[Type text]

Publikacja powstała w ramach projektu SPOŁECZNIE ODPOWIEDZIALNA UCZELNIA

realizowanego przez Wyższą Szkołę Pedagogiczną TWP w Warszawie

Opracowanie: Łukasz Makuch

Marzec 2011 r.

Normy i standardy

społecznej odpowiedzialności biznesu

(CSR)

Przewodnik po kluczowych standardach społecznej

odpowiedzialności biznesu oraz relacjach i współzależnościach

pomiędzy nimi zachodzących.

S t r o n a | 2

2

S t r o n a | 3

3

Spis treści

Wstęp .................................................................................................................................... 4

1. Wprowadzenie do norm i standardów CSR .................................................................... 5

1.1. Rys historyczny........................................................................................................... 5

1.2. Typy i rodzaje norm i standardów ............................................................................... 6

2. Wybrane normy i standardy CSR ................................................................................... 8

2.1. Kodeksy ...................................................................................................................... 9

2.1.1. Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych .........................................10

2.1.2. Inicjatywa Global Compact .....................................................................................14

2.2. Normy ........................................................................................................................17

2.2.1. Norma ISO 26000 (Guidance on social responsibility) ............................................17

2.2.2. SA 8000 .................................................................................................................23

2.3. Wytyczne dialogu, komunikacji, mierzenia i raportowania ..........................................24

2.3.1. AA 1000 .................................................................................................................25

2.3.2. Model LBG .............................................................................................................28

2.3.3. Wytyczne GRI (Global Reporting Initiative) ............................................................31

3. Znaczenie oraz rola norm i standardów CSR ................................................................36

S t r o n a | 4

Wstęp

Wzrastające w ostatnich czasach poczucie odpowiedzialności i wpływu biznesu na

otoczenie, a jednocześnie poszukiwania metod i narzędzi włączania odpowiedzialności w

działalność przedsiębiorstw doprowadziło do powstania szeregu instrumentów do wdrażania,

zarządzania, mierzenia oraz komunikowania społecznej odpowiedzialności biznesu

(Corporate Social Responsibility – CSR). Mówimy tutaj zarówno o licznych wytycznych,

normach, kodeksach wyznaczających aspiracyjne zasady w odniesieniu do zachowań

biznesowych, jak również o kompleksowych systemach zarządzania, narzędziach audytu,

komunikacji bądź metodologiach „screeningu” inwestycyjnego. Wprawdzie brak jest

wiarygodnych danych odnośnie konkretnej liczby firm, które stosują poszczególne

instrumenty, to można stwierdzić, iż w ostatnich latach zastosowanie instrumentów CSR

stało się powszechne w środowisku biznesu, w szczególności biznesu międzynarodowego.

Celem niniejszej publikacji jest prezentacja norm i standardów społecznej

odpowiedzialności biznesu, relacji i współzależności pomiędzy nimi zachodzących oraz

ocena ich funkcjonalności i roli w promowaniu oraz wdrażaniu kwestii ekonomicznych,

środowiskowych i społecznych do praktyki biznesowej. Stosuję szeroką definicję „standardu”

i przez to pojęcie rozumiem inicjatywę mającą na celu zmianę zachowań korporacyjnych w

sposób zauważalny i powtarzalny, możliwą do implementacji w przedsiębiorstwie,

przełożenia na procesy, systemy i mechanizmy. Standard, w tym rozumieniu, obejmuje

szeroko pojęte wytyczne, kodeksy postępowania, instrumenty zarządcze, jak również

metody oceny i porównań inwestycyjnych oraz normy podlegające audytowi. Na potrzeby

pracy zamiennie będę używał nazw: norma, standard, instrument, narzędzie oraz inicjatywa.

Postrzegam społeczną odpowiedzialność biznesu jako efektywną koncepcję

strategiczną umożliwiającą przedsiębiorstwom długoterminowy rozwój, w szczególności

opieram się na definicji Forum Odpowiedzialnego Biznesu, zgodnie z którą CSR to:

Strategia zarządzania, która pozwala minimalizować ryzyko

i maksymalizować szanse na powodzenie firmy w długim okresie,

Umiejętność prowadzenia przedsiębiorstwa w taki sposób, aby zwiększyć jego

pozytywny wkład w społeczeństwo, a jednocześnie minimalizować negatywne

skutki działalności

Sposób, w jaki firma na co dzień traktuje uczestników procesu rynkowego

(czyli swoich interesariuszy): klientów i partnerów biznesowych, pracowników,

społeczność lokalną.

S t r o n a | 5

1. Wprowadzenie do norm i standardów CSR

1.1. Rys historyczny

W ciągu kilku ostatnich dekad mogliśmy zaobserwować przejście odpowiedzialności

za próby kontroli działań przedsiębiorstw, w tym koncernów transnarodowych, od państw

narodowych w ręce opinii publicznej i społeczeństwa. Wraz z ograniczeniem roli państwa

oraz stopnia regulacji poszczególnych rynków i wzrostem znaczenia sił rynkowych, jak

również wzrostem znaczenia sił poszczególnych przedsiębiorstw pojawiła się potrzeba

stworzenia pewnych reguł gry rynkowej w celu zapewnienia standardów postępowania.

Pierwsze próby regulacji działalności biznesowej pod postacią kodeksów

postępowania zostały podjęte już w latach 70., jednak z tego okresu przetrwały i wciąż

odgrywają znaczącą rolę jedynie dwa kodeksy – Wytyczne OECD dla Przedsiębiorstw

Wielonarodowych oraz Konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) w odniesieniu

do praw pracowniczych. Lata 70. obfitowały również w pierwsze kodeksy tworzone przez

same firmy, głównie w Stanach Zjednoczonych, co było reakcją na publiczną krytykę działań

międzynarodowych poszczególnych korporacji. Od lat 90 obserwujemy istotną zmianę w

podejściu do kwestii regulacji społecznej odpowiedzialności biznesu, procesowi

indywidualnej samoregulacji zaczyna towarzyszyć trend inicjatyw angażujących wielu

interesariuszy. Ów trend wynika zarówno z faktu postrzeganej słabości samoregulacji

biznesu pod postacią indywidualnie tworzonych i wdrażanych kodeksów, jak również z

rosnącej świadomości i siły opinii publicznej oraz organizacji pozarządowych, wyrażających

się przykładowo bojkotami konsumenckimi oraz działalnością nadzorczą.

Krąg interesariuszy zaangażowanych w powstawanie nowego typu standardów CSR

obejmuje zarówno same przedsiębiorstwa, izby i stowarzyszenia biznesu, poprzez związki

zawodowe, środowisko eksperckie i akademickie kończąc na organizacjach pozarządowych i

konsultantach. Inicjatywy te starają się znieść słabości samoregulacji biznesu, co jest

możliwe dzięki dialogowi i uwzględnianiu poglądów i oczekiwań wielu stron, nie tylko

biznesu. W wyniku takiego podejścia doszło do powstania szeregu instrumentów do

zarządzania, mierzenia oraz komunikowania społecznej odpowiedzialności biznesu. Mówimy

tutaj zarówno o licznych przewodnikach, wytycznych, kodeksach wyznaczających i

zawierających aspiracyjne zasady w odniesieniu do zachowań biznesowych czy źródeł

pozyskiwania produktów, jak również o kompleksowych systemach zarządzania,

narzędziach audytu i komunikacji.

S t r o n a | 6

1.2. Typy i rodzaje norm i standardów

Standardy i instrumenty CSR są odpowiedzią na potrzeby w zakresie wytycznych

odnośnie metod implementacji zasad odpowiedzialności w codziennej praktyce biznesowej

firm, a jednocześnie w zakresie wskaźników, metod i narzędzi ewaluacji, oceny i komunikacji

praktyk odnoszących się do społecznych, środowiskowych oraz etycznych aspektów

funkcjonowania biznesu. Pierwotnym celem tych wszystkich instrumentów jest stworzenie

swoistych podstaw, poziomu minimum jeśli chodzi o praktyki CSR. Jednocześnie mają one

zachęcać do ciągłego rozwoju i doskonalenia, tworzenia coraz bardziej rozbudowanych,

indywidualnych dla każdej firmy programów i strategii. Pomagają organizacjom zarządzać

społeczną odpowiedzialnością, podsuwają wzory postępowań i metody ich implementacji,

uczą oceniać i uwzględniać w swej działalności wpływ na otoczenie podejmowanych działań

operacyjnych.

Istnieniu szeregu inicjatyw i stylów instrumentów towarzyszy duże zróżnicowanie

w zakresie rozmiarów i zawartości, jak również poziomu udokumentowania, sformalizowania,

możliwości wdrożenia oraz istnienia systemu monitoringu. Różnice uzależnione są w

szczególności od obszaru, którego dotyczy dany instrument, jak również od źródła

pochodzenia danego instrumentu. Specjaliści wymieniają kilka propozycji uszeregowania i

klasyfikacji standardów, przykładowo: w zależności od typów instrumentów, źródła ich

pochodzenia, zakresu i tematyki oraz wzajemnych relacji.

Instrumenty CSR obejmują zarówno zestawienia aspiracyjnych zasad postępowania

korporacyjnego, wytyczne odnośnie współpracy międzysektorowej, instrumenty zarządzania

systemowego, wytyczne dotyczące raportowania i komunikowania o odpowiedzialności

i zaangażowaniu społecznym przedsiębiorstw, jak również systemy oceny dla celów

inwestycyjnych. Teoretycznie instrumenty te są dobrowolne, w praktyce jednak, zwłaszcza

w krajach o dłuższych tradycjach w zakresie CSR, firmy są poddawane presji zarówno ze

strony świadomego społeczeństwa, jak również ze strony konkurentów i partnerów

biznesowych. W wielu przypadkach ich stosowanie stanowi swoistą „licencję na działanie”,

dzieje się tak przykładowo, gdy koncern uzależnia współpracę z dostawcą od spełniania

przez niego określonych standardów z zakresu społecznej odpowiedzialności.

