„Lecz, aby drogę mierzyć przyszłą

Trzeba nam pamiętać skąd się wyszło”

Cyprian Kamil Norwid

FRAGMENTY PROGRAMU EDUKACJI REGIONALNEJ

DLA KLAS I-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ PT.

PIĘKNA NASZA MAŁOPOLSKA CAŁA

Program opracował zespół w składzie:

mgr Ewelina Korkosz

mgr Anna Ogonowska

mgr Magdalena Popiela

mgr Aldona Rodak

Konsultacja merytoryczna:

Zespół nauczania zintegrowane

Charakterystyka programu

Niniejszy program przeznaczony jest do realizacji przez 3 lata w sześcioklasowej

szkole podstawowej. Małopolska, na potrzeby tego programu, została podzielona na trzy

części: południową, środkową i północną. Każda część będzie realizowana w jednym roku

szkolnym. Program został pomyślany jako uzupełnienie programów: języka polskiego,

historii i społeczeństwa, przyrody, plastyki, muzyki, godzin do wychowawczych oraz

nauczania zintegrowanego o edukację regionalną. Treści, które zawiera, mogą być

realizowane w ramach wymienionych zajęć lekcyjnych oraz na zajęciach pozalekcyjnych.

Program stwarza możliwość poznawania przez uczniów regionu pod kątem

geograficznym, historycznym, przyrodniczym, kultury i folkloru, a także uwrażliwiania

na jego piękno i specyfikę oraz aktywnego i twórczego udziału w życiu społeczności lokalnej.

Ważne jest, aby uczeń pod koniec edukacji w szkole podstawowej potrafił dostrzec związki

łączące tradycję rodzinną z tradycjami regionu, wpływ wartości związanych z kulturą regionu

na poszczególnych ludzi oraz podejmował działania mające na celu zachowanie i pomnażanie

dziedzictwa kulturowego.

Trzyletni program edukacji regionalnej przewiduje wiele sposobów realizacji, m.in.

w każdym roku testy - konkursy sprawdzające dla klas IV-VI, które pozwolą wyłonić

finalistów poszczególnych etapów. Konkurs klasowy odbywać się będzie w styczniu każdego

roku, konkurs szkolny w marcu, finał w kwietniu. Podczas finału zostaną zaprezentowane

prace wykonywane przez klasy w ciągu całego roku realizacji części programu.

Treści kształcenia i wychowania

1. Klasy I-III

Położenie Małopolski; granice terytorialne.

Rozróżnianie pojęć: Małopolska i województwo małopolskie.

Pisarze, artyści i sportowcy Małopolski.

Przyroda Małopolski ( parki narodowe, góry ).

Miasta Małopolski.

Piosenki, tańce, stroje ludowe i kuchnia Małopolski.

Legendy.

Legendy Małopolski południowej:

"Śpiący rycerze w Tatrach",

"O stworzeniu Podhala",

"O studni zamkowej w Niedzicy".

Legendy Małopolski środkowej:

"Wieże Kościoła Mariackiego w Krakowie",

"Jaskinia Łokietka",

"Maczuga Herkulesa, Sokolą Skałą zwana".

Legendy Małopolski północnej:

"Jak Lublin stał się Lublinem",

"Czarcia Łapa - sąd diabelski w Lublinie",

"Jak święty Jacek zasadził lipy do góry korzeniami".

2. Klasy IV-VI

Położenie, zróżnicowanie środowiska geograficznego i ludność Małopolski.

Położenie i obszar Małopolski - granice terytorialne, powierzchnia

( rozróżnianie pojęć „Małopolska”, „województwo małopolskie” ).

Liczba mieszkańców.

Miasta i ważniejsze miejscowości.

Środowisko geograficzne: ukształtowanie terenu, bogactwa naturalne, wody

powierzchniowe, klimat.

Historia Małopolski.

Sławni Małopolanie.

Sławni Małopolanie - Małopolska południowa:

kl. IV: poznanie biografii i twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera,

kl. V: poznanie biografii i twórczości Nikifora Krynickiego,

kl. VI: poznanie biografii i osiągnięć Adama Małysza.

