Niniejszy raport poświęcony jest pamięci Daphne Caruana...

Niniejszy raport poświęcony jest pamięci Daphne Caruana Galizia – walecznej dziennikarki i badaczki, która odważyła się mówić władzy prawdę prosto w oczy. Jej szeroko zakrojone badania poświęcone tzw. Kwitom z Panamy (Panama Papers)

i innym źródłom ujawniły korupcję na wysokich szczeblach władzy na Malcie. Daphne zginęła w wyniku wybuchu samochodu-pułapki nieopodal jej domu w Bidniji na Malcie 16 października 2017 r.

Niniejszy raport został sporządzony przez organizacje społeczeń-stwa obywatelskiego działające w krajach całej Europy, w tym:

Vienna Institute for International Dialogue and Cooperation (VIDC) (Austria); 11.11.11 (Belgia); Centre national de cooperation au développement (CNCD-11.11.11) (Belgia); Glopolis (Czechy); Mellemfolkeligt Samvirke - ActionAid Denmark (Dania); KEPA (Finlandia); Netzwerk Steuergerechtigkeit (Niemcy); DemNet Foundation for Development of Democratic Rights (Węgry); Debt and Development Coalition Ireland (DDCI) (Irlandia); Oxfam Italy (Włochy); Re:Common (Włochy); Latvijas platforma attīstības sadarbībai (Lapas) (Łotwa); the Centre for Research on Multina-tional Corporations (SOMO) (Holandia); Tax Justice Netherlands (Holandia); Tax Justice Network Norway (Norwegia); Instytut Globalnej Odpowiedzialności (IGO) (Polska); International Centre for Research and Analysis (ICRA) (Polska); Ekvilib Institute (Słowenia); Oxfam Intermón (Hiszpania); Diakonia (Szwecja); Tax Justice UK (Wielka Brytania).

Proces tworzenia raportu był koordynowany przez Eurodad. Wszystkie części dotyczące poszczególnych krajów zostały sporządzone przez krajowych partnerów projektu i to oni za nie odpowiadają, a poglądy w nich zawarte nie odzwierciedlają poglądów pozostałych partnerów projektu. Rozdział na temat Luksemburga został sporządzony przez Eurodad i to on za niego odpowiada.

Projekt graficzny: James Adams

Redakcja: Stephanie Ross i Vicky Anning

Autorzy niniejszego raportu uważają, że wszystkie informacje zawarte w niniejszym opracowaniu są merytorycznie prawidło-we na dzień 8 listopada 2017 r.

Niniejszy raport został sporządzony przy wsparciu finanso-wemu Noradu i Fundacji Społeczeństwa Otwartego (Open Society Foundations). Za treść niniejszej publikacji odpowiada wyłącznie Eurodad i jej autorzy. Poglądy w niej wyrażone nie odzwierciedlają poglądów fundatorów.

Podziękowania

4 • Gry podatkowe: Wyścig do dna

Podziękowania 3

Spis treści 4

Glosariusz terminów 5

Streszczenie 8

1. Wprowadzenie 12

2. Wyścig do dna 13

3. Unikanie podatku dochodowego od osób prawnych 17

4. Potencjalnie szkodliwe praktyki podatkowe 21

5. Dobre i złe rozwiązania 30

6. Zalecenia 51

Polska 53

Spis treści

Gry podatkowe: Wyścig do dna • 5

Glosariusz terminów

Pośredniczące centra finansowe offshorePatrz: „Strefy offshore”.

Zasady dotyczące kontrolowanych przedsiębiorstw zagra-nicznych (CFC)Zasady dotyczące kontrolowanych przedsiębiorstw zagra-nicznych pozwalają państwom na ograniczenie przenoszenia zysków przez spółki międzynarodowe poprzez żądanie przed-stawiania raportów na temat zysku wypracowanego w innych jurysdykcjach, w których „kontroluje” inne struktury korporacyj-ne. Istnieje wiele różnych typów zasad CFC, których definicje różnią się rodzajami jurysdykcji i zyskami, których dotyczą.

Przepisy zapobiegające unikaniu opodatkowania (GAAR)GAAR odnosi się do szerokiego zakresu różnych typów przepisów, skierowanych na ograniczenie unikania podatków przez spółki międzynarodowe w przypadkach, w których wykryto naruszenie przepisów podatkowych. GAAR, gdy są wykorzystywane w umowach podatkowych, mogą umożliwiać zapobieganie unikaniu opodatkowania dzięki temu, że admini-stracje podatkowe mogą odmówić ulg podatkowych spółkom międzynarodowym. Nie odnoszą się jednak do ogólnej kwestii obniżenia podatków u źródła poprzez podpisywanie umów podatkowych ani do ogólnego podziału praw podatkowych między państwami.

Szkodliwe praktyki podatkoweSzkodliwe praktyki podatkowe to polityki wywołujące negatyw-ne skutki uboczne dla systemu podatkowego w innych krajach, np. poprzez erozję podstawy opodatkowania lub szkodliwe inwestycje.

Nielegalne przepływy finansoweIstnieje kilka definicji nielegalnych przepływów finansowych. Termin ten może odnosić się do nieudokumentowanych pry-watnych wydatków finansowych, obejmujących kapitał, który został nielegalnie pozyskany, przeniesiony lub wykorzystany. W szerszym zakresie, nielegalne przepływy finansowe mogą również oznaczać dochody utracone w wyniku sztucznych umów, które zostały zawarte w celu obejścia litery prawa lub jego ducha, takie jak agresywne planowanie podatkowe.

Afera „Laundromatu”Afera „Laundromatu” po raz pierwszy ujrzała światło dzienne w 2014 r. W roku 2017 ponownie się podjęto ten temat, gdy Projekt sprawozdawania na temat przestępczości zorganizo-wanej i korupcji (OCCRP) opublikował serię artykułów doty-czących szeroko zakrojonej operacji prania pieniędzy. Afera ta miała miejsce w latach 2010–2014 i polegała na wyprowa-dzeniu co najmniej 20 mld USD z Rosji do banków na całym świecie. W wielu przypadkach w proceder prania pieniędzy zaangażowane były spółki fasadowe zarejestrowane w Wielkiej Brytanii, kierowane przez dyrektorów powierniczych ukrywa-jących prawdziwych właścicieli (patrz: „Właściciele faktyczni” powyżej). Kluczową metodą stosowaną przez autorów tego skandalu było udzielanie przez rosyjskie spółki zabezpieczenia dużych, fałszywych pożyczek pomiędzy dwiema spółkami

Uprzednie porozumienie cenowe (APA) / Uprzednie porozu-mienie podatkowePatrz pod hasłem: „Interpretacja podatkowa”.

Agresywne planowanie podatkowePatrz pod hasłem: „Unikanie podatków”.

Dyrektywa w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy (dyrektywa AML)Dyrektywa Unii Europejskiej (UE) regulująca kwestie związa-ne z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, w tym z publicznym dostępem do informacji o właścicielach faktycz-nych spółek, trustów i podobnych struktur prawnych. Czwarta dyrektywa AML została przyjęta w maju 2015 r., a przyjęcie piątej spodziewane jest w roku 2017.

Automatyczna wymiana informacjiSystem, poprzez który odpowiednie informacje o majątku i dochodach podatnika, będącego osobą fizyczną lub prawną, są automatycznie przekazywane przez kraj, w którym środki są ulokowane, do kraju rezydencji podatkowej podatnika. W wyniku tego, organ podatkowy kraju rezydencji podatkowej podatnika może sprawdzić dokumenty podatkowe, aby zwe-ryfikować, czy podatnik odpowiednio zadeklarował dochód ze źródeł zagranicznych i posiadany majątek.

Erozja podstawy opodatkowania i przenoszenie zyskówTermin ten jest wykorzystywany do opisywania przenoszenia zysku podlegającego opodatkowaniu z krajów, w których zysk został osiągnięty, zazwyczaj do krajów o zerowych lub niskich podatkach, co skutkuje „erozją” podstawy opodatkowania w dotkniętych tym procederem krajach oraz zmniejszeniem ich przychodów.

Własność faktycznaTermin prawny określający osobę posiadającą własność faktyczną aktywa (na przykład: rachunku bankowego, trustu, mienia). W pewnych przypadkach, właściciel faktyczny nomi-nalnie nie jest właścicielem takich aktywów ze względu na to, że aktywa takie są zarejestrowane pod innym nazwiskiem/inną nazwą.

Wspólna skonsolidowana podstawa wymiaru opodatkowania osób prawnych (CCCTB)CCCTB to wniosek, który został podjęty przez Komisję Euro-pejską w 2011 r. Zakłada on wspólny, unijny system obliczania dochodu podlegającego opodatkowaniu międzynarodowych korporacji prowadzących działalność w UE oraz jego podzia-łu między państwa członkowskie UE uwzględniając poziom działalności prowadzonej w każdym z państw. Wniosek ten nie uściśla, jaką stawkę podatkową państwa członkowskie powinny zastosować do dochodu podlegającego opodatkowaniu, lecz tylko ją alokuje, a wybór stawki podatkowej pozostawia pań-stwu członkowskiemu. Wniosek został przeredagowany i ak-tywnie podjęty w roku 2016 (patrz: rozdział 5.2 „Spójny system opodatkowywania spółek międzynarodowych”). Obecnie jest przedmiotem dyskusji między państwami członkowskimi UE.

6 • Tax Games: the Race to the Bottom

LuxLeaks The LuxLeaks (or Luxembourg Leaks) scandal surfaced in November 2014 when the International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) exposed several hundred secret tax rulings from Luxembourg, which had been leaked by former employees of PricewaterhouseCoopers (PwC). The LuxLeaks dossier allegedly documented how hundreds of multinational corporations were using the system in Luxembourg to lower their tax rates, in some cases to less than one per cent.

Malta Files In 2017, the network of European Investigative Collaborations (EIC) published a series of articles based on hundreds of thousands of documents, including details about over 70,000 companies registered in Malta’s public company register. The investigation allegedly showed that Malta operates as a hub for corporate tax avoidance inside the EU and has, among other things, cost other countries €2 billion in lost tax income. The scandal also concluded that the Maltese system is being used by wealthy individuals to dodge taxes in their home countries.

OECD BEPS Convention A convention to implement the treaty-related parts of the outcomes of the OECD BEPS process (see below). Also known as the Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent BEPS or simply the Multilateral Legal Instrument (MLI).

OECD BEPS process Intergovernmental negotiating process initiated in 2013 with the aim of producing an agreed outcome on how to address base erosion and profit shifting (see above). The process was led by the Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) and the Group of 20 (G20), and produced the ‘BEPS package’, consisting of 15 agreed actions.

Offshore jurisdictions or centres Usually known as low-tax jurisdictions, specialising in providing corporate and commercial services to corporations and individuals that aim to avoid or evade taxes. This is often combined with a certain degree of secrecy. ‘Offshore’ can be used as another word for tax havens or secrecy jurisdictions. Offshore jurisdictions are sometimes divided into ‘sinks’, which are jurisdictions that attract and retain foreign capital, and ‘conduits’, which function as intermediates between source countries and sinks by enabling the transfer of capital without taxation.

Panama Papers The Panama Papers scandal broke in April 2016 when the International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) exposed hidden wealth and financial activities of political leaders, drug traffickers, celebrities, billionaires, and others. The core of the scandal was 11.5 million leaked files from the Panamanian law firm Mossack Fonseca, which revealed information about more than 214,000 secret companies hidden in 21 different offshore jurisdictions. These companies were linked to individuals in more than 200 countries and territories worldwide. The scandal allegedly revealed that secret companies had, among other things, been used for tax evasion, corruption, fraud and money laundering.

Paradise Papers The Paradise Papers scandal broke on 5 November 2017 when the ICIJ once again exposed the hidden world of tax havens. The leak had ties to over 120 politicians and world leaders, more than 100 multinational corporations, and countless wealthy individuals, spread over 180 countries. At the core of the stories were 13.4 million leaked files, mainly originating from the law company Appleby, the trust company Asiaciti, and company registers in 19 secrecy jurisdictions.

Patent box A ‘patent box’, ‘innovation box’, ‘intellectual property (IP) box’ or ‘knowledge box’ is a special tax regime that includes tax exemptions or deductions for activities related to research, innovation or intellectual property. These regimes have often been labelled a type of ‘harmful tax practice’, since they have been used by multinational corporations to avoid taxation by shifting profits out of the countries where they do business and into a patent box in a foreign country, where the profits are taxed at very low levels or not at all.

Profit shifting See ‘Base erosion and profit shifting’.

Glossary



stopnia tajemniczością. Termin „offshore” może być stoso-wany wymiennie jako termin określający raje podatkowe lub terytoria zapewniające tajemnicę transakcji. Strefy offshore czasem dzieli się na „strefy docelowe”, które stanowią strefy przyciągające i zatrzymujące kapitał zagraniczny, oraz „strefy pośredniczące”, które działają jako pośrednicy między krajami źródłowymi a strefami docelowymi poprzez umożliwienie przepływu kapitału bez opodatkowania.

Kwity z Panamy (ang. Panama Papers)Skandal Panama Papers wyszedł na jaw w kwietniu 2016 r., gdy Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ) ujawniło ukryte majątki i działalność finansową liderów politycznych, handlarzy narkotyków, celebrytów, miliarderów i innych. Kluczową kwestią w tej aferze był wyciek 11,5 miliona plików z panamskiej kancelarii prawnej Mossack Fonseca, w których ujawniono informacje o ponad 214 000 tajnych spółek ukrytych w 21 różnych strefach offshore. Spółki te były powiązane z osobami zamieszkującymi ponad 200 krajów i terytoriów na całym świecie. Skandal ten wykazał, że tajne spółki były, m.in., wykorzystywane do uchylania się od podat-ków, korupcji, oszustw i prania pieniędzy.

Kwity z Raju (ang. Paradise Papers)Skandal Paradise Papers wybuchł 5 listopada 2017 r., gdy ICIJ ponownie obnażyło ukryty świat rajów podatkowych. Informa-cje, które wyciekły, dotyczyły ponad 120 polityków i liderów światowych, ponad 100 spółek międzynarodowych i niezli-czonych zamożnych klientów w ponad 180 krajach. W wyniku afery wyciekło 13,4 milionów plików, pochodzących głównie z kancelarii prawnej Appleby, trustu Asiaciti oraz rejestrów spółek w 19 terytoriach zapewniających tajemnicę transakcji.

Zachęty typu kancelarie patentowe (patent box)Zachęty typu kancelarie patentowe (zwane również patent box, innovation box, intellectual property (IP) box lub know-ledge box) to szczególny rodzaj systemu podatkowego, który obejmuje zwolnienia podatkowe lub odliczenia za prowa-dzenie działalności związanej z badaniami, innowacjami lub własnością intelektualną. Systemy te uznawane są często za „szkodliwe praktyki finansowe”, gdyż wykorzystywane były przez międzynarodowe korporacje do unikania podatków poprzez przenoszenie zysków z krajów, w których prowadzą działalność do „kancelarii patentowych” w innym kraju, w któ-rym zyski są opodatkowane według bardzo niskiej stawki lub w ogóle nie są opodatkowane.

Przenoszenie zyskówPatrz: „Erozja podstawy opodatkowania i przenoszenie zysków”.

Publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje (CBCR)Publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje będzie wymagać od spółek transnarodowych zapewnia-nia dostępnego publicznie podziału osiągniętych zysków i uisz-czonych i naliczonych podatków, jak również przeglądu ich działalności gospodarczej w każdym kraju, w którym posiadają

fasadowymi. Gdy jedna ze spółek fasadowych nie spłacała fałszywej pożyczki drugiej spółce, autentyczność pożyczki była poświadczana przez sędziów w Mołdawii, a wtedy rosyj-ska spółka mogła wyprowadzić pieniądze z Rosji pod pozorem spłaty pożyczki. Afera skutkowała, między innymi, zarzutami o pranie pieniędzy postawionymi wielu sędziom w Mołdawii podejrzanym o udział w skandalu. W wyniku tej sprawy falę krytyki wywołało również zachowanie kilku banków międzyna-rodowych, które nie poradziły sobie z wykryciem podejrzanych transakcji.

Afera LuxLeaksAfera LuxLeaks (zwana również „Luxembourg Leaks”) została ujawniona w listopadzie 2014 r., gdy Międzynarodowe Konsor-cjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ) opisało kilkaset tajnych interpretacji podatkowych z Luksemburga ujawnionych przez byłych pracowników PricewaterhouseCoopers (PwC). Doku-menty LuxLeaks ujawniły, jak setki spółek międzynarodowych wykorzystywały system panujący w Luksemburgu do obniże-nia swoich stawek podatkowych, w niektórych przypadkach nawet do mniej niż jednego procenta.

Afera Malta FilesW roku 2017 europejska sieć dziennikarzy (European Inve-stigative Collaborations, EIC) opublikowała serię artykułów opartych na setkach tysięcy dokumentów, w tym na danych dotyczących ponad 70 000 spółek zarejestrowanych w publicz-nym rejestrze spółek na Malcie. Dochodzenie dziennikarskie ujawniło, że Malta funkcjonuje jako centrum unikania podat-ków przez spółki w UE, co kosztowało inne kraje 2 mld EUR w utraconych dochodach z podatków. W wyniku tego skandalu wywnioskowano, że system funkcjonujący na Malcie wyko-rzystywany jest przez zamożne osoby do unikania płacenia podatków we własnych krajach.

Projekt BEPS autorstwa OECDProjekt mający na celu realizację wniosków z procesu BEPS autorstwa OECD (patrz poniżej). Znany również pod nazwą

„Wielostronna Konwencja w sprawie wdrożenia do umów o uni-kaniu podwójnego opodatkowania podatkowych instrumentów zapobiegania zmniejszaniu podstawy opodatkowania i transfe-rowi zysków” lub po prostu „Wielostronna Konwencja” (MLI).

Proces BEPS OECDMiędzyrządowy proces negocjacyjny zapoczątkowany w 2013 r., mający na celu wypracowanie ustalonego sposobu radzenia sobie z erozją podstawy opodatkowania i przeno-szeniem zysków (patrz powyżej). Procesem tym kierowała Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Grupa G20, a w jego wyniku powstał „pakiet BEPS” składający się z 15 ustalonych działań.

Strefy lub centra offshoreZazwyczaj znane jako kraje, w których obowiązują niższe stawki podatkowe, specjalizujące się w świadczeniu usług handlowych osobom prawnym i fizycznym, które chcą unikać lub uchylać się od podatków. Często są związane z pewnego

Tax Games: the Race to the Bottom • 7

Public country by country reporting (CBCR) Public country by country reporting would require transnational corporations to provide a publicly available breakdown of profits earned and taxes paid and accrued, as well as an overview of their economic activity in every country where they have subsidiaries, including offshore jurisdictions. In order to give an accurate picture, it should as a minimum include public disclosure of the following information by each transnational corporation in its annual financial statement:

• A global overview of the corporation (or group): the nameof each country where it operates and the names of allits subsidiaries trading in each country of operation.

• The financial performance of the group in every countrywhere it operates, making the distinction between saleswithin the group and to other companies, includingprofits, sales and purchases.

• The number of employees in each country where thecorporation operates.

• The assets: all the property the corporation owns in thatcountry, its value and cost to maintain.

• Tax information, i.e. full details of the amounts owed andactually paid for each specific tax.

Sink-offshore financial centre See ‘Offshore jurisdictions of centres’.

Special purpose entity Special purpose entities, in some countries known as special purpose vehicles or special financial institutions, are legal entities constructed to fulfil a narrow and specific purpose. Special purpose entities are used to channel funds to and from third countries, and are commonly established in countries that provide specific tax benefits for such entities.

Swiss Leaks The Swiss Leaks scandal broke out in 2015 when the International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) exposed 60,000 leaked files with details about more than 100,000 clients of the bank HSBC in Switzerland. Among other things, the data allegedly showed how HSBC was helping clients set up secret bank accounts to hide fortunes from tax authorities around the world, and assisting individuals engaged in arms trafficking, blood diamonds and corruption to hide their illicitly acquired assets.

Tax avoidance Tax planning practices that are often technically legal, but which stretch existing rules to their limits, or exploit loopholes, to minimise tax payments. Tax avoidance activities often go against the spirit of the law, although they may comply with the letter of the law.

Tax evasion Illegal activity that results in not paying or under-paying taxes.

Tax ruling A tax ruling is a written interpretation of the law issued by a tax administration to a taxpayer. It is in most cases binding for the tax administration that issues it. Tax rulings cover a broad set of written statements, many of which are uncontroversial. However, those rulings that are so-called ‘advance tax agreements’ with multinational corporations have become an issue of much debate. One such type of agreement are the so-called advance pricing agreements (APAs), which are used by multinational corporations to get approval of their transfer pricing methods. Advance pricing agreements and other advance tax agreements have become increasingly controversial after the LuxLeaks scandal, as well as several EU state aid cases, showing how such deals can be used by multinational corporations to avoid taxes on a large scale.

Tax treaty A legal agreement between jurisdictions to determine the cross-border tax regulation and means of cooperation between them. Bilateral tax treaties often revolve around questions about which of the jurisdictions has the right to tax cross-border activities and at what rate. Tax treaties can also include provisions for the exchange of tax information between the jurisdictions, but for the purpose of this report treaties that only relate to information exchange (so-called Tax Information Exchange Agreements (TIEA)) are considered to be something separate from tax treaties that regulate cross-border taxation. TIEAs are therefore not included in the term tax treaty in this report.

Transfer mispricing When different subsidiaries of the same multinational corporation buy and sell goods and services between themselves at manipulated prices, with the intention of shifting profits into low-tax jurisdictions. Trades between subsidiaries of the same multinational corporation are supposed to take place ‘at arm’s length’, i.e. based on prices on the open market. Market prices can be difficult to quantify, however, particularly with respect to the sale of intangible assets such as services or intellectual property rights.

Transparency Transparency is a method to ensure public accountability by providing public insight into matters that are or can be of public interest.

Whistleblower A whistleblower is a person who reports or discloses confidential information with the aim of bringing into the open information on activities that have harmed or threaten the public interest.

Glossary



Interpretacja podatkowaInterpretacja podatkowa to pisemna interpretacja prawa wy-dana przez administrację podatkową dla podatnika. W więk-szości przypadków jest wiążąca dla administracji podatkowej, która ją wydała. Interpretacje podatkowe obejmują szeroki zakres pisemnych oświadczeń, z których wiele nie jest kon-trowersyjnych. Jednakże szeroko dyskutowaną kwestią są interpretacje podatkowe, zwane „uprzednimi porozumieniami podatkowymi” ze spółkami międzynarodowymi. Jednym z typów takich porozumień są tak zwane uprzednie porozu-mienia cenowe (APA), z których korzystają spółki międzyna-rodowe, by uzyskać akceptację ich metod wyceny transferów. Uprzednie porozumienia cenowe i inne uprzednie porozumie-nia podatkowe stały się bardziej kontrowersyjne po aferze LuxLeaks oraz po kilku przypadkach pomocy państwa w UE, które ujawniły, w jaki sposób takie porozumienia mogą być wykorzystywane przez spółki międzynarodowe do unikania podatków na dużą skalę.

Umowa podatkowaUmowa prawna między krajami w celu określenia regulacji dotyczących opodatkowania transgranicznego i współpracy między nimi. Dwustronne umowy podatkowe często dotyczą kwestii związanych z tym, który z krajów ma prawo do opo-datkowania działalności transgranicznej i według jakiej stopy. Umowy podatkowe mogą również zawierać postanowienia dotyczące wymiany informacji podatkowych między krajami, lecz do celów niniejszego raportu, umowy dotyczące wyłącz-nie wymiany informacji (tak zwane umowy w sprawie wymiany informacji podatkowych (ang. Tax Information Exchange Agreements, TIEA)) będą stanowiły umowy odrębne od umów podatkowych regulujących opodatkowanie transgraniczne. TIEA nie są w związku z tym objęte terminem „umowa podatko-wa” w niniejszym raporcie.

Niewłaściwa wycena transferówMa miejsce jeśli różne podmioty zależne tej samej korporacji międzynarodowej nabywają i zbywają towary i usługi między sobą po zmanipulowanych cenach, z zamiarem przenoszenia zysków do krajów, w których obowiązują niższe stawki podat-kowe. Porozumienia między podmiotami zależnymi tej samej korporacji międzynarodowej powinny zachodzić na warunkach rynkowych, czyli zgodnie z cenami obowiązującymi na otwar-tym rynku. Jednak ceny rynkowe mogą być trudne do określe-nia, szczególnie w przypadku zbywania aktywów niematerial-nych, takich jak usługi lub prawa własności intelektualnej.

PrzejrzystośćPrzejrzystość jest metodą zapewniania odpowiedzialności publicznej poprzez zapewnianie wglądu opinii publicznej w kwestie, które są lub mogą być istotne z jej punktu widzenia.

Sygnalista (ang. whistleblower)Sygnalista jest osobą, która dostarcza lub ujawnia informacje poufne, mając na celu podanie do publicznej wiadomości faktów dotyczących działań, które miały negatywny wpływ na interes publiczny lub mu zagroziły.

spółki zależne, w tym w strefach offshore. Aby przedstawić prawdziwy obraz sytuacji, w minimalnym zakresie obejmowa-łaby ona ujawnianie następujących informacji przez transnaro-dowe spółki w ich rocznych sprawozdaniach finansowych:

• Ogólny opis spółki (lub grupy): nazwa każdego kraju, w któ-rym prowadzi działalność oraz nazwy wszystkich spółek zależnych prowadzących działalność w takim kraju.

• Wyniki finansowe grupy w każdym kraju, w którym prowa-dzi działalność, z uwzględnieniem podziału na sprzedaż wewnętrzną spółki oraz sprzedaż na rzecz innych spółek, w tym zyski, sprzedaż i zakupy.

• Liczba pracowników w każdym kraju, w którym spółka prowadzi działalność.

• Aktywa: wszelkie mienie posiadane przez spółkę w danym kraju, jego wartość i koszty utrzymania.

• Informacje podatkowe, czyli szczegółowe informacje na temat kwot należnych i uiszczonych w odniesieniu do każdego podatku.

Docelowe centra finansowe offshorePatrz: „Strefa offshore”.

Jednostka specjalnego przeznaczeniaJednostki specjalnego przeznaczenia, w niektórych krajach zwane spółkami specjalnego przeznaczenia (ang. special purpose vehicle) lub specjalnymi instytucjami finansowymi (ang. special purpose institution), są podmiotami prawnymi stworzonymi, by wypełniać szczególne cele. Jednostki specjal-nego przeznaczenia są wykorzystywane w celu przekazywania środków do i z krajów trzecich, i są często tworzone w krajach, które zapewniają szczególne ulgi podatkowe dla takich pod-miotów.

Afera Swiss LeaksAfera Swiss Leaks wybuchła w 2015 r., gdy Międzynarodo-we Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ) ujawniło 60 000 plików z danymi ponad 100 000 klientów banku HSBC w Szwajcarii. Dane pokazywały, między innymi, jak HSBC pomagał klientom zakładać tajne konta, by ukrywać swoje fortuny przed organami podatkowymi na całym świecie oraz wspierał osoby zamieszane w handel bronią i krwawymi diamentami oraz korupcją w ukrywaniu ich nielegalnie pozy-skanych aktywów.

Unikanie podatków (ang. tax avoidance)Praktyki związane z planowaniem podatkowym, które są czę-sto zgodne z prawem, lecz które znacząco wykraczają poza istniejące zasady lub wykorzystują luki prawne, by minima-lizować uiszczany podatek. Działania związane z unikaniem podatków często stoją w sprzeczności z duchem prawa, choć mogą pozostawać w zgodzie z jego literą.

Uchylanie się od podatków (ang. tax evasion)Niezgodne z prawem działanie skutkujące nieuiszczaniem podatków lub płaceniem zbyt niskich podatków.


Streszczenie

Międzynarodowy system podatkowy jest nadal pełen lukNiektóre rządy uzasadniają obniżki stawek podatkowych teorią, że utracony w ten sposób zysk zostanie odzyskany w wyniku wzmocnionych wysiłków skierowanych na zwalczanie unikania podatków. Jednakże w raporcie podkreślono, że proces polityczny, mający na celu zaprzestanie unikania podatku dochodowego od osób prawnych, w najlepszym przypadku zakończył się rozwiązaniami połowicznymi, a nowe luki praw-ne zastępują stare. Próby uproszczenia światowego systemu podatkowego przyniosły odwrotny skutek, a proces dotyczący erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków (BEPS) autorstwa OECD znacząco zwiększył złożoność międzynaro-dowego systemu podatkowego.

Tymczasem korporacje nadal unikają płacenia podatków. Niekończący się strumień afer związanych z podatkiem docho-dowym od osób prawnych przypomina, że unikanie podatku dochodowego jest nadal problemem powszechnym, a według najlepszych szacunków społeczeństwa tracą każdego roku około 500 mld USD w utraconych zyskach z podatków. Naj-istotniejszym powodem, dla którego sytuacja ta nadal trwa jest jej wspieranie przez rządy przez zapewnianie tajemnicy transakcji, zachęty podatkowe i luki prawne. Europa odgry-wa kluczową rolę w tej problematycznej sytuacji. W bada-niach naukowych wskazano kraje, które odgrywają kluczową rolę jako strefy docelowe, w których spółki mogą utrzymywać zyski bez uiszczania zbyt wysokich podatków, oraz takie, które stanowią strefy pośredniczące, czyli kraje wspierające wyprowadzanie zysków spółek z krajów, w których spółki międzynarodowe prowadzą działalność i przenoszenie ich do stref docelowych. Badacze ujawnili, że największymi krajami, będącymi strefą docelową i strefą pośredniczącą, są dwa pań-stwa członkowskie UE, odpowiednio Luksemburg i Holandia. Wysoko na liście plasują się również inne kraje europejskie, takie jak Wielka Brytania i Irlandia.

Kraje rozwijające się zostały odsunięte od podejmowania decyzji dotyczących sytuacji na świecieKraje rozwijające się są szczególnie podatne na negatywne skutki unikania podatków, gdyż przychody z podatku docho-dowego od osób prawnych stanowią bardzo ważną część ich budżetów. Pomimo tego, nadal nie mogą one uczestniczyć na równi z innymi państwami w podejmowaniu decyzji dotyczących międzynarodowych standardów podatkowych. OECD, zwana czasem klubem zamożnych krajów, nadal podejmuje większość najważniejszych decyzji w tym zakresie, często w porozumieniu z krajami Grupy G20. I podczas gdy ponad 100 krajów rozwija-jących się zostało wykluczonych z negocjacji na temat nowo obowiązujących standardów, to obecnie kraje OECD chętnie upewnią się, że kraje rozwijające się będą te standardy wdra-żać. Spora grupa krajów rozwijających się stale wzywa ONZ do poprowadzenia negocjacji w celu rozwiązania problemów w światowym systemie podatkowym, które byłyby prowadzone w warunkach całkowitej równości wszystkich państw. Jednakże analiza przeprowadzona w niniejszym raporcie skłania do kon-statacji, że spora część państw UE nadal chce, aby decyzje na temat światowych podatków podejmowane był przez OECD.

Dochody z podatku dochodowego są potrzebne bardziej niż kiedykolwiek…Rządy światowe zobowiązały się do realizacji ambitnych Celów zrównoważonego rozwoju oraz nowego globalnego porozumie-nia w sprawie klimatu. Brakuje jednak funduszy niezbędnych do ich osiągnięcia. Problem ten jest najbardziej odczuwalny w krajach rozwijających się, w których do czynienia mamy z niewieloma źródłami finansowania, a w których wyzwania rozwojowe są najbardziej poważne. W tym kontekście, docho-dy z podatku dochodowego od osób prawnych są niezbędnym źródłem dochodów budżetu państwa.

… jednak rządy udają się w pogoń za najniższymi stawka-mi podatkowymiPomimo składanych obietnic, że spółki międzynarodowe będą oddawać uczciwą część swoich dochodów w formie podatków, rządy światowe stały się zakładnikami bardzo kosztownej i de-strukcyjnej pogoni za najniższymi stawkami podatku dochodo-wego. Decyzja jednego rządu o obniżeniu stawki podatku od osób prawnych powoduje obniżenie jej w kolejnym kraju. Jeśli obecny trend się utrzyma, średnia światowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych wyniesie zero procent w roku 2052. Te prognozy oparte są na rozwoju sytuacji mię-dzy rokiem 1980, w którym średnia stawka podatku dochodo-wego od osób prawnych wynosiła ponad 40 procent, a rokiem 2015, w którym spadła do mniej niż 25 procent.

Europa odgrywa w tym wyścigu kluczową rolę, a obecnie zdaje się wręcz przyspieszać tempa. Analiza rozwoju sytuacji w UE i Norwegii pokazuje, że 12 rządów albo wprowadziło nowe ob-niżki podatku dochodowego od osób prawnych, albo planuje to zrobić w ciągu kolejnych kilku lat. Przykładem ekstremal-nym są Węgry, które w ciągu kilku miesięcy obcięły stawkę po-datku dochodowego o połowę, i prześcignęły Irlandię jako kraj o najniższej stawce podatku dochodowego od osób prawnych w UE. Tymczasem jedynie dwa kraje, czyli Grecja i Słowenia, zdecydowały się na podwyżkę tych stawek.

Podczas gdy korporacje płacą coraz niższe podatki, konsu-menci na całym świecie muszą płacić więcej. Dzieje się tak dlatego, że ktoś musi wypełnić lukę spowodowaną brakują-cymi dochodami z podatku dochodowego od osób prawnych. Jako że podatki dla konsumentów nieproporcjonalnie bardzo wpływają na osoby najuboższe, opisywany trend w niepokoją-cy sposób prowadzi do sytuacji, w której systemy podatkowe stają się coraz bardziej regresywne, a nierówności w społe-czeństwie będą się pogłębiać, a nie zmniejszać.


Streszczenie

W niniejszym raporcie szeroka koalicja organizacji społeczeń-stwa obywatelskiego przeanalizowała 18 europejskich państw i stwierdziła, co następuje:

• Szkodliwe praktyki podatkowe są powszechne w kilku państwach europejskich, a liczba problematycznych przypadków, takich jak zachęty typu kancelaria patentowa (patent box) oraz poufne interpretacje przepisów podatko-wych, rośnie od kilku lat. Spośród 18 przeanalizowanych krajów pięć otrzymało „zielone światło”, w ograniczaniu szkodliwych praktyk podatkowych, a dziewięć – „światło czerwone”.

• Europejskie umowy podatkowe zawierane z krajami rozwi-jającymi się pozostają kwestią budzącą niepokój. Spośród 18 przeanalizowanych krajów, 12 posiada sieci umów podatkowych, które są wysoce problematyczne.

• Sześć krajów podjęło starania w celu zwalczania tajnych spółek fasadowych poprzez wprowadzenie publicznych re-jestrów spółek, które pokazują prawdziwych, faktycznych właścicieli spółek. Tymczasem utajniona własność spółek jest nadal możliwa w 12 spośród wszystkich przeanalizo-wanych krajów, a Wielka Brytania nadal zapewnia możli-wość tworzenia anonimowych trustów.

• Zdecydowana większość, czyli dziesięć spośród wszystkich przeanalizowanych krajów, wydaje się niechętna lub zdecy-dowanie przeciwna pomysłowi wprowadzania pełnej publicz-nej sprawozdawczości z podziałem na kraje, co pozwoliłoby obywatelom wiedzieć, gdzie spółki międzynarodowe prowa-dzą działalność i jakie kwoty uiszczają w podatkach.

• 13 spośród 18 krajów jest otwarcie przeciwna propozycji utworzenia międzyrządowego organu podatkowego pod egidą ONZ, który zająłby się problemami światowego systemu podatkowego, zapewniając równocześnie równy udział krajów rozwijających się w podejmowaniu decyzji.

• Mimo że zdecydowana większość omawianych rządów zapewnia wsparcie finansowe dla promowania mobilizacji środków krajowych w krajach rozwijających się, to niewiele z nich przeanalizowało, jak ich własne systemy i polityki podatkowe wspierają lub podkopują pobór podatków w kra-jach rozwijających się.

Poufność pozostaje kluczową przeszkodą w osiągnięciu sprawiedliwości podatkowejObywatele mają duże trudności z uzyskaniem informacji na temat wysokości uiszczanych przez spółki międzynarodowe podatków, więc najważniejszym źródłem informacji na ten temat pozostają afery podatkowe. Sygnaliści, którzy ujaw-niają przypadki unikania podatku dochodowego przez spółki narażają się na ściganie przez prawo, co dobrze obrazuje trwający obecnie proces w sprawie afery LuxLeaks prowadzo-ny w Luksemburgu.

W wyniku rosnącej presji politycznej UE rozważa obecnie, czy udostępnić obywatelom informacje na temat tego, gdzie spółki międzynarodowe prowadzą swoją działalność oraz jakie podatki płacą w każdym kraju, w którym taką działalność pro-wadzą. Autorzy niniejszego raportu przeanalizowali stano-wiska 18 państw europejskich oraz Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej i stwierdzili, że większość z nich jest nadal przeciwna wprowadzaniu pełnej publicznej sprawoz-dawczości z podziałem na poszczególne kraje.

Bardziej optymistycznym faktem jest to, że poczyniono znaczący postęp w kwestii zamykania anonimowych spółek fasadowych, które mogą być wykorzystywane do ukrywania pieniędzy i uchylania się od podatków. Rosnąca liczba krajów zobowiązuje się do wprowadzania publicznych rejestrów spół-ek, które pokazują prawdziwych, faktycznych właścicieli spół-ek. Jednakże pomimo faktów ujawnionych w Kwitach z Raju, w UE nadal utrzymuje się impas w negocjacjach na temat tego, czy publiczne rejestry powinny stać się ogólnounijnym stan-dardem oraz tego, czy właściciele trustów również powinni być zarejestrowani w publicznie dostępnych rejestrach.

UE skupia się na ustalaniu, które kraje są „rajami podatkowy-mi”, jednak to państwa europejskie powinny dostrzec, że im samym zostało w tej kwestii wiele do zrobienia.


Streszczenie

8. Upewnić się, że doradcy podatkowi ponoszą odpowie-dzialność prawną za promowanie i doradzanie w zakresie praktyk naruszających prawo.

9. Przyjąć skuteczne przepisy chroniące sygnalistów (ang. whistleblower protection), aby chronić osoby, które działają w interesie publicznym, w tym te, które ujawniają przypadki unikania podatków lub uchylania się od podatków. Ochrona musi obejmować pracowników zarówno z sektora prywat-nego, jak i publicznego.

10. Podczas negocjowania lub renegocjowania umów podatko-wych z krajami rozwijającymi się, rządy powinny:

• Przeprowadzić i opublikować kompleksową ocenę wpływu, aby przeanalizować wpływ finansowy na kraje rozwijające się oraz zapewnić, że uniknie się negatyw-nego wpływu.

• W pełni szanować prawa kraju pochodzenia do opodat-kowywania zysków generowanych przez działalność gospodarczą w ich krajach oraz zaprzestać obniżania stawek podatku u źródła.

• Zapewnić pełną przejrzystość każdego etapu negocjacji umów, jak również skuteczny udział społeczeństwa oby-watelskiego i parlamentarzystów w takich negocjacjach.

Niniejszy raport przedstawia następujące zalecenia:

Polityki podatkoweRządy i instytucje UE muszą promować progresywne sys-temy podatkowe, by przeciwdziałać pogłębiającym się nie-równościom, upewniać się, że polityki podatkowe wspierają równouprawnienie płci i są w pełni zgodne z polityką spój-ności na rzecz rozwoju, oraz zatrzymać fenomen „wyścigu do dna” w kwestii opodatkowania spółek, w tym poprzez obniżanie stawek podatku dochodowego od osób prawnych i korzystanie ze szkodliwych praktyk podatkowych ułatwia-jących spółkom unikanie płacenia podatku dochodowego.

W tym celu powinny:

1. Przeprowadzać i publikować analizy skutków ubocznych krajowych i unijnych polityk podatkowych, w tym dotyczą-cych jednostek specjalnego przeznaczenia, umów podatko-wych i zachęt dla spółek międzynarodowych, w celu oceny wpływu na kraje rozwijające się, oraz znieść lub zreformo-wać polityki i praktyki mające negatywny wpływ na kraje rozwijające się.

2. Przeprowadzić wnikliwą analizę wspólnie z krajami rozwija-jącymi się dotyczącą korzyści, ryzyk i wykonalności głów-nych alternatyw dla obecnego międzynarodowego systemu podatkowego, takich jak jednolity system podatkowy, ze szczególnym uwzględnieniem prawdopodobnego wpływu tych alternatyw na kraje rozwijające się.

3. Wspierać wniosek w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (ang. Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB)) w UE, który obejmuje konsolidację i podział zysków oraz który będzie przeciwdziałać wprowadzaniu nowych mechanizmów, które mogą być nadużywane przez korporacje międzyna-rodowe, aby unikać płacenia podatków, w tym odliczeń podatkowych na dużą skalę.

4. Publikować dane pokazujące przepływ inwestycji przez jednostki specjalnego przeznaczenia w swoich krajach.

5. Zatrzymać rozpowszechnianie się istniejących zachęt typu kancelarie patentowe i podobnych szkodliwych struktur oraz je usunąć.

6. Publikować podstawowe elementy wszystkich uprzednich porozumień podatkowych udzielanych korporacjom mię-dzynarodowym (w tym, co najmniej, nazwę spółki, której zostało udzielone, długość obowiązywania porozumienia i poruszane w nim kwestie). Podążać w kierunku systemu opodatkowywania korporacji międzynarodowych, który byłby przejrzysty, jasny i mniej złożony.

7. Publikować doroczne oceny kosztów i korzyści wynika-jących ze wszystkich zachęt podatkowych dla korporacji międzynarodowych.


Streszczenie

Międzynarodowy proces decyzyjnyRządy i instytucje UE muszą starać się, by cały międzynarodo-wy proces decyzyjny w sprawie podatków był uczciwy i przej-rzysty, w tym zapewnić równy udział wszystkich zainteresowa-nych krajów, oraz wspierać międzyrządowy proces decyzyjny, który umożliwia dostęp wszystkim obserwatorom.

W tym celu powinny:

14. Wspierać ustanowienie międzyrządowego organu podat-kowego pod auspicjami ONZ, mającego na celu zagwaran-towanie, że kraje rozwijające się mogą brać równy udział w globalnej reformie międzynarodowych zasad podat-kowych. Takie forum powinno stać się głównym forum międzynarodowej współpracy w kwestiach podatkowych i kwestiach związanych z przejrzystością. Komisja powin-na być odpowiednio finansowana i otwarta na obserwato-rów, w tym przedstawicieli organizacji obywatelskich i par-lamentarzystów. Jednym z kluczowych priorytetów komisji powinno być wynegocjowanie i przyjęcie międzynarodowej konwencji w sprawie współpracy podatkowej i związanej z nią przejrzystości działań.

15. Zastąpić lub znacząco zreformować unijną Grupę ds. Kodeksu postępowania w odniesieniu do opodatkowania przedsiębiorstw, aby upewnić się, że unijny proces decy-zyjny dotyczący międzynarodowych kwestii podatkowych stanie się w pełni przejrzysty dla opinii publicznej oraz że osoby decyzyjne staną się w pełni odpowiedzialne wobec obywateli.

