NAŁÓG PRZYCZYNY I SKUTKI UZALEŻNIEŃ

TERESA ŚLÓSARCZYK

UZALEŻNIENIE • to nabyta silna potrzeba

wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji

• psychiczne i fizyczne przyzwyczajenie się do jakiejś czynności lub substancji

• powoduje negatywne skutki zdrowotne i społeczne

Najczęstsze substancje

uzależniające

• papierosy

• alkohol

• narkotyki

• leki

UZALEŻNIENIE POWODUJĄ

RÓWNIEŻ

• słodycze

• komputer

• telefon

• zakupy

• sterydy

PRZYCZYNY UZALEŻNIEŃ

PRZYCZYNY UZALEŻNIEŃ

• Eksperyment, ciekawość – „zakazany owoc”, to co zakazane jest pociągające

• Nacisk grupy, kolegów i koleżanek

• Reklamy, filmy – wspomagacze dobrej zabawy, coś co dostarcza nowych, wspaniałych przeżyć, a jednocześnie jest nieszkodliwe i nie wiąże się z konsekwencjami

PRZYCZYNY UZALEŻNIEŃ

• Ciche przyzwolenie dorosłych – „lepiej niech pije, niż ćpa, piwo mu nie zaszkodzi”

• Przykład dorosłych (modelowanie)

• Przekonanie, że używki sprawiają przyjemność – szybko i niezawodnie, pozwalają chwilowo przełamać nieśmiałość i kompleksy

PRZYCZYNY UZALEŻNIEŃ

• Brak asertywności

• Nieumiejętność spędzania wolego czasu, nuda – „używanie” organizuje czas wolny

• Dostępność używek

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

ZAINTERESOWANIA SIĘ UŻYWKAMI

• Uzależnienie jednego z rodziców

• Brak rodziców lub przebywanie jednego z

nich często poza domem (szczególnie odnosi

się to do ojca)

• Brak norm i zasad regulujących

zachowanie dziecka

• Tolerancyjny stosunek rodziców do używek

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

ZAINTERESOWANIA SIĘ UŻYWKAMI

• Słabe oceny, brak wiary we własne

możliwości

• Trudności z czytaniem lub pisaniem

• Problemy ze skoncentrowaniem uwagi

• Zachowania agresywne wobec innych

• Rozrywkowe, lekkie podejście do życia

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

Są to negatywne i budzące niepokój

zmiany zachodzące w wyglądzie i

zachowaniu:

Pogorszenie ocen, coraz częstsze

wagary;

Zaniedbanie w wyglądzie;

Szybka utrata wagi połączona z innymi

negatywnymi zmianami;

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

Zmiana aktywności – nie śpi w nocy, nad ranem nie można dobudzić

Zmiana przyjaciół, kolegów;

Utrata zainteresowań, rezygnacja z zajęć lubianych dotychczas;

Posiadanie różnych przedmiotów związanych z używkami;

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

Nadmierna reakcja na krytykę lub małe niepowodzenia;

Umieszczanie na ubraniach emblematów związanych z alkoholem, narkotykami (znaczy, że to akceptuje, nie widzi w tym nic złego);

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

Kłopoty z koncentracją (rozkojarzenie);

Źrenice niereagujące na zmianę światła,

zaczerwienienie spojówek;

Chroniczny kaszel (nieuzasadniony

przeziębieniem);

Słodkawy zapach w oddechu, na ubraniu i

we włosach, kadzidełka w pokoju;

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

Częste, nieuzasadnione,

zaskakujące zmiany nastroju

(mogą być objawem dojrzewania,

ale w połączeniu z innymi

sygnałami ostrzegawczymi mogą

oznaczać eksperymenty z

narkotykami);

KONSEKWENCJE UZALEŻNIEŃ

• fizyczne- wpływ na zdrowie o charakterze:

- bezpośrednim(funkcjonowanie UN, oddechowego, trawiennego, krążenia)

- pośrednim(poprzez niewłaściwą dietę, stany chorobowe związane z niektórymi nałogami)

• psychologiczne- utrata zaufania do siebie i samokontroli, obniżona samoocena, utrata zainteresowania zwykłymi czynnościami i celami życiowymi, bowiem nałóg zaczyna być centralnym czynnikiem wzmacniającym

KONSEKWENCJE UZALEŻNIEŃ

• pedagogiczne - akcentuje się tu następstwa:

- rodzinne (destabilizacja życia rodzinnego, dysfunkcjonalność w sferze pełnionych ról, zadań i funkcji rodziny, źródło przemocy w rodzinie)

- kryminologiczne(źródło przestępczości np. produkcja i handel narkotykami, czynnik wiktymizacji- osoby uzależnione bardziej narażone są na zachowania przestępcze wobec nich)

KONSEKWENCJE UZALEŻNIEŃ

• społeczne - straty pieniężne związane z utraconymi zarobkami, roztrwonionymi oszczędnościami, wydatkami na opiekę społeczną i nieskuteczne a często powtarzające się próby rehabilitacji, zniszczenie sensownych związków interpersonalnych; straty związane z przestępczością, utrata produktywności ludzkiej, rozszerzenie się innych patologii

NIKOTYNIZM

To uzależnienie od nikotyny prowadzące do przewlekłego zatrucia organizmu. Mimo, że poziom wiedzy na temat szkodliwości palenia papierosów nie jest wcale niski, a wręcz wciąż rośnie, to nie ma to odzwierciedlenia w spadku liczby palaczy. Przeciwnie. Choć w wielu krajach palenie staje się niemodne, liczba palących osób na świecie stale rośnie. Uzależnionych od nikotyny jest 2,3 miliarda osób. W Polsce – 8,8 miliona.

NIKOTYNIZM

Nikotyna jest bardzo

zdradliwym narkotykiem

oraz silną neurotoksyną,

która szybko uzależnia

psychicznie i fizycznie.

Warto wiedzieć,

że w czystej postaci

dodawana jest m.in.

do środków

owadobójczych.

ZAWARTOŚĆ PAPIEROSA

CO GROZI PALACZOWI

PALENIE BIERNE To wdychanie dymu

tytoniowego z papierosa palonego przez inną osobę w tym samym pomieszczeniu. Jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia, gdyż boczny strumień dymu tytoniowego zawiera od 5 do 15 razy więcej tlenku węgla i od 2 do 20 razy więcej nikotyny niż dym wdychany przez palaczy.

PALENIE BIERNE

Wdychanie dymu

wydychanego przez

palaczy, zwiększa

u osób niepalących

ryzyko wystąpienia

raka płuc i chorób

serca (np. choroby

niedokrwiennej serca).

PALENIU POWIEDZ NIE

ALKOHOLIZM

To uzależnienie od

alkoholu. Jest chorobą,

która zaczyna się i rozwija

podstępnie, bez

świadomości

zainteresowanej osoby.

Polega na

niekontrolowanym piciu

napojów alkoholowych i

może doprowadzić do

przedwczesnej śmierci.

Następstwa alkoholizmu:

• Zaburzenia życia rodzinnego – 94%

• Problemy w kontaktach z ludźmi – 84%

• Problemy finansowe – 82%

• Przemoc wobec bliskich – 57%

• Problemy z prawem (karalność) – 51%

Przewlekły alkoholizm prowadzi do chorób psychicznych, ciężkich schorzeń wątroby, nerek, żołądka, serca itd. Zwiększa przestępczość, sprzyja szerzeniu się chorób wenerycznych i ujemnie wpływa na potomstwo

Organizm młodego

człowieka różni się od

organizmu człowieka

dojrzałego. Młody organizm

nadal rośnie i rozwija się -

zarówno w środku jak i na

zewnątrz. Picie alkoholu

przed okresem dojrzewania i

w czasie dojrzewania może

zablokować normalny

wzrost, rozwój psychiczny i

fizyczny, utrudnić uczenie

się, zaburzyć zdrowe

kontakty z rówieśnikami i

dorosłymi.

Leczenie alkoholizmu

Leczenie alkoholizmu nie należy do

najłatwiejszych rzeczy, gdyż w całości musi

być świadome przez alkoholika. Osoby

uzależnione od alkoholu mogą skorzystać z

pomocy:

• Wyspecjalizowanych Ośrodków Terapii

Uzależnień i Współuzależnienia

• Wspólnoty Anonimowych Alkoholików

• Klubu Abstynenta

NARKOMANIA

• To uzależnienie od

narkotyków.

• Jest chorobą, na

którą może

zachorować każda

osoba

eksperymentująca ze

środkami

zmieniającymi

świadomość.

