Nie patrz w sp‡owia‡e przesz‡e lato

– 27 –

CHWILA ODDECHU...

Trudno wracaæ do ulotnych chwil,gdy s³owa przemykaj¹ siê nieomalprzez czas, gdy ³owiæ je trzeba nad-stawiaj¹c d³onie pod wiatr. Znamwnêtrza domów, gdzie godzinymieszkaj¹ na sosnowych deskachstrychu, po�ród gazet rozpamiêtu-j¹cych minione zdarzenia.

Wêdrówki sekundPrzez stary zegar

wolniej p³ynie czaswieczorem kwietniowym pachn¹-

cym �wie¿¹ miêt¹p³yn¹ sekundy

uczepione kropel wodyp³yn¹ wiosennym

wezbranym strumieniema nad ³¹kami

zajka krzyczy.

Zapach zieleniTaki las

gdzie s³owawyrastaj¹ kwiatami czeremchygorzkimi, bia³ymi, potrzebnymi

taki lasgdzie

krok za krokiemidê w zapachu zieleni.

Lubiê �wiat niemych a jak¿e wy-mownych istot, które zawsze za-czynaj¹ swe istnienie w zieleni.Potem zwykle s¹ niespodzianki...

Ró¿a czy zorza ?Zakwit³a

dzisiaj ranoró¿a czerwona

a przecie¿ o tej porzenie kwitn¹ ró¿e

lecz zorze

Cicha ciemno�æPodp³ywa do stóp

wi�lan¹ fal¹szuka pieszczoty nieruchomych d³oni

w cichej, ciep³ej ciemno�cigasn¹ ostatnie spojrzenia

starej sosny,noc.

Niestety, wszystko koñczy siê, koñ-czy³o siê tak¿e lato. Czysty �niegprzykrywa³ obrazy zielonej wiosny,b³êkitnego chabrami lata, br¹zo-wej jesieni. Cisza pierwszych p³at-ków, zwykle ciemno�æ porankai ciep³o powitania nowego dnia �oby by³.

Sp³owia³e latoProstuje promienie ksiê¿yc,

przeci¹gaj¹ siê zachodnie chmuryzanim noc zetrze z nich kolory,

czarny kos znikn¹³ ju¿ w ga³êziachja³owca.

Zamy�lony i pogodnyzapada wieczór.

Milczêa przecie¿ mam tyle s³ów dla ciebie,tylko dlaczego przemykaj¹ chy³kiem

jak sp³oszone wiatrem jesienne li�cie ?Nie patrz w sp³owia³e przesz³e lato,

gdypada nowy, czysty �nieg.

mgr farm. Lidia Maria Czy¿fot. Olga Sierpniowska

Nie patrz w sp³owia³e przesz³e lato

Znam te¿ wiosenne godziny roz-mów rozpoczynaj¹cych lub koñcz¹-cych zamierzenia, marzenia lub za-dania. Nie zawsze przeprowadza-ne pod dachem, po�ród �cian, naj-cieplejszych nawet. Czasem wartopój�æ przed siebie...

Niedaleko moich marzeñ o �wie-cie, o podró¿y przez Czas by³a Rze-ka. Na powitanie nadchodz¹cejspokojnej nocy zawsze mo¿na by³opodaæ jej rêkê. Z miêkkim i cie-p³ym u�miechem przygl¹da³a siêtemu do�wiadczona stara Sosna.

– 28 –

BIBLIOTEKA PROFESJONALISTY

LET PHARMACY LIVE!Pharmacist, learn English! To

dwa pierwsze zdania, jakie us³y-sza³em podczas studiów na lekto-racie z jêzyka angielskiego.

I trudno siê z nimi nie zgodziæ, bowszyscy chcemy, ¿eby farmacja ¿y³a(d³ugo i szczê�liwie) i wszyscy rozu-miemy, ¿e farmaceuta powinien uczyæsiê angielskiego nie tylko ze wzglêduna mo¿liwo�ci pracy w Wielkiej Bry-tanii (nie zachêcamy nikogo do emi-gracji!), czy w trosce o pacjentów �obcokrajowców coraz liczniej odwie-dzaj¹cych Polskê, a tym samym�polskie apteki. Jêzyk angielski to prze-cie¿ jêzyk wspó³czesnej nauki, a ta takszybko posz³a naprzód, ¿e ³acina po-zwalaj¹ca kiedy� porozumieæ siê far-maceutom (i lekarzom) na ca³ym�wiecie dzisiaj ju¿ nie wystarcza.Przekona³em siê o tym sam w apte-kach w Szwecji, we W³oszech, czyna Kubie. �Misce fiat pulvis� wystar-cza do pewnego momentu. I oczywi-�cie wszystkie najnowsze doniesienianaukowe ukazuj¹ siê w jêzyku angiel-skim.

Angielski sta³ siê wiêc niezbêdnyw pracy polskiego aptekarza, ale znauk¹ tego jêzyka bywa ró¿nie. Nie

znam dok³adnych statystyk, alez prawdopodobieñstwem granicz¹-cym z pewno�ci¹ mo¿na za³o¿yæ, ¿enadal wiêkszo�æ farmaceutów studiakoñczy³a w epoce, gdy angielskiegonie uczono w ogóle, albo uczono poprostu by �odhaczyæ� przewidzianeprogramem studiów zajêcia. Zreszt¹i teraz z lektoratami ró¿nie bywa.A po studiach, jak zawsze brakuje cza-su. I je�li ju¿ nawet ten czas wygo-spodarujemy, to konia z rzêdem temu,kto znajdzie profesjonalnie prowadzo-ny kurs dla aptekarzy. Pozostaje za-tem ukoñczyæ �zwyk³y� angielski, apotem samodzielnie dokszta³ciæ siê wjêzyku bardziej specjalistycznym. Ba,tylko jak to zrobiæ, kiedy brakuje do-brych, profilowanych podrêczników?

Cieszy wiêc, ¿e w ksiêgarniachpojawi³ siê �Praktyczny s³ownikfarmaceutyczny angielsko � polskii polsko - angielski�, pod redakcj¹Jaros³awa Jó�wiaka. Niestety, odrazu muszê zacz¹æ od zasmucaj¹ce-go spostrze¿enia: przy redagowaniupierwszego w Polsce s³ownika dla ap-tekarzy nie bra³ udzia³u ani jeden far-maceuta. Ca³o�æ opracowali lekarze.Nie piszê tego, by zmniejszyæ warto�æich pracy, ale by u�wiadomiæ oczywi-sty wydawa³oby siê fakt, ¿e ka¿daprofesja ma swoj¹ specyfikê, w tyms³ownictwo, czasami prawie ¿argon,zrozumia³y tylko dla tych, którzy danyzawód na co dzieñ wykonuj¹. Czynaprawdê tak trudno by³o zaprosiæ dowspó³pracy farmaceutê? Mo¿e wte-dy unikniêto by wpadek takich, jaknieumieszczenie w ksi¹¿ce dla farma-ceutów t³umaczenia s³owa �pistel�,zwrotów �podwójna �lepa próba�,�mieszanina�, ¿e o �mieszaninie eu-tektycznej� ju¿ nie wspomnê. Brak ichbardzo w s³owniku. Znalaz³o siê za tomiejsce dla np. �naciêcia cia³a rzêsko-wego�, czy �ominiêcia udowo � pod-kolanowego�, zwrotów, których far-maceuci u¿ywaj¹ znacznie rzadziej ni¿lekarze. Autorzy wyja�niaj¹ wpraw-dzie, ¿e to s³ownik przeznaczony rów-nie¿ dla lekarzy i naukowców, ale sami

w tytule dopisali przymiotnik �farma-ceutyczny� i to powinno okre�laæ cha-rakter publikacji.

S³ownik powsta³ na bazie portaluleksyka.pl. W papierowym wydaniuznalaz³y siê has³a obejmuj¹ce ro�linylecznicze, substancje aktywne, a na-wet biologiê molekularn¹ i genetykê.Na pierwszych stronach umieszczo-no ryciny przedstawiaj¹ce kolejnouk³ad kostno � szkieletowy, osobnoczaszkê, budowê cia³a mê¿czyznyi kobiety oraz g³owê. Znalaz³o siê tak-¿e kilkana�cie przyk³adowych dialo-gów i wyra¿eñ. Wed³ug mnie zabra-k³o jednak przynajmniej kilku zdañwyja�nienia, jak dzia³a system opiekizdrowotnej i refundacji leków w kra-jach unijnych albo chocia¿ odpowied-nich linków i �róde³ ksi¹¿kowych.

Byæ mo¿e wspomniane brakii ograniczony dobór s³ownictwa maj¹swoje �ród³o nie tylko w niedokopto-waniu do zespo³u farmaceuty, ale rów-nie¿ w ograniczonej objêto�ci s³owni-ka. Spowodowa³a ona tak¿e to, ¿e wczê�ci angielsko � polskiej has³a g³ów-ne zapisano wy³¹cznie w pisowni ame-rykañskiej, bo to ona w³a�nie dominu-je w pi�miennictwie miêdzynarodo-wym. Pisowniê brytyjsk¹ uwzglêdnio-no jako synonim drugiego has³a. Po-zostaje mieæ nadziejê, ¿e po pierw-szym wydaniu wkrótce uka¿e siê ob-szerniejsza wersja s³ownika. Wierzêrównie¿, ¿e w zespole redakcyjnymznajdzie siê wtedy miejsce dla farma-ceuty.

Pochwaliæ nale¿y szatê graficzn¹i edytorsk¹ staranno�æ. Ksi¹¿ka jestzszyta, papier wystarczaj¹co odpor-ny na wielokrotne u¿ycie, a oprawa �chocia¿ miêkka � wykonana z grube-go, foliowanego papieru, dziêki cze-mu jest zmywalna.

mgr farm. Tomasz Wypych

�Praktyczny s³ownik farmaceu-tyczny angielsko � polski i polsko- angielski�, pod redakcj¹ Jaros³a-wa Jó�wiaka, Wydawnictwo �Me-dyk�, 2008

– 29 –

RYNEK LEKÓW

W ostatnich miesi¹cach ogromiewzros³a ilo�æ prób wprowadzenia doobrotu na terenie Unii Europejskiejsfa³szowanych b¹d� podrobionychproduktów leczniczych. KomisjaEuropejska coraz g³o�niej ostrzegamieszkañców Unii Europejskiejprzed konsekwencjami zatrwa¿aj¹-co wysokiego wzrostu poda¿y pod-robionych produktów leczniczychi kosmetycznych. �Celnicy tylkow ubieg³ym roku wykryli trzy razywiêcej prób wprowadzenia do ob-rotu sfa³szowanych leków na terenUnii Europejskiej w porównaniu zrokiem 2006� � stwierdzi³ KomisarzEuropejski ds. Podatków LaszloKovacs. Liczba zarekwirowanychproduktów leczniczych wzros³a wtym samym okresie o 51 %. �Mamydo czynienia z ogromnym niebezpie-czeñstwem dla zdrowia i ¿ycia euro-pejskich pacjentów�, dodaje Ko-vacs. W Polsce, jak poinformowa³agazeta bran¿y medycznej S³u¿baZdrowia, tylko w pierwszym kwar-tale br. celnicy zatrzymali 105 tys.opakowañ leków (liczonych czê�cio-wo jako blistry, czê�ciowo jako kap-su³ki, zale¿nie od formy opakowa-nia). W 2006 roku podróbki stano-wi³y ok. 0.5 % kontrabandy wykry-tej na granicach a w pierwszym kwar-tale br. by³o to ju¿ prawie 8 %. Obok

preparatów wzmacniaj¹cych po-tencjê mê¿czyzn najczê�ciej pod-rabiane i fa³szowane s¹ produktyobni¿aj¹ce wysoki poziom chole-sterolu we krwi oraz leki przeciwosteoporozie. W sumie celnicy unijnizarekwirowali 6,1 mln sfa³szowanychartyku³ów kosmetycznych oraz po-nad 4 mln tabletek i innych medyka-mentów. �Stwierdzamy ca³kiemnowe alarmuj¹ce tendencje i kierun-ki�, stwierdzi³ Kovacs. Podobnie jakw przypadku produktów leczniczychrównie¿ w przypadku zabawek dzie-ciêcych mamy powa¿ne podstawydo niepokoju. W roku 2007 fa³szer-stwo w tym zakresie wzros³o o 98%. W sumie w roku 2007 na euro-pejskich granicach celnikom uda³o siêudaremniæ oko³o 43 tys. prób prze-mytu sfa³szowanych produktów lecz-niczych podczas, gdy w roku 2006liczba ta oscylowa³a w okolicy 37 tys.Liczba zarekwirowanych opakowañspad³a w tym samym okresie ze 128mln do 79 mln. sztuk. Przyczyn spad-ku, jak to wyja�nia Komisja Euro-pejska upatrywaæ mo¿na w nowej�technologii� przemytu polegaj¹cejna zmniejszeniu jednorazowo prze-mycanych liczby sztuk danego pro-duktu tj. leku czy kosmetyku. Zda-niem Komisji do spadku liczby prze-chwytywanych opakowañ zafa³szo-

wanych produktów niew¹tpliwieprzyczyni³ siê internet. Transakcjedokonywane drog¹ internetow¹a przede wszystkim realizacja zamó-wieñ (dostawa do odbiorcy) nie sta-nowi bezpo�redniego ryzyka dlaosób to wykonuj¹cych. Przesy³kêdostarczaj¹ do odbiorcy firmy pocz-towe i kurierskie a zleceniodawcynajczê�ciej s¹ bezimienni. Ponadtoprze internet zamawia siê o wielemniejsz¹ liczbê opakowañ w porów-naniu z liczbami jednorazowo prze-mycanymi przez bariery celne meto-dami tradycyjnymi. Spadek wykry-wanych kontraband w ogóle nieoznacza wzrostu bezpieczeñstwa dlaeuropejskich pacjentów. Maj¹c nauwadze powy¿sze twierdzê, ¿e inter-netowe zakupy produktów leczni-czych powinno ograniczyæ siê do nie-zbêdnego minimum a w zasadzie zli-kwidowaæ. Ka¿dy zapyta dlaczego?.Odpowied� jest prosta. Okazuje siê,¿e bardzo czêsto ekspertom z bran-¿y farmaceutycznej trudno jest od-ró¿niæ lek od jego podrobionej b¹d�sfa³szowanej wersji. A co ma w ta-kim przypadku zrobiæ zwyk³y pa-cjent? Jak to ju¿ wcze�niej pisa³em(�Komu potrzebne s¹ apteki inter-netowe?�), nie mniej trudno jest od-ró¿niæ prawdziw¹ aptekê internetow¹od tej, za któr¹ stoi sprytny �przed-

Uwaga na sfa³szowane produkty leczniczei kosmetyki!!!

Nie jest ¿adn¹ tajemnic¹, ¿e oko³o 10 % produktów leczniczych znajduj¹cych siê w �wiatowym obrociestanowi¹ zafa³szowania i podróbki. W krajach rozwiniêtych liczba to oscyluje na poziomie 1 %, a z kolei wkrajach trzeciego �wiata siêga 80 %. O tym, ¿e fa³szowanie, podrabianie oraz handel takimi produktamileczniczymi jest do�æ lukratywny �wiadcz¹ nastêpuj¹ce dane: Kilogram Viagry (cytrynian sildenafilu)kosztuje 90 tys. a kilogram heroiny 50 tys. euro. Jak widaæ s¹ to olbrzymie kwoty i nie ma siê co dziwiæ,¿e kusz¹ one niektóre osoby do zachowañ o charakterze kryminalnym.