S t r o n a | 7

Uogólniając - instrumenty CSR można pogrupować w zależności od tego, czy są to:

1. Aspiracyjne zasady i kodeksy postępowania

Kodeksy i wytyczne, które dostarczają przedsiębiorstwom wzorów szeroko

akceptowanych i pożądanych metod postępowania, lecz którym brakuje formalnych

mechanizmów implementacji oraz zewnętrznej weryfikacji. Niektóre uwzględniają elementy

raportowania (np. UN Global Compact, The Ethical Traiding Initiative lub Globalne Zasady

Sullivana), inne są podawane nieformalnej ocenie społecznej lub formalnej (system punktów

kontaktowych w przypadku Wytycznych OECD dla Przedsiębiorstw Międzynarodowych).

Istnieje również cały szereg kodeksów branżowych, zawierających kwestie specyficzne dla

przedsiębiorstw prowadzących biznes w jednym obszarze (np. IPIECA, ICMM, etc.).

2. Wytyczne odnośnie systemu zarządzania oraz systemy certyfikacji

Wytyczne, które mogą zostać wdrożone, poddane audytowi, rewizji oraz zewnętrznej

certyfikacji na zgodność ze standardem. Mogą one dotyczyć samej organizacji (np. Rodzina

Norm ISO, EMAS1), miejsca pracy (np. SA8000) bądź produktu (np. FSC2). Instrumenty te

umożliwiają przedsiębiorstwom praktyczną implementację filozofii CSR, budując

równocześnie wiarygodność w oczach interesariuszy dzięki zewnętrznej certyfikacji

i weryfikacji.

3. Wskaźniki oceny używane przez agencje inwestycyjne (SRI)

Zestawy kryteriów używanych do budowy wskaźników oceny stosowanych przez

fundusze inwestycyjne celem identyfikacji firm kwalifikujących się do włączenia w zakres

koszyka inwestycyjnego. Poszczególne fundusze mają własne metody oceny

i weryfikacji, natomiast inwestorzy indywidualni mogą skorzystać z indeksów giełdowych

takich jak np. FTSE4Good lub DowJonesSustainabilityIndexes.

4. Wytyczne raportowania i komunikacji

Wytyczne dotyczące raportowania i mechanizmów komunikacji odpowiedzialności nie

określają poziomów odpowiedzialności, które przedsiębiorstwo musi osiągnąć, lecz

dostarczają metod, procedur komunikacji, prowadzenia dialogu z interesariuszami

i odpowiadania na ich potrzeby w odniesieniu do społecznych, środowiskowych

i ekonomicznych aspektów funkcjonowania firmy. Możemy tu wymienić Wytyczne Global

Reporting Initiative oraz AA 1000. Podobnie jak w przypadku kodeksów, istnieje również

szereg wytycznych branżowych, wskazujących istotne treści i tematy do komunikowania.

1 EMAS - Eco Management and Audit Scheme - System Ekozarządzania i Audytu

2 FSC - Forest Stewardship Council - System certyfikacji produktów i gospodarki leśnej

S t r o n a | 8

2. Wybrane normy i standardy CSR

Rozdział drugi w całości jest opisem najbardziej znanych i najczęściej wdrażanych

międzynarodowych standardów CSR.

Firmy wdrażają kodeksy jako narzędzie zarządzania oraz komunikacji wartości

i standardów etycznych, którymi się kierują w swej działalności, wpłynięcia na praktyki

operacyjne swoich obecnych i potencjalnych partnerów biznesowych, informowania

konsumentów o zasadach jakimi się kierują podczas produkcji produktów i świadczenia

usług. Kodeksy są instrumentem promocji fundamentalnych praw ludzkich, pracowniczych

oraz środowiskowych, oraz sposobem na walkę z korupcją w szczególności w odniesieniu do

firm działających w krajach i na obszarach o podwyższonym ryzyku w tym zakresie. Niektóre

firmy wdrażają je pod wpływem presji zewnętrznej (ze strony mediów, konsumentów,

administracji publicznej, organizacji pozarządowych, konkurentów, partnerów biznesowych)

lub wewnętrznej (np. związki zawodowe, akcjonariusze).

Istnieje cały szereg różnych standardów zarządczych (odnoszących się np. do

jakości, środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa pracy), które umożliwiają organizacjom

i przedsiębiorstwom wdrożenie kwestii społecznych, środowiskowych oraz tych odnoszących

się do interesariuszy, do codziennej praktyki biznesowej, procesu podejmowania decyzji oraz

działalności operacyjnej. Często są to praktyczne narzędzia implementacji CSR, będące

zestawami procedur, procesów opisanych krok po kroku bądź specyfikacji odnoszących się

zarówno do procesu zarządczego, decyzyjnego, jak również do działalności operacyjnej

i relacji z otoczeniem organizacji. Celem wszelakich norm i standardów jest próba

systematyzacji pojęć i metod podejścia oraz dostarczenie konkretnych narzędzi i sposobów

wdrażania filozofii CSR w firmach. Wśród najbardziej znanych i najchętniej stosowanych,

które opisuję w tym rozdziale, możemy wymienić normy – ISO 26000, AA1000 oraz SA

8000. Standardy są zazwyczaj tworzone i rozwijane przez szerokie grono podmiotów

poczynając od samych firm, konsultantów poprzez organizacje pozarządowe, środowisko

akademickie, aż po organy rządowe i międzynarodowe organizacje.

Kolejnym krokiem przedsiębiorstw po wdrożeniu kodeksu bądź norm z zakresu CSR

jest niejednokrotnie komunikacja o postępach i realizowanych działaniach. Raporty CSR są z

jednej strony ważnym narzędziem zarządczym, zmuszającym firmę do dogłębnej analizy

własnej odpowiedzialności oraz przeglądu wszystkich procesów biznesowych, z drugiej

strony jest to istotne narzędzie dialogu przedsiębiorstwa z otoczeniem.

S t r o n a | 9

2.1. Kodeksy

Pierwsze próby stworzenia międzynarodowych standardów w odniesieniu do

społecznej odpowiedzialności biznesu podjęto w latach 70. przez OECD i zaowocowały

dokumentem pt. Wytyczne dla przedsiębiorstw wielonarodowych (Guildelines on

Multinational Enterprises), oraz przez Międzynarodową Organizację Pracy, która w 1977 r.

uchwaliła Trójstronną Deklarację Zasad Dotyczących Przedsiębiorstw Międzynarodowych i

Polityki Społecznej (Tripartite Declaration of Principles concerning Multinational Enterprises

and Social Policy). Standardy te nie spotkały się jednak z dużym zainteresowaniem. Dopiero

zmiana klimatu biznesowego w latach 90., spowodowała wznowienie prac nad stworzeniem

jednolitych podstawowych zasad prowadzenia działalności gospodarczej. Świat biznesu

aktywnie włączył się w próby ustalenia uniwersalnych zasad, podkreślając coraz mocniej

potrzebę uwzględnienia społecznej odpowiedzialności w praktyce biznesowej.

W 1994 r. uaktualniono Wytyczne dla przedsiębiorstw międzynarodowych. Natomiast

w 2000 r. poprawiono Trójstronną Deklarację Zasad Dotyczących Przedsiębiorstw

Międzynarodowych i Polityki Społecznej, której zapisy są wytycznymi (do uwzględnienia w

kodeksach postępowania) dla przedsiębiorstw międzynarodowych w obszarach dotyczących

spraw zatrudnienia, przestrzegania praw pracowniczych oraz warunków pracy. W 2000 r.

z inicjatywy Sekretarza Generalnego ONZ Kofi Annana powstała inicjatywa Global Compact

zachęcająca do przestrzegania w działalności biznesowej 9 uniwersalnych zasad - reguł

wynikających z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Karty Podstawowych Zasad Prawa

Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz ustaleń Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro. „Dotyczą

one trzech obszarów: praw człowieka, standardów pracy i środowiska naturalnego”3 „Próby

opracowania zasad społecznej odpowiedzialności w działalności przedsiębiorstw

podejmowali także przedstawiciele biznesu. Pojawiło się wiele propozycji opracowań dla

konkretnych przedsiębiorstw lub branż (np. The Ceres Principles), jak i o charakterze

międzygałęziowym. Do jednych z najbardziej rozpowszechnionych należą m.in. Zasady

prowadzenia działalności gospodarczej przyjęte przez Okrągły Stół w Caux w 1994 r. oraz

Globalne Zasady Sullivana przyjęte w 1977 r., a następnie uaktualnione w 1999 r.”4

Wszystkie powyżej wymienione inicjatywy mają charakter kodeksów postępowania,

czyli swoistych deklaracji zasad biznesowych definiujących całokształt stosunków w różnych

dziedzinach między firmą a jej interesariuszami. Pozbawione są one zazwyczaj

3 www.globalcompact.org.pl

4 Więcej niż zysk, czyli odpowiedzialny biznes, Rok B., Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa

2001,, s.166-167

S t r o n a | 10

mechanizmów wdrażania oraz, co wręcz istotniejsze, mechanizmów nadzoru i zewnętrznej

weryfikacji.

2.1.1. Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw

wielonarodowych

Wytyczne dla przedsiębiorstw wielonarodowych stanowią zbiór zaleceń odnoszących

się do odpowiedzialnego prowadzenia działalności, które poszczególne rządy adresują do

przedsiębiorstw transnarodowych, prowadzących działalność na terenie bądź z terenów

państw stosujących Wytyczne. Wyrażają one wartości wspólne dla rządów krajów

pochodzenia większości zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz większości

przedsiębiorstw wielonarodowych i jednocześnie mają zastosowanie do działań

prowadzonych na całym świecie. Wytyczne nie są prawnie obowiązującym dokumentem, nie

stanowią konkurencji, nie są ważniejsze ani nie zastępują obowiązujących w danym kraju

praw. Prezentują jedynie standardy postępowania, stanowiące uzupełnienie względem

obowiązującego prawa, co oznacza, iż nie tworzą sprzecznych wymogów. Jak czytamy

w dokumencie: „Wytyczne mają na celu zapewnienie zgodności działań przedsiębiorstw

z założeniami polityki rządu, wzmocnienie podstaw wzajemnego zaufania pomiędzy

przedsiębiorstwami a społecznościami, wśród których prowadzą swoją działalność, pomoc

w poprawie klimatu dla inwestycji zagranicznych oraz zwiększenie wkładu przedsiębiorstw

wielonarodowych w trwały, zrównoważony rozwój.”5 Adresowane są do przedsiębiorstw,

jednak to władze krajowe poprzez sieci Krajowych Punktów Kontaktowych odpowiadają za

ich promocję oraz pomoc we wdrażaniu. Wytyczne zawierają procedury dotyczące ich

wprowadzania, realizacji oraz kontroli.