PrzejrzystośćRządy i instytucje UE muszą umożliwić publiczny dostęp do kluczowych informacji o spółkach, niezbędnych do zapew-nienia odpowiedzialności i sprawiedliwości podatkowej. Muszą również zapewnić pełną i skuteczną wymianę infor-macji między wszystkimi rządami, aby obywatele nie mogli korzystać ze struktur międzynarodowych w celu obejścia krajowych przepisów podatkowych.

W tym celu powinny:

11. Pracować na rzecz utworzenia Globalnego Standardu do-tyczącego Automatycznej Wymiany Informacji, zawierają-cego okres przejściowy dla krajów rozwijających się, które nie mogą obecnie spełnić wzajemnych wymogów doty-czących wymiany informacji ze względu na brak zdolności administracyjnej. Ten okres przejściowy powinien pozwolić krajom rozwijającym się na otrzymanie informacji automa-tycznie, mimo tego, że mogą nie mieć jeszcze potencjału do dzielenia się informacjami z ich własnego otoczenia. Ponadto, zgodnie z obecnymi standardami, rządy krajów rozwiniętych muszą zobowiązać się do automatycznej wymiany informacji ze wszystkimi krajami rozwijającymi się, które spełniają podstawowe wymogi związane z ochro-ną danych poprzez ustalenie niezbędnych dwustronnych stosunków.

12. Utworzyć w pełni dostępne publicznie rejestry właści-cieli faktycznych spółek, trustów i podobnych struktur prawnych. Na poziomie UE, przegląd unijnej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy stanowi ku temu dobrą okazję, a rządy muszą zapewnić ostateczne rozwiązanie problemów związanych z utajnionymi właści-cielami, które zostały ujawnione w aferze Kwitów z Panamy.

13. Wdrożyć pełną sprawozdawczość z podziałem na po-szczególne kraje we wszystkich dużych spółkach mię-dzynarodowych i zagwarantować, że informacje te będą publicznie dostępne w formacie otwartym, przeznaczone do odczytu elektronicznego i scentralizowane w rejestrze publicznym. Sprawozdawczość ta powinna być co najmniej tak kompleksowa, jak sugeruje się to w formacie sprawoz-dania BEPS autorstwa OECD;1 powinna również obejmować wszystkie spółki, które wypełniają unijną definicję „dużego przedsiębiorstwa”.


1. Wprowadzenie

Przeciek ten rzucił trochę światła na systemy podatkowe takich gigantów, jak Nike, Apple i Glencore. Ujawnił również sposób, w jaki międzynarodowe korporacje działające w Afry-ce i Azji prowadzą działalność za pośrednictwem spółek fa-sadowych na Mauritiusie i w Singapurze.6 Kancelaria Appleby udzieliła odpowiedzi podkreślając, że działania te były w pełni zgodne z prawem oraz że spółka nie dopatrzyła się żadnych dowodów celowego łamania prawa.7 Jednakże to, że nadal możliwe jest zgodne z prawem ukrywanie dużych majątków i przenoszenie zysków do rajów podatkowych wywołuje jedy-nie silne obawy o kondycję światowego systemu podatkowego.

W wyniku inicjatyw, takich jak plan działań dotyczący erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków (BEPS) oraz automatycznej wymiany informacji, państwa członkowskie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Grupa G20 zobowiązały się do stworzenia działającego światowego systemu podatkowego.8 W szczególności podjęły się zapewnienia, że międzynarodowe spółki będą płaciły podatki w miejscach, w których prowadzą działalność oraz rozbicia tajnych struktur, które umożliwiały wysyłanie dużych sum pieniędzy w odmęty międzynarodowej próżni podatko-wej. Jednak kilka lat po rozpoczęciu realizacji tych inicjatyw, zadanie, którego się podjęto, w dużej części nie zostało wykonane, a ówczesne obietnice polityczne tracą na znaczeniu w konfrontacji z nowymi planami. Nie dość, że wiele z obiet-nic dotyczących radzenia sobie ze światowymi problemami podatkowymi nie została zrealizowana, to dodatkowo wiele z tych samych rządów umożliwia międzynarodowym spółkom jeszcze większe obniżanie stawek podatkowych.

Niniejszy raport stanowi analizę stanu rzeczy ze szczególnym uwzględnieniem polityk i wniosków europejskich, które mogą mieć wpływ na unikanie płacenia podatków przez spółki między-narodowe oraz zamożnych klientów na całym świecie, jak również konsekwencji, jakie mogą one mieć na kraje rozwijające się.

Gdy w roku 2015 rządy światowe przyjęły Cele Zrównoważone-go Rozwoju (SDG), zobowiązały się do wyeliminowania ubóstwa i głodu, zmniejszenia nierówności na świecie, zapewnienia bezpłatnej edukacji wysokiej jakości dla wszystkich dzieci, zapewnienia powszechnego dostępu do bezpiecznej wody pitnej, warunków sanitarnych, zdrowia reprodukcyjnego, bezpiecznych i tanich mieszkań oraz zapobiegania ginięciu zagrożonych roślin i zwierząt – a to wszystko w ciągu następnych 15 lat.2 Co więcej, w ramach paryskiego porozumienia klimatycznego zobowiązały się do wzmacniania globalnej odpowiedzi na zmiany klimatu.3 Cechą wspólną tych ambitnych celów jest fakt, że brakuje finan-sowania niezbędnego do ich osiągnięcia.

Opodatkowanie jest najważniejszym źródłem przychodów państwa i będzie kluczowe dla osiągnięcia tych globalnych celów. Jednakże liczne afery ujawniły znaczące wady światowego sys-temu podatkowego, w tym poważne przypadki unikania płacenia podatków na wielką skalę przez jedne z największych korporacji międzynarodowych i najzamożniejszych ludzi na świecie. Niektó-re z tych afer dotyczą niezgodnego z prawem uchylania się od podatków, podczas gdy inne związane są z unikaniem podatków przez korporacje międzynarodowe. W tym drugim przypadku chodzi o praktyki związane z planowaniem podatkowym, które mogą być zgodne z prawem, lecz które znacząco wykraczają poza istniejące zasady lub wykorzystują luki prawne.

Ostatni wielki skandal, zwany aferą Paradise Papers, miał miejsce na początku listopada 2017 r., gdy Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ) opublikowało infor-macje oparte na 13,4 mln plikach, które wyciekły z kancelarii prawnej Appleby, trustu Asiaciti oraz 19 rejestrów spółek z terytoriów zapewniających tajemnicę transakcji.4 Informa-cje, które wyciekły, ujawniły potajemną działalność offshore prowadzoną przez ponad 120 polityków i liderów światowych, niezliczonych zamożnych klientów i ponad 100 spółek między-narodowych.5

Ramka 1. Równość traktowania pod względem podatkowym i równość płci

Wszystkie polityki i systemy podatkowe mogą wywierać różny wpływ na kobiety i mężczyzn, a wiele z obecnych praktyk ma nieproporcjonalnie negatywny wpływ na kobiety. Dlatego też kluczowe dla reformy światowego systemu podatkowego i krajowych systemów podatkowych będzie zrozumienie po-wiązania między płcią a podatkami. Poniżej znajduje się kilka przykładów, pokazujących dlaczego jest to tak ważna kwestia.

W listopadzie 2016 r. Komitet ONZ ds. Eliminacji Dyskrymi-nacji Kobiet (CEDAW) dokonał analizy sytuacji w Szwajcarii i wyraził swoje obawy o to, że „polityki dotyczące tajemnicy podatkowej [w Szwajcarii] i przepisy dotyczące sprawozdaw-czości przedsiębiorstw i opodatkowania spółek mogą mieć potencjalnie negatywny wpływ na zdolność innych państw, w szczególności tych, którym już brakuje zysków, do urucha-miania maksymalnych dostępnych zasobów w celu ochrony praw kobiet”.9

To ważne potwierdzenie związku między prawami kobiet, tajemnicą finansową i szkodliwymi praktykami podatko-wymi ma miejsce po tym, jak organizacje społeczeństwa obywatelskiego ponagliły Komitet, by dostrzegł tę kwestię.10

Dochody publiczne są ważne, by móc wspierać równość płci i ochronę praw kobiet, w tym świadczenie usług, takich jak usługi związane ze zdrowiem reprodukcyjnym i eduka-cją. Gdy w budżetach państw zaczyna brakować pieniędzy, kobiety często odczuwają nieproporcjonalnie duże szkody wynikające z ograniczenia wydatków i niedofinansowania usług, ponieważ to najczęściej właśnie kobiety i dziew-czynki zajmują się dziećmi, osobami starszymi i rodziną.11 Unikanie płacenia podatków przez spółki międzynarodowe i zamożne osoby fizyczne obniża dochody publiczne i może niweczyć wysiłki na rzecz ochrony praw kobiet.


2. Wyścig do dna

Wspomniany trend w zakresie podatków w państwach człon-kowskich OECD może stanowić impuls polityczny dla innych krajów na całym świecie, by podążały ich śladem, co skutko-wać będzie przyspieszonym światowym „wyścigiem do dna”.

„Wydaje się, że trend w kierunku obniżania stawek podatku do-chodowego od osób prawnych, który zwolnił po kryzysie, nabrał nowego rozpędu”. Taki właśnie wniosek przedstawiło OECD w swojej ocenie trendów podatkowych w jego państwach członkowskich.12 Analiza, opublikowana we wrześniu 2016 r., nie obejmuje najświeższych wydarzeń, takich jak dramatycz-na obniżka stawki podatku dochodowego od osób prawnych na Węgrzech, gdzie zmniejszono ją o ponad połowę – z 19 procent do zaledwie 9 (patrz: Tabela 1).13

(*) Obniżka została zaproponowana przez rząd, ale nie została jeszcze formalnie zatwierdzona przez Parlament.

Źródła: OECD,15 dane rządu Luksemburga,16 EY,17 dane rządu Wielkiej Brytanii,18 dane rządu Danii,19 dane rządu Szwecji,20 dane rządu Norwegii,21 dane parlamentu Łotwy,22 dane parla-mentu Francji23 i dane rządu Francji.24

Tabela 1. Niedawne i nadchodzące zmiany w stawkach podatku dochodowego od osób prawnych w państwach UE i Norwegii, obejmujące lata 2015–2022. Tabela przedstawia stawki podatku dochodowego od osób prawnych, z wyłączeniem podatku wyrównawczego. W przypadku Luksemburga, liczby w nawiasach wskazują stawkę podatku dochodowego od osób prawnych ogółem.14 Łotwa podwyższyła stawkę podatku dochodowego od osób prawnych do 20 procent, lecz równocześnie wprowadziła stawkę podatku dochodowego wynoszącą 0 procent od zysków zatrzymanych i reinwestowanych.

Kraj Podsumowanie zmian 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Węgry 52,6% obniżka od 2016 r. do 2017 r. 19% 19% 9%

Belgia 24,2% obniżka od 2018 r. do 2020 r. 33% 33% 33% 29% 29% 25%

Francja 24,2% obniżka od 2018 r. do 2022 r. 33% 33% 33% 33% 31% 28% 26,5% 25%

Holandia 16% obniżka od 2017 r. do 2021 r.(*) 25% 25% 25% 21%(*)

Wielka Brytania 15% obniżka od 2016 r. do 2020 r. 20% 20% 19% 19% 19% 17%

Norwegia 14,8% obniżka od 2015 r. do 2018 r. 27% 25% 24% 23%

Luksemburg 14,3% obniżka od 2016 r. do 2018 r.

21% (29%)

21% (29%)

19% (27%)

18% (26%)

Włochy 12,7% obniżka od 2016 r. do 2017 r. 27,5% 27,5% 24%

Hiszpania 10,7% obniżka od 2015 r. do 2016 r. 28% 25% 25%

Szwecja 9,1% obniżka od 2017 r. do 2018 r. 22% 22% 22% 20%(*)

Dania 6,4% obniżka od 2015 r. do 2016 r. 23,5% 22% 22%

Słowacja 4,6% obniżka od 2016 r. do 2017 r. 22% 22% 21%

Łotwa 15% 15% 15% 20%/0%

Grecja 11,5% podwyżka od 2015 r. do 2016 r. 26% 29% 29%

Słowenia 11,8% podwyżka od 2016 r. do 2017 r. 17% 17% 19%


1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Znaczenia temu trendowi dodaje fakt, że wiele krajów korzy-sta z tak zwanych „szkodliwych praktyk podatkowych” (patrz: rozdział 4), które pomagają spółkom międzynarodowym unikać płacenia oficjalnej stawki podatku dochodowego od osób prawnych w krajach, w których prowadzą działalność. Cechą wspólną wszystkich ulg podatkowych przeznaczonych dla działalności transgranicznej jest fakt, że nie mają one zastosowania do spółek, które są obecne jedynie w jednym kraju, czyli najczęściej do małych i średnich przedsiębiorstw. Tym samym takie praktyki podatkowe zaburzają konkurencję między wielkimi korporacjami a małymi spółkami.

Wyścig ten nie jest oczywiście nowym zjawiskiem – średnia światowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych spadła od wczesnych lat 80. XX wieku z ponad 40 procent do poniżej 25 procent w ciągu mniej niż 35 lat (patrz: Wykres 1).25

Wykres 1. Światowa średnia stawka podatku dochodowego od osób prawnych (1980–2015)

Ramka 2. Kiedy dotrzemy na samo dno?

Gdyby zmiany w światowych stawkach podatku docho-dowego od osób prawnych z lat 1980–2015 miały trwać nadal, stawki te osiągnęłyby wartości zerowe do roku 2052.27

Jest to bardzo ostrożna prognoza, biorąc pod uwagę fakt, że wydaje się, iż tempo, w jakim obniżane są stawki podatku dochodowego, w szczególności w państwach OECD, przyspieszyło po 2015 roku,28 oraz że niektóre spółki międzynarodowe już zdołały obniżyć efektywną stawkę podatku do mniej niż 1 procenta dzięki korzyst-nemu traktowaniu przez niektóre rządy.29

Wyścig do dna

Źródła: Wyliczenia Eurodad na podstawie danych MFW26


1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Ponad 250 mld USD– rozmiar majątku Apple w 2017 r.41

2.1. Dlaczego rządy udają się w pogoń za najniższymi stawkami podatku dochodowego?Obniżając stawki podatku dochodowego rządy często odwołu-ją się do potrzeby „konkurowania” z innymi krajami i do potrze-by przyciągania inwestycji. Jest to jednak dość wątpliwy argu-ment. W niedawnej analizie Francis Weyzig, ekspert podatkowy i starszy doradca ds. polityk spółki Oxfam Novib, stwierdził, że nie istnieje związek między stawkami podatkowymi a klima-tem inwestycyjnym w danym kraju.30 To odkrycie potwierdza obawy podnoszone wiele razy wcześniej. Na przykład w roku 2013, badanie Banku Światowego wykazało, że ponad 90 pro-cent badanych inwestorów w Afryce Wschodniej dokonałoby inwestycji nawet gdyby nie otrzymali żadnych zachęt podatko-wych,31 a w roku 2015 raport MFW, OECD, Banku Światowego i ONZ podkreślił, że „zachęty podatkowe nie odgrywają istotnej roli w badaniach klimatu inwestycyjnego w krajach o niskim dochodzie, i istnieje wiele przykładów, w których donosi się, że są one zbędne – inwestycje i tak zostałyby zrealizowane, nawet bez takich zachęt”.32

Kolejnym argumentem jest fakt, że niższe stawki podatku do-chodowego od osób prawnych przełożą się na wyższe zarobki dla pracowników, tańsze produkty dla konsumentów i, ogólnie rzecz ujmując, zdrowszą gospodarkę. Jednak na podstawie doświadczeń ze Stanów Zjednoczonych maluje się zupełnie inna wizja. W efekcie unikania podatków na dużą skalę wiele największych spółek międzynarodowych w rzeczywistości pła-ciło bardzo niskie podatki.33 Podczas gdy zyski znacząco się powiększyły, udział w zyskach przeznaczony dla pracowników obniżył się, a niskie płace utrzymywały się na stałym pozio-mie34 (nie ma to zastosowania do wynagrodzenia prezesów, które poszły gwałtownie w górę35). Czasem zakładano, że gdy pracownicy otrzymują mniejszy udział w zyskach spółki, wła-ściciele kapitału otrzymają więcej.36 Jednakże istnieją wska-zania, że udział w zysku tworzącym kapitał również zmalał.37 Zwiększył się natomiast trend, by siła rynkowa koncentrowała się wśród kilku spółek,38 co zmniejszyłoby, a nie zwiększyło konkurencję. Biorąc to pod uwagę, różnica między cenami, które konsumenci muszą zapłacić za produkty oraz koszty produkcji korporacji również znacząco wzrosły.39 I to konsu-menci ponieśli tego konsekwencje. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii, Joseph Stiglitz, stwierdził, co następu-je: „Ten wzrost siły rynkowej pomaga wyjaśnić równocześnie osłabienie wydajności, opieszałość gospodarki oraz wzrost nierówności – w skrócie, słabe wyniki gospodarki Stanów Zjednoczonych w wielu obszarach”.40

Wyścig do dna

Podatek dochodowy od osób prawnych jest kluczowym narzę-dziem przeciwdziałania tworzeniu się zbyt zamożnych spółek, które mogą wykorzystywać swoje wpływy, by kontrolować rynki i lobbować u decydentów politycznych, by zapewniali im szczególne korzyści. Równocześnie, podatek dochodowy od osób prawnych stanowi dla rządów bardzo potrzebny dochód, gwarantujący, że zamożne jednostki nie będą wykorzystywały podmiotów gospodarczych, by uchylać się od płacenia podat-ku dochodowego od osób fizycznych.42

Na koniec, istotne jest, by przypomnieć, że inwestycje prywat-ne są ważne, ale nie mogą one zastępować inwestycji publicz-nych. W raporcie z 2016 r. Międzyagencyjna grupa zadaniowa w sprawie finansowania na rzecz rozwoju podkreśliła fakt, że „inwestycje publiczne w podstawową infrastrukturę, ochronę zdrowia i edukację oraz w wiele innych obszarów, stanowią wa-runek, bez którego rynki nie mogą poprawnie funkcjonować”.43 Dlatego też dochody z podatków stanowią tak istotny element budżetu.

2.2. Ktoś musi za to zapłacićGdy niektórzy podatnicy płacą mniejsze podatki, rządy mogą albo zmniejszyć swoje wydatki, albo podwyższyć opodatkowa-nie innych podmiotów. Dlatego właśnie, gdy spółki korzystają na gwałtownie zmniejszającej się stawce podatkowej od zysków, należy spodziewać się, że zwykli pracownicy i kon-sumenci będą płacić więcej.44 To ogromny problem. Podatki konsumpcyjne, takie jak podatek od towarów i usług (VAT), na-rzucane są konsumentom w bardzo wielu produktach. Stawki VAT są takie same dla wszystkich, więc konsumpcja codzien-nych artykułów użytku osobistego i usług zazwyczaj sprawia, że ubożsi muszą wykorzystać większą część swoich przy-chodów niż osoby zamożne. Dlatego właśnie VAT jest często postrzegany jako podatek regresywny, który może przyczyniać się do zwiększania, a nie zmniejszania, nierówności między za-możnymi a ubogimi członkami społeczeństwa. Istnieje również obawa, że problem ten bardziej dotknie kobiety, głównie ze względu na fakt, że to one częściej żyją w ubóstwie.45

Pomimo regresywnego wpływu podatków konsumpcyjnych, międzynarodowe instytucje finansowe, takie jak Międzynaro-dowy Fundusz Walutowy, stale nawoływały do wprowadzenia lub podwyższenia podatków pośrednich w krajach rozwijają-cych się.46


1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015

20%

19%

18%

17%

16%

15%

W OECD, gdzie dostępne są najnowsze dane, stawki podatku VAT wyraźnie wzrosły po roku 1975, następnie ustabilizowały się w latach 1995–2008, by osiągnąć historycznie wysoki poziom wynoszący 19,2% do roku 2015 (patrz: Wykres 2).48

Raport OECD/MFW wyraźnie stanowi, że kwestia „pewności” nie skupia się na radzeniu sobie z unikaniem podatków przez spółki międzynarodowe.51 Dlatego też nie daje gwarancji, że korporacje międzynarodowe będą miały uczciwy udział w ob-ciążeniach podatkowych, ani nie gwarantuje pewności podat-kowej zwyczajnym obywatelom, którzy będą musieli ponieść tego konsekwencje, jeśli wielkie korporacje będą nadal unikać płacenia podatków. Już samo skupienie na pewności podat-kowej dla przedsiębiorstw i inwestorów sprawia wrażenie, że OECD i Grupa G20 opierają się kolejnym reformom podatków, zapobiegającym unikaniu płacenia podatku dochodowego od osób prawnych. Stworzenie nowego i lepszego systemu podat-kowego mogłoby stanowić krok w stronę zwiększenia pewno-ści podatkowej dla obywateli, przedsiębiorstw i inwestorów.

W ciągu ostatnich 50 lat VAT rozprzestrzenił się na całym świecie: w drugiej połowie lat 60. XX wieku podatek ten stoso-wało mniej niż 10 krajów, a teraz jest on obecny w ponad 166 krajach.47

2.3. Pewność podatkowa – dla kogo?W roku 2017 Grupa G20 i OECD położyła silny nacisk na istot-ność zagwarantowania „pewności podatkowej” – co oznaczało, że podatnicy powinni być w stanie przewidzieć, jak duże po-datki będą musieli zapłacić w przyszłości. Pewność uważana jest za koncepcję pozytywną, należy jednak zadać pytanie: dla kogo? Raport sporządzony przez OECD i MFW, który pozytyw-nie ocenia poparcie Grupy G20 dla tej koncepcji w roku 2017, nie ukrywa również faktu, że pewność ma stanowić korzyść dla przedsiębiorstw i inwestorów.50

Wśród narzędzi wspieranych w raporcie znalazły się uprzednie po-rozumienia cenowe, które stanowią poufne interpretacje podatkowe wydawane przez administracje podatkowe na rzecz konkretnych spółek międzynarodowych. Takie interpretacje stały się kontrower-syjne po tym, jak w kilku aferach ujawniono, w jaki sposób mię-dzynarodowe korporacje wykorzystywały je do unikania płacenia podatków (patrz: rozdział 4.4 „Porozumienia „sweetheart deal””).

Wykres 2. Wersja Eurodad oparta na danych z OECD.49 Pokazane stawki stanowią nieważoną średnią z dnia 1 stycznia każdego roku

Źródła: Wersja Eurodad oparta na danych z OECD. Pokazane stawki stanowią nieważo-ną średnią z dnia 1 stycznia każdego roku.

Wyścig do dna


1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015

20%

19%

18%

17%

16%

15%

To pieniądze, które można byłoby wydać na wzmacnianie opieki zdrowotnej, zapewnienie edukacji, zwalczanie zmian klimatycznych i zmniejszanie rosnącej nierówności, jakiej doświadcza obecnie świat. Na początku 2017 r. analiza prze-prowadzona przez Oxfam pokazała, że osiem najbogatszych osób na świecie posiada ten sam majątek, co połowa najbied-niejszej populacji na świecie.57 Najbogatsi ludzie na świecie to liczni założyciele i właściciele jednych z największych spółek na świecie.58

Tymczasem wiele międzynarodowych korporacji stale obniża swoje płatności podatków korzystając ze sposobów na ich uni-kanie. W badaniu opublikowanym w roku 2017, Alex Cobham i Petr Jansky oszacowali, że rządy na całym świecie corocznie tracą oszałamiające 500 mld USD ze względu na unikanie pła-cenia podatku dochodowego od osób prawnych.52 W oparciu o to samo badanie, Sieć na rzecz Sprawiedliwości Podatkowej podkreśla przykład Pakistanu, który traci równoważność 40 procent całkowitych dochodów podatkowych państwa właśnie z uwagi na unikanie płacenia podatku dochodowego,53 a Mark Curtis i Bernadette O’Hare zwracają uwagę, że straty w samej tylko Afryce Subsaharyjskiej wynoszą 2 procent rocznego PKB całego regionu.54

3. Unikanie podatku dochodowego od osób prawnych

Ramka 3. Jak wygląda 500 miliardów dolarów amerykańskich?

Biorąc pod uwagę, że grubość standardowego bankno-tu jednodolarowego wynosi 0,010922 cm,55 banknoty sumujące się do 500 miliardów dolarów położone jeden na drugim osiągnęłyby zawrotną wysokość 54 000 kilometrów. Żeby przedstawić te liczby w perspektywie, wystarczy przypomnieć, że międzynarodowa stacja kosmiczna znajduje się trochę ponad 400 km nad po-wierzchnią ziemi.56

Ramka 4. Kraje rozwijające się a podatki

„Wyścig do dna” w odniesieniu do podatku dochodowego od osób prawnych nie jest już tylko problemem w pań-stwach OECD. ActionAid, w badaniu przeprowadzonym w roku 2016, stwierdził, że rządy w Afryce Wschodniej mogą tracić nawet 1,5–2 mld USD rocznie w związku z zachętami podatkowymi, spośród których wiele jest udzielanych korporacjom.59

Mitsuhiro Furusawa, wicedyrektor zarządzający MFW, niedawno ostrzegał przed „szkodliwym” wpływem zachęt podatkowych w Azji Południowo-Wschodniej, proponowanych przez rządy tego regionu w celu przyciągnięcia inwestycji zagranicznych. Podkreślił, że „żyjemy w czasach wyścigu za najniższymi stawkami podatku dochodowego, w którym ścigają się kolejne kraje, przynosząc korzyści jedynie inwestorom”, dodając, że „wynik tych działań jest odczuwalny przez zwykłych ludzi, gdyż wywiera presję na bardzo potrzebne przychody państwa”.61 Te stwierdzenia odzwierciedlają ostrzeżenie Christine Lagarde, dyrektor zarządzającej MFW, która podkreśliła, że „z definicji wyścig do dna sprawia, że wszyscy kończą na dnie”.62

Nie wydaje się jednak, że takie zachęty podatkowe znie-chęcają spółki międzynarodowe do poszukiwania sposo-bów unikania podatków, co oznacza, że rządy tracą swoje przychody podwójnie. Podczas oceny globalnych strat spowodowanych unikaniem podatku dochodowego, Alex Cobham i Petr Jansky stwierdzili, że: „Największa inten-sywność strat ma miejsce w krajach o niskim i niższym średnim dochodzie oraz w Afryce Subsaharyjskiej, Ame-ryce Łacińskiej i Karaibach oraz w Azji Południowej”.63 Problem jest poważny, gdyż kraje rozwijające się znacznie bardziej polegają na dochodach z podatku dochodowego od osób prawnych: Konferencja ONZ ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) szacuje, że w krajach rozwijających się, udział podatków pochodzących od zagranicznych spółek mię-dzynarodowych w całkowitych dochodach jest dwukrot-nie większy niż w krajach rozwiniętych.64

„Zachęty podatkowe nie odgrywają istotnej roli w badaniach klimatu inwestycyjnego w krajach o niskim dochodzie, i istnieje wiele przykładów, w których donosi się, że są one zbędne – inwestycje i tak zostałyby zrealizowane, nawet bez takich zachęt”.60

Badanie MFW, OECD, Banku Światowego i ONZ


Ramka 4. c.d. Kraje rozwijające się a podatki

Mimo że to kraje rozwijające się znacznie bardziej dotkliwie odczuwają skutki wad światowego systemu podatkowego niż kraje rozwinięte, to mają znacznie mniejszy wpływ na światowe standardy podatkowe i muszą stawiać czoła więk-szym trudnościom w uzyskiwaniu dostępu do informacji niezbędnych do zwalczania tego problemu (patrz: rozdziały 5.8 „Zapewnianie przejrzystości finansów i działalności spółek” i 5.9 „Zapewnianie procesu podejmowania decyzji na poziomie światowym”). UNCTAD oszacował również, że tylko jeden rodzaj unikania podatku dochodowego powoduje w krajach rozwijających się straty w wysokości około 100 mld USD rocznie, co oznacza, że całkowite straty prawdopo-dobnie będą znacznie wyższe.65

W niedawnej analizie Oxfam odkrył, że Reckitt Benckiser (RB), brytyjski międzynarodowy wytwórca takich produk-tów, jak Vanish, Durex i Dettol, uniknął płacenia 200 mln GBP w podatkach na całym świecie w latach 2014–2016, w tym nawet 60 mln GBP w krajach rozwijających się.66 W raporcie Oxfamu jego autorzy twierdzą, że RB wyko-rzystywał transakcje wewnątrz przedsiębiorstwa przy wykorzystaniu krajów, w których obowiązują niższe stawki podatkowe, takich jak Holandia, Dubaj i Singapur, oraz in-terpretacji podatkowych (patrz: rozdział 4.4 „Porozumienia „sweetheart deal””) wydawanych przez Luksemburg, w celu obniżenia kwoty należnego podatku. W odpowiedzi na ten raport spółka RB zaprzeczyła twierdzeniu Oxfamu, że była zaangażowana w unikanie płacenia podatków i podkreśliła swoje poparcie dla publicznej sprawozdawczości z podzia-łem na poszczególne kraje.67

Gdy spółki międzynarodowe unikają płacenia podatków w krajach rozwijających się, rządy mogą starać się wypełnić tę lukę innymi sposobami, w tym również nakładaniem in-nych podatków na konsumentów. Fakt, że VAT najpoważniej dotyka osoby ubogie,68 jak wspomniano wyżej, jest szcze-gólnie problematyczny w najuboższych krajach, w których wielu ludzi ma trudności w zaspokajaniu podstawowych potrzeb, takich jak pożywienie czy opieka zdrowotna. Nie-które kraje rozwijające się starają się ograniczyć negatywny wpływ wywierany na najuboższych poprzez zwalnianie podstawowych dóbr, takich jak produkty żywnościowe i ar-tykuły gospodarstwa domowego z podatku VAT, jednak inne kraje niedawno ograniczyły lub zlikwidowały takie polityki zabezpieczające.69

Kraje rozwijające się muszą mierzyć się również z uchy-laniem się od płacenia podatków przez osoby fizyczne. W roku 2017 rząd Ekwadoru zareagował na aferę Kwitów z Panamy przeprowadzając historyczne referendum, w którym pytał, czy wybrani przez społeczeństwo urzędnicy i funkcjonariusze publiczni powinni zostać objęci zakazem posiadania aktywów lub dowolnego kapitału w raju podat-kowym.70 Zgodnie z danymi pochodzącymi z Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ekwadoru, obywatele tego kraju posiadają w strefach offshore 30 mld USD w aktywach, co stanowi sumę równą jednej trzeciej PKB całego kraju.71

W lutym 2017 r. ekwadorska opinia publiczna zagłosowa-ła za zmianą – około 55 procent głosowało za zakazem posiadania aktywów w strefach offshore przez urzędników publicznych, a jedynie 45 procent było przeciw.72 W lipcu ekwadorskie Zgromadzenie Narodowe przyjęło ustawę, która wprowadzała w życie tę propozycję.73

W roku 2015 rząd Ekwadoru opublikował „czarną listę” krajów, które uważa za raje podatkowe.74 Lista ta obejmuje ponad 80 różnych krajów, w których obowiązują niskie staw-ki procentowe, w tym kraje UE, takie jak Luksemburg, Malta i Cypr.75 W roku 2017, rząd Ekwadoru dodał do tej listy Hong Kong, a następnie zdecydował, że będzie traktował systemy podatkowe w Holandii, Wielkiej Brytanii, na Nowej Zelandii i w Kostaryce jako szkodliwe.76

Referendum w sprawie rajów podatkowych w Ekwadorze

Na pytanie „Czy zgadza się Pan/Pani, że dla osób obejmujących stanowiska wybierane w wyborach po-wszechnych lub dla funkcjonariuszy publicznych powi-nien istnieć zakaz posiadania aktywów lub dowolnego kapitału w rajach podatkowych?” 55% głosujących odpowiedziało „tak”, a 45% odpowiedziało „nie”.

Unikanie podatku dochodowego od osób prawnych


Jak przedstawiono w tabeli 2, państwa europejskie figurują w dużej liczbie na listach zarówno największych stref doce-lowych, jak i największych stref pośredniczących na świecie. W istocie 80 procent stref pośredniczących to państwa europejskie, a 80 procent stref docelowych to albo państwa europejskie, albo ich terytoria zamorskie. Dokument ten okre-śla również informacje geograficzne dotyczące różnych stref docelowych i pośredniczących, oraz stwierdza, że Holandia odgrywa rolę strefy pośredniczącej dla stref docelowych, takich jak Luksemburg, Curaçao, Cypr i Bermudy, a Wielka Brytania odgrywa rolę strefy pośredniczącej dla Luksemburga, Bermudów, Jersey, Brytyjskich Wysp Dziewiczych i Kajma-nów. Trzecia pod względem wielkości strefa pośrednicząca, czyli Szwajcaria, działa jako łącznik z Jersey, a czwarta, czyli Irlandia, jest łącznikiem między amerykańskimi i japońskimi korporacjami a Luksemburgiem.

Na koniec, w dokumencie stwierdza się, że największa strefa docelowa, czyli Luksemburg, niekoniecznie potrzebuje stref pośredniczących, dlatego większość inwestycji przenoszo-nych jest bezpośrednio z Luksemburga do innych krajów.82 Jednym z kluczowych powodów, dla których Luksemburg nie potrzebuje stref pośredniczących jest fakt, że nie jest zazwy-czaj określany jako raj podatkowy. W tym kontekście członko-stwo Luksemburga w UE wydaje się być zaletą, ponieważ UE zadecydowała, że nigdy nie będzie umieszczać swoich państw członkowskich na listach rajów podatkowych (patrz: rozdział 5.3 „Wpisywanie krajów niewspółpracujących na czarną listę”).

3.1. Z których centrów finansowych offshore korzystają spółki międzynarodowe?W roku 2017, czasopismo naukowe Nature opublikowało badanie, które oceniało faktyczne stosunki własności i liczbę podmiotów zależnych stworzonych przez spółki międzynaro-dowe w poszczególnych krajach.77 Stanowiło ono ważny wkład w dyskusję na temat podatków, która często koncentrowała się na tym, jakie rodzaje polityk mogą teoretycznie prowadzić do unikania podatku dochodowego, ale rzadko obejmowała ocenę ilościową tego, z których krajów rzeczywiście korzystają spółki międzynarodowe w tym kontekście.

Opierając się na analizie ponad 98 milionów podmiotów praw-nych badacze nakreślili mapę centrów finansowych offshore i zidentyfikowali dwa rodzaje stref offshore. Po pierwsze, „strefy docelowe” to jurysdykcje, które mają bardzo niską lub zerową stawkę podatku dochodowego od osób prawnych, a w których spółki międzynarodowe przechowują swój kapitał. Po drugie, „strefy pośredniczące” odgrywają centralną rolę jako pośrednicy, ułatwiając przepływ kapitału między strefa-mi docelowymi a innymi krajami, w których spółki prowadzą działalność.

Ogólnie rzecz ujmując, strefy pośredniczące to kraje, które umożliwiają spółkom przekierowywać przez nie duże sumy pie-niędzy bez płacenia żadnego podatku lub płacąc bardzo niskie podatki. Są to zazwyczaj kraje wysoko rozwinięte z rozległą siecią umów podatkowych i mocnymi systemami prawnymi. Podczas gdy w badaniu zidentyfikowano 24 kluczowe strefy docelowe, to liczba stref pośredniczących była znacznie niższa – zaledwie pięć stref pośredniczących przekierowuje większość transferów do i z najważniejszych stref docelowych (patrz: tabela 2).78

Badacze ustalili, że „wykorzystywanie przez spółki [centrów finansowych offshore] koncentruje się zasadniczo na małej liczbie kluczowych jurysdykcji, z których większość to wysoko rozwinięte państwa OECD”.79 Ponadto stwierdzili, że „najwięk-sze [centra finansowe offshore] dysponują dobrze rozwinięty-mi organami regulacyjnymi i przestrzegają przepisów mię-dzynarodowych dotyczących handlu i przeciwdziałania praniu pieniędzy”.80 Wydaje się to zgodne z obawami, wyrażanymi często przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, jakoby luki prawne w międzynarodowych standardach umożli-wiały takim krajom działanie zgodnie z obowiązującymi prze-pisami, jednocześnie ułatwiając międzynarodowe unikanie płacenia podatków.

Tabela 2. Centra finansowe offshore – największa piątka

Strefy docelowe Strefy pośredniczące

Luksemburg

Hong Kong

Brytyjskie Wyspy Dziewicze*

Bermudy*

Cypr

Holandia

Wielka Brytania

Szwajcaria

Irlandia

Singapur

(*) Te strefy to brytyjskie terytoria zamorskie

Źródło: Pięć największych stref docelowych i stref pośredniczących, zgodnie z treścią raportu badawczego „Uncovering Offshore Financial Centers: Con-duits and Sinks in the Global Corporate Ownership Network” (Garcia-Bernardo i wsp., 2017).81



Ramka 5. Wszystko w rodzinie – jak UE omawia szkodliwe praktyki finansowe w swoich państwach członkowskich

Wiodąca rola, jaką odgrywają państwa członkowskie UE wśród największych światowych promotorów unikania płacenia podatku dochodowego sprawia, że trzeba bliżej przyjrzeć się sposobom, w jakie UE radzi sobie z państwa-mi członkowskimi, które angażują się w szkodliwe praktyki podatkowe. Kluczowym mechanizmem stosowanym przez państwa członkowskie, by spotykać się i omawiać te kwestie jest „Grupa ds. Kodeksu Postępowania dotycząca opodatkowania przedsiębiorstw” – nieformalnie zwana „Ko-deksem” – która została utworzona w roku 1998. Spotkania są tajne, a niewielkie ilości informacji publikowanych na ich temat nie zawierają żadnych szczegółów o tym, co na nich omawiano.83 Protokoły posiedzeń również są utajnio-ne przed Parlamentem Europejskim, lecz po ponagleniu przedstawiciele Parlamentu otrzymali w 2016 r. dostęp do pewnych dokumentów. Nie zostali jednak uprawnieni do ujawniania treści tych dokumentów opinii publicznej.84

Ujawnione niemieckie depesze dyplomatyczne dostarczyły więcej szczegółów na temat przeszłych dyskusji prowa-dzonych przez „Kodeks”. W jednej z depeszy można było przeczytać: „To niezwykłe obserwować, jak niektóre państwa członkowskie prezentują się na zewnątrz jako zwolennicy [międzynarodowych reform podatkowych], a równocześnie widzieć, jak naprawdę zachowują się podczas dyskusji unij-nych, gdy są one chronione klauzulą poufności”.85 Wydaje się, że poufny charakter tych dyskusji jest tematem burzliwej debaty na łonie grupy. Na przykład, w kolejnej ujawnionej depeszy czytamy, że „ponownie stało się jasne, że więk-szość [państw członkowskich] nie jest zainteresowana prawdziwymi reformami. W szczególności przedstawiciele Luksemburga twierdzili, że zdecydowanie sprzeciwią się każdej propozycji publikacji argumentów przedstawianych przez Luksemburg podczas spotkań komitetu”.86

Jedną z przeszkód na drodze do dokonywania przez UE bar-dziej ambitnych reform jest wymóg jednomyślności podczas podejmowania decyzji podatkowych. Wydaje się, że podczas omawiania tej kwestii na spotkaniu „Kodeksu” państwa członkowskie nie mogły dojść do porozumienia na temat przejścia od wymogu jednomyślności do kwalifikowanej większości, co oznacza, że decyzje nadal mogą zablokować małe grupy krajów lub nawet jeden kraj.87 Poza Luksembur-giem, media przywoływały również przypadek Holandii jako przykład państw, które często wstrzymują próby dokonania reform podatkowych w UE.88

Tymczasem, dwie z osób, które odegrały najistotniejszą rolę w pracach Parlamentu Europejskiego nad podatkami wyrazi-ły zdecydowany sprzeciw wobec unijnych metod omawiania szkodliwych praktyk podatkowych. We wspólnej deklaracji europosłowie Sven Giegold i Fabio De Masi89 podkreślili, że „19 lat nieudolnych prób poradzenia sobie z nieuczciwymi praktykami podatkowymi państw członkowskich stanowi główną przyczynę frustracji skierowanej na europejskie plany w tym zakresie. (…) Jednomyślność w Grupie ds. Kodeku musi zostać przezwyciężona, a definicja szkodliwych praktyk podatkowych zasadniczo przeformułowana. Obrady powinny stać się przejrzyste, aby obywatele mogli pociągać swoje rządy do odpowiedzialności za ich działania.”.90



4. Potencjalnie szkodliwe praktyki podatkowe

Kolejnym przykładem pochodzącym z afery dotyczącej Para-dise Papers jest spółka Nike, która, według ICIJ, „była o krok do przodu przed regulatorami” zmieniając swoje procedury po-datkowe w 2014 r.95 Rzekomo nowy system stosowany w Nike uwzględnia umowę podatkową z Holandią oraz specjalną lukę prawną w ustawodawstwie Danii (typ spółki komandytowej znany pod nazwą „duński CV”), która umożliwia spółkom za-trzymywanie swoich zysków w Holandii bez płacenia podatku.96 Na pytania postawione przez ICIJ dotyczące procedur podat-kowych Nike odpowiedziała następującym oświadczeniem: „Nike działa w pełnej zgodzie z regulacjami podatkowymi”.97

Luki z przepisach podatkowych, takie jak te związane z duński-mi CV były niedawno omawiane w UE. Państwa unijne zgodziły się, że takie luki należy usunąć. Jednakże po lobbowaniu przez rząd Holandii98 uzgodniono, że istniejące obecnie przepisy powinny obowiązywać do roku 2021.99 Podczas dyskusji w UE doradca podatkowy z kancelarii Baker McKenzie umieścił następującą krótką informację na stronie internetowej: „To oznacza, że będziemy mieć więcej czasu, by rozważyć możliwo-ści restrukturyzacji zanim ta zaktualizowana dyrektywa UE (…) wejdzie w życie”, oraz dodał, że „rozważyć można różne inne przejściowe i bardziej długotrwałe rozwiązania, które chętnie tu z Państwem omówimy”.100

W następnych rozdziałach przedstawionych zostało kilka popularnych narzędzi konkurencji podatkowej, istniejących obecnie w Europie, a w rozdziałach krajowych przeanalizowa-na została sytuacja w poszczególnych krajach.

4.2. Jednostki specjalnego przeznaczeniaWe wspomnianych powyżej badaniach dotyczących centrów finansowych offshore (patrz: rozdział 3 „Unikanie podatku do-chodowego od osób prawnych”) wskazano, które typy podmio-tów wykorzystywane są do przetrzymywania i przenoszenia aktywów finansowych spółek międzynarodowych i odkryto wyraźne specjalizacje sektorowe różnych krajów.101 W najwięk-szej strefie pośredniczącej, czyli Holandii, badacze stwierdzili częste występowanie „holdingów”, które zazwyczaj oznaczają po prostu „jednostki specjalnego przeznaczenia”, które są również znane jako „spółki fasadowe”, „spółki pośredniczące” lub „spółki typu letterbox”.

