Na tropie
description
Transcript of Na tropie
![Page 1: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/1.jpg)
Na tropieWĘDRUJĄCYCH
KONTYNENTÓW
![Page 2: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/2.jpg)
KONTYNENTY,
OCEANY, PŁYTY TEKTONICZNE,
rozdział 1
BUDOWA ZIEMI
![Page 3: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/3.jpg)
Ameryka Ameryka PołudniowaPołudniowa
Ameryka Ameryka PółnocnaPółnocna
AfrykaAfryka
EuropaEuropa AzjaAzja
AustraliaAustralia
Antarktyda
Czy potrafisz nazwać dzisiejsze kontynenty?
![Page 4: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/4.jpg)
Co oddziela dzisiejsze kontynenty?
A. oceany
B. góry
C. wielkie pustynie
D. ogrodzenia
Poprawne odpowiedzi:
A. Oceany (np. Ocean Atlantycki) – ponieważ pod oceanami występuje inny rodzaj skorupy ziemskiej (skorupa oceaniczna), niż pod kontynentami (skorupa kontynentalna).
B. Góry (Góry Ural)– ponieważ reprezentują głębokie pękniecia w skorupie kontynentalnej, ślady dawnego oceanu.
![Page 5: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/5.jpg)
Ocean Ocean Spokojny Spokojny (Pacyfik)(Pacyfik)
Ocean Ocean AtlantyckiAtlantycki
Ocean Ocean IndyjskiIndyjski
Czy potrafisz nazwać dzisiejsze oceany?
A
B
A. Granicę pomiędzy Europą i Azją stanowią Góry UralB. Granicę pomiędzy Europą i Azją stanowi dawny szew Oceanu Tetydy oraz Morze
Czerwone, w którego podłożu występuje skorupa oceaniczna.
![Page 6: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/6.jpg)
LITOSFERA I ASTENOSFERA
skorupa kontynentalna
skorupa oceaniczna
KONTYNENT OCEAN
Gdzie znajduje się granica pomiędzy kontynentem a oceanem?
A B
Poprawna odpowiedź: B. Tam gdzie znajduję się granica pomiędzy skorupą kontynentalną i oceaniczną
![Page 7: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/7.jpg)
Płyty tektoniczne (litosfery) – jednostki zewnętrznej powłoki Ziemi - litosfery, które przesuwają się względem siebie (mogą być zbudowane zarówno ze skorupy kontynentalnej, jak i oceanicznej)
Płyta Pacyficzna
Płyta Antarktyczna
Płyta Afrykańska
Płyta Euroazjatycka
Płyta Północno-Amerykańska
Płyta Australijska
![Page 8: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/8.jpg)
BUDOWA ZIEMIPod względem kształtu i budowy wewnętrznej Ziemię możemy porównać
do wielkiej brzoskwini.
![Page 9: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/9.jpg)
STREFY BUDOWY ZIEMI Podział ze względu na skład chemiczny
jądro wewnętrzne
jądro zewnętrzne
płaszcz Ziemi
skorupa ziemska
![Page 10: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/10.jpg)
BUDOWA ZIEMIZewnętrzne strefy Ziemi mają budowę warstwową przypominąjącą strukturę ciastka
![Page 11: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/11.jpg)
LITOSFERA I ASTENOSFERA *
astenosfera (płynna część płaszcza Ziemi)
litosfera (skorupa ziemska i stała, zewnętrzna część płaszcza Ziemi,)
skorupa kontynentalna
skorupa oceaniczna
Fragmenty stałej litosfery – płyty tektoniczne, poruszają się po płynnej astenosferze !!!
* Podział zewnętrznej części Ziemi ze względu na właściwości plastyczne
komórka konwekcyjna
![Page 12: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/12.jpg)
KRÓTKA HISTORIA DRYFU PŁYT LITOSFERY
rozdział 2
![Page 13: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/13.jpg)
Alfred Wegener
(niemiecki meteorolog, geofizyk i polarnik, twórca teorii ruchu płyt litosfery)
![Page 14: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/14.jpg)
KAMBR540-488 mln lat temu
LAURENCJALAURENCJASyberiaSyberia
BALTIKABALTIKA
GondwanaGondwana
Z końcem kambru na mapie naszego globu dominował olbrzymi kontynent GONDWANA
Laurencja (najstarsza część Ameryki Północnej), Baltika (najstarsza część Europy) oraz Syberia znajdowały się na umiarkowanych szerokościach półkuli południowej.
(składający się z najstarszych części dzisiejszej Afryki, Ameryki Południowej, Australii oraz Antarktydy).