Wytyczne są reakcją na globalizację, internacjonalizację przedsiębiorstw, wkraczanie

na nowe, zagraniczne rynki nie tylko dużych, ale również małych i średnich przedsiębiorstw,

wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych, fuzji i przejęć międzynarodowych.

„Charakter, zakres oraz tempo zmian ekonomicznych stały się źródłem nowych,

strategicznych wyzwań dla przedsiębiorstw oraz osób i instytucji, na które ma wpływ

działalność przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa wielonarodowe mają możliwość realizowania

najlepszych praktyk w zakresie polityki trwałego, zrównoważonego rozwoju, mogących

zapewnić spójność celów społecznych, gospodarczych oraz z zakresu ochrony

środowiska.”6 Jak piszą autorzy Wytycznych - „Przykład wielu przedsiębiorstw

wielonarodowych dowodzi, iż przestrzeganie wysokich standardów postępowania podmiotów

5 Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, OECD, Przegląd 2000r., s.17

6 Ibidem, s.18

S t r o n a | 11

gospodarczych może sprzyjać rozwojowi ekonomicznemu.”7 W dobie wysokiej konkurencji i

całego szeregu uwarunkowań prawnych, społecznych i regulacyjnych działalności

gospodarczej, wielu przedsiębiorców narażonych jest na pokusę zlekceważenia

poszczególnych norm i zasad postępowania celem uzyskania przewagi konkurencyjnej.

Jednak takie zachowanie ze strony nielicznych może mieć negatywny skutek dla wielu

poprzez wytworzenie negatywnego nastawienia społeczeństwa do biznesu. Wiele

przedsiębiorstw kierując się wartościami wyznawanymi przez swoich założycieli,

pracowników oraz reagując na niepokój społeczny, przystąpiło do tworzenia i wdrażania

wewnętrznych programów, wytycznych i systemów zarządzania zogniskowanych wokół

tematyki odpowiedzialności biznesu względem pracowników, otoczenia, środowiska i innych

interesariuszy. Działania poszczególnych przedsiębiorstw przyczyniły się m.in. do promocji

dialogu społecznego w kwestii odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej.

Wytyczne są głosem w tym dialogu i prezentują oczekiwania rządów odnośnie zasad

postępowania przedsiębiorstw. Poniżej prezentuję w skrócie zawartość dokumentu.

Treść Wytycznych

I. Koncepcje i zasady

Wytyczne są zaleceniami rządów państw dla przedsiębiorstw wielonarodowych, zawierają

zasady i normy dobrych praktyk spójnych z prawodawstwem danego kraju. Ich

przestrzeganie ma charakter dobrowolny i nie podlega egzekwowaniu środkami prawnymi.

II. Zasady ogólne

Przedsiębiorstwa powinny przede wszystkim stosować się do przepisów prawa

obowiązujących na terenie państwa, w którym prowadzą swą działalność, a także

międzynarodowych konwencji w zakresie praw człowieka. Wytyczne zachęcają do

przyczyniania się do wszechstronnego rozwoju gospodarczego, społecznego

i ekologicznego, współpracy z lokalnymi firmami, korzystania z lokalnych zasobów pracy,

tworzenia miejsc pracy, budowy potencjału ludzkiego, nawiązywania pozytywnych relacji

z otoczeniem, opracowywania i stosowania praktyk z zakresu samoregulacji.

III. Jawność informacji

Przedsiębiorstwa powinny ujawniać dane o swej działalności poczynając od informacji

podstawowych poprzez informacje odnośnie prowadzonej działalności, struktury

7 Ibidem, s.18

S t r o n a | 12

organizacyjnej, sytuacji finansowej, wyników działania, aż po kwestie polityk w odniesieniu

do ochrony środowiska, kwestii społecznych, kodeksy postępowania i etyczne.

W szczególności „przedsiębiorstwa powinny ujawniać istotne dane z takich dziedzin, jak:

a. Wyniki finansowe i operacyjne przedsiębiorstwa.

b. Cele przedsiębiorstwa.

c. Główne prawa wiążące się z własnością akcji/udziałów oraz podziałem głosów na

zebraniu udziałowców/akcjonariuszy.

d. Członkowie zarządu oraz kluczowi pracownicy, wraz z pobieranymi przez nich

wynagrodzeniami.

e. Główne przewidywalne czynniki ryzyka.

f. Główne kwestie wiążące się z pracownikami przedsiębiorstwa oraz innymi osobami

i instytucjami, na które ma wpływ działalność przedsiębiorstwa.

g. Struktura i założenia polityki w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem”.8

IV. Zatrudnienie i stosunki pracy

Punkt pierwszy tego rozdziału Wytycznych jest powtórzeniem czterech fundamentalnych

zasad i praw pracy, które zawarto w Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) z

1998 r., a mianowicie: wolności stowarzyszania się i prawa do negocjowania układów

zbiorowych, skutecznego zniesienia pracy dzieci, wyeliminowania wszelkich form pracy

wymuszonej lub przymusowej oraz zniesienia praktyk dyskryminacyjnych w sferze

zatrudniania i działalności zawodowej.

V. Ochrona środowiska

Treść tego rozdziału w szerokim stopniu odzwierciedla zasady i cele zapisane

w Deklaracji z Rio - w Agendzie 21 oraz w innych konwencjach dotyczących środowiska.

Uwzględniono także standardy zawarte w takich instrumentach, jak przykładowo norma ISO

z zakresu systemów zarządzania ochroną środowiska. Wytyczne podkreślają potrzebę

ochrony środowiska i dbałości o rozwój zrównoważony w oparciu o krajowe

i ponadnarodowe normy, cele i zasady.

VI. Zwalczanie korupcji

8 Ibidem, s.24

S t r o n a | 13

Przedsiębiorstwa nie powinny proponować, wręczać ani domagać się łapówek lub innych

nieuzasadnionych korzyści, pośrednio bądź bezpośrednio; nie powinny nawet stwarzać

postaw do przypuszczeń, iż byłyby do tego skłonne lub tego oczekują od drugiej strony.

VII. Ochrona interesów konsumenta

Punkt ten dotyka z jednej strony kwestii marketingu i rzetelnej promocji produktów,

informowania o nich, z drugiej strony natomiast dotyczy samych produktów – jakości ich

wykonania, zgodności z wszelkimi wymaganiami i normami. Zalecane jest również

stworzenie stosownych procedur zgłaszania skarg przez klientów, a następnie, już wewnątrz

firmy, procedur ich rozpatrywania, weryfikowania i dalszego postępowania.

VIII. Nauka i technologia

Przedsiębiorstwa powinny wspierać rozwój nauki i technologii na terenie swojej działalności

poprzez stosowanie takich technologii, które są zgodne z planami rozwojowymi danego

państwa w tym zakresie. Dodatkowo, powinny one umożliwiać transfer

i upowszechnianie know-how, oczywiście przy zachowaniu wymogu ochrony praw własności

intelektualnej, stosować racjonalne warunki udzielania licencji na korzystanie z praw

własności intelektualnej, prowadzić prace badawczo-rozwojowe we współpracy z lokalną

kadrą naukową, instytucjami badawczymi i uczelniami.

IX. Ochrona konkurencji

Przedsiębiorstwa powinny działać w zgodzie z zasadami ochrony konkurencji, co

w szczególności oznacza powstrzymanie się od zawierania i realizacji porozumień pomiędzy

konkurującymi firmami łamiących te zasady (ustalanie cen na stałym poziomie,

manipulacyjne oferty kupna, ograniczenia i kontyngenty produkcyjne, podział rynku między

sobą – terytorialny, branżowy, klientów).

X. Opodatkowanie

„Ważne jest, aby przedsiębiorstwa wnosiły swój wkład w budowanie finansów publicznych

państw goszczących poprzez terminowe płacenie swoich należności podatkowych.

Przedsiębiorstwa winny w szczególności stosować się do przepisów prawa podatkowego i

S t r o n a | 14

regulacji obowiązujących we wszystkich państwach, w których działają, dokładając

najwyższej staranności, aby działać zarówno zgodnie z literą, jak i z duchem prawa i

regulacji.”9

Procedury Implementacyjne Wytycznych

Państwa, sygnatariusze „Deklaracji OECD w sprawie inwestycji międzynarodowych

i przedsiębiorstw wielonarodowych”, czego Wytyczne są częścią, powołały tzw. Krajowe

Punkty Kontaktowe (KPK), których zadaniem jest prowadzenie działalności promocyjnej,

odpowiadanie na pytania oraz prowadzenie dialogu ze stronami zainteresowanymi we

wszystkich kwestiach odnoszących się do Wytycznych. Krajowe Punkty Kontaktowe

wszystkich państw spotykają się co roku w celu wymiany doświadczeń i złożenia

sprawozdania ze swej działalności Komitetowi ds. Inwestycji Międzynarodowych

i Przedsiębiorstw Wielonarodowych (CIME). Zadania Komitetu obejmują konsultacje

Wytycznych na poziomie międzynarodowym – wewnątrz OECD oraz z państwami, także

tymi nie należącymi do OECD, objaśnianie Wytycznych, organizację wymiany poglądów

pomiędzy Krajowymi Punktami Kontaktowymi. KPK rozwijają i utrzymują kontakty

z reprezentantami biznesu, organizacji pozarządowych i innymi zainteresowanymi stronami,

upowszechniają Wytyczne, w szczególności udostępniają je przyszłym inwestorom –

zagranicznym w kraju oraz krajowym – za granicą. W przypadkach szczególnych ich

zadaniem jest rozstrzyganie kwestii spornych powiązanych z realizacją Wytycznych, co

obejmuje przykładowo ocenę zasadności dalszej analizy podnoszonych kwestii, konsultacje

z innymi KPK, a także z krajowym biznesem i organizacjami pozarządowymi, zwrócenie się

do CIME z prośbą o wskazówki interpretacyjne.