4.2.1. Czym są jednostki specjalnego przeznaczenia?Jednostki specjalnego przeznaczenia istnieją jedynie na papierze, a nazwa „spółki typu letterbox” pochodzi od faktu, że często ich istnienie jest ograniczone do tabliczki z nazwą firmy i numeru skrytki pocztowej. Są własnością spółki ma-jącej siedzibę w innym kraju i nie prowadzą prawie żadnej lub całkowicie żadnej działalności gospodarczej w kraju, w którym się znajdują, oraz nie zatrudniają żadnych pracowników lub zatrudniają ich bardzo niewielu.102 Większość zasobów finan-sowych przepływających przez spółkę pochodzi z inwestycji w innych krajach,103 a zasoby te zazwyczaj podlegają niewiel-kiemu lub żadnemu podatkowi w kraju, w którym podmiot ten jest zarejestrowany.104

„Wyścig do dna” polega na prostym pomyśle obniżania stawki podatku dochodowego od osób prawnych (patrz: rozdział 2

„Wyścig do dna”), lecz również na bardziej złożonych pomy-słach, pozwalających spółkom międzynarodowym płacić znacznie niższe stawki podatku niż te oficjalne. Na przykład, państwa mogą tworzyć sposoby, w które spółki mogą zmniej-szyć kwoty zysków, od których muszą odprowadzić podatek („podstawa opodatkowania”). Cechą wspólną takich metod jest fakt, że w ich ramach tworzy się zachęty dla spółek, by przenosiły swoje zyski z krajów, w których prowadzą faktyczną działalność do krajów, w których zapłacą mniejsze podatki

– innymi słowy, mogą być wykorzystywane do agresywnego planowania podatkowego.

Na początku 2016 r. opublikowano badanie, które przedstawiało liczbę takich struktur w każdym państwie członkowskim UE. Badanie to, zlecone przez Komisję Europejską, pokazało, że w ujęciu średnim każde państwo członkowskie UE miało ponad 10 struktur, które mogły być wykorzystywane do agresywnego planowania podatkowego, a nie było przypadku, aby państwo członkowskie nie miało żadnych takich struktur. Państwa z naj-większą liczbą struktur tego typu to Holandia (17), Belgia (16), Cypr (15), Malta (14), Łotwa (13), Luksemburg (13) i Węgry (13).91

4.1. Zmieniający się krajobrazStruktury podatkowe państw to stale zmieniający się krajobraz, a szkodliwe struktury są realizowane, usuwane lub zastę-powane. Czasami, rząd usuwając strukturę, która mogłaby być wykorzystywana do unikania podatku dochodowego od osób prawnych, równocześnie ogłasza nowe zachęty, które napędzają dalszą konkurencję w zakresie podatków między państwami, takie jak kolejny rodzaj szkodliwej struktury lub zwyczajne obniżenie stawki podatku dochodowego od osób prawnych. Jednym z przykładów takiego trendu są działania nowego rządu Holandii, który oświadczył w swoim porozumie-niu koalicyjnym: „Walczymy z unikaniem podatków i poszerza-my podstawy podatkowe dla biznesu. Przychody generowane z tego tytułu będą wykorzystywane do obniżania stawki podatku dochodowego od osób prawnych, również uwzględniając rozwój krajów nasz otaczających”.92

W wyniku afery związanej z Kwitami z Raju, Międzynarodo-we Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ) opisało kilka przykładów tego, jak szybko spółki międzynarodowe mogą zmienić swoje systemy podatkowe i dostosowywać się do sy-tuacji, w której jedna luka zostaje zamknięta, a druga otwarta. Według ICIJ spółka Apple rzekomo odpowiedziała na zmianę w irlandzkich przepisach podatkowych przeniesieniem się do Jersey, co pozwoliło jej na „[dalsze] korzystanie z niezwykle niskich stawek podatkowych od większości swoich docho-dów, a obecnie większość zysków niewypracowanych w USA, w wysokości 252 mld USD, ulokowana jest w strefach of-fshore”.93 ICIJ dodało, że: „tymczasem rozprawianie się rządu irlandzkiego ze spółkami typu shadow company nie przyniosło skutku”. W odpowiedzi rzecznik Apple oświadczył, że „w Apple działamy zgodnie z prawem, a jeśli system się zmieni, dostosu-jemy się do niego”.94


Niedawno nowy rząd Holandii ogłosił, że wprowadzi podatek u źródła od odsetek i należności licencyjnych dla niektórych ( jeszcze nieokreślonych) „krajów, w których obowiązują niższe stawki podatkowe”.111 Jednakże skuteczność takiej inicjatywy zależeć będzie od sposobu, w jaki będzie ona realizowana. Tymczasem, nowy rząd Danii ogłosił, że zniesie podatek u źró-dła od dywidend,112 co może przynieść przeciwny skutek. Co więcej, jeszcze kilka innych praktyk podatkowych w Holandii wzbudza duży niepokój (patrz: rozdział „Holandia”).

4.3. Zachęty typu kancelarie patentowe (patent box)Zachęty typu kancelarie patentowe (ang. „patent box” lub „knowledge box”) są szczególnym typem zachęty podatkowej proponowanej korporacjom od dochodów z tytułu praw wła-sności intelektualnej. Są również znane jako zachęta tworząca ryzyko unikania podatku dochodowego. Bardzo trudno jest określić wartość i pochodzenie geograficzne własności inte-lektualnej, gdyż w przeciwieństwie do np. fabryki, często nie jest ona połączona z konkretną lokalizacją. Co więcej płat-ności za własność intelektualną (tantiemy) często związane są z obniżonymi stawkami podatku wynikającymi z umów podatkowych, i dlatego mogą być przenoszone za granicę bez dużych (lub, w pewnych przypadkach, bez żadnych) obciążeń podatkowych.113 Sytuacja ta uczyniła z dochodów z tytułu praw własności intelektualnej, oraz z zachęt typu patent box, które oferują związane z nimi obniżone opodatkowanie, poten-cjalne narzędzie dla spółek międzynarodowych, które pragną zmniejszyć swoje obciążenia podatkowe.

MFW stwierdził w półrocznym raporcie „2016 Fiscal Monitor”, że „analiza wykazała, że zachęty typu patent box (które obni-żają podatki od dochodu z tytułu praw własności intelektual-nej) często nie są efektywne kosztowo dla pobudzania [badań i rozwoju]. W niektórych przypadkach stanowią po prostu część agresywnej strategii związanej z konkurencją podatko-wą”.114 Te obawy odzwierciedliła Komisja Europejska, podkre-ślając, że „zachęty typu patent box obejmują ulgi podatkowe od wyników działalności [związanej z badaniami i rozwojem], czyli z tytułu praw własności intelektualnej. Badania pokazu-ją, że nie pobudzają one [badań i rozwoju] i raczej stanowią narzędzie do transferu zysków, prowadzące do znaczącego zmniejszenia dochodów”.115

Zakładanie jednostek specjalnego przeznaczenia nie jest niezgodne z prawem, ale mogą one być wykorzystywane przez spółki międzynarodowe do unikania podatków, w szczególno-ści jako narzędzie do wyprowadzania zysków spółki z kraju, w którym spółka prowadzi faktyczną działalność gospodarczą do krajów, w których te zyski można uchronić przed opodat-kowaniem. Na przykład, założenie jednostki specjalnego prze-znaczenia w danym kraju może dać spółce międzynarodowej dostęp do sieci umów podatkowych tego kraju, a tym samym spółka może skorzystać z niższych stawek podatkowych dla środków finansowych przekazywanych do i z tego kraju (patrz: rozdział 4.5 „Dwustronne umowy podatkowe”).

OECD podkreśla, że jednostki specjalnego przeznaczenia stanowią 25 lub więcej procent bezpośrednich inwestycji za-granicznych w Luksemburgu, Holandii, na Węgrzech, w Austrii, Islandii i Wielkiej Brytanii, oraz odgrywają mniejszą, lecz nadal znaczącą rolę w Szwajcarii, Danii, Portugalii, Szwecji i Hisz-panii.105 Analiza OECD nie obejmuje specjalnych informacji na temat jednostek specjalnego przeznaczenia w Irlandii, pomimo tego, że takie typy podmiotów odgrywają znaczącą rolę w tym kraju.106

4.2.2. Wysiłki skierowane na zwalczanie „spółek typu letterbox”W grudniu 2015 r. Parlament Europejski wezwał do zakazu two-rzenia spółek typu letterbox poprzez wprowadzenie nowych przepisów wymagających minimalnego poziomu działalności gospodarczej.107 W odpowiedzi Komisja Europejska odniosła się do przepisów w zakresie zwalczania nadużyć, które mogą stosować państwa członkowskie, i stwierdziła, że: „walka ze spółkami typu letterbox, które wykorzystywane są jedynie do celów uchylania się od podatków nie powinna prowadzić do stygmatyzacji różnych form prowadzenia działalności. Istnieje wiele powodów, dla których spółki mają swoje siedziby za gra-nicą. Należy chronić uzasadnione przypadki tworzenia różnych typów spółek”.

Komisja odniosła się również do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, by zaznaczyć, że „sam fakt, że spółka nie prowadzi żadnej działalności w państwie członkow-skim, w którym ma swoją siedzibę i prowadzi swoją działal-ność jedynie lub głównie w innym państwie członkowskim nie jest wystarczające, by udowodnić istnienie nadużycia lub oszukańczego działania”.108 Kluczowym pozostaje pytanie, co stanowi „dowód” nadużycia, gdyż przepisy w zakresie zwal-czania nadużyć, takie jak test głównego celu (ang. Principal Purpose Test), stanowiący popularny mechanizm zapobiega-jący unikaniu podatków109 (patrz: rozdział 4.5 „Dwustronne umowy podatkowe”), umożliwiają krajom odmówienia ulg podatkowych spółkom, jeśli można dowieść, że osiągnięcie ulgi podatkowej było jednym z głównych celów działalności spółki. Jednakże, jak widać w komentarzu Komisji, może być to trudne do osiągnięcia.

Ramka 6. Złożoność korporacji międzynarodowych

Międzynarodowe korporacje często stanowią złożoną sieć podmiotów prawnych. Na przykład, bankowy gigant HSBC składa się z co najmniej 828 podmiotów prawnych w 71 krajach, a największy browar, Anheuser-Busch InBev, składa się z co najmniej 680 podmiotów w 60 krajach, jak można dowiedzieć się w pracy naukowej zatytułowanej „Uncovering Offshore Financial Centers: Conduits and Sinks in the Global Corporate Ownership Network”.110

Potencjalnie szkodliwe praktyki podatkowe


Ramka 7. Państwa członkowskie UE z zachętami typu kancelaria patentowa

Belgia, Cypr, Francja, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Malta, Holandia, Portugalia, Hiszpania oraz Wielka Brytania (w sumie 13).

W fazie rozważań: Słowacja.117 4.3.2. Alternatywne sposoby wspierania badań i rozwojuW swoim wniosku w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych Komisja Europejska zapropo-nowała, by ograniczyć dostęp do zachęt typu patent box dla niektórych korporacji, prowadzących działalność w UE. Zgodnie z tym wnioskiem, korporacje mogłyby jednak uzyskiwać bardzo korzystną „super ulgę podatkową” na wydatki związane z bada-niami i rozwojem (patrz: rozdział 5.2 „Spójny system opodatkowy-wania spółek międzynarodowych”). Jednakże, mimo że wsparcie w dziedzinie badań i rozwoju jest ogólnie rzecz ujmując uznawane za rzecz pozytywną, to otwieranie kolejnych luk prawnych, takich jak duże ulgi w systemie opodatkowywania osób prawnych, może być podejściem szkodliwym i nieskutecznym.

Oczywistą alternatywą dla rządów jest wspieranie badań i roz-woju bezpośrednio przez przyznawanie środków budżetowych. Nie tylko gwarantuje to, że wszystkie szkodliwe skutki wywie-rane na system podatkowy zostaną usunięte, ale również stwa-rza pełną przejrzystość co do tego, które rodzaje wsparcia są przyznawane z jakiego powodu oraz jaki jest koszt ponoszony w tej kwestii przez społeczeństwo. Co więcej, umożliwia rządom nadawanie największego priorytetu tym działaniom związanym z badaniami i rozwojem, które uznawane są za najważniejsze dla społeczeństwa, a nie polega na zwyczajnym rozdawaniu ulg podatkowych z tytułu każdego wydatku, który można zaklasyfikować jako związany z „badaniami i rozwojem”.

4.4. Porozumienia „sweetheart deal”Uprzednie porozumienia podatkowe, inaczej „interpretacje podatkowe”, zwane są czasem również porozumieniami

„sweetheart deal”, ponieważ stanowią porozumienia pomiędzy administracjami podatkowymi a konkretnymi korporacjami międzynarodowymi. W pewnych przypadkach umożliwiają tym korporacjom unikanie uiszczania dużych kwot podatku.123

Istnieje kilka różnych typów uprzednich porozumień cenowych. Najlepiej znany typ, tak zwane „uprzednie porozumienia cenowe” (APA), określa sposób, w jaki zasady rządzące wyceną transferów będą stosowane do konkretnych transakcji zawieranych pomię-dzy podmiotami zależnymi korporacji międzynarodowej.124 Jednak porozumienia mogą dotyczyć również innych kwestii w zakresie związanym z opodatkowaniem spółek, takich jak sposób, w jaki różne typy struktur zostaną opodatkowane.

4.3.1. Zostaną na dobre?Liczba państw UE oferująca zachęty typu patent box wzrosła znacząco w ostatnich dziesięciu latach i nadal rośnie. W roku 2016 było to 13 państw (patrz: ramka 7), a w 2017 r. rząd Sło-wacji opublikował wniosek ustawodawczy, który wprowadza zachęty tego typu.116

Zachęty typu patent box, poza tworzeniem możliwości unikania płacenia podatków, mogą powodować zmniejszenie przychodów z podatków dla rządów, które je realizują. Na przykład szacuje się, że wprowadzenie zachęt typu patent box do Holandii skutkowało stratą podatkową w wysokości 605 mln EUR w roku 2011. Przewiduje się, że kwota ta wzrośnie do 1,2 mld EUR do roku 2016.118

Wielu liczyło na to, że projekt BEPS doprowadzi do zakazu stosowania zachęt typu patent box, lecz stało się inaczej – projekt BEPS zawiera standardy opisujące, jak państwa mogą projektować tego typu zachęty, czyli tak zwane „zmodyfiko-wane podejście do metody wydatkowej” (ang. modified nexus approach) (patrz również rozdział 5.1 „Stosowanie kontro-wersyjnego „plastra””).119 Grace Perez-Navarro, wicedyrektor Centrum Polityki Podatkowej i Administracji OECD skomento-wała ten fakt w następujący sposób: „[Stworzyliśmy] modyfi-kowane podejście do metody wydatkowej, aby ulgi podatkowe związane z zachętą typu patent box był związane z faktyczną działalnością gospodarczą. Jednak (…) to nie dlatego, że OECD uważa, że zachęty tego typu to dobry pomysł. W rzeczywisto-ści, uważamy, że prawdopodobnie istnieją znacznie lepsze narzędzia podatkowe i inne, które wspierają innowacje oraz badania i rozwój, niż takie, w ramach których przyznaje się ulgę po przeprowadzeniu badań i rozwoju, i jest ona ściśle związana z osiągniętym zyskiem”.120 Co więcej, wyniki projek-tu BEPS obejmowały również hojną „klauzulę praw nabytych”, która umożliwia spółkom dalsze korzystanie z zachęt typu patent box, zapoczątkowane przed czerwcem 2016 r. i mają-ce trwać do roku 2021.121

„[Parlament Europejski] podkreśla, że tak zwane zmodyfikowane podejście do metody wydatkowej dla zachęt typu patent box, zalecane w projekcie BEPS, nie wystarczy, by skutecznie ograniczyć problemy związane z tym typem zachęt.”

Rezolucja Parlamentu Europejskiego122



Uprzednie porozumienia podatkowe mogą mieć bardzo silny wpływ na poziom podatku dochodowego od osób prawnych uiszczanego przez korporacje międzynarodowe. Stało się to jasne, gdy ponad 500 porozumień z Luksemburga wyciekło do mediów i spowodowało tak zwaną aferę LuxLeaks, która wy-buchła w roku 2014.127 Porozumienia zostały zawarte z ponad 300 korporacjami, co w niektórych przypadkach umożliwiło im korzystanie ze znacznie niższych stawek podatkowych, często poniżej jednego procenta.128 Uprzednie porozumienia podatko-we odegrały również kluczową rolę w kilku sprawach dotyczą-cych pomocy państwa wszczętych przez Komisję Europejską przeciwko państwom członkowskim UE (patrz: Ramka 8).

4.4.1. Problematyczne uprzednie porozumienia podatkoweUprzednie porozumienia podatkowe zazwyczaj nie są125 niezgodne z prawem. Jednakże ich cechy budzą pewne wątpliwości:

• Uprzedniość: porozumienia dotyczą przyszłości – zanim rozpocznie się rok podatkowy – i tym samym admini-stracje podatkowe przed podpisaniem porozumienia nie mają dostępu do zeznań podatkowych ani sprawozdań z podziałem na poszczególne kraje od międzynarodowych korporacji, gdyż dokumenty takie są składane dopiero po zakończeniu roku podatkowego. Jeśli administracja podatkowa odkryje później, że korporacja była zamieszana w unikanie podatków na dużą skalę, uprzednie porozumie-nie może ograniczyć możliwość podjęcia interwencji przez tę administrację.

• Prawomocność: porozumienia są często wiążące dla administracji podatkowych, z którymi je podpisuje, najczę-ściej przez określony wcześniej okres, np. pięciu lat.126

• Indywidualny charakter: o porozumienia wnioskują poszczególne korporacje i wydawane są wyłącznie im. Stwarza to ryzyko specjalnego traktowania silnych i wpły-wowych korporacji.

• Poufność: porozumienia są poufne i niedostępne dla opinii publicznej, a sygnaliści, którzy dostarczają informacji o po-rozumieniach, ryzykują, że ich działania znajdą swój finał w sądzie (patrz: rozdział 5.5 „Ochrona sygnalistów”).

Porozumienia te mogą być jednostronne, co oznacza, że zostały wydane przez jeden kraj, lub wielostronne, co oznacza, że zatwierdziły je dwa kraje lub więcej. Przedstawione powyżej obawy mogą mieć zastosowanie do obu typów porozumień. Jednakże, wielostronne porozumienia mają przewagę nad po-rozumieniami jednostronnymi, gdyż były zbadane przez więcej niż jeden kraj, co może sprawić, że będą mniej kontrowersyj-ne. Mniejsze ryzyko zawierania porozumień, które skutkują unikaniem podatków, występuje wtedy, gdy obejmują one kraj, w którym korporacja międzynarodowa prowadzi działalność gospodarczą i generuje zyski (tak zwany „kraj pochodzenia”)

– gdyż kraj pochodzenia nie ma interesu w unikaniu płacenia podatków. Wielostronne porozumienia mogą jednak być również zawierane między krajami pośredniczącymi a krajami docelowymi (patrz: rozdział 3 „Unikanie podatku dochodowego od osób prawnych”), a w takim przypadku istnieje ryzyko, że oba kraje będą chciały podpisać porozumienie ułatwiające unikanie podatków. Ze względu na wysoki poziom poufności nie są dostępne dane publiczne pokazujące, które kraje pod-pisały wspólnie wielostronne porozumienia. Unia Europejska publikuje jednak całkowitą liczby obowiązujących APA (patrz: Tabela 3).

Ramka 8. Drogie porozumienia podatkowe

Uprzednie porozumienia podatkowe, w tym zarówno uprzednie porozumienia cenowe, jak i inne interpreta-cje podatkowe, znalazły się w samym centrum kilku spraw wszczętych przez Komisję Europejską przeciwko państwom członkowskim, korzystając z argumentu, że porozumienia podatkowe stanowią niezgodną z prawem pomoc państwa. Poniższa tabela przedstawia przykłady takich spraw.

SprawaLiczba

porozumień typu „sweetheart deal”

Szacowane przez Komisję

Europejską kwoty należnego

podatku, które nie zostały zapłacone

Luksemburg i Amazon (2017) 1 APA129 Około 250 mln

EUR130

Irlandia i Apple (2016)*

2 interpretacje podatkowe131 Do 13 mld EUR132

Holandia i Star-bucks (2015)* 2 APA133 20–30 mln EUR134

Luksemburg i Fiat (2015)* 1 APA135 20–30 mln EUR136

(*) W sprawach dotyczących pomocy państwa Irlandia/Apple, Holan-dia/Starbucks i Luksemburg/Fiat złożono apelacje, które oczekują na rozpatrzenie w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości.137



Biorąc pod uwagę, że uprzednie porozumienia podatkowe zazwyczaj dotyczą kwestii związanych z wyceną transferów, nie mają one zastosowania do spółek, które składają się tylko z jednego podmiotu, czyli do wielu małych i średnich przedsię-biorstw. Powyższe oraz fakt, że każda korporacja może mieć swoje własne tajne porozumienie podważają zasadę równości wszystkich wobec prawa.

Brak przejrzystości powoduje również bardzo poważny brak ja-sności co do tego, jak przepisy dotyczące podatku dochodowe-go stosuje się w praktyce. Ponieważ ogólne ustawodawstwo dotyczące wyceny transferów oraz związana z nim „zasada ceny rynkowej” (patrz: rozdział 5.2 „Spójny system opodatko-wywania spółek międzynarodowych”) są same bardzo niejasne, uprzednie porozumienia podatkowe, które stanowią jeden z rodzajów interpretacji prawa, stają się źródłami informacji kluczowymi dla zrozumienia, jak w rzeczywistości opodatko-wywane są korporacje międzynarodowe.

Opodatkowanie spółek powinno być oparte na jasnych przepisach, a nie na porozumieniach między poszczególnymi korporacjami i rządami, a najlepszym rozwiązaniem byłoby oczywiście zastąpienie ustawodawstwa opartego na wycenie transferów systemem, który wnosi jasność i jednolitość do systemu opodatkowywania międzynarodowych korporacji. Zanim jednak się to stanie, dostępne publicznie wiadomości o podstawowej treści uprzednich porozumień podatkowych stanowią informację kluczową dla zrozumienia systemu podat-kowego, w którym obecnie funkcjonujemy.

4.4.2. Uprzednie porozumienia cenowe w UE i NorwegiiOstatnie dostępne oficjalne dane dotyczące liczby uprzednich porozumień cenowych obowiązujących w UE pochodzą z koń-ca 2015 r. Tabela 3 przedstawia liczbę porozumień obowiązu-jących w każdym państwie UE oraz podział tych porozumień na jednostronne APA oraz dwu- lub wielostronne APA. Od lat 2014–2015 nastąpił gwałtowny wzrost całkowitej liczby APA w UE, szczególnie napędzany wzrostem liczby jednostronnych APA w Luksemburgu i Belgii.

Tabela 3. Porozumienia „sweetheart deal” obowiązujące pod koniec 2015 r. (i w 2014 r.)

Dwu- lub wielostronne

Jednostronne

Luksemburg

Belgia

Węgry

Włochy

Czechy

Hiszpania

Wielka Brytania

Finlandia

Polska

Francja

Portugalia

Litwa

Grecja

Łotwa

Słowacja

Niemcy

Dania

Irlandia

Szwecja

Norwegia138

0

15 (7)

0

7 (0)

1 (0)

15 (11)

50 (53)

1 (0)

4 (2)

40 (39)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

25 (24)

16 (11)

8 (10)

7 (5)

5(4)

519 (347)

396 (157)

70 (79)

61 (51)

46 (34)

45 (40)

44 (35)

23 (15)

16 (13)

15 (16)

7 (4)

3 (1)

1 (0)

1 (1)

1 (3)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0 (0)

0

Źródło: Komisja Europejska139 i norweska administracja podatkowa.140

Liczba uprzednich porozumień cenowych, zwanych również porozumieniami „sweetheart deal”, obowiązujących w UE i Norwegii na koniec 2015 r. i w roku 2014 (w nawiasie). Austria i Holandia nie podały Komisji liczby obowiązują-cych APA.141 Holandia podała liczbę APA udzielanych rocznie – za rok 2015 ta liczba wynosiła 235 (203 w roku 2014). Jednakże Holandia nie dostarcza informacji o tym, czy takie udzielane APA był jednostronne, dwustronne czy wielostronne.142




Umowy te doprowadziły jednak również do znacznego obniże-nia poziomu podatku, który kraje nakładają na przepływy finan-sowe, takie jak należności licencyjne, odsetki czy dywidendy.148 Wiadomym jest, że te typy przepływów są czasem stosowane przez korporacje międzynarodowe do wyprowadzania zysków z krajów, w których prowadzą działalność do krajów, w których taki rodzaj dochodu jest opodatkowany zgodnie z niższymi stawkami (lub w ogóle nie jest opodatkowany).149 Dlatego też poprzez obniżenie stawek podatkowych obejmujących takie przepływy transgraniczne (zwane również „podatku u źródła”) dwustronne umowy podatkowe obniżyły kwoty podatków pobierane przez rządy i stworzyły narzędzie do ewentualnego unikania podatków.

Ponadto, wiele umów wzmocniło prawa krajów pochodzenia spółek międzynarodowych kosztem krajów, w których spółki te prowadzą działalność i generują zyski. Wiodący eksperci z MFW wykazali co następuje: „Umowy podatkowe zazwyczaj przekazują prawa do opodatkowywania dochodu z inwestycji zagranicznych z kraju przyjmującego do kraju pochodzenia [in-westora lub korporacji] (…) Jako że kraje rozwijające się zazwy-czaj są importerami kapitału netto z niewielkimi lub żadnymi inwestycjami zagranicznymi, tracą znaczne kwoty pochodzące z niższych [stawek podatków u źródła] wynegocjowanych w umowach podatkowych.”.150 Kraje rozwijające się często pod-pisują umowy z nadzieją na to, że spowoduje to zwiększenie liczby bezpośrednich inwestycji zagranicznych w ich krajach. Eksperci MFW podkreślają jednak, że „istniejące dowody na temat kosztów takich umów i korzyści dla krajów rozwijających się są w najlepszym wypadku niejednoznaczne”.151

Od wczesnych lat 90. XX wieku liczba dwustronnych umów podatkowych na całym świecie potroiła się i obecnie wynosi ponad 3000. W szczególności znacząco wzrosła liczba umów z krajami rozwijającymi się.152

W 2004 r. Uganda podpisała umowę podatkową z Holandią, która całkowicie znosiła prawo Ugandy do opodatkowywania pewnych rodzajów dywidend należnych właścicielom spółek mającym siedzibę w Holandii. Dziesięć lat później, niemal połowa bezpośrednich inwestycji zagranicznych Ugandy była, przynajmniej na papierze, własnością spółek z Holandii.153

Jeśli kraj podpisał wiele umów, istnieje ryzyko, że potencjalni inwestorzy zagraniczni skorzystają z tej, która oferuje im najniższe stawki podatkowe. Dlatego też, dwustronne umowy podatkowe zostały określone przez komentatorów na blogu MFW jako „wanna” – „jedna [wanna], która przecieka stanowi odpływ dochodów całego państwa”.154

Jednakże to nie tylko najbardziej szkodliwe umowy podatkowe mają negatywny wpływ na kraje rozwijające się, gdyż ogólnie rzecz biorąc dwustronne umowy podatkowe zawierają klauzu-le, które obniżają stawki podatkowe.

4.4.3. Unijne dyskusje na temat interpretacji podatkowychParlament Europejski wezwał do upublicznienia kluczowych elementów uprzednich porozumień podatkowych,143 nie zo-stało to jednak zaakceptowane przez Komisję Europejską lub państwa członkowskie. Zamiast tego, państwa członkowskie zdecydowały, że porozumienia powinny pozostawać niejawne dla opinii publicznej, ale mogą być wymieniane w sposób poufny między administracjami podatkowymi w UE.144 Jed-nakże nawet jeśli organy podatkowe mogą uzyskać dostęp do treści porozumień wydanych przez inne państwa członkowskie, mogą mieć bardzo ograniczone możliwości podważania poro-zumień, które wydają się ułatwiać unikanie płacenia podatku dochodowego.

W sprawach dotyczących pomocy państwa, Komisja Europej-ska spędziła kilka lat na badaniu nawet najmniejszej liczby porozumień, a w przypadkach, gdy stwierdziła, że naruszone zostało prawo dotyczące pomocy państwa, od decyzji takiej często składane było odwołanie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.145 Trudno sobie wyobrazić, że administra-cjom podatkowym krajów, które już nie radzą sobie z brakiem środków,146 łatwiej będzie podważać praktyki podatkowe in-nych państw członkowskich. Tajna wymiana porozumień rów-nież stawia przed dylematem administracje podatkowe, które mogą być świadkiem wyraźnych oznak unikania podatków, ale nie mogą nikomu o tym powiedzieć (patrz również Ramka 13).

Państwa członkowskie UE podjęły również decyzję, że Komisja Europejska powinna mieć dostęp jedynie do „ograniczonego zestawu informacji” o uprzednich porozumieniach podat-kowych wydawanych przez państwa członkowskie, oraz że Komisja np. nie powinna mieć dostępu do informacji o tym, które korporacje międzynarodowe skorzystały z takich poro-zumień, ani do streszczenia ich treści. Państwa członkowskie podkreśliły, że Komisja nie może wykorzystywać tej informacji do niczego innego, jak do monitorowania i oceny skutecznego stosowania automatycznej wymiany informacji między pań-stwami członkowskimi.147

4.5. Dwustronne umowy podatkowe – prawa do opodatkowaniaDwustronne umowy podatkowe, albo „umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania”, były początkowo tworzone jako sposób unikania podwójnego opodatkowania tego samego dochodu w przypadku podatników prowadzących działalność w więcej niż jednym kraju. W drodze takiej umowy dwa kraje określają, który kraj nałoży podatek na jaki dochód oraz w jaki sposób przepływy finansowe między tymi krajami powinny być opodatkowywane.



4.5.1. Umowy zawierane między krajami europejskimi a krajami rozwijającymi sięTabela 4 i Wykres 3 przedstawiają zestawienie całkowitej liczby umów podatkowych między krajami rozwijającymi się a państwa-mi europejskimi omawianymi w niniejszym raporcie, jak również średnie obniżki stawek podatków u źródła w krajach rozwijających się, które zostały wprowadzone w drodze tych umów.

Tabela 4. Całkowita liczba dwustronnych umów podatkowych między krajami roz-wijającymi się a państwami europejskimi omawianymi w niniejszym raporcie.

Źródło: Patrz: Wykres 3. Dane są popraw-ne na dzień 31 października 2017 r.

Kraj o niskim dochodzie

o niższym średnim dochodzie

o wyższym średnim dochodzie

Łącznie

Słowenia 0 7 16 23

Łotwa 0 9 15 24

Luksemburg 0 12 17 29

Irlandia 1 11 18 30

Węgry 0 15 19 34

Dania 2 16 17 35

Finlandia 1 17 19 37

Polska 1 20 20 41

Średnia 2,22 17,27 22,27 41,77

Austria 1 16 25 42

Szwecja 3 14 25 42

Czechy 1 19 23 43

Norwegia 9 15 21 45

Hiszpania 1 17 29 47

Holandia 3 22 24 49

Belgia 3 21 26 50

Włochy 5 23 26 54

Niemcy 2 25 28 55

Wielka Brytania 7 32 33 72

Łącznie 40 311 401 752


Irlandia

Hiszpania

Wielka Brytania

Łotwa

Austria

Szwecja

Słowenia

Holandia

Niemcy

Czechy

Średnia

Dania

Węgry

Finlandia

Norwegia

Luksemburg

Belgia

Polska

Włochy

0 1 2 3 4 5

które je podpisały. Na przykład, umowa podatkowa między Wielką Brytanią a Zambią, podpisana w 2014 roku, uniemoż-liwia Zambii pobieranie więcej niż pięciu procent podatku od dywidend z tytułu bezpośrednich inwestycji zagranicznych z Wielkiej Brytanii.157 ActionAid szacuje również, że bardzo restrykcyjna umowa podpisana z Norwegią kosztuje Bangla-desz ponad 2 mln USD rocznie, z tytułu utraconego podatku dochodowego z dywidend.158

Istnieją również umowy podatkowe między krajami rozwinię-tymi a krajami rozwijającymi się, które powodują poważne obawy ze względu na wysoki poziom ograniczeń, jakie takie umowy nakładają na prawa krajów rozwijających się do opo-datkowywania. Jak widać w Tabeli 5 sporo krajów objętych niniejszym raportem podpisało takie „bardzo restrykcyjne”156 umowy podatkowe z krajami rozwijającymi się. Umowy te pociągają za sobą duże koszty dla krajów rozwijających się,

Wykres 3. Średnia obniżka stawek po-datków u źródła (w punktach procen-towych) wynikająca z dwustronnych umów podatkowych między krajami rozwijającymi się a państwami euro-pejskimi omawianymi w niniejszym raporcie.

Źródło: Wyliczenia Eurodad.155 Śred-nia obniżka stawek opodatkowania dotyczy podatków u źródła w czterech kategoriach: należności licencyjne, odsetki, dywidendy dla spółek i dywi-dendy dla spółek wyspecjalizowanych. Nie obejmuje stawek podatkowych z tytułu usług lub opłat za zarządzane z powodu braku danych. Średnie obniżki stawek podatkowych odnoszą się do różnicy pomiędzy stawkami zawartymi w poszczególnych umowach podatko-wych a ustawowymi stawkami w kraju rozwijającym się w przypadku czterech kategorii dochodowych. Wartość dla całkowitej średniej obniżki to średnia nieważona dla wszystkich 18 europej-skich krajów omawianych w niniejszym sprawozdaniu. Dane są poprawne na dzień 31 października 2017 r.



Irlandia

Hiszpania

Wielka Brytania

Łotwa

Austria

Szwecja

Słowenia

Holandia

Niemcy

Czechy

Średnia

Dania

Węgry

Finlandia

Norwegia

Luksemburg

Belgia

Polska

Włochy

0 1 2 3 4 5

4.5.2. Jak uniknąć szkodliwych skutków umów podatkowych?Kluczową metodą, polecaną w projekcie BEPS autorstwa OECD do unikania sytuacji, w których korporacje międzynarodowe naruszają umowy podatkowe, jest „test głównego celu”, który pozwala krajowi odmówić przyznania korzyści wynikających z umowy, jeśli można dowieść, że jednym z głównych powo-dów zawarcia transakcji było uniknięcie podatków.164 OECD podkreśla jednak, że: „Nie należy jednak zakładać, że uzyski-wanie korzyści na podstawie umowy podatkowej było jednym z głównych powodów porozumienia lub transakcji, a zwyczajne zbadanie skutków porozumienia zazwyczaj nie sprawi, że taki powód stanie się jasny. Jednak jeśli zawarcie porozumienia może być uzasadnione jedynie przez korzyści wynikające z umowy, można wywnioskować, że jednym z głównych celów takiego porozumienia było uzyskanie korzyści”.165 Zgodnie z po-wyższym, nie jest to łatwe do udowodnienia, szczególnie przez kraje rozwijające się posiadające niewielkie zasoby i ograni-czony dostęp do informacji. Co więcej, test głównego celu nie uwzględnia tego, że ogólnie rzecz ujmując umowy podatkowe obniżają stawki podatku u źródła krajów rozwijających się, i tym samym obniżają ich dochody z podatków.

Parlament Europejski wezwał do tego, by umowy podatkowe między państwami UE a krajami rozwijającymi się były nego-cjowane w sposób, który zapewnia spójność polityki na rzecz rozwoju i uczciwość wobec krajów rozwijających się.166

Ważniejszym podejściem jest zagwarantowanie, że szkodliwe umowy nie będą w ogóle podpisywane przez kraje rozwijające się, oraz że już istniejące szkodliwe umowy będą renegocjowa-ne lub zrywane. Kluczowym narzędziem oceny negatywnego wpływu umów podatkowych na kraje rozwijające się są tak zwane „analizy skutków ubocznych” (patrz: rozdział 5.6 „Ocena wpływu europejskich polityk podatkowych”).

Tabela 5. Koncepcja „bardzo restrykcyjnych umów” jest oparta na kompleksowej ocenie dokonanej przez ActionAid, w której analizuje sposoby, w jakie każda umowa rozdzie-la prawa do opodatkowywania między sygnatariuszy, jak również poziom obniżek stawek podatkowych w krajach roz-wijających się. Więcej informacji zawartych jest w raporcie

„Mistreated” autorstwa ActionAid.159 Dane są poprawne na dzień 31 października 2017 r.

Kraj

Liczba „bardzo restrykcyjnych” umów podatkowych z krajami rozwijającymi

się w Afryce i Azji

Włochy 13

Wielka Brytania160 12

Niemcy 10

Norwegia161 7

Holandia 7

Belgia 7

Polska162 5

Dania 5

Szwecja 4

Wielka Brytania163 3



5. Dobre i złe rozwiązania

Duże grupy organizacji społeczeństwa obywatelskiego przed-stawiły precyzyjne i szczegółowe wnioski związane z tym, jak można radzić sobie z unikaniem i uchylaniem się od podatków oraz w jaki sposób można włączyć do takich rozwiązań inte-resy krajów rozwijających się (patrz: rozdział 6 „Zalecenia”). Niektóre z tych wniosków zostały przyjęte przez decydentów i zmienione w konkretne inicjatywy, choć większość nadal spotyka się z niechęcią polityków.

W odpowiedzi na liczne afery podatkowe, decydenci przed-stawili również swoje własne wnioski, stawiając sobie za cel przeciwdziałanie unikaniu płacenia podatków. W następnych rozdziałach przedstawiono i przeanalizowano najistotniejsze z nich.

5.1. Stosowanie kontrowersyjnego „plastra”Praca autorstwa OECD i Grupy G20 na temat „erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków” (techniczny termin na określenie unikania płacenia podatku dochodowego) została opublikowana mając na celu zapewnienie, że międzynarodowe korporacje będą płacić podatki tam „gdzie prowadzą działal-ność gospodarczą przynoszącą zyski oraz gdzie tworzona jest wartość”.167 Pakiet ten spotkał się jednak z falą krytyki, gdyż nie zbliżył się nawet do tego celu, choć zajmowały się nim zarówno organizacje społeczeństwa obywatelskiego,168 jak i Wszechpartyjna grupa parlamentarna ds. podatków w Wiel-kiej Brytanii, która odniosła się do BEPS jako do „przyklejanego na system plastra, który nie odpowiada realiom dwudziestego pierwszego wieku”.169

Elementy BEPS, które wywołały krytykę obejmują standard związany z zachętami typu patent box (patrz: rozdział 4.3 „Zachęty typu kancelarie patentowe (patent box)”), niemożność zagwarantowania, że raporty z podziałem na poszczególne kraje będą upubliczniane170 oraz niechęć do omawiania tematu opodatkowywania międzynarodowych korporacji jako poje-dynczych podmiotów171 (patrz: rozdział 5.2 „Spójny system opodatkowywania spółek międzynarodowych”). Proces ten był również krytykowany za brak ustosunkowania się do świato-wego wyścigu na dno w kwestii stawek podatku dochodowego od osób prawnych oraz za ignorowanie kwestii istotnych dla krajów rozwijających się, w tym podziału praw do opodatkowy-wania między krajami.172

5.1.1. BEPS i przejrzystośćPo przyjęciu BEPS w roku 2015, pojawiły się nowe wątpliwości na temat tego, czy projekt ten powstrzymuje rządy przed po-dejmowaniem bardziej ambitnych kroków. Debata skupiała się na tym, czy obywatele powinni wiedzieć, jakie podatki płacą międzynarodowe korporacje i gdzie prowadzą działalność gospodarczą (publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje (CBCR)). Jest to głównie kwestia księ-gowa,173 a nie podatkowa, i dlatego zasadniczo nielogicznym jest, że kwestia ta była omawiana w ramach procesu BEPS skupionego na kwestii podatków. W ramach tego procesu, rządy podjęły decyzję o wprowadzeniu tajnego CBCR, które umożliwia dostęp do informacji jedynie niektórym administra-cjom podatkowym.174

Jednakże UE od dawna rozważała możliwość wprowadzenia pełnej publicznej sprawozdawczości z podziałem na poszcze-gólne kraje (pierwszy krok w tym kierunku został wykonany w 2013 r., zanim uruchomiono BEPS, poprzez wprowadzenie publicznego CBCR dla banków w UE175 oraz publicznego ogłaszania rządom sprawozdań dotyczących płatności przez korporacje w sektorze wydobywczym i sektorze pozyskiwania drewna).176 Jednak kiedy w roku 2016 UE zapoczątkowała proces mający na celu wprowadzenie publicznego CBCR we wszystkich sektorach, niektórzy aktorzy, w tym dyrektor podatkowy OECD, Pascal Saint-Amans, zaczął argumento-wać, że takie działanie byłoby naruszeniem projektu BEPS i za właściwsze rozwiązanie uznał utrzymanie tajności tych informacji.177 Podczas gdy argument, że przejrzystość publicz-na stanowiłaby naruszenie BEPS został odrzucony zarówno przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego,178 jak i przez Komisję Europejską,179 niepokojące pozostaje, że BEPS został wykorzystany jako argument przeciwdziałający przejrzystości. Na szczęście debata na forum UE posuwa się jednak w kierun-ku publicznego CBCR, pomimo opisanych wyżej prób zabloko-wania go (patrz: rozdział 5.8.3 „Obywatele mogą dowiedzieć się, ile podatków płacą korporacje międzynarodowe”).

5.1.2. „Podatkowe sudoku” – projekt BEPS autorstwa OECDW czerwcu 2017 r. OECD zorganizowała „ceremonię złożenia podpisów” na nowej wielostronnej konwencji w sprawie wdro-żenia części BEPS związanych z traktatem.180 W lecie 2017 r. liczba krajów i jurysdykcji, które podpisały porozumienie osiągnęła 71.181 Jednakże narzędzie to zawiera liczne możli-wości wycofywania się z konkretnych zobowiązań w ramach porozumienia.


Może się to wydać ironiczne, że konwencja mająca na celu wprowadzenie „koordynacji i spójności”182 do realizacji BEPS stała się ostatecznie bardzo złożonym porozumieniem wielo-krotnego wyboru, co dodaje kolejne możliwości włączania się do i występowania z bardzo złożonego świata umów podatko-wych. Zamiast być jasnym i spójnym systemem międzynaro-dowym, system ten zaczął bardziej przypominać gigantyczne

„podatkowe sudoku” (patrz: Tabele 7 i 8, które stanowią prze-gląd wyborów dokonywanych w UE, Szwajcarii i Norwegii).

Oczywistą alternatywą byłoby, gdyby w konwencji BEPS przedstawiono zestaw jasnych zobowiązań i metod wdraża-nia, a następnie wymagano od wszystkich sygnatariuszy, by zobowiązali się do ich przestrzegania. Jednak zamiast osią-gnięcia konsensusu i zobowiązania się do przyjęcia wspólnego podejścia, wydaje się, że państwa negocjujące BEPS po prostu rozwiązały wiele ze swoich nieporozumień zgadzając się nie zgadzać. Dodawanie dalszej złożoności wynika z faktu, że każde państwo może zdecydować, że jego zobowiązania w ra-mach konwencji BEPS powinny mieć zastosowanie wyłącznie do niektórych umów, a nie do wszystkich.

Które artykuły powinny przyjąć rządy?