– 30 –

siêbiorca�. Niebezpieczeñstwo za-tem jest ogromne i dziwiæ nale¿y siêpostawie naszych w³adz, ¿e tak spo-kojnie podchodz¹ do tego proble-mu. W zasadzie to nie podchodz¹,bo nie robi¹ nic. Mo¿e urzêdnicyministerstwa zdrowia czekaj¹ na tra-gediê. Dziwne, bo w zwi¹zku z bar-dzo problematycznym zagro¿eniemwywo³anym w ubieg³ym roku spraw¹Corhydronu, postawili oni na nogiwszystkie mo¿liwe s³u¿by, z policjan-tami, listonoszami i dozorcami w³¹cz-nie. Natomiast w przy-padku tak oczywistegoniebezpieczeñstwa ja-kim jest internetowasprzeda¿ produktówleczniczych w tymprzede wszystkim fa³-szywych i podrobio-nych zagro¿enie jest owiele powa¿niejsze.Dlatego moim zdaniemwykorzystuj¹c ostatnieinformacje i doniesieniasamorz¹d aptekarski wnaszym kraju a organi-zacje zrzeszaj¹ce far-maceutów w Europie ina ca³ym �wiecie winny jak najszyb-ciej zainicjowaæ akcjê u�wiadamia-j¹c¹ pacjentom zagro¿enia wynika-j¹ce z zakupu produktów leczniczychprzez internet. Akcjê tê nale¿a³obyskierowaæ zarówno do w³adz i or-ganizacji krajowych jak europejskichodpowiedzialnych za bezpieczeñ-stwo zdrowia i ¿ycia obywateli. My-�lê, ¿e jest to nasz obowi¹zek, odktórego nikt ani nic nas nie zwolni inie wyt³umaczy. Któ¿ inny, jak nie myfarmaceuci - �eksperci od leków�ma o tym mówiæ spo³eczeñstwu.Wykorzystajmy fakt, ¿e powo³ane doochrony zdrowia i ¿ycia obywateliurzêdy i instytucje nie wykonuj¹ swo-ich zadañ w sposób gwarantuj¹cybezpieczeñstwo swoim obywatelom.

Niew¹tpliwie dziwi te¿ politykamiêdzynarodowych koncernów far-maceutycznych, które ci¹gle zewzglêdów ekonomicznych korzy-staj¹ ze wschodnioazjatyckich firm,które produkuj¹ surowce na ich po-trzeby. Nieuczciwi kontrahenci pozanormaln¹, na zasadzie umowy pro-dukcj¹ uruchamiaj¹ dodatkowe linieprodukcyjne poza wszelk¹ kontrol¹zagwarantowan¹ w umowie. Ta �ce-lowa nadwy¿ka� to g³ówne �ród³oprodukcji zafa³szowanych leków�

trafiaj¹cych na rynki europejskiei �wiatowe. Szacuje siê, ¿e w tymsamym roku warto�æ obrotów pre-paratami zawieraj¹cymi sfa³szowan¹Viagrê siêgn¹³ 2 mld euro podczas,gdy obrót Viagr¹ pochodz¹c¹ od le-galnego producenta tego specyfiku(Pfizer) wyniós³ 1.8 mld euro. Wi-dzimy, ¿e stanowi to ponad 50 %ca³ego obrotu Viagr¹, a to musi bu-dziæ ogromny niepokój. W grupiepreparatów podnosz¹cych potencjêu mê¿czyzn podróbki niektórychz nich siêgaj¹ wiêcej ni¿ 90 % ca³o-�ci znajduj¹cej siê na rynku. Oczy-wi�cie nie najwa¿niejsz¹ spraw¹ s¹liczby. Czasami wystarczy ca³kiemma³a liczba tabletek, aby odpowied-nio zagroziæ zdrowiu i ¿yciu obywa-

teli. Zdaniem Kovacsa �dobrze� jest,gdy przemycane i zafa³szowane pro-dukty lecznicze zawieraj¹ substancjeobojêtne dla zdrowia cz³owieka.Niestety coraz czê�ciej nie s¹ tozwi¹zki obojêtne a przeciwnie wy-wo³uj¹ce ostre zatrucia a czasamibêd¹ce bezpo�rednio przyczyn¹ zgo-nu.

Komisja Europejska pod-kre�la ogromne zas³ugi, jakie wnosz¹swoj¹ prac¹ na rzecz spo³eczno�cieuropejskiej celnicy. Ponadto Komi-

sja apeluje do pro-ducentów najczê-�ciej podrabianychleków o zacie�nieniewspó³pracy z Ko-misj¹ i urzêdami cel-nymi.

B a r d z otrudnym zadaniemjest ustalenie wielko-�ci szkód, jakie pi-racka produkcjawywo³uje w �wiecie.Aktualnie trwaj¹ ko-lejne badania zleco-ne przez rz¹d USAa ich wstêpne wyni-

ki budz¹ przera¿enie. Okazuje siêbowiem, ¿e szkody finansowe z ty-tu³u fa³szowania i podrabianie pro-duktów leczniczych siêgaj¹ 35 mlddolarów (22,3 mld euro). Co jed-nak najwa¿niejsze to fakt, ¿e wynikite wskazuj¹ na zafa³szowane i pod-robione produkty lecznicze jakoczynniki wywo³uj¹ce coraz wiêksz¹liczbê zgonów. Dzi� dowiadujemysiê, ¿e fa³szywki by³y tak¿e przyczyn¹zgonów, które wcze�niej traktowa-ne by³y jako zgony naturalne.

dr n. farm. Tadeusz B¹belek

RYNEK LEKÓW

fot.

Olg

a S

ierp

niow

ska

– 31 –

RYNEK LEKÓW

Wydanie preparatu po up³y-wie terminu wa¿no�ci jest sytuacj¹niezwykle k³opotliw¹. Zwykle poekspedycji takiego preparatu niemamy ju¿ mo¿liwo�ci zauwa¿eniaswojego b³êdu. Czêsto fakt ten zg³a-sza dopiero poszkodowany pacjent.Stajemy wówczas w sytuacji, w któ-rej zmuszeni jeste�my nie tylko przy-j¹æ reklamacjê, ale tak¿e odpowie-dzialno�æ za pope³nione niedopatrze-nie. Niestety czêsto tak¹, jak przywydaniu niew³a�ciwego preparatu.W grê wchodzi, bowiem uszczerbekna zdrowiu. Pacjent po przyjêciupreparatu przeterminowanego maprawo poczuæ siê �le. Mo¿e do-�wiadczyæ ró¿nego rodzaju obja-wów niepo¿¹danych. Dodatkowomo¿e deklarowaæ straty moralne �na przyk³ad prze¿yty lêk przed utrat¹zdrowia.

Pragnê równie¿ zwróciæ uwa-gê na fakt, ¿e nawet, je�li produktw chwili wydawania znajduje siêw okresie swojej trwa³o�ci nie za-wsze usprawiedliwia to jego wyda-nie. Tu zadaniem farmaceuty, nie pa-cjenta, jest obliczenie na podstawiesposobu dawkowania i ilo�ci prze-pisanego leku, czy preparat bêdziemóg³ zostaæ wykorzystany do koñ-ca, zanim up³ynie termin wa¿no�ci.

Ka¿da apteka ma niew¹tpli-wie wypracowane w³asne sposoby

na zabezpieczenie siê przed tegotypu sytuacjami. Najlepiej, kiedy topo prostu wysoka sprzeda¿ generu-je regularn¹ wymianê asortymentu.Niestety, nawet du¿a rotacja towa-rów nie zapewnia stuprocentowegobezpieczeñstwa. Nie raz zdarza³o misiê przyjmowaæ towar wa¿ny � we-d³ug faktury � rok, a rzeczywista datawa¿no�ci opiewa³a� do nastêpne-go miesi¹ca. Nie jest to z³a wola do-stawców, po prostu � zwyk³a pomy³-

potem nie zawsze wydajemy opako-wania w kolejno�ci zgodnej z tym,co proponuje do sprzeda¿y kompu-ter. Mo¿e siê, wiêc zdarzyæ, ¿e elek-tronicznie sprzedali�my �najstarsze�opakowanie, a realnie zalega ono napó³ce. Jedynym pewnym sposobemjest sprawdzenie daty wa¿no�ci ka¿-dorazowo przed wydaniem leku pa-cjentowi. Niestety, na chwilê obecn¹jest to dosyæ k³opotliwe.

Mamy bardzo wiele regulacjiprawnych s³u¿¹-cych poniesieniubezpieczeñstwastosowania le-ków. Szczegó³o-we przepisy re-guluj¹ kwestiereklamy, zawar-to�ci ulotki, kon-strukcji kodówkreskowych naopakowaniu...Pojawiaj¹ siêtak¿e znakomiterozwi¹zania np.nadruki w jêzykuBraille�a � dla

podniesienia bezpieczeñstwa pa-cjentów niewidomych i s³abo widz¹-cych. Tym bardziej dziwi brak od-powiednich regulacji, czy innowacjidotycz¹cych prezentacji tej najwa¿-niejszej � obok nazwy leku i jego

Data wa¿no�ci. Rozwa¿aniao codziennej praktyce aptecznejLeki postrzegane s¹ przez du¿¹ grupê ludzi jako towary z �górnej pó³ki�. Ich nabycie s³u¿y, bowiem

zabezpieczeniu najwy¿szej dla ka¿dego warto�ci, jak¹ jest zdrowie. Je�li dodamy do tego wysokie cenyniektórych preparatów, trudno siê dziwiæ, i¿ pacjenci oczekuj¹ od farmaceuty i sprzedawanego przez niegoasortymentu najwy¿szej jako�ci. Podstawowym warunkiem pe³nowarto�ciowo�ci produktu jest jego przy-datno�æ do u¿ycia, czyli nieprzekroczona data wa¿no�ci. W przypadku leku przeterminowanego nie tylkoobni¿a siê jego jako�æ, co objawia siê mniejsz¹ skuteczno�ci¹. Istnieje tak¿e zagro¿enie, ¿e produkty rozpa-du substancji leczniczych lub pomocniczych mog¹ w sposób niekontrolowany i niekorzystny wp³ywaæ naorganizm. W naszej codziennej praktyce zawodowej powinni�my do³o¿yæ wszelkich starañ, aby lek, którytrafia do pacjenta zawsze cechowa³ siê odpowiednio d³ug¹ dat¹ wa¿no�ci.

Niewyra�ne. W przypadku tych opakowañ daty wa¿no�cis¹ wzglêdnie czytelne dziêki zastosowaniu ró¿nych tech-nik nadruku. Czy jednak mo¿na powiedzieæ, ¿e wygl¹daj¹schludnie? Rozmazane, przekrzywione cyfry, wykruszaj¹-cy siê tusz nie licuj¹ z wysokim poziomem us³ug i towarówjaki chcieliby widzieæ w aptekach pacjenci.

ka. Za wydanie takiego produktuodpowiada jednak nie producent, aninie hurtownik, � lecz w³a�nie farma-ceuta. Godn¹ polecenia metod¹ jestweryfikacja zgodno�ci numerów se-rii i dat wa¿no�ci w³a�nie w momen-cie przyjmowania towaru. Mimo to,

– 32 –

RYNEK LEKÓW

dawki � informacji, jak¹ jest datawa¿no�ci. Dlaczego w przypadkuniektórych opakowañ nawet osobyze zdrowym wzrokiem maj¹ problemz jej odnalezieniem i odczytaniem?Czym jest spowodowana koniecz-no�æ sprawdzania dat wa¿no�ci �pod�wiat³o�, gdy¿ nie s¹ wyra�nie wi-doczne �na pierwszy rzut oka�? Podwzglêdem czytelno�ci zdecydowanienajgorzej prezentuj¹ siê informacjet³oczone. Du¿o lepiej jestw przypadku numerównadrukowywanych, cho-cia¿ zastrze¿enia czasamibudzi wielko�æ i umiejsco-wienie cyfr.

Poniewa¿ wnioseko dopuszczenie do obrotuproduktu leczniczego (zzastrze¿eniem art. 15, 20 i21) powinien zawieraæwzory opakowañ bezpo-�rednich i zewnêtrznych,ju¿ na etapie udostêpnia-nia rynku farmaceutyczne-go nowym produktom jestmo¿liwa weryfikacja czy-telno�ci informacji nano-szonych na opakowaniach. W moimodczuciu szczególna uwaga powin-na zostaæ po�wiêcona sposobowinaniesienia i czytelno�ci numerów seriii daty wa¿no�ci. Czcionka powinnabyæ odpowiednio du¿a, odcinaj¹casiê od t³a, naniesiona w sposób trwa-³y i widoczny, cyframi o prostym kro-ju na powierzchni, która swoj¹ fak-tur¹ nie utrudnia odczytania. Uzasad-nione by³oby równie¿ przeznaczeniena datê wa¿no�ci jednego, sta³egomiejsca na opakowaniu. Najlepiej nafroncie opakowania, co umo¿liwia-³oby ³atw¹ kontrolê tej informacjipodczas wydawania leku. Odnoszêwra¿enie, ¿e nie jest to pod wzglê-dem technologicznym du¿a fatyga.Na co dzieñ spotykamy siê przecie¿ze zmian¹ opakowañ zewnêtrznych

motywowan¹ wzglêdami marketin-gowymi. Zamiast zmian kolorów pu-de³ek chêtnie zobaczy³abym kiedy�naprawdê �now¹ jako�æ� w postaciczytelnych, widocznych i ³atwych doodszukania, istotnych dla mnie infor-macji � numerów serii, a w szcze-gólno�ci � dat wa¿no�ci. Dodatko-wym argumentem przemawiaj¹cymza uporz¹dkowaniem tej kwestiiwydaje siê fakt, i¿ numer serii i data

wa¿no�ci to jedyne jednoznacznieidentyfikuj¹ce produkt dane w przy-padku konieczno�ci wycofania par-tii leku z rynku.

Problemy te dotycz¹ nie tylkoleków, ale tak¿e kilku innych grupasortymentu aptecznego, g³ówniesuplementów diety, kosmetyków.Niestety nad tymi grupami produk-tów nie ma takiej kontroli jak nadproduktami leczniczymi. Dodatkowoich dystrybucjê reguluj¹ odrêbneprzepisy. Na przyk³ad, je¿eli mini-malny okres przydatno�ci kosmety-ku wynosi powy¿ej 30 miesiêcy, niema obowi¹zku podawania terminutrwa³o�ci. Dla takich produktówumieszcza sie obecnie na opakowa-niu datê produkcji i graficzny znakotwartego s³oika z liczb¹ oraz liter¹

M. Cyfra oznacza ilo�æ miesiêcy wci¹gu, których nale¿y zu¿yæ kosme-tyk, licz¹c od pierwszego otwarcia.Czasami trudno powiedzieæ, kiedyowo �pierwsze� otwarcie mia³o miej-sce, poniewa¿ nie wszystkie kosme-tyki s¹ w jakikolwiek sposób zapie-czêtowane. Dodatkowo niektóre fir-my stosuj¹ ró¿nego rodzaju kodyznakuj¹ce datê wa¿no�ci, którychodczytanie wymaga znajomo�ci swo-

istego �szyfru�. Zamieszaniewprowadza stosowaneprzez niektórych wytwór-ców podwójne oznakowa-nie � zarówno dat¹ produk-cji, jak i dat¹ wa¿no�ci. K³o-pot sprawiaj¹ produktyz naniesion¹ tylko dat¹ pro-dukcji oraz adnotacj¹ typu�zu¿yæ w ci¹gu 2 lat od datyprodukcji.� Zdarzaj¹ siê re-klamacje takich wyrobów,a nawet odmowa przyjêciawyja�nieñ � szczególnie zestrony osób starszych.

