N R 1 0 ( 7 0 7 ) 1 0 M A R C A 1 9 7 4 R .

• W TELEGRAFICZNYM SKRÓCIE # W TELEGRAFICZNYM

U0013z>zIMUUL

2 OliJ

KRAJ ŚWIAT

uoocbCU)

z>ZIMUu .<ocO

3

UJ

UOocLO

Z>ZNULL<OC

2

UJoOOC<0

s>■zNO

iii<OC15Ul_llUH

— N a z a p r o s z e n i e p r e m i e r a P i o t r a J a r o s z e w i f z a h a w i l w P o l ­s c e z 4 - d n i o w ą o f i c j a l n ą w i z y t ą p r e m i e r L i b i j s k i e j R e p u b l i k i A - r a b s k i e j A b d e s S a l a m D z a l l u d - P r z y j ę t o w s p ó l n y k o m u n i k a t o w y n i k a c h p r z e p r o w a d z o n y c h r o z ­m ó w i p o d p i s a n o d ł u g o l e t n i ą u -u m o w ę o w s p ó ł p r a c y g o s p o d a r ­c z e j i n a u k o w o - t e c h n i c z n e j m i ę ­d z y o b u k r a j a m i . U m o w a p r z e w i ­d u j e z w i ę k s z e n i e u d z i a ł u P o l s k iw g o s p o d a r c z y m r o z w o j u L i b i i ,p o p r z e z p r o j e k t o w a n i e i d o s t a w y p o l s k i c h m a s z y n i u r z ą d z e ń d l a k o m p l e t n y c h u r z ą d z e ń p r z e m y s ­ł o w y c h , d o s t a w y p o l s k i c h s t a t ­k ó w i t p . H e n r y k J a b ł o ń s k i i P i o t r J a r o s z e w i c z z o s t a l i z a p r o s z e n i d o T r y p o l i s u .

— W P o l s c e g o ś c i ! a r c y b i s k u p A g o s t i n o C a s a r o ł i . B y ł a t o p i e r w ­s z a o f i c j a l n a w i z y t a w P o l s c e L u d o w e j p r z e d s t a w i c i e l i K u r i i R z y m s k i e j , p o t w i e r d z a j ą c a p o l i t y ­k ę W a t y k a n u , z d ą ż a j ą c a d o u n o r ­m o w a n i a s t o s u n k ó w z k r a j a m i w s p ó l n o t y s o c j a l i s t y c z n e j . C a s a r o - l i p r z y h y l n a z a p r o s z e n i e m i n i s t ­r a s p r a w z a g r a n i c z n y c h S t e f a n a O l s z o w s k i e g o . O b i e s t r o n y w y r a ­z i ł y w z a j e m n e u z n a n i e d l a d z i a ­ł a l n o ś c i m i ę d z y n a r o d o w e j , s p r a ­w y b e z p i e c z e ń s t w a i p o k o j u n a ś w i e c i e . U s t a l o n o p r o w a d z e n i e d a l s z e g o d i a l o g u . N a s t ę p n e r o z ­m o w y n a s z c z e h l u s z e f ó w d y p l o ­m a c j i o d b ę d ą s i ę w R z y m i e .

— W c a ł y m k r a j u o h s e r w u j e s i ę i n t e n s y w n y w z r o s t b u d o w n i c t w a m i e s z k a n i o w e g o . W W a r s z a w i e i o k o l i c y r o ś n i e n i e t y l k o z a i n t e r e ­s o w a n i e , a l e i f a k t y c z n a r e a l i z a c ­j a b u d o w n i c t w a j e d n o r o d z i n n e g o . W b i e ż ą c y m r o k u w s t r e f i e p o d ­w a r s z a w s k i e j z o s t a n i e o d d a n y c h d o u ż y t k u o k o ł o fiOfl m i e s z k a ń z b u d o w n i c t w a i n d y w i d u a l n e g o .

— R a d a P a ń s t w a u s t a n o w i ł a n o ­w e o d z n a c z e n i e p a ń s t w o w e : M e ­d a l X X X l e c i a P o l s k i L u d o w e j , k t ó r y n a d a w a n y b ę d z i e w r o k u b i e ż ą c y m o d 22 l i p c a z a w y b i t n e z a s ł u g i o d d a n e k r a j o w i w d ł u g o ­l e t n i e j P r a c y z a w o d o w e j i s p o ­ł e c z n e j .

— W c i ą g u t r z e c h l a t o d b u d o ­w y Z a m e k w W a r s z a w i e b y l , t a k ż e o b i e k t e m s z e r o k o z a k r o j o ­n y c h p r a c b a d a w c z y c h . P o d j ę t e p r z e z K o m i s j ę N a u k o w ą p r a c e d a ­ł y c e n n e r e z u l t a t y , w y j a ś n i ł y w i e l e s p r a w d o t y c z ą c y c h d a w ­n y c h d z i e j ó w z a b y t k u i p o z w o l i ­ł y p r z e a n a l i z o w a ć p r o b l e m y d o - i ą d n i e z n a n e .

— W P o l s c e p o w s t a ł o T o w a ­r z y s t w o O p i e k i n a d Z a b y t k a m i , k t ó r e g o c e l e m b ę d z i e w s p ó ł d z i a ł a ­n i e z w ł a d z a m i t e r e n o w y m i i k o n s e r w a t o r a m i z a b y t k ó w w d z i e d z i n i e o c h r o n y d ó b r k u l t u ­r y . P r e z e s e m t o w a r z y s t w a z o s t a ł p r o f . W i k t o r Z i n .

— Z o k a z j i 228 r o c z n i c y u r o d z i n T a d e u s z a K o ś c i u s z k i a m b a s a d o r S t a n ó w Z j e d n o c z o n y c h w P o l s c e , R i c h a r d D a v i e s , z ł o ż y ł w i e n i e c p r z e d p o p i e r s i e m K o ś c i u s z k i w P a ł a c u K a z i m i e r z o w s k i m w W a r ­s z a w i e , g d z i e d a w n i e j m i e ś c i ł a s i ę s z k o ł a R y c e r s k a , w k t ó r e j s t u d i o ­w a ł n a s z b o h a t e r n a r o d o w y .

— W M o s k w i e o d b y ł y r o z m o ­w y m i n i s t r ó w s p r a w z a g r a n i c z n y c h P o l s k i i Z w i ą z k u R a d z i e c k i e g o . S t e f a n O l s z o w s k i i A n d r i e j G r o r n y - k o w s e r d e c z n e j a t m o s f e r z e o m ó ­w i l i s z e r e g z a g a d n i e ń d o t y c z ą c y c h s t o s u n k ó w p o l i t y c z n y c h , g o s p o d a r ­c z y c h i k u l t u r a l n y c h m i ę d z y n a ­s z y m i k r a j a m i o r a z s p r a w y a k t u a l ­n y c h z a g a d n i e ń m i ę d z y n a r o d o ­w y c h O s i q g n i ę t a j e d n o ś ć p o g l ą ­d ó w i s t a n o w i s k w o m a w i a n y c h k w e s t i a c h

— N a p o c z ą t k u l u t e g o p r z e b y w a ł w U S A n a z a p r o s z e n i e r z ą d u a m e ­r y k a ń s k i e g o m i n i s t e r s p r a w z a ­g r a n i c z n y c h Z S R R — A n d r i e j G r o - m y k o P r z e p r o w a d z i ł o n r o z m o w y z p r e z y d e n t e m N i i o n e m t s e k r e ­t a r z e m s t a n u K i s s i n g e r e m . W y ­m i a n a p o g l ą d ó w m i a ł a k o n s t r u k ­t y w n y c h a r a k t e r , d o t y c z y ł a w z a ­j e m n y c h s t o s u n k ó w o b u p a ń s t w i p r o b l e m ó w m i ę d z y n a r o d o w y c h W m a r c u - K i s s i n g e r o d w i e d z i ł M o s k ­w ę , k t ó r a to w i z y t a p o p r z e d z a ć b ę ­d z ie p r z y j a z d p r e z y d e n t a N i z o n a d o Z S R R

— J u k p o d a j e U N I C E F , n a ś w i e ­c ie 300 m i l i o n ó w d z i e c i w w i e k u p r z e d s z k o l n y m g ł o d u j e . 400 m i n d z i e c i w w i e k u s z k o l n y m n i e u c z y s i ę , U m i n j e s t d o t k n i ę t y c h t r ą ­d e m . 15 m i n c h o r u j e n a g r u ź l i c ę . 400 m i n c i e r p i n a j a g l i c ę W k r a ­j a c h T r z e c i e g o Ś w i a t a p o m o c l e ­k a r s k ą o t r z y m u j e t y l k o c o c z w a r ­te d z i e c k o C o d z i e ń u m i e r a z g ł o ­d u o k o ł o 100 t y s . l u d z i , a w ś r ó d n i c h n a j w i ę c e j d z i e c i .

— P r e z y d e n t Z a m b i i K e n n e t h K a u n a z a g r o z i ł p o d a n i e m s i ę d o d y m i s j i , j e ś l i m i e s z k a ń c y j e g o k r a ­j u b ę d ą w d a l s z y m n a d u ż y ­w a ć a l k o h o l u O d m a w i a m r z ą d z e ­n ia n a r o d e m p i j a k ó w " — o ś w i a d ­c z y ł W e z w a ł o n w s z y s t k i e o r g a n i ­z a c j e s p o ł e c z n e i K o ś c i o ł y d o t u a i - k i z a l k o h o l i z m e m

— Z n a n y z p o s t ę p o w e j d z i a ł a l ­n o ś c i b r a z y l i j s k i a r c y b i s k u p H e l d e r C a m a r a o t r z y m a ł n a g r o d ę p o k o j o - w ą p r z y z n a n ą m u p r z e z p o l i t y c z ­n e i s p o ł e c z n e o r g a n i z a c j e N o r w e ­g i i . J e s t to p r o t e s t p r z e c i w n i e - p r z y z n a n i u a r c y b i s k u p o w i n a g r o ­d y p o k o j o w e j N o b l a , p o d c z a s , g d y w u b i e g ł y m r o k u o t r z y m a ł j ą s e ­k r e t a r z s t a n u U S A —- K i s s i n g e r .

— P i ę k n y s u k c e s n a m i s t r z o s - t w a c h ś w i a t a w k o n k u r e n c j a c h a l ­p e j s k i c h o d n i ó s ł P o l a k A n d r z e j B a c h l e d a . Z d o b y ł o n s r e b r n y m e ­d a l i t y t u ł w i c e m i s t r z a ś w i a t a w t r ó j k o m b i n a c j i .

UJooDC5*t/ł

Z>z(SIUUL<OCO

UJoOcca(/)

2>-ZNOLL<OCoUJ_1UJ

5

UJuoocy</>

s>■zNOLL<CCoUJ_jUlH

5

•UJUOOCtn

s>zNOU.<OCoUJ_lUJł -

• W TELEGRAFICZNYM SKRÓCIE • W TELEGRAFICZNYM

WAKACJE W POLSCEW iadom ą jes t rzeczą, że ..R odzina '1 dociera do naszych ro ­

daków za gran icą . T ygodnik nasz czy ta ją zw łaszcza rodziny polskie w S tanach Z jednoczonych i w k an ad z ie . N iejeden ojciec czy m atka — Polacy, zam ieszkujący w tam tych k r a ­jach , z w ielką tro ską m yślą o tym , by ich dzieci zachow ały narodow e trad y c je polskie, język o jczysty , po lską ku ltu rę . Czy w iecie, drodzy rodzice, że na w czasy le tn ie w Polsce przyjeżdża rów nież m łodzież zza g ranicy , a w śród nlcn dzieci i m łodzież Polonii?

P ierw sze grupy dzieci i m łodzieży Polonii przybyły do P o l­ski na w akacy jny w ypoczynek w 1948 r. W la tach n as tęp ­nych na w czasach le tn ich przebyw ało p rzecię tn ie po 1000 dzieci i m łodzieży po lon ijnej. W okres ie 25 la t gościło w P o l­sce 28.000 m łodych w czasow iczów polonijnych z 1" pafistw eu ropejsk ich i 6 pozaeuropejsk ich . W czasy le tn ie dla dzieci i m łodzieży Polonii, o rgan izow ane przez M in isterstw o Oś­w iaty i W ychow ania przy pom ocy T ow arzystw a Łączności z Polon ią Ż agran iczną „Polonia" i innych o rgan izacji, cieszą się za g ran icą n iesłabnącym pow odzeniem . Coraz w ięcej m ło­dych w czasow iczów przy jeżdża ze S tanów Z jednoczonych A m eryki P łn . i K anady .

W roku ubiegłym przebyw ało w Polsce około 1.200 dzieci i m łodzieży Polonii, a w śród nich: 500 z F ranc ji, 182 z USA, 132 z NRF, 125 z W ielk iej B ry tan ii, 85 z Belgii, 26 z K an a ­dy, 15 z H olandii, 16 ze Szw ecji, 4 z D anii, 9 ze S zw ajcarii, 5 z A ustrii, 77 z C zechosłow acji oraz 16 z W ęgier. Z jaw ili się rów nież goście z bardzo daleka — 3 dzieci z A ustra lii i 2 z L ibanu.

Dzieci i m łodzież Polonii przybyły do Polski sam olotam i na lo tn iska w W arszaw ie, P oznan iu i K rakow ie, a stąd au to ­ka ram i przew ieziono je na kolonie, gdzie przez okres 30 dni wypoczyw ały, baw iły się i poznaw ały k ra j pochodzenia sw o­ich przodków P rog ram y kolonii były w ypełn ione różno rod ­nym i zajęciam i, k tó re realizow ano przy pom ocy a tra k c y j­nych fo rm i m etod dostosow anych do w aru n k ó w w czaso­wego życia. K ierow nicy , w ychow aw cy i in s tru k to rzy kolo­nii zm ierzali do bezpośredniego zaznajom ien ia dzieci i m ło­dzieży po lon ijne j z Polską, je j życiem i k u ltu rą , osiągnię­ciam i i p e rspek tyw am i dalszego rozw oju , w ażniejszym i w y­d arzen iam i z h is to rii n a rodu polskiego, z w kładem P olaków do nauki i k u ltu ry ogólnoludzkiej, dzia łan iem Polski na rzecz u trw a len ia poko ju , w spółpracy i p rzy jaźn i m iędzy na­rodam i. P onad to pogłębiano znajom ość m ow y polskiej, uczo­no po lskich p ieśni, tańców ludow ych, recy tacji, inscenizacji itp.

Do p ro g ram u poby tu należały m iędzy innym i liczne w y­cieczki, spo tkan ia ze znanym i w Polsce ludźm i, z lite ra tam i i a rty s tam i, z zasłużonym i w e te ran am i w alk z najeźdźcą h it­lerow skim , a także z uczestn ikam i k ra jow ych kolonii i obo­zów harcersk ich . M łodzi polon ijn i wczasowicze b ra li udział w różnych im prezach k u ltu ra ln y ch , uczęszczali do tea trów i kin. Na ko loniach organizow ano w ieczory św ietlicow e, za­baw y taneczne itp . Z ajęcia dotyczyły także szeregu is to t­nych sp raw , k tó rym i ży je n aród polski i Polonia. G łów nym tem atem tych p rog ram ów był M ikołaj K opern ik , jego życie i dzieło.