Jak wspomniano powyżej, organizacje społeczeństwa oby-watelskiego wielokrotnie krytykowały BEPS za jego słabość i obfitość luk prawnych. Pomimo wielu niedociągnięć, państwa powinny przynajmniej zobowiązać się do wdrożenia tych pro-jektów BEPS, które mogą pomóc w ograniczeniu możliwości unikania podatków, jakimi dysponują korporacje.

Nowe narzędzie wielostronne zawiera jednak elementy, które są dość niepokojące. Dlatego też niektóre organizacje społe-czeństwa obywatelskiego wydały specjalne zalecenia dotyczą-ce tego, które artykuły państwa powinny przyjąć, a z których powinny się wycofać (patrz: Tabela 6).

Tajny wiążący arbitraż

Wśród artykułów, o których ostrzegały organizacje społe-czeństwa obywatelskiego znajduje się artykuł 18 dotyczący arbitrażu. Dotyczy on sytuacji, w których dochód korporacji został opodatkowany w dwóch krajach, ponieważ administra-cje podatkowe tych dwóch krajów nie zgadzają się co do tego, w jaki sposób spółka powinna być opodatkowana. W takim przypadku, częstym i niekontrowersyjnym rozwiązaniem jest rozpoczęcie negocjacji przez dwie administracje podatkowe w celu osiągnięcia porozumienia. Należy również zastanowić się, czy w arbitrażu nie powinien znajdować się drugi etap, któ-ry można rozpocząć, jeśli administracje podatkowe nie potrafią dojść do porozumienia w określonym czasie.183 Arbitraż polega na tym, że sporne kwestie przekazywane są grupie wyznaczo-nych arbitrów, najczęściej ekspertów podatkowych,184 by to oni podjęli decyzję.

OECD po raz pierwszy włączyła arbitraż do swojej modelowej umowy podatkowej w roku 2008,185 i od tego czasu była sto-sowana w wielu dwustronnych umowach podatkowych, w tym w umowach z krajami rozwijającymi się.186

Zgodnie z modelem OECD postępowanie arbitrażowe może zostać uruchomione, jeśli dwie administracje podatkowe nie są w stanie rozstrzygnąć sporu w ciągu dwóch lat oraz jeśli zawnioskuje o to spółka, której dotyczy spór podatkowy.187 Jeśli państwa podejmą decyzję o poddaniu się postępo-waniu arbitrażowemu, zgodnie z propozycją OECD,188 będą one zobowiązane do postępowania zgodnie z decyzjami arbitrów.189 Zasada ta nie dotyczy spółki, której dotyczy ar-bitraż, gdyż ona ma prawo odrzucić wynik postępowania190 i zdecydować o podjęciu innych kroków, takich jak wszczę-cie krajowego postępowania sądowego w jednym z krajów, których dotyczy spór.

Podczas gdy większość państw OECD popiera obowiązkowy wiążący arbitraż,191 wśród państw rozwijających się i innych komentatorów budzi on szereg obaw. Obawy te dotyczą tego, czy interesy państw mogą być odpowiednio chronione przez grupę prywatnych arbitrów oraz czy możliwe jest, by zagwarantować, że arbitrzy będą bezstronni i prawdziwie niezależni.192

Sol Picciotto, emerytowany profesor prawa na Uniwersyte-cie w Lancaster, podkreśla fakt, że zazwyczaj uważa się, że arbitrzy pochodzą z „małej grupy zaufanych osób mających po-dobne poglądy”, głównie z grupy międzynarodowych korporacji podatkowych, takich jak „wielka czwórka” (PwC, EY, Deloitte, KPMG) oraz Baker McKenzie.193

Dodatkowe obawy wywołuje fakt, że takie procesy arbitrażowe przeprowadzane są w całkowitej tajemnicy.194 Opinia publiczna otrzymuje co najwyżej informację o całkowitej liczbie spraw, lecz informacje o treści sporu, nazwie spółki, której sprawa do-tyczy, nazwiska arbitrów oraz wynik sprawy są tajne.195 Wywo-łuje to dość oczywiste wątpliwości co do tego, że nie powsta-nie żadne międzynarodowe orzecznictwo, które stworzyłoby precedensy dotyczące sposobu rozwiązywania takich spraw, a opinii publicznej brakować będzie wglądu w sposób, w jaki stosuje się przepisy dotyczące wyceny transferów. Jednak na bardziej podstawowym poziomie, tajny wiążący arbitraż niesie za sobą ryzyko koncentracji ponadnarodowej władzy w rękach kilku ekspertów ds. podatku dochodowego, nieponoszących żadnej odpowiedzialności wobec opinii publicznej.

Do czego zobowiązały się rządy państw europejskich?

Przegląd elementów, do których zobowiązały się rządy państw europejskich można znaleźć w Tabeli 7 (zalecenia, do akcepta-cji których wezwały organizacje społeczeństwa obywatelskie-go) i Tabeli 8 (artykuły, których akceptację odradzają organiza-cje społeczeństwa obywatelskiego).

Dobre i złe rozwiązania


Tabela 6. Do stosowania której części wielostronnego narzędzia OECD powinny się zobowiązać państwa?

ArtykułZalecenia organizacji

społeczeństwa obywatelskiego

3. Jednostki przejrzyste fiskalnie. Ogranicza możliwości unikania podatku dochodowego od osób prawnych poprzez zastosowanie tak zwanych „jednostek przejrzystych fiskalnie” (lub „jednostek pośredniczących”), które są podmiotami korporacyjnymi pozwalającymi na przepływanie przez nie zysków bez naliczania podatków.

Państwa powinny zobowiązać się do stosowania

tych elementów196

4. Jednostki o podwójnej rezydencji podatkowej. Ogranicza spółkom możliwość unikania podatków poprzez twierdzenie, że są rezydentami podatkowymi w więcej niż jednym państwie, mając na celu otrzymanie dodatkowych korzyści podatkowych.

5. Hybrydowe rozbieżności/stosowanie metod, by unikać podwójnego opodatkowania. Ogranicza możliwość unika-nia podatku dochodowego od osób prawnych poprzez nadużywanie rozbieżności między przepisami podatkowymi w różnych krajach.

7. Naruszenie umowy. Wprowadza metody ograniczenia przypadków naruszania umowy, przede wszystkim „test głównego celu”, który pozwala krajowi odmówić przyznania korzyści wynikających z umowy, jeśli można dowieść, że jednym z głównych powodów zawarcia transakcji było uniknięcie podatków. Należy jednak zaznaczyć, że może być to trudne (patrz: więcej informacji w rozdziale 4.5 „Dwustronne umowy podatkowe”).

8. Dywidendy. Ogranicza możliwość unikania podatku dochodowego od osób prawnych poprzez obchodzenie pro-gów własności. Ten artykuł wymaga zrealizowania minimalnego progu własności w okresie 365 dni, w celu uzyskania korzyści wynikających z umowy i związanych z dywidendami wypłacanymi inwestorom bezpośrednim.

9. Zyski kapitałowe. Wzmacnia zdolność państw do nakładania podatków na pewne typy zysków kapitałowych.

10. Zakład w państwach trzecich. Ogranicza możliwość unikania podatku dochodowego od osób prawnych korpora-cjom, które utworzą podmioty zależne w krajach, w których obowiązują niższe stawki podatkowe. W dwustronnych umowach podatkowych zawieranych między dwoma państwami, ten artykuł daje partnerowi w umowie nowe możli-wości odmawiania korzyści podatkowych korporacjom posiadającym podmioty zależne w państwie trzecim, które ma stawkę podatku dochodowego mniejszą niż 60 procent stawki partnera w umowie.

11. Prawo do nakładania podatku na własnych rezydentów podatkowych. Wzmacnia prawo państw do nakładania podatków na własnych rezydentów podatkowych, na przykład poprzez tak zwane zasady dotyczące „kontrolowanych przedsiębiorstw zagranicznych”. Zasady te mogą być stosowane przez państwa, by nakładać podatki na dochody zagranicznych podmiotów zależnych międzynarodowych korporacji, jeśli takie podmioty zależne zapłaciły stosunko-wo niewielkie kwoty podatków w kraju, w którym mają swoją siedzibę.

12. Ustalenia dotyczące pośredników. System podatkowy OECD dotyczący podatku dochodowego określa, że kor-poracja jest zobowiązana uiścić podatek w danym państwie, jeśli posiada w tym państwie „zakład” (ang. permanent establishment, PE); tym samym międzynarodowe korporacje mogą unikać podatków poprzez obchodzenie definicji PE. Nawet po wejściu w życie projektu BEPS, definicja PE pozostaje niezwykle problematyczna. Ten artykuł może zatem ograniczyć pewne typy obchodzenia prawa poprzez utrudnienie międzynarodowym korporacjom outsourcingu swojej działalności do „niezależnych pośredników” i tym samym uniknięcia posiadania formalnego PE.

13. Zwolnienia z tytułu konkretnej działalności. Korporacje mogły czasem unikać sytuacji, w których ich działal-ność w danym państwie stanowiła formalne PE (patrz powyżej) poprzez twierdzenie, że działalność ta ma „charakter przygotowawczy lub uzupełniający”. Ten artykuł ogranicza te opcje i tym samym ogranicza możliwość unikania podatku wykorzystując tę lukę prawną.

14. Dzielenie umów. Ogranicza korporacjom możliwość obchodzenia definicji PE (patrz powyżej) poprzez dzielenie swojej działalności na krótkoterminowe umowy.

17. Odpowiednie dostosowania. Zobowiązuje państwa do eliminowania „podwójnego opodatkowania”, które zacho-dzi w sytuacji, w której na dwa podmioty zależne spółki nakładany jest podatek od tego samego dochodu. Może to być istotne w przypadku, gdy jedno państwo podejmie decyzję, która wpływa na podział zysków między podmiot zależny we własnym państwie a podmiot zależny w innym państwie. Ten artykuł wydaje się być niezgodny z zasadą ceny rynkowej i może stać się problematyczny, gdyż może wywierać presję na państwa, by te zaakceptowały metody wyceny stosowane przez inne państwa, z którymi się nie zgadzają.

Państwa nie powinny zobowiązać się do stosowania

tych elementów.18. Arbitraż. Wprowadza obowiązkowy wiążący arbitraż w przypadku sporów podatkowych (patrz powyżej pod hasłem „tajny wiążący arbitraż”).

Źródła: Projekt BEPS autorstwa OECD,197 Uzasadnienie konwencji,198 Grupa Monitorująca BEPS199 oraz Wytyczne OECD dotyczące wyceny transferów.200



Tabela 7. Przegląd zobowiązań państw UE, Szwajcarii i Norwegii związanych z artykułami projektu BEPS autorstwa OECD, do przyjęcia których wezwały organizacje społeczeństwa obywatelskiego (patrz: Tabela 6). Kolor jasnoniebieski wskazuje, że pań-stwo zaakceptowało zobowiązanie, kolor granatowy oznacza, że państwo zrezygnowało ze zobowiązania, a kolor szary wskazuje, że państwo wybrało opcję pośrednią. Dwa rzędy na dole tabeli pokazują procent państw, które zaakceptowały zobowiązania spośród państw uwzględnionych w tabeli (rzędy od drugiego do ostatniego) oraz spośród wszystkich sygnatariuszy tego narzędzia (ostatni rząd). Estonia nie podpisała jeszcze narzędzia wielostronnego, dlatego nie została uwzględniona w przeglądzie. Dane są poprawne na dzień 17 sierpnia 2017 r. Tabela 7 opiera się na stanowiskach wyrażonych przez sygnatariuszy podczas podpisywania dokumentu, lecz należy pamiętać, że takie stanowiska mogą się zmieniać. Źródło: OECD.201 Dane są poprawne na dzień 31 października 2017 r.

Wybór artykułów projektu BEPS autorstwa OECD dokonany przez państwa, do akceptacji których wezwały organizacje społeczeństwa obywatelskiego

Artykuł / Państwo 3. 4. 5. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.Łącznie

Akceptacja Pomiędzy Rezygnacja

Austria 3 1 7

Belgia * 4 3 4

Bułgaria 1 10

Chorwacja 3 8

Cypr 1 10

Czechy 1 10

Dania 1 10

Finlandia * 1 1 9

Francja 5 1 5

Niemcy * 4 2 5

Grecja 2 9

Węgry 1 10

Irlandia * 4 4 3

Włochy * 2 1 8

Łotwa 1 10

Litwa * 2 3 6

Luksemburg 1 3 7

Malta 1 10

Holandia 8 2 1

Norwegia 7 2 2

Polska 6 1 4

Portugalia * 4 2 5

Rumunia 10 1

Słowacja 11 0

Słowenia * 7 1 3

Hiszpania 8 3

Szwecja 1 10

Szwajcaria 1 1 9

Wielka Brytania * * 3 3 5

Akceptacja % 24% 28% 21% 100% 28% 34% 24% 24% 31% 34% 10%

Akceptacja % w ujęciu całościowym202 30% 39% 15% 100% 37% 44% 31% 31% 44% 48% 25%

(*) Pastwo nie wybrało żadnej opcji, dlatego też ani nie akceptowało, ani nie zrezygnowało.



Tabela 8. Przegląd zobowiązań państw UE, Szwajcarii i Nor-wegii związanych z artykułami projektu BEPS autorstwa OECD, do nieprzyjmowania których wezwały organizacje społeczeń-stwa obywatelskiego (patrz: Tabela 6). Kolor jasnoniebieski wskazuje, że państwo zaakceptowało zobowiązanie, a kolor granatowy oznacza, że państwo zrezygnowało ze zobowiąza-nia. Dwa rzędy na dole tabeli pokazują procent państw, które zaakceptowały zobowiązania spośród państw uwzględnionych w tabeli (rzędy od drugiego do ostatniego) oraz spośród wszyst-kich sygnatariuszy tego narzędzia (ostatni rząd). Estonia nie podpisała jeszcze narzędzia wielostronnego, dlatego nie została uwzględniona w przeglądzie. Dane są poprawne na dzień 17 sierpnia 2017 r. Tabela 8 opiera się na stanowiskach wyrażonych przez sygnatariuszy podczas podpisywania dokumentu, lecz na-leży pamiętać, że takie stanowiska mogą się zmieniać. Źródło: OECD.203 Dane są poprawne na dzień 31 października 2017 r.

Wybór artykułów projektu BEPS autorstwa OECD dokonany przez państwa, do rezygnacji z których wezwały organizacje

społeczeństwa obywatelskiego

Artykuł / Państwo 17. 18.Łącznie

Akceptacja Rezygnacja

Austria 2

Belgia 2

Bułgaria 1 1

Chorwacja 1 1

Cypr 1 1

Czechy 2

Dania 1 1

Finlandia 2

Francja 2

Niemcy 2

Grecja 2

Węgry 1 1

Irlandia 2

Włochy 2

Łotwa 2

Litwa 1 1

Luksemburg 2

Malta 2

Holandia 2

Norwegia 1 1

Polska 1 1

Portugalia 2

Rumunia 1 1

Słowacja 1 1

Słowenia 2

Hiszpania 2

Szwecja 2

Szwajcaria 2

Wielka Brytania 2

Akceptacja % 98% 59%

Akceptacja % w ujęciu całościowym204 92% 37%



Spośród państw wymienionych w Tabeli 7 (państwa UE, Norwegia i Szwajcaria) wiele zrezygnowało z artykułów, do akceptacji których wzywały organizacje społeczeństwa obywatelskiego (od art. 3-14, patrz: Tabela 6). W większości przypadków, mniej niż 40 procent państw zobowiązało się do przyjęcia tych artykułów. Jednocześnie Tabela pokazuje, że wiele krajów zobowiązało się do przyjęcia artykułów 17 i 18, przed którymi ostrzegały organizacje społeczeństwa obywa-telskiego. Dotyczy to również tajnego wiążącego arbitrażu, który zaakceptowało 59% państw.

Jak wyraźnie widać w ostatnich rzędach powyższych dwóch tabel większość państw wymienionych w tabeli, a mianowicie państwa UE, Norwegia i Szwajcaria, w mniejszym stopniu pozostają zgodne z zaleceniami organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w porównaniu z tendencją wśród wszyst-kich 71 państw i jurysdykcji, które podpisały narzędzie BEPS autorstwa OECD (patrz: rząd „ujęcie całościowe” na dole obu tabel).205

Państwa mają oczywiście możliwość zmiany swoich za-strzeżeń i wyborów w późniejszym okresie. Jednakże wysoki poziom zastrzeżeń zgłoszonych przez państwa sprawia, że ist-nieje ryzyko, że wiele z nich skorzysta z możliwości oferowa-nych przez to porozumienie i podpisze je bez zobowiązywania się do czegokolwiek.

Holandia jest jednym z niewielu krajów, który zaakceptował zdecydowaną większość przepisów w zakresie zwalczania nadużyć, zawartych w projekcie BEPS. To dobra wiadomość, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że Holandia jest krajem, w którym niepokoją pewne formy promowania strategii unika-nia podatków (patrz: rozdział 3 „Unikanie podatku dochodowe-go od osób prawnych”, w tym Tabela 2). Może być to sygnał, że coś zmieni się na lepsze. Jednak, jak wspomina się powyżej, nadal istnieją szkodliwe praktyki podatkowe, których projekt BEPS nie wyeliminował (patrz: np. rozdział 4.3 „Zachęty typu kancelarie patentowe (patent box)”), a kilka polityk realizowa-nych w Holandii wzbudza powszechne obawy (patrz również rozdział krajowy „Holandia”).

5.1.3. BEPS – pierwszy krok na długiej drodze?Niepokojąca jest wiara niektórych w to, że reforma światowe-go systemu podatkowego rozpoczęła się i zakończyła wraz z projektem BEPS, oraz że pomysły na dalsze reformy powinno się odłożyć na później. Najbardziej oczywistym przykła-dem takiego zachowania jest skierowanie przez Grupę G20 i OECD większej uwagi na zapewnienie „pewności podatkowej” przedsiębiorstwom i inwestorom (patrz: rozdział 2.3 „Pewność podatkowa – dla kogo?”). Krytycy stale podkreślają, że projekt BEPS nie wziął pod uwagę licznych kluczowych dla krajów rozwijających się kwestii, takich jak opodatkowanie spółek przemysłu wydobywczego i rozdzielanie praw do opodatkowy-wania między państwami. Projekt BEPS nie rozwiązuje również opisanego wyżej problemu, polegającego na tym, że umowy podatkowe obniżają stawki podatkowe, które państwa nalicza-ją od przepływów finansowych przechodzących przez ich teren (patrz: rozdział 4.5 „Dwustronne umowy podatkowe”).

Na koniec, jak wspomniano powyżej, BEPS nie poruszył w ogó-le pewnych kluczowych problemów. Nie rozważono, np. moż-liwości opodatkowywania korporacji międzynarodowych i ich pojedynczych podmiotów (patrz: rozdział 5.2 „Spójny system opodatkowywania spółek międzynarodowych”). Dlatego też istotne jest, by BEPS nie był postrzegany jako koniec świato-wej dyskusji na temat podatków, lecz jako bardzo ostrożny jej początek.

5.2. Spójny system opodatkowywania spółek międzyna-rodowych

5.2.1. Złamana zasada ceny rynkowejW ostatnich dziesięcioleciach w sposób jednoznaczny stało się jasne, że przepisy podatkowe na świecie nie nadążają za głębokimi zmianami światowej gospodarki. Zasady opodat-kowywania korporacji międzynarodowych, których korzenie sięgają pierwszej połowy XX wieku,206 oparte są na założeniu, że państwa powinny opodatkowywać tylko te części korporacji międzynarodowej, które prowadzą działalność w ich jurys-dykcji, a inne podmioty zależne korporacji międzynarodowych powinny być opodatkowywane jak przedsiębiorstwa lokalne, mimo że stanowią część większej jednostki.

System wyceny transferów oraz zasada ceny rynkowej zostały stworzone, by zagwarantować, że gdy podmioty zależne korporacji międzynarodowej będą handlować wewnętrznie między sobą, to będą stosować te same ceny, jakie stosowa-łyby na otwartym rynku między dwiema całkowicie ze sobą niepowiązanymi spółkami.207 W teorii podejście to polegać ma na tym, że korporacje międzynarodowe nie będą mogły korzystać z wewnętrznego handlu odbywającego się według sztucznie określonych cen, aby zagwarantować, że zyski będą przenoszone z podmiotów zależnych w państwach, w których prowadzą działalność gospodarczą do podmiotów zależnych w państwach, w których podatki są niższe lub nieistniejące.

Jednak w rzeczywistości, międzynarodowe korporacje obecnie handlują towarami, w przypadku których bardzo ciężko jest ustalić cenę, np. „doradztwo z zarządzaniu”, lub własnością intelektualną, np. know-how lub markami. Gdy takie towary wykorzystywane są w celu przenoszenia zysków między granicami, administratorzy podatkowi w krajach, które tracą przychody z podatków będą musieli postarać się udowodnić, że ceny zastosowane w wewnętrznym handlu są nieprawidło-we – zadanie, które często jest nie do zrealizowania, gdyż nie istnieją rynki niezależne handlujące takimi towarami, dlatego nie istnieje również obiektywna porównywalna cena.208



5.2.2. Wspólna skonsolidowana podstawa wymiaru opo-datkowania osób prawnych (CCCTB) w UE?W roku 2016 debata na temat tego, jak korporacje między-narodowe powinny być opodatkowywane została zapocząt-kowana wnioskiem Komisji Europejskiej znanym pod nazwą

„Wspólnej skonsolidowanej podstawy wymiary opodatkowa-nia” (CCCTB).209

W pełnej zrealizowanej formie CCCTB oznaczałaby, że wszyst-kie podmioty zależne spółek międzynarodowych, mające sie-dzibę w UE, byłyby zobowiązane do przedstawienia organom podatkowym UE jednego zestawu skonsolidowanego sprawoz-dania finansowego, na podstawie którego określono by cał-kowity dochód do opodatkowania w UE.210 Następnie dochód ten byłby rozdzielony do każdego z państw, w których spółka międzynarodowa prowadzi działalność, w oparciu o ustalony wcześniej wzór określający działalność gospodarczą lub obec-ność korporacji w każdym państwie. Gdy dochód do opodatko-wania zostałby już rozdzielony na różne państwa członkowskie, od każdego z tych państw zależałoby, jaki procent podatku pobiorą od swojej części dochodu do opodatkowania.

Takie podejście uniemożliwiłoby międzynarodowym korpora-cjom wykorzystywanie wyceny transferów do unikania podat-ków wewnątrz UE, ponieważ dochód byłby zawarty w łącznych wyliczeniach w UE, niezależnie od tego, który z podmiotów zależnych w UE go posiada.

Problematyczne podejście dwuetapowe

Komisja Europejska po raz pierwszy zaproponowała CCC-TB w roku 2011, lecz opór ze strony państw członkowskich uniemożliwił przyjęcie tego wniosku.211 Gdy Komisja ponow-nie podjęła wniosek w roku 2016, w projekcie pojawiła się jedna znacząca zmiana. Wniosek został rozbity na dwa etapy

i została do niego wprowadzona zasadnicza zmiana – konso-lidacja rachunków korporacji międzynarodowych, by określić jedną łączną kwotę dochodu do opodatkowania w UE, stała się teoretycznym drugim etapem projektu. Pierwszy etap koncen-trowałby się więc na harmonizacji zasad wyliczania dochodu do opodatkowania dla spółek międzynarodowych w UE, ale bez żadnej konsolidacji.212

Wzbudziło to obawy, że negocjacje w UE mogą nigdy nie dojść do końca etapu drugiego, oraz że UE będzie musiała radzić sobie z niedopracowanym systemem, który mógłby potencjal-nie wprowadzać nowe luki prawne.213

Wysokie ulgi podatkowe

Pierwszy krok obejmuje również elementy, które budzą niepokój. Podczas gdy wniosek zapobiegłby stosowaniu przez spółki międzynarodowe kontrowersyjnych zachęt typu patent box (patrz: rozdział 4.3) wewnątrz UE, to równocześnie Komisja Europejska podkreśla, że ma na celu „przynajmniej utrzymać istniejące zachęty podatkowe związane z [badaniami i rozwojem]”.214 W tym celu we wniosku Komisja proponuje

„super odliczenie”, dzięki któremu międzynarodowe korporacje i inne spółki uzyskują odliczenie podatkowe wynoszące ponad 100 procent ich wydatków na badania i rozwój. Całkowity koszt tego podatkowego „upominku” nie został oceniony we wniosku Komisji, lecz biorąc pod uwagę, że celem jest utrzymanie obecnego poziomu zachęt podatkowych, można zakładać, że będzie co najmniej tak kosztowny, jak obecnie zachęty typu patent box. Podczas gdy wniosek proponuje szczególnie wysokie odliczenia dla nowo utworzonych przedsiębiorstw,215 to jednak nie wychodzi naprzeciw obawom związanym z fak-tem, że start-upy mogą nie generować dużych dochodów we wczesnej fazie badań i rozwoju, a przez to nie mieć możliwości korzystać z hojnych odliczeń podatkowych. Na koniec, jak już wyjaśniono powyżej (patrz: rozdział 4.3 „Zachęty typu kancela-rie patentowe (patent box)”), badania i rozwój są lepiej wspiera-ne poprzez przyznawanie środków budżetowych, a nie poprzez nieprzejrzyste i potencjalnie szkodliwe zachęty podatkowe.

Wniosek zawiera również zachętę podatkową związaną ze zwiększaniem kapitału własnego, która zgodnie z wnioskiem ma na celu zagwarantowanie, że system podatkowy nie tworzy zachęt, w których spółki w UE wybierałyby finansowanie swo-jej działalności długiem zamiast zwiększania kapitału własne-go.216 Podstawowym problemem jest fakt, że odsetki związane z zadłużeniem przedsiębiorstw już podlegają hojnym ulgom podatkowym. Jednakże organizacje społeczeństwa obywa-telskiego zaproponowały rozwiązanie tej sytuacji poprzez ograniczenie zachęt podatkowych w przypadku zadłużenia,217 a nie wprowadzanie nowych zachęt w przypadku korzystania z kapitału własnego.

Jeśli w UE stworzone zostaną możliwości uzyskania odliczeń podatkowych na wysoką skalę, stanowić to będzie zachętę dla korporacji międzynarodowych, by przenosić swoje dochody do UE i skorzystać z tych odliczeń podatkowych. Stałoby się to kosztem innych krajów na świecie, w których korporacje gene-rują dochody, w tym również kosztem krajów rozwijających się.

Ramka 9. Unikanie podatku dochodowego od osób prawnych w prostych słowach

Aby uniknąć płacenia podatków korporacja może przykładowo założyć podmiot zależny w kraju, w którym obowiązują niższe stawki podatkowe i zagwarantować, że ten podmiot zależny staje się właścicielem najważ-niejszego elementu własności intelektualnej. Podmiot zależny w krajach, w których obowiązują niższe stawki podatkowe może następnie zacząć naliczać wysokie opłaty licencyjne od podmiotów zależnych w innych krajach i tym samym zagwarantować, że te podmioty za-leżne nie osiągną żadnego zysku, podczas gdy podmioty zależne w krajach o niskich stawkach podatkowych wygenerują wysokie zyski, które będą opodatkowane minimalnie lub w ogóle nie będą podlegać podatkowi.



Przed nami trudne negocjacje w UE

Jednakże ponieważ wniosek w sprawie CCCTB uznawany jest za kwestię podatkową, decyzja w jego sprawie musi zostać podjęta za zgodą wszystkich państw UE (zgodnie z wymogiem dotyczącym podejmowania decyzji podatkowych w UE). Parla-ment Europejski nie będzie brał udziału w ostatecznym etapie negocjacji, a jego rola zostanie ograniczona do dostarczenia jego opinii na temat pliku. Negocjacje już teraz zaczynają być trudne. Krajowe parlamenty Danii, Irlandii, Luksemburga, Malty, Holandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii wyraziły swoje zastrzeże-nia do planu, argumentując, że ten typ ustawodawstwa leży w gestii danego kraju, a nie całej UE.218

Tymczasem rząd Irlandii wyraził poważne zaniepokojenie wnioskiem Komisji Europejskiej,219 i w marcu 2017 r., cypryjski rząd oświadczył, że nie zgodzi się na rozpoczęcie omawiania wniosku w sprawie CCCTB.220 Widać więc wyraźnie, że przed UE jeszcze daleka droga do osiągnięcia zgody w tej kwestii.

5.3. Wpisywanie krajów niewspółpracujących na czarną listęW tym roku państwa UE kontynuowały swoje prace nad utwo-rzeniem wspólnej unijnej czarnej listy tak zwanych „jurysdykcji niewspółpracujących” lub, innymi słowy, rajów podatkowych. Od samego początku było jasne, że żadne państwo członkow-skie UE nie zostanie na tę listę wpisane.221

Pod koniec 2016 r. państwa członkowskie UE opublikowały kryteria wpisywania krajów na czarną listę, które będą skupiać się na tym, czy kraj lub strefa:

• działa zgodnie ze standardem OECD w sprawie automa-tycznej wymiany informacji (więcej informacji na temat standardu dostępnych jest poniżej).

• posiada „uczciwy” system podatkowy, który nie zawiera szkodliwych praktyk podatkowych lub nie ułatwia struktu-rom offshore przyciągania zysków przedsiębiorstw, które nie odzwierciedlają faktycznej działalności gospodarczej.

• jest zgodna z decyzjami projektu BEPS autorstwa OECD.222

Szczególnie drugie kryterium pozostawia wiele miejsca na interpretację polityczną i bardzo niejasną kwestią pozostaje to, które państwa zostaną wpisane na czarną listę.

Państwa członkowskie UE pracują obecnie nad finalizacją listy w tak zwanej Grupie ds. kodeksu postępowania (patrz: Ram-ka 5).223 Biorąc pod uwagę fakt, że negocjacje są niezwykle tajne oraz doświadczenia z uprzednich prób tworzenia takich list,224 organizacje społeczeństwa obywatelskiego wyrażają niepokój, że proces tworzenia listy stanie się bardzo polityczny. Istnieją również poważne wątpliwości co do tego, czy UE bę-dzie kiedykolwiek skłonna do wpisania na czarną listę krajów wpływowych, takich jak Stany Zjednoczone czy Szwajcaria.225 Istotnie, w listopadzie 2017 r., szwajcarski minister gospodarki spotkał się z przedstawicielami UE, a następnie poinformował media, że Szwajcaria nie zostanie w przyszłości wpisana na czarną listę UE.226

Niektóre raje podatkowe są wyłączone z listy, dlatego istnieje ryzyko zwyczajnego przenoszenia problemów z jednego do drugiego raju podatkowego, bez ostatecznego rozwiązania problemu unikania podatków. Jak wspomniano powyżej (patrz: rozdział 4.1 „Zmieniający się krajobraz”), międzynarodowe korporacje mogą szybko odpowiedzieć na zmiany poprzez dostosowywanie swoich systemów podatkowych, porzucając stare jedne luki prawne i wykorzystując nowe.

Ewentualna lista niewspółpracujących stref powinna zostać sfinalizowana przez ministrów finansów UE przed końcem 2017 r.227 Państwa członkowskie przedyskutują również potencjalne środki zaradcze do zastosowania wobec stref wpisanych na czarną listę, takie jak przedkładanie podatków u źródła do zapłaty państwom wpisanym na listę lub pozby-wanie się specyficznych odliczeń podatkowych wobec stref wpisanych na listę.228

Jednakże, jak zaznaczono powyżej, kilka państw członkow-skich UE również realizuje liczne praktyki podatkowe, które można uznać za szkodliwe, i które mogłyby tym samym zostać uznane za „raje podatkowe”. W szczególności uwzględniając fakt, że państwa członkowskie UE same są chronione przed wpisaniem na czarną listę, może wydawać się niejasne, czy unijna lista jurysdykcji niewspółpracujących stanowi narzędzie do likwidacji rajów podatkowych, czy też niektóre państwa członkowskie dojrzą w niej możliwość zdyskredytowania kon-kurentów spoza UE, by zyskać przewagę w wyścigu mającym na celu przyciąganie międzynarodowych korporacji hojnymi propozycjami podatkowymi.

Inne przykłady czarnych list

W roku 2017 Światowe Forum OECD również opublikowało czarną listę państw, które według jego opinii, nie wywiązały się ze standardów wymiany informacji. Na liście wymieniony był tylko jeden kraj – Trynidad i Tobago.229

Tymczasem w roku 2016 Brazylia zadecydowała o umiesz-czeniu Irlandii na swojej własnej czarnej liście rajów podat-kowych.230 Michael Noonan, były minister finansów Irlandii, oświadczył, że był „zaskoczony i zawiedziony” oraz podjął wysiłki dyplomatyczne, by przekonać Brazylię do usunięcia Irlandii z listy.231 Jego próba się nie powiodła.232



Brazylia stworzyła również „szarą listę uprzywilejowanych systemów podatkowych”, która obejmuje holdingi w Danii, Ho-landii i Austrii.233 Zgodnie z powyższym (patrz: Ramka 4 „Kraje rozwijające się a podatki”), Ekwador również umieścił liczne państwa UE na swojej czarnej liście, która zawiera ponad 80 państw i stref.

5.4. Rola pośrednikówW czerwcu 2017 r. Komisja Europejska opublikowała nowy wniosek dotyczący pośredników w unikaniu płacenia podat-ków. Gracze ci zwrócili na siebie wzmożoną uwagę odkąd kilka afer podatkowych pokazało, że międzynarodowe korporacje i zamożne osoby fizyczne chcące uniknąć płacenia podatków często uzyskują pomoc od doradców podatkowych, prawników, banków, księgowych lub innych pośredników.234

Komisja proponuje, by wprowadzić obowiązek dla pośredników, by donosili oni organom podatkowym w kraju, w którym mają swoją siedzibę, o „potencjalnie agresywnych planach podat-kowych mających charakter transgraniczny”. Takie informacje powinny więc, zgodnie z wnioskiem, być przekazywane innym administratorom podatkowym UE za pośrednictwem central-nego rejestru.235

Jednakże wniosek Komisji nie porusza wielu istotnych kwestii. Przede wszystkim, żadna z informacji o potencjalnie szkodli-wych planach nie byłaby udostępniona opinii publicznej, gdyż wniosek koncentruje się jedynie na udostępnianiu informacji administratorom podatkowym UE. Sytuacja ta może spowo-dować powstanie „dylematu administratora podatkowego”, gdyż administratorzy podatkowi mogą być świadkami bardzo szkodliwych planów podatkowych, które nie stanowią jednak bezpośredniego naruszenia prawa. W takiej sytuacji admini-stratorzy podatkowi UE mogą mieć bardzo ograniczone możli-wości radzenia sobie z problemem (patrz: Ramka 13).

Po drugie, w sprawie wielu elementów, o które wnioskował Parlament Europejski, nie uzyskano jeszcze opinii. Powyższe obejmuje sposoby radzenia sobie z potencjalnymi konfliktami interesów, powstałymi, gdy doradcy podatkowi, z jednej strony, zapewniają rządom wsparcie w sprawie przepisów podatko-wych, a z drugiej strony, doradzają korporacjom, jak najko-rzystniej zaplanować swoje procedury podatkowe.236

[Parlament Europejski] wskazuje na problematyczne i wątpliwe zestawienie doradztwa podatkowego, audytu i consultingu w ramach tej samej kancelarii, z jednej strony by świadczyć takie usługi na rzecz administracji podatkowych, np. projektując systemy podatkowe lub doskonaląc pobór podatków, a z drugiej strony, by dostarczać usługi w zakresie planowania podatków na rzecz [spółek międzynarodowych], co może stanowić wykorzystywanie słabości krajowego prawa podatkowego.

Parlament Europejski, 2015237

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego podnosiły takie obawy, np. gdy spółka PricewaterhouseCoopers (PwC) została w roku 2014 wynajęta przez Komisję Europejską do przeanali-zowania argumentów za i przeciw publicznej sprawozdawczo-ści z podziałem na poszczególne kraje, będącej narzędziem przeciw któremu spółka aktywnie lobbowała.238 W tamtym momencie Komisja Europejska odrzuciła opinię jakoby w tej sytuacji istniał konflikt interesów,239 a PwC nadal wymienia kwestie podatkowe jako jedną z kluczowych dziedzin, w któ-rych zapewnia wiedzę specjalistyczną na rzecz UE.240

Parlament Europejski wezwał również Komisję do przeanalizo-wania, czy możliwe jest, by karać doradców, którym udowodni się, że byli zamieszani we wdrażanie lub promowanie niezgod-nego z prawem unikania podatków i agresywnego planowania podatkowego, oraz podkreślił, że analiza taka może zakładać

„zablokowanie dostępu do funduszy pochodzących z budżetu UE”.241 Środki, takie jak ten, mogłyby potencjalnie mieć silny efekt odstraszający na spółki, takiej jak PwC, która świadczy wiele rodzajów usług na rzecz UE i rocznie otrzymuje miliony euro z unijnego budżetu.242



Aktywiści przed sądem w Luksemburgu podczas procesu LuxLeaks. Zdjęcie: CCFD


Ramka 10. PWC i afera LuxLeaks

PricewaterhouseCoopers odegrał kluczową rolę w tak zwanej „aferze LuxLeaks”, która wybuchła w listopadzie 2014 r.243 Podstawą afery były opublikowane poufne dokumenty, które ujawniały tajne umowy podatkowe między administracją podatkową Luksemburga a ponad 300 korporacjami międzynarodowymi (patrz również: rozdział 4.4 „Porozumienia typu „sweetheart deal””). Zgodnie z informacjami Międzynarodowego Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych (ICIJ), które opublikowało tę historię, wydaje się, że takie umowy umożliwiły spółkom międzynarodowym zaoszczędzenie miliardów dolarów w podatkach.244

Zdecydowana większość dokumentów ujawnionych w tej aferze pochodziła ze spółki PwC, która negocjowała setki umów z administracją podatkową Luksemburga w imieniu korporacji międzynarodowych zamieszanych w ten skandal.245 Dwaj sygnaliści, którzy odegrali kluczo-wą rolę w ujawnieniu tej historii, byli byłymi pracownika-mi PwC.246

5.5. Ochrona sygnalistówW marcu 2017 r., sąd apelacyjny w Luksemburgu ogłosił swój werdykt w sprawie LuxLeaks. Sprawa rozpoczęła się, gdy dwaj sygnaliści, Antoine Deltour i Raphaël Halet, zostali oskarżeni o ujawnienie dokumentów, które zapoczątkowały aferę (patrz: Ramka 10). W wyroku sąd wziął pod uwagę, że był to faktycz-nie przypadek działania sygnalistów, lecz jednocześnie wydała wyrok sześciu miesięcy więzienia w zawieszeniu dla Anto-ine’a Deltoura, oraz zasądziła grzywny od obu sygnalistów.247 Dziennikarz Edouard Perrin, który również był oskarżony, zo-stał uniewinniony.248 Obaj sygnaliści wnieśli apelację do Sądu Kasacyjnego w Luksemburgu.249

Długi i bolesny proces stanowi wyraźne przypomnienie, że europejska ochrona sygnalistów jest zdecydowanie niewystar-czająca. W roku 2017 Komisja Europejska rozpoczęła konsulta-cje w sprawie ochrony sygnalistów w UE, lecz nie opublikowa-no dotychczas żadnych konkretnych propozycji.250


5.6. Ocena wpływu europejskich polityk podatkowychParlament Europejski wielokrotnie wzywał Komisję Europejską i państwa członkowskie do przeprowadzenia „analizy skut-ków ubocznych”, aby ocenić wpływ, jaki mogą mieć polityki podatkowe państw europejskich na pobór podatków w krajach rozwijających się.251 W roku 2017 Komisja Europejska zapo-czątkowała debatę z państwami członkowskimi i osobami zainteresowanymi na temat potencjalnych narzędzi do przepro-wadzenia analizy skutków ubocznych umów podatkowych.252 Niedługo potem, ActionAid opublikował konkretną propozycję wyszczególniającą sposób, w jaki analizy skutków ubocznych mogą być zbudowane.253 Jednakże Komisja ani państwa człon-kowskie nie podjęły żadnych konkretnych kroków w kierunku stworzenia oficjalnego standardu dla przeprowadzania takich analiz, ani nie dokonano żadnych zobowiązań w celu ich sys-tematycznego organizowania. W roku 2017 Norwegia zdawała się być jedynym europejskim państwem mającym konkretny plan przeprowadzenia nowej analizy skutków ubocznych.254

5.7. Rozwój potencjału i pomoc techniczna dla krajów rozwijających sięW perspektywie międzynarodowej wydaje się, iż obecnie wspomaganie krajów rozwijających się w rozwijaniu potencja-łu i pozyskiwaniu pomocy technicznej nabiera tempa. Takie wsparcie może odgrywać znaczącą rolę w rozwoju, a ograni-czone zasoby stanowią kluczowy problem w krajach rozwija-jących się.255 Jednakże w odniesieniu do opodatkowywania korporacji międzynarodowych, na pewne pytania nadal nie ma odpowiedzi.

Po pierwsze, uwzględniając fakt, że unikanie podatków przez korporacje międzynarodowe jest ogromnym problemem we wszystkich krajach, nie tylko rozwiniętych, można się zastana-wiać, jaki potencjał mogą zaoferować kraje rozwinięte.

„Biorąc pod uwagę niedawne afery dotyczące spółek Apple, Google, Amazon i Starbucks, które nie płaciły podatków w państwach OECD, jaki potencjał takie państwa mogą przekazać? A jeśli jakiś potencjał istnieje, to może państwa te będą chciały zachować go u siebie i zacząć z niego korzystać.”

Pooja Rangaprasad Financial Transparency Coalition256

Po drugie, istnieją pewne oczywiste ryzyka konfliktów intere-sów pomiędzy krajami-ofiarodawcami a krajami-odbiorcami. Wyścig na dno prowadzony przez rządy, starające się przy-ciągnąć inwestycje przy pomocy zachęt podatkowych, tworzy warunki, w których państwa często działają przeciwko sobie, a nie współpracują ze sobą. Pojawić się mogą również konflik-ty, jeśli kraj-ofiarodawca jest krajem pochodzenia niektórych korporacji międzynarodowych prowadzących działalność w kraju odbiorcy; w takim przypadku, w interesie kraju-ofiaro-dawcy może nie leżeć wzmacnianie potencjału kraju-odbiorcy do korzystania z przysługującego mu prawa do obciążania spółek podatkami i pobierana większych ich kwot.

W związku z tym, jedna kwestia pozostaje niepokojąca, a mia-nowicie czy istnieje ryzyko, że rozwijanie potencjału i pomoc techniczna mogą być nadużywane, by w niewłaściwy sposób wpływać na praktyki podatkowe w krajach rozwijających się, np. by promować interesy międzynarodowych korporacji z kra-jów-ofiarodawców, lub by zagwarantować, że kraje rozwijające się działają zgodnie ze standardami podatkowymi, ustalonymi na forach, w których nie brały one udziału (patrz: rozdział 5.9 „Zapewnianie procesu podejmowania decyzji na poziomie światowym”), niezależnie od tego, czy leży to w ich interesie, czy też nie. Aby tego uniknąć, istotne jest, by kraje rozwijające się kierowały projektami wpływającymi na ich przepisy i/lub administracje podatkowe, oraz by projekty te były wolne od konfliktów interesów i w pełni zgodne z priorytetami i celami krajów rozwijających się.