Na zakoñczenie tychrozwa¿añ krótka anegdotka.Zdarzy³o siê, i¿ pacjent

zwróci³ preparat z grupy suplemen-tów diety. Data wa¿no�ci naniesionaby³a w postaci jakby lukru, który nie-stety bez problemu poddawa³ siêzdrapywaniu. Z cyfry 8 w �2008�odpad³a po³owa napisu i zrobi³o siê2003. Trochê �miesznie, ale nie dokoñca� Reklamacjê trzeba by³oprzyj¹æ. ̄ yczy³abym sobie i Kole-gom po fachu jak najmniej tego typusytuacji. Mam równie¿ nadziejê, i¿przedstawiony przeze mnie problemznajdzie byæ mo¿e jakie� rozwi¹za-nia praktyczne w przysz³o�ci, popra-wiaj¹c nasz komfort pracy, ale tak¿ebezpieczeñstwo pacjentów.

mgr farm. Olga Sierpniowskafot. Autor

Daty wa¿no�ci nanoszone metod¹ t³oczenia, zw³aszcza t³o-czenia p³ytkiego bardzo czêsto sprawiaj¹ du¿¹ trudno�æ przyich odczytywaniu. W niektórych przypadkach s¹ po prostunieczytelne. Tak oznakowane opakowania wymagaj¹ od far-maceuty ró¿norodnych "wygibasów" bowiem tylko usta-wienie pude³ka "pod �wiat³o" daje mo¿liwo�æ wyra�niejsze-go ujrzenia czcionki. Nie trzeba dodawaæ, ¿e zabiera to nie-potrzebnie czas, nerwy, a je�li czynno�æ tê musimy wykonaæprzy pacjencie - jest to nieporêczne i krêpuj¹ce.

– 33 –

HISTORIA FARMACJI � APTEKARSKIE TRADYCJE

Manua³y aptekarskie, czylirêkopi�mienne zbiory przepisów,s¹ wa¿nym �wiadectwem rozwojusztuki farmaceutycznej, poniewa¿stanowi³y najbardziej autentycznydokument pracy i dzia³alno�cika¿dego aptekarza. Odnotowuj¹ci opisuj¹c praktycznie wszystkoto, co produkowano w aptecznymlaboratorium, odzwierciedla³y ob-szar zainteresowañ zawodowychwytwórcy i zakres funkcji spo³ecz-nych apteki. �W manua³ach zna-le�æ mo¿na wszystko � pisa³ Ka-zimierz Wenda w swoich Kart-kach z ¿ycia prywatnego apteka-rzy w dawnej Polsce � jest tam ibejca do broni, i farba do drzewai fiksatur, obok szuwaksu i atra-mentu � przepis na czekoladê iognie bengalskie, a to wszystkoprzeplatane receptami nieoficjal-nymi na leki, opisami ró¿nych se-

kretów, sposobami robienia nale-wek, kosmetyków i perfum orazprzepisami na �rodki odpêdzaj¹-ce diabelstwo i inne z³o, które wpoprzek stawa³y nawet medycy-nie urzêdowej dawnych czasów.�[1]

W poszukiwaniu pocz¹tków tra-dycji sporz¹dzania takich manua³ówdobrym drogowskazem s¹ opubliko-wane w 1555 roku w Wenecji Se-krety wielebnego Aleksego z Pie-montu. [2] Ju¿ u¿yte w tym tytules³owo wielebny (oryg. reverendo)wskazuje, ¿e pocz¹tków tej tradycjinale¿y szukaæ w �redniowiecznychklasztorach. Równie¿ w jednym zprzepisów Aleksego czytamy: �Unmonaco di S. Agostino, persona dot-tissima, & che havea infiniti secretirari...� � co znaczy: �Pewien mnich zzakonu �w. Augustyna, osoba uczo-na i znaj¹ca bardzo wiele sekre-

tów...� Te¿ w ró¿nych dodatkach doSekretów Aleksego z Piemontu, po-czynionych przez pó�niejszych w³o-skich wydawców, jest mowa o tym,¿e przepisy tego rodzaju maj¹ zwy-kle �wielebni ojcowie�. Na przyk³adna stronie tytu³owej �piêknego do-datku� (�una bellissima aggiunta�),zamieszczonego w lukkañskim wy-daniu Sekretów Aleksego z Piemontu(Lukka, 1557), mówi siê, ¿e wszyst-kie te �dodane sekrety� (�secreti ag-giunti�) zosta³y dostarczone przez�pewnego wielebnego Ojca Jezuitê�(�da uno Reverendo Padre Jesuato�)[3], i te¿ w przedmowie do La se-conda parte de�secreti del reveren-do donno Alessio Piemontese (Pe-saro, 1559) czytamy, ¿e niektórez zamieszczonych w tym wydaniu�sekretów� przys³ali autorowi �wie-lebni ojcowie�. [4] Z innych szesna-stowiecznych publikacji po�wiêco-nych temu tematowi mo¿na tu wy-mieniæ anonimowo wydan¹ ksi¹¿ecz-kê pt. Opera nuova intitolata Dificiode Ricette [5](Wenecja, 1529), za-wieraj¹c¹ przepisy na leki, kosme-tyki i perfumy, gdzie na s. 4. zamiesz-czona jest ilustracja przedstawiaj¹-ca mnicha w laboratorium, kieruj¹-cego prac¹ pomocnika, który zajêtyjest ucieraniem albo t³uczeniem cze-go� w mo�dzierzu. Równie¿ Cenni-no Cennini w swoim Traktacieo malarstwie pisze, ¿e nie bêdzie siêzatrzymywa³ nad tym, jak sposobemalchemicznym uzyskaæ cynober, po-niewa¿ �by³oby przyd³ugo podawaæw mej gawêdzie wszelkie sposoby

MANUA£Y APTEKARSKIE �Gatunek i tradycja (czê�æ pierwsza)

W Manua³ach mo¿na znale�æ wszystko

Ilustracja 1Jedna ze stron manua³u Aleksandra Ryla (1826�1921), aptekarza z Chêcin.

– 34 –


i przepisy... Ale je�li chcesz siê tru-dziæ, znajdziesz dosyæ przepisów,zw³aszcza gdy bêdziesz przyja�ni³ siêz braciszkami...� [6].

Benedykta z Nursji (�w. Benedyk-ta) [7], czyli od VI wieku. Na za-chowanym planie klasztoru w St.Gallen z 829 roku [8], oprócz szko-³y, biblioteki, scriptorium, stolarni, to-karni itp. warsztatów, uwzglêdnionezosta³y równie¿ hortus medicus, czyliogród z ro�linami leczniczymi [9],pomieszczenia dla �infirmierza� (tzn.osoby zajmuj¹cej siê chorymi) i sama�infirmiernia�, a tak¿e officina sani-tatis, czyli klasztorna apteka. [10]�Rzadk¹ sieæ aptek �wieckichw dawnej Polsce uzupe³nia³a znacz-nie gêstsza sieæ aptek klasztornych.Zakony prowadzi³y je nie tylko zewzglêdów charytatywnych, aleprzede wszystkim zarobkowych.�[11] �Benedyktyni na £ysej Górzeod XI wieku zajmowali siê lecznic-twem. W klasztorze, oprócz infir-mierni (izby dla chorych) by³y te¿apteka i hortulus, czyli ogródek z zie-larski, który mie�ci³ siê na po³udnio-wym stoku, poni¿ej górnego wa³u ka-miennego... S³awne wina benedyk-tyñskie, stosowane przeciwko d¿u-

Ilustracja 5Strona tytu³owa albumu opisuj¹cego klasztor na £ysej

Górze. W prawym dolnym rogu dedykacja autorki dla draStanis³awa Pronia, organizatora i wieloletniego dyrekto-

ra krakowskiego Muzeum Farmacji.

Ilustracja 4Strona z tzw. kolofonem (me-

tryczk¹) lukkañskiego wydania Sekre-tów Aleksego z Piemontu z 1557 roku

Dlaczego akurat �z braciszkami�?Dlaczego przepisy tego typu by³ygromadzone w³a�nie w klasztorach?Odpowied� jest prosta: bo takimiw³a�nie rzecza-mi, o jakichmówi siê wtych zbiorachprzepisów, za-wsze siê wklasz torachzajmowano.

Na przy-k³ad je�li cho-dzi o lecznic-two, to �bra-ciszkowie� zaj-mowali siê nim� obojêtne, czytylko na u¿ytekwewnêtrznyklasztoru, czyte¿ lecz¹c ludzispoza klasztoru� od czasówKasjodora i

Ilustracja 3Strona tytu³owa dodatku do Sekre-

tów Aleksego z Piemontu(Sekrety Ojca Jezuity)

Ilustracja 2Strona tytu³owa Sekretów Aleksego z

Piemontu (Luka, 1557)

– 35 –


mie, przyrz¹dzano w nastêpuj¹cysposób: do bary³ki z winem wk³ada-no worek, w którym znajdowa³y siêrozdrobnione ziele pio³unu, jelenie-go jêzyka [12], jaskó³cze ziele [13],cynamon, kurze ziele[14], pestkii skórki cytryny i kawa³ki bursztynu...W XVIII wieku apteka ³ysogórskask³ada³a siê z trzech sal. Obok apte-ki by³a cela �brata aptekarza�, a tak-¿e wielka izba, w której wykonywa-no zabiegi chirurgiczne... Na pocz¹t-ku XIX wieku apteka ³ysogórskazajmowa³a ponad 100 m2 po-wierzchni. W jej sk³ad, oprócz izbyaptecznej, wchodzi³y jeszcze labora-torium, suszarnia zió³ i piwnica...�[15] Apteki zakonne na terenachpolskich jeszcze w XIX wieku by³ypo prostu zakonnym odpowiedni-kiem aptek �wieckich, to znaczysprzedawa³y leki i czasem mia³y te¿prawo kszta³ciæ uczniów.

By tak rzec, rêkopi�miennymwyrazem tej zakonnej aktywno�ciby³y liczne zbiory przepisów na leki,takie na przyk³ad jak przechowywa-ny w Wellcome Historical MedicalLibrary w Londynie w³oski zbiórprzepisów medycznych z XV wie-ku, poprzedzony przez Li sette salmidi David (Siedem psalmów Dawida),o którym to zbiorze w katalogu tej-¿e biblioteki mówi siê, ¿e �zosta³ na-pisany w klasztorze, poniewa¿ w wie-lu przepisach pojawia siê stwierdze-nie, ¿e przepisy te zosta³y wypróbo-wane przez wymienionych z imieniamnichów�; za� na s. 81 � ¿e zosta³y�wypróbowane przez naszych bra-ci� (�provata per nostri fratri�). [16]Albo zbiór przepisów medycznych,w wiêkszo�ci po w³osku (pozosta³es¹ po ³acinie), zamieszczony w rê-kopi�miennym kodeksie z 1545roku, w sk³ad którego wchodz¹ po-nadto zbiór kazañ i tekstów biblij-nych, modlitwa, jak¹ nale¿y odmó-wiæ w przypadku uk¹szenia wê¿a lub

Ilustracja 6Zamieszczone w albumie zdjêcie klasztoru na £ysej Górze.

Ilustracja 7Strona 12 albumu opisuj¹cego klasztor na £ysej Górze.

Ilustracja 8Strona 13 albumu � plan apteki klasztornej wraz z opisem.

– 36 –

zara¿enia d¿um¹, i kilka innych jesz-cze tekstów. [17] (cdn...)

dr hab. Zbigniew BelaDyrektor Muzeum Farmacji

UJCM w Krakowie

Ilustracje nades³ane przez Autora

Pi�miennictwo:[1] K. Wenda, Kartki z ¿ycia prywatnego

aptekarzy w dawnej Polsce. �Wiado-mo�ci Farmaceutyczne�, 1919. nr 1�18.

[2] Sekrety Aleksego z Piemontu to szes-nastowieczny w³oski zbiór przepisówna leki (np. Przyprawienie z³ota kupiciu przeciw wszelakim chorobami nieulecznym niemocam, Uk¹szeniupsa w�ciek³ego lekarstwo pewne,i te¿ ku odegnaniu marzenia, którest¹d przychodzi, Szlachetna ma�æ naoparzenia, po której nie zostaje ¿adnablizna), poza tym przepisy na kosme-tyki i substancje zapachowe (np. Ole-jek z kwiatów pomarañczy, Olejek, poktórym w³osy maj¹ kolor ciemnegoz³ota, Chusteczki lewantyñskie doró¿owienia twarzy), przepisy na tzw.konfekty z owoców (np. Konfekt zpigw, tak jak go robi¹ w Walencji) iprzepisy dotycz¹ce ró¿nych rzemios³artystycznych (np. Zieleñ do pisaniai malowania, Czerwieñ z drzewa bra-zylijskiego, Jak k³a�æ z³oto na mar-mur i na drewno, Farbowanie skórna niebiesko). Zbiór ten cieszy³ siê wca³ej Europie rzadko spotykan¹ popu-larno�ci¹: wkrótce po ukazaniu siê(Wenecja, 1555) zosta³ przet³umaczo-ny na osiem jêzyków (francuski, an-gielski, flamandzki, ³acinê, hiszpañski,polski, niemiecki i duñski), które to t³u-maczenia, podobnie jak w³oski orygi-na³, by³y potem wznawiane przez oko-³o 250 lat (w sumie blisko 180 wydañ).Polska wersja, opracowana przez Mar-cina Siennika, ukaza³a siê w Krakowiew 1568 roku, jako dodatek do Herba-rza tego¿ Marcina Siennika. SekretyAleksego z Piemontu niemal od po-cz¹tku swego wydawniczego ¿yciaby³y uwzglêdniane we wszystkich li-cz¹cych siê bibliografiach i leksyko-nach, a pó�niej � tzn. w XIX i XX wie-ku � tak¿e w opracowaniach dotycz¹-cych historii ró¿nych dziedzin, od hi-storii medycyny, farmacji i chemii po-

cz¹wszy, na historii sztuki koñcz¹c.[3] �...Okre�lenie �Padre Jesuato� nie od-

nosi siê do za³o¿onego w 1534 przezLoyolê zakonu Jezuitów, lecz do zako-nu Braci Jezusowych: �W ko�cieleBraci Jezusowych, za bram¹ Pinti (weFlorencji - Z.B.) by³o wiele obrazówrêki Piotra (Perugino), ale poniewa¿dzisiaj (tzn. w po³owie XVI w.) ów ko-�ció³ wraz z klasztorem ju¿ nie istnieje,jako ¿e zosta³ zniszczony, zanim siê teobrazy opisze, trzeba przypomnieæpewne szczegó³y. Ko�ció³ ów by³ zbu-dowany wed³ug planów Jerzego Set-tignano. Mia³ d³ugo�ci...� (Giorgio Va-sari, ¯ywoty najs³awniejszych mala-rzy, rze�biarzy i architektów. Przet³u-maczy³, wstêpem i obja�nieniami opa-trzy³ K. Estreicher. Warszawa�Kraków,1985, III, 201)

[4] �...che mi sono stati mandati d�alcuniReverendi padri�.

[5] �Nowa ksi¹¿ka zatytu³owana Dificio deRicette...�

[6] Cennino Cennini, Rzecz o malarstwie.T³umaczenie: Samuel Tyszkiewicz,przy wspó³pracy w zakresies³ownictwa fachowego JanaZamojskiego. Florencja, OficynaTyszkiewiczowska, 1934. Reedycja w:Teksty �ród³owe do dziejów teoriisztuki. Pod redakcj¹ J. Starzyñskiego.Wroc³aw 1955, s. 24.) Cennino Cennini(w³a�ciwie: Cennino di Drea; ok. 1370� ok. 1440), w³oski malarz i teoretykmalarstwa, uczeñ A. Gaddiego, autortraktatu Rzecz o malarstwie (ok. 1390lub pocz. XV wieku � pierwszegow³oskiego traktatu o sztuce,wywodz¹cego siê z tradycji�redniowiecznej. Jest to zbiórprzepisów i recept dotycz¹cychtechniki malarskiej i pogl¹dówteoretycznych malarzy trecenta.