2.1.2. Inicjatywa Global Compact

Omawiając międzynarodowe kodeksy odnoszące się do CSR nie można nie

wspomnieć o Inicjatywie Global Compact Sekretarza Generalnego ONZ Kofi Annana

ogłoszonej w 1999 roku na Światowym Szczycie Ekonomicznym w Davos, zaś oficjalnie

podpisanej przez blisko 50 korporacji międzynarodowych w lipcu 2000 roku. Jest to swoisty

sojusz przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych oraz ONZ na rzecz lepszego

9 Ibidem, s.32

S t r o n a | 15

kształtowania procesu globalizacji pod kątem społecznym i ekologicznym. Inicjatywa opiera

się na dziesięciu fundamentalnych regułach z zakresu praw człowieka, standardów pracy

i środowiska naturalnego, a jej celem jest skłonienie reprezentantów świata biznesu na

całym świecie, aby poparli, przyjęli, i stosowali te zasady we wszystkich sferach swojej

działalności.

Funkcjonowanie Inicjatywy opiera się na Biurze wykonawczym GC oraz sześciu

agendach ONZ: „Międzynarodowej Organizacji Pracy, Biurze Wysokiego Komisarza ds.

Praw Człowieka, Programie Narodów Zjednoczonych Ochrony Środowiska, Programie

Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju i Organizacji Rozwoju Przemysłu ONZ oraz Biurze

ONZ ds. Kontroli Narkotyków i Zapobieganiu Przestępczości. GC obejmuje wszystkich

stosownych aktorów społecznych: władze rządowe, określające zasady na których bazują

inicjatywy; firmy, od których oczekuje się określonych działań; pracodawców, skupiających

w swoich rękach konkretne procesy produkcji globalnej; organizacje pozarządowe

reprezentujące rozległą społeczność interesariuszy; oraz ONZ, jedyne prawdziwe światowe

forum polityki globalnej, jako autorytatywnego doradcę”10

.

„Global Compact, oparty na zasadzie dobrowolnego uczestnictwa, wymagający kilku

formalności i pozbawiony biurokratycznych struktur, stanowi unikatowe forum dialogu

i nauki”11, których celem jest zrównoważony wzrost światowej gospodarki. Istotą Inicjatywy

jest współpraca w ramach czterech obszarów:

- Sieci lokalne (inicjatywa globalna, reprezentowana w każdym regionie świata)

- Dialog Społeczny i Analiza (umacnianie założeń GC i wywoływanie coraz szerszej

debaty oraz analiza różnych aspektów globalizacji)

- Centrum Wiedzy (promocja wymiany informacji oraz zmian organizacyjnych

i instytucjonalnych)

- Projekty (koordynacja praktycznych działań i partnerskich inicjatyw z organami ONZ

oraz innymi aktorami społecznymi)

„Global Compact nakłania firmy do poparcia, przyjęcia i stosowania, we wszystkich

sferach działalności, dziesięciu fundamentalnych zasad z zakresu praw człowieka,

standardów pracy, ochrony środowiska i przeciwdziałania korupcji. Przestrzeganie tych reguł

prowadzi do dokonania wielu pozytywnych zmian w sferze działalności operacyjnej firm.

Zasady te wynikają z następujących przyjętych fundamentalnych dokumentów”12:

- „Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

10

www.globalcompact.org.pl 11

Więcej niż zysk …, op.cit., s.180 12

www.globalcompact.org.pl

S t r o n a | 16

- Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy o Fundamentalnych Zasadach

i Prawach w Pracy (The International Labour Organization's Declaration on

Fundamental Principles and Rights at Work)

- Deklaracji z Rio o Środowisku Naturalnym i Rozwoju - Agenda 21 (The Rio

Declaration on Environment and Development)

- Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji (United Nations Convention

against Corruption)”13

Zasady Global Compact brzmią następująco:

Prawa Człowieka

Zasada 1. Popieranie i przestrzeganie praw człowieka przyjętych przez społeczność

międzynarodową.

Zasada 2. Eliminacja wszelkich przypadków łamania praw człowieka przez firmę.

Standardy pracy

Zasada 3. Poszanowanie wolności stowarzyszania się.

Zasada 4. Eliminacja wszelkich form pracy przymusowej.

Zasada 5. Zniesienie pracy dzieci.

Zasada 6. Efektywne przeciwdziałanie dyskryminacji w sferze zatrudnienia.

Środowisko naturalne

Zasada 7. Prewencyjne podejście do środowiska naturalnego.

Zasada 8. Podejmowanie inicjatyw mających na celu promowanie postaw odpowiedzialności

ekologicznej.

Zasada 9. Stosowanie i rozpowszechnianie przyjaznych środowisku technologii.

Przeciwdziałanie korupcji14

Zasada 10. Przeciwdziałanie korupcji we wszystkich formach, w tym wymuszeniom

i łapówkarstwu”15.

Przystąpienie do Global Compact nie jest skomplikowane, wystarczy, iż firma prześle

na adres Sekretarza Generalnego ONZ list, wyrażający poparcie dla programu

oraz zobowiązanie do podjęcia następujących działań takich jak złożenie oświadczenia, o

poparciu dla programu i jego dziesięciu zasad, oraz publiczne ogłoszenie o przystąpieniu do

13

ibidem 14

Nowa, dziesiąta zasada ogłoszona Podczas Szczytu Liderów Global Compact w czerwcu 2004 roku 15

ibidem

S t r o n a | 17

Global Compact. Wymogiem jest również dostarczanie raz do roku raportu ilustrującego,

postęp w zakresie wdrażania zasad Global Compact.

W związku z różnym stopniem wypełniania wymogów przez firmy członkowskie

ponad 2 lata temu rozpoczęto rewizję polityki. Zaczęto od weryfikacji raportowania wdrażania

10 zasad GC, w rezultacie usunięto ponad 2000 organizacji, a informacja o zaleganiu z

raportem jest jawna. Od marca 2011 fakt, rozpoczęto klasyfikację firm członkowskich

zgodnie z poziomem wdrażania CSR. Na podstawie stopnia wdrażania zasad GC oraz

raportowania (CoP) następuje przypisanie do poziomu. Funkcjonują dwa poziomy: „Aktywni”

i „Zaawansowani” oraz grupa firm przyporządkowana do platformy „Uczący się”.

2.2. Normy

„Podstawową słabością kodeksów, deklaracji zasad czy odwoływania się do

przyjętych reguł postępowania jest pozostawianie często słusznych i szczytnych zapisów

poza sferą praktyki i rzeczywistości biznesowej. Wzrost zainteresowania społeczną

odpowiedzialnością wpłynął na konieczność praktycznego podejścia do tej koncepcji. Klienci

zaczęli domagać się dowodów prowadzenia działalności społecznie odpowiedzialnej, dlatego

też zaczęły powstawać szczegółowe uregulowania pozwalające wdrażać i realizować

koncepcję na poziomie strategicznym i operacyjnym przedsiębiorstwa”16. Pomocne okazały

się standardy i normy opracowywane przez niezależne ośrodki, ułatwiające wprowadzanie

społecznej odpowiedzialności do systemu przedsiębiorstwa oraz potwierdzające

i weryfikujące stosowanie tej koncepcji w działalności organizacji. Coraz większą

popularnością cieszą się wystandaryzowane zewnętrzne oceny, jak rodzina Norm ISO,

norma AA1000 czy standard SA8000. Ustalenie jasnych reguł, standardów postępowania

i dbanie o przejrzystość działania jest o tyle ważne, że społeczna odpowiedzialność zakłada

nieustanny dialog z różnymi grupami interesariuszy, często prezentujących sprzeczne

interesy.

2.2.1. Norma ISO 26000 (Guidance on social

responsibility)

ISO (International Organization for Standarization) – Międzynarodowa Organizacja

Normalizacyjna jest organizacją non-profit zajmującą się ustanawianiem międzynarodowych

standardów technologicznych i handlowych. „Do zasadniczych zadań jakie spełnia ISO

16

Więcej niż zysk …, op. cit., s.224

S t r o n a | 18

należy: popieranie opracowywania norm międzynarodowych w celu ułatwienia wymiany

międzynarodowej oraz rozwoju współpracy w zakresie dziedzin związanych z działalnością

naukową, techniczną oraz gospodarczą.”17 Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna w

swych działaniach kieruje się trzema zasadami:

- „Konsensusu, co oznacza uwzględnianie punktów widzenia wszystkich interesariuszy

(np. producenci, dystrybutorzy, użytkownicy, laboratoria badawczo-kontrolne, a także

rządy)

- Szerokiego zakresu stosowania – rozwiązania powinny mieć charakter globalny

- Dobrowolności – wypracowane rozwiązania powstają w wyniku dobrowolnego

zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron”18

Wśród norm ISO, które znalazły lub mają szansę znaleźć szerokie zastosowanie w

CSR możemy wymienić m.in. rodzinę norm ISO serii 14000 (normy dla systemów

zarządzania środowiskowego) ISO 9001 odnoszące się do zarządzania jakością, ISO 18000

adresujące zagadnienia higieny i bezpieczeństwa pracy oraz, obecnie niedawno

opracowaną, normę ISO 26000 opisującą szeroko zagadnienie społecznej

odpowiedzialności organizacji, która zostanie zaprezentowana poniżej.