Dzieci i m łodzież w ędrow ały au to k a ram i’ po Polsce, po ­znając różne m iasta i regiony k r a j u .»K orzysta ły rów nież z typow ych d la w akacy jnego w ypoczynku zajęć i rozryw ek. W dni słoneczne kąpa ły się w strzeżonych kąp ieliskach i p lażow ały, w chw ilach uczestniczyły w różnych zajęciach sportow ych . W ykorzystały rów nież m ożliw ość spo tkan ia z k rew n y m i i w yjeżdżały do n ich w odw iedziny.

W ychow aw cy kolonii s ta ra li się w ypełn iać życzenia ro ­dziców i o rgan izacji po lon ijnych , dom agających się najczęś­ciej poznania przez w ychow anków Polski i udoskonalen ia znajom ości m ow y polskiej. Życzenia te spełn iono w g ra n i­cach is tn ie jących możliw ości. Dzieci i m łodzież Polonii po m iesięcznym pobycie w Polsce pow róciły do swoich rodzin za g ran icą, zadow olone z m ile spędzonych w akacji w k ra ju sw oich przodków .

A może i Ty, O jcze ’ i M atko, zdecydujesz się w ysłać w ty m ro k u sw e dziecko na w ak ac je do P olski?

W ydaw ca: Społeczne T ow arzystw o Po lsk ich K atolików . Z ak ład W ydaw ­niczy „O drodzen ie” . R edagu je K olegium , A dres R edakcji 1 A d m in istra ­c ji: u l. W ilcza 31, 00-544 W arszaw a. T elefony re d a k c ji: 29-32-75, 28-64-91 do 92, wew . 18: ad m in is tra c ja : 28-64-91 do 92, w ew . 3 i 19. W arunk i p re n u ­m e ra ty : P re n u m e ra tę na k ra j p rz y jm u ją u rzędy pocztow e, listonosze o raz O ddziały i D eleg a tu ry „R uch". M ożna rów nież dokonyw ać w pła t na konto PKO n r 1-6-100020 — C en tra la K olportażu P ra sy i W ydaw nictw RSW „PK R ” , ul. T ow arow a 28, 00-839 W arszaw a. P re n u m e ra tę p rz y j­m u je się do 10 d n ia każdego m iesiąca poprzedzającego ok res p re n u m e ­ra ty . C ena p re n u m e ra ty : k w a rta ln ie — 26 zł, pó łroczn ie — 52 zł, rocz­

nie — 104 zł. P re n u m e ra tę za g ran icę , k tó ra je s t o 40 p roc. drozsza, p rzy jm u je B iuro K olportażu W ydaw nictw Z agran icznych RSW „ n t- t i" , ul. W ronia 23, 00-840 W arszaw a, tel. 20-46-88, konto PKO n r 1-6-100024 (roczna p re n u m e ra ta w ynosi dla E uropy 7,50 doi.; dla St. Z jednoczo­nych i K an ad y 11,70 d o i.; dla A u stra lii 7,50 d o i.; d la k ra jó w afro az ja ty c- k ich i zam orsk ich 7,50 do i.; d la NRF 33 DM). N adesłanych rękopisow , fo tog rafii i ilu s tra c ji re d a k c ja n ie zw raca o raz zastrzega sobie p raw o dokonyw an ia fo rm aln y ch i s ty lis tycznych zm ian w treśc i n ad esłanych arty k u łó w . Skład , łam an ie i d ru k : Z ak ład y W klęsłodrukow e RSW „ P ra sa —K siążka—R uch” , W arszaw a, u l. O kopow a 58/72.

2 Na ok ła d ce : am bona w p o lskoka to lick ie j katedrze św. Ducha w W arszaw ie, przy ul. Szw oleżerów

II NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU

l e k c j ai •

Z I LISTU SW. PAWŁA DO TESALONICZAN

(4,1-7)

Bracia ! Prosim y i zakli­nam y was w Panu Jezusie, abyście tak postępowali, stając się coraz doskonal­szym i, jak od nas przyjęliś­cie w nauczaniu sposób po­stępow ania w aszego i podo­bania się w Bogu. W iecie przecież, jakie nakazy da- liśm j wam przez Pana Je­zusa. A lbow iem wolą Bo­żą jest wasze uśw ięcenie, abyście się pow strzym yw a­li od rozpusty, aby każdy z w as um iał utrzym ywać ciało w łasne w św iętości i w e czci, a nie w pożądli­w ej nam iętności, jak to czy­nią nie znający Boga poga­nie. Niech nikt w tej spra­wie nie wykracza i nie o­szukuje brata swego, albo­w iem , jak w am to przed­tem pow iedzieliśm y, za­pew niając uroczyście, Bóg jest m ścicielem tych w szyst­kich rzeczy. Nie powołał nas Bóg do nieczystości, ale do św iętości.

. ( f r t w n g e l w

WEDŁUG SW. MATEUSZA

(17, 1—9)

Onego czasu, po sześciu dniach, Jezus bierze z sobą Piotra, Jakuba i brata jego, Jana i prowadzi ich na gó­rę wysoko osobno. Tam przem ienił się w obec nich: Jego twarz zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto ukazali im się Mojżesz i Eliasz, którzy rozm awiali z Nim. Wtedy P iotr rzekł do Jezusa: „Panie, dobrze jest, że tu jesteśm y; jeśli chcesz, rozbiję tu trzy namioty: dla Ciebie jeden, dla Mojżesza jeden i dla Eliasza jeden”. Gdy on jeszcze m ówił, oto obłok św ietlany osłonił ich, a z obłoku odezw ał się glos: „To jest mój Syn najm ilszy, w którym mam upodobanie. Jego słuchajcie!”. Uczniowie słysząc to, upadli na twarz i bardzo się przelękli. A Je­zus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzeki: „Wstań­cie, nie lękajcie s ię”. Gdy podnieśli oczy, nikogo nie w idzieli, tylko samego J e ­zusa.

Jego słuchajcie

Z darzenie, k tó re op isu je zam ieszczona obok p e ry ­kopa ew angelijna , dokonało się w trzecim roku p u ­blicznej działalności C h rystu sa . Wszyscy synoptycy zdarzen ie to re je s tru ją . Dokonało się ono na górze T abor, w południow ej Galilei.

Dla głębszego zrozum ienia cudu P rzem ien ien ia w arto przypom nieć, że sześć dn i p rzed czytanym dziś w ydarzen iem P an Jezus zapow iedział sw ą m ękę i rych łą śm ierć oraz w ygłosił naukę o po trzeb ie c ierp ien ia . D otąd uczniow ie Pańscy zbaw ienie, ogól­nie m ów iąc, w iązali z trium falizm em M esjasza oraz sw oim jako członków w ybranego narodu . T eraz p ry - snęly ich m arzen ia o zaszczytnych urzędach. Z a­m iast osiągnięcia godności na Syjonie, m a ją się za ­przeć sam ych siebie i iść za C hrystusem dźw igając sw ój krzyż.

Po zapoznaniu się z p lanem m isy jnym C hrystusa , rozczarow any P io tr pow iedział: „Panie, niech Cię Bóg bron i; nie p rzy jdzie to nigdy na C iebie" (Mt. 16, 22). D ostało się przy tym P iotrow i. C h ry stu s m u od­pow iedział: „Z ejdź mi z oczu, szatan ie: jesteś mi za­w adą, bo nie m yślisz tego, co Boże, ale to, co lu d z­kie" (tamże).

Teologow ie tw ierdzą, że T abor C h rystu sa stanow ił dla apostołów rekom pensa tę za ich n iedaw ne p rzy ­k re doznanie zw iązane z w izją tragicznego z iem sk ie­go końca M esjasza. W izja ta głęboko ich poruszyła.

Sam fa k t P rzem ien ien ia C h ry stu sa niew iele zm ie­ni sam ych apostołów . M iałby d la nich w łaściw e z n a ­czenie, gdyby tak mogli pozostać ze sw oim M istrzem w cieniu p rzyby tków zbudow anych ich rękam i i po ­tęgą Boga, już do końca sw oich dni. Św iadectw o M ojżesza i E liasza „podpisu jących się" pod dz ia ła l­nością „Syna C ieśli" i głos z obłoku po tw ierdzający Boskie posłann ictw o Jezusa na razie nie będą owo cow ały w życiu w ybrańców T aboru . O to n iebaw em (Mt. 20, 20) Ja k u b i Ja n , synow ie Zebedeusza i S a ­lom ei, po cudzie P rzem ien ien ia , pow odow ani s tu p ro ­centow o ziem skim i in tenc jam i, poproszą Z baw icielao urzędy.

Żeby nie sugerow ać się i n ie gorszyć zby t ziem ską postaw ą apostołów , jak ą obserw ujem y u nich m im o ich osobistego uczestn iczenia w cudach zdzia łanych przez C hrystusa , u św iadom ijm y sobie k ap ita ln ą p raw dę: A postołow ie p rzew arto śc iu jąsw ój „św iatopog ląd” dopiero po Z esłan iu D ucha Sw., rad y k a ln ie zm ien ia jąc sw oje postępow an ie i s ta ­jąc się w ścisłym znaczeniu św iadkam i Syna Czło­wieczego. P rzem ien ien ie P an a jed n ak zaow ocuje, co p raw d a dopiero tuż przed śm ierc ią C hrystusa . Oto P io tr, choć zdradzi sw ojego P an a , z pow odu tej zdrady gorzko zapłacze. Jan znajdz ie się pod k rzy ­żem na Golgocie w tow arzystw ie M atki C h ry stu so ­w ej i p o k u tu jące j M agdaleny. Znacznie już potem , bo po ich osobistej p rzem ianie, ten sam P io tr p o ­niesie śm ierć m ęczeńską, a Jak u b , jako p ierw szy

z A postołów , w roku 42 z rozkazu króla H eroda A gryppy I (Dz. Ap. 12, 1 n.) zostan ie ścięty , o f ia ru ­jąc sw e życie P a n u w obronie p raw dy . J a n do końca sw ego sędziw ego życia głosić będzie m iłość O jca N iebieskiego ku nam .

W kon tekście ew angelijnego zdarzen ia dopuśćm y n asuw ające się py tan ia . Czy w m iarę doznaw ania dośw iadczeń życiow ych nie za łam ujem y się we w ie­rze? Czy K rzyż cierpiącego B oga-C złow ieka nie za­m ien ilibyśm y na bardzie j k o n k re tn y rekw izy t tr iu m fu ? A może odpow iada nam bardzie j ro la P io ­tra przysięgającego, że „nie zna tego C złow ieka", chociaż „m ow a g a lile jska" nas zdradza jako że je ­steśm y ch rześcijanam i?

W tych naszych słabościach, ludzkich , bo ludzkich, ale n ieraz n iegodnych uczniów C hrystusa , pomoc m am y w P anu . Je s t On w sw oim m iłosierdziu n ie ­po jęty . E w en tu a ln e „stra ty ziem skie" poniesione przez nas w służb ie dla Niego, rekom pensu je On nam przez łaskę naszego uczestn iczenia w Jego P rzem ienieniu . P rzez sw ój T abor w sposób bardzo in tym ny i n iew idzialny^da je nam próbkę sw ojej m o­cy, k tó ra jes t dla nas nadzie ją w naszej w ierze. A w iara ta sp raw ia , że Jego K rzyż d la nas s ta je się lżejszy, choć ciężar jego przykuw ać nas będzie s ta ­le. W chw ilach tru d n y ch w ielką łaską je s t w ocie­kającym K rw ią B aranku w idzieć Zbaw iciela. N a­groda przychodzi później. T aka jest ekonom ia zba­w ienia

W tru d n y m pie lg rzym ow aniu ku wieczności pod­nośm y sw e oczy k u w yżynom T aboru , w szak każdy z nas m usi doznać p rzem ien ien ia . P rzem ien ien ie n a ­sze pom oże nam zrozum ieć ta jem n icę G łosu w oła­jącego z nieba: „Ten je s t m ój Syn najm ilszy... Jego słuchajcie"

P rzem ianę sw ojego życia m ożesz już teraz osiąg­nąć. Posłuchaj w tych dn iach tw ojego K ośc io ła : p o ­jed n a j się z Bogiem w S ak ram encie P oku ty . N a ­k arm się P rzem ien ionym C hlebem w K om unii Ś w iętej. Tym sam ym przygotu jesz się do W ielkiego P ią tku tw ojego Z baw iciela, byś um arł d la grzechu, i do W ielkanocnej N iedzieli, byś razem z C h ry s tu ­sem zm artw ychw sta ł.

N a zakończenie niniejszego rozw ażania spraw isz mi, Drogi C zyteln iku , ogrom ną radość, jeżeli prze­analizu jesz treść listu do T esaloniczan (pa trz obok). Jeżeli m ieścisz się w ram ach w ym ogów społeczno- m oralnych tego listu , możesz z dum ą w ew nętrzną uw ażać siebie za ch rześcijan ina. A m oże w artości tego lis tu w edług C iebie za trac iły sens i s ta ły się anachroniczne? Nie rezygnu j z m odlitw y o łaskę przem iany...

Ks. KAZIMIERZ BONCZAR

W skrzeszenie Łazarza

Życie i działalność Jezusa Chrystusa (10)

TRZECI ROK PUBLICZNEJ DZIAŁALNOŚCI

C ias pobytu Jezusa za lordanem w okolicach Betanii, a w ięc na ob­szarze Perei nie jest nam bliżej znany. M oże­m y jednak przypuszczać,

iż długo Jezus tam nie przybywał. Z tego okresu ew angeliści zanoto­w ali skąpe wiadomości, które o­graniczają się do w ygłoszonej przez Jezusa nauki w przypo­w ieści o nieurodzajnym drzewie figowym (Łk. 13, 6— 9) oraz opisu cudownego uzdrowienia niew iasty w szabat w jednej z synagog (Łk.13, 10—17).

W kilka tygodni później w idzi­my Jezusa w G alilei, nad którą zarząd spraw ował Herod Antypas, ten sam, który kazał uwięzić i ściąć św . Jana Chrzciciela. B ył on wrogo usposobiony do Jezusa. Prawdopodobnie nie bez w pływ u ua to miał w spom inany już pucz m esjański, o którego w yw ołanie oskarżano głów nie galilejczyków. Bojąc się nowych zamieszek, któ­re mogły powstać z powodu Je­zusa, Herod podejm uje decyzję zabicia Go. Plany te jednak po­krzyżowali sami faryzeusze, któ­rzy ostrzegli Jezusa przed za­miarami Heroda (Łk, 13, 31). Fakt ten św iadczy najw ym ow niej o tym, że wśród grona faryzeuszy, oprócz Nikodema, byli również inni, którzy przyjaźnie odnosili się do Jezusa, a naw et zapraszali Go do swoich domów w gościnę. Podczas jednego z przyjęć, które miało m iejsce w domu pewnego przywódcy faryzeuszy w szabat. Jezus dokonuje znowu cudu: u­zdrawia chorego na puchlinę. (Łk.14, 1—6).

Jezus w iedział. że zbliża się czas w ypełnienia w oli Ojca, że czas Jego działalności na ziemi zbliża się ku końcowi. Przebyw a­jąc po raz ostatni w G alilei w y ­głasza wspaniałe przypowieści: o zaproszonych na gody (Łk. 14, 15— 24), o zagubionej drachmie (Łk.15, 1— 10), o synu m arnotrawnym (Łk. 15, 11—32), o przewrotnym włodarzu (Łk. 16, 1— 13), o boga­czu i Łazarzu (Łk. 16, 19—31). O­m ów ienie treściow e tych przypo­w ieści zajęłoby zbyt dużo m iej­sca, dlatego ograniczę się tu tylko do stwierdzenia, że w szystk ie te przypowieści stanowią prawdziwe klejnoty, są arcydziełem sztuki kaznodziejskiej w nauczaniu Je­zusa.