[7] Benedykt z Nursji w 529 roku zbudowa³na Monte Cassino klasztori zorganizowa³ go na zasadach, wed³ugktórych do dzisiaj zakonyBenedyktynów funkcjonuj¹ na ca³ym�wiecie. Natomiast Kasjodor, rzymskipisarz (historyk) i dostojnik na dworzeTeodoryka Wielkiego, w pewnymmomencie zrezygnowa³ z ¿yciadworskiego i w roku 540, a wiêc 11 latpo �w. Benedykcie, za³o¿y³ klasztor wSquillace (Kalabria), na tych samychzasadach co Benedykt, w którymspêdzi³ pozosta³e 35 lat swego ¿ycia.Benedykt, w�ród zasad, wed³ug

których mieli ¿yæ mnisi zakonuBenedyktynów, na pierwszym miejscuwymieni³ zajmowanie siê chorymi(�Przede wszystkim nale¿y troszczyæ siêo chorych i tak im s³u¿yæ jakChrystusowi� � cytat za: F. H. Garrison,A History of Medicine, Philadelphiaand London, 1929. s. 146), natomiastKasjodor � z tego samego zapewnepowodu � nakaza³ zakonnikomzaznajamianie siê z klasycznymi dzie³amistaro¿ytnej medycyny greckieji rzymskiej: �Gdyby nie by³y wam znanedzie³a literatury greckiej, to macieprzede wszystkim herbarzDioskoridesa, w którym opisane zosta³yzio³a polne z zadziwiaj¹c¹ dok³adno�ci¹,nastêpnie czytajcie Hipokratesai Galena przet³umaczonych na ³acinê,a tak¿e Celsusa Aulusa o medycynie,i inne dzie³a dotycz¹ce sztukileczenia...� (cytat za: W. Górnicki, Zaryspi�miennictwa pediatrycznego,�Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, t. XVIII, Poznañ 1939�1947, s. 56)

[8] Zbudowanego przez opata Gozberta.Barwn¹ reprodukcjê tego planumo¿na znale�æ w Dictionnaired�Archéologie Chretienne et deLiturgie, Pary¿, 1907, ff. V. 6 (1924),kolumna 83.

[9] �Z klasztorów wywiod³y siêeuropejskie ogrody botaniczne...� (F.H. Garrison, A History of Medicine,op. cit. s. 175)

Medycynie klasztornej w okresie�redniowiecza jest po�wiêcony osobnyrozdzia³ w wiêkszo�ci podrêczników dohistorii medycyny i historii farmacji.[10] W. Piotrowski, Medycyna polskiego

Renesansu, Jawor 1995, s. 158.[11] Asplenium Ceterach L.[12] Ziele jaskó³cze wiêksze, glistnika

pospolitego, celidonii pospolitej, Che-lidonium majus L.

[13] Tormentilla erecta L.[14] S. Proñ, Museum Poloniae

Pharmaceuticum, Warszawa 1967,s. 317.

[15] S. A. J. Moorat, Catalogue of West-ern Manuscripts on Medicine andScience in the Wellcome HistoricalMedical Library, op. cit., I, 500.

[16] Jak wy¿ej, s. 498.[17] M. P. Merrifield, Original Treatises

on the Arts of Painting. London 1848,vol. I, s. XIX.


– 37 –

SPORT TO ZDROWIE

Mam przyjemno�æ zaprosiæwszystkich mi³o�ników siatkówki doW³oc³awka.

W ostatni weekend listopada od-bêd¹ siê tam trzecie (ju¿!) FARMA-CEUTYCZNE MISTRZOSTWAPOLSKI W PI£CE SIATKO-WEJ. Czas pêdzi jak szalony � wy-daje siê ¿e wczoraj rodzi³a siê ideatych zawodów, a to ju¿ trzecia edy-cja. W tym roku komitet organiza-cyjny w osobach dr farm. JakubaCzerskiego, mgr Sebastiana Gajlewi-cza oraz autora, wybra³ na miejscezawodów W³oc³awek.

Z pomoc¹ firm: A-Team Recruit-ment, Pliva Kraków, Polfa Grodziski Torfarm postaramy siê podtrzymaædobr¹ renomê naszych zawodówi zorganizowaæ ciekawe sportowoi towarzysko Mistrzostwa. Honoro-wy patronat, podobnie jak w ubie-g³ym roku sprawuje Polski Zwi¹zekPi³ki Siatkowej. Medialn¹ stron¹ im-prezy zajmie siê Aptekarz Polski orazportal Volley24.pl.

Tak, wiêc � 29-30 listopadaW³oc³awek czeka na amatorówfarmaceutycznej siatkówki � za-wodników i kibiców. Oprócz far-maceutów do gry mog¹ przyst¹piæabsolwenci innych kierunkówakademii medycznych oraz pra-cownicy firm bran¿y farmaceu-tyczno-medycznej. Szczegó³y:www.sport.farmacja.pl/index.htm

mgr farm. Filip Olejniczak

W³oc³awek czeka na siatkarzy

Ubieg³oroczne Mistrzostwa odby³y siê w Radomiu

fot.

Tom

asz

Baj

– 38 –

NOWE REJESTRACJE I NOWO�CI NA RYNKU

Nowe rejestracje - PL � czerwiec 2008

A � PRZEWÓD POKAR-MOWY I METABOLIZM

A01/A01A � Preparaty sto-matologiczne; A01AB �Preparaty przeciwzaka�ne iantyseptyczne do stosowa-nia miejscowego w jamieustnej

Chlorhexidinum: Chlorhexidinedigluconate Gaba p³yn 2% to obec-nie 3. zarejestrowany w tej klasieprodukt leczniczy z chlorheksydyn¹,w tym 2. preparat wielodawkowy.Do sprzeda¿y zosta³y wprowadzo-ne: Corsodyl (GlaxoSmithKline) p³yn2% oraz Septofervex (Bristol-My-ers Squibb) tabl. do ssania. Na ry-nek wprowadzono tak¿e jako wy-rób medyczny Gluxonit (Chema-Elektromet) p³yn 0,12% oraz szeregpreparatów kosmetycznych: Chlor-hexidin (One Drop Only) p³yn 1%,Corsodyl 0,1% (GlaxoSmithKline),Curasept ADS (Curaden) p³yny0,12% i 0,2% oraz aerozol i ¿el0,5%, Floridont (Florina) p³yn 0,4%,Kin Gingival (Kin) p³yn 0,12%, On-drohex (One Drop Only) p³yn 0,1%,Oreksyd (Polfa Warszawa p³yn0,1%, Perio-Kin (Kin) aerozol i ¿el0,2%, a tak¿e kosmetyki z zawarto-�ci¹ chlorheksydyny: CuraseptChlorhexidin (Curaden) ¿ele do zê-bów 0,05% i 0,12%, Elgydium Anti-Plaque (Pierre Fabre) pasta do zê-

bów 0,004% i Kin Gingival (Kin) pa-sta do zêbów 0,12%.

A02 � Leki stosowane wzaburzeniach zwi¹zanych znadkwa�no�ci¹; A02B �Leki stosowane w chorobiewrzodowej i refluksie ¿o³¹d-kowo-prze³ykowym; A02BC� Inhibitory pompy proto-nowej

Omeprazolum: Omeprazole-1APharma to aktualnie 19. zarejestro-wana marka omeprazolu. Na rynkuznajduje siê 15 preparatów w ró¿-nych postaciach i dawkach: Biopra-zol (Biofarm), Exter (Rubio), GasecGastrocaps (Mepha), Groprazol(Polfa Grodzisk), Helicid (Zentiva),Losec (AstraZeneca; lek oryginalny),Notis (Schwarz Pharma, £omianki),Omar (Sandoz), Omeprazol-Egis,Ortanol (Sandoz), Polprazol (Po-lpharma), Prazol (Polfa Pabianice),Ulzol (Pliva Kraków; zmiana nazwyna Omeprazol Pliva), od lipca 2007Loseprazol (Liconsa) i od sierpnia2008 Progastim (Ozone). Nie zosta³yjeszcze wprowadzone: OmeprazolMedana (Medana Pharma TerpolGroup), Omeprazol Pliva (Pliva Kra-ków), Omolin (Chemo Iberica), Or-tanol Plus (zarejestrowany wcze�niejjako Omar Plus; Sandoz), PolprazolPPH (Polpharma) i PrazoTeva(Teva). Skre�lono z Rejestru prepa-raty: Helisec (Polfa Warszawa), Lo-

sec MUPS (AstraZeneca) i Omepra-win (Winthrop Medicaments).

Pantoprazolum: Panzol (Apotex) to14. zarejestrowana marka pantopra-zolu. Na rynku znajduje siê 5 prepa-ratów: Controloc (Altana; lek orygi-nalny) w postaci doustnej i iniekcyj-nej, od listopada 2006 Anesteloc(Farmacom), od listopada 2007Contix (Lekam), od grudnia 2007Nolpaza (Krka) i od czerwca 2008Pantoprazol-Ratiopharm. Nie zosta³yjeszcze wprowadzone do sprzeda¿ypreparaty: Helopan (Polfa Grodzisk),IPP (Sandoz), Noacid (Egis), Pano-gastin (Jelfa), Pantomed (Alfred E.Tiefenbacher), Pantoprazol-1A (1APharma) i Zipantola (Farmacom)oraz iniekcje Pantoprazol Sandoz.

A10 � Leki stosowane wcukrzycy; A10B � Leki ob-ni¿aj¹ce poziom glukozy wekrwi, z wy³¹czeniem insu-lin; A10BA - Biguanidy

Metforminum: Metformax SR(Teva) w tabl. o przed³u¿onym uwal-nianiu to uzupe³nienie w stosunku dowprowadzonego wcze�niej preparatuo standardowym uwalnianiu. Zare-jestrowanych jest 15. marek metfor-miny. Na rynku jest obecnych 10 le-ków: Glucophage (Merck Sante),Gluformin (Pliva Kraków), Metfo-gamma (Wörwag), Metformax (TevaKutno), Metformin (Galena), Meti-

W czerwcu 2008 r. Minister Zdrowia wyda³ 54 pozwolenia na dopuszczenie produktów leczniczych do obrotuw Polsce. Produkty omówiono na tle wcze�niejszych rejestracji i produktów obecnych ju¿ na rynku, w ramachposzczególnych klas ATC/WHO oraz substancji czynnej lub sk³adu preparatu, pomijaj¹c szczegó³y (postaci, daw-ki, opakowania, kategorie dostêpno�ci, numery pozwoleñ), które mo¿na znale�æ w internetowym Biuletynie Infor-macji Publicznej Urzêdu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych(http://www.bip.urpl.gov.pl) � zestawienie rejestracyjne za czerwiec 2008 zosta³o udostêpnione 14 sierpnia 2008.

– 39 –


for (Polfarmex), Siofor (Berlin-Che-mie), od grudnia 2007 Formetic (Po-lpharma) i od maja 2008 Metral (Po-lfa Warszawa). Do sprzeda¿y niezosta³y jeszcze wprowadzone: Glu-metsan (Pro.Med.CS), Mefrin (He-xal), Metformin-1A Pharma, Metfor-mina-Anpharm, Metformin Teva iStadamet (Stada). Skre�lono z Re-jestru: Metforatio (Ratiopharm).

A11 � Witaminy; A11C �Witaminy A i D, w³¹czaj¹cpreparaty z³o¿one; A11CC �Witamina D i analogi

Paricalcitolum: Zemplar (Abbott)w 3 dawkach doustnych to uzupe³-nienie do wprowadzonej wcze�niejpostaci iniekcyjnej.

B � KREW I UK£ADKRWIOTWÓRCZY

B01/B01A � Leki przeciw-zakrzepowe; B01AB � Lekiz grupy heparyny

Antithrombinum III: Atenativ(Octapharma) to aktualnie 3. zare-jestrowany preparat antytrombinyIII. Na rynku znajduj¹ siê: Antith-rombin III (Baxter) i Antithrombin IIIGrifols.

B03 � Leki stosowane wniedokrwisto�ci; B03A �Preparaty ¿elaza; B03AC �¯elazo trójwarto�ciowe,preparaty do podawaniapozajelitowego

Ferrum: FerroLogic (FreseniusMedical Care) zawieraj¹cy polisa-charynian ¿elazowy to aktualnie za-rejestrowany 4. preparat z ¿elazemdo podawania pozajelitowego. Narynek wprowadzono: Venofer (Vifor)zawieraj¹cy tak¿e polisacharynian¿elazowy, CosmoFer (Nebo) zawie-raj¹cy kompleks wodorotlenku ¿ela-zowego z dekstranem i Ferrum Lek

zawieraj¹cy kompleks tlenku ¿elazo-wego z dekstranem.

C � UK£AD SERCOWO-NACZYNIOWY

C01 � Leki nasercowe;C01E/C01EB � Inne lekinasercowe

Trimetazidinum: Setal MR (Po-lfarmex) to 7. zarejestrowanamarka trimetazydyny. Do sprze-da¿y wprowadzono preparaty jed-nodawkowe o standardowym iprzed³u¿onym uwalnianiu: Cyclo-Protectin MR (Ethifarm), Meta-zydyna (Polfa Pabianice), Preduc-tal (Servier) i Preductal MR (An-pharm) oraz Trimetaratio (Ratio-pharm) i od sierpnia 2008 w³a�nieSetal MR (Polfarmex). Nie zosta-³y jeszcze wprowadzone: Adexor(Egis), Trimeductan MR (Le-kam) i krople Preductal (Servier).Protevasc (Polfa Grodzisk) zosta³skre�lony z Rejestru.

C09 � Leki dzia³aj¹ce nauk³ad renina-angiotensy-na;

C09A/C09AA � InhibitoryACE, leki proste

Perindoprilum: Perilan (Sandoz) iPerindopril-1A Pharma to odpo-wiednio 11. i 12. zarejestrowanamarka peryndoprylu. Na rynku znaj-duj¹ siê 3 leki: Peryndopryl Anpharm� obecnie: Irpax (Anpharm; jednakpreparat o nowej nazwie nie pojawi³siê jeszcze na rynku), Prestarium (Se-rvier) i Prenessa (Krka Polska). Niepojawi³y siê jeszcze w sprzeda¿y:Coverex (Egis), Ikarium i Ikariumforte (Polfarmex), Perinace (ArchieSamuel), Perindopril (JPZ), Perindo-pril-Ratiopharm, Perindox (Apotex)i Presdopril (Lekam).

C09B - Inhibitory ACE,leki z³o¿one; C09BA � In-hibitory ACE i leki moczo-pêdne;

C09BA05 � Ramipryl i lekimoczopêdne

Ramiprilum+hydrochlorothiazi-dum: Mitripiazyd (Teva) w 2 daw-kach jest 6. zarejestrowanym le-kiem o podanym sk³adzie. Na ryn-ku znajduj¹ siê Ramicor Comb(Ranbaxy) i Tritace Comb (Aven-tis Pharma). Nie zosta³y jeszczewprowadzone preparaty: AmprilHD i Ampril HL (Krka), HartilHCT (Egis) oraz Vivace Plus (Ac-tavis).

C09BA07 � Benazepryl ileki moczopêdne

Benazeprilum+hydrochlorothiazi-dum: Lisonid HCT (Actavis) w 2dawkach to 3. zarejestrowany pre-parat o podanym sk³adzie. Wsprzeda¿y znajduje siê LotensinHCT (Meda). Nie zosta³ jeszczewprowadzony do obrotu preparatBenazepril Plus Stada.