Sławni Małopolanie - Małopolska środkowa:

kl. IV: poznanie biografii Jana Pawła II,

kl. V: poznanie biografii i twórczości Stanisława Wyspiańskiego,

kl. VI: poznanie biografii i twórczości Jana Matejko.

Sławni Małopolanie - Małopolska północna:

kl. IV: poznanie biografii i twórczości Stefana Żeromskiego,

kl. V: poznanie biografii i twórczości Jacka Malczewskiego,

kl. VI: poznanie biografii Jana Sariusza Zamoyskiego ( Jana

Zamojskiego ).

Zabytki Małopolski.

Zabytki Małopolski południowej:

kl. IV: Kaplica na Jaszczurówce,

kl. V: kościół św. Michała Archanioła w Dębnie ( szlak architektury

drewnianej ),

kl. VI: Zameczek Prezydencki i kaplica na Zadnim Groniu w Wiśle.

Zabytki Małopolski środkowej:

kl. IV: Zamek Królewski w Niepołomicach,

kl. V: Ruiny Zamku Rycerskiego „Ogrodzieniec”, Zamek Królewski

w Pieskowej Skale ( Szlak Orlich Gniazd ), Kościół św. Franciszka

z Asyżu w Krakowie,

kl. VI: Zamek w Nowym Wiśniczu, Sandomierz – Brama Opatowska,

Ratusz, Zamek,

Zabytki Małopolski północnej:

kl. IV: Kielce – Pałac Biskupów Krakowskich, Katedra Wniebowzięcia

Najświętszej Marii Panny,

kl. V: Kazimierz Dolny – wzgórze zamkowe, renesansowe kamienice

na rynku kazimierskim,

kl. VI: Zamość – fortyfikacje miasta ( tzw. twierdza Zamość ), Ratusz,

Akademia Zamoyska, Pałac Zamoyskich.

Przyroda Małopolski.

Przyroda Małopolski południowej:

kl. IV: Tatrzański Park Narodowy,

kl. V: Pieniński Park Narodowy, Popradzki Park Krajobrazowy,

kl. VI: Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego, Ciężkowicko-

Rożnowski Park Krajobrazowy.

Przyroda Małopolski środkowej:

kl. IV: Puszcza Niepołomicka,

kl. V: Ojcowski Park Narodowy,

kl. VI: Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy.

Przyroda Małopolski północnej:

kl. IV: Świętokrzyski Park Narodowy, Chęcińsko-Kielecki Park

Krajoznawczy,

kl. V: Poleski Park Narodowy, Kazimierski Park Krajoznawczy,

kl. VI: Roztoczański Park Narodowy.

Atrakcje turystyczne Małopolski.

Atrakcje turystyczne Małopolski południowej:

kl. IV: Zakopane – zimowa stolica Polski,

kl. V: Krynica Zdrój, Szczawnica – miejscowości uzdrowiskowe;

Przełom Dunajca,

kl. VI: Kalwaria Zebrzydowska – zespół kalwaryjny, Skamieniałe

miasto – Ciężkowice.

Atrakcje turystyczne Małopolski środkowej:

kl. IV: Kopiec Grunwaldzki w Niepołomicach, Wadowice ( turystyka

religijna ),

kl. V: Jaskinia Łokietka, Pustynia Błędowska,

kl. VI: Wąwóz lessowy Królowej Jadwigi w Sandomierzu, Podziemia

Rynku w Krakowie.

Atrakcje turystyczne Małopolski północnej:

kl. IV: Jaskinia Raj, Centrum Nauki Leonardo da Vinci w Podzamczu,

kl. V: Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu

kl. VI: Kopalnia krzemienia Krzemionki.

Folklor Małopolski.

Folklor Małopolski południowej:

kl. IV: strój, język, zwyczaje górali podhalańskich, muzyka góralska,

charakterystyczne instrumenty (gęśle czyli złóbcoki, basy, dudy czyli

koza lub gajdy, trąbita, piszczałki i róg, skrzypce), specjały kuchni

podhalańskiej,

kl. V: strój, język zwyczaje górali pienińskich, muzyka ludowa,

specjały kuchni pienińskiej,

kl. VI: strój, język zwyczaje górali śląskich, muzyka śląska, kuchnia

śląska.