Jezus nie zapomina o swoich A ­postołach, do których kieruje na­stępne pouczenie, zwracając im uwagę na potrzebę silnej w iary i pokory, na obowiązek dawania dobrego przykładu, który jest najlepszym misjonarzem oraz na um iejętność przebaczania (Łk. 17, 1— 10) .

Po tych naukach Jezus opusz­cza G alileję i udaje się w kierun­ku Jerozolim y. Po drodze, na po­graniczu Samarii i G alilei, w yszło Mu na spotkanie dziesięciu trędo­w atych, prosząc o uzdrowienie. Prośba ich została spełniona. W opisie tego cudu uwagę zwraca brak wdzięczności u tych, którzy obdarowani zostali w ielkim do­brem. Tylko jeden, Samarytanin, podziękował za łaskę uzdrowie­nia (Łk. 17, 11— 19).

Wędrując dalej na południe, Je­zus w ygłasza znowu nauki, w których zachęca do ustawicznej m odlitw y, a także mówi o prawie m iłości i pokory (przypowieść o niesprawiedliwym sędzi i o fary­zeuszu i celniku — Łk. 18, 1—14).

Z okresu podróży do Jerozoli­my na ostatnią w Jego życiu P a­schę, przekazano nam pewien

wdzięczny epizod, który zasługu­je na uw ypuklenie z uwagi na je ­go w ym ow ę i ukazanie w nim wspom nianego rysu charakteru Jezusa. To scena z dziećm i, które On, mimo zm ęczenia przyjm uje i błogosławi. „Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie i nie prze­szkadzajcie im: do takich bowiem należy królestwo Boże. Zaprawdę, powiadam wam: Kto nie przyj­mie królestwa Bożego jak dziec­ko, ten nie w ejdzie do niego” (Łk. 18, 16—17).

Bezpośrednio po tym w ydarze­niu do Jezusa przyszedł pewien bogaty młodzieniec, który upadł przed Nim na kolana i pytał: „Nauczycielu dobry, co mam czy­nić, aby osiągnąć życie wieczne" (Mk. 10, 17). W odpowiedzi s ły ­szy, iż najpew niejszą drogą jest droga życia zgodnego z przykaza­niami Bożymi, które są najw yż­szą normą postępowania. Tym jednak, którzy chcieliby osiągnąć większą doskonałość, Jezus pozo­stawia radę, aby w yzbyli się nad­m iernych bogactw i ponęt św iata, gdyż stanowią one w ielką prze­szkodę nie tylko dla zdobycia do­skonałości, ale naw et dla osiąg­nięcia żyw ota wiecznego (Mk. 10, 21—31). W dalszej wypowiedzi Je­zus w skazuje na obowiązek pra­cy nad sobą, nad w łasnym uśw ię­ceniem , co znowu ilustruje przy­pow ieścią o robotnikach w w in ­nicy (Mt. 20, 1—16).

W okolicy miasta Efrem otrzy­muje Jezus wiadom ość, iż Jego przyjaciel Łazarz jest ciężko cho­ry. Rodzina Łazarza była z Jezu­sem złączona w ęzłam i serdecznej przyjaźni. Chrystus był częstym

gościem w ich domu, gdyż Łazarz i jego siostry Maria i Marta, m ie­szkali w Betanii, m ieście oddalo­nym od Jerozolimy zaledw ie o trzy kilom etry (w odróżnieniu od Betanii, m iasta leżącego za Jor­danem na obszarze Perei). Do B e­tanii Jezus w yrusza jednak do­piero w dwa dni później. „Gdy tam przybył, zastał Łazarza już od czterech dni spoczywającego w grobie” (J. 11, 17). Jan Apostoł i Ewangelista, naoczny św iadek cu­du wskrzeszenia Łazarza, p ośw ię­cił w iele m iejsca om ówieniu wszystkich okoliczności jakie te­mu zdarzeniu towarzyszyły: re­akcji uczniów na wiadom ość, iż Jezus zdecydował się iść tak b li­sko Jerozolimy, którzy pam iętali dobrze o tym, że podczas n iedaw ­nych św iąt Pośw ięcenia Św iątyni chciano Go ukamienować; rozpa­czy Marii i Marty; wzruszeniu i łzom Jezusa, św iadczące o ist­nieniu w Nim głębokich uczuć ludzkich; w yglądow i grobu, w którym złożono zmarłego; w resz­cie — sam emu wskrzeszeniu CI­II, 1—44).

Sław a Jezusa po dokonaniu tak znakomitego cudu dotarła bar­dzo szybko do Jerozolim y. W ia­domość, iż Jezus działa pod samą Jerozolimą podziałała piorunują­co. Zwołano Wysoką Radę San­hedrynu, na której podjęto decy­zję: Jezus musi umrzeć! W ydaniu takiego wyroku bez uprzedniego sądu nie mógł tym razem prze­szkodzić w pływ ow y Nikodem. Według oświadczenia najw yższe­go arcykapłana Kajfasza, podję­cia takiej decyzji domagała się racja stanu, a więc racje religijne i polityczne. Jakie były racje re­

ligijne? Nie ulega wątpliwości, że ferujący wyrok będący najw yż­szym w ym iarem kary, m usieli działać w oparciu o obow iązują­ce wówczas przepisy prawne, te zaś w yraźnie mówiły:

— kto. św iadom ie i dobrowolnie narusza nakaz szanowania szabatu — winien jest śm ier­ci!

— kto w ystępuje przeciw Bogu i religii jest blużniercą i aposta­tą, a jako taki — w inien jest śmierci!

— kto swoją działalnością burzył dotychczasowe pojęcia relig ij­ne i innych prowadził do apo- stazji — winien jest śmierci!

A przecież Jezus w iele razy na­ruszał szabat. Mało, czynił siebie Synem Bożym i równym Bogu. Podnosił głos krytyki pod adre­sem Sanhedrynu i faryzeuszy. W ystępował przeciw obowiązują­cej w tym czasie interpretacji Prawa i Pism a. Swoją działalnoś­cią rzeczyw iście burzył dotych­czasowe pojęcia religijne i przy pomocy cudów prowadził innych do apostazji. W rozumieniu San­hedrynu Jezus był w ięc gw ałci­cielem szabatu, blużniercą, apo­statą i uwodzicielem ludu.

A racje polityczne? Wiążą się one z w ydarzeniem , które miało w ielkie znaczenie polityczne dla Palestyny, a mające bezpośredni związek z odsunięciem od władzy i skazaniem na śm ierć w Rzym ie niejakiego Sejana, jednego z naj- w pływ ow szych ludzi w cesarstwie rzymskim, zaciętego wroga Ży­dów, który przy pomocy Piłata, Heroda, Antypasa i Sanhedrynu, a zwłaszcza Kajfasza, dążył do zniszczenia raz na zawsze w szel­kiej sam odzielności Palestyny. Gdy w iadom ość o straceniu Seja­na dotarła do Jerozolimy, w szy­scy zainteresow ani do tej pory współpracą z nim, starali się w szelkim i sposobami usunąć jej ślady. Kajfasz był politycznym realistą. Znał potęgę, prawie że legendarną, legionów rzym skich i dlatego dążył do zachowania spo­koju i ładu w Palestynie, a także do utrzym ania przyjaznych sto­sunków z Rzymem. Nie było to łatw e zadanie, tym bardziej, że nadzieje politycznego mesjanizmu coraz częściej teraz odżywały w narodzie. Gdyby teraz w ybuchły w Palestynie nowe zamieszki i w iadom ość o tym dotarła do R zy­mu, byłby zgubiony. W prawdzie Sanhedryn musiał w iedzieć o tym, że Jezus unika jakiegokol­wiek mieszania się do spraw po­litycznych i nie chce uchodzić za M esjasza politycznego, jednak l i ­czono się prawdopodobnie z tym, że zamieszki mogły powstać m i­mo w oli Jezusa. Na pewno w szy­scy pam iętali Jego ostatnie w y ­stąpienia w św iątyni podczas m i­nionych św iąt Pośw ięcenia Św ią­tyni, którym i w yw ołał tak burz­liw e dyskusje i zam ieszanie w mieście. D latego postanowiono dłużej nie zwlekać. Dla uzasad­nienia wyroku, Kajfasz posłużył się gotową formułą, która w tym czasie była zasadą żydowskiego prawa karnego: „Lepiej jest, gdy jeden człowiek umrze za lud, niż m iałby zginąć cały naród” (J. 11, 49).

Ks. TOMASZ WOJTOWICZ

4

K sięga R odzaju w sło ­w ach p rostych opow iada

o kuszen iu p ierw szych rodziców o raz ich u p ad ­ku w grzech : ..A w ąż był n a jb a rd z ie j p rzebiegły

ze w szystk ich zw ierzą t po l­nych, k tó re Ja h w e Bóg stw o­rzył. O n to rzek i do n ie w ia s ty : „Czy to p raw d a , że Bóg po­w iedzia ł: N ie jedzcie ow oców ze w szystk ich d rzew tego’ ogro­du? N iew iasta odpow iedzia ła w ężo w i: „O w oce z d rzew tego ogrodu jeść m ożem y, ty lko o ow ocach z drzew a, k tó re je s t w środku ogrodu, Bóg pow ie­dzia ł: Nie w olno w am jeść z niego, .a n a w e t go dotykać, a ­byście n ie pom arli" . W tedy rzek i w ąż d o n iew iasty : „N apew no nie um rzecie! A le w ie Bóg, że gdy spożyjecie ow oc z tego drzew a, o tw o rzą się w am oczy i ta k jak Bóg będziecie znali dobro i zło”.

D alsze w ypadk i potoczyły się szybko. N iew iasta ze rw ała ow oc z d rzew a zak azan eg o ,... „skosztow ała i d a ła sw em u

w iem ja k przez n ieposłuszeń­stw o jednego człow ieka w szy­scy sta li się g rzeszn ikam i, tak przez posłuszeństw o Jednego w szyscy s tan ą się sp raw ied li­w ym i". (Rz. 5. 15. 18. 19)

Czy d w a te h is to ryczne fa k ­ty dokonały się ra z tylko, czy też proces u tra ty i odzysk iw a­n ia łask i trw a n ieu s tan n ie? T rzeba stw ierdzić , w o p a rc iu o dośw iadczenie w łasne i zn a jo ­mość życia ludzkiego, że p ro ­ces ten trw a . G rzeszny A dam— to my. Ś w ięty A dam — to Jezus C hrystus. Jed n ą zaś z na jis to tn ie jszych form dz ia ła l­ności C hrystusow ego K ościoła, choć tak pociętego na części w iększe i m niejsze, je s t d ąże­nie d o tego, aby ludzie w ie ­rzący zrzucili z sieb ie szaty s ta ­rego. grzesznego A dam a, a za ­częli chodzić w odśw iętnym s tro ju sp raw ied liw ości, p ra w ­dy i m iłości — u, C h ry stu so ­w ym stro ju .

N ajw y b itn ie js i teologow ie i m yśliciele re lig ijn i pisali o n ę ­dzy człow ieka upadłego i w y-

Stary i nowy Adam

Rozważanie o zjednoczeniu Kościoła

m ężow i, k tó ry był z n ią, a on z jad ł" (Rodz. 3,1-7). T ak zgrze­szył p ierw szy człow iek A dam . Z ap rag n ą ł s tać się rów nym Bogu. a p rzez to nie ty lko u- trac it ra j d la siebie i Ewy, ale u trac ił łaskę Bożą d la w szyst­k ich sw ych potom ków . P rze ­c iw staw ien iem p ierw szego A ­d am a je s t d rug i A dam — J e ­zus C hrystu s, k tóry u traconą łaskę odzyskał. On też oczyścił w szystk ich upad łych jednym ak tem sw ej k rzyżow ej śm ierci. W ten sposób śm ierci bio logi­cznej p rzeciw staw ił w ieczne nadp rzyrodzone życie z Bo­giem.

P ięknie, dob itn ie i głęboko pisze o tym A postoł P aw eł w Liście do R zym ian: „...jakprzez jednego człow ieka grzech w szedł na św iat, a przez grzech śm ierć, i w ten sposób śm ierć przyszła n a w szystk ich ludzi, pon iew aż w szyscy zgrze­szyli..." (5.12). A le oto p rzy ­chodzi na ziem ię Jezus C h ry s­tus. aby nap raw ić zło doko­n an e przez A dam a. „Jeżeli bo ­w iem — rozw aża św. P aw eł — przestępstw o jednego sp ro w a­dziło na w szystk ich śm ierć, to o ileż obficiej sp łynęła na n ich w szystk ich łaska i dar Boży. łaskaw ie udzielony przez Jednego C złow ieka. Jezusa C hrystusa. (...) A zatem , jak przestępstw o jednego sp ro w a­dziło na w szystk ich ludzi w y­rok po tęp iający , tak czyn sp ra ­w iedliw y Jednego sp row adza na w szystk ich ludzi u sp raw ied ­liw ien ie d a jące życie. A lbo­

w yższeniu człow ieka odrodzo­nego przez łaskę. Sw. A ugus­tyn, genialny teolog, filozof. O jciec K ościoła żyjący n a przełom ie IV i V w ieku tak p rzedstaw ił grzesznego A da­m a w nas: „Z łe żądze i pycha pow odują, że człow iek o d w ra ­ca się od Boga i spada coraz niżej, ku rzeczom coraz niż­szym , k tó re uw aża za coraz większe." T ak dosta je sw ego rodza ju zaw ro tu głow y i rz u ­ca się na całego w w ir sp raw zm ysłow ych. T ak w ielka jest siła m iłow ania, że m yśl n a ­sza rozm iłow ana w rzeczach m ateria ln y ch jednoczy nas z n im i". (De T rin ita te ).

Sw. A ugustyn, nazw any też „doktorem la sk i” , w idzi jed y ­ny ra tu n ek d la upadłego czło­w ieka w łasce udzielonej nam dzięki zasługom Jezusa C h ry s­tusa. O na nas dźw iga z u p ad ­ku.

Inny głęboki m yśliciel, czło­w iek św iecki, żyjący w X V II w ieku — B laise Pascal — p i­sał : „R eligia uczy nas,- że w szystko s trac iliśm y przez je d ­nego człow ieka i zerw ał się zw iązek m iędzy Bogiem a n a ­mi i że przez jednego człow ie­ka zw iązek ten się nap raw ił. (...) Są to dw ie p raw dy s ta le : 1) człow iek w (...) s tan ie laski je s t w yniesiony ponad całą na tu rę , n ie jako upodobniony do Boga, uczestniczy w Jego bós­tw ie ; 2) człow iek w stan ie sk a ­żenia i g rzechu (...) s ta l się po­dobny bydlętom " (Blaise P a s­cal. M vśli, P ax 1968 str. 131, 1118).

Podobne rozw ażan ia snu ł na ten tem a t w X IX w ieku inny człow iek w y b itny — John H enry N ew m an. Byl on do 44 roku życia duchow nym a n ­g likańsk im , n a s tęp n ie p rze­szedł na kato licyzm a n aw e t w w ieku 78 la t — został pow o­łany do kolegium k a rd y n a ls ­kiego.