Historia i proces powstawania Normy ISO 26000

W 2010 roku, Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna przedstawiła ostatecznie,

po latach pracy, zbiór standardów, międzynarodową normę w zakresie społecznej

odpowiedzialności biznesu – Normę ISO 26000, której celem jest skłonienie biznesu (ale nie

tylko) do dobrowolnego angażowania się w działania CSR oraz próba uporządkowania i

uzgodnienia wspólnie z interesariuszami zasad, definicji oraz metod ewaluacji powiązanych

z tą koncepcją. Aby przedstawiony standard reprezentował jak najlepiej opinie wszystkich

środowisk, dokument ten powstał w konsultacji z szerokim gronem interesariuszy.

Rozważania na temat stworzenia standardu CSR przez ISO rozpoczęły się już w roku

2001. Na początku 2003 powołano grupę doradczą, której celem było zbadanie czy

zaangażowanie ISO może wnieść jakąś wartość dodaną w dyskusję na temat CSR

w porównaniu z już funkcjonującymi standardami, inicjatywami i programami. Grupa składała

się z reprezentantów różnych środowisk – biznesu, rządu, sektora non-profit, pracowników,

klientów i organizacji międzyrządowych. W wyniku 18 miesięcy pracy powstał raport

opisujący istniejące inicjatywy, ich bariery i ograniczenia oraz zawierający zalecenie

17

Zarządzanie Jakością – teoria i praktyka, Maciej Urbaniak, Difin, Warszawa 2004, s.45 18

Ibidem, s.45

S t r o n a | 19

odnośnie możliwości ich rozwoju i poszerzenia w ramach normy tworzonej przez ISO.

W rezultacie powołano grupę roboczą pod łączonym przewodnictwem instytucji

standaryzujących ze Szwecji i Brazylii, co jest istotną nowością w zakresie tworzenia

standardów CSR, gdyż w znaczącym stopniu, dzięki przewodnictwu Brazylii, zostanie

uwzględniona perspektywa państw rozwijających się. Grupa robocza w swych pracach

opiera się na metodzie szerokich konsultacji społecznych z przedstawicielami wszelakich

środowisk, dodatkowo są tworzone krajowe jednostki, tak by odzwierciedlić różne, krajowe

punkty widzenia. W ramach grupy roboczej powołano również grupy tematyczne/zadaniowe

zajmujące się szczegółowo poszczególnymi wątkami (przykładowo jest grupa ds.

zaangażowania interesariuszy, ds. zarządzania i nadzoru nad procesem powstawania

normy, ds. komunikacji). Polska również brała czynny udział w procesie tworzenia ISO

26000. W 2008 roku Polski Komitet Normalizacyjny powołał Polski Komitet Techniczny ds.

ISO 26000. Wcześniej zaś zostali wyznaczeni eksperci do Międzynarodowej Grupy Roboczej

ds. ISO 26000, którzy uczestniczyli w sesjach plenarnych.

Finalnie w maju 2010 roku, odbyła się VIII sesja plenarna w Kopenhadze, podczas

której przyjęto treść ISO 26000. W ten sposób zakończyła się sześcioletnia praca, w którą

zaangażowani byli eksperci i obserwatorzy z 99 krajów i 42 organizacji stowarzyszonych. Jak

opisuje Liliana Anam (CSRinfo), jedyny uczestnik z Polski: „Ostatnia sesja była wyjątkowa

pod kątem liczby uczestniczących delegatów jak i samej atmosfery, dążenia do osiągnięcia

konsensusu w kwestiach, w których dotąd nie udało się osiągnąć porozumienia.” Co

ciekawe, jak dodaje: „Ostatnia sesja przyjęła rezolucję powołującą tzw. Post Publication

Organization (PPO), która reprezentuje "kolektywną historię" powstawania standardu i

wiedzę w tym zakresie. Jej zadaniem będzie m.in. wspierać ISO w interpretacji standardu

oraz jego promocji. W trakcie procesu część ekspertów została tzw. registered presenters.

Ich celem jest właściwa prezentacja standardu.” Normę społecznej odpowiedzialności ISO

26000 opublikowano 1 listopada 2010 roku.

Norma ISO 26000

Norma ISO 26000 jest przeznaczona dla ogółu organizacji, zarówno biznesowych, jak

też dla organów administracji rządowej oraz instytucji trzeciego sektora, w krajach

rozwiniętych i rozwijających się. W normie stosuje się pojęcie Social Responsibility

pozbawione przedrostka Corporate w celu podkreślenia szerokiej bazy odbiorców

instytucjonalnych, u których norma ta może znaleźć zastosowanie. Wartością dodaną w

stosunku do istniejących krajowych i międzynarodowych standardów w zakresie CSR jest:

S t r o n a | 20

- stworzenie konsensusu na arenie międzynarodowej w odniesieniu do tego co

właściwie CSR oznacza oraz jakie są kluczowe kwestie, na których organizacje

powinny się skoncentrować

- dostarczenie szczegółowych wytycznych odnośnie metod praktycznej implementacji

zasad w codzienną praktykę organizacyjną

- identyfikacja najlepszych praktyk w oparciu o już istniejące standardy i ich promocję

na skalę międzynarodową

ISO 26000, w odróżnieniu od większości norm ISO, nie jest normą techniczną, lecz

wytycznymi („Guidance on social responsibility”), jednocześnie co należy wyraźnie podkreślić

- nie jest ona przeznaczona do certyfikacji.

Norma zawiera wytyczne dotyczące:

- terminów i definicji związanych z odpowiedzialnością społeczną,

- podstaw, trendów i charakterystyk odpowiedzialności społecznej,

- zasad i praktyk odnoszących się do odpowiedzialności społecznej,

- kluczowych obszarów odpowiedzialności społecznej,

- wdrażania i promowania zachowania odpowiedzialnego społecznie w organizacji

i w jej politykach i praktykach w obrębie jej sfery wpływu,

- identyfikowania i angażowania interesariuszy,

- komunikowania zobowiązań, osiągnięć i innych informacji związanych

z odpowiedzialnością społeczną.

ISO 26000 definiuje społeczną odpowiedzialność jako "Odpowiedzialność organizacji za

wpływ jej decyzji i działań (produkty, serwis, procesy) na społeczeństwo i środowisko",

poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie, które:

- przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, zdrowia i dobrobytu społeczeństwa

- bierze pod uwagę oczekiwania interesariuszy

- jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami

zachowania

- jest wprowadzone w całej organizacji i praktykowane w jej działaniach w obrębie jej

strefy wpływu

S t r o n a | 21

Główną część standardu

poświęcono siedmiu obszarom

społecznej odpowiedzialności

biznesu:

- ład korporacyjny

- prawa człowieka

- praktyki w miejscu

pracy

- środowisko

- praktyki rynkowe

- kwestie konsumenckie

- zaangażowanie

społeczne i rozwój

społeczności.

Zaletą ISO 26000 jest

potencjał likwidacji chaosu

terminologicznego, szerokie zdefiniowanie społecznej odpowiedzialności, jak również

wytyczne odnośnie implementacji. Norma zawiera również bibliografię odwołującą się do

szeregu uznanych dokumentów międzynarodowych w zakresie poszczególnych obszarów

społecznej odpowiedzialności oraz Aneks, ilustrujący listę inicjatyw międzynarodowych.

S t r o n a | 22

Schemat zawartości Normy ISO 26000:

S t r o n a | 23

2.2.2. SA 8000

Standard SA 8000 jest normą przeznaczoną do stosowania w systemie niezależnej

weryfikacji, określającą wymogi w zakresie społecznej odpowiedzialności, jakie dane

przedsiębiorstwo powinno spełniać. Norma ta obejmuje tylko niektóre ze wskaźników CSR,

głównie te z obszaru przestrzegania podstawowych praw człowieka, praw pracowniczych

oraz systemu zarządzania kapitałem ludzkim. Prace nad SA 8000 zaczęto już w 1997 roku

z inicjatywy Council on Economic Priorities (obecnie: Social Accountability International).

Powołano Radę Doradczą oraz nawiązano współpracę z wieloma organizacjami, które

pracowały wspólnie nad stworzeniem i wdrażaniem standardów społecznej

odpowiedzialności, i w rezultacie w styczniu 1998 ogłoszono jednolity standard SA 8000

(Social Accountability 8000), bazujący w swej konstrukcji na normach jakości ISO. Do audytu

normy i przyznawania certyfikatów na zgodność upoważniono początkowo trzy

międzynarodowe organizacje certyfikujące: SGS-ICS, DNV i BVQI.

Norma formułuje osiem szczegółowych warunków wstępnych, których spełnienie jest

warunkiem sine qua non przystąpienia do punktu dziewiątego, określającego poszczególne

elementy strategii odpowiedzialności społecznej względem wszystkich zainteresowanych

stron.

Warunki wstępne:

1. „nie zatrudnianie dzieci

2. nie stosowanie pracy przymusowej

3. spełnianie podstawowych zaleceń bezpieczeństwa środowiska pracy

4. wolność zrzeszania się i prawo do negocjacji zbiorowych

5. nie stosowanie dyskryminacji

6. nie stosowanie przymusu fizycznego lub psychicznego wobec pracowników

7. przestrzeganie regulacji prawnych odnośnie dopuszczalnej ilości godzin pracy

8. zapewnianie wynagrodzenia nie niższego niż wymagane przez prawo”19

Jak łatwo można stwierdzić - warunki wstępne są całkowicie elementarne oraz dotyczą

w rzeczywistości przestrzegania podstawowych praw człowieka i praw pracowniczych, są

swoistym punktem wyjścia do społecznej odpowiedzialności biznesu, do implementacji

koncepcji CSR w struktury zarządcze w firmie. W ramach systemu zarządzania wymaga się

natomiast od organizacji:

„Sformułowania polityki społecznej firmy (misja, realizowane cele, istniejące

procedury)

19

Więcej niż zysk …, op.cit., s.232-235

S t r o n a | 24

Stworzenia procesu ciągłego doskonalenia

Nawiązanie i utrzymywanie relacji z głównymi interesariuszami wewnętrznymi

i zewnętrznymi

Stworzenie systemu komunikacji społecznej

Dokumentowania zasad, sposobów realizacji i wyników

Kontrolowania dostawców i partnerów w aspekcie polityki społecznej”20

Analogicznie jak normy serii ISO 9000 i ISO 14000, standard SA 8000 nie definiuje

szczegółowych „poziomów odpowiedzialności” do osiągnięcia przez przedsiębiorstwa.