![Page 15: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/15.jpg)
PERM 290-248 mln lat temu
W tym okresie został ostatecznie uformowany gigantyczny superkontynent PANGEA, który zawierał w sobie wszystkie najstarsze fragmenty dziś istniejących kontynentów. Otoczony był ogromnym oceanem PANTHALASSA.
PANTHALASSA
PANGEA
![Page 16: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/16.jpg)
AntarktydaAntarktyda
AfrykaAfryka
IndieIndie
AustraliaAustralia
Ameryka Ameryka PółnocnaPółnocna EuropaEuropa
Ameryka Ameryka PołudniowaPołudniowa
AzjaAzja
Kreda 145 - 65 mln lat temu
Układ kontynentów jest już zbliżony do współczesnego. Na południu Europy i Azji istnieje OCEAN TETYDY, po którego zamknięciu uformowały się łańcuchy górskie Alp, Karpat i Himalajów
OCEAN TETYDYOCEAN TETYDY
![Page 17: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/17.jpg)
AfrykaAfrykaAmeryka Ameryka PołudniowaPołudniowa
Ameryka Ameryka PółnocnaPółnocna
AustraliaAustralia
AzjaAzja
AntarktydaAntarktyda
EuropaEuropa
CZWARTORZĘD czasy współczesne
Obejrzyj animację przedstawiającą wędrówkę płyt litosferycznych na:http://www.youtube.com/watch?v=hSdlQ8x7cukZauważ, że historia naszej planety nie kończy się na czasach współczesnych.Płyty litosferyczne będą wędrowały nadal.
![Page 18: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/18.jpg)
W jakim czasie płyta tektoniczna pokona odległość z Warszawy do Gdańska (400 km)?
A. kilka godzin
B. kilka dni
C. kilka miesięcy
D. kilka lat
E. kilka milionów lat
Poprawna odpowiedź:E. Płyty tektoniczne poruszają się z prędkością kilku centymetrów na rok.
![Page 19: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/19.jpg)
GRANICE PŁYT TEKTONICZNYCH
rozdział 4
![Page 20: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/20.jpg)
Zjawiska występujące na granicach płyt tektonicznych:
A. zjawiska wulkaniczne
B. zjawiska sejsmiczne (trzęsienia ziemi)
![Page 21: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/21.jpg)
STREFY RYFTOWE – granice rozbieżneStrefy, wzdłuż których płyty tektoniczne oddalają się od siebie
Zobacz jak działa strefa ryftowaMorza Czerwonego – Animacja 1
![Page 22: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/22.jpg)
STREFY SUBDUKCJI – granice zbieżneStrefy, wzdłuż których płyty tektoniczne zbliżają się od siebie i kolidują ze sobą
Zobacz jak działają strefy subdukcji:A. W rejonie Ameryki Południowej (wypiętrzanie i wulkanizm And) – Animacja 2B. W rejonie południowej Azji (wypiętrzanie łańcucha Himalajów) – Animacja 3C. W rejonie wschodniej Azji (wulkanizm w rejonie łuku wysp Japonii) – - Animacja 4
![Page 23: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/23.jpg)
USKOKI TRANSFORMACYJNE– Strefy, wzdłuż których płyty tektoniczne przesuwają się względem siebie
Zobacz jak działa uskok transformacyjny San Andreas w rejonie zachodniej Kaliforni - - Animacja 5
![Page 24: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/24.jpg)
Jak odnaleźć tropy wędrujących płyt tektonicznych
(skąd wiemy że one wędrują)
rozdział 5
![Page 25: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/25.jpg)
Cynognathus
Lystrosaurus
Mesosaurus
Glossopteris
GONDWANA
PROWINCJONALIZM ROŚLIN I ZWIERZĄTDziś na różnych kontynentach oddzielonych oceanami znajdujemy te same gatunki zwierząt i roślin lądowych, które niegdyś żyły obok siebie.
![Page 26: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/26.jpg)
PROWINCJONALIZM OSADÓWDziś na różnych kontynentach znajdujemy osady, które powstawały w tym samym zbiorniku osadowym.
![Page 27: Na tropie](https://reader033.fdocuments.pl/reader033/viewer/2022051402/56815da8550346895dcbd5ce/html5/thumbnails/27.jpg)
PALEOMAGNETYZMNiektóre minerały bogate w pierwiastki żelaza posiadają „magnetyczną pamięć”. Zapisane są w nich kierunki pola magnetycznego przeszłych epok historii Ziemi. Pozwala to na określenie pozycji danej płyty tektonicznej w stosunku do bieguna magnetycznego Ziemi w danym okresie geologicznym.