5.7.1. Inicjatywa podatkowa z Addis AbebyInicjatywa podatkowa z Addis Abeby (ATI) została stworzona przez Holandię, Niemcy, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone w roku 2015. Inicjatywa ta obejmuje około dwudziestu krajów-ofiarodawców i niewiele większą liczbę krajów rozwijających się,257 i skupia się na trzech kluczowych zobowiązaniach (patrz: Ramka 11).

Pozytywną wiadomością jest fakt, że deklaracja ATI nie kon-centruje się na poborze podatków jako na celu samym w sobie, lecz jako na narzędziu zapewniającym rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu i osiągnięcie Zrównoważonych celów rozwoju. Jest to istotne, ponieważ opodatkowanie regresyw-ne, które wpływa nieproporcjonalnie mocno na ludzi ubogich, może wzmacniać nierówności i hamować rozwój (patrz: rozdział 2.2 „Ktoś musi za to zapłacić”), dlatego podwyższony stopień ściągalności podatków nie zawsze jest oznaką postę-pów w rozwoju. To przekonanie nie wydaje się jednak odzwier-ciedlone w pierwszym raporcie monitorującym ATI.

Ramka 11. Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby (ATI) – trzy kluczowe zobowiązania i sposób ich oceny

Zobowiązanie 1: do roku 2020 kraje-ofiarodawcy „wspólnie podwoją swoją współpracę techniczną”, by wspierać system podatkowy i mobilizację dochodów wewnętrznych.258

Ocena: kraje-ofiarodawcy wykorzystają nowo stworzony wskaźnik w swoim systemie sprawozdawczości doty-czącej pomocy, aby można było kontrolować wsparcie dla mobilizacji dochodów wewnętrznych i sposobów opodatkowywania.259

Zobowiązanie 2: kraje rozwijające się (lub „partner-skie”) zwiększą mobilizację dochodów wewnętrznych, mając na celu osiągnięcie Celów zrównoważonego rozwoju i rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu.260

Ocena: w pierwszym raporcie monitorującym ATI, ele-menty monitorowane są różne w zależności od krajów partnerskich, jednakże następujące trzy wskaźniki mają zastosowanie do wszystkich: kwota podatków pobra-nych w porównaniu do PKB kraju (stosunek podatku do PKB); miejsce kraju w rankingu w Raporcie Banku Światowego na temat prowadzenia działalności gospo-darczej; oraz wyniki kraju w Raporcie Światowego Forum Gospodarczego w sprawie światowej konkurencyjności, ze szczególnym uwzględnieniem sposobu, w jaki system podatkowy może wpływać na zachęcanie do podejmo-wania pracy oraz do inwestowania w tym kraju.261

Zobowiązanie 3: wszystkie kraje zapewnią spójność polityk na rzecz rozwoju.262

Ocena: nie istnieje obecnie żaden systematyczny spo-sób oceny realizacji tego zobowiązania. Zamiast tego, większość krajów-ofiarodawców składa sprawozdanie ogólne na temat kwestii związanych z polityką spójności na rzecz rozwoju.263

Aby ocenić kraje rozwijające się, ATI patrzy najpierw na kwoty pobranych podatków w porównaniu z PKB kraju (patrz: Ramka 11). Po drugie, ATI wykorzystuje rankingi w Raporcie Banku Światowego na temat prowadzenia działalności gospodarczej oraz w Raporcie Światowego Forum Gospodarczego w spra-wie światowej konkurencyjności, choć samo ATI przyjmuje do wiadomości, że raporty te zostały zaprojektowane, by monitorować wpływ podatków na środowisko biznesowe.264 To praktycznie to samo, co ocena postępów w rozwoju przy wykorzystaniu podatków (w niektórych przypadkach, inicja-tywy wspierające rozwój mogą być postrzegane przez pewne podmioty jako pogarszające środowisko biznesowe). Dlatego też oba te wskaźniki nie wydają się odpowiednie do stosowa-nia w kontekście ATI. W raporcie monitorującym ATI podkreśla również, że „uczciwość i sprawiedliwość systemu podatkowego (…) nie może być oceniana bezpośrednio, gdyż brakuje w tym celu odpowiednich wskaźników”.265 Nie stanowi to jednak ar-gumentu, by zmieniać główny cel ATI z rozwoju na środowisko biznesowe.266

Kolejnym bardzo pozytywnym elementem deklaracji ATI jest zobowiązanie do zapewnienia polityki spójności na rzecz rozwoju. Wydaje się to istotne, gdyż kilka krajów-ofiarodawców, które zaangażowały się w ATI zostało również wskazanych jako jedne z największych centrów finansowych offshore (patrz: Tabela 2), w tym Holandia, Luksemburg, Szwajcaria, Irlandia i Wielka Brytania.267

Zobowiązanie ATI może pociągać za sobą zobowiązanie dla krajów, by te oceniły jego szkodliwy wpływ na systemy po-datkowe krajów rozwijających się oraz wyeliminować polityki przynoszące negatywne skutki. Niestety ta część zobowiąza-nia ATI nie przełożyła się na konkretne wskaźniki oceny (patrz: Ramka 11). Zamiast tego, raport monitorujący ATI wskazuje, że raczej „nie ma wspólnego porozumienia między członkami ATI na temat polityki spójności w zakresie mobilizacji dochodów wewnętrznych”.268

Patrząc w przyszłość

Istotne jest, by ATI zawierała pogłębioną analizę tego, jaki ro-dzaj pomocy jest udzielany, oraz czy rzeczywiście promuje on rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu i osiąganie Celów zrównoważonego rozwoju. Co więcej, kluczową kwestią pozo-staje fakt, że zobowiązania do zapewnienia polityki spójności na rzecz rozwoju zostaną wprowadzone w życie i zrealizowa-ne. Istnieją metodologie dotyczące przeprowadzania „analiz skutków ubocznych” w celu wskazania i oceny polityk i praktyk w krajach rozwiniętych, które negatywnie wpływają na pobór podatków w krajach rozwijających się.269 Aby wdrożyć zobo-wiązanie ATI, kraje rozwinięte mogłyby po prostu zobowiązać się przeprowadzenia takich analiz i wyeliminowania szkodli-wych polityk i praktyk.



Tak jak w przypadku każdego wsparcia dla krajów rozwijają-cych się kluczowe jest również, by unikać wszelkich konfliktów interesów i zagwarantować, że projekty związane z rozwojem potencjału i pomocą techniczną są realizowane przez kraje-

-odbiorców. Istnieją przesłanki, aby sądzić, że taka sytuacja nie zawsze miała miejsce w przypadku ATI. Niezależna analiza pomocy Wielkiej Brytanii podkreśliła w 2016 roku co następuje: „Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby została zainicjowana przez DFID [brytyjski rządowy Departament ds. rozwoju międzyna-rodowego] i inne kraje-ofiarodawców, przy przeprowadzeniu jedynie niewielkich konsultacji z krajami rozwijającymi się i bez wyraźnej oceny ich potrzeb. W wyniku tego, DFID i partnerzy ofiarodawcy musieli lobbować wśród swoich partnerów pod-czas konferencji w Addis Abebie, by podpisali tę inicjatywę”.270

Na koniec, rozwój potencjału i pomoc techniczna nie może być jedynym działaniem. Istnieje wiele innych sposobów, w które kraje rozwinięte mogą pomóc krajom rozwijającym się w pobieraniu podatków, w tym również unikając szkodliwych praktyk podatkowych, jak wyjaśniono powyżej, i zapewniając przejrzystość, jak wyjaśnione zostanie poniżej.

5.8. Zapewnianie przejrzystości finansów i działalności spółek

5.8.1. Tajemnica bankowa – nadal w użyciuOsiem lat po tym, jak Grupa G20 oświadczyła, że „era tajemni-cy bankowej się zakończyła”,271 można z łatwością powiedzieć, że pogłoski o śmierci tajemnicy bankowej są mocno przesa-dzone. W marcu 2017 r., na skutek informacji z anonimowego źródła, władze duńskie wszczęły śledztwo w sprawie spółki Credit Suisse, drugiego pod względem wielkości banku w Szwajcarii.272 Wysunięto podejrzenie, że 3800 duńskich obywateli posiada zagraniczne konta w szwajcarskim banku Swiss założone po to, by unikać deklarowania swoich aktywów organom podatkowym w swoich krajach pochodzenia.

Duńskie śledztwo szybko zostało rozszerzone na sąsiadujące państwa europejskie oraz na Australię, które zaczęły badać rachunki posiadane przez ich obywateli w szwajcarskim banku. Po dokładnym przebadaniu, odkryto 55 000 podejrzanych rachunków bankowych, które posiadały aktywa szacowane na miliony euro. Credit Suisse potwierdził, że jego biura zostały przeszukane w sprawie dotyczącej „kwestii podatkowych jego klientów” i oświadczył, że podjął niezbędną współpracę z władzami.273

Na horyzoncie UE pojawia się postęp, gdyż Szwajcaria of 2018 r. będzie automatycznie wymieniać się informacjami ban-kowymi z całym regionem.276 Nie dotyczy to jednak wszystkich krajów. Szwajcaria wybrała różne, szczególne grupy krajów i jurysdykcji, z którymi będzie wymieniać informacje auto-matycznie, w tym: członkowie Grupy G20, europejskie kraje i ju-rysdykcje, istotni partnerzy gospodarczy i handlowi (ta grupa obejmuje, np. Kolumbię i Malezję) oraz ważne centra finanso-we (w tym, np. Kostaryka, Urugwaj i liczne kraje wyspiarskie).277

Jednakże kraje, których Szwajcaria nie wybrała nadal nie są pewne, czy zgodzi się ona na automatyczną wymianę danych. Inne państwa europejskie nie podjęły dotychczas żadnych ja-snych zobowiązań do wymiany informacji ze wszystkimi kraja-mi rozwijającymi się, które mogą być nią zainteresowane. Taka sytuacja skutkuje ryzykiem, że kraje rozwijające się nie będą mogły otrzymywać informacji, których potrzebują, by zwalczać uchylanie się od płacenia podatków, nawet w przypadku, gdy zrealizują (trudne pod względem administracyjnym i często kosztowne) wymogi techniczne, takie jak ochrona danych.

Problematyczny system łączenia w automatycznej wymianie informacji

Może wydawać się sprzeczne z intuicją, że państwa mogą same wybierać, z kim chcą dzielić się informacjami w systemie, który powinien być „automatyczny”. Wyjaśnić tę sytuację może międzynarodowy standard dotyczący automatycznej wymiany informacji bankowych, który był negocjowany przez OECD i Grupę G20. Mimo tego, że do tego standardu mogą dołączyć wszystkie państwa, nie oznacza to, że wszystkie państwa będą mogły automatycznie otrzymywać informacje z innych państw, które do niego dołączyły. Standard obejmuje zaawansowany

„system łączenia”, w którym każde państwo wybiera, z którymi państwami chciałoby dzielić się informacjami, a automatyczna wymiana informacji nastąpi jedynie, gdy oba kraje wyrażą chęć dzielenia się informacjami ze sobą.278 Na Wykresie 4 (poniżej) wyraźnie widać niepokojącą tendencję, polegającą na tym, że szczególnie uboższe kraje rozwijające się otrzymują znacznie mniej informacji automatycznie niż kraje rozwinięte.

Ramka 12. Biliony w ukrytym majątku

W roku 2015, ekonomista Gabriel Zucman oszacował kwoty majątku ukryte w rajach podatkowych na 7,6 bln USD, czyli około 8% światowego PKB w 2014 r.274 Jak podkreślił Tax Justice Network mogą to być ostrożne szacunki.275



Wykres 4. Liczba porozumień, by otrzymywać informacje automatycz-nie, uzyskana przez kraje o wysokich, wyższych średnich i niższym średnich dochodach.

Źródło: Christian Aid i Financial Transpa-rency Coalition279

5.8.2. Tajna wymiana informacji na temat spółek między-narodowych i podatkówNiestety OECD i Grupa G20 zdecydowały się powielić system, który został stworzony dla informacji bankowych, i rozszerzyć go o wymianę informacji niezbędnych do identyfikowania naruszeń przepisów dotyczących podatku dochodowego. Or-ganizacje społeczeństwa obywatelskiego od dawna wzywały do umożliwienia wglądu opinii publicznej do podstawowych informacji o tym, gdzie spółki prowadzą działalność i jakie podatki płacą w krajach, w których tę działalność prowadzą

– tak zwana sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje (patrz poniżej: „Umożliwić obywatelom poznanie kwot podatków, jakie płacą korporacje międzynarodowe”).

Jednakże OECD i Grupa G20 nie tylko zdecydowały, że infor-macje te powinny być tajne, lecz również, że spółki międzyna-rodowe powinny przekazywać takie informacje tylko jednemu konkretnemu państwu (zazwyczaj temu, w którym zlokalizowa-na jest centrala spółki).280 Jeśli chodzi o dzielenie się informa-cjami z krajami, w których spółka prowadzi działalność, OECD i Grupa G20 ponownie ustanowiła system „automatycznej” wymiany informacji, który oznacza „system łączenia”, w któ-rym oba kraje muszą wyrazić zgodę, by wymiana informacji miała miejsce.

Porozumienie obejmowało możliwość tak zwanego „lokalnego uzupełnienia”, co oznaczało, że kraje, które nie mogły uzyskać dostępu do informacji poprzez wymianę informacji, mogłyby zażądać, aby spółka międzynarodowa działająca w ich kraju składała informacje bezpośrednio rządowi, niezależnie od tego, czy spółka ma siedzibę w tym kraju czy też nie.281 W roku 2017 rząd Wietnamu zadecydował o przeprowadzeniu testu tego mechanizmu i wydał dekret, w którym wymagał od spółek międzynarodowych, by te składały sprawozdania z podziałem na poszczególne kraje bezpośrednio do Wietnamu.282

Niestety wytyczne OECD dotyczące tego podejścia nie są zbyt korzystne, gdyż wynika z nich, że „lokalne uzupełnienie” jest dozwolone jedynie, jeśli wypełnionych zostanie kilka surowych warunków (w tym również taki, że kraj, w którym zlokalizo-wana jest siedziba spółki, musiałby udowodnić „systemową niesprawność” w odniesieniu do wymiany sprawozdań z innymi krajami). OECD podkreśla również, że nie będzie szczędzić wysiłków, by „uniknąć „lokalnego uzupełniania” gdzie to tylko możliwe”.283 Pozostaje obserwować, czy spółki międzynarodo-we prowadzące działalność w Wietnamie będą stosować się do nowego dekretu rządowego i składać sprawozdania z po-działem na poszczególne kraje bezpośrednio do wietnamskiej administracji podatkowej.

Niestety, nawet w przypadku gdy administracji podatkowej uda się pozyskać sprawozdanie z podziałem na poszczególne kraje, istnieją pewne ograniczenia co do tego, jak będą w stanie wykorzystać te poufne informacje, by zatrzymać unikanie płacenia podatków (patrz: Ramka 13).

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018Grupa dochodowa LMIC 0 0 0 0 0 0 2 55 59Grupa dochodowa UMIC

(LMIC) kraje o niskim i średnim dochodzie (UMIC) kraje o wysokim i średnim dochodzie (HIC) kraje o wysokim dochodzie

58 58 64 66 68 75 80 362 436Grupa dochodowa HIC 930 930 1008 1034 1106 1210 1259 2219 2543

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Liczba przypadków automatycznej wymiany informacji według grupy dochodowej kraju będącego odbiorcą danych




Ramka 13. Dylemat administratora podatkowego

„Jeśli inspektorzy podatkowi dostrzegają dowody unikania lub uchylania się od podatków, lecz nie mają wsparcia swo-ich przełożonych w radzeniu sobie z nimi, zazwyczaj mają bardzo ograniczone środki, by cokolwiek z tym zrobić. (…) Publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje chroni inspektorów podatkowych poprzez eliminowa-nie presji związanej z byciem jedynymi osobami z dostępem do tych informacji”. – Ángeles Villaverde, międzynarodowy koordynator w związku zawodowym FESP-UGT, Hiszpa-nia.284

Nawet w przypadku, gdy kraj uzyska dostęp do informacji wskazujących, że spółka międzynarodowa unika podatków, takich jak uprzednie porozumienie podatkowe lub spra-wozdanie z podziałem na poszczególne kraje, taka wiedza niekoniecznie będzie oznaczać, że administracja podatko-wa może zapobiec unikaniu płacenia podatków.

Po pierwsze, unikanie podatków przez spółki międzynaro-dowe często nie jest niezgodne z prawem i dlatego może być trudne do zatrzymania poprzez wszczęcie dochodzenia sądowego. Niedawny przykład pochodzi z Francji, gdzie administracja podatkowa przegrała sprawę podatkową przeciwko Google (rząd zdecydował się odwołać od wyro-ku),285 jednak nawet sprawy przedstawione przez Komisję Europejską dotyczące pomocy państwa pokazują, jak próby skłonienia spółek do płacenia podatków zmieniają się w długotrwałe procesy sądowe (patrz: rozdział 4.4 „Porozu-mienia typu „sweetheart deal””).

Po drugie, ściganie z powodu unikania podatku dochodo-wego często staje się bardzo polityczne, a administrator podatkowy może nie mieć dostatecznego wsparcia ze stro-ny politycznych decydentów, by ścigać potężną korporację międzynarodową.

I w końcu informacje są ściśle poufne. Dlatego też admi-nistratorzy podatkowi nie mogą ujawnić opinii publicznej, lub na przykład parlamentarzystom, pewnych zachowań podatkowych danej spółki. Poufność ogranicza również możliwość administratorów podatkowych do podejmowania dyskusji z innymi ekspertami i administratorami podatkowy-mi. Naruszenie tej poufności może narazić administratorów

podatkowych na ryzyko zwolnienia, ścigania lub narażenia na surowe kary (patrz: rozdział 5.5 „Ochrona sygnalistów”). Niestety z uwagi na fakt, że administratorzy podatkowi z krajów rozwijających się mają znacznie mniejszy dostęp do kluczowych informacji o spółkach międzynarodowych, administrator podatkowy w kraju rozwiniętym może mieć do-stęp do informacji, które wskazują, że spółka unika płacenia podatków w krajach rozwijających się, ale nie móc podzielić się tymi informacjami z administratorami podatkowymi w krajach, których to dotyka.

Informacje publiczne na temat sprawozdań z podziałem na poszczególne kraje i treść uprzednich porozumień ceno-wych z jednej strony pozwolą administratorom podatkowym korzystać z publicznego wsparcia w celu zahamowania unikania podatków, a z drugiej, mimo że opinia publiczna nigdy nie zastąpi administratorów podatkowych, dostęp do informacji publicznych przez np. dziennikarzy czy organiza-cje społeczeństwa obywatelskiego może pomóc wskazać przypadki, w których międzynarodowe spółki zamieszane są w wątpliwe praktyki podatkowe. Dostęp do informacji pu-blicznych umożliwi administratorom podatkowym w sposób otwarty dzielić się swoimi przemyśleniami, spostrzeżeniami i doświadczeniami z innymi administratorami podatkowymi na całym świecie – co może być szczególnie ważne dla administratorów podatkowych w krajach rozwijających się.

„Inspektorzy podatkowi często nie są zachęcani przez swoich przełożonych do podejmowania się bardziej złożonych spraw związanych z unikaniem podatków przez spółki międzynaro-dowe, gdyż brakuje im zasobów lub gdyż mają w nich pewne żywotne interesy. Inspektorzy podatkowi potrzebują spra-wozdań z podziałem na poszczególne kraje, aby organizacje społeczeństwa obywatelskiego, dziennikarze, związki zawo-dowe i obywatele dostrzegli, że spółki międzynarodowe płacą podatki, i aby rozliczać polityków z ich obietnic dotyczących walki z unikaniem podatków przez spółki międzynarodowe”.

Dounia Zaouche, sekretarz krajowy w związku zawodowym UFSE-CGT, i Alain Parisot, sekretarz krajowy w związku zawodowym UNSA Fonction Publique, Francja.286



5.8.3. Obywatele mogą dowiedzieć się, ile podatków płacą korporacje międzynarodowe

Unijny raj dla unikających podatków

W maju afera, znana później pod nazwą Malta Files, została opisana przez europejską sieć dziennikarzy śledczych (EIC).287 Wyciek ponad 100 000 dokumentów288 pozwolił dziennikarzom na ujawnienie tego, jak międzynarodowe korporacje, takie jak BASF, Sixt, Puma, BMW i Lufthansa tworzyły ogromne liczby spółek typu letterbox na Malcie.289 Korporacje albo odmówiły komentarza, albo stwierdzały, że ich obecność na Malcie wynikała z powodów innych niż kwestie podatkowe.290 Jednakże wcześniejsze doniesienia i analizy dokonane przez gazetę MaltaToday naświetliły, jak międzynarodowe korporacje wykorzystywały swoje podmioty zależne na Malcie, by rocznie unikać podatków w wysokości około 2 mld EUR.291

Negocjacje UE w sprawie publicznej sprawozdawczości z podziałem na poszczególne kraje

Niestety UE nie osiągnęła jeszcze politycznego porozumienia na temat wprowadzenia publicznej sprawozdawczości z po-działem na poszczególne kraje. W kwietniu 2016 r. Komisja Europejska przedłożyła długo wyczekiwany wniosek dotyczą-cy tej kwestii.296 Podczas gdy wniosek Komisji wykracza poza sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje, która jest obecnie częścią projektu BEPS autorstwa OECD (patrz: rozdział 5.1 „Stosowanie kontrowersyjnego „plastra””), zawiera on jedynie żądanie, by korporacje publikowały informacje na temat swojej działalności w państwach członkowskich UE i w krajach, które będą wymienione na nieistniejącej jeszcze unijnej czarnej liście rajów podatkowych.

Ograniczanie informacji do państw UE i grupy państw wpisa-nych na czarną listę jest problematyczne z kilku powodów. Po pierwsze, opinia publiczna pozna jedynie wycinek działalności dużej spółki międzynarodowej na całym świecie. Po drugie, oznaczałoby to, że spółki międzynarodowe nadal będą mogły przenosić zyski do krajów, w których obowiązują niskie stawki podatkowe, które nie zostały wpisane na unijną czarną listę. W końcu, kraje rozwijające się szczególnie ucierpiałyby przez tę propozycję, gdyż pozostawałyby one w niewiedzy w od-niesieniu do działalności dużych spółek międzynarodowych prowadzących działalność w ich krajach. Kolejną problema-tyczną kwestią jest fakt, że wniosek Komisji miałby zastoso-wanie jedynie do korporacji wykazujących obrót wynoszący co najmniej 750 mln EUR rocznie. Zgodnie z OECD, jedynie 10-15 procent światowych korporacji międzynarodowych spełnia ten warunek.297

W odpowiedzi na wniosek Komisji, państwa członkowskie UE przedstawiły wstępne, nieformalne stanowisko, które zakłada dalsze ograniczanie przejrzystości.298 Na przykład, zgodnie ze stanowiskiem państw członkowskich, wymogi sprawoz-dawczości powinny dotyczyć jedynie spółek, które „prowadzą działalność” w UE. Ta znacząca zmiana umożliwiłaby spółkom typu letterbox, które często odgrywają kluczową rolę w uni-kaniu podatków przez spółki międzynarodowe, zwolnienie z obowiązku sprawozdawania. Dalsze proponowane przez Radę Unii Europejskiej zmiany obejmują klauzulę wyjątkową dla korporacji, które mają jedynie jeden podmiot zależny w kraju, ze względu na rzekome ryzyko ujawnienia szczególnie chronionych informacji handlowych. Francuskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego podkreślały, że dla korporacji międzynarodowych, takich jak Total, taka klauzula wyjątkowa umożliwiłaby gigantowi z sektora ropy i gazu unikać sprawoz-dawania na temat jego podmiotów zależnych w 37 z 98 krajów, w których prowadzi działalność.299

Malta posiada stawkę podatku dochodowego od osób praw-nych wynoszącą 35 procent, lecz kreatywne ulgi podatkowe pozwalają korporacjom obniżyć tę stawkę nawet do pięciu procent.293 MaltaToday opublikowała dane z roku 2015, które pokazują, jak zyski osób prawnych w kwocie około 4 mld EUR, które w innym razie byłyby opodatkowane w innych krajach, przepływały przez Maltę. Przepływy zysków wygenerowały 247 mln EUR dochodu dla organu podatkowego Malty, co dzia-ło się kosztem innych państw, które straciły ogromne kwoty w dochodach podatkowych.294 Rewelacje opisane na podsta-wie Malta Files doprowadziły do tego, że regionalny niemiecki minister finansów Nadrenii Północnej-Westfalii określił Maltę mianem „Panamy Europy”.295

Dane liczbowe opisujące płatności podatków i działalność gospodarczą korporacji w każdym kraju są zazwyczaj tajne dla opinii publicznej. Jednakże sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje by to zmieniła i umożliwiłaby obywate-lom poznanie miejsc, w których międzynarodowe korporacje prowadzą działalność oraz kwot podatków, które uiszczają w każdym kraju, w którym prowadzą działalność, a tym samym odegrałaby rolę elementu zniechęcającego do unikania podatków na dużą skalę.

Koszty założenia spółki typu letterbox na Malcie: około 1200 EUR depozytu.292



Co więcej, niektóre państwa członkowskie UE zaproponowały zmianę podstawy prawnej tego wniosku, co w efekcie wyłą-czyłoby Parlament Europejski z podejmowania decyzji i dałoby państwom członkowskim możliwość wetowania tej legislacji300

– byłby to ruch, który prawdopodobnie doprowadziłby do mniej ambitnych rezultatów lub nie doprowadziłby do żadnych. Pod-czas gdy służby prawne Rady państw członkowskich przekony-wały, że taka zmiana podstawy prawnej byłaby odpowiednia,301 została ona odrzucona przez Komisję Prawną Parlamentu Europejskiego302 oraz przez Komisję.303 Aby zmienić podstawę prawną, musiałyby zagłosować za tym jednomyślnie wszyst-kie państwa członkowskie. Dyskusje na ten temat dalej się toczą.

Latem 2017 r. Parlament Europejski przyjął swoje stanowi-sko w tej kwestii i podjął się zadania bardziej ambitnego niż Komisja i państwa członkowskie, rozszerzając listę wymogów sprawozdawczych i proponując, by korporacje międzynarodo-we sprawozdawały na temat swojej działalności i podatkach we wszystkich krajach, w których prowadzą działalność.304 Jednakże, mimo że wcześniej Parlament popierał pełną pu-bliczną sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje bez zastrzeżeń, niektórzy parlamentarzyści, w szczególności z grup Konserwatystów i Liberałów, wprowadzili obecnie nową, problematyczną „klauzulę uchylania się” (ang. „corporate get out clause”), która umożliwiałaby spółkom wnioskowanie o zwolnienia podatkowe i utrzymywanie części swoich danych w tajemnicy, jeśli czują, że publiczne ich ujawnienie może zaszkodzić ich działalności.305 Dlatego też nawet obecne sta-nowisko Parlamentu zawiera poważną lukę prawną.306

Tymczasem Rada państw członkowskich UE nadal debatuje na temat jej pozycji negocjacyjnej, uniemożliwiając rozpoczęcie negocjacji z Komisją i Parlamentem w sprawie ostatecznego kształtu przepisów unijnych EU. Istnieje poważne ryzyko, że taki trwający polityczny impas wśród państw członkowskich może przynieść znaczne opóźnienie w przyjęciu ostatecznych przepisów.

Znaczenie przejrzystości działań przedsiębiorstw

Pełna publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszcze-gólne kraje została już wprowadzona dla banków w UE.307 Wy-korzystując te publiczne dane Oxfam przeprowadził analizę 20 największych banków w UE i odkrył, że np. Barclays, piąty pod względem wielkości bank w Europie, „zanotował 557 mln EUR zysków w Luksemburgu i zapłacił 1 mln EUR podatków w roku 2015 – co stanowi efektywną stawkę podatku dochodowego na poziomie 0,2 procent”.308 W swojej analizie Oxfam pokazu-je dalej, że dwadzieścia największych europejskich banków rejestruje około „jednego na każde cztery euro swoich zysków w rajach podatkowych”.309

Podczas gdy raje podatkowe odpowiadają za około 26 procent całkowitych zysków osiąganych przez 20 największych banków w UE, kraje te zatrudniają jedynie 7 procent wszystkich pracow-ników tych banków.310 Faktycznie, zgodnie z raportem Oxfamu, co najmniej 682 mln EUR zysku banków europejskich „zostało osiągnięte w krajach, w których nikogo nie zatrudniają”.311

Raport Oxfamu doprowadził centrolewicową grupę Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim do przesłania pisma do Komisji Europejskiej, z wnioskiem o wszczęcie dochodzenia w sprawie tego, czy praktyki ujawnione przez Oxfam stano-wiły naruszenie praktyk związanych z uczciwą konkurencją w UE.312 Wszystko to pokazuje, że upublicznienie sprawozdań z podziałem na poszczególne kraje może umożliwić organiza-cjom społeczeństwa obywatelskiego i decydentom uzyskanie jaśniejszego obrazu międzynarodowych przepływów pienięż-nych oraz świadomie kształtować politykę.

Rośnie również uznanie dla wartości, jaką sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje przyniesie np. inwestorom. Podejście spółek międzynarodowych do kwestii podatków może mieć wpływ na reputację i stanowić ryzyko finansowe, jednak zgodnie z obecnymi zasadami ujawniania informacji, udziałowcy często otrzymują niewiele informacji na temat strategii podatkowej korporacji lub nie otrzymują ich wcale. Publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje pozwoliłaby inwestorom na znalezienie korporacji, które zwiększają wartość dla udziałowców poprzez sprawne inwestycje, a nie takie, które polegają na agresywnych strate-giach planowania podatkowego. W kwietniu 2017 r. norweski państwowy fundusz majątkowy, będący największym tego typu funduszem na świecie, ogłosił nowe wytyczne, w których podkreślano, że: „publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje stanowi kluczowy element przejrzystego ujawniania informacji podatkowych związanych z podatkiem dochodowym od osób prawnych. Nasze oczekiwania można sklasyfikować w dwóch głównych kategoriach: zarządy powinny przyjmować odpowiednie i ostrożne polityki podatkowe, a spół-ki powinny w sposób przejrzysty podawać informacje dotyczące tego, gdzie generują swoją ekonomiczną wartość”.313

5.8.4. Ukryta własność

Dlaczego publiczny dostęp do danych na temat własności spółki jest tak ważny?

Jednym z kluczowych wyzwań w walce z unikaniem podatków, uchylaniem się od podatków i praniem pieniędzy jest łatwość, z jaką osoby fizyczne mogą wykorzystywać nieprzejrzyste podmioty prawne, takie jak spółki fasadowe i anonimowe trusty do ukrywania swoich aktywów i majątku przed organa-mi podatkowymi na świecie. Ponownie stało się to oczywiste dla świata, gdy w listopadzie 2017 r. na światło dzienne wyszła afera Kwitów z Raju (Paradise Papers). Przykładowo, ujawnio-ne dokumenty rzekomo dokumentowały, jak zamożne osoby fizyczne wykorzystują anonimowe „mega trusty” do ukrywania potężnych aktywów w rajach podatkowych.314


10 mln 20 mln 30 mln 40 mln 50 mln 60 mln 70 mln0

Austria

Belgia

Czechy

Dania

Finlandia

Francja

Niemcy

Węgry

Irlandia

Włochy

Luksemburg

Holandia

Norwegia

Polska

Słowenia

Hiszpania

Szwecja

Wielka Brytania


Według ICIJ, ten wyciek dokumentów ujawnił kilka tru-stów, obracających aktywami o wartości ponad 1 mld USD, w których klient mający kontrolę nad pieniędzmi był ozna-czony słowem „tajne”.315 Kancelaria prawna Appleby, z której wyciekła duża część dokumentów, publicznie podkreślała, że trusty na Bermudach są „popularnym narzędziem do planowa-nia majątku dla klientów prywatnych, którzy pragną uporząd-kować swoje sprawy w sposób optymalny pod względem podatkowym”.316 Wyciek dokumentów ponownie ukazał, jak utajnione spółki fasadowe, fundacje i podobne struktury na terytoriach zapewniających tajemnicę transakcji mogą być wykorzystywane do ukrywania majątku.317 Zgodnie z opinią Appleby, takie praktyki są zgodne z prawem,318 lecz budzą obawy, że krajowe systemy podatkowe nie będą w stanie sku-tecznie funkcjonować do momentu, gdy ukrywanie dużych majątków będzie szybkie i proste.

Jeszcze przed aferą Paradise Papers, wiosną 2017 r. ujawniona została afera „Laundromatu”. Projekt sprawozdawania na temat przestępczości zorganizowanej i korupcji (OCCRP) ujawnił zaawan-sowany plan prania pieniędzy, w ramach którego ponad 20 mld USD brudnych pieniędzy zostało wyprowadzonych z Rosji, by wyprać je w Mołdawii, sprowadzić do UE z pomocą łotewskiego banku i następnie rozprowadzić po bankach w 96 państwach na całym świecie.319 Plan ten obejmował dużą liczbę spółek fasadowych z fałszywymi dyrektorami powierniczymi, z których większość była zarejestrowana w Wielkiej Brytanii. Afera wybuchła między 2010 a 2014 rokiem, zanim Wielka Brytania stworzyła swój rejestr właścicieli spółek, który zdemaskowałby fałszywych pozorantów udających właścicieli i ujawniłby faktycznych właścicieli.

Jak widać na Wykresie 5, spora część wypranych pieniędzy z Rosji skończyła w europejskich bankach, a szczególnie wysokie kwoty przepłynęły do takich krajów, jak: Holandia, Dania, Czechy, Włochy, Finlandia i Wielka Brytanii (każde z nich otrzymało 25 mln USD).

Wykres 5. Kwoty pieniędzy otrzymane (w USD) poprzez Ro-syjski Laundromat przez wybrane państwa europejskie. Mimo że niektóre z kluczowych banków za-angażowanych w tę sprawę miały siedziby na Łotwie, ten kraj nie był ostatecznym miejscem docelowym dla tych pieniędzy i dlatego nie został uwzględniony na wykresie.

Źródło: Projekt sprawozdawania na temat przestępczości zorganizowa-nej i korupcji (OCCRP).320


Po aferze Rosyjskiego Laundromatu przyszła afera Azerbej-dżańskiego Laundromatu, również ujawniona przez Projekt sprawozdawania na temat przestępczości zorganizowanej i ko-rupcji. W przypadku tej afery, 2,9 mld USD zostało wypranych między rokiem 2012 a 2014 za pośrednictwem czterech spółek fasadowych zarejestrowanych w Wielkiej Brytanii. Estoński oddział Danske Bank, dużego europejskiego banku z siedzibą w Danii, odpowiadał za administrowanie rachunkami spółek fasadowych, gdy prały one duże sumy pieniędzy wyprowadza-ne z Azerbejdżanu.321 Pieniądze te były następnie wydawane w wielu różnych krajach, w tym w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii i Iranie.322

Analiza biznesowa dotycząca wymogu ujawnienia przez spółki ich faktycznego właściciela nadal się rozwija. W badaniu przeprowadzonym przez Ernst & Young, giganta w dziedzinie księgowości, odkryto, że 91 procent doświadczonych dyrek-torów zajmujących się zwalczaniem nadużyć finansowych i pracujących w wielkich spółkach międzynarodowych, uważa, że ważne jest, by znać ostatecznych właścicieli faktycznych podmiotów, z którymi prowadzą interesy.327 Tymczasem HSBC, jeden z największych banków na świecie, również wyraził poparcie dla stworzenia publicznych rejestrów właścicieli faktycznych dla spółek i trustów.328 We wrześniu 2016 r. grupa inwestorów, zarządzająca aktywami wynoszącymi ponad 740 mld USD, wyraziła silne poparcie w piśmie do amerykańskich senatorów, wzywając do nałożenia na spółki wymogów związa-nych z ujawnianiem informacji o właścicielach faktycznych oraz wyjaśniając, że nieprzejrzyste struktury spółek nie są jedynie przeszkodą w egzekwowaniu prawa, lecz również „ograniczają zdolność inwestorów do identyfikowania ryzyka” i tym samym negatywnie wpływają na wartość dla udziałowców.329

Negocjacje UE w sprawie tajnych spółek fasadowych i ano-nimowych trustów

Tymczasem UE kontynuowała negocjacje przeglądu unijnej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy, który został zapoczątkowany krótko po ujawnieniu afery Panama Papers w kwietniu 2016 r. W szczególności, dyskusja politycz-na skupiała się wokół pytania, czy tworzyć publiczne rejestry prawdziwych „faktycznych” właścicieli spółek i trustów, i tym samym położyć kres tajnym podmiotom, które można wyko-rzystywać do ukrywania i prania pieniędzy.

Kilka miesięcy po aferze Panama Papers, Komisja Europejska przedłożyła wniosek o przegląd istniejących unijnych ram prawnych związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy, który umożliwiłby publiczny dostęp do rejestrów właścicieli faktycznych spółek i trustów prowadzących działalność w UE.330 Mimo że we wniosku proponowano, by niektóre typy trustów mogły posiadać niejawnych właścicieli, to sam wnio-sek był ważnym krokiem naprzód.

Jednakże podczas spotkania w grudniu 2016 r., państwa człon-kowskie UE odrzuciły wniosek Komisji w sprawie publicznych rejestrów i zamiast niego zaproponowały utrzymanie rozwią-zania podobnego do tego ze starszej wersji dyrektywy.331 Ozna-czało to, że dostęp do informacji miałyby jedynie osoby, które udowodnią, że mają w tym „prawnie uzasadniony interes” i że to państwa członkowskie musiałyby zdecydować, co oznacza

„prawnie uzasadniony interes”. Jako częsty argument za tym podejściem wymienia się fakt, że niektórzy właściciele mogą mieć uzasadnione powody, by zachować swoją prywatność332

– choć tę obawę uwzględniono już we wnioskach o stworzenie publicznych rejestrów (patrz: Ramka 15). W ocenie wpływu Ko-misja Europejska ostrzegła, że pozostawianie kwestii „prawnie uzasadnionego interesu” do decyzji państw członkowskich UE, mogłoby doprowadzić do „nadmiernego ograniczenia dostę-pu do rejestru, jak również do braku równych szans” między państwami członkowskimi.333 W niektórych krajach, takich jak Czechy i Włochy, interpretacja „prawnie uzasadnionego intere-su” była tak restrykcyjnie zdefiniowana, że pojawiły się obawy co do tego, czy osoby fizyczne nie będą musiały udawać się do sądu, by wykazać swój „prawnie uzasadniony interes”.334

Pomimo stałego blokowania na poziomie europejskim, niektó-re kraje dobrowolnie chciały wykroczyć poza obowiązujące unijne wymogi i wprowadzić w pełni dostępne rejestry, w tym Wielka Brytania, Holandia, Słowenia, Finlandia, Szwecja, Dania i Łotwa.335

Ramka 14. Dyrektorzy podejrzani o terroryzm

Korzystając z danych dotyczących własności, duń-scy dziennikarze odkryli, że kilka osób podejrzanych o islamski terroryzm było zarejestrowanych jako dyrektorzy duńskich spółek. Spółki były podejrzane o poważne oszustwa związane z podatkiem od towarów i usług (VAT), co stanowiło mechanizm, który mógł być wykorzystywany do przekazywania milionów euro na finansowanie terroryzmu.323 Jeden człowiek, zarejestro-wany jako dyrektor duńskiej spółki handlującej napojami gazowanymi w Kopenhadze, został zidentyfikowany jako lider komórki Al-Kaidy i zabity przez francuskie siły specjalne w Mali w 2016 r.324 Kolejna osoba zarejestro-wana jako dyrektor duńskiej spółki importującej kurczaki do Danii został dodany do amerykańskiej listy terrory-stów.325 Dwie inne osoby zarejestrowane jako dyrektorzy duńskich spółek zostały aresztowane podczas operacji antyterrorystycznej w Hiszpanii w 2014 r.326



Jednak podczas gdy państwa członkowskie UE starały się zrezygnować z potrzeby wprowadzania dalszej przejrzysto-ści, Parlament Europejski w lutym 2017 r. zagłosował za publicznymi rejestrami właścicieli faktycznych.338 Członkowie Parlamentu Europejskiego również zagłosowali za poprawką do wniosku Komisji, która miałaby rozszerzać przejrzystość właścicieli faktycznych na tak zwane trusty niehandlowe. Zgodnie z wnioskiem Komisji, te typy trustów miałyby być zwolnione z wymogów dotyczących publicznego ujawniania in-formacji, a informacje o właścicielach faktycznych miałyby być dostępne jedynie dla tych osób, które mają ku temu „prawnie uzasadniony interes”. Jednakże rozróżnienie między trustami handlowymi i niehandlowymi nie zawsze jest łatwe w praktyce, a do ukrywania dochodów z przestępstw lub uchylania się od płacenia podatków mogą również służyć tak zwane trusty rodzinne. Faktycznie, struktury trustów mogą obejmować szczególnie złożone struktury dotyczące własności i pouf-ności, i tym samym tworzyć bardzo zaawansowane i wysoce problematyczne sposoby ukrywania swoich aktywów.339

Aby powyższe zmieniło się w prawo unijne, Parlament Euro-pejski i państwa członkowskie będą musiały wynegocjować ostateczne porozumienie w sprawie dyrektywy.

5.9. Zapewnianie procesu podejmowania decyzji na po-ziomie światowymNiedawne badanie opinii publicznej w państwach z Grupy G20 pokazało, że 73% respondentów uważa za ważne lub bardzo ważne, by rządy współpracowały ze sobą w kwestii polityki podatkowej.340

Silniejsza i bardziej sprawiedliwa współpraca międzynarodowa w sprawach podatkowych była również priorytetem dla Grupy 77, będącej koalicją obejmującą ponad 130 krajów rozwijają-cych się. Grupa 77 wielokrotnie wzywała do podejmowania de-cyzji w sprawie światowych standardów podatkowych w ONZ, w której wszystkie państwa mają własne miejsce przy stole negocjacyjnym, a nie w Grupie G20 i OECD, zwanych często

„klubem zamożnych krajów”.

W roku 2017, Grupa 77 ponowiła swój apel o stworzenie międzyrządowego organu podatkowego pod auspicjami ONZ, i podkreśliła, co następuje: „Nadal nie istnieje żadne świato-we inkluzywne forum na rzecz międzynarodowej współpracy w kwestii podatków na poziomie międzyrządowym (...) Grupa podkreśla, że Organizacja Narodów Zjednoczonych stanowi jedyne powszechne forum, na którym problemy mogą być oma-wiane w sposób otwarty, przejrzysty i inkluzywny”.341

Tak jak w przypadku Grupy 77, Parlament Europejski wielokrotnie wzywał do utworzenia międzyrządowego organu podatkowego pod auspicjami ONZ,342 jednak Komisja Europejska343 i kilka państw członkowskich sprzeciwiło się temu pomysłowi.344

Zamiast prawdziwie światowego forum, na którym prowa-dzono by negocjacje, zachęca się kraje rozwijające się do przyłączenia się do integracyjnych forów proponowanych przez OECD.346 Członkostwo w forum wymaga od krajów rozwijających się uiszczenia opłaty członkowskiej w wysoko-ści 20 000 EUR rocznie na rzecz OECD i zobowiązania się do wdrażania standardu dotyczącego erozji podstawy opodat-kowania i transferu zysków (BEPS).347 Ten pakiet BEPS, który ujęty jest na prawie 2000 stron,348 był negocjowany w pro-cesie, w którym udziału nie mogło wziąć ponad 100 krajów rozwijających się.349 Jak wspomniano powyżej (patrz: rozdział 5.1 „Stosowanie kontrowersyjnego „plastra””), jego treść była krytykowana jako nieadekwatna i, w pewnych przypadkach, wysoce problematyczna.