W dziele p.t. „R ozm yślania i m o d litw y” rozw iną ł przed o ­czym a czy te ln ika p rzep iękną w izję harm onii i -ładu w e w szechśw iecie po akcie s tw ó r­czym Boga. N astępn ie p rzed­staw ił skazę i rozdarc ie wr o­w ej su b te lne j i d e lik a tn e j tk a ­ninie. D okonał tego człow iek przez sw ój p ierw szy grzech. D ziałan ie g rzechu od tego m o­m en tu n ie ustało. Z g łęboką pokorą obserw ow ał je N ew ­m an w e w łasnej duszy i s tw ie rd z ił: (...) „z biegiem cza­su s ta ry A dam w e m nie sta je się tak silny, że jestem ju ż ty l­ko n iew oln ik iem . W yznaję, że to źle, a jednak ta k czynię. Go­rzko b iadam nad sw ym i w ię­zam i. a jed n ak zrzucić ich nie m ogę".(J. H. N ew m an. „R ozm yślania i m odlitw y". „P ax " 1973, str. 52, 57)

W św ietle rozw ażań o g rze­chu i skażen iu naszej na tu ry zastanow ić się w ypada nad p y tan iem : dlaczego doszło do podziałów w K ościele Pow sze­chnym ? Czy nie w tym jest w ina rozbicia, że dzia ła ł w nas s ta ry A dam g rzechu? Czy podziałów tych nie rozpoczęła i nie u g run tow ała słabość n a ­szego um ysłu i serca? Pycha, chciw ość, egoizm , ok ru c ień ­stw o, b rak poczucia sp raw ied ­liwości. zap am ię tan ie się w złości, kom pletna niechęć do pełn ien ia czynów miłości bliź­niego nakazanych przez C hrys­tusa, w szystk ie złe skłonności.

n ieu ja rzm io n e nam iętności sprzęg ły się w służbie fan a ty z ­m u, n ie to le ranc ji i zap iek łej n ienaw iści. O we złe siły dz ia ­ła ły n ie ty lko u tych, k tó rzy się odłączyli, a le jak uczy h is ­to r ia — w cale nie były m n ie j­sze u tych, od k tó rych się od ­łączono.

Dziś, po w iekach , lub d łu ­gich la tach rozb icia K ościoła, u trw a lił się ten stan , m ożna n aw et pow iedzieć, że zam ienił w tw a rd ą skałę, tru d n ą do sk ruszen ia . Poszczególne w y ­znania porosły w sw ych po­g lądach, dogm atach , w ie rze ­niach. pobożności, litu rg ii p a ­tyną tradycji. M ożna je p o ­rów nać do ślim aków przy lega­jących ściśle do sw ych sko rup tak , że nie m ożna bezpiecznie dokonać rozłączen ia: a lbo do jed w ab n ik ó w usadow ionych w m iękkich , ciepłych, w ygod­nych kokonach. I tak leżą o­bok siebie „b rac ia w w ierze”, n iby bliscy, a jakże od sie­bie odda len i; p row adzący n ie ­ustanny dialog, ale jakże jesz­cze n iepo jednani. K to i kiedy uczyni z te j różnobarw nej m o­zaiki w yznaniow ej jeden św ię­ty pow szechny Kościół?

W ydaje się. iż ty lko ludzkie siły są za słabe. W ydaje się, iż koniecz.na je s t pom oc z nieba— łaska Jezusa C hrystusa , te ­go drugiego A dam a, k tó ry mo- ćen jes t zniszczyć w nas grzech A dam a p ierw szego i przyw ieść do zgody, po jednać w m iłości.

W tym św ie tle jak że g łębo­kie uzasadn ien ie m a „Tydzień M odlitw " o jedność chrześci­jan .

Ks. EDWARD BALAKIER

Uwaga Redakcji: A r ty k u ł y obiskupie H odurze jako re for­matorze re l ig i jnym zostaną w zn ow ion e w n a s tępn ym n u ­m erze „Rodziny".

Modlitwa potrzebq człowiekaN atu ra ln y m sk u tk iem w iary

w św ia t nadziem ski jest d u ­chow a po trzeba łączności z tym św iatem , w y raża jąca się w m odlitw ie. C złow iek w szyst­k ich epok i k u ltu r m odlił się. M odlitw a odnosiła się n a jp ie rw ty lko do jedynego Boga. m ono­teizm bcrwiem był relig ią p ierw otną , dop iero później w y­paczenie uczuć re lig ijn y ch i złe obyczaje w prow adziły w ielo- bóstwo. N iem niej jed n ak n a ­w et w epoce bóstw o lim p ij­sk ich człow iek w znosił serce ku górze i sk ład a ł cześć B óstw u.

„P an ie , naucz nas m odlić się”— p rosili Jezusa uczniow ie. W tedy z ust Jezu sa popłynęły słow a m odlitw y ta k p ięknej i tak w zniosłej, jak ie j n ik t n ig ­dy n a ziem i n ie w ypow iedzia ł: „O jcze nasz, k tó ry ś je s t w n ie ­bie..." O to M odlitw a P ańska , m o d litw a n ajp iękn ie jsza , m od­litw a łącząca ca łe ch rześc ijań ­stw o, m od litw a m a ją c a im p ri- m a tu r na k a rta ch Ew angelii. O bok M odlitw y P ań sk ie j pow ­staw a ły w ciągu w ieków różne m od litw y chrześc ijańsk ie , k tó ­re rów nież są m iłe Bogu.

M odlitw a je s t p o trzeb n a k aż ­dem u człow iekow i. Jezus C hrystu s w sw oich naukach zaw sze podkreśla ł potrzebę m odlitw y w życiu człow ieka, sam się m odlił i polecał m od­litw ę aposto łom : „C zuw ajcie i m ódlcie się. abyście nie ulegli

pokusie” (Mk 14, 38). T akże i Kościół zaw sze się m od li i m od litw ę poleca w iernym .

M odlitw a m oże być w ew ­n ę trzn a . po legająca na tym , że człow iek w m yśli rozm aw ia z Bogiem, o raz ustna, kiedy człow iek w ym aw ia słow a m od­litw y z u w ag ą i pobożnością. M odlitw a u s tn a m oże być p ry ­w atn a , gdy sam i się m odlim y, i pub liczna, jeśli m odli się K oś­ciół. Poza tym i rodzajam i m od­litw y je s t jeszcze m odlitw a czynu, k iedy o fia ru je m y Bogu nasze codzienne sp raw y . Sw. P aw eł tak pisze o tym rodza­ju m od litw y : „P rzeto czy jecie, czy p ijecie, czy cokolw iek in ­nego czynicie, w szystko na chw ałę Bożą czyńcie" (1 Kor. ID, 31). Życie każdego ch rześc i­ja n in a pow inno być n ie u s ta ją ­cą m odlitw ą. D ziałalność ch rześc ijan in a p rzepojona d u ­chem m odlitw y s ta je się h ym ­nem ku czci Boga. czyni pracę n ie ty lko narzędziem zarobko ­w ania. a le doskonalen ia i uśw ięcen ia duchow ego.

M odlitw a p łynąca z g łębo­k ie j w iary jest zaw sze m iła Bogu. Jezus pow iada: „Proście a będzie w am dane, szuka jc ie a znajdziecie , puka jc ie a o tw orzą w am . Bo każdy k to prosi, o trzym uje , k to szuka, z n a jd u ­je. a k to puka, tem u o tw o rzą” (Mt. 7, 7). M odlitw a w inna być w y trw ała . W przyk ładzie o

człow ieku, k tó ry pożyczał chleb od sąs iad a na p rzy jęc ie sw ego gościa (Łk 11, 5—8). Jezuspodk reślił konieczność w y­trw ałości. M odlitw a w in n a być zanoszona w stan ie łask i i m ieć na celu p rzede w szystk im dob­ra duchow e człow ieka. A jak ą nie pow inna być m od litw a? N ie p o w inna być w yrazem chw ilow ych n as tro jó w , nie po ­w in n a być szablonem ani fo r­m ułą bez du ch a i treści, nie m oże być sen ty m en ta ln a ani egoistyczna. M odlitw a to a k t rozum u, to na jśw ię tsza rozm o­w a z Bogiem , z k tó ry m roz­m aw ia się tak , ja k z k im ś n a j­droższym i najb liższym nasze­mu sercu .

M ódlm y się rano. w ieczorem i w ciągu całego dn ia . M ódlmy się w dom u i w kościele, w łe- sie i w polu, przed pracą i po pracy. M ódlm y się przez n a ­w iedzan ie C h rystu sa w E ucha­rystii. przez czynne i rozum ne uczestn ic tw o w e M szy św iętej, p rzez w szystk ie sp raw y i czyny życia naszego. N iech na k aż­dym m iejscu, o każdej porze dn ia , w każdej okoliczności m odlitw a nasza jak o dym k a ­dzideł unosi się ku n iebu do S tw órcy, k tóry jest O jcem ca­łe j rodziny ludzkiej.

Ks. R. SOKOŁOWSKI

W ie rz ę w K o śció ł P o w s z e c h n yBibliści zgodni są co do tego, że w przypo­

w ieści o „ziarnku gorczycy" i „kwasie chlebo­w ym ” zaw arta jest nauka o K ościele Jezusa Chrystusa. K rólestw em niebieskim na ziemi jest Kościół św ięty, porównany w sw oim roz­woju i powstaniu do małego ziarnka gorczy­cy, z którego w korzystnych warunkach g le­bowych i atm osferycznych w yrasta potężne drzewo. Podobnie było z m ałym gronem dw u­nastu apostołów, którzy realizując naukę P a­na rozszerzyli Jego królestwo wśród licznych narodów pogańskich. Ewangelijnym kwasem była i jest Ewangelia, która jako dobry zaczyn chlebow y przetwarza um ysły i serca ludzkie, czyniąc je podatnym i na przyjęcie Chrystusa.

Rozważmy dzisiaj z pomocą Ducha św. prawdę o Kościele jako Królestwie, do którego i my w ezw ani jesteśm y. Sprawą zasadniczej wagi jest to, że jedynym Twórcą K ościoła jest Jezus Chrystus. Człowiek jest jednak istotą zm ysłow o-duchow ą, dlatego też i ustanowiony przez Chrystusa Kościół nie jest organizacją często duchową, ale i w idzialną. Posługuje się Kościół w szystkim i środkam i uwzględniając złożoną naturę ludzką, by prowadzić w ierzą­cych do Boga. N ie mają w ięc racji ci, którzy tw ierdzą — powołując się na w ypow iedź Chry­stusa „Prawdziwi czciciele będą oddawać cześć Ojcu w duchu i praw dzie” — że Kościół jest niewidzialną organizacją wierzących. Od­dawać cześć Bogu w duchu i prawdzie znaczy tyle, co życie sw oje układać zgodnie z nakaza­m i wiary.

Jest w ięc Kościół organizmem widzialnym , posiadającym cechy, po których poznajem y jego prawdziwość: jeden, św ięty, katolickii apostolski. Jeden — bo Jego założycielem jest Zbawiciel; św ięty — bo posiada w szyst­kie środki, dzięki którym osiągnąć możemy św iętość, czyli zbaw ienie dusz naszych; kato­licki — bo zgodnie z poleceniem Chrystusa chce objąć swoim i ramionami w szystk ie naro­dy; apostolski — bo nauka, którą' głosi, jest taką, jaką głosili Ci, których wybrał i polecił czynić to, czego ich nauczył.

Sprawą zasadniczej w agi w K ościele jest sukcesja apostolska, czyli nieprzerwana łącz­ność biskupów z pierw szym i biskupam i — Apostołami, co łączy się ściśle z kapłaństwem i innym i sakram entam i. Nie ma Kościoła tam, gdzie nie ma biskupa.

Celem Kościoła jest oddawanie należnej czci Boga i zbawienie wiernych, którzy przez Chrzest św . są poddani pieczy jego paster­skiej. Kościół oddaje publiczną cześć Bogu, dzięki różnym formom liturgii, przez którą myś! nasza wznosi się ku tajem nicy wiary. Sami jesteśm y świadkam i, jak K ościoły lokal­ne zm ieniają niektóre form y liturgii, aby za­w arte w nich prawdy ludzie m ogli lepiej zro­zumieć i przeżyć. Przebogata jest zwłaszcza liturgia Kościoła Prawosławnego.

Kościół Polskokatolicki posiada aktualnie liturgię K ościoła Zachodniego, która dzięki tradycji w ieków została przez ogół wiernych zaakceptowana prawem zwyczajowym . Nie znaczy to, że ten stan rzeczy ma trwać n ie­

zmiennie. Synod Ogólnokościelny jako naj­wyższa władza organizacyjna Kościoła może, kicrując się dobrem wiernych, wprowadzić nowe formy liturgii. Liturgia nie jest prawdą objawioną, dogmatem i dlatego może ulec ewolucji.

Branie czynnego udziału w życiu liturgicz­nym Kościoła jest publicznym w yznaniem na­szej wiary. Do tego jesteśm y zobowiązani w sum ieniu najwyższym prawem Boga, zaw ar­tym w trzecim przykazaniu dekalogu o św ię­ceniu dnia św iętego. O tym obowiązku przy­pomina nam również Kościół w pierwszym z pięciu swoich przykazań. N ajdoskonalej od­dajem y Bogu cześć publiczną, kiedy uczestni­czymy czynnie w liturgii Mszy św. Nie należy jednak popadać w skrajność i formę liturgii przenosić nad ducha i treść, którą ona w y ­obraża. Grozi wówczas popadnięcie w dew o­cję, która z prawdziwą pobożnością nic w spól­nego nie ma.

N ikt nie w ie, ile jeszcze czasu upłynie, za­nim Królestwo niebieskie na ziemi ogarnie cały glob ziem ski. N ikt nie może powiedzieć, kiedy nauka Chrystusa na wzór „kwasu chle­bowego” zaferm entuje w umysłach i sercach ludzkich. Jako członkowie Kościoła, który swoją organizację i form ę liturgiczną przy­stosował do potrzeb psychiki wierzącego P o­laka, nic nie zm ieniając z depozytu apostol­skiej wiary, mamy robić to, co w naszej mocy, aby nastała jedna owczarnia i jeden pasterz.

Ks. JERZY SZOTMJLLĘR

6

Dwugłos Tomaszowian

Z naszej parafiiN a obszernym p łaskow yżu, u zbiegu trzech rzek : W olbór-

ki, C zarnej i P ilicy , położony jes t Tom aszów M azowiecki. P ow stan ie i rozw ój T om aszow a p rzypada na czasy K ró le ­stw a K ongresow ego. Z ałożycielem te j osady był h rab ia To­m asz O strow ski, k tó ry zlokalizow ał na tych te ren ach p ie r­wszą h u tę żelaza. N astęp n y w łaściciel osady hu tn iczej — A ntoni O strow sk i — sp row adza tkaczy, rozpoczynając tym sam ym drug i e tap rozw oju p rzem ysłu w naszym grodzie, trw a jący po czasy w spółczesne. W roku 1830 Tom aszów M a­zow iecki o trzy m u je p ra w a m iejskie.

W czasie I w ojny św ia tow ej, jak rów nież w o k res ie m ię­dzyw ojennym , p rzem ysł m iejscow y p rzeżyw ał kryzys. W okres ie II w ojny św ia tow ej obyw ate le naszego m iasta ak ty w n ie w ystępow ali p rzeciw przem ocy h itle row sk ie j w a l­cząc w ru ch u oporu . T u m iędzy innym i w alczył O ddział W y­dzielony W ojska Polskiego pod dow ództw em M ajora H u- ba la oraz O ddział GL „M ałego F ran k a" .