„Wyznacza on natomiast cechy systemów zarządzania zapewniające pożądany przebieg

procesów czy działań istotnych z uwagi na cel zarządzania. Audytor pełni funkcję

weryfikatora delegowanego do zebrania obiektywnych dowodów na zgodność lub

niezgodność badanego systemu z przyjętymi kryteriami. W procesie realizacji audytu

przedstawiciele firmy certyfikującej dokonują przeglądu dokumentacji, prowadzą wywiady

z pracownikami oraz przeprowadzają wizję lokalną”21. Audytor korzysta zwykle z informacji

lokalnych organizacji pozarządowych, związków zawodowych oraz innych przedstawicieli

lokalnej społeczności. W audycie uwzględniania jest specyfika branży oraz kraju, w którym

działa oceniana firma, a także jej cechy charakterystyczne jak np. rodzaj produkcji, wielkość

zakładu, typ świadczonych usług. Dzięki temu standard SA 8000 może być używany we

wszystkich krajach świata, w stosunku do przedsiębiorstw z każdej branży. Certyfikat

zgodności strategii CSR w danej firmie z wymaganiami normy (poddawany weryfikacji raz do

roku) świadczy o tym, iż procesy związane z istotnymi składnikami polityki społecznej

realizowane są w sposób kontrolowany oraz prowadzone są działania zmierzające do

osiągnięcia zdefiniowanych celów społecznych w procesie ciągłej poprawy wyników.

2.3. Wytyczne dialogu, komunikacji, mierzenia

i raportowania

Kluczowym aspektem umożliwiającym pełne wdrożenie CSR w organizacji, a także

stanowiącym podstawowy element zarządzania tym obszarem – jest mierzenie wyników,

poziomu realizacji celów i założeń, a następnie komunikacja i raportowanie (zarówno

wewnętrzne jak i zewnętrzne). Te dwa obszary zarządzania umożliwiają planowanie oraz

dostarczają kluczowych informacji odnośnie wydajności poszczególnych działań. Mierzenie

20

Ibidem, s.235-236 21

Standard Społecznej Odpowiedzialności SA 8000, Bolesław Rok, www.cebi.pl

S t r o n a | 25

oraz raportowanie są jednocześnie podstawą procesu decyzyjnego. Zrównoważony rozwój

i odpowiedzialność biznesu z natury swej przenikają całą organizację i znajdują oddźwięk

w każdym elemencie łańcucha wartości od marketingu i komunikacji po logistykę, zakupy

i administrację. Właściwy system mierzenia oraz raportowania umożliwia kompleksowe

postrzeganie tematu, wybór priorytetów oraz podjęcie działań celem ich realizacji. Dialog

i komunikacja stanowią niezbędne wsparcie, dostarczając cennych informacji.

2.3.1. AA 1000 - AA1000 SES - Stakeholder Engagement Standard

Myślą przewodnią rodziny Norm AA 1000 jest budowanie relacji, prowadzenie dialogu i

angażowanie interesariuszy celem budowy wartości przedsiębiorstwa, stymulowania

innowacyjności, zarządzania ryzykiem, dzięki świadomości otoczenia zewnętrznego

organizacji. Standardy te dostarczają wskazówek odnośnie operacyjnego, ale też

i strategicznego podejścia do tego zagadnienia. Kluczowym aspektem jest odpowiedzialność

organizacji (accountability) definiowana przez twórców Standardu AA 1000 jako:

„Odpowiedzialność [accountability] oznacza uznanie i przyjęcie odpowiedzialności, oraz

przejrzyste postępowanie w tym względzie, za oddziaływanie polityki, decyzji, działań,

produktów i innych aktywności organizacji. Odpowiedzialność [accountability] obliguje

organizację do angażowania interesariuszy w proces identyfikacji, definiowania

i odpowiadania na kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem, oraz do raportowania,

wyjaśniania i odpowiadania na głosy interesariuszy w związku z decyzjami, działaniami

i wynikami organizacji.22”

Standard AA1000 został opracowany przez założony w 1995 r. Institute of Social and

Ethical AccountAbility, obecnie występujący pod nazwą AccountAbility z Wielkiej Brytanii,

zaś po raz pierwszy zaprezentowano go w listopadzie 1999 roku. W 2008 r. AccountAbility

opublikowało standard AA1000APS – AccountAbility Principles Standard, definiujący

podstawowe zasady odpowiedzialności organizacji, które stanowią punkt wyjścia dla

wszystkich pozostałych opracowań z rodziny AA1000 – jest to dokument bazowy, do którego

22

Tłumaczenie Natalia Ćwik, na podstawie: AA1000 Stakeholder Engagement Standard. Revision Process, AccountAbility, http://accountabilityaa1000wiki.net

S t r o n a | 26

odnoszą się wszystkie pozostałe. Jednocześnie w 2005 roku ogłoszono kompleksowy

standard odnoszący się do zaangażowania interesariuszy - AA1000 SES - Stakeholder

Engagement Standard. Już w 2006 roku rozpoczęto proces rewizji tego dokumentu - został

on poddany konsultacjom i weryfikacji wszystkich zainteresowanych stron, użytkowników,

doradców, organizacji eksperckich, konsultantów, świata akademickiego i biznesu. Proces

obejmował analizę innych standardów, gromadzenie opinii, warsztaty, seminaria. Dodatkowo

stworzono serwis www na platformie Wiki - www.accountabilityaa1000wiki.net, dający

każdemu możliwość aktywnego udziału w procesie ulepszania standardu AA1000SES.

Finalnie na początku 2011 roku ogłoszono tzw. „Final Exposure Draft”.

Najnowszy AA1000 SES - Stakeholder Engagement Standard opisuje trzy obszary

stanowiące podstawę wysokiej jakości zaangażowania interesariuszy, a mianowicie:

Jak ustanowić odpowiednie zobowiązanie do angażowania interesariuszy i jak

zagwarantować pełną integrację w strategię i działalność operacyjną?

Jak zdefiniować cel, zakres oraz kluczowych interesariuszy?

Jak powinien wyglądać proces angażowania interesariuszy?

Jego celem jest umożliwienie organizacjom każdego rodzaju reagowania w sposób

zrównoważony i kompleksowy na istotne kwestie, wpływy i szanse. Istotnym pierwszym

krokiem jest podjęcie zobowiązania, integracja angażowania interesariuszy w kulturę

organizacji. W tym miejscu AA1000 SES odnosi się do AA1000APS – AccountAbility

Principles Standard, definiując podstawowe zasady odpowiedzialności organizacji,

a mianowicie:

S t r o n a | 27

Włączenie (ang. inclusivity) – udział interesariuszy w rozwijaniu i osiąganiu przez

organizację odpowiedzialnego i strategicznego podejścia do zrównoważonego

rozwoju. To też odpowiedzialność za tych, na których organizacja wpływ wywiera,

ale też którzy wywierają na nią wpływ. Umożliwienie im partycypacji w

identyfikacji kwestii i w szukaniu rozwiązań.

Istotność (ang. materiality) – włączenie jest punktem wyjściowym dla

definiowania istotności, czyli identyfikacji kluczowych kwestii i zagadnień istotnych

zarówno z perspektywy organizacji jak i jej interesariuszy.

Reagowanie (ang. responsiveness) - decyzje i działania podjęte w reakcji na

proces angażowania interesariuszy, zdefiniowane, istotne kwestie.

W dalszej kolejności AA1000SES omawia jak zdefiniować cel angażowania, zakres oraz

kluczowych interesariuszy. Cel powinien odnosić się do strategii organizacji, a także do jej

działalności operacyjnej. Zakres dotyczy przedmiotu zaangażowania, organizacji (oddział,

rejon, cała organizacja), jej działań / produktów, a także ram czasowych. Kluczowe jest

przypisanie odpowiedzialności za cały proces oraz identyfikacja interesariuszy, w oparciu o

ustaloną metodologię. Metody identyfikacji mogą zależeć od zależności, tudzież

odpowiedzialności względem poszczególnych grup, poziomu napięcia między organizacją a

nimi, bądź też poziomu wpływu lub różnorodności mogącej wnieść wartość dla organizacji.

Finalnie AA100 SES opisuje krok po kroku proces angażowania interesariuszy w oparciu

o następujące kroki: planowanie, przygotowanie, wdrażanie, rewizję oraz ciągłe

doskonalenie.

S t r o n a | 28

Standard kończy się słownikiem zawierającym szereg definicji odnoszących się do

angażowania interesariuszy.

2.3.2. Model LBG

Model LBG23 – London Benchmarking Group to obecnie jedna z najbardziej

sprawdzonych w praktyce biznesowej na świecie metodologii zarządzania, mierzenia

i raportowania efektywności zaangażowania społecznego firm. 9 lutego 2011 roku miała

miejsce oficjalna inauguracja działalności sieci LBG Poland.

Metodologia LBG opracowana została w Wielkiej Brytanii w 1994 r. z inicjatywy firmy

doradczej Corporate Citizenship przy współpracy z grupą przedsiębiorstw, które chciały mieć

dostęp do praktycznego podejścia i narzędzi pozwalających na zwiększanie efektywności

23

Materiały LBG Polska

S t r o n a | 29

zarządzania działaniami społecznymi biznesu. Model LBG z powodzeniem stosowany jest

przez coraz więcej przedsiębiorstw na świecie. Z roku na rok rozwija się sieć krajów

i regionów, które zyskują licencję na wdrażanie metodologii na swoim rynku i rozwijanie sieci

firm członkowskich, które stosują model w swojej działalności.