Podejście to odzwierciedla proces wymiany informacji, które-go zasady były negocjowane i uzgadniane w procesie, z które-go wykluczona była znaczna większość krajów rozwijających się, i które zostały przedłożone do realizacji przez Światowe Forum, w którym kraje rozwijające się mogą uczestniczyć i stosować ten standard.350

Ramka 15. Rejestry publiczne i prawo do prywatności

W szczególnych przypadkach mogą zaistnieć uzasad-nione prawnie powody, dla których właściciele spółek i trustów chcą zachować w tajemnicy swoją tożsamość. Wnioski zarówno Komisji Europejskiej, jak i Parlamen-tu Europejskiego w sprawie tworzenia publicznych rejestrów właścicieli faktycznych biorą to pod uwagę, sugerując, że, zależnie od przypadku, właściciele mogą zażądać, by zostać usuniętym z publicznego rejestru.336

Brytyjski rejestr publiczny zawiera podobny mechanizm, który umożliwia właścicielom spółek żądanie, by ich tożsamość była utajniona przed opinią publiczną. Gdy Wielka Brytania publikowała rejestr, około 30 właści-cieli (spośród ponad 1 miliona) uzyskało pozwolenie na zachowanie anonimowości.337

„Nadal nie istnieje żaden światowy inkluzywny mechanizm czy organ na rzecz międzynarodowej współpracy w kwestii podatków na poziomie międzyrządowym. Republika Południowej Afryki stale uważa, że istnieje potrzeba unowocześnienia Komitetu Ekspertów ds. Międzynarodowej Współpracy w Dziedzinie Podatków ONZ i przemienienia go w prawdziwie międzyrządowy organ.”

Mahlatse Mminele przedstawiciel Republiki Południowej Afryki w ONZ345



To ja tworzę zasady.Ale oboje musimy ich przestrzegać

Więc widzisz – jesteśmy równi!

W roku 2016 OECD, MFW, Bank Światowy i ONZ również utwo-rzyły „Platformę na rzecz współpracy w sprawach podatkowych”. Jednakże informacje zawarte na platformie przedstawiają poglą-dy personelu sekretariatów tych instytucji, a nie państw człon-kowskich.351 Kraje rozwijające się są członkami ONZ, lecz ONZ nie może reprezentować swoich członków w sprawach podat-kowych, gdyż nie powstał dotychczas żaden proces, w którym państwom członkowskim ONZ zezwalano by na negocjowanie i przyjmowanie stanowisk na temat międzynarodowych kwestii podatkowych (który wymagałby międzyrządowego organu podatkowego pod auspicjami ONZ, jak sugerowała Grupa 77). W roku 2018, platforma zorganizuje posiedzenie w sprawie po-datków w ONZ,352 choć wstępne ogłoszenia dotyczące formatu tego spotkania sugerują, że będzie to konferencja mająca na celu wymianę poglądów i doświadczeń, a nie przestrzeń, w któ-rej kraje mogłyby negocjować i podejmować międzyrządowe decyzje w sprawie międzynarodowej współpracy podatkowej.

Istnieją jednak silne powody do obaw w związku z tym, że kraje rozwijające się mają bardzo ograniczoną rolę w ustalaniu mię-dzynarodowych projektów i podejmowaniu decyzji w kwestiach podatkowych. Ponadto niepokojące jest również to, że nie istnieje obecnie żaden międzyrządowy proces, który mógłby dostarczać silniejszych i prawdziwie globalnych rozwiązań w celu zwalczania międzynarodowego unikania podatków.

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego silnie wspierały wniosek w sprawie sformułowania prawdziwie globalnej odpo-wiedzi na unikanie płacenia podatków pod auspicjami ONZ.


Ramka 16. 10 powodów, dla których potrzebny jest między-rządowy organ podatkowy pod auspicjami ONZ, wyrażonych przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego353

1. Kluczowy krok w kierunku spójnego światowego systemu. Negocjowanie uzgodnionego globalnie systemu jest jedynym sposobem na wyeliminowanie złożoności, niejasności, niespójności i rozbieżności, które istnieją obecnie.

2. Silniejsza współpraca między administracjami podatkowymi. Spójny światowy system ułatwi admini-stracjom podatkowym komunikację i współpracę.

3. Mniej jednostronnych działań. Tworzenie czarnych list i specjalnych ograniczeń dotyczących wyceny transferów, transferów finansowych, sprawozdaw-czości przedsiębiorstw i dokumentacji to tylko jedne z wielu metod, jakie wprowadzają obecnie poszczegól-ne rządy, by chronić swoją wartość podatkową.

4. Zakończenie wyścigu na dno. Lęk przed utratą inwe-stycji sprawia obecnie, że rządy wprowadzają zachęty podatkowe, luki prawne i szkodliwe praktyki podatko-we, biorąc udział w tragicznym „wyścigu na dno”, który kosztuje kraje miliardy dolarów w utraconych docho-dach z podatków.

5. Lepsze środowisko biznesowe. Jasne, spójne, global-ne i stabilne zasady są dobre dla przedsiębiorstw.

6. Równe szanse. Obecnie rządy, które zobowiązują się do zwiększania przejrzystości i likwidowania luk praw-nych obawiają się, że bycie pierwszym ogniwem zmian sprawi, że przedsiębiorstwa i zamożne osoby fizyczne przeniosą się do innych jurysdykcji.

7. Skuteczniejsze wdrażanie. Żaden rząd nie będzie czuł się zobowiązany do wdrażania standardów i norm podatkowych przyjętych za zamkniętymi drzwiami, podczas spotkań, na których nie był on mile widziany.

8. Mniej podwójnego opodatkowywania i obustronnego braku opodatkowania. Szeroki zakres niezgodności między krajowymi systemami podatkowymi stanowi podstawowy powód, dla którego na niektóre państwa podatek nakładany jest dwukrotnie, a na niektóre państwa w ogóle nie nakłada się podatku.

9. Więcej finansowania na rzecz rozwoju najuboższych państw. Obecnie najuboższe państwa na świecie są wyłączone z podejmowania decyzji na temat świato-wych standardów podatkowych, a międzynarodowe systemy często nie biorą pod uwagę ich realiów i interesów. Oznacza to niższe dochody z podatków i tym samym mniej dostępnego finansowania na rzecz rozwoju tych państw.

10. Sprawiedliwe i spójne działania globalne skierowane przeciwko rajom podatkowym. Wiele rządów stara się obecnie chronić swoją wartość podatkową poprzez tworzenie krajowych czarnych list opartych na kryte-riach, które są często niejasne i stosowane niejednoli-cie. Przypadkowe wpisywanie na czarne listy może być kłopotliwe dla państw, których będzie dotyczyć, i nie rozwiąże problemu rajów podatkowych.


Przedstawiamy kilka zaleceń, które rządy europejskie i instytucje UE mogą, i muszą wdrożyć, by położyć kres skandalicznemu unikaniu płacenia podatków i zapewnić sprawiedliwość podatkową.

Polityki podatkoweRządy i instytucje UE muszą promować progresywne sys-temy podatkowe, by przeciwdziałać pogłębiającym się nie-równościom, upewniać się, że polityki podatkowe wspierają równouprawnienie płci i są w pełni zgodne z polityką spój-ności na rzecz rozwoju, oraz zatrzymać fenomen „wyścigu na dno” w kwestii opodatkowania spółek, w tym poprzez obniżanie stawek podatku dochodowego od osób prawnych i korzystanie ze szkodliwych praktyk podatkowych ułatwia-jących spółkom unikanie płacenia podatku dochodowego.

W tym celu powinny:

1. Przeprowadzać i publikować analizy skutków ubocznych krajowych i unijnych polityk podatkowych, w tym dotyczą-cych jednostek specjalnego przeznaczenia, umów podatko-wych i zachęt dla spółek międzynarodowych, w celu oceny wpływu na kraje rozwijające się, oraz znieść lub zreformo-wać polityki i praktyki mające negatywny wpływ na kraje rozwijające się.

2. Przeprowadzić wnikliwą analizę wspólnie z krajami rozwija-jącymi się dotyczącą korzyści, ryzyk i wykonalności głów-nych alternatyw dla obecnego międzynarodowego systemu podatkowego, takich jak jednolity system podatkowy, ze szczególnym uwzględnieniem prawdopodobnego wpływu tych alternatyw na kraje rozwijające się.

3. Wspierać wniosek w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (ang. Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB)) w UE, który obejmuje konsolidację i podział zysków oraz który będzie przeciwdziałać wprowadzaniu nowych mechanizmów, które mogą być nadużywane przez korporacje międzyna-rodowe, aby unikać płacenia podatków, w tym odliczeń podatkowych na dużą skalę.

4. Publikować dane pokazujące przepływ inwestycji przez jednostki specjalnego przeznaczenia w swoich krajach.

5. Zatrzymać rozpowszechnianie się istniejących zachęt typu patent box i podobnych szkodliwych struktur oraz je usunąć.

6. Publikować podstawowe elementy wszystkich uprzednich porozumień podatkowych udzielanych korporacjom mię-dzynarodowym (w tym, co najmniej, nazwę spółki, której zostało udzielone, długość obowiązywania porozumienia i poruszane w nim kwestie). Podążać w kierunku systemu opodatkowywania korporacji międzynarodowych, który byłby przejrzysty, jasny i mniej złożony.

7. Publikować doroczne oceny kosztów i korzyści wynika-jących ze wszystkich zachęt podatkowych dla korporacji międzynarodowych.

8. Upewnić się, że doradcy podatkowi ponoszą odpowie-dzialność prawną za promowanie i doradzanie w zakresie praktyk naruszających prawo.

9. Przyjąć skuteczne przepisy chroniące sygnalistów (ang. whistleblower protection), aby chronić osoby, które działają w interesie publicznym, w tym te, które ujawniają przypadki unikania podatków lub uchylania się od podatków. Ochrona musi obejmować pracowników zarówno z sektora prywat-nego, jak i publicznego.

10. Podczas negocjowania lub renegocjowania umów podatko-wych z krajami rozwijającymi się, rządy powinny:

• Przeprowadzić i opublikować kompleksową ocenę wpływu, aby przeanalizować wpływ finansowy na kraje rozwijające się oraz zapewnić, że uniknie się negatyw-nego wpływu.

• W pełni szanować prawa kraju pochodzenia do opodat-kowywania zysków generowanych przez działalność gospodarczą w ich krajach oraz zaprzestać obniżania stawek podatku u źródła.

• Zapewnić pełną przejrzystość każdego etapu negocjacji umów, jak również skuteczny udział społeczeństwa oby-watelskiego i parlamentarzystów w takich negocjacjach.

PrzejrzystośćRządy i instytucje UE muszą umożliwić publiczny dostęp do kluczowych informacji o spółkach, niezbędnych do zapew-nienia odpowiedzialności i sprawiedliwości podatkowej. Muszą również zapewnić pełną i skuteczną wymianę infor-macji między wszystkimi rządami, aby obywatele nie mogli korzystać ze struktur międzynarodowych w celu obejścia krajowych przepisów podatkowych.

W tym celu powinny:

11. Pracować na rzecz utworzenia Globalnego Standardu do-tyczącego Automatycznej Wymiany Informacji, zawierają-cego okres przejściowy dla krajów rozwijających się, które nie mogą obecnie spełnić wzajemnych wymogów doty-czących wymiany informacji ze względu na brak zdolności administracyjnej. Ten okres przejściowy powinien pozwolić krajom rozwijającym się na otrzymanie informacji automa-tycznie, mimo tego, że mogą nie mieć jeszcze potencjału do dzielenia się informacjami z ich własnego otoczenia. Ponadto, zgodnie z obecnymi standardami, rządy krajów rozwiniętych muszą zobowiązać się do automatycznej wymiany informacji ze wszystkimi krajami rozwijającymi się, które spełniają podstawowe wymogi związane z ochro-ną danych poprzez ustalenie niezbędnych dwustronnych stosunków.

6. Zalecenia


12. Utworzyć w pełni dostępne publicznie rejestry właści-cieli faktycznych spółek, trustów i podobnych struktur prawnych. Na poziomie UE, przegląd unijnej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy stanowi ku temu dobrą okazję, a rządy muszą zapewnić ostateczne rozwiązanie problemów związanych z utajnionymi właści-cielami, które zostały ujawnione w aferze Kwitów z Panamy.

13. Wdrożyć pełną sprawozdawczość z podziałem na poszcze-gólne kraje we wszystkich dużych spółkach międzynaro-dowych i zagwarantować, że informacje te będą publicznie dostępne w formacie otwartym, przeznaczone do odczytu elektronicznego i scentralizowane w rejestrze publicz-nym. Sprawozdawczość ta powinna być co najmniej tak kompleksowa, jak sugeruje się to w formacie sprawozdania BEPS autorstwa OECD;354 powinna również obejmować wszystkie spółki, które wypełniają unijną definicję „dużego przedsiębiorstwa”.

Międzynarodowy proces decyzyjnyRządy i instytucje UE muszą starać się, by cały międzyna-rodowy proces decyzyjny w sprawie podatków był uczciwy i przejrzysty, w tym zapewnić równy udział wszystkich zainteresowanych krajów, oraz wspierać międzyrządowy proces decyzyjny, który umożliwia dostęp wszystkim obser-watorom.

W tym celu powinny:

14. Wspierać ustanowienie międzyrządowego organu podat-kowego pod auspicjami ONZ, mającego na celu zagwaran-towanie, że kraje rozwijające się mogą brać równy udział w globalnej reformie międzynarodowych zasad podat-kowych. Takie forum powinno stać się głównym forum międzynarodowej współpracy w kwestiach podatkowych i kwestiach związanych z przejrzystością. Komisja powin-na być odpowiednio finansowana i otwarta na obserwato-rów, w tym przedstawicieli organizacji obywatelskich i par-lamentarzystów. Jednym z kluczowych priorytetów komisji powinno być wynegocjowanie i przyjęcie międzynarodowej konwencji w sprawie współpracy podatkowej i związanej z nią przejrzystości działań.

15. Zastąpić lub znacząco zreformować unijną Grupę ds. Kodeksu postępowania w odniesieniu do opodatkowania przedsiębiorstw, aby upewnić się, że unijny proces decy-zyjny dotyczący międzynarodowych kwestii podatkowych stanie się w pełni przejrzysty dla opinii publicznej oraz że osoby decyzyjne staną się w pełni odpowiedzialne wobec obywateli.

Zalecenia


Polska

„Każda złotówka, która jest wyprowadzana, w wyniku wyłudzania podatków i nie trafia do budżetu państwa, jest to złotówka, która pomniejsza możliwości realizacji zadań ważnych dla wszystkich obywateli”

Premier Beata Szydło, lipiec 2016 r.355

Unijna wspólna skonsolidowana podstawa wymiaru opo-datkowania osób prawnych (CCCTB)Polski rząd popiera ostrożne podejście do wdrażania wspólnej skonsolidowanej podstawy wymiaru opodatkowania osób prawnych (CCCTB). Na posiedzeniu Rady do spraw gospodar-czych i finansowych (ECOFIN) w maju 2017 r., polski Minister Rozwoju i Finansów Mateusz Morawiecki oświadczył, że wdro-żenie CCCTB wiąże się z potencjalnymi korzyściami, w tym mniejszym obciążeniem administracyjnym i niższymi kosztami przestrzegania przepisów dla spółek. Stwierdził również, że wszystkie wprowadzane przepisy będą musiały chronić stabil-ność polskich finansów publicznych.364

Podatek i rozwójPolska określiła walkę z problemami, takimi jak unikanie podat-ków i pranie pieniędzy, jako zagadnienie priorytetowe w swoim Wieloletnim programie współpracy rozwojowej na lata 2016 do 2020.365 Polska zobowiązała się do zapewnienia spójności na rzecz rozwoju, a polskie ministerstwo finansów podjęło się stworzenia rocznego planu działania we współpracy z polskim ministerstwem spraw zagranicznych, aby zrealizować to prio-rytetowe zadanie.366

Polska nie zamierza przeprowadzać szczegółowej oceny wpły-wu skutków jej polityki podatkowej na kraje rozwijające się.

Przejrzystość

Publiczne sprawozdawanie z podziałem na poszczególne kraje (CBCR)W czerwcu 2017 r. polskie Ministerstwo Finansów wprowa-dziło poprawkę do Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, która zobowiązała 4500 największych spółek w Polsce do ujawnienia ich informacji podatkowych. Zgodnie z przewidywanymi przepisami, spółki te będą zobowiązane do ujawnienia: nazwy i numeru identyfikacyjnego podatnika; danego roku podatkowego; dochodu; poniesionych wydatków; zysku lub straty oraz kwoty podatku należnego.367 Polskie Mini-sterstwo Finansów przekonywało, że nowe przepisy zniechęcą duże spółki międzynarodowe do unikania podatków.368

Propozycja polskiego rządu wskazuje na to, że wspiera on większą przejrzystość działalności gospodarczej i uiszczania podatków przez spółki międzynarodowe. Jednakże nadal nie jest znane stanowisko Polski w odniesieniu do trwających unij-nych negocjacji dotyczących wprowadzenia pełnej sprawoz-dawczości z podziałem na poszczególne kraje na poziomie UE.

Informacje ogólne

W roku 2017 polskie ministerstwo finansów zintensyfikowało działania skierowane na radzenie sobie z unikaniem płacenia podatków, podejmując kilka ambitnych kroków i przezna-czając większe kwoty dochodów budżetowych na programy społeczne.356 Na przykład, polski rząd przedstawił propozycję, by stworzyć publiczny rejestr właścicieli faktycznych spółek, jak również by zobowiązać duże korporacje do publikowania corocznych danych dotyczących ich dochodów, wydatków, zysków i należnych podatków.357

W styczniu 2017 r. w życie weszły nowe przepisy dotyczące zwalczania nadużyć związanych z podatkiem od towarów i usług (VAT) w formie tak zwanych „karuzel VAT”, usuwając tym samym luki prawne i umożliwiając polskiemu rządowi uzyskiwanie większych przychodów z podatków.358 Szacuje się, że oszustwa podatkowe w formie „karuzel VAT” kosztują polski budżet 40 miliardów złotych rocznie (9,4 mld EUR).359 W ra-mach „oszustw karuzelowych” oszuści, którzy sprowadzają z innych krajów towary bez podatku VAT, sprzedają je następ-nie krajowym nabywcom doliczając do nich VAT. W kolejnym kroku spółki prowadzące sprzedaż znikają, nie uiszczając żadnych podatków należnych rządowi. Nowe przepisy nakłada-ją na oszustów w zakresie VAT bardziej surowe sankcje i kary finansowe. Spółki mogą również podlegać usunięciu z rejestru VAT, jeśli władze ocenią, że spółki te były zamieszane w oszu-stwo związane z VAT lub że nie współpracowały one z polskimi organami podatkowymi.360

Polski rząd ogłosił również w listopadzie 2016 r., że dąży do usunięcia istotnej luki prawnej w polskim kodeksie podatko-wym, odnoszącej się do funduszy inwestycyjnych. Od dnia 1 stycznia 2017 r., fundusze inwestycyjne zamknięte, które, w przeciwieństwie do funduszy otwartych, emitują określoną liczbę jednostek uczestnictwa niepodlegających wykupo-wi z funduszu, nie podlegają już generalnemu zwolnieniu z podatku dochodowego od osób prawnych.361 Zgodnie z opinią ministerstwa finansów, zwolnienie ze zobowiązań podatkowych oznaczało, że fundusze inwestycyjne zamknię-te były często wykorzystywane do celów unikania płacenia podatków.362 Oczekuje się, że nowe przepisy wygenerują dla polskiego budżetu przychody w wysokości 2 do 2,5 mld zł (0,5 do 0,6 mld EUR).363


Polska

Ochrona sygnalistów (ang. whistleblower)W roku 2016 Ministerstwo Sprawiedliwości przeprowadziła konsultacje z zainteresowanymi stronami na temat możliwo-ści wprowadzenia przepisów chroniących sygnalistów.369 Nie przedstawiono dotychczas żadnych propozycji w tym zakresie. Adam Bodnar, polski Rzecznik Praw Obywatelskich, zaapelował o ochronę sygnalistów i podkreślił, że ochrona taka nie powin-na być ograniczona do pracowników, lecz rozszerzona do osób zatrudnionych na umowach tymczasowych i pracujących na własny rachunek.370

Przejrzystość własnościPolska nie transponowała jeszcze czwartej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy (dyrektywa AML) do polskiego prawa. Jednakże pod koniec 2017 roku proces ustawodawczy został wszczęty w polskim Sejmie.371 Zgodnie z aktualnymi projektami przepisów, właścicielem faktycznym spółki będzie ten, kto posiada 25 lub więcej procent całkowitej liczby udziałów w spółce.372 Jeśli niemożliwe jest wyznacze-nie właściciela faktycznego, wtedy właścicielem faktycznym będzie osoba zarządzająca wyższego stopnia.373 Aktualny projekt zakłada swobodny dostęp do rejestru publicznego oraz udostępnienie informacji w formacie otwartym do odczytu maszynowego danych.374

W poprzednich latach polski rząd sprzeciwiał się publicznemu dostępowi do rejestrów właścicieli faktycznych, jednakże obecnie Ministerstwo Finansów oświadczyło, że wspiera wniosek Komisji Europejskiej, by stworzyć publiczne rejestry właścicieli faktycznych dla spółek i trustów w Europie.375 Pol-ska popiera również pomysł powiązania wszystkich krajowych rejestrów właścicieli faktycznych w Unii Europejskiej.376 W ra-mach aktualnych przepisów czwartej dyrektywy AML Polska nie utworzyła centralnego rejestru właścicieli faktycznych tru-stów. Jednakże, w wyniku negocjacji w UE na temat zmienionej czwartej dyrektywy AML, Polska zamierza wdrożyć przepisy dotyczące centralnego rejestrowania właścicieli faktycznych trustów mieszkających w Polsce.377

Opodatkowanie

Umowy podatkoweW roku 2016 Polska podpisała nową umowę podatkową z Turk-menistanem.378 Polska jest obecnie sygnatariuszem 41 umów podatkowych z krajami rozwijającymi się, tym samym plasując się tuż poniżej średniej (41,77) wśród krajów objętych niniej-szym raportem.379 Średnie obniżenie stawek podatkowych dla krajów rozwijających się w ramach tych380 umów, czyli 1,9 proc., jest znacznie poniżej średniej (3,39 punktów procento-wych) w porównaniu do innych krajów opisywanych w niniej-szym raporcie.381 Jednak te średnie wartości nie pokazują, że Polska podpisała kilka szczególnych umów, które określane są jako „bardzo restrykcyjne” ze względu na wyjątkowe ogranicze-nia, jakie nakładają na prawa podatkowe krajów rozwijających się, które je podpisały. Podczas negocjowania warunków umów podatkowych z krajami rozwijającymi się Polska zazwy-czaj postępuje zgodnie z modelem OECD, może jednak czerpać z elementów modelu ONZ, zależnie od partnera, z którym ma podpisać umowę.382

Zobowiązania międzynarodowePolska podpisała umowę z OECD dotyczącą erozji podsta-wy opodatkowania i przenoszenia zysków (BEPS) i zgłosiła stosunkowo niewiele zastrzeżeń. Spośród 11 artykułów, do przyjęcia których organizacje społeczeństwa obywatelskiego wzywały rządy, Polska zrezygnowała jedynie z czterech (patrz: tabela 7 w rozdziale 5.1.2 „Sudoku podatkowe – Umowa BEPS z OECD”). Kolejną pozytywną kwestią jest fakt, że Polska zrezygnowała z jednego z artykułów, przed którym ostrzegały organizacje społeczeństwa obywatelskiego, mianowicie zobo-wiązanie do tajnego arbitrażu (patrz: rozdział 5.1.2 „„Sudoku podatkowe” – Umowa BEPS z OECD”, w tym Tabela 8).

Praktyki podatkowePolska zapewnia zachęty inwestycyjne związane z działal-nością biznesową prowadzoną w 14 Specjalnych Strefach Ekonomicznych (SSE), w których szacuje się, że działa około 1700 spółek.383 Aby korzystać z ulg podatkowych związanych z SSE, spółka musi uzyskać pozwolenie wydane przez polskie Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego.384 Spółki prowadzące działalność w SSE mogą uzyskiwać ulgi w podatku dochodo-wym na podstawie wydatków inwestycyjnych i kosztów pracy. Dokładne zachęty podatkowe udzielane spółkom prowadzą-cym działalność w SSE zależą od umiejscowienia projektu i wielkości przedsiębiorstwa. W przypadku dużych spółek, przyznawane ulgi w podatku dochodowym mogą osiągać nawet 50% kosztów kwalifikowanych.385 W roku 2013 Rada Ministrów RP podjęła decyzję, by rozszerzyć ulgi podatkowe na spółki prowadzące działalność w SSE do dnia 31 grudnia 2026 r.386


Wnioski

Mimo że Polska nie stworzyła jeszcze rejestru właścicieli faktycznych, to dobrym sygnałem jest fakt, że rząd przedłożył projekt legislacyjny zakładający upublicznienie przyszłego rejestru właścicieli spółek. Należy również odnotować z zado-woleniem fakt, iż Polska planuje rozszerzyć zakres rejestru, by obejmował on właścicieli faktycznych trustów zamieszkują-cych w Polsce.

W odniesieniu do przejrzystości działań spółek, równie istotny jest fakt, że rząd przedłożył projekt ustawodawczy umoż-liwiający publiczny dostęp do kluczowych danych na temat działalności biznesowej i zobowiązań podatkowych dużych spółek prowadzących działalność w Polsce. Wyrażamy nadzie-ję, że Polska zajmie tak samo postępowe stanowisko w kwestii wprowadzenia pełnej publicznej sprawozdawczości z podzia-łem na poszczególne kraje w całej UE.

W kwestii opodatkowania, sieć umów podatkowych Polski nadal budzi pewne obawy, szczególnie ze względu na fakt, że podpisała kilka „bardzo restrykcyjnych” umów podatkowych, które nakładają istotne ograniczenia na prawa podatkowe krajów rozwijających się, które je podpisały.

Niedawno Polska wprowadziła pewne nowe zachęty podatko-we, by ograniczyć unikanie płacenia podatków. Mimo że Polska realizuje jednostronne uprzednie porozumienia cenowe, to liczba umów zawieranych z korporacjami międzynarodowymi jest nadal ograniczona.

Opinia Polski w sprawie utworzenia międzyrządowego organu podatkowego w ramach ONZ nadal pozostaje niejasna.

Stawka podatkowaOd dnia 1 stycznia 2017 r. polski rząd wprowadził niższą staw-kę podatku dochodowego dla małych spółek (których przycho-dy ze sprzedaży wynoszą mniej niż 1,2 mln PLN lub 0,3 mln EU-R).387 Szacuje się, że obniżona stawka podatku dochodowego wynosząca 15% pozwoli na skorzystanie z niej 90% płatników podatku dochodowego, czyli niemal 400 000 spółek.388 Stan-dardowa stawka podatku dochodowego wynosi 19%.389

Decyzje podatkowePolskie prawo zezwala na uprzednie porozumienia cenowe (APA), a specjalna procedura zawierania APA jest przedstawio-na na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.390 Według danych Komisji Europejskiej na koniec 2015 roku Polskę obo-wiązywało 16 jednostronnych i 4 dwu- lub wielostronne APA.391

Globalne rozwiązania

Polska posiada przedstawiciela pełniącego rolę eksperta w Komitecie Ekspertów ds. Międzynarodowej Współpracy w Dziedzinie Podatków ONZ392 i wspiera procesy ONZ skiero-wane na wspomaganie krajów rozwijających się w tworzeniu systemów podatkowych. Jednakże rząd, przed wyrażeniem swojej opinii, dostrzega potrzebę przeanalizowania kwestii utworzenia międzynarodowego organu ONZ zajmującego się podatkami.393

Polska


1 OECD, „Guidance on Transfer Pricing Documentation and Coun-try-by-Country Reporting – Action 13: 2014 deliverables”, dostęp z dnia 17 listopada 2017 r.: http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/down-load/2314301e.pdf?expires=1443173878&id=id&accname=guest&-checksum=39DD2063821EFDAD7A034988AFFA53B9, s. 35-37

2 Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, „Przekształcenie naszego świata: Agenda Zrównoważonego Rozwoju 2030”, Rezolucja 70/1, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne dnia 25 września 2015 r., dostęp z dnia 27 lipca 2017 r., https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld

3 Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, „Porozumienie paryskie”, artykuł 2, przyjęta 12 grudnia 2015 r., dostęp z dnia 27 lipca 2017 r.

4 Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, „About the Paradise Papers Investigation”, 5 listopada 2017 r., dostęp z dnia 7 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investigations/paradise-papers/about/

5 Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, „An ICIJ Investigation Paradise Papers: Secrets of the Global Elite”, 5 listopada 2017 r., dostęp z dnia 7 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investi-gations/paradise-papers/

6 Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, „An ICIJ Investigation Paradise Papers: Secrets of the Global Elite”, 5 listopada 2017 r., dostęp z dnia 7 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investi-gations/paradise-papers/

7 Appleby, „Appleby reaction to media coverage”, 6 listopada 2017 r., dostęp z dnia 7 listopada 2017 r., https://www.applebyglobal.com/media-statements/appleby-reaction-to-media-coverage.aspx

8 7 sierpnia 2017 r., http://www.g20.utoronto.ca/2013/Saint_Peters-burg_Declaration_ENG.pdf

9 CEDAW, „Concluding observations on the combined fourth and fifth periodic reports of Switzerland’, przyjęty w dniu 25 listopada 2016 r., dostęp z dnia 28 lipca 2017 r., https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N16/402/99/PDF/N1640299.pdf?OpenElement

10 CESR i in., „Swiss Responsibility for the Extraterritorial Impacts of Tax Abuse on Women’s Rights”, opublikowany dnia 2 listopada 2016 r., dostęp z dnia 28 lipca 2017 r., http://www.cesr.org/sites/default/files/downloads/switzerland_cedaw_submission_2nov2016.pdf

11 Patrz: na przykład World Economic Forum, „The Global Gender Gap Report 2016”, opublikowany w 2016 r., dostęp z dnia 31 lipca 2017 r.,http://www3.weforum.org/docs/GGGR16/WEF_Global_Gen-der_Gap_Report_2016.pdf, s. 31

12 OECD, „Tax Policy Reforms in the OECD 2016”, OECD Publishing, 22 września 2016 r., dostęp z dnia 7 sierpnia 2017 r., http://dx.doi.org/10.1787/9789264260399-en , s. 39

13 EY, „The outlook for global tax policy in 2017”, 15 marca 2017 r., dostęp z dnia 17 sierpnia 2017 r., http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/ey-the-outlook-for-global-tax-policy-in-2017/$FILE/ey-the-outlook-for-global-tax-policy-in-2017.pdf , s. 158

14 Więcej informacji: patrz OECD.Stat, „Table II.1. Statutory corporate income tax rate”, strona internetowa, dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=TABLE_II1

15 OECD.Stat, „Table II.1. Statutory corporate income tax rate”, strona internetowa, dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=TABLE_II1

16 Rząd Wielkiego Księstwa Luksemburga, „Steierreform”, 8 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.reforme-fiscale.public.lu/fr/personnes-morales.html

17 EY, „Luxembourg’s Parliament adopts Law on tax reform 2017”, 19 grudnia 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Luxembourgs_Parliament_adopts_Law_on_tax_reform_2017/$FILE/2016G_04432-161Gbl_LU%20Parliament%20adopts%20Law%20on%20tax%20reform%202017%20-%20Review%20of%20corporate%20tax%20measures.pdf ; oraz EY, „Belgian Federal Government announces major corporate tax reform”, 27 lipca 2017 r., dostęp z dnia 17 listopada 2017 r., http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Belgian_Federal_Government_announces_major_corpo-

rate_tax_reform/$FILE/2017G_04441-171Gbl_Belgian%20Federal%20Gov%20announces%20major%20corporate%20tax%20reform.pdf

18 HM Revenue & Customs (brytyjskie służby skarbowe), „Corporation Tax to 17% in 2020”, 16 marca 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., https://www.gov.uk/government/publications/corporation-tax-to-17-in-2020/corporation-tax-to-17-in-2020

19 Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie), „Vertrouwen in de toekomst Regeerakkoord 2017 – 2021”, 10 października 2017 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., https://www.kabinetsformatie2017.nl/binaries/kabinetsformatie/documenten/publicaties/2017/10/10/regeer-akkoord-vertrouwen-in-de-toekomst/Regeerakkoord+2017-2021.pdf

20 Finansdepartementet, „Nya skatteregler för företagssektorn”, czerwiec 2017 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.regeringen.se/49e192/contentassets/c10c7c5d32c74590b1d756973068cf11/nya-skatteregler-for-foretagssektorn

21 Finansdepartementet, „Statsbudsjettet 2017”, 6 października 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., https://www.statsbudsjettet.no/Statsbudsjettet-2017/Satsinger/?pid=73003

22 Likumi, „Uzņēmumu ienākuma nodokļa likums”, przyjęty przez parla-ment dnia 28 lipca 2017 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., https://likumi.lv/doc.php?id=292700

23 Zgromadzenie Narodowe, „Projet de loi de programmation des financ-es publiques pour les années 2018 à 2022”, 24 października 2017 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.assemblee-nationale.fr/15/ta/ta0028.asp

24 Le portail de l’Économie, des Finances, de l’Action et des Comptes publics, „Impôt sur les sociétés, comment ça marche?”, 18 paździer-nika 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., https://www.economie.gouv.fr/entreprises/impot-societes-IS

25 Dane otrzymane przez Eurodad od MFW 26 Dane otrzymane przez Eurodad od MFW 27 Wyliczenia Eurodad na podstawie danych otrzymanych z MFW28 Patrz: OECD,”Tax Policy Reforms in the OECD 2016”, OECD Publishing,

22 września 2016 r., dostęp z dnia 7 sierpnia 2017 r., http://dx.doi.org/10.1787/9789264260399-en , s. 39

29 Przykłady spółek międzynarodowych płacących mniej niż 1 procent podatku obejmują Apple (patrz: Komisja Europejska, „State Aid: Ireland gave illegal tax benefits to Apple worth up to €13 billion”, informac-ja prasowa, 30 sierpnia 2016 r., dostęp z dnia 17 sierpnia 2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-2923_en.htm ) oraz inne spółki, których działalność została ujawniona aferze znanej pod nazwą LuxLeaks (patrz: ICIJ, „Luxembourg Leaks: Global Companies’ Secrets Exposed”, pierwszy raz opublikowane dnia 5 listopada 2014 r., dostęp z dnia 17 sierpnia 2017 r., https://www.icij.org/project/luxem-bourg-leaks )

30 Francis Weyzig, „There is no link between tax rates and competitive-ness!”, 6 października 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://francisweyzig.com/2017/10/06/there-is-no-link-between-tax-rates-and-competitiveness/

31 Edward Mwachinga, „Results of Investor Motivation Survey conducted in the EAC”, prezentacja przeprowadzona dnia 12 lutego 2013 r., Lusaka, Zambia, dostęp z dnia 1 sierpnia 2017 r., https://www.taxcompact.net/documents/workshop-lusaka/2013-02-13_itc_Mwachinga_WBG.pdf

32 MFW, Bank Światowy, OECD i ONZ, „Options for Low Income Countries’ Effective and Efficient Use of Tax Incentives for Investment”, raport dla grupy roboczej państw Grupy G20 ds. rozwoju , październik 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.imf.org/external/np/g20/pdf/101515.pdf

33 Americans for Tax Fairness, „Corporate Tax Chartbook: How Corpora-tions Rig the Rules to Dodge the Taxes They Owe’, aktualizowane 25 października /americansfortaxfairness.org/corporate-tax-chartbook-how-corporations-rig-the-rules-to-dodge-the-taxes-they-owe/

34 Jan De Loecker i Jan Eeckhout, „The Rise of Market Power and the Macroeconomic Implications”, 24 sierpnia 2017 r., dostęp dnia 25 października 2017 roku, http://www.janeeckhout.com/wp-content/uploads/RMP.pdf

Przypisy


35 AFL-CIO, „Executive Paywatch”, dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://aflcio.org/paywatch

36 Luigi Zingales, „Who Is Responsible for a Declining Labor Share of Output? Michael Porter”, ProMarket, 16 listopada 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r,,, https://promarket.org/responsible-declin-ing-labor-share-output-michael-porter/

37 Simcha Barkai, „Declining Labor and Capital Shares”, Uniwersytet Chicagowski, listopad 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://research.chicagobooth.edu/~/media/5872FBEB104245909B-8F0AE8A84486C9.pdf



40 Joseph E. Stiglitz, „America Has a Monopoly Problem—and It’s Huge”, 23 października 2017 r,, dostęp z dnia 25 października r. 2017, https://www.thenation.com/article/america-has-a-monopoly-problem-and-its-huge/

41 Anita Balakrishnan, „Apple cash pile hits new record of $261.5 billion”, CNBC, 1 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.cnbc.com/2017/08/01/apple-earnings-q2-2017-how-much-cash-does-apple-have.html

42 Sieć na rzecz Sprawiedliwości Podatkowej (Tax Justice Network), „Ten Reasons to Defend the Corporation Tax”, 18 marca 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.taxjustice.net/wp-content/uploads/2013/04/Ten_Reasons_Full_Report.pdf

43 Międzyagencyjna grupa zadaniowa w sprawie finansowania na rzecz rozwoju (Inter-Agency Task Force on Financing for Development), „Financing for Development: Progress and Prospects. Report of the Inter-agency Task Force on Financing for Development 2017”, dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.un.org/pga/71/wp-content/uploads/sites/40/2017/06/Report_IATF-2017-min.pdf

44 OECD, „Tax Policy Reforms in the OECD 2016”, 22 września 2016 r., dostęp z dnia 17 sierpnia 2017 r., http://www.oecd-ilibrary.org/taxa-tion/tax-policy-reform-in-the-oecd-2016_9789264260399-en

45 ONZ Kobiety, „The Beijing Declaration and Platform for Action Turns 20”, sprawozdanie Sekretarza Generalnego na temat dwudziestolet-niego przeglądu i oceny realizacji deklaracji pekińskiej i pekińskiej platformy działania oraz na temat wniosków z dwudziestej trzeciej sesji specjalnej Zgromadzenia Ogólnego (E/CN.6/2015/3), marzec 2015 r., dostęp z dnia 31 lipca 2017 r., http://www2.unwomen.org/~/media/headquarters/attachments/sections/library/publications/2015/sg%20report_synthesis-en_web.pdf?v=1&d=20150226T215547

46 Mae Buenaventura i Claire Miranda, „The IMF and Gender Equality”, opublikowane przez Bretton Woods Project, 12 kwietnia 2017 r., dostęp z dnia 31 lipca 2017 r., http://www.brettonwoodsproject.org/2017/04/imf-gender-equality/

47 OECD, „Consumption tax trends 2016”, strona 19, 30 listopada 2016 r., dostęp z dnia 2 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/tax/consump-tion/consumption-tax-trends-19990979.htm

48 OECD, „Consumption Tax Trends 2016”, 30 listopada 2016 r., dostęp z dnia 17 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/tax/consumption/con-sumption-tax-trends-19990979.htm , s. 83

49 OECD, „Consumption Tax Trends 2016”, 30 listopada 2016 r., dostęp z dnia 17 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/tax/consumption/con-sumption-tax-trends-19990979.htm , s. 83

50 OECD i MFW, „Tax Certainty”, raport dla ministrów finansów państw z Grupy G20, marzec 2017 r., dostęp z dnia 16 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/tax/tax-policy/tax-certainty-report-oecd-imf-report-g20-finance-ministers-march-2017.pdf , s. 13-15

51 OECD i MFW, „Tax Certainty”, raport dla ministrów finansów państw z Grupy G20, marzec 2017 r., dostęp z dnia 16 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/tax/tax-policy/tax-certainty-report-oecd-imf-report-g20-finance-ministers-march-2017.pdf , s. 43

52 Alex Cobham i Petr Jansky, „Global distribution of revenue loss from tax avoidance”, UNU-WIDER, Dokument Roboczy 2017/55, marzec 2017 r., dostęp z dnia 28 lipca 2017 r., https://www.wider.unu.edu/sites/default/files/wp2017-55.pdf

53 George Turner, „New estimates reveal the extent of tax avoidance by multinationals”, Tax Justice Network, 22 marca 2017 r., dostęp z dnia 28 lipca 2017 r., https://www.taxjustice.net/2017/03/22/new-esti-mates-tax-avoidance-multinationals/

54 Mark Curtis i Bernadette O’Hare, „Lost Revenues in Low Income Countries”, lipiec 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://curtisresearch.org/wp-content/uploads/Lost-revenues.pdf

55 „Grubość” jednodolarówki szacowana jest często na 0,0043 cala.56 Europejska Agencja Kosmiczna, „Where is the international space sta-

tion”, dostęp z dnia 22 sierpnia 2017 r., http://www.esa.int/Our_Activi-ties/Human_Spaceflight/International_Space_Station/Where_is_the_In-ternational_Space_Station

57 Oxfam, „An Economy for the 99%”, styczeń 2017 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., https://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/file_attachments/bp-economy-for-99-percent-160117-en.pdf

58 Jennifer Calfas, „The Richest People in the World”, Time, pierwsza pub-likacja dnia 25 maja 2017 r., ostatnia aktualizacja dnia 27 lipca 2017 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://time.com/money/4746795/richest-people-in-the-world/

59 ActionAid, „Still racing toward the bottom?”, czerwiec 2016 r., dostęp z dnia 1 sierpnia 2017 r., http://www.actionaid.org/sites/files/action-aid/corporate_tax_incentives_in_east_africa_to_print.pdf

60 MFW, OECD, Bank Światowy i ONZ, „Options for Low Income Countries’ Effective and Efficient Use of Tax Incentives for Investment”, 15 października 2015 r., dostęp z dnia 1 sierpnia 2017 r., https://www.oecd.org/tax/tax-global/options-for-low-income-countries-effective-and-efficient-use-of-tax-incentives-for-investment.pdf

61 Erwida Maulia, „IMF: ASEAN incentives risk ‘race to the bottom’ on tax revenue”, Nikkei Asian Review, 14 lipca 2017 r., dostęp z dnia 27 lipca 2017 r., https://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/IMF-ASE-AN-incentives-risk-race-to-the-bottom-on-tax-revenue

62 Christine Lagarde, „The Caribbean and the IMF – Building a Partner-ship for the Future”, przemowa Christine Lagarde, dyrektor zarządza-jącej, MFW, 27 czerwca 2014 r., dostęp z dnia 28 lipca 2017 r. https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/28/04/53/sp062714

63 Alex Cobham i Petr Jansky, „Global distribution of revenue loss from tax avoidance”, UNU-WIDER, Dokument Roboczy 2017/55, marzec 2017 r., dostęp z dnia 28 lipca 2017 r., https://www.wider.unu.edu/sites/default/files/wp2017-55.pdf

64 UNCTAD, „World Investment Report 2015: Reforming international in-vestment governance”, czerwiec 2015 r., dostęp z dnia 1 sierpnia 2017 r., http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/wir2015_en.pdf , s. 184

65 UNCTAD, „World Investment Report 2015: Reforming international in-vestment governance”, czerwiec 2015 r., dostęp z dnia 1 sierpnia 2017 r., http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/wir2015_en.pdf , s. 201

66 Oxfam, „Making tax vanish”, lipiec 2017 r., dostęp z dnia 1 sierpnia 2017 r., https://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/file_attach-ments/bp-making-tax-vanish-rb-130717-en.pdf

67 RB, „RB supports Oxfam’s call for greater corporate tax transpar-ency”, 12 lipca 2017 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., https://www.rb.com/media/news/2017/july/rb-supports-oxfam-s-call-for-greater-corporate-tax-transparency/ Między innymi RB twierdziła, że: „Stanowczo zaprzeczamy stwierdzeniu Oxfam, że decyzja RB podjęta w 2012 r., by umiejscowić swoje regionalne „centrale” w Holandii, Dubaju i Singapurze była podyktowana chęcią uniknię-cia płacenia podatków. Taka restrukturyzacja była umotywowana naszą chęcią zagwarantowania, że organizujemy naszą działalność tak, by być blisko naszych klientów i konsumentów (…) [C]o więcej stanowczo zaprzeczamy wszelkim związkom między naszymi strukturami podatkowymi a twierdzeniami, że staramy się unikać płacenia podatków w krajach rozwijających się – podatków, które w innym wypadku mogłyby zostać zainwestowane w ochronę zdrowia i edukację”.