C09C/C09CA � Antagoni-�ci angiotensyny II, lekiproste

Losartanum: Heartam (WyvernMedical) w 4 dawkach to 13. zare-jestrowana marka losartanu. Wsprzeda¿y znajduje siê 9 leków: Co-zaar (Merck Sharp & Dohme; lekoryginalny), Lorista (Krka), Losacor(Biofarm), Lozap (Zentiva), Xartan(Adamed), od sierpnia 2006 Lakea(Lek, Stryków), od stycznia 2007Losartic (Farmacom), od stycznia2008 Sarve (Farma Projekt) i od lip-ca 2008 Rasoltan (Actavis). Niepojawi³y siê jeszcze na rynku prepa-raty: Losartan-Ratiopharm, Sarta-merck (Generics) i Stadazar (Stada).

– 40 –


C10 � Leki wp³ywaj¹ce nastê¿enie lipidów; C10A -Leki wp³ywaj¹ce na stê¿enielipidów, leki proste; C10AA� Inhibitory reduktazyHMG CoA

Pravastatinum: Pravapres (So-pharma) w 2 dawkach to aktualnie5. zarejestrowana marka prawasta-tyny. Na rynku znajduje siê tylkoApo-Prava (Apotex), gdy¿ Lipostat(Bristol-Myers Squibb) nie by³ rere-jestrowany. Nie zosta³y wprowadzo-ne do sprzeda¿y: Pravastatin (PlivaKraków), Pravastatine Teva i Pra-vator (Ranbaxy). Pravachol(Schwarz Pharma, £omianki) nie by³rerejestrowany, a Costa (BiovenaPharma), Polstatin (Polfa Pabianice)i Pralip (Lek, Stryków) zosta³y skre-�lone z Rejestru.

Simvastatinum: Vabadin (Menari-ni), Actalipid (Actavis) i SimvastatinPolpharma to aktualnie odpowied-nio 28., 29. i 30. zarejestrowanamarka simwastatyny. W obrocieznajduje siê 18 leków: Cardin(Schwarz Pharma, £omianki), Sim-gal (Ivax), Simratio (Ratiopharm),Simvacard (Zentiva), Simvachol (Po-lfa Grodzisk), Simvacor (Polfarmex),SimvaHexal (Sandoz), Simvasterol(Polpharma), Vasilip (Krka i KrkaPolska), Zocor (Merck Sharp &Dohme; lek oryginalny), od sierpnia2006 Ximve (Farma-Projekt), odgrudnia 2006 Vastan (ICN PolfaRzeszów), od stycznia 2007 Apo-Simva (Apotex) oraz Simvor (Ran-baxy), od wrze�nia 2007 Simvalip(Genexo) oraz Simvastatin (ArrowGenerics), od pa�dziernika 2007 Si-mvagen (Generics) i od marca 2008Egilipid (Egis). Nie zosta³y jeszczewprowadzone do sprzeda¿y: Corr(Sandoz), Simcovas (Actavis), Sim-lipidic (Jelfa), Simvagamma(Wörwag), Simvalex (Galex D.D.),

Simvastatin-1A Pharma (1A Phar-ma), Simvastatin FP (Farmapro-jects), SimvaTeva (Teva) i Zifam(Polfa Warszawa). Skre�lono z Re-jestru: Simredin (Teva Kutno).

D � LEKI STOSOWANEW DERMATOLOGII

D10 � Leki przeciwtr¹dzi-kowe; D10B � Leki prze-ciwtr¹dzikowe dzia³aj¹ceogólnie; D10BA � Retino-idy stosowane w leczeniutr¹dziku

Isotretinoinum: Curacne (PierreFabre) w nowej dawce 40 mg touzupe³nienie w stosunku do wcze-�niej wprowadzonych 3 mniejszychdawek. Zarejestrowanych jest 7marek doustnej izotretynoiny. Narynek wprowadzono 5 preparatów:Aknenormin (Boots), Izotek (BlauFarma), Roaccutane (Roche; lekoryginalny), od sierpnia 2006 Treti-nex (Medana Pharma Terpol Gro-up) i od stycznia 2007 Curacne(Pierre Fabre). Nie zosta³y jeszczewprowadzone Acnetret (Sandoz)oraz Sotret (Ranbaxy).

J � LEKI PRZECIWZA-KA�NE DZIA£AJ¥CE

OGÓLNIE

J01 � Leki przeciwbakteryj-ne dzia³aj¹ce ogólnie; J01C� Beta-laktamowe lekiprzeciwbakteryjne � peni-cyliny; J01CR � Z³o¿onepreparaty penicylin, w tymz kwasem klawulanowym

Amoxicillinum+acidum clavulani-cum: Amoksiklav Quicktab (Lek) wdawce 1000 mg (875 mg amoksy-cyliny i 125 mg kwasu klawulano-

wego), w postaci tabletek do spo-rz¹dzania zawiesiny doustnej/ulega-j¹cych rozpadowi w jamie ustnej, torozszerzenie w stosunku do wcze-�niej zarejestrowanych postaci tegoleku, w tym do zarejestrowanego wmaju 2008 preparatu AmoksiklavQuicktab w dawce 625 mg (500 mgamoksycyliny i 125 mg kwasu kla-wulanowego). Do sprzeda¿y w ró¿-nych postaciach i dawkach zosta³owprowadzonych 7 preparatów:Amoksiklav (Lek/Lek, Stryków/Sandoz), Augmentin (GlaxoSmithKli-ne; lek oryginalny), Curam (Sandoz),Forcid (Yamanouchi), Ramoclav(Ranbaxy), Taromentin (Polfa Tar-chomin) i od sierpnia 2007 Amoclan(Hikma Farmaceutica). Natomiastnie zosta³y dotychczas wprowadzo-ne do obrotu: Bioclavid (Sandoz) iKlavocin (Pliva Kraków).

L � LEKI PRZECIWNO-WOTWOROWE I WP£Y-WAJ¥CE NA UK£AD OD-

PORNO�CIOWY

L01 � Leki przeciwnowo-tworowe; L01X/L01XX �Inne leki przeciwnowotwo-rowe

Irinotecanum: Irinotecan Teva to 4.zarejestrowana marka irinotekanu.Na rynku znajduj¹ siê: lek oryginal-ny Campto (Aventis Pharma), Irino-tecan Mayne i od maja 2008 Irino-tesin (Actavis).

L02 � Leki hormonalne;L02B � Antagoni�ci hor-monów i leki o zbli¿onymdzia³aniu; L02BB - Anty-androgeny

Bicalutamidum: Bicastad (Stada)to 7. zarejestrowana marka bikalu-tamidu. Na rynku znajduj¹ siê 4 pre-paraty: Casodex (AstraZeneca; lek

– 41 –


oryginalny), od sierpnia 2007 Bica-lutamide Polpharma i Calubloc (Ac-tavis) oraz od marca 2008 Bicaluta-mide Ingers. Nie zosta³y jeszczewprowadzone do obrotu: BicaHexal(Hexal) i BicaLek (Sandoz).

M � UK£AD MIÊ�NIO-WO-SZKIELETOWY

M01 � Leki przeciwzapal-ne i przeciwreumatyczne;M01A � Niesterydowe lekiprzeciwzapalne i przeciw-reumatyczne; M01AX �Inne niesterydowe lekiprzeciwzapalne i przeciw-reumatyczne

Glucosaminum: Voltaflex Glucosa-mine (Novartis) to aktualnie 6. zare-jestrowany doustny lek zawieraj¹cyglukozaminê. W sprzeda¿y znajduj¹siê 2 preparaty: Arthryl (Rottapharm)i od wrze�nia 2006 GlukozaminaPharma Nord, natomiast nie zosta³yjeszcze wprowadzone Artraxin (Me-dagro), Biozamina (Biofarm) i Glu-comed (Navamedic). Z Rejestruskre�lono Stavaktiv Elastik (USPharmacia, Wroc³aw). Na rynku zna-laz³o siê tak¿e co najmniej 29 pre-paratów z glukozamin¹ w ró¿nych(nieraz wysokich) dawkach (i drugietyle preparatów z³o¿onych zawiera-j¹cych glukozaminê), wprowadzo-nych jako produkty spo¿ywcze � su-plementy diety, a wiêc nie przecho-dz¹cych procedury rejestracyjnejwymaganej dla produktów leczni-czych: Arthron Flex (Unipharm), Ar-throstop Classic (Walmark), Artre-san 1A Day (ASA), Artretcaps Glu-kozamina (Herbapol Kraków), Ar-treum (Puritan�s Pride), Bio-ActiveGlukozamina (Bio-Active), Bio-Glu-kozamina (Pharma Nord), DomowaApteczka Glukozamina (DomowaApteczka), Eld Glukozamina (Tech-

Food), Flexodon (Medicom), Glu-cosamin i Glucosamin Forte (Vita-las), Glucosamine �1000� i Glucosa-mine Sulfate (Now Foods), Gluco-samine Sulfate (Biotech), Glukoza-mina 500 mg (Ozone), Glukozamina1000mg (Power Health), Glukoza-mina 1000 mg (Solgar), Glukozami-na Complex (Kabco), Ortholan(ICMC), Pharma Zdrowia Glukoza-mina 900 (Pharm Service), Reuma-trix (Scanomedica), Royal Plus Glu-kozamina (Danfarma), Stavomax(GlaxoSmithKline, Poznañ), Stawo-lux (ICN Polfa Rzeszów), SupHerbGlucosamine (SupHerb), Vita CareGlukozamina (Jemo-Pharm), VitanaArtromax (Vitapol-Farm), ZdrovitGlukozamina (NP Pharma).

N � UK£AD NERWOWY

N03/N03A � Leki przeciw-padaczkowe; N03AX � Inneleki przeciwpadaczkowe

Gabapentinum: Neuran (Ranbaxy)w 4 dawkach (100, 300, 400 i 800mg) to uzupe³nienie w stosunku dowcze�niej zarejestrowanej dawki600 mg. Zarejestrowanych jest 10.marek gabapentyny. W sprzeda¿yznajduj¹ siê 3 leki: Gabax (Norton),lek oryginalny Neurontin (Parke-Davis/Pfizer) i od sierpnia 2006 Ga-bapentin Teva. Nie zosta³y dot¹dwprowadzone preparaty: GabaLek(Lek), Gabalept kaps. (Pliva Kra-ków; zarejestrowany pocz¹tkowojako Gabapentin), Gabapentin tabl.powl. (Pliva Kraków), GabapentinStichting (Stichting Registratiebehe-er), Gabapentin Torrex, Gordius (Ge-deon Richter) i Neuran (Ranbaxy).

Topiramatum: Epitoram (Apotex) to14. zarejestrowana markatopiramatu. Na rynku znajduje siê 5preparatów: Topamax (Janssen-

Cilag; lek oryginalny), od grudnia2006 Topiramat-Ratiopharm, odgrudnia 2007 Epiramat (Farmacom),od stycznia 2008 Etopro (ICN PolfaRzeszów) i od lutego 2008 TopiLek(Lek). Nie zosta³y jeszczewprowadzone do sprzeda¿ypreparaty: Erudan (Unia),Symtopiram (SymPhar), Topimerck(Generics), Topiragis (Alfred E.Tiefenbacher), Topiral (Biofarm),Topiramate-AET (Alfred E.Tiefenbacher), Topiramate Arrow(Arrow Generics) i Topistad (Stada).

N05 � Lekipsychotropowe;

N05A � Lekineuroleptyczne; N05AX �Inne leki neuroleptyczne

Risperidonum: Rispolux (Sandoz) wdawkach najni¿szej 0,25 mg inajwy¿szej 6 mg to rozszerzenie wstosunku do zarejestrowanychwcze�niej innych dawek tego leku.Zarejestrowanych jest 30 marekrysperydonu. Na rynku znajduje siê17 preparatów doustnychjednodawkowych: Mepharis(Mepha), Rispen (Zentiva),Risperatio (Ratiopharm), Rispolept(Janssen-Cilag; lek oryginalny),Rispolux (Sandoz), Risset(Farmacom), Ryspolit (Polpharma),Speridan (Actavis), od kwietnia2006 Risperon (Lekam), od sierpnia2006 Lioxam (Grünenthal), odstycznia 2007 Ziperid (ICN PolfaRzeszów), od marca 2007 Disaperid(Polon) i Nodir (Polfarmex), od maja2007 Rileptid (Egis), od lipca 2007Torendo (Krka), od sierpnia 2007Rispofren (Biofarm) i od wrze�nia2007 Doresol (Jelfa). Nie zosta³yjeszcze wprowadzone do sprzeda¿ypreparaty: Galperinon (Galena),Ranperidon (Ranbaxy), Rinter(Ingers Industrial Solutions), Rispefar

– 42 –


(Specifar), Risperidone-Arrow (Ar-row Generics), RisperidonMedochemie, Risperidon Specifar,Risperidon Tad (Tad Pharma),Rispimed (Natur Produkt Zdrovit),Stadarisp (Stada) i Symperid(SymPhar). W postaci doustnejwielodawkowej na rynku znajdujesiê Rispolept, za� Rispolux jeszczenie zosta³ wprowadzony. Ponadtodostêpny jest preparat parenteralnyjednodawkowy o przed³u¿onymuwalnianiu: Rispolept Consta.Skre�lono z Rejestru preparaty:Risnia (Cipla) i Risperiwin (WinthropMedicaments).

N05B � Lekiprzeciwlêkowe; N05BB �Pochodne difenylometanu

Hydroxyzinum: Hydroxyzinum

Espefa to 6. zarejestrowany preparathydroksyzyny, a 4. w postaci syropu.Na rynek zosta³y wprowadzone: lekoryginalny Atarax (UCB) w postaciiniekcyjnej oraz doustnejjednodawkowej (2 dawki) iwielodawkowej (syrop),Hydroxyzinum Pliva inj. (PlivaKraków), Hydroxyzinum syrop(Polon) oraz Hydroxyzinum (ICNPolfa Rzeszów) w postaci doustnejjednodawkowej (2 dawki). Niezosta³ jeszcze wprowadzony syropHydroxyzinum Aflofarm.

V � PREPARATY RÓ¯NE

V03/V03A � Inne �rodkistosowane w lecznictwie;V03AB - �rodkiodtruwaj¹ce

Flumazenilum: Flumazenil Kabi(Fresenius Kabi) to 2.zarejestrowany lek generyczny. Narynku znajduje siê lek oryginalnyAnexate (Roche). Nie zosta³ jeszczewprowadzony Flumazenil B.Braun(Braun).

V09 � Radiofarmaceutykidiagnostyczne; V09B �Uk³ad kostny; V09BA �Zwi¹zki technetu [99mTc]

Technetium [99mTc] medronicacid: Medronian Draximage to 3.zarejestrowany zestaw dosporz¹dzania radiofarmaceutykuzawieraj¹cy kwas medronowy.Wcze�niej dopuszczone preparatyto: Amerscan Medronate II Agent(GE Healthcare) i Zestaw dosporz¹dzania radiofarmaceutyku99mTc-MDP (Polatom).

Nowe rejestracje - PL � lipiec 2008

A � PRZEWÓD POKAR-MOWY I METABOLIZM

A02 � Leki stosowane w za-burzeniach zwi¹zanych znadkwa�no�ci¹; A02B �Leki stosowane w chorobiewrzodowej i refluksie ¿o³¹d-kowo-prze³ykowym; A02BC� Inhibitory pompy proto-nowej

Pantoprazolum: Tifizol (Alfred E.Tiefenbacher) to 15. zarejestrowanamarka pantoprazolu. Na rynku znaj-duje siê 5 preparatów: Controloc(Altana; lek oryginalny) w postacidoustnej i iniekcyjnej, od listopada2006 Anesteloc (Farmacom), od li-stopada 2007 Contix (Lekam), odgrudnia 2007 Nolpaza (Krka) i odczerwca 2008 Pantoprazol-Ratio-pharm. Nie zosta³y jeszcze wprowa-

dzone do sprzeda¿y preparaty: He-lopan (Polfa Grodzisk), IPP (San-doz), Noacid (Egis), Panogastin (Jel-fa), Pantomed (Alfred E. Tiefenba-cher), Pantoprazol-1A (1A Pharma),Panzol (Apotex) i Zipantola (Farma-com) oraz iniekcje Pantoprazol San-doz.