Od 2011 roku także firmy działające w Polsce mają możliwość korzystania z modelu

LBG. Swoją działalność uruchomiło LBG Poland. Firmą, która otrzymała wyłączną licencję

na rozwijanie sieci firm korzystających z modelu LBG w Polsce jest firma konsultingowa CSR

Consulting. W 2010 roku do współpracy przy dostosowaniu modelu LBG do potrzeb

polskiego rynku zaproszono grupę firm. Uzyskały one status Członka Założyciela LBG

Poland i jako pierwsze mogły testować metodologię w swojej codziennej działalności

biznesowej. Do grupy Członków Założycieli LBG Poland należą: Bank Zachodni WBK,

Danone, GlaxoSmithKline, PGNiG i Żywiec Zdrój. Pierwsze doświadczenia członków LBG

pokazują, że model LBG jest praktycznym narzędziem, wspierającym zarządzanie,

mierzenie i raportowanie działań społecznych biznesu.

Czym jest model LBG

Pozwala on na dokładne i kompleksowe obliczenie wartości całościowego

zaangażowania społecznego firmy, a więc wyrażenie w wartościach pieniężnych (w

złotówkach, bądź innej walucie), łącznych kosztów/nakładów, jakie ponosi firma w związku z

realizacją działań społecznych. A zatem nie tylko wysokości kwot przekazanych w

darowiznach, ale także wartości czasu pracy poświęconego przez pracowników na

wolontariat czy kosztów zarządzania poszczególnymi przedsięwzięciami. Model LBG jest też

pomocny w procesie budowy systemu ewaluacji działań społecznych umożliwiającego

mierzenie efektywności realizowanych działań zarówno w perspektywie społecznej, jak

i biznesowej.

S t r o n a | 30

Model LBG umożliwia firmie:

obliczanie wartości różnych zasobów angażowanych w działania społeczne, jak np.

przekazanych produktów, czasu pracy pracowników wolontariuszy,

mierzenie skuteczności działań społecznych i ocenę korzyści krótko i długoterminowych

dla firmy płynących z ich realizacji,

podnoszenie jakości i przejrzystości raportowania zaangażowania społecznego, w tym

np. kosztów zarządzania i promocji związanych z realizacją działań społecznych,

zwiększanie efektywności zarządzania różnymi formami zaangażowania społecznego,

porównanie – według rożnych kryteriów - prowadzonych działań społecznych na tle rynku

i branży.

„LBG to dowód na to, że wkład firmy w działania społeczne może być mierzalny.

Pokazujemy, że zaangażowanie społeczne może przynosić zarówno korzyści społeczne jak

i biznesowe. Cieszymy się, że LBG rozpoczęło proces adaptacji na polskim rynku. CSR

Consulting i Członkowie Założyciele LBG Poland są pionierami zastosowania systemu LBG

w polskich firmach. Mamy nadzieję, że będą źródłem inspiracji do tworzenia nowych

standardów mierzenia, raportowania i komunikacji działań społecznych” – mówi Alison

Braybrooks, Associate Director, LBG UK & International.

S t r o n a | 31

2.3.3. Wytyczne GRI (Global Reporting

Initiative)

Ostatnimi czasy możemy zaobserwować wzrost liczy przedsiębiorstw publikujących

raporty społeczne opisujące ich aktywność w zakresie społecznej odpowiedzialności.

Wynika m.in. to ze zwiększonego zapotrzebowania społeczeństwa na przejrzystość w

działaniach firm – kluczowi interesariusze chcą nie tylko, by firma była odpowiedzialna za

swoje działania i ich wpływ na otoczenie, chcą również znać efektywność przedsiębiorstw w

tym zakresie oraz skalę i rodzaj podejmowanych działań. W skrócie można powiedzieć, iż:

Raport społeczny przedstawia skondensowany obraz zarządzania organizacją i publikuje

wyniki odpowiedzialnego społecznie prowadzenia działalności gospodarczej. Uwzględnia

społeczne, etyczne i ekologiczne aspekty funkcjonowania firmy oraz kontakty z

interesariuszami (m.in. z pracownikami, z klientami, akcjonariuszami, dostawcami,

społecznością lokalną). Powinien również definiować okres sprawozdawczy, zawierać

oświadczenia dotyczące polityki, celów i strategii firmy oraz przegląd wyników, pozwalający

na porównywanie ich w kolejnych latach.

Źródło: www.raportyspoleczne.pl

Raportowanie w zakresie CSR przeszło znaczącą ewolucję, od początkowych raportów

w latach 70. koncentrujących się na kwestiach środowiska zdrowia i bezpieczeństwa pracy i

będących jedynie dodatkiem do klasycznego raportu finansowego / rocznego. W chwili

obecnej, wraz z rosnącą znajomością podstaw zrównoważonego rozwoju i tzw. koncepcji

„triple bottom line” do kwestii środowiskowych i ekonomicznych ujmowanych w raportach

dołączają kwestie społeczne i etyczne. Powoli zaczynają się również pojawiać tzn. „raporty

zintegrowane” łączące w sobie całość raportowania organizacji.

S t r o n a | 32

Debata na temat raportowania społecznego zaczęła się już w latach 60. i 70. w USA i w

Europie Była wynikiem oczekiwań interesariuszy odnośnie większej przejrzystości oraz

rosnącej świadomości, iż powinnością biznesu jest informowanie o własnej działalności

społecznej. Pierwsze wymogi związane z raportowaniem zostały wprowadzone w Holandii

oraz we Francji właśnie w latach 60., gdzie wymagano od przedsiębiorstw informacji na

temat wewnętrznej polityki dotyczącej pracowników. W latach 80. fundusze inwestycyjne w

USA i w Anglii zaczęły analizować firmy pod kątem ich społecznie odpowiedzialnych

zachowań. W latach 90. Koncepcja raportowania społecznego rozwijała się dalej, w

szczególności po „Szczycie Ziemi” w Rio de Janeiro w 1992 roku.

Global Reporting Initiative (GRI)

Global Reporting Initiative jest organizacją pozarządową, niezależną siecią wielu

interesariuszy, zaś jej misją jest tworzenie jednolitych wytycznych, międzynarodowych

standardów raportowania, wykorzystywanych w sprawozdawczości z zakresu sfer:

ekonomicznej, środowiskowej i społecznej. Inicjatywa ta ma na celu także wspieranie

przejrzystości działalności gospodarczej poprzez podnoszenie jakości raportów. Wytyczne

GRI, poza zasadami i wskazówkami, zawierają schemat wskaźników, jakie przedsiębiorstwo

może dobrowolnie, elastycznie i stopniowo przyjmować.

Szkic wytycznych GRI po raz pierwszy opublikowano w marcu roku 1999. Następnie w

latach 1999-2000 przeprowadzono fazę pilotażową, w której przetestowano

21 przedsiębiorstw w kontekście wprowadzanych wytycznych. Wyniki były komentowane

przez wielu przedstawicieli przedsiębiorstw, jak również przez szerokie grono ekspertów

zewnętrznych – przedstawicieli świata akademickiego, organizacji pozarządowych,

konsultantów i badaczy. W roku 2002 opublikowano standard wytycznych – „G2”.

Po kolejnych czterech latach doświadczeń w październiku 2006 roku ogłoszono „G3” trzecią

wersję wytycznych natomiast w 2009 roku powstało polskie tłumaczenie Wytycznych

przygotowane przez PwC (dawniej PricewaterhouseCoopers) we współpracy z Forum

Odpowiedzialnego Biznesu dostępne na stronie www GRI.

Jednym z głównych celów, zadań i osiągnięć Global Reporting Initiative jest stworzenie

kontekstu do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, opracowanie tzw. Ramowych

Zasad Raportowania. Celem Ramowych Zasad Raportowania GRI jest stworzenie ogólnie

przyjętych ram dla raportowania ekonomicznych, środowiskowych oraz społecznych

aspektów funkcjonowania organizacji; ram zaprojektowanych do użytku przez organizacje

dowolnego rozmiaru, sektora oraz o dowolnej lokalizacji.

S t r o n a | 33

Uwzględniają one praktyczne aspekty funkcjonowania różnorodnych organizacji, od

małych firm do organizacji/przedsiębiorstw międzynarodowych prowadzących operacje na

całym świecie. Ramowe Zasady Raportowania GRI zawierają zarówno treści ogólne, jak

również szczegółowe (specyficzne dla danego sektora), które zostały zaakceptowane przez

szeroki krąg interesariuszy z całego świata, jako ogólnie możliwe do zastosowania w

procesie raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju.

Źródło: Wytyczne do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, s. 3

Wytyczne do raportowania kwestii

zrównoważonego rozwoju GRI są

obecnie najpopularniejszym standardem

raportowania

Liczba firm stosujących Wytyczne

systematycznie rośnie, największy

przyrost miał miejsce w 2008 roku

(wzrost o 47% w porównaniu do 2007 r.).

Obecnie standard ten, jego 3 wersję tj. GRI G3, wykorzystuje ponad 1000

przedsiębiorstw z całego świata.

Źródło: Global Reporting Initiative – Year in Review, 2008/2009

S t r o n a | 34

Aczkolwiek, w przeciwieństwie do

tego, co można by wnioskować,

większość raportujących firm jak

dotąd nie stosuje Wytycznych GRI

Dokładnie rzecz biorąc, firmy te nie

stosują indeksu GRI

W praktyce może to oznaczać, iż

raportują wskaźniki, które są zgodne

z Wytycznymi GRI, ale ich tak nie

nazywają. Część firm raportuje na wzór / za zgodność z GRI

Obecnie raporty na bazie Wytycznych GRI stanowią blisko 1/3 wszystkich raportów

Źródło: CR Reporting Awards 08, Global Winners & Reporting Trends, March 2009

Wytyczne GRI definiują podstawową zawartość, tzw. Standardowe Informacje, która

powinna znaleźć się w raporcie zrównoważonego rozwoju,

Źródło: Wytyczne do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, s. 20

S t r o n a | 35

Standardowe Informacje dzielimy na 3 główne grupy danych:

Strategia i Profil: Informacje prezentujące ogólny kontekst pomocny w rozumieniu

wyników organizacji, odnoszące się do obszarów takich jak: strategia, profil i

struktura nadzoru.