Przypisy


68 Patrz: rozdział 2.2 „Ktoś musi za to zapłacić”69 Mae Buenaventura i Claire Miranda, „The IMF and Gender Equality”,

opublikowane przez Bretton Woods Project, 12 kwietnia 2017 r., dostęp z dnia 31 lipca 2017 r., http://www.brettonwoodsproject.org/2017/04/imf-gender-equality/

70 teleSUR, „Ecuador Referendum Blazes Trail in Fight Against Tax Ha-vens”, 21 lutego 2017 r., dostęp z dnia 21 sierpnia 2017 r., http://www.telesurtv.net/english/news/Ecuador-Referendum-Blazes-Trail-in-Fight-Against-Tax-Havens-20170219-0014.html

71 Ministerio de Relaciones Exteriores y Movilidad Humana, http://www.cancilleria.gob.ec/ecuador-propone-que-la-onu-cree-un-instrumento-que-regule-los-paraisos-fiscales/

72 teleSUR, „Ecuador Referendum Blazes Trail in Fight Against Tax Ha-vens”, 21 lutego 2017 r., dostęp z dnia 21 sierpnia 2017 r., http://www.telesurtv.net/english/news/Ecuador-Referendum-Blazes-Trail-in-Fight-Against-Tax-Havens-20170219-0014.html

73 Nodal, „Ecuador: el Congreso aprueba la ley que prohíbe a funcionar-ios tener bienes en paraísos fiscales”, 7 lipca 2017 r., dostęp z dnia 22 sierpnia 2017 r., http://www.nodal.am/2017/07/ecuador-congre-so-aprueba-ley-prohibe-funcionarios-bienes-paraisos-fiscales/

74 EY, „Ecuadorian IRS issues resolution with new list of tax haven juris-dictions”, 9 lutego 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r.

75 EY, „Ecuadorian IRS issues resolution with new list of tax haven jurisdictions”, 9 lutego 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.ey.com/gl/en/services/tax/international-tax/alert--ecuado-rian-irs-issues-resolution-with-new-list-of-tax-haven-jurisdictions

76 EY, „Ecuador’s Tax Authority amends tax havens list”, 24 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.ey.com/Pub-lication/vwLUAssets/Ecuadors_Tax_Authority_amends_tax_havens_list/$FILE/2017G_04828-171Gbl_Ecuadors%20Tax%20Authority%20amends%20tax%20havens%20list.pdf

77 Javier Garcia-Bernardo, Jan Fichtner, Frank W. Takes i Eelke M. Heem-skerk, „Uncovering Offshore Financial Centers: Conduits and Sinks in the Global Corporate Ownership Network”, Nature, 24 lipca 2017 r., dostęp z dnia 19 września, https://www.nature.com/articles/s41598-017-06322-9




81 Javier Garcia-Bernardo, Jan Fichtner, Frank W. Takes i Eelke M. Heemskerk, „Uncovering Offshore Financial Centers: Conduits and Sinks in the Global Corporate Ownership Network”, Nota uzupełniają-ca, 24 lipca 2017 r., dostęp z dnia 19 września, https://static-content.springer.com/esm/art%3A10.1038%2Fs41598-017-06322-9/MediaOb-jects/41598_2017_6322_MOESM1_ESM.pdf


83 Rada Unii Europejskiej, „Code of Conduct Group (Business Taxation)”, strona internetowa, ostatnio aktualizowana dnia 26 stycznia 2017 r., dostęp z dnia 27 września 2017 r., http://www.consilium.europa.eu/en/council-eu/preparatory-bodies/code-conduct-group/

84 Quentin Ariès, „Commission to hand over tax documents to MEPs”, EU Observer, opublikowano dnia 8 lutego 2016 r., aktualizacja 13 marca 2016 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., http://www.politico.eu/article/commission-hand-over-tax-documents-to-members-europe-an-parliament-taxe-committee/

85 Simon Bowers, „Jean-Claude Juncker blocked EU curbs on tax avoid-ance, cables show”, The Guardian, 1 stycznia 2017 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., https://www.theguardian.com/business/2017/jan/01/jean-claude-juncker-blocked-eu-curbs-on-tax-avoidance-cables-show





90 Sven Giegold i Fabio De Masi, „Code of Conduct group: Finance Minis-ters must end blockade of tax justice”, wspólna deklaracja, 5 stycznia 2017 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., http://www.sven-giegold.de/2017/code-of-conduct-group-finance-ministers-must-end-blockade-of-tax-justice/

91 Ramboll Management Consulting i Corit Advisory, „Study on Structures of Aggressive Tax Planning and Indicators”, European Commission Taxation Papers, Dokument roboczy nr 61-2015, opublikowany w styczniu 2016 r., dostęp z dnia 26 października 2017 r., https://ec.eu-ropa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/taxation/gen_info/economic_analysis/tax_papers/taxation_paper_61.pdf

92 Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA), Alexander Pe-chtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie), „Vertrouwen in de toe-komst Regeerakkoord 2017 – 2021”, 10 października 2017 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., https://www.kabinetsformatie2017.nl/binaries/kabinetsformatie/documenten/publicaties/2017/10/10/regeerakkoord-vertrouwen-in-de-toekomst/Regeerakkoord+2017-2021.pdf

93 Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, „Leaked Docu-ments Expose Secret Tale Of Apple’s Offshore Island Hop”, 6 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investi-gations/paradise-papers/apples-secret-offshore-island-hop-revealed-by-paradise-papers-leak-icij/

94 Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, „Leaked Docu-ments Expose Secret Tale Of Apple’s Offshore Island Hop”, 6 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investi-gations/paradise-papers/apples-secret-offshore-island-hop-revealed-by-paradise-papers-leak-icij/

95 Simon Bowers, „How Nike Stays One Step Ahead Of The Regulators”, Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, 6 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investi-gations/paradise-papers/swoosh-owner-nike-stays-ahead-of-the-regu-lator-icij/

96 Simon Bowers, „How Nike Stays One Step Ahead Of The Regulators”, Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, 6 listopada

Przypisy


2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investi-gations/paradise-papers/swoosh-owner-nike-stays-ahead-of-the-regu-lator-icij/

97 Simon Bowers, „How Nike Stays One Step Ahead Of The Regulators”, Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, 6 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investi-gations/paradise-papers/swoosh-owner-nike-stays-ahead-of-the-regu-lator-icij/

98 Baker McKenzie, „Netherlands Concerned About Impact and Timing of Hybrid Mismatches with Third Countries Proposal”, 23 grudnia 2016 r., http://www.bakermckenzie.com/en/insight/publications/2016/12/mamber-states-not-ready-to-reach-unanimous/

99 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, „Dyrektywa Rady (UE) 2017/952 z dnia 29 maja 2017 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2016/1164 w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczą-cych państw trzecich”, dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32017L0952&-from=EN , art. 2, ust. 3

100 Baker McKenzie, „Netherlands Concerned About Impact and Timing of Hybrid Mismatches with Third Countries Proposal”, 23 grudnia 2016 r., http://www.bakermckenzie.com/en/insight/publications/2016/12/mamber-states-not-ready-to-reach-unanimous/


102 OECD, „How multinational enterprises channel investments through multiple countries”, luty 2015 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., http://www.oecd.org/daf/inv/How-MNEs-channel-investments.pdf

103 OECD, „How multinational enterprises channel investments through multiple countries”, luty 2015 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., http://www.oecd.org/daf/inv/How-MNEs-channel-investments.pdf

104 MFW, „Compiling Data on Special Purpose Entities”, październik 2016 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., https://www.imf.org/exter-nal/pubs/ft/bop/2016/pdf/16-04.pdf

105 OECD, „FDI in figures”, kwiecień 2016 r., dostęp z dnia 28 września 2017 r., http://www.oecd.org/corporate/FDI-in-Figures-April-2017.pdf

106 Oxfam, „Mantras and myths: A true picture of the corporate tax system in Ireland”, 28 lutego 2017 r., dostęp z dnia 28 września 2017 r., http://eurodad.org/files/pdf/58d39dcc78104.pdf

107 Parlament Europejski, ‘European Parliament resolution of 16 December 2015 with recommendations to the Commission on bringing transpar-ency, coordination and convergence to corporate tax policies in the Union (2015/2010(INL))”, dostęp z dnia 29 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&language=EN&ref-erence=P8-TA-2015-0457

108 Komisja Europejska, „Joint follow-up to the European Parliament resolution with recommendations to the Commission on bringing transparency, coordination and convergence to corporate tax policies in the Union, and the European Parliament resolution on tax rulings and other measures similar in nature or effect, adopted by the Com-mission on 16 March 2016”, dostęp z dnia 29 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/cmsdata/98481/A8-0349-2015%20-%20A8-0317-2015.pdf

109 Test głównego celu to kluczowy element projektu BEPS – patrz: rozd-ział 5.1.2. „„Podatkowe sudoku” – projekt BEPS autorstwa OECD”


111 Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA), Alexander Pe-chtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie), „Vertrouwen in de toe-komst Regeerakkoord 2017 – 2021”, 10 października 2017 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., https://www.kabinetsformatie2017.

nl/binaries/kabinetsformatie/documenten/publicaties/2017/10/10/regeerakkoord-vertrouwen-in-de-toekomst/Regeerakkoord+2017-2021.pdf

112 Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA), Alexander Pe-chtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie), „Vertrouwen in de toe-komst Regeerakkoord 2017 – 2021”, 10 października 2017 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., https://www.kabinetsformatie2017.nl/binaries/kabinetsformatie/documenten/publicaties/2017/10/10/regeerakkoord-vertrouwen-in-de-toekomst/Regeerakkoord+2017-2021.pdf

113 Patrz: rozdział 4.5 „Dwustronne umowy podatkowe”114 MFW, „Fiscal Monitor: Acting Now, Acting Together”, kwiecień 2016 r.,

dostęp z dnia 29 września 2017 r., http://www.imf.org/~/media/Web-sites/IMF/imported-flagship-issues/external/pubs/ft/fm/2016/01/pdf/_fmc2pdf.ashx , s. 44

115 Komisja Europejska, DG TAXUD, „Tax Policies in the European Union. 2016 Survey”, 26 października 2016 r., dostęp z dnia 29 września 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/tax_policies_survey_2016.pdf

116 Komisja Europejska, DG TAXUD, „Tax Policies in the European Union. 2016 Survey”, 26 października 2016 r., dostęp z dnia 29 września 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/tax_policies_survey_2016.pdf

117 Národná Rada Slovenskej Republiky, „Parlamentná tlač 651”, 18 sierp-nia 2017 r., dostęp z dnia 29 września 2017 r., http://www.nrsr.sk/web/Default.aspx?sid=zakony/cpt&ZakZborID=13&CisObdobia=7&ID=651

118 https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2016D16135&-did=2016D16135, strona 6

119 OECD, „Action 5: Agreement on Modified Nexus Approach for IP Regimes”, 2015, dostęp z dnia 29 września 2017 r., https://www.oecd.org/ctp/beps-action-5-agreement-on-modified-nexus-approach-for-ip-regimes.pdf

120 Oświadczenie Grace Perez-Navarro, OECD, podczas seminarium „Zero tolerance on tax havens”, zorganizowanej przez grupę Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim, 1 czerwca 2016 r. Film opublikowany dnia 2 czerwca 2016 r., https://www.youtube.com/watch?v=QQeuQkHHNNs (od 46 minuty filmu)

121 OECD, „Action 5: Agreement on Modified Nexus Approach for IP Regimes”, 2015, dostęp z dnia 29 września 2017 r., https://www.oecd.org/ctp/beps-action-5-agreement-on-modified-nexus-approach-for-ip-regimes.pdf

122 Parlament Europejski, „Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach (2015/2066(INI))”, dostęp z dnia 29 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P8-TA-2015-0408+0+-DOC+PDF+V0//EN , ustęp 117

123 Patrz: np. Ramka 8.124 Elly Van De Velde, „Tax Rulings in the EU Member States”, badanie

dla Komisji ECON Parlamentu Europejskiego, listopad 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/RegDa-ta/etudes/IDAN/2015/563447/IPOL_IDA(2015)563447_EN.pdf

125 Podczas gdy zgodność z prawem uprzednich porozumień podat-kowych nie jest tu przedmiotem dyskusji, to pewne sprawy związane z pomocą państwa w sprawach podatkowych wszczęte przez Komisję Europejską doprowadziły Komisję do wniosku, że niektóre uprzednie porozumienia podatkowe naruszyły unijne prawo dotyczące pomocy państwa. Kilka spraw dotyczących tej kwestii czeka na rozparzenie w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości. Patrz również Ramka 8.

126 Elly Van De Velde, „Tax Rulings in the EU Member States”, badanie dla Komisji ECON Parlamentu Europejskiego, listopad 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/RegDa-ta/etudes/IDAN/2015/563447/IPOL_IDA(2015)563447_EN.pdf

127 ICIJ, „Luxembourg Leaks: Global Companies’ Secrets Exposed”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., https://www.icij.org/project/luxembourg-leaks

Przypisy


128 ICIJ, „Luxembourg Leaks: Global Companies’ Secrets Exposed”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., https://www.icij.org/project/luxembourg-leaks

129 Komisja Europejska, „State aid SA.38944 (2014/C) – Luxembourg Alleged aid to Amazon by way of a tax ruling”, 7 października 2014 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competi-tion/state_aid/cases/254685/254685_1614265_70_2.pdf

130 Komisja Europejska, „State aid: Commission finds Luxembourg gave illegal tax benefits to Amazon worth around €250 million”, 4 paździer-nika 2017 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-3701_en.htm

131 Komisja Europejska, „Commission Decision of 30.8.2016 On State Aid SA.38373 (2014/C) (ex 2014/NN) (ex 2014/CP) imple-mented by Ireland to Apple”, 30 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competition/state_aid/cases/253200/253200_1851004_674_2.pdf Jak podano w decyzji, Irlandia odnosiła się do tych porozumień jako do „uprzednich opinii”, a nie „interpretacji podatkowych”. Jednakże, w tej decyzji, Komisja Europejska wskazuje, że oba terminy oznaczają to samo.

132 Komisja Europejska, „State aid: Ireland gave illegal tax benefits to Apple worth up to €13 billion”, 30 sierpnia 2016 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-2923_en.htm

133 Komisja Europejska, „Commission Decision of 21.10.2015 On State Aid SA.38374 (2014/C ex 2014/NN) implemented by the Neth-erlands to Starbucks”, 21 października 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competition/state_aid/cas-es/253201/253201_1762441_575_2.pdf

134 Komisja Europejska, „Commission decides selective tax advantages for Fiat in Luxembourg and Starbucks in the Netherlands are illegal under EU state aid rules”, 21 października 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5880_en.htm

135 Komisja Europejska, „Commission Decision of 21.10.2015 On State Aid SA.38375 (2014/C ex 2014/NN) which Luxembourg granted to Fiat”, 21 października 2015 r., dostęp z dnia 12 paździer-nika 2017 r., http://ec.europa.eu/competition/state_aid/cas-es/253203/253203_1757564_318_2.pdf

136 Komisja Europejska, „Commission decides selective tax advantages for Fiat in Luxembourg and Starbucks in the Netherlands are illegal under EU state aid rules”, 21 października 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5880_en.htm

137 Patrz: Komisja Europejska, „SA.38375 State aid which Luxembourg granted to Fiat”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_38375 (patrz: „Related court case(s)”); oraz Komisja Europejska , „SA.38374 State aid implemented by the Nether-lands to Starbucks”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_38374 (patrz: „Related court case(s)”); oraz Komisja Europejska , „SA.38373 $ - Aid to Apple”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competi-tion/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_38373 (patrz: „Related court case(s)”).

138 Liczby dotyczące Norwegii odnoszą się do liczby „udzielonych”, a nie „obowiązujących” APA

139 Patrz: Komisja Europejska, „Statistics on APAs in the EU at the End of 2015”, 20 października 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/jtpf0152016enapa.pdf ; oraz Komisja Europejska, „Statistics on APAs in the EU at the End of 2014”, 22 października 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/resources/documents/taxation/company_tax/trans-fer_pricing/forum/jtpf0092015apastatistics2014.pdf Liczby odnoszą się do liczby „obowiązujących” uprzednich porozumień cenowych, z wyjątkiem Holandii, w przypadku której liczba ta odnosi się do liczby

„udzielonych” porozumień (liczba obowiązujących porozumień nie jest dostępna)

140 Wyliczenia Eurodad oparte na danych z corocznych raportów w sprawie wyceny transferów norweskiej administracji podatkowej, patrz: Skatteetaten, „Årsrapporter”, strona internetowa, dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.skatteetaten.no/no/Bedrift-og-or-ganisasjon/rapportering-og-bransjer/Internprising/arsrapporter/ Nie było możliwe odnalezienie informacji na temat uprzednich porozumień cenowych, które wygasły. Dlatego wyliczenia oparte są na założeniu, że uprzednie porozumienia cenowe, które weszły w życie w roku 2014 nadal obowiązywały w roku 2015.

141 Patrz: Komisja Europejska, „Statistics on APAs in the EU at the End of 2015”, 20 października 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/jtpf0152016enapa.pdf ; oraz Komisja Europejska, „Statistics on APAs in the EU at the End of 2014”, 22 października 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/tax-ation/files/resources/documents/taxation/company_tax/transfer_pric-ing/forum/jtpf0092015apastatistics2014.pdf Liczby odnoszą się do liczby „obowiązujących” uprzednich porozumień cenowych, z wyjątkiem Holandii, w przypadku której liczba ta odnosi się do liczby „udzielonych” porozumień (liczba obowiązujących porozumień nie jest dostępna)

142 Patrz: Komisja Europejska, „Statistics on APAs in the EU at the End of 2015”, 20 października 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/jtpf0152016enapa.pdf ; oraz Komisja Europejska, „Statistics on APAs in the EU at the End of 2014”, 22 października 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/tax-ation/files/resources/documents/taxation/company_tax/transfer_pric-ing/forum/jtpf0092015apastatistics2014.pdf Liczby odnoszą się do liczby „obowiązujących” uprzednich porozumień cenowych, z wyjątkiem Holandii, w przypadku której liczba ta odnosi się do liczby „udzielonych” porozumień (liczba obowiązujących porozumień nie jest dostępna)

143 Parlament Europejski, „Projekt rezolucji ustawodawczej Parlamentu Europejskiego w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parla-mentu Europejskiego i Rady w sprawie zmiany dyrektywy 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania oraz zmiany dyrektywy 2013/34/UE w zakresie określonych elementów oświadczenia o stosowaniu zasad ładu kor-poracyjnego (COM(2014)0213 – C7 0147/2014 – 2014/0121(COD))”, 12 maja 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=REPORT&refer-ence=A8-2015-0158&language=EN

144 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, „Dyrektywa Rady (UE) 2015/2376 z dnia 8 grudnia 2015 r. zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opo-datkowania”, opublikowana dnia 18 grudnia 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32015L2376&from=EN

145 Patrz: Komisja Europejska, „SA.38375 State aid which Luxembourg granted to Fiat”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_38375 (patrz: „Related court case(s)”); oraz Komisja Europejska, „SA.38374 State aid implemented by the Nether-lands to Starbucks”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_38374 (patrz: „Related court case(s)”); oraz Komisja Europejska, „SA.38373 $ - Aid to Apple”, strona internetowa, dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://ec.europa.eu/competi-tion/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_38373 (patrz: „Related Court Case(s)”)

146 EPSU, „Six Reasons Why Tax Inspectors Want Public Country-by-Coun-try Reporting”, 31 maja 2017 r., dostęp z dnia 11 października 2017 r., http://www.epsu.org/nl/node/10096

147 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, „Dyrektywa Rady (UE) 2015/2376 z dnia 8 grudnia 2015 r. zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opo-

Przypisy


datkowania”, opublikowana dnia 18 grudnia 2015 r., dostęp z dnia 12 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32015L2376&from=EN

148 Benedict J. Clements, Ruud A. de Mooij, Sanjeev Gupta i Michael Keen, „Inequality and Fiscal Policy”, MFW, 2015.

149 Ramboll Management Consulting i Corit Advisory, „Study on Structures of Aggressive Tax Planning and Indicators”, badanie zlecone przez Komisję Europejską, dokument roboczy nr 61, 2015, dostęp z dnia 13 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/tax-ation/files/resources/documents/taxation/gen_info/economic_analy-sis/tax_papers/taxation_paper_61.pdf

150 Benedict J. Clements, Ruud A. de Mooij, Sanjeev Gupta i Michael Keen, „Inequality and Fiscal Policy”, MFW, 2015

151 Benedict J. Clements, Ruud A. de Mooij, Sanjeev Gupta i Michael Keen, „Inequality and Fiscal Policy”, MFW, 2015

152 MFW, „Spillovers in international corporate taxation”, 9 maja 2014 r., dostęp dnia 13 października 2017 r., http://www.imf.org/external/np/pp/eng/2014/050914.pdf

153 ActionAid, „Mistreated”, luty 2016 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., http://www.actionaid.org/sites/files/actionaid/actionaid_-_mistreated_tax_treaties_report_-_feb_2016.pdf

154 Jim Brumby i Michael Keen, „Tax Treaties: Boost or Bane for Develop-ment?”, Blog MFW, 16 listopada 2016 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., https://blogs.imf.org/2016/11/16/tax-treaties-boost-or-bane-for-development/

155 Wyliczenia Eurodad. Informacje na temat ustawowych stawek w krajach rozwijających się w przypadku czterech kategorii do-chodowych były pobierane z różnych źródeł, w tym z bazy danych Deloitte (https://dits.deloitte.com/#TaxTreatySubMenu ), bazy danych PwC (http://taxsummaries.pwc.com/ID/tax-summaries-home ) oraz z Międzynarodowego Biura Dokumentacji Skarbowej (IBFD) (https://www.ibfd.org/IBFD-Products/Tax-Treaties-Database ). Jeśli informacje o stawkach ustawowych nie były dostępne z tych źródeł, informacje uzyskiwano z innych źródeł, w tym z krajowych kancelarii prawniczych i organów podatkowych. W przypadku, gdy nie udało się otrzymać żadnych informacji o stawkach ustawowych, umowa była pomijana w podsumowaniu danych i wyliczeniach (np. taka sytuacja miała miejsce w przypadku umów podatkowych negocjowanych z: Nepalem, Bhutanem, Mikronezją, Samoa Amerykańskim, Wyspami Marshalla, Samoa, Surinamem i Tuvalu). Umowy często rozróżniają pomiędzy kilkoma różnymi typami stawek należności licencyjnych. Dla potrzeb niniejszego raportu korzystano ze stawki należności licencyjnych związanej z wykorzystaniem patentów, znaków towarowych, sprzętu przemysłowego lub naukowego (jeśli była dostępna).Informacje na temat stawek podatkowych, które były negocjowane w umowach po-datkowych były uzyskiwane głównie poprzez badania poszczególnych umów podatkowych negocjowanych przez osiemnaście krajów obję-tych niniejszym raportem, zgodnie z danymi na rządowych stronach internetowych (w przypadku państw członkowskich UE korzystano z poniższej strony internetowej: http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/individuals/treaties_en.htm ; w przypadku Norwegii korzys-tano z poniższej strony internetowej: https://www.regjeringen.no/en/topics/the-economy/taxes-and-duties/ tax-treaties-between-norway-and-other-st/id417330 ). W przypadkach, gdy nie były dostępne żadne informacje z uwagi na bariery językowe lub inne komplikacje, korzystano z innych źródeł w celu uzupełnienia danych. Inne źródła obejmują bazę danych PwC (http://taxsummaries.pwc.com/ID/tax-summaries-home ), bazę danych EY (http://www.ey.com/gl/en/services/tax/worldwide-cor-porate-tax-guide---country-list ) i stronę internetową TreatyPro.com. Dane obejmują umowy podatkowe, które weszły w życie pomiędzy 1 stycznia 1970 r. i mają wejść w życie do dnia 1 stycznia 2018 r. Dane obejmują jedynie umowy podatkowe negocjowane z krajami rozwijającymi się, które kategoryzowane są przez Bank Światowy jako kraje o niskim, niższym średnim i wyższym średnim dochodzie (więcej informacji na temat klasyfikacji Banku Światowego pod poniższym adresem: https://blogs.worldbank.org/opendata/new-country-clas-

sifications-income-level-2017-2018 ). W porównaniu do roku 2016 całkowita liczba umów podatkowych z krajami rozwijającymi się oraz średnia obniżka stawek podatkowych może zmieniać się w wyniku: nowo podpisanych, zmienionych lub rozwiązanych umów, zmian w krajowych stawkach podatku u źródła w krajach rozwijających się oraz zmian w klasyfikacji Banku Światowego spółek o niskim, niższym średnim i wyższym średnim dochodzie.

156 Patrz: wyjaśnienie poniżej w tabeli 5157 ActionAid, „Mistreated”, 23 lutego 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada

2017 r., http://www.actionaid.org/sites/files/actionaid/actionaid_-_mistreated_tax_treaties_report_-_feb_2016.pdf , s. 17

158 ActionAid, „Mistreated”, 23 lutego 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.actionaid.org/sites/files/actionaid/actionaid_-_mistreated_tax_treaties_report_-_feb_2016.pdf , s. 18

159 ActionAid, „Mistreated”, 23 lutego 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.actionaid.org/sites/files/actionaid/actionaid_-_mistreated_tax_treaties_report_-_feb_2016.pdf ; oraz ActionAid Ireland, „Mistreated: Irish Chapter”, kwiecień 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., https://actionaid.ie/wp-content/uploads/2016/10/AA-Mistreat-ed-report-Irish-section-only-FINAL-WEB-VERSION-1.pdf

160 Raport ActionAid „Mistreated” z dnia 23 lutego 2016 r. określa 13 umów podatkowych podpisanych przez Wielką Brytanię jako „bardzo restrykcyjne”. Jednakże, od tego czasu, jedna z umów została rene-gocjowana.

161 Raport ActionAid „Mistreated” z dnia 23 lutego 2016 r. określa 8 umów podatkowych podpisanych przez Norwegię jako „bardzo restrykcyjne”. Jednakże, od tego czasu, jedna z umów została renegocjowana.

162 Raport ActionAid „Mistreated” z dnia 23 lutego 2016 r. określa 6 umów podatkowych podpisanych przez Polskę jako „bardzo restrykcyjne”. Jednakże, od tego czasu, jedna z umów została renegocjowana.

163 Uwaga: ActionAid stworzyła specjalną wersję raportu „Mistreated”, która skupiała się na Irlandii. Patrz: ActionAid Ireland, „Mistreated: Irish Chapter”, kwiecień 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., https://actionaid.ie/wp-content/uploads/2016/10/AA-Mistreated-report-Irish-section-only-FINAL-WEB-VERSION-1.pdf

164 OECD, „Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Meas-ures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting’”, 24 listopada 2016 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/multilateral-convention-to-implement-tax-treaty-related-meas-ures-to-prevent-BEPS.pdf , art. 7

165 OECD, „Preventing the Granting of Treaty Benefits in Inappropriate Circumstances”, 2015, dostęp z dnia 13 października 2017 r., http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/taxation/prevent-ing-the-granting-of-treaty-benefits-in-inappropriate-circumstances-ac-tion-6-2015-final-report_9789264241695-en#.WeCt2GiCw2w#page1 , s. 57, punkt 10

166 Patrz: np. Parlament Europejski, „European Parliament resolution of 6 July 2016 on tax rulings and other measures similar in nature or effect (2016/2038(INI))”, dostęp z dnia 19 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2016-0310+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN , ust. 62; lub Parlament Europejski, „European Parliament resolution of 8 July 2015 on tax avoidance and tax evasion as challenges for governance, social protection and development in developing countries (2015/2058(INI))”, dostęp z dnia 19 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&refer-ence=P8-TA-2015-0265&language=EN&ring=A8-2015-0184 , ust. 12

167 Grupa G20, „G20 Leaders’ Declaration”, wrzesień 2013 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.g20.utoronto.ca/2013/Saint_Peters-burg_Declaration_ENG.pdf , s. 12

168 Patrz: np. ActionAid, „Patching up a broken tax system”, 5 października 2015 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.actionaid.org/sites/files/actionaid/actionaid-_why_beps_is_not_the_solution_to_poor_countries_tax_problems.pdf ; oraz Eurodad, „An assessment of the G20/ OECD BEPS outcomes: Failing to reach its objectives”, 2 października 2015 r., dostęp z dnia 18 września 2017 r., http://eurodad.org/BEPSfacts

Przypisy


169 Wszechpartyjna grupa parlamentarna ds. podatków, „A more re-sponsible global tax system or a ‘sticking plaster’?”, sierpień 2016 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.appgresponsibletax.org.uk/wp-content/uploads/2016/08/Sticking-Plaster-APPG-Responsi-ble-Tax-Report.pdf

170 Wszechpartyjna grupa parlamentarna, „A more responsible global tax system or a ‘sticking plaster’?”, sierpień 2016 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.appgresponsibletax.org.uk/wp-content/uploads/2016/08/Sticking-Plaster-APPG-Responsible-Tax-Report.pdf

171 Grupa Monitorująca BEPS, „Overall Evaluation of the G20/OECD Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) Project”, 2015, dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://bepsmonitoringgroup.files.wordpress.com/2015/10/general-evaluation.pdf

172 ActionAid, „Patching up a broken tax system”, 5 października 2015 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://www.actionaid.org.uk/sites/default/files/publications/beps_-_patching_up_a_broken_tax_sys-tem_0.pdf

173 Na przykład, gdy publiczna sprawozdawczość z podziałem na poszczególne kraje była omawiana w UE w 2013 r., omawiana była jako część dyrektywy w sprawie rachunkowości i dyrektywy w sprawie przejrzystości. Patrz: „Commissioner Barnier welcomes European Parliament vote on the accounting and transparency directives (including country by country reporting)”, 12 czerwca 2013 r., dostęp z dnia 26 października 2017 r., http://ec.europa.eu/archives/commis-sion_2010-2014/barnier/headlines/speeches/2013/06/20130612_en.html

174 OECD, „Transfer Pricing Documentation and Country-by-Country Re-porting, Action 13 - 2015 Final Report”, 5 października 2015 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/tax/transfer-pricing-documentation-and-country-by-country-reporting-action-13-2015-final-report-9789264241480-en.htm

175 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, „Dyrektywa 2013/36/UE Par-lamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/UE i uchylająca dyrektywy 2006/48/KE i 2006/49/KE”, opublikowana dnia 27 czerwca 2013 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2013:176:0338:0436:En:PDF , art. 89

176 Patrz: Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, „Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG”, dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013L0034&from=EN ; oraz Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, „Dyrektywa Parlamentu Europe-jskiego i Rady 2013/50/UE z dnia 22 października 2013 r. zmieniająca dyrektywę 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji wymogów dotyczących przejrzystości informacji o emi-tentach, których papiery wartościowe dopuszczane są do obrotu na rynku regulowanym, dyrektywę 2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie prospektu emisyjnego publikowanego w związku z publiczną ofertą lub dopuszczeniem do obrotu papierów wartościo-wych oraz dyrektywę Komisji 2007/14/WE ustanawiającą szczegółowe zasady wdrożenia niektórych przepisów dyrektywy 2004/109/WE”, dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/le-gal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013L0050&from=EN

177 Komentarze Pascal Saint-Amans są dostępne tu: Antoine Izambard, „Loi Sapin II: le rappel à l’ordre du “Monsieur évasion fiscale” de l’OCDE”, Challenges, 7 czerwca 2016 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., https://www.challenges.fr/challenges-soir/loi-sapin-ii-la-mise-en-garde-du-monsieur-evasion-fiscale-de-l-ocde_20200 . Inne przykłady: Business Europe, „Public Country-By Country-Reporting”, Position

Paper, 6 lipca 2016 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., https://www.businesseurope.eu/sites/buseur/files/media/position_papers/ecof-in/2016-07-06_cbcr_position_paper.pdf

178 ActionAid, Eurodad, Transparency International EU, Oxfam i Social Platform, „European Commission Proposal on CBCR”, 12 kwietnia 2016 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., https://www.etuc.org/sites/www.etuc.org/files/press-release/files/qa_cbcr.pdf

179 Komisja Europejska, „Impact Assessment assessing the potential for further transparency on income tax information”, 12 kwietnia 2016 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://eurlex.europa.eu/legal-con-tent/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52016SC0117&from=EN

180 OECD, „Ground-breaking multilateral BEPS convention signed at OECD will close loopholes in thousands of tax treaties worldwide”, 7 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., http://www.oecd.org/tax/ground-breaking-multilateral-beps-convention-will-close-tax-trea-ty-loopholes.htm

181 OECD, „Signatories and Parties to the Multilateral Convention to Imple-ment Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting”, 25 października 2017 r., dostęp z dnia 17 listopada 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/beps-mli-signatories-and-parties.pdf

182 OECD, „Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Meas-ures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting”, 24 listopada 2016 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/multilateral-convention-to-implement-tax-treaty-related-meas-ures-to-prevent-BEPS.pdf , s. 1

183 Komitet Ekspertów ds. Międzynarodowej Współpracy w Dziedzinie Podatków ONZ, „Secretariat Paper on Alternative Dispute Resolution in Taxation”, 8 października 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2015/10/11STM_CRP8_DisputeResolution.pdf

184 Do chwili obecnej, w modelu OECD również istniała możliwość, że urzędnik rządowy z państwa zaangażowanego w sprawę mógł również zostać arbitrem, jeśli nie był on uprzednio zaangażowany w tę sprawę. Jednakże to postanowienie jest obecnie zmieniane przez OECD i najnowszy projekt sugeruje, że ta możliwość powinna zostać wyelim-inowana oraz że powinno żądać się od arbitrów, by byli osobami z doświadczeniem lub wiedzą specjalistyczną związaną z podatkami i niezależnymi od rządów państw, których dana sprawa dotyczy. Patrz: OECD, „Draft Contents of the 2017 Update to the OECD Model Tax Convention”, 11 lipca 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.oecd.org/ctp/treaties/draft-contents-2017-update-oecd-model-tax-convention.pdf , s. 153 i 156

185 OECD, „The 2008 Update to the OECD Model Tax Convention”, 18 lipca 2008 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.oecd.org/ctp/41032078.pdf

186 Martin Hearson, „The tax treaty arbitrators cometh”, 21 września 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://martinhearson.wordpress.com/2015/09/21/the-tax-treaty-arbitrators-cometh/

187 Martin Hearson, „The tax treaty arbitrators cometh”, 21 września 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://martinhearson.wordpress.com/2015/09/21/the-tax-treaty-arbitrators-cometh/

188 ONZ również zawarło arbitraż jako jedną z możliwości w swojej Mod-elowej konwencji podatkowej z 2011 r. W przeciwieństwie do modelu OECD, model ONZ pozwala na niezaakceptowanie decyzji arbitrów przez oba kraje, jeśli same dojdą do innego porozumienia w okresie sześciu miesięcy. Patrz: Komitet Ekspertów ds. Międzynarodowej Współpracy w Dziedzinie Podatków ONZ, „Secretariat Paper on Alter-native Dispute Resolution in Taxation”, 8 października 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2015/10/11STM_CRP8_DisputeResolution.pdf , s. 10.

189 OECD, „The 2008 Update to the OECD Model Tax Convention”, 18 lipca 2008 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.oecd.org/ctp/41032078.pdf , s. 4.

190 OECD, „The 2008 Update to the OECD Model Tax Convention”, 18 lipca 2008 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.oecd.org/ctp/41032078.pdf , s. 4.

Przypisy


191 OECD, „Making Dispute Resolution Mechanisms More Effective, Action 14 - 2015 Final Report”, 2015, dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/taxation/making-dispute-resolution-mechanisms-more-effective-ac-tion-14-2015-final-report_9789264241633-en#.Wfx1GmhSw2w#page9 , s. 10.

192 Organizacja Narodów Zjednoczonych, „Model Double Taxation Conven-tion”, 2011, dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.un.org/esa/ffd/documents/UN_Model_2011_Update.pdf , s. 369.

193 Sol Picciotto, „International Tax Disputes: Between Supranational Administration and Adjudication”, International Centre for Tax and Development, Dokument roboczy 55, sierpień 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.ictd.ac/publication/2-working-pa-pers/142-international-tax-disputes-between-supranational-adminis-tration-and-adjudication

194 Sol Picciotto, „International Tax Disputes: Between Supranational Administration and Adjudication”, International Centre for Tax and Development, Dokument roboczy 55, sierpień 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.ictd.ac/publication/2-working-pa-pers/142-international-tax-disputes-between-supranational-adminis-tration-and-adjudication

195 Sol Picciotto, „International Tax Disputes: Between Supranational Administration and Adjudication”, International Centre for Tax and Development, Dokument roboczy 55, sierpień 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.ictd.ac/publication/2-working-pa-pers/142-international-tax-disputes-between-supranational-adminis-tration-and-adjudication , s. 11

196 Artykuły 5 i 13 pozwalają państwom wybierać spośród różnego typu opcji przyjmowania takich propozycji, choć niektóre są mniej skutec-zne od innych. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego wzywają państwa do przyjmowania najskuteczniejszych opcji, co w przypadku artykułu 5 oznacza opcję (C), a w przypadku artykułu 13 opcję (A). W przypadku gdy państwa wybrały artykuł 5 lub 13, lecz wybrały inne opcje niż te najskuteczniejsze, będzie to oznaczone jako „częściowe przyjęcie” w Tabeli 7.

197 OECD, „Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Meas-ures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting”, 24 listopada 2016 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/multilateral-convention-to-implement-tax-treaty-related-meas-ures-to-prevent-BEPS.pdf

198 OECD, „Explanatory statement to the multilateral convention to imple-ment tax treaty related measures to prevent base erosion and profit shifting”, listopad 2016 r., dostęp z dnia 13 października 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/explanatory-statement-multilateral-conven-tion-to-implement-tax-treaty-related-measures-to-prevent-BEPS.pdf

199 Grupa Monitorująca BEPS, „Explanation and Analysis of The Multilat-eral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting (MC-BEPS)”, 24 kwietnia 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://bepsmonitoringgroup.files.wordpress.com/2017/03/explanation-and-analysis-of-mc-beps-final-rev.pdf

200 OECD, „OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterpris-es and Tax Administrations 2017”, lipiec 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Manage-ment/oecd/taxation/oecd-transfer-pricing-guidelines-for-multination-al-enterprises-and-tax-administrations-2017_tpg-2017-en#.WfyWem-hSw2w

201 OECD, „MLI Database – Matrix of options and reservations”, stan na dzień 17 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/mli-database-matrix-options-and-reser-vations.htm We wstępie OECD podkreśla, że baza danych jest wersją beta i że mogą pojawić się w niej błędy.