W dn iu 18 stycznia 1945 ro k u Tom aszów M azow iecki zo­s ta ł w yzw olony przez w ojska I f ro n tu b iałoruskiego. W O d­rodzonej Polsce rozw ój naszego m iasta postępow ał bardzo szybko. P o w sta ją now e dzielnice m ieszkaniow e, k w itn ie przem ysł, rozw ija się życie k u ltu ra ln e i ośw iatow e. D zisiaj T om aszów M azow iecki p raw ie 60-tysięczne m iasto, p rzeży­wa w pełn i sw ój renesans. Je s t rów nież ośrodkiem tu ry s ­tycznym .

W tym m alow niczo położonym m ieście w śród postępow ej części spo łeczeństw a kato lick iego pow stała p a ra fia Polsko- k a to lick a p.w. Św iętego D ucha. E rygow anie p a ra fii odbyło się w 1967 r. P ierw szym o rgan iza to rem i proboszczem p a ra ­fii był ks. T eodor E lerow ski.

W pierw szych la tach is tn ien ia nasza p a ra f ia przeżyw ała w iele trudności i p rzykrości. W szystkie przeciw ności jednak p rze trw a ła i p rzekszta łc iła się w p iękny ośrodek polskiego katolicyzm u.

■Kilkakrotnie naszą p a ra f ię w izy tow ał o rd y n ariu sz diecezji w arszaw sk ie j k s b iskup T adeusz M ajew ski udzielając sa ­k ram en tó w św. i o jcow skim słow em p o d trzym ując na duchu w y trw ałych p a ra fian . D w uk ro tn ie gościem naszej p a ra f ii — m oże jak żadnej innej w Polsce — był śp. P ierw szy B iskup P N K K A m eryk i i K anady , ks. bp. d r Leon G rochow ski.

O w ocna p raca ks. Teodora E lerow skiego w rozw ija jące j się p a ra f ii trw a ła do 1973 roku . W ówczas o rgan iza to r i p ie r­wszy proboszcz p a ra f ii odszedł na zasłużoną em ery tu rę , a jego m iejsce za ją ł now y proboszcz — ks. A nato l S ielcha- nowicz. M łody duszpaste rz energicznie zab ra ł się do pod­trzy m an ia i u trw a lan ia dzieła rozpoczętego w la tach sześć­dziesiątych.

P rzed para fian am i i naszym now ym proboszczem sto i w ie­le zadań organ izacy jno-porządkow ych . U czynilibyśm y dużo d la naszej p ara fii i K ościoła, a le m am y jeszcze w iele do z ro ­bienia. W roku bieżącym zap lanow aliśm y szereg p rac reno ­w acy jnych naszego K ościoła. Czas pokaże, czy w yw iążem y się ze sw oich postanow ień należycie. Jes teśm y pełn i nadziei i optym izm u. N aszem u ks. proboszczow i życzym y z całego serca b łogosław ieństw a Bożego. W ierzym y, że będzie p ro w a­dził naszą p a ra fię k u dalszem u je j rozkw itow i na chw ałę Bożą i Kościoła Polskokatolickiego.

KRYSTYNA JAWORSKA. JAN FLORCZYK(parafian ie)

„Polska godzina“ w telewizji kanadyjskiej

P ię k n y m p rze ja w em żyw otnośc i Polonii ka n a d y jsk ie j w p row inc ji M anitoba jes t wproicadzenie od n iedaw na te lew i­zy jnego program u w ję zyku po lsk im pod naw ą „Polska G o ­dzina Te lew izy jn a" . Uroczystego otwarcia „P olsk ie j G odziny T e le w iz y jn e j” dokonał w d n iu 21 grudnia 1973 r. prem ier Ma- nitoby — E dw ard Schreyer. Przecinając bialoczerwoną w s tę ­gę pow iedział on m ięd zy in n y m i : „Manitobę zam ieszku je ponad 20 tys. w sa m y m mieście W innipeg . Polski Program T e le w izy jn y służąc spo łeczeństw u po lsk iem u będzie je d n o ­cześnie w k ładem w w ie loku lturow ość p row inc j i i K anady, po m ocny będzie w grom adzen iu skarbów k u l tu ry i przyczyn i się do b ud o w y lepszego jutra". P rem ier zakończy ł sw o je p rze ­m ów ien ie w ję z y k u po lsk im : „Życzę w szy s tk im Polakom W e ­sołych Ś w ią t i Dosiego R o ku !”

Na inauguracji program u obecny był także m a jo r miasta W innipegu , pan S te fan Juba, k tó ry rów n ież wygłosił prze­m ów ien ie okolicznościowe i z łoży ł życzenia świąteczne.

Polska Godzina T e lew izy jn a powstała z in ic ja tyw y K ana- dyjsko-Polsk iego S tow arzyszen ia K ulturalnego. Zespół Pol­skiego Programu T e lew izy jneg o s tanowią: ks. senior Donald Malinowski, poseł Parlam en tu Manitoby, k tó ry pełn i fu n k c ję k ierow nika zespołu, pan S te fa n B alińsk i — pełn iący fu n kc ję reżysera programu i odpow iedzia lnego za opracowanie lite- racko-artys tyczne oraz k ie ro w n ik f inansow o-ad m in is tracy jny— pan A l f Skow ron , radny W innipegu.

Celem programu jest służenie spo łeczeństw u po lsk iem u na terenie Manitoby. budzenie uczuć pa tr io tycznych wśród Po­lonii i wzbogacanie je j w iedzy o Polsce, szczególnie w z a k r e ­sie ku l tu ry polskiej. W ychodząc jed n a k z założenia, że p ropa­gowanie ku l tu ry polsk ie j jes t n iem ożl iw e w oderw aniu od O jczyzny, bez sięgania do je j źródeł — do Kraju , działalność swoją zespól zamierza oprzeć przede w szy s tk im na m ateria­łach z Polski. W chw il i obecnej zespół boryka się z og ro m n y ­mi trudnościam i techn iczn ym i i g łów nie z brak iem m ateria­łów fi lm ow ych . Działacze „Polskiej G odziny T e le w izy jn e j" są jed na k pełni zapału i op ty m izm u . Dla realizacji p ięknego dzieła ze sw e j strony dadzą w szys tko , lecz w yraża ją również nadzieję, że w sw e j pracy i w sw ych sz lachetnych zam ierze ­niach nie zostaną pozbaw ien i ży c z l iw e j pom ocy z K ra ju: ze strony Polskiego Radia i T elew izji , W y tw ó rn i F ilm ó w i Cen­trali W y n a jm u F ilmów , redakcj i czasopism kra jo w ych i osób ind yw idua lnych . Za po średn ic tw em „Rodziny" zwracają się z gorącym apelem o pom oc dla „Polskiej G odziny T e le w izy j ­nej".

M oment przecięcia biało czerw onej w stęgi przez premiera Ma­nitoby, p. Edwarda Schreyera, w czasie inauguracji Polsk ie­go Programu T elew izyjnego w W innipegu. Od lew ej stoją: Stefan Balicki, ks. Donald M alinowski, prem ier Edward Schreyer i A lf Skowron

7

S i j l u / a t k i n a s z a y k u l t u r y

i O M F

jest moim życiem ...

„Rzeźba jes t próbą u trwalen ia ulotności zam ys łu twórczego, próbą u trwalen ia myśli..., a jednocześnie jes t mną, jes t m o im życiem , jes t jed yną n iepow tarza l­ną szansą m ów ien ia p ra w d y o sobie i o ż yc iu ” — mówi TERESA B RZO SKIEW ICZ, rzeźb ia rk a ceniona, znana za g ran icą i w k ra ju .

S tu d ia rozpoczęła n a w ydziale rzeźby P a ńs tw o w ej W yższe j S zko ły S z tu k P las tycznych w Sopocie u p ro fe ­so ra M. W n u ka , n astęp n ie u p ro feso ra H orno-Poplaw - skiego. D yplom o trzy m u je w A k a d e m i i S z tu k P ięknych w W arszaw ie z zakresu rzeźby po s tud iach u profesora Breyera i p ro feso ra S trynk iew icza . N astępn ie odbyw a na A SP stu d ia asp iranck ie i o trzy m u je dyplom uk o ń ­czenia asp iran tu ry . W roku 1957 uzyskuje stupend ium M in istra K u ltu ry i Sztuki na w yjazd do W łoch i F ra n ­cji, gdzie s tu d iu jąc w Ecole du L ouvre p rzebyw a do1960 roku. P rzed pow ro tem z P ary ża do k ra ju ekspo­n u je sw oje p race w Salonie N ieza leżnych (1960), oraz na M iędzynarodow ej W y s ta w ie w Plenerze. W tym też roku m a zorgan izow aną in d y w id u a ln ą w ystaw ę rzeźby w Cannes, a w rok później w ystaw ę in d y w id u a ln ą w p a rysk ie j „Galerie N o tre -D am e“. K o le jna ind y w id u a ln a w ystaw a rzeźby w M onte Carlo (1963) u g ru n to w u je znaczenie tw órczości T eresy B rzóskiew icz w Europie. P rasa fran cu sk a pośw ięca tw órczości rzeźb iark i w iele m iejsca. Z nany k ry tyk francusk i R a ym o nd H ermann

p isa ł w „La C roix”: „W galerii „N otre-D am e” polska rzeźbiarka Teresa Brzósk iew icz w ystaw ia swoje rzeźby i rysunki. Poza p ię k n y m i fo rm a m i S łow ianka szuka czegoś innego — w nętrz^ . U trw ala ruch, wrażenie s m u tk u i cierpienia. K o m pozyc je Brzósk iew icz naw ią ­zu ją do k la sycznych rzeźb".

W p ary sk im „Arts“ jeden z n a jb a rd z ie j uznanych k ry tyków francusk ich Danys Chevąlier p isał: „Rzeźby B rzósk iew icz są fo r m a m i organicznymi. P o­d yk to w a n e przez naturę, w yko n a n e w kam ien iu i tera­kocie. Jedne surowe, twarde, inne de lika tne i f i n e z y j ­ne, a w szy s tk ie ogromnie ekspresy jne . Forma zaw sze u ar ty s tk i trak to w a na jest z w ie lk im ta lentem , w ra ż l i­wością i inteligencją. P rzyw odzą na m y ś l k lasyczne fo rm y natury". R ecenzent „ C ombat” Francois Pluchart pośw ięcił rzeźb iarce k ilka prasow ych w ypow iedzi, szczególnie podk reśla jąc w nich, że a rty s tk a n ie o p ie ra się ty lko na in tu ic ji, lecz n a w ielk iej w iedzy i zn a jo ­m ości całego dorobku naszej k u ltu ry , że w idzi się w tych rzeźbach łączność z na jlepszą trad y c ją k u ltu row ą, a p iękno je s t celem artystycznego poszuk iw an ia rzeź- b ia rk i” . Jest w rzeźbach Brzóskiew icz cale p iękno ś w ia ­ta, a ona sam a zdobyła ju ■ wielkie uznanie i jes t jedną z n a jw yb i tn ie jszych rzeźbiarzy swego pokolenia1' — pisał P lu ch a rt.

W pracow ni a rty s tk i p rzeg lądam recenz je z je j w y­

staw w e F rancji, N RF, P o lsk i, oglądam zd jęc ia rzeźt zna jdu jących się w zbiorach W arszaw y, Łodzi, Skopie P aryża. Cannes', L ondynu, K alifo rn ii, D anii, USA, N or­wegii i A lgierii, oglądam p ro jek ty rzeźb, k tó re dopięte pow staną.., w e w szystk ich dom inu je ruch, poe tyck i n a ­s tró j i sw oista m uzyczność. Są rzeźby T eresy B rzóskie­w icz zak lę tą w k sz ta łt poezją i m uzyką, są w yrazem siły tw órczej i w rażliw ości, p e łn e nap ięc ia w treści ekspresy jne , n iezw ykle różnorodne w doborze m a te ria ­łu i połączeń. O kreślen ie rzeźb jak o poetyck ie i m u ­zyczne najśc iśle j p rzy lega do tych, bardzo pięknych, „p rzestrzennych w itraży ” w tw orzen iu k tó rych jedyn ie i n iep o w tarza ln ie a r ty s tk a w ypow iedzia ła się poprzez m etal i szkło. „Zależnie od napięcia emocjonalnego, w zależności od prob lem u dobieram m ożliwie na jbar­dz ie j a d ekw a tn e tworzywo... , na jbardzie j ukocha łam szkic, którego zastosowanie daje ogrom ne możliwości poprzez bogactwo gry światła.., p rzy doborze tw o rz y ­wa, przy tw o rzen iu za m ys łu rzeźby n iezm iern ie w a żn y jes t nastrój, ja k i w y tw o rzę w sobie i nastrój tego co chcę w ypowiedzieć . Z a n im pow sta ły „ K w ia ty Polsk ie” za czy tyw a łam się w Tuwimie... , kocham m u z y k ę i ona pomaga m i tw o rz y ć ” — m ów i T eresa B rzóskiew icz, — a tw orzę by dać c z łow iekow i choć odrobinę p iękna i wzruszenia...”

M. K.

WYSTAWY INDYW IDUALNE

1. Rzeźba — Cannes 1960Z. Rzeźba i rysunek — G alerie N otre-D am e, Paryż 19613. G aleria ZPAP, W arszawa J9624. G aleria Sztuki MDM, W arszawa IS625. W ystawa w BWA, Sopot 19646. Rzeźba — Ikast, Dania 1966

WAŻNIEJSZE NAGRODY

1952 — II nagroda M iędzynarodowego Salonu Rzeźby w Berlinie

1960 — II nagroda A liance Intem acional Aucteurs...Paryż

1961 — I nagroda za opraw ę artystyczną pawilonupolskiego na Międzynaif-odowyin Św ięcie Stu­dentów w Cita Universitare

1964 — I nagroda w konkursie „Warszawa w sztuce” 1969 — W yróżnienie i medal na w ystaw ie „Rzeźba w

m etalu”1973 — I nagroda (równorz^Una) na w ystaw ie anim a-

listycznej. Warszawa

1. „Prometeusz z Getta W arszawskiego"2. Teresa Brzóskiew icz przy sw ojej rzeźbi*

w galerii „Notre-D am e” w Paryżu

3. „Rzeźba jest próbą utrw alenia ulotności zam ysłu twórczego...” — m ówi rzeźbiarka w czasie naszego spotkania w sw ojej w ar­szaw skiej pracowni.

i . Rzeźba „Kwiaty Polskie” ~ znajdująca się w zbiorach prywatnych w Dusseldorfie. NRF.

5. „Żywa kolum na” — Herning, Dania.6. „W isła” — rzeźba parkowa w olsztyńskim .1. „W arszawska jesień” znajdująca się w

M iejskiej B ibliotece Publicznej na ul. K o­szykow ej w W arszawie.

ZMIANY LITURGICZNE W CHRZEŚCIJAŃSKO

KATOLICKIM KOŚCIELE SZWAJCARII

Jak in fo rm u je znany teolog sta ro k a to lick i ks. prof. d r H erw ig A ldenhoven (C hrist- k a tho litches K irch en b la tt n r 1 z 1974 r). w kanon ie Mszy św ięte j w prow adzono dw ie m odlitw y eucharystyczne.' W drug ie j m odlitw ie um ieszczo­no tzw. „epik lezę", z aw ie ra ją ­cą w ezw anie do D ucha Św. zgodnie z p rak ty k ą K ościoła praw osław nego.