A10 � Leki stosowane wcukrzycy; A10B � Leki ob-ni¿aj¹ce poziom glukozy we

W lipcu 2008 r. Minister Zdrowia wyda³ 67 pozwoleñ na dopuszczenie produktów leczniczych do obrotu wPolsce, w tym 64 pozwolenia dotycz¹ce nowych produktów leczniczych oraz 3 pozwolenia dotycz¹ce produktówleczniczych ju¿ wcze�niej zarejestrowanych (Concerta � pozwolenia wydane wed³ug procedury unijnej zastêpuj¹wcze�niejsze pozwolenia wydane wed³ug procedury narodowej, ze zmian¹ kategorii dostêpno�ci z Rpw na Rp),pominiête w niniejszym opracowaniu. Produkty omówiono na tle wcze�niejszych rejestracji i produktów obecnychju¿ na rynku, w ramach poszczególnych klas ATC/WHO oraz substancji czynnej lub sk³adu preparatu, pomijaj¹cszczegó³y (postaci, dawki, opakowania, kategorie dostêpno�ci, numery pozwoleñ), które mo¿na znale�æ w interne-towym Biuletynie Informacji Publicznej Urzêdu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Pro-duktów Biobójczych (http://www.bip.urpl.gov.pl) � zestawienie rejestracyjne za czerwiec 2008 zosta³o udostêp-nione 14 sierpnia 2008.

– 43 –


krwi, z wy³¹czeniem insu-lin; A10BA - Biguanidy

Metforminum: Metfogamma(Wörwag) w dawce 1 g to uzupe³-nienie w stosunku do dopuszczonychwcze�niej dwóch ni¿szych dawektego leku. Zarejestrowanych jest 15.marek metforminy. Na rynku jestobecnych 10 leków: Glucophage(Merck Sante), Gluformin (PlivaKraków), Metfogamma (Wörwag),Metformax (Teva Kutno), Metformin(Galena), Metifor (Polfarmex), Sio-for (Berlin-Chemie), od grudnia 2007Formetic (Polpharma) i od maja2008 Metral (Polfa Warszawa). Dosprzeda¿y nie zosta³y jeszcze wpro-wadzone: Glumetsan (Pro.Med.CS),Mefrin (Hexal), Metformin-1A Phar-ma, Metformina-Anpharm, Metfor-min Teva i Stadamet (Stada). Skre-�lono z Rejestru: Metforatio (Ratio-pharm).

A11 � Witaminy; A11G �Kwas askorbinowy (wita-mina C), w³¹czaj¹c prepa-raty z³o¿one; A11GA - Kwasaskorbinowy (witamina C),preparaty proste

Acidum ascorbicum: Vitaminum CHasco (Hasco-Lek) tabl. powl. torozszerzenie w stosunku do zareje-strowanych wcze�niej kapsu³ek Vi-taminum C i kropli Juvit. Zarejestro-wanych jest obecnie jako produktylecznicze 21 marek preparatów kwa-su askorbinowego, rozró¿niaj¹c pro-ducentów. Na rynek wprowadzono19 z nich: Additiva Witamina C (NPPharma). Ascorgem (Gemi), Cebion(Merck), Cetebe (GlaxoSmithKline),Cevikap (Medana Pharma TerpolGroup), Juvit (Hasco-Lek), Mono-vitan C (Pliva Kraków), Polovital C(Polfarmex), Vicefar (Biofarm), Vita-Gem C (Gemi), Vitamina C (Synte-za), Vitaminum C (Aflofarm), Vita-

minum C (GlaxoSmithKline, Po-znañ), Vitaminum C (Hasco-Lek),Vitaminum C (Herbapol Wroc³aw),Vitaminum C i Vitaminum C forte ef-fervescens (Polfarmex), Vitaminum C(Teva Kutno), Witamina C Monovi-tan (Pliva Kraków), Witamina C Plivai Witamina C prolongatum Pliva (Pli-va Kraków). Nie zosta³y wprowa-dzone: Linamon (Krka) i VitaminumC (Biofarm). Skre�lono z Rejestru:Ranvit-C (Ranbaxy), Vita Care C-Long i Vita Care Neutral C-Long(Jemo-Pharm) oraz Witamina C(Bristol-Myers Squibb). Ponadto narynku znajduje siê wiele preparatówspo¿ywczych (suplementów diety) zwitamin¹ C.


C03 � Leki moczopêdne;C03B � Leki moczopêdneniskiego pu³apu, zwy³¹czeniem tiazydów;C03BA � Sulfonamidy,leki proste

Indapamidum: Indastad (Stada) to18. zarejestrowany preparatindapamidu, w tym 13. w postaci oprzed³u¿onym uwalnianiu. Na rynkuznajduje siê 5 leków o przed³u¿onymuwalnianiu: Diuresin SR (Polfarmex),Indix SR (Pliva Kraków), Ipres Long(Schwarz Pharma, £omianki), RawelSR (Krka) i Tertensif SR (Servier),a tak¿e 4 leki o standardowymuwalnianiu: Apo-Indap (Apotex),Indapen (Polpharma), Indapres(Polfa Grodzisk) i Indapsan (Sanofi-Synthelabo). Nie zosta³o jeszczewprowadzonych 6 leków oprzed³u¿onym uwalnianiu: Arifon SR(Anpharm), Indapamide 1,5 mg SRServier, Indapamide SR (JPZ),Indapamidum 1,5 mg SR(Farmacom), Previlex (Anpharm) i

Torpamid SR (Lekam), a tak¿e 2 lekio standardowym uwalnianiu: Arifon(Anpharm) i Indap (Pro.Med).

C05 � Leki ochraniaj¹cenaczynia; C05A �Preparaty przeciw¿ylakom odbytu dostosowania miejscowego;C05AX � Inne �rodkiprzeciw ¿ylakom odbytudo stosowaniamiejscowego

Bismuthi subgallas + tanninum +zinci oxydum (Suppositoriaantihaemorrhoidales): Procto-Hemolan protect (Aflofarm) toaktualnie 3. zarejestrowany lek opodanym sk³adzie. W sprzeda¿y s¹dostêpne: Biohemoril (BiomedLublin) i Czopki przeciwhemoroidom (Hasco-Lek).

C07/C07A � Leki blokuj¹cereceptory b-adrenergiczne;C07AB � Selektywne lekiblokuj¹ce receptory b-adrenergiczne

Nebivololum: Nebivolol Hexal (1APharma) i NebivoLek (Sandoz) toodpowiednio 10. i 11.zarejestrowana marka nebiwololu.W sprzeda¿y znajduj¹ siê 2 leki:Nebilet (Berlin-Chemie) i od lipca2008 Nedal (Polfa Warszawa). Niezosta³y jeszcze wprowadzone narynek: Ezocem (Ozone), Lovispes(Specifar), Nebicard (Biofarm),Nebinad (Farma-Projekt), Nebispes(Specifar), Nebivolol Pliva (PlivaKraków) i Nebivor (Orion).

C09 � Leki dzia³aj¹ce nauk³ad renina-angiotensyna;

C09A/C09AA � InhibitoryACE, leki proste

– 44 –


Perindoprilum: Vidotin (GedeonRichter) to 13. zarejestrowana markapreparatów peryndoprylu. Na rynkuznajduj¹ siê 3 leki: PeryndoprylAnpharm � obecnie: Irpax(Anpharm; jednak preparat o nowejnazwie nie pojawi³ siê jeszcze narynku), Prestarium (Servier) iPrenessa (Krka Polska). Niepojawi³y siê jeszcze w sprzeda¿y:Coverex (Egis), Ikarium i Ikariumforte (Polfarmex), Perilan (Sandoz),Perinace (Archie Samuel),Perindopril (JPZ), Perindopril-1APharma, Perindopril-Ratiopharm,Perindox (Apotex) i Presdopril(Lekam).

Quinaprilum: Q-pril (Polpharma) toaktualnie 6. zarejestrowany lekzawieraj¹cy chinapryl. W sprzeda¿yznajduje siê 5 preparatów: lekoryginalny Accupro (Gödecke),Acurenal (ICN Polfa Rzeszów),AprilGen (Generics), od lipca 2006Quinapril Teva i od pa�dziernika2006 Pulsaren (Biofarm). PreparatChinawin (Winthrop Medicaments)zosta³ skre�lony z Rejestru.

Ramiprilum: Apo-Rami (Apotex) to14. zarejestrowany preparatramiprilu, a Piramil (Sandoz) wdawce 10 mg to uzupe³nienie wstosunku do wprowadzonychwcze�niej trzech ni¿szych dawektego leku. W obrocie znajduje siê 9leków: Mitrip (Teva Kutno), Piramil(Sandoz), Ramicor (Ranbaxy),Tritace (Aventis Pharma; lekoryginalny), od grudnia 2006 Axtil(Adamed), od lutego 2007 Vivace(Actavis), od kwietnia 2007 Polpril(Polpharma), od pa�dziernika 2007Ramve (Bristol Laboratories), odgrudnia 2007 Ramistad (Stada) i odczerwca 2008 Ramipril-Ratiopharm(zarejestrowany wcze�niej przezGalex d.d. jako Ramilex). Nie majeszcze w sprzeda¿y preparatów

Ampril (Krka), Ramitren(GlaxoSmithKline) i Ramrex (Sanofi-Synthelabo).

C09C/C09CA �Antagoni�ciangiotensyny II, leki proste

Losartanum: Losarlic (Liconsa) w3 dawkach to 14. zarejestrowanamarka losartanu. W sprzeda¿yznajduje siê 9 leków: Cozaar (MerckSharp & Dohme; lek oryginalny),Lorista (Krka), Losacor (Biofarm),Lozap (Zentiva), Xartan (Adamed),od sierpnia 2006 Lakea (Lek,Stryków), od stycznia 2007 Losartic(Farmacom), od stycznia 2008 Sarve(Farma Projekt) i od lipca 2008Rasoltan (Actavis). Nie pojawi³y siêjeszcze na rynku preparaty: Heartam(Wyvern Medical), Losartan-Ratiopharm, Sartamerck (Generics)i Stadazar (Stada).

G � UK£AD MOCZOWO-P£CIOWY I HORMONYP£CIOWE

G03 � Hormony p³ciowe i�rodki wp³ywaj¹ce naczynno�æ uk³adu p³ciowego;G03A - Hormonalne �rodkiantykoncepcyjne dzia³aj¹ceogólnie; G03AA �Progestageny i estrogeny,preparaty jednofazowe;G03AA12 � Drospirenon iestrogen

Drospirenonum+ethinylestradiolum:Yaz (Bayer Schering) to produkt�bli�niaczy� (o identycznym sk³adzie)do preparatu Aliane (Schering) iwprowadzonego na rynek w styczniu2007 preparatu Yasminelle(Schering). Wymienione �rodki maj¹zmniejszon¹ o 1/3 dawkêetinylestradiolu (do 0,02 mg) wstosunku do wprowadzonego

wcze�niej do sprzeda¿y preparatuYasmin (Schering) zawieraj¹cego0,03 mg etinylestradiolu. Wszystkiepreparaty zawieraj¹ 3 mgdrospirenonu.

J � LEKIPRZECIWZAKA�NE

DZIA£AJ¥CE OGÓLNIE

J01 � Leki przeciwbakteryjnedzia³aj¹ce ogólnie;

J01D � Inne beta-laktamoweleki przeciwbakteryjne;J01DC � Cefalosporynydrugiej generacji

Cefuroximum: Zinoxx (Tabuk Po-land) to 8. zarejestrowany doustnypreparat cefuroksymu. Na rynkuznajduje siê 6 leków doustnych:Bioracef (Bioton), Ceroxim(Ranbaxy), Novocef (PlivaKraków), Xorimax (Sandoz), Zinnat(GlaxoSmithKline; lek oryginalny) iod sierpnia 2006 Zamur (Mepha).Nie zosta³ jeszcze wprowadzonyCefuHexal (1A Pharma). Ponadto dosprzeda¿y wprowadzono 5 lekówiniekcyjnych: Biofuroksym (Bioton),Plixym (Pliva Kraków), Tarsime(Polfa Tarchomin), Xorim (Sandoz)i Zinacef (GlaxoSmithKline; lekoryginalny). Nie wprowadzonojeszcze preparatu Cefuroxim-MIP(MIP Pharma).

J01M � Chinolonyprzeciwbakteryjne, J01MA� Fluorochinolony

Ciprofloxacinum: CiprofloxacinumClaris (Claris Lifesciences) roztwórdo infuzji to 16. aktualniezarejestrowana markacyprofloksacyny. Do obrotuwprowadzono dotychczas 9 lekówdoustnych: Cifran (Ranbaxy), Ciphin(Zentiva), Ciprinol (Krka), Ciprobay

– 45 –


(Bayer; lek oryginalny), Cipronex(Polpharma), Cipropol (PolfaGrodzisk), Ciprum (Pliva Kraków),Proxacin (Polfa Warszawa) i odsierpnia 2008 Cyprofloksacyna (Ar-row Generics). Nie pojawi³y siêjeszcze w sprzeda¿y: Ciprofloxacin-1A Pharma (1A Pharma;zarejestrowany wcze�niej jakoCiproLek) i Cipro Tenlec (TenlecPharma). Zarejestrowanych jestobecnie 10 preparatów iniekcyjnych:Ciphin (Zentiva), Ciprinol (Krka),Ciprobay (Bayer), Ciprofloxacin(Regiomedica), Ciprofloxacin Kabi(Fresenius Kabi), CiprofloxacinRedibag (Baxter), CiprofloxacinumClaris (Claris Lifesciences), Cipronex(Polpharma), Ciprum (PlivaKraków) i Proxacin (PolfaWarszawa). Na rynku znajduj¹ siê 4z nich: Ciprinol, Ciprobay, Proxacini od pa�dziernika 2007 CiprofloxacinKabi.

J07 � Szczepionki; J07A �Szczepionki bakteryjne;J07AG � Szczepionkiprzeciw Haemophilusinfluenzae typu B;J07AG53 � Szczepionkiz³o¿one: przeciwHaemophilus influenzaetypu B i przeciwmeningokokom klasy C,sprzê¿one

Vaccinum haemophili stripe B etmeningococcale classis Cconiugatum: Menitorix(SmithKlineBeecham) to 1.szczepionka o podanym sk³adzie,zarejestrowana w Polsce.

L � LEKIPRZECIWNOWOTWOROWE

I WP£YWAJ¥CE NAUK£AD

ODPORNO�CIOWY

L01 � Lekiprzeciwnowotworowe;L01X � Inne lekiprzeciwnowotworowe;L01XA � Zwi¹zki platyny

Oxaliplatinum: Oxaliplatin Mercki Sinoxal (Actavis) to odpowiednio11. i 12. zarejestrowana markaoksaliplatyny. Na rynku znajduj¹ siê4 leki: Eloxatin (Sanofi-Synthelabo),Oxaliplatin-Ebewe, od czerwca2007 Platox (Mayne) i od maja 2008Oxaliplatin Teva. Nie zosta³y jeszczewprowadzone do sprzeda¿ypreparaty: Oxaliplatin Farmacom,Oxaliplatinum Winthrop (WinthropMedicaments), Oxaliplatin Lek(Sandoz), Oxaliplatin Pliva (PlivaKraków) oraz Oxalidix iOksaliplatyna medac (Medac).