NARKOMANIA

• Przebieg uzależnienia jest bardzo

podobny u wszystkich osób nim

dotkniętych. Nieleczona narkomania

jest chorobą postępującą i zagraża

życiu.

• Uzależnienie od narkotyków jest

chorobą chroniczną – czyli

nieuleczalną. Można jednak

powstrzymać jej rozwój.

NARKOTYK Środek odurzający

(zmniejszający wrażliwość ośrodkowego układu nerwowego) pochodzenia roślinnego lub syntetycznego. W zależności od dawki powoduje euforię, uspokojenie, zniesienie bólu itp. Wielokrotne stosowanie wywołuje głód narkotyczny, który prowadzi do narkomanii. Do narkotyków należą: haszysz, morfina, opium, kokaina oraz różne związki syntetyczne (amfetamina, psychedryna i inne).

PODZIAŁ NARKOTYKÓW

PODZIAŁ ŚRODKÓW NARKOTYCZNYCH I ICH DZIAŁANIE

PODZIAŁ ŚRODKÓW NARKOTYCZNYCH I ICH DZIAŁANIE

Narkotyki a choroby

Narkotyki takie, jak marihuana czy

opioidy mogą mieć zastosowanie

lecznicze:

• obniżanie ciśnienia śródgałkowego,

• działanie przeciwwymiotne,

• działanie przeciwdrgawkowe,

• zmniejszanie bólu

Narkotyki a choroby

Dużo częściej jednak narkotyki wywołują lub

prowadzą do wielu chorób psychicznych. :

• zaburzenia osobowości,

• zaburzeń nastroju,

• psychozy,

• depresji,

• nerwicy,

• stanów lękowych

Narkotyki a choroby

Same narkotyki mogą także wywołać

schorzenia takie, jak:

• napady padaczkowe,

• udar mózgu,

• zawał serca,

• uszkodzenia nerek,

• uszkodzenia wątroby

Wpływ narkotyków przyjmowanych drogą

dożylną

Jeżeli chodzi o narkotyki przyjmowane drogą dożylną, dodatkowym zagrożeniem są zakażenia. Przy niezachowaniu zasad sterylności może dojść do zakażenia miejsca wkłucia, a bakterie drogą krwi mogą spowodować zakażenie całego organizmu, czyli sepsę.

Ponadto, osoby nadużywające narkotyki stosują wspólne igły i strzykawki, przez co nierzadkie są zarażenia wirusem HIV. To jedno z najpoważniejszych następstw narkomanii. Nawet jeżeli człowiek poradzi sobie z problemem narkomanii, to zakażenie HIV i tak jest wyrokiem śmierci, który dzięki osiągnięciom współczesnej medycyny można jedynie odsunąć w czasie.

Wpływ narkotyków przyjmowanych drogą

dożylną

Używanie narkotyków wprowadzanych

do organizmu za pomocą iniekcji

może prowadzić nie tylko do AIDS,

ale też do zakażenia wirusowym

zapaleniem wątroby, zapalenia

wsierdzia, mózgu i opon mózgowych.

LECZENIE NARKOMANII

Leczenie narkomanii przebiega zazwyczaj w trzech etapach:

detoksykacja – polega na uwolnieniu chorego od dolegliwości będących następstwem zażywania narkotyków

terapia – stanowiąca podstawową formę leczenia, prowadzona na oddziałach i w ośrodkach stacjonarnych

readaptacja społeczna - prowadzona w warunkach otwartych, ma ona pomóc w powrocie do normalnych warunków życia

DOPALACZE To termin, którego

używa się potocznie dla nazwania grupy różnych substancji lub ich mieszanek o rzekomym lub faktycznym działaniu psychoaktywnym, nie znajdujących się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

NIEPOŻĄDANE DZIAŁANIE DOPALACZY

• porażenie układu oddechowego i układu krążenia,

• poważne zaburzenia rytmu serca do zatrzymania jego akcji włącznie,

• gwałtowne skoki ciśnienia prowadzące do utraty przytomności, udarów mózgu lub zawałów serca,

• nieodwracalne zmiany w organizmie człowieka,

• śmierć

GDZIE SZUKAĆ POMOCY 1. Pedagog szkolny, wychowawca,

nauczyciel

2. Poradnia Zdrowia Psychicznego i

Poradnia Terapii Uzależnień

3. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Antynarkotykowy Telefon Zaufania

