytułu.

Utrzymanie wybudowanej infrastruktury, jak również inwestycje odtworzeniowe mogą w istotny

sposób obciążać budżety samorządów. Część zrealizowanych projektów generuje ogromne

koszty, a nietrafione inwestycje mogą wręcz zagrażać stabilności finansowej coraz mocniej

obciążonych zadaniami budżetów gmin.

Badanie dostarczy danych, które będą mogły zostać wykorzystane w zakresie modyfikacji

polityk publicznych (racjonalizacji systemu finansowania JST) oraz mogą zostać wykorzystane

podczas planowania środków dla samorządów w perspektywie po 2020 r.

Badanie realizowane we współpracy w ROTami przewiduje wsparcie ROT w ramach dotacji z

POPT na realizację badań lub opracowanie case study dla wybranych województw .

(termin realizacji: III-IV kwartał 2017 r.)

6

Plan pracy KOT na 2017 r.: główne prace

analityczne

Potrzeby inwestycyjne JST po 2020 r. i możliwości ich finansowania funduszami

unijnymi.

Celem badania będzie określenie potrzeb inwestycyjnych JST zarówno w obszarze:

• Infrastruktury technicznej: komunikacji (transportu i łączności), energetycznej (gazownictwo,

ciepłownictwo, elektroenergetyka), gospodarki wodnej (wodociągi, kanalizacja, melioracje),

ochrony biosfery (oczyszczanie środowiska, obszary zieleni) ,

• Infrastruktury społecznej: oświaty i kultury, ochrony zdrowia i opieki społecznej, rekreacji (sport,

turystyka, wypoczynek), administracji publicznej ,

• Przedsięwzięć niezbędnych do podniesienia jakości kapitału ludzkiego do poziomu

pozwalającego na sprostanie wymogom gospodarki opartej na wiedzy oraz dokonanie szacunku

wielkości środków finansowych, jakie powinny być przeznaczone na rozwój zasobów ludzkich .

Badanie będzie realizowane we współpracy w ROTami, przewiduje się wsparcie ROT w ramach

dotacji z POPT na realizację badań lub opracowanie case study dla wybranych województw .

(termin realizacji: III-IV kwartał 2017 r.)

7

Plan pracy KOT na 2017 r.: główne prace

analityczne

Analiza wpływu zbudowanej infrastruktury drogowej na poziom aktywności

ekonomicznej w otaczających jednostkach terytorialnych

Celem badania będzie ocena wpływu nowo wybudowanej infrastruktury drogowej na

poziom rozwoju gospodarczego w bezpośrednim otoczeniu. Badanie pozwoli m.in.

odpowiedzieć na pytania czy nowe drogi przyczyniają się do aktywizacji działalności

gospodarczej w pobliskim otoczeniu, jaki jest obszar oddziaływania, czy przyciągają

kolejne, nowe inwestycje, czy podnosi się produktywność jednostek gospodarczych

działających w ich pobliżu.

Badanie będzie realizowane we współpracy w ROTami, przewiduje się wsparcie ROT w

ramach dotacji z POPT na realizację badań lub opracowanie case study dla wybranych

województw.

(termin realizacji: III-IV kwartał 2017 r.)

8

Plan pracy KOT na 2017 r.: główne prace

analityczne

Krajowa Polityka Miejska 2023 (KPM) – dokument stanowiący odpowiedź na kluczowe

problemy polskich miast, znajdujące odzwierciedlenie w wymiarze terytorialnym

Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR), która wychodzi naprzeciw

wyzwaniom miast, poprzez takie działania, jak realizacja strategii niskoemisyjnych,

transport publiczny, efektywność energetyczna, jakość powietrza, przeciwdziałanie

niekontrolowanej suburbanizacji, poprawa ładu przestrzennego.

Cel KPM 2023: Miasto zwarte i zrównoważone (wspieranie zrównoważonego rozwoju

ośrodków miejskich, w tym przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej

suburbanizacji), odnosi się wyraźnie do kwestii transportu i mobilności miejskiej

(rozwijanie sieci transportu w OF, ze szczególnym naciskiem na upowszechnianie

transportu zbiorowego oraz promowaniem ruchu rowerowego i pieszego).

KPM wskazuje na potrzebę szerokiego zakresu działań odziaływujących na mobilność

mieszkańców poprzez odpowiednie kształtowanie obszarów miejskich i wprowadzanie w

życie właściwych rozwiązań inwestycyjnych i organizacyjnych.

9

Krajowa Polityka Miejska – transport i

mobilność miejska

Współpraca MR z GUS dotycząca wypracowania spójnego systemu monitorowania

polityki miejskiej, w tym kwestii transportowych, m.in. w oparciu o system STRATEG .