N01 � �rodkiznieczulaj¹ce; N01B -�rodki znieczulaj¹cedzia³aj¹ce miejscowo;N01BB � Amidy;N01BB52 � Lidokaina,preparaty z³o¿one

L i d o c a i n u m + t e t r a c a i n u m :Rapydan (Eusa Pharma) w postaciplastrów leczniczych to 1. rejestracjaw Polsce leku o podanym sk³adzie.

N02 � Lekiprzeciwbólowe;

N02B � Inne lekiprzeciwbólowe iprzeciwgor¹czkowe;N02BE � Anilidy

Paracetamolum: Paramax Rapid(Medinet) to aktualnie 19.zarejestrowana marka paracetamolu.Na rynek zosta³y wprowadzonepreparaty o ró¿nych drogachpodania (doustnie, doodbytniczo i w

iniekcjach), jednodawkowe iwielodawkowe: Acenol i Acenolforte (Galena), Apap (US Pharmacia,Wroc³aw), Benuron (Bene), Calpol,Calpol bez cukru (Pfizer), Codipar(GlaxoSmithKline, Poznañ),Efferalgan (Bristol-Myers Squibb),Etoran (Polpharma), Gemipar(Gemi), Grippostad (Stada),Panadol, Panadol dla dzieci i PanadolRapid (GlaxoSmithKline),Paracetamol Rubital (Gemi),Perfalgan inj. (Bristol-MyersSquibb), Tazamol (Polfa Tarchomin)oraz preparaty o nazwiemiêdzynarodowej Paracetamolwytwarzane przez wieluproducentów (Aflofarm, Biofarm,Chance, Farmina, Farmjug, Filofarm,Galena, Hasco-Lek, HerbapolWroc³aw, Marcmed, Ozone, Polfa£ód�, Polfarmex, Polpharma).Natomiast nie pojawi³y siêdotychczas: Amipar (Amilek),Efferalgan forte i Efferalgan Odis(Bristol-Myers Squibb), Hascopar(Hasco-Lek), Panadol Strong(GlaxoSmithKline), Paracetamol osmaku malinowym i o smakutruskawkowym (Unia), Paralen Sus(Zentiva) oraz Plicet syrop (PlivaKraków).

N02C � Preparatyprzeciwmigrenowe;N02CC � Selektywniagoni�ci serotoniny (5HT1)

Naratriptanum: Naratriptan Teva to1. zarejestrowany lek generyczny znaratriptanem. W kwietniu 2004zarejestrowano tak¿e lek oryginalnyNaramig (GlaxoSmithKline), któryjednak dotychczas nie zosta³wprowadzony do sprzeda¿y.

N05 � Leki psychotropowe;

N05A � Lekineuroleptyczne;

– 46 –


N05AH � Diazepiny,oksazepiny i tiazepiny

Olanzapinum: Olanzafloc (Hexal) w6 dawkach to 14. zarejestrowanamarka olanzapiny, bior¹c pod uwagê³¹cznie rejestracje w Polsce i wramach unijnej proceduryscentralizowanej. W sprzeda¿yznajduje siê 7 leków: zarejestrowanew Polsce najpierw w procedurzenarodowej, a potem w ramachcentralnej rejestracji unijnejpreparaty Zyprexa (Eli Lilly; lekoryginalny) i Zalasta (Krka) orazzarejestrowane w Polsce: Olzapin(Lekam), Zolafren (Adamed),Zolaxa (Polpharma), od kwietnia2008 Olanzin (Actavis) i od lipca2008 Ranofren (Adamed). Niezosta³y jeszcze wprowadzonepreparaty: Olanzapina Jacobsen,Olanzapine Adamed (Actavis),Olanzapin-Ratiopharm i Zapilux(Lek). Nie pojawi³y siê w Polsce 2leki zarejestrowane w ramachcentralnej procedury unijnej:Olanzapine Neopharma i OlanzapineTeva.

N05AX � Inne lekineuroleptyczne

Risperidonum: Risperidone Hexal to31. zarejestrowana markapreparatów rysperydonu. Na rynkuznajduje siê 17 leków doustnychjednodawkowych: Mepharis(Mepha), Rispen (Zentiva),Risperatio (Ratiopharm), Rispolept(Janssen-Cilag; lek oryginalny),Rispolux (Sandoz), Risset(Farmacom), Ryspolit (Polpharma),Speridan (Actavis), od kwietnia2006 Risperon (Lekam), od sierpnia2006 Lioxam (Grünenthal), odstycznia 2007 Ziperid (ICN PolfaRzeszów), od marca 2007 Disaperid(Polon) i Nodir (Polfarmex), od maja2007 Rileptid (Egis), od lipca 2007

Torendo (Krka), od sierpnia 2007Rispofren (Biofarm) i od wrze�nia2007 Doresol (Jelfa). Nie zosta³yjeszcze wprowadzone do sprzeda¿ypreparaty: Galperinon (Galena),Ranperidon (Ranbaxy), Rinter(Ingers Industrial Solutions), Rispefar(Specifar), Risperidone-Arrow (Ar-row Generics), RisperidonMedochemie, Risperidon Specifar,Risperidon Tad (Tad Pharma),Rispimed (Natur Produkt Zdrovit),Stadarisp (Stada) i Symperid(SymPhar). W postaci doustnejwielodawkowej na rynku znajdujesiê Rispolept, za� Rispolux jeszczenie zosta³ wprowadzony. Ponadtodostêpny jest preparat parenteralnyjednodawkowy o przed³u¿onymuwalnianiu: Rispolept Consta.Skre�lono z Rejestru preparaty:Risnia (Cipla) i Risperiwin (WinthropMedicaments).

N05B � Lekiprzeciwlêkowe;N05BA � Pochodnebenzodiazepiny

Alprazolamum: Zomiren SR(Krka) w 3 dawkach o przed³u¿onymuwalnianiu to rozszerzenie w stosunkudo wprowadzonego wcze�niej lekuZomiren o standardowymuwalnianiu. Zarejestrowanych jest 6marek preparatów alprazolamu. Narynku znajduje siê lek oryginalnyXanax SR (Pharmacia) oraz 6preparatów o standardowymuwalnianiu: Afobam (Egis i Anpharm),Alprazomerck (Generics), Alprox(Orion), Neurol (Zentiva), Xanax(lek oryginalny, Pharmacia) i Zomiren(Krka). Do sprzeda¿y nie zosta³ywprowadzone: Frontin (Egis) iNeurol SR (Zentiva).

N06 � Psychoanaleptyki;

N06A � Lekiprzeciwdepresyjne;

N06AB � Selektywne in-hibitory zwrotnegowychwytu serotoniny

Citalopramum: Citalopram BMMPharma (Lefarm) to 19.zarejestrowana marka citalopramu.Na rynku jest obecnych 9 leków:Aurex (Sandoz), Cilon (Sandoz),Cipramil (Lundbeck; lek oryginalny),Cital (Biovena Pharma), Citaratio(Ratiopharm), od maja 2006 Citaxin(Pliva Kraków) i Oropram (Boiron),od maja 2007 Citabax (Ranbaxy),od sierpnia 2007 Citalec (Zentiva) iod pa�dziernika 2007 Citronil(Orion). Nie pojawi³y siê jeszcze wsprzeda¿y: Apo-Citopram (Apotex),Citalopram Egis, Citalopram-Ratiopharm, Citalopram Teva,Citalostad (Stada), Mooylec (PolfaGrodzisk), Pram (Gerot) i Starcitin10 mg (Pliva Kraków).

Paroxetinum: Paroxetine Aurobindo(Aurobindo Pharma) to 13.zarejestrowana marka paroksetyny.Na rynku jest obecnych 6preparatów: Paxeratio (Ratiopharm),Paxtin (Sandoz), Rexetin (GedeonRichter), Seroxat (GlaxoSmithKline;lek oryginalny), od pa�dziernika2006 ParoMerck (Generics) i odlistopada 2006 Xetanor (Actavis).Natomiast nie zosta³y jeszczewprowadzone na rynek Apo-Parox(Apotex), Arketis (Medochemie),Deprozel (Pliva Kraków), Dropaxkrople 10 mg/ml (Italfarmaco),ParoxiHexal (Hexal), Serestill krople10 mg/ml (ITF Pharma). PreparatWinparox (Winthrop Medicaments)zosta³ skre�lony z Rejestru.

N06AX � Inne lekiprzeciwdepresyjne

Venlafaxinum: Estaq (Ozone)kaps. o przed³u¿onym uwalnianiu to12. zarejestrowana markapreparatów wenlafaksyny. W

– 47 –


obrocie znajduje siê 6 marek leków:Efectin ER (Wyeth), Velafax i odwrze�nia 2007 Velafax XL(Farmacom), od grudnia 2006Velaxin (Egis) oraz Venlectine kaps.o przed³u¿onym uwalnianiu (ICNPolfa Rzeszów), od sierpnia 2007Symfaxin ER (SymPhar), odpa�dziernika 2007 Alventa (Krka) iod listopada 2007 Velaxin ER(Anpharm). Nie zosta³y jeszczewprowadzone preparaty Jarvis(Gedeon Richter), VenlafaxineLiconsa, Venlafaxin-Ratiopharm,VenlaLek SR (Lek), Venlax (PolfaPabianice), Venlax XL (CelonPharma) i Venlectine tabl. (ICN PolfaRzeszów). Skre�lono z Rejestrupreparat Efectin (Wyeth) ostandardowym uwalnianiu.

N06B � Lekipsychostymuluj¹ce,stosowane w leczeniuADHD i nootropowe;N06BA �Sympatykomimetykidzia³aj¹ce o�rodkowo

Atomoxetinum: Strattera (Eli Lilly)to lek oryginalny, pierwszyzarejestrowany w Polsce zawieraj¹cyatomoksetynê. W styczniu 2006zarejestrowano 6 ni¿szych dawek (5,10, 18, 25, 40 i 60 mg), a obecniedwie najwy¿sze: 80 i 100 mg.

N06D � Leki przeciwdemencji; N06DA �Antycholinoesterazy

Galantaminum: GalLek (Sandoz)to 3. zarejestrowana markapreparatu galantaminy. Do sprzeda¿yzosta³y wprowadzone Nivalin inj.(Sopharma) oraz doustny Reminyl(Janssen-Cilag).

N07 � Inne leki dzia³aj¹cena uk³ad nerwowy; N07C/N07CA � Leki przeciwzawrotom g³owy; N07CA52� Cinnaryzyna, preparatyz³o¿one

Cinnarizinum+dimenhydrinatum:Arlevert (Henning) to 1. rejestracjaw Polsce leku z³o¿onego o podanymsk³adzie. Dostêpne s¹ na rynku lekiproste. Preparaty z cinnaryzyn¹:Cinnarizinum firm Aflofarm, Hasco-Lek i Polfa Warszawa. Preparat zdimenhydrinatem: Aviomarin (PlivaKraków).

R � UK£ADODDECHOWY

R05 � Leki stosowane wkaszlu i przeziêbieniach;R05X � Inne preparatyz³o¿one stosowane wprzeziêbieniach

Ibuprofenum+pseudoephedrinum:Zatoprom (GlaxoSmithKline,Poznañ) to aktualnie 8.zarejestrowana marka preparatu opodanym sk³adzie. Do sprzeda¿ywprowadzono 5 leków: AcatarZatoki (US Pharmacia, Wroc³aw),Ibum Extra (Hasco-Lek), IbupromZatoki (US Pharmacia, Wroc³aw),Modafen (Zentiva) i NurofenAntigrip (Reckitt Benckiser). Niepojawi³y siê jeszcze na rynku: AdvilCold (Wyeth-Lederle) i Rhinafen(Polfa £ód�), natomiast Ibufen Plus(Medana Pharma Terpol Group)zosta³ skre�lony z Rejestru.

R06/R06A � Lekiprzeciwhistaminowedzia³aj¹ce ogólnie; R06AE� Pochodne piperazyny

Cetirizinum: Amefar tabl. powl.(Biofarm) to aktualnie 23.

zarejestrowana marka cetyryzyny,za� Amertil Biotabs (Biofarm) wpostaci tabl. do ssania to rozszerzeniew stosunku do wcze�niejwprowadzonego preparatu Amertil wpostaci tabletek powlekanych orazp³ynu doustnego. Preparaty wmniejszych opakowaniach (7 i 10tabl. powl.) dostêpne s¹ najczê�ciejbez recepty, za� wiêkszeopakowania oraz inne postaci(krople, p³yn, syrop) � z przepisulekarza. Leki z cetyryzyn¹ z przepisulekarza mog¹ byæ refundowane, aleprzepisy stanowi¹, ¿e wtedy niemo¿na prowadziæ ich reklamypublicznej, dlatego firmy rejestruj¹ tesame leki OTC pod innymi nazwamihandlowymi, co umo¿liwia ichreklamê. Na receptê dostêpnych jest10 preparatów: Alermed (Lekam),Allertec (Polfa Warszawa), Amertil(Biofarm), Ceratio (Ratiopharm),CetAlergin (ICN Polfa Rzeszów),Cetrizen (Norton), Cetyryzyna-Egis,Letizen (Krka), Virlix (PlivaKraków) i lek oryginalny Zyrtec(Vedim). Do sprzeda¿y nie trafi³yjeszcze: Cetirizine Teva, CetriLek(Lek), Cetiozone (Pol-Nil) i Zodac30 tabl. (Zentiva). Bez receptydostêpnych jest 9 preparatów: Acer(Ratiopharm), Alerzina (Lekam),Allertec WZF (Polfa Warszawa),Amertil (Biofarm), Cetyryzyna-Egis,Letizen (Krka), Zyrtec UCB (Vedim;lek oryginalny), Zyx (Biofarm) i odmaja 2007 Alero (Sandoz). Niezosta³y jeszcze wprowadzone dosprzeda¿y: Aleras (BoehringerIngelheim), Cetiozone Lab. (Pol-Nil), Cetrivax (Norton), Reactine(Pfizer), Ubercet tabl. do ssania (AlfaWassermann) i Zodac 10 tabl.(Zentiva). Skre�lono z Rejestru:Cetrid (Cipla).

Levocetirizinum: Cezera (Krka) to1. zarejestrowany lek generyczny zlewocetyryzyn¹. Zastosowanie

– 48 –


aktywnego izomeru cetyryzynyumo¿liwia zmniejszenie o po³owêstosowanych dawek, a tym samymdzia³añ niepo¿¹danych. Na rynkujest obecny lek oryginalny Xyzal(Vedim). W sprzeda¿y s¹ oczywi�ciedostêpne tak¿e preparatyzawieraj¹ce racemiczn¹ cetyryzynê.

S � NARZ¥DYZMYS£ÓW

S01 � Leki okulistyczne;S01E � Leki przeciwjaskrze i zwê¿aj¹ce �renicê;S01EC � Inhibitoryanhydrazy wêglanowej

Dorzolamidum: DorzoLek(Sandoz) to 4. zarejestrowana markakropli do oczu z dorzolamidem. Wsprzeda¿y znajduje siê lek oryginalnyTrusopt (Merck Sharp & Dohme).Nie zosta³y jeszcze wprowadzone:Dorzolamide Hexal (Hexal) i Rozalin(Adamed).