PRZYGOTOWANIE DO V ZGROMADZENIA

OGÓLNEGO SRK

T rw ają przygo tow an ia do V Z grom adzenia O gólnego Św iatow ej R ady Kościołów, k tó re ob radow ać będzie w D żakarcie (Indonezja) w dniach 22 lipca — 8 sie rp n ia 1975 r. O brady będą się to ­czyły pod hasłem . „C hrystus w yzw ala i jednoczy’’. U sta lo ­no już sześć pod tem atów . D yskutow ać nad n im i będą poszczególne Z grom adzenia. Z adan iem tej dyskusji będzie u staw ien ie głów nego tem atu w kon tekście ak tu a ln y ch p rc b lem ów K ościoła i św iata . Na początku 1974 r. ukaże się b ro szu ra przygotow aw cza, za­w iera jąca s tu d ia b ib lijne i k ró tk ie w prow adzen ie do te ­m atyk i p rzyszłych obrad . Ś w iatow a R ada Kościołów spodziew a się, iż b ro szu ra zo­s tan ie przełożona na m ożliw ie jak najw iększą liczbę języ ­ków, co um ożliw i najszerszym kręgom chrześc ijańsk im zapo­znanie się z p ro b lem aty k ą przyszłego Z grom adzenia Ogól­nego.

KOMISJA DO SPRAW UCHODŹCÓW I KRAJÓW

ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

O statn io opub likow ano ra ­p o rt dotyczący działalności kom isji Ś w iatow ej R ady K oś­ciołów do sp raw uchodźców i k ra jó w rozw ija jących się. Po­dano w nim, że w 1973 r. ŚR K v. asygnow ała 9 m in do­la ró w na p rogram pom ocy i rea lizac ji 650 różnego rodzaju akcji w 90 k ra jach św iata .

NABOŻEŃSTWO EKUMENICZNE W LONDYNIE

W ram ach T ygodnia M odlit­wy o jedność ch rześc ijan , w dniu 21 bm. w ang likańsk im kościele St. A ndrew w L on­dynie zostało o d p raw ione w ie­czorne nabożeństw o ekum e­niczne. Mszę św. celebrow ał p rzed glów nyjn o łtarzem no­wo m ianow any delega t apo ­sto lsk i w W. B ry tan ii, ks. bp Heim , a przy dw óch bocznych o łta rzach pastorzy od p raw ia li jednocześn ie nabożeństw a w e­d ług ob rządku anglikańsk iego i m etodystycznego. Tego ro ­d za ju nabożeństw o zostało w Anglii odpraw ione po raz

pierw szy. U dział ks. bpa H e i­m a uw aża się jako w yraz przychylności W aty k an u w o­bec K ościoła ang likańsk iego i zachętę do działalności na rzecz ekum enizm u. Je s t to n iew ątp liw ie op in ia rzym sko ­ka to lick ie j części spo łeczeń­s tw a A nglii. Budzi jednak w ątp liw ość sposób u rządzan ia tego rodza ju „w spólnych n a ­bożeństw " o d p raw ianych jed ­nocześnie przy trzech o łta ­rzach.

DIALOG TEOLOGÓW

Rozm owy teologów K ościo­ła rzym skokato lick iego z teo­logam i P a tr ia rc h a tu M oskiew ­skiego zostały zapoczątkow a­ne w 1967 roku w L en in g ra ­dzie, a n astępn ie k o n ty n u o ­w ane były w e w łoskim m ieś­cie B ari. T em atem ostatn iego cyklu rozm ów w Z agorsku by ła ro la K ościoła w p rzeo­brażającym się św iecie. Ten głów ny tem al podzielony zo­s ta ł na trzy p o d tem aty : K oś­ciół i zbaw ien ie w zm ien ia ją ­cym się św iecie, troska dusz­p as te rsk a w św iecie w spół­czesnym oraz L ud Boży a k ryzys w spółczesnego św iata . J e s t to n a tu ra ln ie k o n fro n ta ­c ja poglądów m ających na celu szu k an ie p unk tów w spó l­nych, odnoszących się do p ro ­b lem atyk i duszpaste rsk ie j i p rob lem ów w spółczesnego św ia ta . S tw ierdzono rów nież fa k t is tn ien ia rozbieżności, k tó re dotyczą w prow adzan ia w życie poszczególnych zasad. U w aża się jednak , że fak t is tn ien ia tych rozbieżności zn a jd u je sw oje uzasadnien ie w różnicach is tn ie jących za­rów no w sy tu ac ji, jak i w trad y c jach obu kościołów.

PATRIARCHA PIMEN W ETIOPII

P a tr ia rc h a P im en odbył o sta tn io k ilkudn iow ą w izytę w Etiopii. C elem tej w izyty było w zm ocnienie więzów p rzy jaźn i m iędzy rosy jsk im K ościołem praw osław nym i K ościołem etiopskim . P a tr ia r ­cha p rzy ję ty został przez ce­sa rza H aile Selassie i przez p a tr ia rc h ę etiopskiego K ościo­ła kop ty jsk iego — Teofila. W sw oim w ystąp ien iu p a tr ia rc h a P im en w yraził p ragn ien ie przyw rócenia jedności m iędzy K ościołam i p raw osław nym i i K ościołarrii m onofizyckim i. Z w ierzchnik rosyjskiego K oś­cioła p raw osław nego w yraził rów nież nadzieję, że oba K oś­cioły, tj. rosy jsk i i e tiopski, w niosą w kład do dzieła w spółpracy i zjednoczenia.

NOWY ZWIERZCHNIKKOŚCIOŁA GRECKIEGO

N ow ym zw ierzchnik iem greckiego K ościoła p raw o ­sław nego został bp S e ra f in z Joann iny . Zgodnie z trad y c ją greckiego K ościoła p raw o ­sław nego, arcy b isk u p A ten je s t zw ierzchnik iem greckiego kościoła praw osław nego

A rcybp S era fin u rodził w 1913 r. w m ałe j gó rsk iej m iejscow ości A rtesianon , po­łożonej w G recji środkow ej. Po ukończeniu s tud iów na w ydziale teologicznym u n i­w ersy te tu ateńsk iego o trzy ­m ał św ięcenia d iak o n a tu w 1938 r., a św ięcenia k a p ła ń ­sk ie w r. 1942. W ybrany b i­skupem A rta w 1949 r„ p rze­niesiony został n astępn ie w 1958 r. do Jo an n in y . W la ­tach 1969—72 był członkiem stałego Św iętego Synodu K oś­cioła greckiego. k tó rem u przew odniczył a rcy b p H iero­nim , b. zw ierzchnik tego Koś­cioła. J a k w iadom o arcybp H ieron im podał się do d y m i­sji w g ru d n iu ub. roku. W w yborach now ego zw ierzchn i­ka greckiego Kościoła p raw o­sław nego w w yn iku decyzji rządu b rało udział ty lko 34 b iskupów na 66 członków h ie­ra rch ii tego K ościoła. W ła­dze greck ie u trzym yw ały , że b iskupi ci zostali w ybran i w czasie rządów arcybpa H ie­ron im a i d latego obecnie poz­baw ieni zostali p raw a głosu. Je s t to oczyw iste pogw ałce­nie zasad p raw a kanon iczne­go. A rcybp S erafin w ybrany został 20 głosam i: 7 głosówo trzy m ał bp Dionizy, a 1 — bp C hryzostom . Tak więc no­wy zw-ierzchnik K ościoła greckiego nie ob ją ł w ładzy w ła tw ej sy tuac ji, pom im o po­p arc ia udzielanego m u przez w ładze państw ow e. Połow a biskupów zaję ła postaw ę k o n ­te s tacy jn ą wobec w yboru sw ego zw ierzchnika. M imo to arcybp S era fin o trzym ał po ­parcie p a tr ia rc h a tu k o n stan ­tynopolitańskiego. gdzie jes t uznaw any za człow ieka do­b re j woli i p rzy jaciela .

DAR SRK NA SZPITAL W PŁN. WIETNAMIE

Na rzecz odbudow y szp ita ­la w Hai D uongu. położone­go w połowńe drogi m iędzy H anoi i H ajfongiem (DRW), Ś w iatow a R ada K ościołów p rzekazała 2 m in do larów za pośrednictw em .,F unduszu odbudow y i po jed n an ia wIndoch inach”. Szpital, o k tó ­rym mow a, został zniszczony w czasie bom bardow ań w1966 i 1971 roku .

Dominik Maria Ygrlet (6 )

Obraza Rzymu

„K onigsbergen” w ypływ ając z A m sterdam u i p łynąc w okół D anii p rzez Sund m usia ł bez p rze rw y w alczyć ze złą pogodą. 19 m aja , po 24 dniach, d o ta r to zaledw ie do R ew ia. T u o k rę t m usia ł zatrzym ać się przez cz te rnaście d n i dla za ładunku i w y ładunku . Jak o w yraz sp ec ja ln e j życzliw ości g u b e rn a to r zezwolił podróżnym przesiąść się na rosy jsk i o k rę t wo­jenny , k tó ry p łynął do P e te rsb u rg a , jaik ty l­ko zezw oliły na to w a ru n k i lodow e i zaw inął tam 31 m aja . T u znow u stracono trzy tygod­n ie , poniew aż trzeba było czekać n a zezw o­len ie w jazdu do M oskwy. W tym czasie V arle t s ta ra ł się być pożyteczny przez odp raw ian ie M szy św., w ygłaszan ie kazań i udzielan ie b ierzm ow ania w śród osiadłych tam Polaków . Tu, w P e te rsb u rg u , d o ta r ły do niego pierw sze w iadom ości z R zym u i P a ry ża , k tó re zapoznały go na bieżąco z w ydarzen iam i o s ta tn ich ty ­godni. Z tych w ieści V arle t m usia ł zo rien to ­w ać się o decyzji K urii R zym skiej. Co się m ia­now icie w ydarzyło?

18 lutego, tj. w przeddzień konsek rac ji b is­kupa V arleta , K ongregacja P ropagandy W iary p o stanow iła zobow iązać w szystk ich zależnych od K urii b iskupów i w ikariuszy aposto lsk ich do podp isan ia bu lli „U nigen itus” i przy jęcia p ism a papiesk iego „P asto ra lis O fficii” . P ism o to, z 9 w rześn ia 1718 r., było sk ie ro w an e p rz e ­ciw ko odw ołu jącym się od bu lli „U nigen itus”. K lem ens X I ogłosił w nim , że wszyscy, k tórzy w zb ran ia li się p rzy jąć bullę, „oddzieleni od m iłości N ajw yższego P a s te rz a ”, tym sam ym pod lega ją ekskom unice. Po ukazan iu się pism a pap iesk iego rów nież arcyb iskup P a ry ża k a r­d y n a ł de N osilles, p rzy łączy ł się do g rona ape- lantów . P ostanow ien ie to w ysłano do b iskupów na D alekim W schodzie, a le poniew aż V arlet by ł jeszcze w P aryżu , w ięc przeznaczony dla niego egzem plarz p rzesłano na ręce nuncjusza B entivoglio w P aryżu , z poleceniem p rz e k a ­zan ia go V arletow i. V a rle t nie o trzym ał jed ­nak nigdy tego dokum entu ! N uncjusz zaw ia­dom ił po p ro s tu Rzym, że nie zna ad resu V ar- le ta . W zw iązku z ty m sek re ta rz K ongregacji k a rd y n a ł C araffa zw rócił się 4 k w ie tn ia do agen ta „M issions” w Rzym ie, poniew aż przed w yjazdem chciano V arle tow i udzielić in s tru k ­cji, aby w p ierw porozm aw iał z nuncjuszem i odebra ł w skazów ki papieża.

Tym czasem 18 m arca b iskup V arle t w y je ­chał. K iedy nuncjusz usłyszał, że V a rle t je s t już w drodze do P ers ji, z iry to w ał się bardzo i zaczął rozgłaszać, że on d latego tak pospiesz­n ie w yjechał, gdyż chcia ł „św iadom ie un iknąć rozkazów pap ieża”. T a op in ia w yw ołała w R zym ie n iem ałe poruszenie. N a n astępnym po ­siedzen iu K ongregacji postanow iono, aby peł­nom ocnictw a, w jak ie w yposażono zazw yczaj b iskupów m isyjnych, p rzesłać w w ypadku V arle ta w p ro st na ręce b iskupa w P e rs ji ze w skazów ką zażądania od V arle ta podp isan ia bu lli „U nigen itus” i p ism a papieskiego „P a­sto ra lis O ffic ii” . Jeśli, odm ów iłby podpisu , to zarów no pełnom ocn ic tw a d la niego, ja k i w y­p ła ta jego b iskupich poborów zostaną w strzy ­m ane. ,

W tym sam ym czasie nadeszły do K u rii a la rm u jące w ieści z B rukseli. T am tejszy in - te m u n e ju sz Saintini sk a rży ł się n a V arle ta , że ten w czasie p rze jazdu przez H olandię n ie zło­

ży ł m u w izy ty i że co w ięcej w H olandii ośm ielił się udzielać sa k ra m e n tu b ierzm ow ania bez zezw olenia in te rn u n c ju sza i „ku zgorszeniu k a to lik ó w ”.

N ie m niej w strzą sa jące były w iadom ości o sy tu ac ji w P ers ji, k tó re d o ta r ły do bpa V ar- le ta z P aryża . Z araz po śm ierc i jego pop rzed ­n ik a , P idou (listopad 1717), b isk u p In p ah an u w ysłał do H am adan pew nego k ap łan a nazw is­k iem C alvet w celu ob jęcia zarządu b isk u p ­s tw a B abylonu. T ym czasem karm elic i pod p re ­tek stem , że P idou był im w in ien znaczną su ­m ę pieniędzy, p rzyw łaszczyli sobie spadek po P idou i zab ra li jego kościół i m ieszkanie!

T e złow ieszcze w iadom ości z trzech różnych s tro n mogły ju ż w ystarczyć, aby b iskupa V ar- le ta w y trąc ić z rów now agi. V arle t jednak okazał spokój, był ty lko — ja k sam m ów ił — „nieco zaskoczony”. W ziął spoko jn ie się do p rzygo tow an ia odpow iedzi. O oskarżen iach parysk iego nuncjusza p isa ł nieco sa rk as ty cz ­n ie: To rzeczyw iście w ielka szkoda, że n u n ­cjusz nie mógł znaleźć mego adresu! Podobnie jak nie w iedział także, że w P ary żu zn a jd u je s ię sem inarium „M issions e tran g eres" ! To se­m in a riu m poleciło m nie n a u rząd b iskupi. J e s t bzdurą, że chciałem un iknąć rozkazu K u rii. N ie w iedziałem w ogóle, że w ydała ona tak i rozkaz. A poza tym przebyw ałem dość d ługo w P aryżu , tak że i K ongregacja m ogła m i w p o rę dostarczyć rozkazy '.