202 Dodatkowo do państw wymienionych w powyższej tabeli, następujące państwa podpisały Wielostronną Konwencję w sprawie wdrożenia do umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podatkowych instrumentów zapobiegania zmniejszaniu podstawy opodatkowania

i transferowi zysków: Andora, Argentyna, Armenia, Australia, Burkina Faso, Kamerun, Kanada, Chile, Chiny (Chińska Republika Ludowa), Kolumbia, Kostaryka, Egipt, Fidżi, Gabon, Gruzja, Guernsey, Hong Kong (Chiny), Islandia, Indie, Indonezja, Wyspa Man, Izrael, Japonia, Jersey, Korea, Kuwejt, Liechtenstein, Mauritius, Meksyk, Monako, Nowa Zelan-dia, Nigeria, Pakistan, Rosja, San Marino, Senegal, Serbia, Seszele, Singapur, Republika Południowej Afryki, Turcja, Urugwaj. Źródło: OECD, „Signatories and Parties to the Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shift-ing”, 25 października 2017 r., dostęp z dnia 17 listopada 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/beps-mli-signatories-and-parties.pdf

203 OECD, „MLI Database – Matrix of options and reservations”, stan na dzień 17 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 25 września 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/mli-database-matrix-options-and-reser-vations.htm In the disclaimer, OECD underlines that the database is a beta version and that errors in the data can occur

204 Dodatkowo do państw wymienionych w powyższej tabeli, następu-jące państwa podpisały Wielostronną Konwencję w sprawie wdroże-nia do umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podatkowych instrumentów zapobiegania zmniejszaniu podstawy opodatkowania i transferowi zysków: Andora, Argentyna, Armenia, Australia, Burkina Faso, Kamerun, Kanada, Chile, Chiny (Chińska Republika Ludowa), Kolumbia, Kostaryka, Egipt, Fidżi, Gabon, Gruzja, Guernsey, Hong Kong (Chiny), Islandia, Indie, Indonezja, Wyspa Man, Izrael, Japonia, Jersey, Korea, Kuwejt, Liechtenstein, Mauritius, Meksyk, Monako, Nowa Zelandia, Nigeria, Pakistan, Rosja, San Marino, Senegal, Serbia, Seszele, Singapur, Republika Południowej Afryki, Turcja, Urugwaj. Źródło: OECD, „Signatories and Parties to the Multilateral Conven-tion to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting”, 25 października 2017 r., dostęp z dnia 17 listopada 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/beps-mli-signato-ries-and-parties.pdf

205 Dodatkowo do państw wymienionych w tabelach 7 i 8, następujące państwa podpisały Wielostronną Konwencję w sprawie wdrożenia do umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podatkowych instrumentów zapobiegania zmniejszaniu podstawy opodatkowania i transferowi zysków: Andora, Argentyna, Armenia, Australia, Burkina Faso, Kamerun, Kanada, Chile, Chiny (Chińska Republika Ludowa), Kolumbia, Kostaryka, Egipt, Fidżi, Gabon, Gruzja, Guernsey, Hong Kong (Chiny), Islandia, Indie, Indonezja, Wyspa Man, Izrael, Japonia, Jersey, Korea, Kuwejt, Liechtenstein, Mauritius, Meksyk, Monako, Nowa Zelan-dia, Nigeria, Pakistan, Rosja, San Marino, Senegal, 193 Serbia, Seszele, Singapur, Republika Południowej Afryki, Turcja, Urugwaj. Źródło: OECD, „Signatories and Parties to the Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shift-ing”, 25 października 2017 r., dostęp z dnia 17 listopada 2017 r., http://www.oecd.org/tax/treaties/beps-mli-signatories-and-parties.pdf

206 Sol Picciotto, „International Business Taxation”, Cambridge University Press, pierwsza publikacja 1992 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://www.taxjustice.net/cms/upload/pdf/Picciotto%201992%20International%20Business%20Taxation.pdf

207 Organizacja Narodów Zjednoczonych, „History C State of the Art C Perspectives”, przedłożono na dziesiątym spotkaniu Grupy Ekspertów ad hoc ds. Międzynarodowej Współpracy w Dziedzinie Podatków jako dokument ST/SG/AC.8/2001/CRP.6 , 26 czerwca 2001 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/unpan004399.pdf

208 Sol Picciotto, „Transfer Pricing Comparability Data and Developing Countries”, Grupa Monitorująca BEPS, 2014, dostęp z dnia 15 paździer-nika 2017 r., https://www.oecd.org/ctp/transfer-pricing/bmg-compari-bility-data-and-developing-countries.pdf

209 Komisja Europejska, „Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB)”, strona internetowa, ostatnia aktualizacja dnia 12 październi-ka 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/business/company-tax/common-consolidated-cor-porate-tax-base-ccctb_en

Przypisy


210 Komisja Europejska, „Proposal for a Council Directive on a Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB)”, 25 października 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/com_2016_685_en.pdf



213 Eurodad, „European Commission’s CCCTB proposal ‘will not fix the problem of transfer pricing and corporate tax dodging”, 25 październi-ka 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://www.eurodad.org/Entries/view/1546657/2016/10/25/European-Commission-s-CCCTB-proposal-will-not-fix-the-problem-of-transfer-pricing-and-corpo-rate-tax-dodging

214 Komisja Europejska, „Proposal for a Council Directive on a Com-mon Corporate Tax Base”, 25 października 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/com_2016_685_en.pdf , s. 7



217 Patrz: np. Eurodad, „Briefing: An analysis of the European Commis-sion’s Anti-Tax Avoidance Package”, 28 stycznia 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://www.eurodad.org/ECtaxpackage

218 Sean Duffy & Independent.ie Business Desk, „Ireland one of seven countries to object to CCCTB-Hayes”, Independent, 9 stycznia 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://www.independent.ie/business/irish/ireland-one-of-seven-countries-to-object-to-ccctb-hayes-35352328.html

219 Jason Gorringe, „Noonan Outlines Ireland’s Objections To CCCTB”, Tax-News, 23 stycznia 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://www.tax-news.com/news/Noonan_Outlines_Irelands_Objec-tions_To_CCCTB____73303.html

220 George Psyllides, „Cabinet opposes new EU tax rules”, CyprusMail, 22 marca 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://cy-prus-mail.com/2017/03/22/cabinet-opposes-new-eu-tax-rules/

221 Propozycja sporządzenia czarnej listy po raz pierwszy pojawiła się w Strategii zewnętrznej na rzecz efektywnego opodatkowania Komisji Europejskiej, z której wynikało jasno, że lista będzie dotyczyła „państw trzecich”, to znaczy państw nienależących do UE. Patrz: Komisja Europejska, „Communication from the Commission to the European Parliament and the Council on an External Strategy for Effective Taxation”, 28 stycznia 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:b5ae-f3db-c5a7-11e5-a4b5-01aa75ed71a1.0018.02/DOC_1&format=PDF

222 Rada Unii Europejskiej, „Criteria and process leading to the establish-ment of the EU list of noncooperative jurisdictions for tax purposes - Council conclusions”, 8 listopada 2016 r., dostęp z dnia 15 paździer-nika 2017 r., http://www.consilium.europa.eu/fr/press/press-releas-es/2016/11/pdf/08-ecofin-non-coop-juris-st14166_en16_pdf/

223 Joe Kirwin, „EU Mulls Tax Sanctions for Countries Branded Tax Havens”, Bloomberg, 2 marca 2017 r., https://www.bna.com/eu-mulls-tax-n57982084647/

224 Na przykład, Komisja Europejska opublikowała w 2015 r. listę, która została sporządzona poprzez zebranie list państw członkowskich UE.

Lista ta zawierała dużo małych państw, ale nie obejmowała wpływowych krajów, takich jak Stany Zjednoczone czy Szwajcaria. Lista została nas-tępnie usunięta z internetu, ale jest nadal dostępna na stronie Eurodad, „Eurodad reaction to Council Conclusions on EU tax haven blacklist”, 8 listopada 2016 r., http://eurodad.org/EUblacklistCouncilConclusions

225 Patrz: np. Eurodad, „Eurodad reaction to Council Conclusions on EU tax haven blacklist”, 8 listopada 2016 r., http://eurodad.org/EUblack-listCouncilConclusions

226 AFP, „Tax havens: Switzerland is not blacklisted by the European Union”, opublikowano w Le Temps, 7 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.letemps.ch/economie/2017/11/07/paradis-fiscaux-suisse-ne-figure-liste-noire-lunion-europeenne

227 Komisja Europejska, „Questions and Answers on the common EU list of non-cooperative tax jurisdictions”, 15 września 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-16-2997_en.htm

228 Joe Kirwin, „EU Mulls Tax Sanctions for Countries Branded Tax Havens”, Bloomberg, 2 marca 2017 r., https://www.bna.com/eu-mulls-tax-n57982084647/

229 Światowe forum OECD w zakresie przejrzystości i wymiany informacji do celów podatkowych, „Strong progress seen on international tax transparency”, 28 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://www.oecd.org/tax/transparency/strong-progress-seen-on-in-ternational-tax-transparency.htm

230 Rząd Brazylii, „Instrução Normativa RFB nº 1658, de 13 de setembro de 2016”, 19 września 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://normas.receita.fazenda.gov.br/sijut2consulta/link.ac-tion?visao=anotado&idAto=77307

231 Peter O’Dwyer, „Brazil will not take Ireland off tax blacklist”, The Times, 14 grudnia 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://www.thetimes.co.uk/article/brazil-will-not-take-ireland-off-tax-blacklist-8hk-wf2vx0

232 Peter O’Dwyer, „Brazil will not take Ireland off tax blacklist”, The Times, 14 grudnia 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://www.thetimes.co.uk/article/brazil-will-not-take-ireland-off-tax-blacklist-8hk-wf2vx0

233 Rząd Brazylii, „Instrução Normativa RFB nº 1037, de 04 de junho de 2010”, ostatnia aktualizacja grudzień 2016 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://normas.receita.fazenda.gov.br/sijut2con-sulta/link.action?visao=anotado&idAto=16002#1661416

234 Komisja Europejska, „Proposal for a Council Directive amending Directive 2011/16/EU as regards mandatory automatic exchange of information in the field of taxation in relation to reportable cross-bor-der arrangements”, 21 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/intermediaries-proposal-2017_en.pdf , s. 2

235 Komisja Europejska, „Proposal for a Council Directive amending Directive 2011/16/EU as regards mandatory automatic exchange of information in the field of taxation in relation to reportable cross-bor-der arrangements”, 21 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/intermediaries-proposal-2017_en.pdf

236 Parlament Europejski, „European Parliament resolution of 25 Novem-ber 2015 on tax rulings and other measures similar in nature or effect”, dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2015-0408+0+-DOC+XML+V0//EN


238 James Crisp, „Barnier rejects calls to sack PwC from bank transpar-ency study”, EurActiv, 14 lipca 2014 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.euractiv.com/section/euro-finance/news/barnier-rejects-calls-to-sack-pwc-from-bank-transparency-study/

Przypisy


239 James Crisp, „Barnier rejects calls to sack PwC from bank transpar-ency study”, EurActiv, 14 lipca 2014 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.euractiv.com/section/euro-finance/news/barnier-rejects-calls-to-sack-pwc-from-bank-transparency-study/

240 PwC EU Services, „All the support you need”, brak daty, dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.pwc.com/gx/en/services/europe-an-union/assets/pwc-eu-services-brochure.pdf#page=18


242 Dane szacunkowe pochodzące z Rejestru Przejrzystości Finansowej (ang. Financial Transparency Register) UE podają, że spółka PwC otrzymała ponad 19 mln EUR w samym tylko 2016 roku. Patrz: http://ec.europa.eu/budget/fts/index_en.htm (beneficjent: Pricewaterhouse-Coopers; rok: 2016).

243 Margot Williams, Edouard Perrin, Emilia Díaz-Struck, Delphine Reuter, Frédéric Zalac, Harvey Cashore, Lars Bové, Kristof Clerix, Julia Stein, Titus Plattner, Mario Stäuble, Minna Knus-Galán, Matthew Caruana Galizia, Rigoberto Carvajal, Christoph Lütgertand Neil Chenoweth, „Leaked Documents Expose Global Companies’ Secret Tax Deals in Luxembourg”, Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, listopad 2014 r., https://www.icij.org/investigations/luxembourg-leaks/leaked-documents-expose-global-companies-secret-tax-deals-luxem-bourg/



246 Eric Maurice, „LuxLeaks whistleblowers sentenced again”, EUobserver, 15 marca 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://euob-server.com/justice/137256

247 Comité de soutien à Antoine, „LuxLeaks verdict: A mixed feeling”, 16 marca 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://sup-port-antoine.org/en/blog/2017/03/16/luxleaks-verdict/

248 Comité de soutien à Antoine, „LuxLeaks verdict: A mixed feeling”, 16 marca 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://sup-port-antoine.org/en/blog/2017/03/16/luxleaks-verdict/

249 Comité de soutien à Antoine, „Appeal documents have been filed”, 20 lipca 2017 r., dostęp z dnia 15 października 2017 r., https://support-an-toine.org/en/blog/2017/06/07/pourvoi-cassation/

250 Komisja Europejska, „Public consultation on whistleblower protection”, strona internetowa, dostęp z dnia 15 października 2017 r., http://ec.eu-ropa.eu/newsroom/just/item-detail.cfm?item_id=54254

251 Patrz: np. Parlament Europejski, „European Parliament resolution of 6 July 2016 on tax rulings and other measures similar in nature or effect (2016/2038(INI))”, dostęp z dnia 19 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2016-0310+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN , ust. 62; lub Parlament Europejski, „European Parliament resolution of 8 July 2015 on tax avoidance and tax evasion as challenges

for governance, social protection and development in developing countries (2015/2058(INI))”, dostęp z dnia 19 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&refer-ence=P8-TA-2015-0265&language=EN&ring=A8-2015-0184 , ust. 12

252 Komisja Europejska, „Platform for Tax Good Governance. Follow-up of the Communication on the External Strategy: Toolbox spill-over effects of EU tax policies on developing countries”, 15 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 19 września 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/platform_dta_spillovers_toolbox.docx.pdf

253 ActionAid, „Stemming the Spills”, 31 lipca 2017 r., dostęp z dnia 19 września 2017 r., http://actionaid.org/sites/files/actionaid/guiding_framework.pdf

254 Inicjatywa Podatkowa z Addis Abeby, „ATI Monitoring Report 2015”, czerwiec 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.addistaxinitiative.net/documents/Addis-Tax-Initiative_Monitoring-Re-port_2015_EN.pdf , s. 80

255 Patrz np. High Level Panel on Illicit Financial Flows from Africa, „Track it! Stop it! Get it!”, zlecone przez AU/ECA Konferencję ministrów finansów, planowania i rozwoju gospodarczego, 2015, dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.uneca.org/sites/default/files/Publi-cationFiles/iff_main_report_26feb_en.pdf , s. 37

256 Pooja Rangaprasad, „Should a problem for everyone be solved by the few?”, Financial Transparency Coalition, 2 grudnia 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://financialtransparency.org/should-a-problem-for-everyone-be-solved-by-the-few/

257 Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby, „Members”, strona internetowa, dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.addistaxinitiative.net/#slider-4

258 Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby, „Financing for Development Conference The Addis Tax Initiative – Declaration”, lipiec 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.addistaxinitiative.net/documents/Addis-Tax-Initiative_Declaration_EN.pdf

259 Patrz: Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby, „Monitoring and Reporting of the Addis Tax Initiative”, brak daty, dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.addistaxinitiative.net/documents/Addis-Tax-In-itiative_Monitoring-Note_EN.pdf ; oraz Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby, „Minutes of the 2nd Meeting of the signatories of the Addis Tax Initiative”, 19 października 2016 r., https://www.addistaxinitiative.net/documents/ATI_Meeting-Minutes_10-2016_EN.pdf


261 Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby, „ATI Monitoring Report 2015”, czerwiec 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.addistaxinitiative.net/documents/Addis-Tax-Initiative_Monitoring-Re-port_2015_EN.pdf , s. 59





266 Pierwotna deklaracja ATI skupia się na rozwoju, a nie na środowisku biznesowym. Patrz: Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby, „Financing for Development Conference The Addis Tax Initiative – Declaration”,

Przypisy


lipiec 2015 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.ad-distaxinitiative.net/documents/Addis-Tax-Initiative_Declaration_EN.pdf

267 Inicjatywa podatkowa z Addis Abeby, „Members”, strona internetowa, dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.addistaxinitiative.net/#slider-4


269 Patrz np. ActionAid, „Stemming the Spills”, 31 lipca 2017 r., dostęp z dnia 19 września 2017 r., http://actionaid.org/sites/files/actionaid/guiding_framework.pdf

270 Independent Commission for Aid Impact, „UK aid’s contribution to tackling tax avoidance and evasion”, 27 września 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://icai.independent.gov.uk/html-report/uk-aids-contribution-to-tackling-tax-avoidance-and-evasion/

271 Grupa G20, „London Summit – Leaders’ Statement”, 2 kwietnia 2009 r., dostęp z dnia 10 października 2017 r., https://www.imf.org/external/np/sec/pr/2009/pdf/g20_040209.pdf

272 Juliette Garside, „Credit Suisse embroiled in major global tax evasion investigation”, The Guardian, 31 marca 2017 r., dostęp z dnia 10 października 2017 r., https://www.theguardian.com/business/2017/mar/31/uk-raids-dutch-prosecutors-tax-germany-france

273 Juliette Garside, „Credit Suisse embroiled in major global tax evasion investigation”, The Guardian, 31 marca 2017 r., dostęp z dnia 10 października 2017 r., https://www.theguardian.com/business/2017/mar/31/uk-raids-dutch-prosecutors-tax-germany-france

274 Gabriel Zucman, „Hidden Wealth of Nations”, University of Chicago Press, wrzesień 2015 r., dostęp z dnia 11 października 2017 r., http://gabriel-zucman.eu/hidden-wealth/

275 John Christensen i James Henry, „The Offshore Trillions”, The New York Review of Books, 10 marca 2016 r., dostęp z dnia 11 paździer-nika 2017 r., http://www.nybooks.com/articles/2016/03/10/the-off-shore-trillions/

276 Komisja Europejska, „Fighting tax evasion: EU and Switzerland sign historic tax transparency agreement”, informacja prasowa, 27 maja 2015 r., dostęp z dnia 10 października 2017 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5043_en.htm

277 The Federal Council, „Botschaft über die Einführung des autom-atischen Informationsaustauschs über Finanzkonten mit 41 Partnerstaaten ab 2018/2019”, 16 czerwiec 2017 r., dostęp z dnia 10 października 2017 r., https://www.admin.ch/opc/de/federal-ga-zette/2017/4913.pdf

278 OECD, „Standard for Automatic Exchange of Financial Information in Tax Matters The CRS Implementation Handbook”, sierpień 2015 r., dostęp z dnia 10 października 2017 r., https://www.oecd.org/ctp/ex-change-of-tax-information/implementation-handbook-standard-for-au-tomatic-exchange-of-financial-information-in-tax-matters.pdf

279 Financial Transparency Coalition, „Unequal exchange”, srona interneto-wa, dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://financialtransparen-cy.org/unequal-exchange/

280 OECD, „Transfer Pricing Documentation and Country-by-Country Reporting, Action 13 - 2015 Final Report”, 5 października 2015 r., dostęp z dnia 10 października 2017 r., http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/taxation/transfer-pricing-docu-mentation-and-country-by-country-reporting-action-13-2015-final-re-port_9789264241480-en#.Wdz8C2iCw2w#page3

281 OECD, „Country-by-Country Reporting: Update on exchange relationships and implementation”, strona internetowa, dostęp z dnia 10 października 2017 r., http://www.oecd.org/tax/beps/country-by-country-reporting-up-date-on-exchange-relationships-and-implementation.htm

282 Rząd Wietnamu, „Nghị định. quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp”, 24 lutego2017 r., dostęp z dnia 11 października 2017 r., http://hoian.gov.vn/tuphap/pages/detail.aspx?IDBaiViet=15645 , artykuł 4(c)

283 OECD, „Country-by-Country Reporting: Update on exchange relationships and implementation”, strona internetowa, dostęp z dnia 10 października

2017 r., http://www.oecd.org/tax/beps/country-by-country-reporting-up-date-on-exchange-relationships-and-implementation.htm


285 Michael Stothard, „France to appeal against Google’s tax case win”, 13 lipca 2017 r., dostęp z dnia 11 października 2017 r., https://www.ft.com/content/37010a38-67c1-11e7-9a66-93fb352ba1fe?mhq5j=e6


287 European Investigative Collaborations, „Malta Files”, maj 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://eic.network/projects/mal-ta-files

288 Matthew Vella, „What are the Malta Files?”, MaltaToday, 20 maja 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.maltatoday.com.mt/news/national/77384/what_are_the_malta_files#.WdYbsmiCw2w

289 Jürgen Dahlkamp, Christoph Winterbach, Gunther Latsch, Christoph Pauly i Jörg Schmitt, „Drei deutsche Konzerne, ein Klingelknopf”, Der Spiegel, 20 maja 2017 r., http://www.spiegel.de/spiegel/maltafiles-ent-tarnen-deutsche-steuervermeider-auf-malta-a-1148521.html


291 Matthew Vella, „Every year Malta wipes out €2 billion in foreign tax by giving shareholders 85% rebates on their tax”, MaltaToday, 13 września 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.maltatoday.com.mt/news/national/69486/every_year_malta_wipes_out_2_billion_in_foreign_tax_by_giving_shareholders_85_rebates_on_their_tax_#.WdYGBmiCw2x




295 Der Spiegel, „Wie deutsche Konzerne Malta als Geldparkhaus nutzen”, 19 maja 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.spiegel.de/wirtschaft/soziales/malta-wie-deutsche-konzerne-die-insel-als-steueroase-nutzen-a-1148469.html

296 Komisja Europejska, „Proposal for a Directive of the European Parlia-ment and of the Council amending Directive 2013/34/EU as regards disclosure of income tax information by certain undertakings and branches”, 12 kwietnia 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX-:52016PC0198&from=EN

297 OECD, „Transfer Pricing Documentation and Country-By-Country Reporting”, 2015, dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/taxation/trans-fer-pricing-documentation-and-country-by-country-reporting-ac-tion-13-2015-final-report_9789264241480-en#.WdYjIWiCw2w#page1 , s. 21

298 Rada Unii Europejskiej, „Interinstitutional File: 2016/0107 (COD)”, 22 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-10525-2017-INIT/en/pdf

Przypisy


299 Oxfam France, „Loi Sapin 2: les député-e-s adoptent un reporting pub-lic en trompe l’oeil”, 9 czerwca 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.oxfamfrance.org/communique-presse/justice-fis-cale/loi-sapin-2-depute-e-s-adoptent-reporting-public-en-trompe-loeil

300 Joe Kirwin, „EU Parliament May Lose Right to Veto Public Tax Report-ing”, Bloomberg, 15 listopada 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.bna.com/eu-parliament-may-n57982082726/


302 Komisja Prawna Parlamentu Europejskiego, „Opinion on the legal basis of the Commission proposal for a directive of the European Parliament and of the Council amending Directive 2013/34/EU as regards disclo-sure of income tax information by certain undertakings and branches (COM(2016)0198 – C8-0146/2016 – 2016/0107(COD))”, 17 stycznia 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2f%2fEP%2f%2fNONSGML%2b-COMPARL%2bPE-597.460%2b01%2bDOC%2bPDF%2bV0%2f%2fEN


304 Parlament Europejski, „Poprawki przyjęte przez Parlamentu Europejsk-iego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji o podatku dochodowym przez niektóre jednostki i oddziały (COM(2016)0198 – C8-0146/2016 – 2016/0107(COD)) (1) (Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)”, dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&language=EN&refer-ence=P8-TA-2017-0284

305 Cécile Barbière, „European Parliament on the fence over tax transpar-ency for multinationals”, Euractiv, 14 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.euractiv.com/section/economy-jobs/news/european-parliament-on-the-fence-over-tax-transparen-cy-for-multinationals/

306 Parlament Europejski, „Poprawki przyjęte przez Parlamentu Europejsk-iego z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji o podatku dochodowym przez niektóre jednostki i oddziały (COM(2016)0198 – C8-0146/2016 – 2016/0107(COD)) (1) (Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)”, dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&language=EN&refer-ence=P8-TA-2017-0284

307 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, „Dyrektywa Parlamentu Eu-ropejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE”, dostęp z dnia 5 październi-ka 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=O-J:L:2013:176:0338:0436:En:PDF , art. 89

308 Oxfam, „Opening the Vaults : The Use of Tax Havens by Europe’s Biggest Banks”, 27 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/bp-opening-vaults-banks-tax-havens-270317-en.pdf Barclays skomentował tę sprawę w sprawozdaniu z podziałem na poszczególne kraje: „Po-datek w Luksemburgu nie był uiszczany od większości dochodów ze względu na wyrównywanie strat lub ze względu na nieopodatkowy-wanie dywidend zgodnie z prawem obowiązującym w Luksemburgu”. Źródło: Barclays Tax, „Our 2015 country snapshot”, 29 lutego 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.home.barclays/content/dam/barclayspublic/docs/InvestorRelations/AnnualRe-ports/AR2015/Barclays%20PLC%20Country%20by%20Country%20Report%202015.pdf Gdy Oxfam skontaktował się z bankiem, ten potwierdził, że wysoka marża zysku i bardzo niskie stawki podat-

kowe w Luksemburgu wynikały z otrzymania w tym kraju dywidend niepodlegających opodatkowaniu.

309 Oxfam, „Opening the Vaults : The Use of Tax Havens by Europe’s Biggest Banks”, 27 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/bp-opening-vaults-banks-tax-havens-270317-en.pdf



312 Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim, „Are big banks’ profits in tax havens legal? The Com-mission must launch a full investigation and lift all doubts”, 28 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.socialistsand-democrats.eu/newsroom/are-big-banks-profits-tax-havens-legal-com-mission-must-launch-full-investigation-and-lift

313 Norges Bank, „Tax and Transparency”, 7 kwietnia 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.nbim.no/contentas-sets/48b3ea4218e44caab5f2a1f56992f67e/expectations-docu-ment---tax-and-transparency---norges-bank-investment-management.pdf

314 Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, „Inside The Secret World Of Offshore Mega-Trusts”, 7 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investigations/para-dise-papers/secret-world-offshore-mega-trusts/

315 Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, „Inside The Secret World Of Offshore Mega-Trusts”, 7 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.icij.org/investigations/para-dise-papers/secret-world-offshore-mega-trusts/

316 Appleby, „UK Tax reforms make Bermuda trust appealing”, 16 lutego 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., https://www.applebyglobal.com/insights/insights-2017/uk-tax-reforms-make-bermuda-trusts-ap-pealing-february-2017.aspx

317 BBC, „Paradise Papers: Tax haven secrets of ultra-rich exposed”, 6 listopada 2017 r., dostęp z dnia 8 listopada 2017 r., http://www.bbc.com/news/uk-41876942

318 Appleby, „Appleby reaction to media coverage”, 6 listopada 2017 r., dostęp z dnia 7 listopada 2017 r., https://www.applebyglobal.com/media-statements/appleby-reaction-to-media-coverage.aspx

319 Luke Harding, „The Global Laundromat: how did it work and who ben-efited?”, The Guardian, 20 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.theguardian.com/world/2017/mar/20/the-global-laundromat-how-did-it-work-and-who-benefited

320 The Organized Crime and Corruption Reporting Project, „The Russian Laundromat Exposed”, 20 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.occrp.org/en/laundromat/the-russian-laundro-mat-exposed/

321 The Organized Crime and Corruption Reporting Project, „The Azerbaija-ni Laundromat”, wrzesień 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.occrp.org/en/azerbaijanilaundromat/

322 Luke Harding, „Everything you need to know about the Azerbaijani Laundromat”, The Guardian, 4 września 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.theguardian.com/world/2017/sep/04/everything-you-need-to-know-about-the-azerbaijani-laundromat

323 Bo Elkjær, „Interaktiv grafik: Se hvordan momsfusk trækker tråde til terrormistænkte”, Danmarks Radio, 25 stycznia 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.dr.dk/nyheder/penge/interak-tiv-grafik-se-hvordan-momsfusk-traekker-traade-til-terrormistaenkte

324 Bo Elkjær, Mads Nilsson i Troels Kingo Larsen, „To ministre i samråd om terrorsvindel for millioner”, Danmarks Radio, 29 czerwca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.dr.dk/nyheder/ind-land/ministre-i-samraad-om-terrorsvindel-millioner

Przypisy


325 Bo Elkjær, Mads Nilsson i Troels Kingo Larsen, „Kapitel 2: Danske direktører i hellig krig”, Danmarks Radio, 25 stycznia 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r,, https://www.dr.dk/nyheder/webfeature/krigsdirektorene Osoba zarejestrowana jako dyrektor zaprzeczyła, że była faktycznym właścicielem spółki, i zasugerowała, że jej nazwisko i dowód tożsamości mógł zostać użyty bezprawnie przez innych.

326 Bo Elkjær, Mads Nilsson i Troels Kingo Larsen, „Kapitel 2: Danske direktører i hellig krig”, Danmarks Radio, 25 stycznia 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.dr.dk/nyheder/webfeature/krigsdirektorene

327 EY, „Corporate misconduct — individual consequences”, 14th Global Fraud Survey 2016, dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/ey-global-fraud-survey-2016/$FILE/ey-global-fraud-survey-final.pdf, s. 4

328 Ben Stupples, „HSBC Shows ‘Support’ for Public Beneficial Ownership Registers”, Bloomberg, 27 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.bna.com/hsbc-shows-support-n57982085758/

329 Pismo do Senatu USA z dnia 7 września 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.globalwitness.org/docu-ments/18603/Updated_Investor_sign_on_letter_re_ITLEAA_Sen-ate_20160901.pdf

330 http://ec.europa.eu/justice/civil/financial-crime/applying-legislation/index_en.htm

331 Rada Unii Europejskiej, „Money laundering and terrorist financing: Council agrees its negotiating stance”, 20 grudnia 2017 r,, dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/12/20-money-laundering-and-terrorist-fi-nancing/

332 Komisja Europejska, „Commission Staff Working document. Impact Assessment. Accompanying the document Proposal for a Directive of the European Parliament and the Council amending Directive (EU) 2015/849 on the prevention of the use of the financial system for the purposes of money laundering or terrorist financing and amending Directive 2009/101/EC”, 5 lipca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX-%3A52016SC0223 , s. 100

333 Komisja Europejska, „Commission Staff Working document. Impact Assessment. Accompanying the document Proposal for a Directive of the European Parliament and the Council amending Directive (EU) 2015/849 on the prevention of the use of the financial system for the purposes of money laundering or terrorist financing and amending Directive 2009/101/EC”, 5 lipca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX-%3A52016SC0223 , s. 100

334 Laure Brillaud, „Has the EU Council even heard about the Panama Papers?”, Transparency International EU, 20 grudnia 2016 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://transparency.eu/has-the-europe-an-council-even-heard-about-the-panama-papers/

335 Patrz: rozdziały krajowe na temat poszczególnych krajów.336 Parlament Europejski, „Sprawozdanie w sprawie wniosku dotyczącego

dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu i zmie-niającej dyrektywę 2009/101/WE”, 9 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8-2017-0056+0+DOC+XML+V0//EN Raport zawiera treść sugerowaną przez Komisję Europejską oraz zmiany zaproponowane przez Parlament

337 Robert Palmer i Sam Leon, „What does the UK Beneficial Ownership Data Show Us?”, Global Witness, 22 listopada 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., https://www.globalwitness.org/en/blog/what-does-uk-beneficial-ownership-data-show-us/

338 Parlament Europejski, „Sprawozdanie w sprawie wniosku do-tyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywa-niu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania

terroryzmu i zmieniającej dyrektywę 2009/101/WE”, 9 marca 2017 r., dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8-2017-0056+0+-DOC+XML+V0//EN

339 Andres Knobel, „Trusts: Weapons of Mass Injustice?”, Tax Justice Network, 13 lutego 2017 r,, dostęp z dnia 5 października 2017 r., http://www.taxjustice.net/wp-content/uploads/2017/02/Trusts-Weapons-of-Mass-Injustice-Final-12-FEB-2017.pdf

340 Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC) i Stowarzyszenie Licencjonowanych Certyfikowanych Księgowych (ACCA), „G20 public trust in tax”, marca 2017 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r,, https://www.ifac.org/system/files/publications/files/G20-Public-Trust-in-Tax.pdf

341 Carola Iñiguez, „Statement on behalf of the Group of 77 and China by Carola Iñiguez, Undersecretary of International Organizations of Ecuador, at the ECOSOC Special Meeting on International Cooperation in Tax Matters”, Siedziba główna Organizacji Narodów Zjednoczonych, Nowy Jork, 7 kwietnia 2017 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.g77.org/statement/getstatement.php?id=170407b

342 Patrz np. Parlament Europejski, „Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach”, dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2016-0310+0+DOC+XML+V0//EN , ust. 60, lub Parlament Europejski, „Rezolucja Parlamentu Europejskie-go z dnia 8 lipca 2015 r. w sprawie unikania zobowiązań podatkowych i uchylania się od opodatkowania jako wyzwań dla zarządzania, ochro-ny socjalnej i rozwoju w krajach rozwijających się (2015/2058(INI))”, dostęp z dnia 19 września 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&reference=P8-TA-2015-0265&lan-guage=EN&ring=A8-2015-0184 , ust. 13

343 Komisja Europejska, „Answer given by Mr Moscovici on behalf of the Commission”, 30 maja 2016 r., dostęp z dnia 1 listopada 2017 r., http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?refer-ence=P-2016-002732&language=EN

344 Patrz: rozdziały krajowe pod hasłem „Globalne rozwiązania”345 Mahlatse Mminele, „Remarks by Mr. Mahlatse Mminele Depute Per-

manent Representative of the Permanent Mission of the Republic of South Africa to the United Nations at the Special Meeting of ECOSOC on International Cooperation in Tax Matters”, Siedziba główna Organ-izacjia Narodów Zjednoczonych, Nowy Jork, 7 kwietnia 2017 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2017/04/ICTM2017_Statement_SouthAfrica-1.pdf

346 Patrz np. Grupa G20, „G20 Leaders’ Declaration – Shaping an intercon-nected world”, Hamburg, 7/8 lipca 2017 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r,, https://www.bundesgesundheitsministerium.de/fileadmin/Dateien/3_Downloads/E/Erklaerungen/G20-leaders-declaration.pdf

347 OECD, „Inclusive Framework on BEPS”, wrzesień 2017 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://www.oecd.org/tax/flyer-inclu-sive-framework-on-beps.pdf

348 OECD, „BEPS 2015 Final Reports”, 2015, dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/ctp/beps-2015-final-reports.htm

349 OECD, „OECD Secretary-General Report to the G20 Finance Ministers and Central Bank Governors”, wrzesień 2015 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/g20/topics/taxation/oecd-secre-tary-general-tax-report-to-g20-FMCBG-september-2015.pdf , s. 11

350 OECD, „A brief history of AEOI”, dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://www.oecd.org/tax/automatic-exchange/about-automatic-ex-change/#d.en.368731

351 Patrz np. OECD, WB, MFW i ONZ, „Enhancing the Effectiveness of External Support in Building Tax Capacity in Developing Countries”, lipiec 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://pubdocs.worldbank.org/en/858011469113510187/Enhancing-the-Effective-ness-of-External-Support-in-Building-Tax-Capacity.pdf , s. 5

352 Bank Światowy, „First Global Conference of the Platform for Collab-oration on Tax - Taxation and the Sustainable Development Goals”,

Przypisy


strona internetowa, dostęp z dnia 25 października 2017 r., http://www.worldbank.org/en/events/2017/06/06/first-global-conference-of-the-platform-for-collaboration-on-tax#1

353 Eurodad i wsp., „10 Reasons Why an Intergovernmental UN Tax Body Will Benefit Everyone”, czerwiec 2015 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://eurodad.org/files/pdf/55828f0985a99.pdf

354 OECD, „Guidance on Transfer Pricing Documentation and Coun-try-by-Country Reporting – Action 13: 2014 deliverables”, dostęp z dnia 25 września 2015 r.: http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/down-load/2314301e.pdf?expires=1443173878&id=id&accname=guest&-checksum=39DD2063821EFDAD7A034988AFFA53B9, s. 35-37

355 Beata Szydło, „Naszym celem jest uszczelnienie systemu podatkowe-go i walka z tymi, którzy wyłudzają pieniądze z budżetu państwa”, 6 lipca 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.premier.gov.pl/en/news/news/prime-minister-beata-szydlo-our-objective-is-to-tighten-the-leaking-tax-system-and-fight.html

356 Ministerstwo Finansów, „Rząd przyjął wstępny projekt ustawy budżetowej na rok 2018”, 24 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wiadomosci/komunikaty/-/asset_publisher/6Wwm/content/rzad-przyjal-wstepny-projekt-ustawy-budzetowej-na-rok-2018/pop_up?redirect=http%3A%2F%2Fwww.mf.gov.pl%2Fministerst-wo-finansow%2Fwiadomosci%2Fkomunikaty%3Fp_p_id%3D101_IN-STANCE_6Wwm%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dpop_up-%26p_p_mode%3Dview%26p_r_p_564233524_tag%3Dsent%26_101_IN-STANCE_6Wwm_changeViewTo%3Dabstracts

357 Patrz poniżej: hasło „Przejrzystość”358 TVN24bis, „Rząd przyjął projekt noweli o VAT, by zmniejszyć nadużycia

w rozliczaniu podatku VAT”, 25 października 2016 r., dostęp z dnia 26 września 2017 r., http://tvn24bis.pl/pieniadze,79/vat-rzad-przyjal-pro-jekt-noweli-o-vat-by-zmniejszyc-naduzycia,686815.html

359 Financial Times, „Poland scales back debt plans after tax crackdown”, 22 lipca 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.ft.com/con-tent/b117e72e-5696-11e7-80b6-9bfa4c1f83d2

360 BDO, „Poland stiffens punishment for VAT fraud and errors”, 7 lipca 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.bdo.be/en-gb/insights/indirect-tax-news/2017/indirect-tax-news-july-2017

361 KPMG, „CIT obligations on closed-end investment funds (FIZ),”, Alert podatkowy od KPMG w Polsce, grudzień 2016 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/pl/pdf/2016/12/pl-Tax-Alert-KPMG-2016-12-06-New-rules-of-taxation-of-Investment-Funds-for-1-January-2017.pdf?utm_source=Subscrip-tion&utm_campaign=TaxAlert&utm_medium=PDFEn

362 The Warsaw Voice, „Poland eyes raising PLN 2.5bn from amending taxation of closed-end funds”, 3 listopada 2016 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.warsawvoice.pl/WVpage/pages/article.php/37120/news

363 The Warsaw Voice, „Poland eyes raising PLN 2.5bn from amending taxation of closed-end funds”, 3 listopada 2016 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.warsawvoice.pl/WVpage/pages/article.php/37120/news

364 Rada Unii Europejskiej, „Rada do spraw gospodarczych i finansowych – Posiedzenie jawne”, 23 maja 2017 r., dostęp z dnia 3 sierpnia 2017 r., https://video.consilium.europa.eu/en/webcast/044d6f5d-a5ee-49e3-9d07-e7890b4103bb

365 Ministerstwo spraw zagranicznych, Rzeczpospolita Polska, „Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2016-2020”, 2015, dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.polskapomoc.gov.pl/download/files/Dokumenty_i_Publikacje/Program_wieloletni_2016-2020/WPWR_2016-2020_ENG_broszura.pdf , s. 59.

366 Ministerstwo spraw zagranicznych, Rzeczpospolita Polska, „Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2016-2020”, 2015, dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.polskapomoc.gov.pl/download/files/Dokumenty_i_Publikacje/Program_wieloletni_2016-2020/WPWR_2016-2020_ENG_broszura.pdf, s. 59.

367 Jessica Silbering-Meyer, „Poland Issues Draft Amendment on Public

Disclosure of Country-by-Country Reporting Information”, Thomson Reuters, 27 lipca 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., https://tax.thomsonreuters.com/blog/checkpoint/Poland-Issues-cbc-amendment

368 Jaroslaw Krolak, „Biznes: jawne podatki to igrzyska dla ludu”, Puls Biznesu, 18 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.pb.pl/biznes-jawne-podatki-to-igrzyska-dla-ludu-866679#

369 Patrz: na przykład Fundacja Batorego, „Stanowisko Fundacji Batorego w sprawie sygnalistów”, 2016, dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., http://www.sygnalista.pl/dla-pracownika/stanowisko-fundacji-batore-go-w-sprawie-sygnalistow/

370 Gazeta Prawna, „Ochrona prawna sygnalistów: Rząd umywa ręce, ale zmiany idą z UE”, 3 czerwca 2016 r., dostęp z dnia 25 lipca 2017 r., http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/948849,tajem-nica-przedsiebiorstwa-sygnalisci.html

371 Rządowe Centrum Legislacji, „Projekt ustawy o przeciwdziałaniu pra-niu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu”, utworzony dnia 5 maja 2017 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12298001/katalog/12431412#12431412

372 Rządowe Centrum Legislacji, „Ustawa projekt AML 12.07.2017”, 12 lipca 2017 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12298001/12431402/12431403/dokument287002.pdf , s. 9.

373 Rządowe Centrum Legislacji, „Ustawa projekt AML 12.07.2017”, 12 lipca 2017 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12298001/12431402/12431403/dokument287002.pdf , s. 9.

374 Rządowe Centrum Legislacji, „Ustawa projekt AML 12.07.2017”, 12 lipca 2017 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12298001/12431402/12431403/dokument287002.pdf, s. 39.

375 Odpowiedź polskiego rządu na pytania w kwestionariuszu.376 Odpowiedź polskiego rządu na pytania w kwestionariuszu.377 Spotkanie z przedstawicielami polskiego Ministerstwa Finansów

z dnia 7 sierpnia 2017 r.378 Raport na temat wdrożenia planu działania przeznaczonego do

realizacji przez Ministerstwo Finansów w roku 2016 i dotyczącego nielegalnych przepływów finansowych w kontekście walki z unika-niem podatków w ramach polityki spójności rozwoju, Ministerstwo Finansów 2017, Raport w języku polskim.

379 Patrz: tabela 5 w rozdziale 4.5 dotyczącym „Dwustronnych umów podatkowych – prawa do opodatkowania”

380 Umowa między Austrią a Nepalem nie została uwzględniona w oblicza-niu średniej obniżki stawek podatkowych dla krajów rozwijających się, ponieważ niemożliwe okazało się znalezienie ustawowych stawek podatkowych w Nepalu.

381 Patrz rycina 3 w rozdziale 4.5 dotyczącym „Dwustronnych umów podatkowych – prawa do opodatkowania”

382 Eurodad i wsp.., „10 Reasons Why an Intergovernmental UN Tax Body Will Benefit Everyone”, czerwiec 2015 r., dostęp z dnia 18 sierpnia 2017 r., http://eurodad.org/files/pdf/55828f0985a99.pdf , s. 85.

383 Monika Dziedzic, „Poland: The benefits of operating in a special economic zone’, International Tax Review”, 30 maja 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.internationaltaxreview.com/Arti-cle/3721575/Poland-The-benefits-of-operating-in-a-special-econom-ic-zone.html

384 PwC, „Poland – corporate – significant developments”, 29 maja 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., http://taxsummaries.pwc.com/ID/Poland-Corporate-Significant-developments

385 KPMG, „A guide to special economic zones in Poland”, 2009, dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.paih.gov.pl/files/?id_plik=10800 , s. 17.

386 Colliers International, „Special economic zones in Poland – 2016”, dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.colliers.com/en-pl/-/media/files/emea/poland/reports/2016/Colliers_Report_Special_Econom-ic_Zones_Poland_EN.pdf , s. 4.

387 PwC, „Poland – Corporate – Taxes on corporate income”, 29 maja 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., http://taxsummaries.pwc.

Przypisy


com/ID/Poland-Corporate-Taxes-on-corporate-income388 VAT.pl, „15% podatek CIT dla małych przedsiębiorców od 2017 roku”,

22 czerwca 2016 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., www.vat.pl/2206-15-podatek-cit-dla-malych-przedsiebiorcow-od-2017-ro-ku-10975/

389 PwC, „Poland – Corporate – Taxes on corporate income”, 29 maja 2017 r., dostęp z dnia 25 sierpnia 2017 r., http://taxsummaries.pwc.com/ID/Poland-Corporate-Taxes-on-corporate-income

390 Polskie Ministerstwo Finansów, „Procedura dotycząca uprzedniego po-rozumienia cenowego”, 25 stycznia 2017 r., dostęp z dnia 2 listopada 2017 r., www.finanse.mf.gov.pl/cit/ceny-transferowe1/uprzednie-poro-zumienia-cenowe-apa/procedura-zawierania-apa

391 Komisja Europejska, „Statistics on APAs in the EU at the End of 2015”, 20 października 2016 r., dostęp z dnia 25 października 2017 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/jtpf0152016ena-

pa.pdf392 Rada Gospodarcza i Społeczna ONZ, „Appointment of 25 members

to the Committee of Experts on International Cooperation in Tax Matters”, notatka Sekretarza Generalnego, 10 sierpnia 2017 r., dostęp z dnia 13 listopada 2017 r., http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=E/2018/9/Add.1

393 Raport na temat wdrożenia planu działania przeznaczonego do realizacji przez Ministerstwo Finansów w roku 2016 i dotyczącego nielegalnych przepływów finansowych w kontekście walki z unika-niem podatków w ramach polityki spójności rozwoju, Ministerstwo Finansów 2017 (Raport w języku polskim).

Przypisy

This report has been produced with the financial assistance of the Norwegian Agency for Development Cooperation (Norad) and Open Society Foundations.

The contents of this publication are the sole responsibility of Eurodad and the authors of the report, and can in no way be taken to reflect the views of the funders.

Niniejszy raport poświęcony jest pamięci Daphne Caruana...

Documents

Transcript of Niniejszy raport poświęcony jest pamięci Daphne Caruana...