V � PREPARATY RÓ¯NE

V06 � Od¿ywki; V06D �Inne od¿ywki; V06DX �Od¿ywki o innym sk³adzie

Nutrimentum: Easiphen o smakuowoców le�nych (SHS) i MilupaPKU 3 (Milupa) w nowej postaci

tabl. powlekanych to preparatystosowane w leczeniufenyloketonurii, g³ównie u m³odzie¿yi doros³ych. Na rynku dostêpne s¹ju¿ produkty lecznicze o takimprzeznaczeniu: Milupa PKU 3(Milupa), Phenyl-Free 2, Phenyl-Free 2HP (Bristol-Myers Squibb),P-AM Maternal i P-AM Universal(SHS). Nie zosta³y jeszczewprowadzone: Lophlex o smakuneutralnym, Lophlex o smakuowoców le�nych i Lophlex o smakupomarañczowym (SHS) oraz MilupaPKU 3 advanta i Milupa PKU 3shake pomarañczowy (Milupa).

Nowe rejestracje - UE � sierpieñ 2008

J � LEKI PRZECIWZA-KA�NE DZIA£AJ¥CE

OGÓLNIE

J05 � Leki przeciwwiruso-we dzia³aj¹ce ogólnie; J05A� Bezpo�rednio dzia³aj¹celeki przeciwwirusowe;J05AG � Nienukleozydoweinhibitory odwrotnej trans-kryptazy

Etravirinum: Intelence (Janssen-Cilag) jest wskazany, w skojarzeniuze wzmocnionym inhibitorem prote-azy i innymi lekami przeciwretrowi-rusowymi, do leczenia zaka¿eñ ludz-kim wirusem niedoboru odporno�citypu 1 (HIV-1) u doros³ych pacjen-tów wcze�niej leczonych lekami odzia³aniu przeciwretrowirusowym.Etrawiryna jest nienukleozydowym

inhibitorem odwrotnej transkryptazyHIV-1. Wi¹¿e siê bezpo�rednio zodwrotn¹ transkryptraz¹ (RT) i blo-kuje dzia³anie polimeraz DNA zale¿-nych od RNA i od DNA, poprzezzmianê struktury miejsca katalitycz-nego enzymów. Zachowuje dzia³anieprzeciwko szczepom HIV-1 opor-nym na nukleozydowe inhibitory od-wrotnej transkryptazy i (lub) prote-azy.


N03/N03A � Leki przeciw-padaczkowe; N03AX �Inne leki przeciwpadaczko-we

Lacosamidum: Vimpat (UCB Phar-ma) jest wskazany w terapii wspo-magaj¹cej w leczeniu napadów pa-

W sierpniu 2008 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wyda³a 2 decyzje o dopuszczeniu doobrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Produkty omówiono w ramachklasy ATC wed³ug WHO oraz substancji czynnej preparatu, z krótkim opisem postaci i z uwzglêdnieniem wskazañ,pomijaj¹c inne szczegó³y, które mo¿na znale�æ w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczni-czych (http://www.emea.eu.int).

daczkowych czê�ciowych i czê�cio-wych wtórnie uogólnionych u pa-cjentów w wieku od 16 lat. Lakoza-mid (R-2-acetamido-N-benzyl-3-metoksypropionamid) nale¿y do ami-nokwasów funkcjonalizowanych.Dok³adny mechanizm dzia³ania prze-ciwpadaczkowego lakozamidu niezosta³ w pe³ni poznany. Badania elek-trofizjologiczne in vitro wykaza³y, ¿elakozamid wybiórczo nasila powoln¹inaktywacjê napiêciowo-zale¿nychkana³ów sodowych, co prowadzi dostabilizacji nadmiernie pobudliwychneuronalnych b³on komórkowych.Ponadto lakozamid wi¹¿e siê z bia³-kiem-2 po�rednicz¹cym w odpowie-dzi na kolapsynê (CRMP-2) � fos-foprotein¹, która ulega ekspresjig³ównie w uk³adzie nerwowym i bie-rze udzia³ w ró¿nicowaniu neuronal-nym i regulacji wzrostu aksonów.

– 49 –


Klasa ATC/WHO

Nazwa miêdzynarodowa

Nazwa handlowa Podmiot odpowiedzialny

Obszar i data rejestracji

A02BC Omeprazolum Progastim Ozone PL 02.2008

A04AA Ondansetronum Ondansetron Kabi Fresenius Kabi PL 06.2007

A10BB Gliclazidum Gliclada Krka PL 05.2008

A13A Mineralia + plantae

extracta + vitamina

Witagin Labofarm PL 04.2004

B01AC Clopidogrelum Clopidix Lekam PL 04.2004

C01DA Isosorbidi mononitras Monosan Pro.Med PL 04.2004

C01EB Trimetazidinum Setal MR Polfarmex PL 06.2008

C08CA Amlodipinum Adipine ICN Polfa Rzeszów

PL 03.2008

C09DA01 Losartanum + hydrochlorothiazidum

Lorista HD Krka PL 04.2008

C09XA Aliskirenum Rasilez Novartis Europharm

UE 08.2007

G03FA01 Norethisteronum + estradiolum

Cliovelle Kade PL 08.2007

G04BD Fesoterodinum Toviaz Pfizer UE 04.2007

H01BA Desmopressinum Minirin Melt Ferring PL 08.2007

J01MA Ciprofloxacinum Cyprofloksacyna Arrow Generics PL 08.2005

J06BB Anti-Rh0(D) immunoglobulinum

Rhophylac CSL Behring PL 01.2008

L02BG Anastrozolum Ansyn Synthon PL 02.2008

L04AA Natalizumabum Tysabri Elan UE 06.2006

M05BA Acidum pamidronicum

Pamidia Farmacom PL 01.2008

M05BA Acidum zoledronicum Aclasta Novartis Europharm

UE 04.2005

N02AB Fentanylum Fenta MX Sandoz PL 06.2007

N03AX Lamotriginum Lamotrigine Arrow

Arrow Generics PL 10.2006

N05CH Melatoninum Circadin Neurim UE 06.2007

N07CA Betahistinum Betahistin-Ratiopharm

Ratiopharm PL 11.2007 Betahistin-APC, zm. 05.2008 Betahistin-Ratiopharm

N07CA Betahistinum Vertigen Biogened PL 12.2007

N07CA Betahistinum Zenostig Ozone PL 12.2007

Nowo�ci na rynku � sierpieñ 2008

W sierpniu 2008 r. na rynek farmaceutyczny w Polsce zosta³o wprowadzonych 25 nowych marek produktówleczniczych:

– 50 –


A � PRZEWÓDPOKARMOWY IMETABOLIZM

A02 � Leki stosowane wzaburzeniach zwi¹zanychz nadkwa�no�ci¹; A02B �Leki stosowane wchorobie wrzodowej irefluksie ¿o³¹dkowo-prze³ykowym; A02BC �Inhibitory pompyprotonowej

A04/A04A � Leki przeciwwymiotom i md³o�ciom;A04AA � Antagoni�ciserotoniny (5HT3)

A10 � Leki stosowane wcukrzycy; A10B � Lekiobni¿aj¹ce poziom glukozywe krwi, z wy³¹czenieminsulin; A10BB �Sulfonamidy, pochodnemocznika

A13/A13A � Preparatytonizuj¹ce

B � KREW I UK£ADKRWIOTWÓRCZY

B01/B01A � Lekiprzeciwzakrzepowe;B01AC � Bezpo�rednieinhibitory trombiny


C01 � Leki nasercowe;

C01D � Leki rozszerzaj¹cenaczynia stosowane wchorobach serca; C01DA� Azotany organiczne

C01E � Inne lekinasercowe; C01EB � Inneleki nasercowe

C08 � Blokery kana³uwapniowego; C08C �Selektywne blokerykana³u wapniowego zg³ównym dzia³aniem nanaczynia krwiono�ne;C08CA � Pochodnedihydropirydyny

C09 � Leki dzia³aj¹ce na uk³adrenina-angiotensyna;

C09D � Antagoni�ciangiotensyny II, lekiz³o¿one; C09DA -Antagoni�ci angiotensynyII i leki moczopêdne;C09DA01 � Losartan ileki moczopêdne

C09X � Inne lekidzia³aj¹ce na uk³adrenina-angiotensyna;C09XA � Inhibitoryreniny

G � UK£AD MOCZOWO-P£CIOWY I HORMONY

P£CIOWE

G03 � Hormony p³ciowe i �rodkiwp³ywaj¹ce na czynno�æuk³adu p³ciowego; G03F �Progestageny i estrogeny,leki z³o¿one; G03FA -Progestageny i estrogeny,preparaty zawieraj¹cesta³e dawki; G03FA01 �Noretisteron i estrogen

G04 � Leki urologiczne; G04B� Inne leki urologiczne, wtym przeciwskurczowe;G04BD � Urologiczneleki przeciwskurczowe

H � LEKI HORMONALNEDZIA£AJ¥CE OGÓLNIE,

Z WY£¥CZENIEMHORMONÓW

P£CIOWYCH I INSULIN

H01 � Hormony przysadki ipodwzgórza oraz ichanalogi; H01B �Hormony tylnego p³ataprzysadki; H01BA �Wazopresyna i jej analogi

J � LEKIPRZECIWZAKA�NE

DZIA£AJ¥CE OGÓLNIE

J01 � Leki przeciwbakteryjnedzia³aj¹ce ogólnie; J01M� Chinolonyprzeciwbakteryjne, J01MA� Fluorochinolony

J06 � Surowice odporno�ciowe iimmunoglobuliny; J06B �Immunoglobuliny; J06BB �Immunoglobuliny swoiste

L � LEKIPRZECIWNOWOTWOROWE

I WP£YWAJ¥CE NAUK£AD

ODPORNO�CIOWY

L02 � Leki hormonalne; L02B� Antagoni�ci hormonów ileki o zbli¿onymdzia³aniu; L02BG � In-hibitory enzymów

L04/L04A � Leki hamuj¹ceuk³ad odporno�ciowy;L04AA � Selektywne lekihamuj¹ce uk³adodporno�ciowy

– 51 –


WARTO WIEDZIEÆ

M � UK£ADMIÊ�NIOWO-

SZKIELETOWY

M05 � Leki stosowane wchorobach ko�ci; M05B �Leki wp³ywaj¹ce nastrukturê i mineralizacjêko�ci; M05BA -Bifosfoniany


N02 � Leki przeciwbólowe;N02A � Opioidy; N02AB

� Pochodnefenylopiperydyny

N03/N03A � Lekiprzeciwpadaczkowe;N03AX � Inne lekiprzeciwpadaczkowe

N05 � Leki psychotropowe;N05C � Leki nasenne iuspokajaj¹ce; N05CH �Agoni�ci receptoramelatoniny

Opracowanie:

dr n. farm. Jaros³aw Filipek

Kierownik Dzia³u Informacjio Produktach

Administrator FarmaceutycznejBazy Danych BAZYL

IMS Poland

N07 � Inne leki dzia³aj¹ce nauk³ad nerwowy; N07C/N07CA � Leki przeciwzawrotom g³owy

Nagroda NOBLA w dziedzinie fizjologii i medycyny przypad³a w 2008 roku uczonym odkryw-com z Europy.Laureatami nagrody s¹:

- Profesor Harald zur Hausen z Niemieckiego Centrum Badañ Nad Rakiem w Heidelbergu zaodkrycie wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), wywo³uj¹cego raka szyjki macicy. Profesorowiprzypad³a 1/2 czê�æ nagrody pieniê¿nej.

- Profesor Françoise Barré-Sinoussi z Instytutu im. L. Pasteura w Pary¿u wspólnie z ProfesoremLuc Montagnier�em ze �wiatowej Fundacji Badañ nad AIDS w Pary¿u za odkrycie ludzkiegowirusa upo�ledzenia odporno�ci, znanego pod nazw¹ HIV. Laureaci otrzymaj¹ po 1/4 czê�ci na-grody pieniê¿nej.

Medyczny Nobel 2008

Awers i rewers Medalu Nobla w dziedzinie Fizjologii i Medycyny.Autorem medalu jest Eryk Lindberg

(www.nobelprize.org)

PanZbigniew SolarzRedaktor Naczelny�Aptekarz Polski�

Szanowny Panie Redaktorze,W odpowiedzi na pytania uprzejmie wyja�niam, ¿e w polskim prawie brak jest tak szczegó³owych przepi-

sów dotycz¹cych postêpowania z uszkodzonymi termometrami rtêciowymi. Maj¹ tu zastosowanie przepisyo odpadach niebezpiecznych. Jednak ze wzglêdu na toksyczny charakter rtêci w przypadku uszkodzenia takie-go termometru zalecana jest szczególna ostro¿no�æ.

Przyjête jest, ¿e uszkodzony termometr nale¿y szczelnie zapakowaæ i przekazaæ do najbli¿szego miejscaodbioru odpadów niebezpiecznych (miejsce takie lub inny system zbiórki odpadów komunalnych jest okre�la-ny przepisami na poziomie gminy). W przypadku wydostania siê rtêci poza termometr mo¿na j¹ zebraæw papierowe rêczniki (lub innym przedmiotem zapewniaj¹cym brak kontaktu z toksyczn¹ substancj¹) i wrazz termometrem szczelnie zapakowaæ (np. w torebkê lub s³oik). Natomiast je�li w pobli¿u dostêpna jest siarka,rtêæ za jej pomoc¹ mo¿na zneutralizowaæ.

Wszystkie powy¿sze czynno�ci wskazane jest wykonywaæ w gumowych rêkawiczkach, w celu unikniêciakontaktu z rtêci¹. Istotne jest równie¿ wietrzenie pomieszczenia w którym rtêæ zosta³a wylana, gdy¿ opary rtêcitworz¹ siê ju¿ w temperaturze pokojowej.

Jednocze�nie informujê, ¿e zakaz wprowadzania do obrotu rtêci w termometrach lekarskich od dnia3 kwietnia 2009 r. wynika z dyrektywy 2007/51/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 wrze�nia 2007r. zmieniaj¹cej dyrektywê Rady 76/769/EWG w odniesieniu do ograniczeñ w zakresie wprowadzania do obrotuniektórych urz¹dzeñ pomiarowych zawieraj¹cych rtêæ, za której wdra¿anie odpowiedzialny jest Minister Go-spodarki (obecnie trwaj¹ prace legislacyjne nad projektem rozporz¹dzenia Ministra Gospodarki zmieniaj¹ce-go rozporz¹dzenie w sprawie ograniczeñ, zakazów lub warunków produkcji, obrotu lub stosowania substancjiniebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz zawieraj¹cych je produktów, w dniu 8 wrze�nia 2008 r.odby³a siê konferencja uzgadniaj¹ca).

Ponadto kwestia postêpowania z odpadami rtêci jest przedmiotem projektu rozporz¹dzenia ParlamentuEuropejskiego i Rady w sprawie bezpiecznego sk³adowania i zakazu wywozu rtêci metalicznej (Wspólne Stano-wisko w drugim czytaniu zosta³o przyjête i projekt znajduje siê na koñcowym etapie prac legislacyjnych).Jednak¿e przepisy tego projektu rozporz¹dzenia obejmuj¹ jedynie rtêæ metaliczn¹ powstaj¹c¹ w przemy�lechloro-alkalicznym, w procesach oczyszczania gazu ziemnego oraz w górnictwie metali nie¿elaznych i opera-cjach wytapiania. Rtêæ metaliczn¹ powstaj¹ca w ww. procesach uznaje siê za odpad i unieszkodliwia zgodnie zprzepisami dyrektywy 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawieodpadów.

Chcia³bym równie¿ zwróciæ uwagê, ¿e termometr lekarski, jako urz¹dzenie medyczne, podlega Urzê-dowi Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, nad którym nadzórsprawuje Minister Zdrowia.

Micha³ MilewskiNaczelnik Wydzia³u Prasowego

Warszawa, dn. 10. wrzesieñ 2008 r.

LISTY DO REDAKCJI

Nie patrz w sp‡owia‡e przesz‡e lato

Documents

Transcript of Nie patrz w sp‡owia‡e przesz‡e lato