Podejście do zarządzania: Informacje dotyczące sposobu, w jaki organizacja

adresuje dany zestaw tematów w celu dostarczenia kontekstu dla lepszego

zrozumienia wyników w danym obszarze.

Wskaźniki Wyników: Wskaźniki, które wykazują porównywalne informacje dotyczące

wyników ekonomicznych, środowiskowych i społecznych organizacji.

Wskaźniki wyników natomiast zostały zdefiniowane w zakresie kwestii:

Ekonomicznych (EC)

Środowiskowych (EN)

Społecznych w tym:

o Zatrudnienia i godnej pracy (LA)

o Respektowania praw człowieka (HR)

o Społeczeństwa (SO)

o Odpowiedzialności za produkt (PR)

Wytyczne GRI poza wskaźnikami do raportowania wnoszą istotny wkład do debaty o CSR, a

mianowicie 10 zasad raportowania odnoszące się do definiowania zawartości raportu oraz

zapewnienia jego odpowiedniej jakości:

Źródło: Opracowanie własne

S t r o n a | 36

3. Znaczenie oraz rola norm i standardów CSR

Społeczna odpowiedzialność jest coraz bardziej rozpowszechniona w praktyce

biznesowej przedsiębiorstw. Ilość zaangażowanych środków, postępująca zmiana opinii co

do roli i zakresu zadań korporacji w społeczeństwie pozwala przypuszczać, że stanie się ona

trwałym elementem strategii przedsiębiorstw, a nie tylko przelotną modą. Wraz

z krystalizacją pojęcia oraz wzrostem powszechności stosowania filozofii CSR do codziennej

praktyki biznesowej i coraz szerszego kręgu działań operacyjnych w ramach

przedsiębiorstwa zaczyna się pojawiać pewna presja w kierunku tworzenia i stosowania,

narzędzi i instrumentów. Aby zademonstrować poważne podejście do kwestii

odpowiedzialności firmy rozwijają systemy implementacji, oceny i ewaluacji polityk i praktyk

CSR, co obejmuje ustalanie i definiowanie celów odpowiedzialności społecznej, procesów,

podziału ról i odpowiedzialności, potrzeb szkoleniowych, mechanizmów mierzenia postępów

i raportowania, informowania interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych o podjętych

zobowiązaniach, ustalonych celach oraz stopniu ich wypełniania, działaniach w tym celu

podjętych oraz ich aktualnym i potencjalnym wpływie na otoczenie.

Standardy CSR pomagają ulepszyć strategiczne zarządzanie społeczną

odpowiedzialnością, zwiększyć wydajność i wiarygodność przedsiębiorstwa w tym zakresie.

Pomagają zidentyfikować i zarządzać ryzykami związanymi ze społecznymi,

środowiskowymi i etycznymi czynnikami, prowadzić dialog i angażować interesariuszy

w dialog i współpracę oraz zwiększyć całkowitą wydajność i efektywność przedsiębiorstwa

poprzez zbieranie i analizę informacji o własnych działaniach oraz ich społecznym

i środowiskowym wpływie, lepszą współpracę i koordynację pomiędzy poszczególnymi

częściami firmy, a także, w długim okresie, racjonalizację wydatków, niższymi kosztami

pozyskania informacji, mniejszą liczbą kryzysów oraz lepszą znajomością rynku.

Warto zauważyć, iż wszystkie standardy omawiane w niniejszej publikacji odnoszą się

każdorazowo do poziomu podjęcia zobowiązania, złożenia deklaracji przyjęcia filozofii CSR.

Filozofii, która powinna następnie stanowić realną podstawę strategii zarówno w kontekście

planowania i realizacji, jak również myślenia o budowie wartości przedsiębiorstwa w długim

okresie, zdobywaniu nowych rynków, czy osiąganiu przewagi konkurencyjnej.

W szczególności dotyczy to kodeksów zawierających pewne uniwersalne zasady, takich jak

Wytyczne OECD, czy 10 Zasad Global Compact, ale również wspomnianych Zasad GRI

oraz podejścia do prowadzenia biznesu poprzez nieustanny dialog i angażowanie

interesariuszy – obecnego w AA 1000. Norma ISO 26000 stanowi swoiste definicyjne

podsumowanie teorii i praktyki CSR, wychodząc właśnie od poziomu filozofii i kluczowych

założeń, kończąc na wskazówkach odnośnie implementacji.

S t r o n a | 37

Podczas gdy rozwój narzędzi i systemów zarządzania społeczną odpowiedzialnością jest

powszechnie postrzegany jako niezbędny proces w kierunku szerokiej implementacji filozofii

CSR w przedsiębiorstwach z zachowaniem należytej jakości, to kwestia standaryzacji w

zakresie CSR pozostaje kontrowersyjna. Niektórzy eksperci podkreślają niebezpieczeństwo

zredukowania całego kompleksu kwestii powiązanych z CSR, w wyniku prób ujednolicenia

i standaryzacji podejścia. Wierzą oni, iż każda firma powinna indywidualnie tworzyć

i kształtować własną filozofię, swój własny stosunek do społecznej odpowiedzialności w

zależności od środowiska, w którym operuje oraz zasobów, które posiada. Inni natomiast

uznają zalety globalnie uznawalnych standardów w zapewnianiu porównywalności

i przejrzystości praktyk CSR oraz w gwarantowaniu spójności i jednoznaczności zrozumienia

tego, jak te kwestie mogą być zarządzane. Cennym rozwiązaniem może być pogodzenie obu

podejść. Z jednej strony CSR jest filozofią zarządzania i każdorazowo zależy bezpośrednio

od kontekstu, w którym operuje konkretna firma. Jednocześnie normy i standardy stanowią

cenny poziom odniesienia, często poziom aspiracyjny, do osiągnięcia, którego który firma

definiująca się, jako społecznie odpowiedzialna powinna dążyć.

Niewątpliwą zaletą istniejących międzynarodowych standardów CSR jest ich pewna

harmonizacja, wspomniana w poprzednim rozdziale i oparcie na wspólnych podstawach.

Przykładem polskiej inicjatywy w tym zakresie jest projekt Koalicja na rzecz

odpowiedzialnego biznesu (www.koalicjacr.pl) realizowany przez Pracodawców RP.

Partnerem merytorycznym tego projektu jest PwC, zaś partnerami: Polskie Górnictwo

Naftowe i Gazownictwo, GlaxoSmithKline, PZU, TP SA, Danone. Głównym produktem

projektu jest Kodeks Odpowiedzialnego Biznesu, zbiór zasad, które wskazują kluczowe

obszary odpowiedzialności z perspektywy polskiego biznesu. Wyróżnikami tego dokumentu

jest z jednej strony uwzględnienie specyfiki funkcjonowania polskiego rynku i kwestii

istotnych dla polskich firm (na podstawie badań przeprowadzonych w ramach projektu wśród

przedsiębiorców i interesariuszy) a z drugiej strony odniesienie się właśnie do

najistotniejszych międzynarodowych standardów dotyczących CSR, takich jak Global

Compact, ISO 26000, GRI i Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych. Każda

zasada Kodeksu odnosi się także do wskaźników i zasad z poszczególnych standardów,

które spełnia firma, realizując wymagania danej zasady. Przyglądając się Kodeksowi

Odpowiedzialnego Biznesu, można zauważyć, że działania podejmowane w Polsce na rzecz

promowania korzystania z międzynarodowych standardów i uzyskiwania synergii pomiędzy

nimi, są spójne z działaniami międzynarodowymi.

Zważywszy na fakt, iż koncepcja społecznej odpowiedzialności staje się w ostatnich

latach coraz częściej uwzględnianym elementem strategii biznesowych przedsiębiorstw

międzynarodowych, zaś wśród firm wymienianych w rankingach największych

S t r o n a | 38

przedsiębiorstw globalnych brak jest takiej, która by nie podejmowała żadnych działań

z zakresu społecznej odpowiedzialności, możemy przypuszczać, że zapotrzebowanie na

funkcjonalne standardy CSR będzie stale wzrastać oraz poszczególne inicjatywy będą

zyskiwać na znaczeniu. Realizacja koncepcji społecznej odpowiedzialności wymaga

całościowej zmiany funkcjonowania oraz zintegrowanych działań w całej strukturze

przedsiębiorstwa. Jej skuteczność jest uzależniona przede wszystkim od konsekwencji

i długofalowości, czego gwarantem mogą być sprawdzone, powszechnie uznane

i zweryfikowane standardy CSR.

4. Opracowanie

Łukasz Makuch

Łukasz jest Koordynatorem ds. CSR w PwC, a równocześnie wspiera Zespól ds. zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu w projektach z zakresu strategii i raportowania CSR

2009/2010 Koordynator ds. CSR w PGE Polskiej Grupie Energetycznej. Autor założeń Strategii działań społecznych i charytatywnych oraz współautor Strategii Marki PGE, uczestniczył we wdrażaniu w PGE Dobrych praktyk spółek notowanych na GPW

Posiada doświadczenie z zakresu tworzenia i implementacji strategii CSR, ewaluacji działań i programów zaangażowania społecznego oraz w tematyce raportowania i weryfikacji danych pozafinansowych. Jako konsultant w PwC Zrealizował szereg projektów doradczych z zakresu analizy wewnętrznej, projektowania strategii CSR, weryfikacji oraz wsparcia przy tworzeniu raportów CSR

Od lat zaangażowany w liczne inicjatywy, służące rozwojowi zagadnienia CSR w Polsce. Ekspert Instytutu Odpowiedzialnego Biznesu, Koordynator polskiego przekładu Wytycznych do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju GRI, ekspert w konkursie Dobroczyńca Roku.

Kontakt: lukasz.makuch@pl.pwc.com