Wypracowywany system:

• Dostarczy wiarygodnych, systematycznie zbieranych danych,

• Ułatwi analizę stanu oraz trendów dla efektywnego zarządzania rozwojem miast,

• Umożliwi postawienie prawidłowej diagnozy stanu rozwojowego miast w oparciu o

pozyskane dane na temat efektów podejmowanych działań,

• Pozwoli na dostosowanie wdrażanych działań do zmieniających się potrzeb,

• Wnioski z monitorowania polityki miejskiej stanowić będą nie tylko bogate źródło wiedzy

na temat zmian zachodzących w miastach, ale także bazę dla tworzenia długookresowych

strategii miejskich.

System STRATEG jest unowocześniany – m.in. rozszerzanie funkcjonalności na

aplikacje na telefony i tablety 10

System monitorowania Krajowej Polityki Miejskiej

Aktualne propozycje wskaźników istniejących w statystyce publicznej z zakresu transportu i

mobilności miejskiej (do STRATEGa): - długość linii komunikacji miejskiej na 1 km2 powierzchni

lub na 1000 mieszkańców , - liczba przewozów pasażerskich na 1 mieszkańca, - liczba pieszych i

rowerzystów zabitych lub ciężko rannych w wypadkach drogowych w terenie zabudowanym.

Najpełniejsze źródło informacji na temat zagadnień transportowych dostarczają Kompleksowe

Badania Ruchu przeprowadzane w miastach i ich obszarach zewnętrznych. Badania, zazwyczaj

cykliczne podejmowane są z inicjatywy lokalnych samorządów, a zgromadzone dane służą w głównej

mierze do zarządzania kwestiami transportowymi na danym obszarze. Dane statystyczne

dostarczane przez podmioty administracji i gospodarcze stanowią obok prezentacji skali danego

zjawiska atrybut porównawczy.

Problemem przy wykorzystaniu danych statystycznych może być niemożliwość ich odniesienia do

pożądanych podziałów administracyjnych, zbyt wysoki stopień agregacji, brak adekwatności sposobu

pozyskiwania danych przez poszczególne podmioty, różne interwały pozyskiwania danych, wysokie

koszty pozyskiwania danych (komercyjne bazy GUS i inne odpłatne bazy).

Kolejny etap prac - wypracowywanie metodologii dla nowych wskaźników do statystyki

publicznej.

11

System monitorowania Krajowej Polityki

Miejskiej

Prace testowe do badania dot. dostępności przestrzennej miast wojewódzkich:

• Poznań i 6 okolicznych gmin (test),

• Dojazdy do pracy, przepływ samochodowy – możliwość rozszerzenia zakresu badania

(np. drogowy transport publiczny),

• Miasta wojewódzkie i ich strefy dojazdowe – możliwość rozszerzenia zakresu

przestrzennego badania,

• Możliwości crowd – sourcingu, technologie Big Data do przetwarzania dużej ilości danych

strumieniowych - źródło danych Google Distance Matrix API (częstotliwość pobierania

danych – co 15 minut), pomiar obejmuje m.in. czasy dojazdu, uwzględnia korki, ruch w

weekendy, ferie, święta, rozkłady prędkości pojazdów.

Innym testowanym badaniem jest badanie dot. dojazdów uczniów do szkół w miastach wojewódzkich:

• Brak w statystyce takich badań, - możliwość rozszerzenia na badania na wszystkie gminy, -

Łódź, Skierniewice (badania testowe).

12

Monitorowanie kwestii transportowych –

prace GUS w ramach współpracy z MR

Przykładowe wyniki badań testowych (źródło US Poznań)

13

Monitorowanie kwestii transportowych –

prace GUS w ramach współpracy z MR

14

Monitorowanie kwestii transportowych –

prace GUS w ramach współpracy z MR

1. Wzmocnienie i zachęcanie do partnerskiej współpracy i

wymiany wiedzy między miastami oraz innymi podmiotami,

zaangażowanymi w kształtowanie i realizację polityki miejskiej.

15

Partnerska Inicjatywa Miast – cele

Poprawa warunków rozwojowych oraz wspomaganie

zintegrowanego i zrównoważonego rozwoju polskich miast

Cel

strategiczny

Cele szczegółowe

2. Kapitalizacja wiedzy i wypracowanie oddolnych propozycji rozwiązań systemowych zawierających rekomendacje dla polityki krajowej i europejskiej (w tym dla polityki spójności 2020+) w zakresie zrównoważonego rozwoju miast.

3. Podniesienie kompetencji kadr instytucji zajmujących się zarządzaniem i realizacją polityki rozwoju na obszarach miejskich do partnerskiej współpracy i realizacji innowacyjnych projektów (zmiana myślenia, otwartość na zmiany, inspirowanie).

4. Włączenie miast w realizację celów krajowych i europejskich, w tym w realizację Agendy Miejskiej UE czy Nowego Programu ONZ dla miast (New Urban Agenda).