Folklor Małopolski środkowej:

kl. IV: strój, język, zwyczaje krakowiaków, taniec krakowiak, kuchnia

krakowska,

kl. V: strój, język, zwyczaje krakowiaków, taniec krakowiak; strój

rzeszowski; produkty kuchni krakowskiej i rzeszowskiej,

kl. VI: strój, język, zwyczaje krakowiaków, taniec krakowiak; strój

sandomierski; krakowskie i sandomierskie przysmaki.

Folklor Małopolski północnej:

kl. IV: strój kielecki, kieleckie zwyczaje i tradycje, kieleckie

przysmaki,

kl. V: strój radomski, radomskie zwyczaje i tradycje, przysmaki

z Radomia,

kl. VI: strój zamojski, przysmaki zamojskiego stołu.

Mapy

Mapa 1. Regiony Polski (Źródło: www.lotnictwo.net.pl)

Mapa 2. Polska-skarby kultury, regiony historyczno-geograficzne (fragment;

oprac.własne ) (Źródło: Atlas. Świat wokół nas – przyroda. Red. Beata Konopska, Cezary Mazur, Agnieszka Klimczewska

i inni.Warszawa 2009, str.55)

Mapa 3. Polska- skarby kultury, regiony historyczno-geograficzne ( fragment; oprac

własne ) (Źródło: Atlas. Świat wokół nas – przyroda. Red. Beata Konopska, Cezary Mazur, Agnieszka Klimczewska

i inni.Warszawa 2009, str. 55)

Mapa 4. Polska-podział administracyjny (Źródło: Atlas. Świat wokół nas – przyroda. Red. Beata Konopska, Cezary Mazur, Agnieszka Klimczewska

i inni.Warszawa 2009, str.56)

Literatura

Atlas. Świat wokół nas – przyroda. Red. Beata Konopska, Cezary Mazur, Agnieszka

Klimczewska

i inni.Warszawa 2009

Barczewski Wiesław, Dorzecze Prądnika w pytaniach i odpowiedziach. Kraków 2007

Edukacja regionalna. Ziemia Krakowska, praca zbiorowa. Kraków 2005

Informatory, Małopolski System Informacji Turystycznej

Janicka-Krzywda Urszula, Legendy wielickiej kopalni. Kraków 1998

Kuźnieców Janusz, W mojej małej ojczyźnie. Małopolska. Edukacja regionalna – dziedzictwo

kulturowe w regionie. 4. Warszawa 2005

Kuźnieców Janusz, W mojej małej ojczyźnie. Małopolska. Edukacja regionalna – dziedzictwo

kulturowe w regionie. 5. Warszawa 2004

Kuźnieców Janusz, W mojej małej ojczyźnie. Małopolska. Edukacja regionalna – dziedzictwo

kulturowe w regionie. 6. Warszawa 2006

Małopolska. Dziedzictwo kulturowe w regionie. Ścieżka edukacyjna, praca zbiorowa pod red.

Janiny Mazur. Kraków 2000

Na szlaku świętokrzyskiej przygody, praca zbiorowa pod red. Cezarego Jastrzębskiego.

Kielce 2008

Podlecki Janusz, Wieliczka. Królewska kopalnia soli. Kraków 1997

Stadtmüller Ewa, Chachulska Anna, Kraków i okolice. Kraków 2004

Szczawnica i Pieniny. Przewodnik po zabytkach i atrakcjach Szczawnicy oraz

najpiękniejszych miejscach Pienin. Kraków 2013

Świętokrzyskie na rzecz edukacji. Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego.

Kielce 2011

XI. Strony www.

www.bajkowyzakatek.eu

www.minrol.gov.pl

www.pieninypn.pl

www.ojcowskiparknarodowy.pl

www.orlegniazda.pl www.tpn.pl

www.roztoczanskipn.pl

www.swietokrzyskipn.org.pl

www.tpn.pl

www.visitmalopolska.pl

www.z-ne.pl