W zw iązku z o skarżen iam i b rukselsk iego in ­te rn u n c ju sz a żadnego pow odu do tego n ie m iał. a b y ,tak źle o m n ie m yślał. W B ru k se li po p ro s tu n ie m iałem czasu n a w izyty, poniew aż po mszy znow u po jecha liśm y dalej. W H o­land ii b ierzm ow ałem za zezw oleniem ta m te j­szego ' w ikariu sza generalnego, a w ięc za zez­w oleniem p raw ow ite j w ładzy. Z achow yw ałem w m iarę m ożności sw oje incognito i w ciągu trzech tygodni odw iedziłem zaledw ie osiem czy dziew ięć osób. J a k m ogłem w iedzieć, że jmój gospodarz Jacob K rijs był podejrzany? J e s t on przecież ofic ja lnym koresponden tem „M issions E tran g e re s” ! Q uesneia spo tkałem ty lko p rze lo tn ie i p rzypadkow o i nie w iedzia­łem , że m ieszka on u D ubois de Erigode, u k tó ­rego m usia łem w ym ienić p ieniądze. N ie m ógł­b y m odm ów ić b ierzm ow ania w k ra ju , w k tó ­rym w ia ra w ystaw iona je s t n a ty le n iebezpie­czeństw i k tó ry n ie m a b iskupów od 20 blisko Jat. Nie m ogłem rów nież w iedzieć, że ci d u ­chow ni byli w niełasce R zym u. A jeśliby n a ­w et tak było, to w czym zaw in ił p ro s ty lu d ? ”

O sw ej koncepcji nauki do tyczącej sporówo łaskę Bożą p isał do przełożonego parysk iego sem inarium , B risaciera: P oglądy m oje nie by ­ły, dzięki Bogu, nigdy podejrzane . T eraz jed ­nakże. gdy m am n iep rzy jac ió ł, Choć ukry tych , lecz znanych tak m nie jak i w am , p o sta ra ją się oni oczernić m nie. N ie w iedzą, że dałem niezb ite dow ody rów nież publiczn ie czystości m ojej nauki. W obecnej m e j sy tu ac ji n ie m o­gę im zam knąć ust. W T ram b ley zostaw iłem ca łą sk rzyn ię w ypełn ioną p ism am i. Z najdziecie tam oryginały w szystk ich m oich tez licenc jac­k ich . Zobaczycie, że na S orbonie przez długi czas pod trzym yw ałem tr a k ta t o łasce wówczas, gdy ty lko n iew ielu odw ażyłoby się um ieścić .ten tr a k ta t w sw ych tezach z pow odu tru d ­

ności zachow ania w te j dziedzinie w łaściw ej m ia ry . N ie ty lko złożyłem w yznanie doskona­łe j uległości K onsty tucjom A postolskim , lecz rozw inąłem tak p raw d z iw e zasady i tak um iarkow ane, że n ie ty lko Tom iści; ale n a j­bardzie j w pływ ow i M oliniści fa k u lte tu , sk ła ­dali g ra tu la c je z pow odu poglądów w yrażo ­nych w rozpraw ie. M am w Bogu nadzie ję , że an i in te re s w łasny, ani jak iko lw iek w zgląd ludzk i nie doprow adzi do tego, abym te p o ­g ląd y zm ienił lu b je zd rad z ił”.

O dpow iedź V arleta , jakko lw iek m ocna i n ie ­ustraszona, sp raw ia jed n ak w rażenie , jak b y w rzeczyw istości nie zdaw ał sobie sp raw y w p e ł­ni z zasięgu sw ego dzia łan ia . Czyż nie w idział lub też może n ie chcia ł dostrzec, że to w szy­stko, do dotychczas zrobił, a może także i to, czego zaniedbał, było w oczach K u rii nie do w ybaczenia? Podn iesione przeciw ko n iem u za­rzu ty nie były z pew nością b łahe . Z ignorow ał on przecież dw ie n u n c ja tu ry o b raża jąc je tym sam ym , kom unikow ał się z p rzyw ódcą jan se- nistów Q uesnelem , p rzebyw ał z p rzodu jącym i jan sen is tam i H olandii, b ierzm ow ał se tk i opor­nych i śc iągnął na siebie pode jrzen ie o d rzu ­cenia bulli „U nigen itus”. Te „ciężkie” w ykro ­czenia przeciw ko posłuszeństw u kościelnem u m usia ł R zym odczuć jak policzek. N ieporozu­m ien ie z pary sk im nuncjuszem schodzi p rzy tym na dalszy p lan. W ystarczy ustalić , czy nunc ju sz zan iech a ł p rzek azan ia dokum entów przez zapom nienie, czy też z jak ichś innych pow odów. W każdym razie jego oskarżen ie , że V arle t chcia ł uchylić się p rzed pap iesk im roz­kazem , je s t bezpodstaw ne. U V arle ta nie w y­s tę p u je tu zła in tenc ja . Lecz gdyby n aw et B entivoglio p rzekaza ł na czas V arle tow i roz­kazy K u rii, to przeb ieg tego k o n flik tu byłby niew iele inny.

Co do pozostałych zarzu tów , o b rona V arle ta w yda nam się bardzo słaba. To p raw d a , że zupełn ie p rzypadkow o p rzy b y ł do H olandii, m ianow icie po tym , ja k konsul P ad e ry w o ­s ta tn ie j chw ili zm ienił p lan podróży i zdecy­dow ał się podróżow ać d a le j s ta tk iem ho len­dersk im . V arle t nie ponosi także w iny za sw ój źle w idziany trzy tygodniow y poby t w A m ste r­dam ie. A le je s t p raw ie nie do przy jęc ia , że by ł on n ieśw iadom y sy tu ac ji kościelnej w H o lan ­dii. W praw dzie przeży ł p rzed tem sześć la t w odległej K anadzie, lecz k o n flik t pom iędzy U trech tem a R zym em był dużo w cześniejszej d a ty i zn an y by ł bardzo dob rze iw sem inarium o ra to rian ó w . Czy m ożna także p rzy jąć, że nie dow iedzia ł się nic o ko n tro w ersjach w rozm o­w ach ze sw ym gospodarzem , J a k u b e m K rij- sem , oraz z tak im i ko ry feuszam i Kościoła U trechckiego jak van D alenoort, van E rckel, S teenoven , M eganck, S tak en b u rg i K em p? T ak w ięc nie bez słuszności zarzucają m u jego p rzeciw nicy : „T urpe e s t d icere : n esc ieb am ” (źle je s t mówić: nie w iedziałem ).

(c.d.n.)

11

Znnchorslwo i znachorzy

W poprzednich czterecli odcinkach om ówiłam zarys zjawiska znacho­rów i znachorstwa. podając dane historyczne, najczęściej stosowano praktyki, sposoby i środki oraz zwracając uwagę na społeczną szkodli­wość tego typu działalności. D zisiejszy odcinek zamyka ów cykl. z ko­nieczności skrótów v. W miarę potrzeby i w zależności od pytań w li­stach od C zytelników tem at znachorstwa bvć może będzie jeszcze po- w tacał na lamy ..Rodziny”.

O w ysokościach honorariów znachora m ożna w nioskow ać przede w szystk im z ilości p rzy jm ow anych dzienn ie pacjen tów i jego stopy ży­ciow ej. Z nany znachor poznański, k ilka la t tem u skazany w yrokiem sądow ym , przy jm ow ał do 200 pacjen tów dziennie! W ysokość h ono ra­riów znachorsk ich je s t bardzo zróżnicow ana i w aha się od k ilk u do k ilkuset złotych. T en sam znacho r po tra fi od jednego p ac jen ta pobrać 20 zł, a od następnego 200 czy 300 zł. W ysokość op ła ty przy tym .nic zależy od s tan u m ajątkow ego p ac jen ta , lecz raczej od tego. ile p ac jen t jest sk łonny zapłacić. D olna g ran ica h o n o ra riu m obecnie w ynosi 20— 30 zł. T rzeba dodać, że znachor bardzo rzadko ty lko jednorazow o spo­tyka się z pacjen tem . Z w ykle bow iem od razu u sta la te rm in następnej w izyty i ok reśla czas cgłej k u rac ji, najczęściej okres 6 do 12 miesięcy.

Z nachorom odpow iada każda fo rm a honorarium . Może to być go­tów ka. mogą być p ro duk ty spożywcze, a n iek iedy zap ła ta p rzy jm u je obie postacie, to znaczy pacjen t, szczególnie p ac jen t ze wsi, płaci pie­niędzm i i dopłaca m asłem , śm ie taną , drobiem , czy ja jkam i. O g ó l n y dochód znachora zależy jednakże od w ysokości honorariów , a le p rzede w szystk im od ilości pac jen tó w i w ielokro tnych w izyt tego sam ego pacjen ta , k tó ry płaci za każdą po radę osobno. Duża liczba pacjen tów , naw et przy najn iższych opłatach , da je znachorom ogrom ne zyski. A znachorzy m ają na ogół w ielu pacjen tów .

N iew ielu znachorom rzeczyw iście, zależy na n iesieniu pom ocy lecz­niczej pacjen tom . P rzew ażn ie chodzi im jedyn ie o zysk, jak i m ogą o sią­gnąć od chorego. T rzeba pam iętać o tym . ja k już w spom inaliśm y po­przednio . że im człow iek jest pow ażn ie j chory, tym ła tw ie j i w ięcej zapłaci znachorow i, gdyż za w szelką cenę p ragn ie odzyskać zdrow ie. Tym też m ożna tłum aczyć fak t. że w ielu n ieu leczaln ie chorych zgłasza się do znachorów .

Z nachorzy z zasady ob iecu ją chorem u w yleczenie, o św iadczając przy tym , że leczenie będzie d ługo trw ałe , a w izy ty częste. W iadom o, że gdy człow iekowi idzie o odzyskanie zdrow ia, chę tn ie pośw ięci w szystko co posiada T raged ia ludzi n ieu leczaln ie chorych polega na tym . że zn a­chor w yciąga od nich n ieraz o s ta tn ie grosze, chociaż wie. że im nie pomoże, bo pomóc n ie um ie. W ten sposób znachor s ta je się nie tylko przestępcą w znaczeniu p raw a karnego , lecz rów nocześnie w yzysk i­w aczem żeru jącym na najw iększym nieszczęściu ludzi — chorobach.

W tym aspekcie działalność znachorów nosi w yb itne cechy czynu społecznego, za k tó ry należy ich po tęp iać niezależnie od u jem nych sk u t­ków leczenia, jak ie mogą spow odow ać.

Z zagadnien iem znachorstw a łączy się sp raw a h o m e o p a t i i , k tó ­rą często m ylnie u tożsam ia się z m etodam i znachorskim i, a i znacho­rzy n ieraz nazyw ają siebie h o m e o p a t a m i H om eopatia jes t m etodą uznaw aną przez m edycynę ofic ja lną, choć obecnie m ającą coraz m niej zw olenników i w łaściw ie w dzisiejszej dobie będącą anachron izm em leczniczym , choć nie m ającą nic w spólnego z ciem nym i p rak ty k am i znachorsk im i. H om eopatia op iera się na zasadzie: „Podobne leczy się podobnym " (sim ilia sim ilibus cu ran tu r). T w órca je j S. H ahnem ann (1755— 1843), zauw ażył, że ko ra chinow a w dużej daw ce w yw ołu je a tak dreszczy i gorączki, podczas gdy m ałe daw ki zw alczały te objaw y. H ah ­nem ann te spostrzeżen ie uogólnił i w prow adził m etodę leczniczą po le­gającą na stosow aniu m in im alnych daw ek leków , k tó re w dużych d aw ­kach w yw ołu ją o b jaw y podobne do obserw ow anych w dane j chorobie. D rugą zasadą hom eopatii jes t ogrom ne rozcieńczen ie leku. C zasam i rozcieńczenia te były w prost ab su rdalne .

L ekarz, k tó ry s tosu je hom eopatię , n ie m usi być znachorem , podczas jednak gdy znachor stosu jąc te m etody n ie s tan ie się lekarzem . Inna sp raw a, jeżeli lekarz posługu je się m etodą hom eopatyczną w takich schorzeniach, w k tó ry ch z góry w iadom o, że nie będzie ona sku teczna W ówczas może być uw ażany z p u n k tu w idzen ia lekarsk iego za s to su ­jącego m etody znachorskie. W zasadzie w dobie postępu m edycyny hom eopatią , za jm u jąca się leczen iem objaw ów , może m ieć jedyn ie zna­czenie w leczeniu nerw ic i psychonerw ic.

LEKARZ

W szystkich Czytelników zwracających się w sprawach porad lekar­skich inform ujem y, że odpowiedzi udzielane są przez lekarza w yłącznie na łamach na.szei;o tygodnika. Odpowiedzi listow nych nie udzielamy.

12

Miłość m acierzyńska stanow i dla dziecka ziem ię, bez k tórej ono nie w yrośnie, a im będzie lepsza, tym bu jn iej w yrośnie dzie­c k o ; m iłość o jcow ska jest dla dziecka słoń cem , które pobudza je do rozw oju i w łaściw y rozw ój nagradza obdarzan iem sw ym i ży ­ciodajnym i prom ieniam i".

(Erich From m )

Po prostu ojciecW i e l e s i ę m ó w i i p i s z e n a t e m a t

w s p ó ł c z e s n e j r o d z i n y . K o l u m n y g a ­z e t p o ś w i ę c o n e s ą p r a c y z a w o d o ­w e j k o b i e t , m a c i e r z y ń s t w u , k o n ­f l i k t o m w e w n ą t r z r o d z i n n y m , t r u d ­n o ś c i o m w y c h o w a w c z y m , r o z w o ­d o m i t d . P r o b l e m y p o l s k i e j r o d z i ­n y p o s t a w i o n e z o s t a ł y n i e o m a l n a p i e d e s t a l e . W s z y s c y z d a j e m y s o b i e s p r a w ę z p o w a g i z a g a d n i e n i a , k t ó ­r y m j e s t ( j e ś l i t o t a k m o ż n a n a - z wa i * ] — p s y c h o - s o c j o l o g i c z n a p o ­m o c r o d z i n i e , b ę d ą c e j n a „ r o z d r o - ż u “ , m i o l a j ą c e j s i ę n i e o m a l w s i e c i k o n f l i k t ó w z a w o d o w o - r o d z i n n o - w y c h o w a w c z y c h .

N iniejszy a r ty k u ł m a za za­dan ie skłonić Szanow nych C zyteln ików do rozm yślań nad ro lą o jca w codziennym życiu p rzec ię tne j r o d z in y , n a d jego obow iązkam i, czynnym udz ia ­łem w w y ch o w an iu po tom stw a i w reszcie — jego postaw ą. Bo k im że je s t dzisiejszy „ojciec rodziny” ? Czy je s t to p an do­m u, za rab ia jący na u trzy m a­nie n ie p racu jące j żony i dz ie ­ci, sk ru p u la tn ie oddający p en ­sję i jednocześn ie um yw ający ręce od w szelkich dom ow ych obow iązków ? Czy też je s t to rów norzędny p a r tn e r żony — b io rący udział w e w szelkich rodzinnych zajęciach , dzielący rów no z żoną p racę zw iązaną z w ychow aniem dzieci?

P o k u t u j e , n i e s t e t y , j e s z c z e u n a s z w y c z a j , ż e p e w n e d o m o w e p r a c e n i c p r z y s t a j ą m ę ż c z y ź n i e . N o , b o j a k b y t o w y g l ą d a ł o , g d y b y m ą ż p r a ł p i e l u s z k i l u b k a r m i ł d z i e c k o ? O d t e g o J e s t p r z e c i e ż ż o n a — m a t k a . T u t a j m u s z ę p o c i e s z y ć m i l e C z y ­t e l n i c z k i , ż e t e g o r o d z a j u p o g l ą d y s p o t y k a s i ę c o r a z r z a d z i e j .