16

Zakres tematyczny pierwszych pilotażowych

Sieci

Proponowane tematy 4-5 pierwszych Sieci wymiany doświadczeń nawiązujące do

partnerstw Agendy Miejskiej UE oraz celów i kierunków Strategii na rzecz

Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR):

• Zrównoważona Mobilność Miejska.

• Praca i umiejętności w gospodarce lokalnej.

• Zrównoważone kształtowanie przestrzeni i rozwiązania oparte na środowisku

naturalnym.

• Jakość powietrza.

• Rewitalizacja.

17

Trzy główne komponenty działania każdej

Sieci

Działania związane z wymianą doświadczeń

i wzajemnym uczeniem się

Organizacja spotkań

Zebranie dobrych praktyk i innowacyjnych

rozwiązań

Dodatkowe badania i ekspertyzy

Inżynieria przekładania dobrych praktyk na

rzeczywistość

Działania związane z kapitalizacją wiedzy i

wypracowaniem oddolnych propozycji

rozwiązań systemowych

Rozpowszechnianie informacji i włączenie do

głównego nurtu polityki na poziomie lokalnym

Powołanie w każdym mieście Lokalnego

Partnerstwa

Praca na poziomie sieci nad Planem Ulepszeń

Opracowanie wkładów w prace partnerstw AM UE –

zasilenie polskich partnerów biorących udział

w partnerstwach

Przepływ informacji pomiędzy krajowymi i

europejskimi partnerstwami w ramach AM UE

Praca w każdym mieście nad dokumentem Miejska

Inicjatywa Działań

Ogólny komponent rozpowszechniania zdobytej wiedzy w ramach wszystkich działających sieci dla szerszego grona odbiorców

18

Cel działania sieci

zrównoważona mobilność miejska

Celem działalności sieci pilotażowej dotyczącej zrównoważonej mobilność ma być zmiana myślenia o zarządzaniu mobilnością:

• Budowa wygodnych i atrakcyjnych środków transportu niskoemisyjnego oraz postrzeganie ulic nie tylko poprzez funkcje transportowe dla motoryzacji indywidualnej.

Tworząca się sieć będzie poszukiwała partnerów o podobnych wyzwaniach, chcących realnie wprowadzać zmiany, poszukujących ku temu odpowiednich metod i działań, ale także przekonania, że skutki będą korzystne.

19

Główne obszary zainteresowania sieci

zrównoważona mobilność miejska

• Kształtowanie przestrzeni miejskiej w sposób sprzyjający zrównoważonym zachowaniom komunikacyjnym.

• Budowa atrakcyjnej oferty transportu publicznego.

• Integracja transportu publicznego, w tym budowa kolei aglomeracyjnych, stymulowanie rozwoju komunikacji powiatowej, integracja transgraniczna.

• Wdrażanie elektromobilności i nowych wzorców korzystania z samochodu (car-sharing).

• Polityka rowerowa – inżynieria ruchu, rowery miejskie.

• „Miękkie” promowanie zrównoważonej mobilności (edukacja i promocja).

• Tworzenie planów zrównoważonej mobilności oraz koordynacja i monitoring ich wdrażania.

20

Transport i mobilność miejska w KPM

Uwarunkowania:

• Gwałtowny wzrost motoryzacji na przestrzeni ostatnich 20 lat: zatłoczenie ulic negatywne skutki środowiskowe, pogorszenie jakości życia i atrakcyjności przestrzeni.

• Intensywna suburbanizacja.

• Rozbudowa układu drogowego i zwiększanie jego przepustowości nie daje rozwiązania.

Wyzwania:

• Osiągnięcie zrównoważonej mobilności.

• Zmiana zachowań komunikacyjnych („odwrócenie trendu”).

• Racjonalne zagospodarowywanie nowych obszarów z równoległym tworzeniem docelowych systemów obsługi komunikacyjnej.

21

Transport i mobilność miejska w KPM

• Zmiana zachowań komunikacyjnych – odwrócenie trendu do codziennego korzystania z samochodu osobowego.

• Nadawanie priorytetu komunikacji zbiorowej.

• Poprawa warunków ruchu rowerowego i pieszego.

• Integracja systemów transportowych, tworzenie węzłów przesiadkowych, tworzenie wspólnych systemów taryfowych i biletowych, systemy zarządzania ruchem.

• Organizacja sytemu i zasad parkowania i strefy ruchu ograniczonego.

• Relacje z ruchem dalekobieżnym, eliminacje ruchu tranzytowego wewnętrznego i zewnętrznego z centów miast.

• Zrównoważona mobilność miejska.

• Ograniczenie transportochłonności miast.

• Zagospodarowanie przestrzenne obszarów miejskich i ich obsługa transportowa.

Dziękuję za uwagę