0 801 199 990

4. Antynarkotykowa Poradnia Internetowa

www.narkomania.org.pl

5. Ogólnopolski telefon zaufania

Komendy Głównej Policji 0 800 120 226

LEKOMANIA Uzależnienie od leków,

charakteryzuje się przymusem stałego lub okresowego zażywania leku w celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań związanych z jego brakiem. Niebezpieczeństwo uzależniania się od leków polega między innymi na tym, że w miarę rozwoju uzależnienia chory musi przyjmować coraz większe dawki dla otrzymania pożądanego efektu. Nasila to niebezpieczeństwo przedawkowania i wystąpienia działań niepożądanych, aż do zatrucia i wręcz śmierci.

LEKOMANIA

Obejmuje leki przeciwbólowe, nasenne,

euforyzujące, przeciwzapalne i

przeczyszczające. Niekiedy

nadużywane są leki hormonalne, które

także kryją w sobie szereg

niebezpieczeństw dla zdrowia.

LEKOMANIA Przykładowo stosowanie hormonów tarczycy na

odchudzenie może spowodować nadczynność tarczycy, kortyzonów do eliminowania objawów alergicznych do zaniku kory nadnerczy, a stosowanie hormonów kobiecych na przedłużenie młodości często wywołuje guzy macicy.

Szkodliwe dla organizmu są środki dopingujące, stasowane w olbrzymich dawkach przez sportowców szukających na tej drodze poprawy swoich wyników (anaboliki, sterydy, środki moczopędne, witamina B12, preparaty krwiopochodne, itd.). Stopniowym wyniszczeniem organizmu (uszkodzeniem wielu narządów wewnętrznych, zwłaszcza wątroby) skutkują anaboliki przyjmowane przez kulturystów.

LECZENIE LEKOMANII

Osoba uzależniona zwykle nie jest w stanie sama przerwać brania ze względu na coraz większy przymus psychiczny zażycia leku oraz bardzo dotkliwe, a nawet niebezpieczne dla zdrowia objawy abstynencyjne. W takim przypadku detoksykacja, czyli odtrucie powinno zawsze przebiegać pod opieką lekarza. Osoba uzależniona oprócz odstawienia leków powinna korzystać z terapii uzależnienia gdyż jedynie kompleksowe leczenie, zarówno ciała jak i psychiki, gwarantuje powrót do całkowitej sprawności i trwałą trzeźwość.

UZALEŻNIENIE OD KOMPUTERA I SIECI

SIECIOHOLIZM

Polega na niekontrolowanym

korzystaniu z komputera bądź z

Internetu w sposób, który powoduje

szkody w sferze fizycznej,

psychicznej, społecznej czy

ekonomicznej u osoby korzystającej

z tych urządzeń i/lub u otoczenia.

Telefoniczna inwazja – FONOHOLIZM

• To uzależnienie od telefonu

komórkowego. Jest to zjawisko nowe, ale opiera się na mechanizmie analogicznym, który występuje w przypadku uzależnienia od narkotyków, papierosów czy alkoholu. Objawia się nadmiernym przywiązywaniem uwagi do telefonu komórkowego oraz nadużywaniem go w różnych codziennych sytuacjach.

JESTEŚ ZDROWĄ DZIEWCZYNĄ

JESTEŚ ZDROWYM CHŁOPAKIEM

ZDOBYWASZ ŚWIAT

WIEDZĘ I DOŚWIADCZENIE

KOCHASZ

NIE POZWÓL BY CIĘ ZABRAKŁO

UZALENIENIOM POWIEDZ NIE

LITERATURA 1. Baran-Furga H., Steinbarth-Chmielewska K.,

Uzależnienia. Obraz kliniczny i leczenie, PZWL, Warszawa 1999

2. Beck A.T., Wright F.D., Newman C., F., Liese B., S., Terapia poznawcza uzależnień, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2007

3. Sawicka K., Etyczne aspekty terapii i innych form pomocy, Remedium, Nr 12, grudzień 2007

4. Szukalski B., Narkotyki. Kompendium wiedzy o środkach uzależniających, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2005

5. Tatarsky A., Redukcja szkód w psychoterapii. Nowe podejście w leczeniu uzależnień od narkotyków i alkoholu”, Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2007