M iody człow iek zak ładający rodzinę (ustalony p raw n ie w iek m ężczyzny — 21 la l. cho­ciaż nie zaszkodziłoby p rzesu ­nięcie g ran icy w ieku do 24 lat) pow in ien być przygo tow a­ny n a to, że w spó ln ie z żoną dzielić będzie k łopoty, troski i radości codziennego dn ia . T y­m i tro sk am i a jednocześn ie og rom ną radością są dzieci. M yślę, że każdy człow iek p ragn ie w ychow ać sw oje dz ie ­ci n a dobrych , szlachetnych , m ąd rych i m iłych ludzi. Lecz n ie każdy to po trafi. D laczego ta k je s t? O tóż trzeba w iedziećo tym . że dziecko o d p ie rw ­szych m iesięcy życia uczy się obcow ania z ludźm i. Poznaje św ia t — p a trząc szeroko o tw arty m i oczkam i, do tyka jąc w szystkiego co w p ad n ie w r ą ­czkę, ob lizu jąc, gryząc. Uczy się uśm iechu w idząc uśm iech najb liższych . N a osoby obce, n iezna jom e — reag u je lękiem , n ieufnością . O jciec pow inien w iedzieć o tym i s ta ra ć się. aby

jego k o n tak t z m aleńk im dzieckiem n ie ogran iczał się jedyn ie do sp o jrzen ia w łóże­czko: czy dziecko śpi, czy nie. W szelkie zabiegi p ielęgnacyjne, spacery , rozm ow y z dzieckiem w y tw arza ją s ilną w ięź uczu­ciową. P ieszczota i zabaw a z m aluchem n ie pow inna być je ­dynie dom eną m atk i, a le i o j ­ca. Dzieci, d la k tó rych ojciec jes t jedyn ie gościem , n ig d y nie zaznają ca łe j pełn i rodziciel­skiego uczucia.

K ob ie ta kocha sw oje dziec­ko, akcep tu jąc w szystk ie jego cechy. M ężczyzna n a to m ia s t kocha dziecko p rzede w szy­stk im za to. że spe łn ia ono pew ne jego oczekiw ania , np. je s t ładne, grzeczne, dobrze się uczy, ro k u je nad z ie ję na przyszłość — jed n y m słow em— aby dziecko zasłuży ło na m iłość o jca m usi spełn iać pew ­n e w arunk i. Z arów no ojciec jak i m a tk a s tan o w ią d la dz iecka pew ne w zorce psych i­cznych cech „kobiecych” i „m ęsk ich”. D ziecko w ychow y­w ane jed y n ie przez m a tk ę jest

.pozbaw ione jednego ze w zo r­ców. M atka i ojciec są d la dziecka ideałam i, k tó rym p rag ­n ie dorów nać. Syn n aś lad u je zachow anie ojca, có rka — m atkę . C hłopiec pozbaw iony sw ojego ideału — tw orzy n ie ­raz zupełn ie spaczony obraz cech ..p raw dziw ego” m ężczyz­

n y — m ężczyzny agresyw nego. J a k w ykazały w yn ik i badań w ybitnego am ery k ań sk ieg o so­cjologa T alco tta Persona, chłopcy w ychow yw ani ty lko przez kob ie ty (np. m atk i, b a b ­cie, opiekunki) są bardz ie j ag ­resyw ni, bardz ie j podatn i n a w yko le jen ie n iż chłopcy, w k tó ry ch w ychow an iu b ra li czynny udzia ł ojcow ie. C hło­piec w ychow yw any w yłącznie przez kobietę, jeśli w ytw orzy sobie ideał m ę żc zy zn y a g re ­syw nego, za w szelką cenę b ę r dzie s ta ra ł się doń upodobnić. N ie chce naśladow ać w niczym m atk i, u w aża jąc je j zachow a­n ie za stosow ne w yłącznie d la kobiet, po p ro s tu „babsk ie”, a p rzecież on m usi być „p ra w ­dziw ym ” m ężczyzną. W w y n i­ku tak ie j p rzeko rne j postaw y ch łop iec zaczyna się p rzeciw ­s taw iać w szystk im zasadom , jak ie do te j pory m a tk a m u w paja ła . G rzeczny sposób by ­cia w otoczeniu dorosłych i rów ieśn ików zam ien ia na ag ­resyw ny, buntow niczy , a n ie ­rzadko w ręcz w u lg a rn y — chuligańsk i. T ak ie zachow an ie m łodzieży w y stęp u je coraz częściej jak o sk u tek długiego p rzeb y w an ia o jca poza dom em , b ra k u zrozum ien ia i k o n tak tu z ojcem .

Często o jcow ie przysłow iow o „m acha ją ręk ą" na tak zw ane „now oczesne" zachow anie się

sw oich dzieci. M ów ią: ta k te ­raz je s t w szędzie, on (ona) z tego w yrośnie. Je s t to typow y p rzyk ład lekcew ażenia tru d ­nego w ieku d o ra s ta n ia — d o j­rzew an ia m łodzieży. Szereg pytań , p rob lem ów , n iep ew n o ­ści, pozostaje bez odpow iedzi. Do kogo m a ją się m łodzi zw rócić, je ś li rodzice, a zw ła­szcza ojciec, n ie w y ra ż a ją ch ę­ci b ra n ia udzia łu w ich „eks­cen trycznych” dyskusjach , w zlo tach i upadkach . Szukają pom ocy u kolegów , tw orzą ..paczki”, k tó re n ie rzadko z n a j­d u ją sw ój f in a ł na w okandzie sądow ej.

Z nam pew ną p ięc io le tn ią dziew czynkę z rozw iedzionego m ałżeństw a. W ychow uje ją m atka . P ew nego d n ia przyszli do n ich z w izy tą kuzyni. T ru d ­no sobie w yobrazić, ja k bardzo dziecko za in teresow ało się w ujk iem . G ładziła jego ostrą brodę, tu liła się do niego, cze­sa ła m u w łosy, p y ta jąc się m a tk i: czy to je s t m ój ta tu ś? T ęskno ta za o jcem , p ragn ien ie opieki, pieszczoty o jcow skiej były bardzo silne i w yraźne.

S tw ierdzone jes t, że dziew ­częta k ie ru ją się p rzy w yborze m ałżonka pew nym podobień­stw em do sw ego idea łu m ęż­czyzny — jak im je s t ojciec. N ie b ierze się oczyw iście tu ta j pod uw agę o jców o cechach w yb itn ie an ty rodzinnych , n a ­łogowców.

O jciec — m ężczyzna konsek­w entny , zrów now ażony, opie­kun, p rzy jac ie l sw oich dzieci— to w łaśc iw y w zorzec. M ąż kochający sw oją żonę, postę ­pu jący w zględem n ie j z sza ­cunkiem , n ie podw ażający jej au to ry te tu — to p rzyk ład re ­lacji m ężczyzna — kobieta. S łyszy się n ieraz, że chłopcy lekcew ażą dziew częta, w za­chow an iu sw oim d a lek o o d ­b ieg a ją od p rzy ję tych form poszanow an ia d la kobiet. A skąd to się b ierze? Czy w łaś­n ie ojciec — m ąż n ie stanow i d la ch łopca w zoru, k tó ry n a ­ślad u je? Czy w zajem ny szacu­nek m ałżonków zaw sze by ł bez zastrzeżeń?

— To tw o ja w ina, że dzieci są źle w ychow ane — zw raca się m ąż do żony. — To ty je tak w ychow ujesz!

Czy to je s t p raw d a? O by­dw oje rodzice p e łn ią jednako ­w ą ro lę w w ychow an iu dzieci. W yłam yw anie się m ężczyzny od tego obow iązku s tanow i d u ­ży b łąd i k rzyw dę d la dziecka. I to je s t w łaśn ie jego w ielka w ina.

K onieczność uczestn ictw a o jca w procesie w ychow ania dzieci jes t fak tem bezspornym . O jciec m a do odeg ran ia w ro­dzin ie szczególnie w ażną ro lę, k tó ra b y n a jm n ie j n ie polega na zastąp ien iu m a tk i (ponie­w aż n ie da się je j zastąpić) — je s t to ro la „o jcostw a” w peł­nym tego słow a znaczeniu. P rzytoczę tu słow a słynnego psychoana lityka Z ygm unta F reu d a : „N ie p o tra fię w skazać na żadną inną p o trzebę dzie­c iń stw a rów nie s iln ą ja k po­trzeb a op iek i m a tk i i o jca”.

M AŁGO RZA TA SUDENIS

DLACZEGO NASZE DZIECI SPRAWIAJĄ TRUDNOŚCI W YCHOW AW CZE?

W praw dzie p ed ag o g iza tja rodziców robi duże postępy, a w n iek tó rych środow iskach w tem pie p raw ie zad o w ala ją ­cym , jednak tego rodza ju p u b lik ac ji tra fia jący ch w prost do w ychow aw ców , służących jakoby „na gorąco” rad ą i pom o­cą, u nas ustaw iczn ie b rak . Rodzice p ragnący poznać g łębiej p raw id ła w ychow an ia c zy ta ją w y d aw n ic tw a pedagogiczne, sięgają n ierzadko i do dzieł naukow ych, szu k a ją w skazów ek w p rasie , rad iu , te lew izji, w reszc ie u dośw iadczonych osób. A n a pó lkach k s ięgarsk ich n a d a l b ra k jes t pozycji p o p u la r ­nych o w ychow aniu . P rezen to w an a k siążka lu k ę tę w pew ­nej m ierze w ypełn ia .

A u to rk i k siążk i postaw iły sobie za zadanie dać m ożliw ie w szechstronny ob raz po trzeb psychicznych i fizycznych dzieci, najczęstszych p rzyczyn trudności w ychow aw czych, a także podać n ie jako recep tu rę do zastosow an ia w sy tu a ­cjach tru d n y ch . W yczerpująco p rzedstaw iły i uzasadniły różnorodne przyczyny zaburzeń zachow ania i trudności w y­chow aw czych tak w dom u jak i na te ren ie szkoły czy p rzed ­szkola. Z aznajom iły czy te ln ików w przystępny sposób z pod­

staw ow ym i zasadam i rac jonalnego w ychow an ia dziecka już od p ierw szych chw il jego życia aż po p ierw sze la ta nauki w szkole podstaw ow ej. P o n ad to p rzedstaw iły sposób p ra w i­dłow ego postępow ania z dziećm i w typow ych sy tu ac jach konflik tow ych . W tym ce lu a u to rk i posłużyły się w ielom a p rzyk ładam i z p rak ty k i. P oda jąc obrazow o k o n k re tn e p rzy ­padki um ieszczone w rzeczyw istości w ychow aw czej uczyniły tę k siążk ę w ie lce pog lądow ą n a w e t d la na jm n ie j pod w zglę­dem pedagogicznym przygotow anego czyte ln ika.

K siążka zw raca uw agę na to, że rodzice m uszą podcho­dzić do sp ra w w ychow ania w sposób św iadom y, odpow ie­dzialny , konsekw en tny , a do tego po trzebna też je s t zn a jo ­m ość p raw id łow ości rozw oju psychicznego i fizycznego dziecka, z czym w iąże się m ożliw ość rozum ien ia i u m ie ję t­nego zasp o k a jan ia jego po trzeb rozw ojow ych. Dość szczegó­łow o p rzedstaw iony je s t rozw ój psychiczny dziecka w raz z p raw am i rządzącym i tym rozw ojem . W skazano na szcze­gólne w łaściw ości każdego z p rzedstaw ionych okresów roz­w ojow ych dziecka, a tak że na n ied o cen ian e u n a s k o n tak ty spo łeczne w okres ie n iem ow lęcym i pon iem ow lęcym (żłob­kow ym ).

N a uw agę zasługu ją om ów ione zabaw y w okresie p rzed ­szkolnym . J e s t to dziedzina zan iedbyw ana lub n iedoceniana przez w spółczesnych rodziców , a p rzecież w tych w łaśnie sy tu ac jach — zabaw ow ych i społecznych — doskonalą się w szystk ie um iejętności dziecka: jego m ow a, m yślen ie i uczu­cia, a także jego fu n k c je ruchow e.

W alorem książk i dla przeciętnego czy te ln ika będzie to, że dotyczy ona p rzew ażn ie sp raw p rak tycznych : zdrow ia, roz­w o ju fizycznego, um ysłow ego, m oralnego i em ocjonalnego, typow ych z jaw isk z codziennego życia i działan ia dzieci w dom u, szkole, środow isku . S kup ia s ię na m etodach p rzyspo ­sob ien ia do życia i środkach w ychow aw czego postępow ania z d o ras ta jący m pokoleniem . O m aw ia typow e trudności i ko n ­flikt}', p rzypom ina, na co zw rócić uw agę, co i jak obserw o­wać, jak ie staw iać w ym agania , jak ie w iadom ości, u m ie ję t­ności i n aw yk i dziecko pow inno opanow ać, jak praw id łow o organizow ać życie dziecka.

Dlaczego nasze dzieci spraw iają trudności w ychowaw cze?, doc. dr med. A niela Popielarska i mgr M ieczysław a Mazur PZWL, W -wa 1973, stron 152, cena 10 zł.

TADEUSZ DOLĘGA-MOSTOWICZ

Profesor Wilczur

R O ZD ZIA Ł IXW cześnie śn iad an o w m łyn ie P rokopa

M ielnika. M ieszkali tu ludzie p racy , a w ia ­dom o, że do p racy sił trzeba , k tó rych zni- kąd in ąd , ja k ty lko ze s traw y n ie w eź­miesz. T oteż zan im jeszcze ru d y W italis poszedł podnieść zastaw ę, a s ta ry P rokop obudził syna, baby postęku jąc i d rap iąc się po odleżałych bokach, z iew ając i s ią ­k a ją c nosam i, k rzą ta ły się p rzy w ielk im piecu. Z onia rozdm uch iw ała w czorajsze w ęgle w boczny podpiecek zagarn ięte . W czarnej m asie gdzieś w głębi tlił się m ały ty lko ogieniek, lecz nie up łynęły i dw a pacierze, gdy pod w pływ em je j w y­siłków cała k u p k a w ęgla rozżarzy ła się i p rzesun ię ta n a środek pieca, buchnę ła jasnym p łom ien iem w garści sm olistych szczapek. O lga p rzydżw igała z sien i po­tężną naręcz p o lan brzozow ych i z h u rko - tem rzuciła je n a podłogę. D obre drzew o suche, jeszcze z zeszłego la ta w lesie z rą ­bane i zim ą zw iezione, popiłow ane, te raz zaję ło się szybko i łatw o, od czasu do czasu ty lko w y d a jąc głośne trzask i i s trze la jąc iskram i.

S ta ra M ielnikow a od daw na już by ła na nogach. Z k u ram i spać się k ład ła , a jesz­cze przed k u ram i w staw ała . N ie do snu jej było. Z biegiem lat, w m iarę jak rosła zam ożność je j P rokopa i domu,* zdaw ało się je j, że coraz w ięcej tro sk nad n ią c ią ­ży, bała się, że byle n iedopatrzen ie pociąg­n ie za sobą n ieobliczalne s tra ty , że gdy czegoś sam a n ie dop ilnu je , w szystko po­pad n ie w ru inę. Toteż od św itu w chaciei w obejśc iu ro z leg a ł się je j skrzypiący , gderliw y głos, stro fu jący zarów no dom ow ­ników , jak i p rzedm io ty m artw e , zarów no

ludzi, jak i zw ierzęta . W je j m niem an iu w szystko sprzysięgło się, by je j dokuczyć, a gospodarstw u szkodzić.

Zrzędzenie je j sta łoby się d la w szystk ich nieznośne, gdyby k toko lw iek na nie zw ra ­cał jak ąk o lw iek uw agę. Z onia z O lgą sa ­me w iedziały , że o św icie m uszą w staw ać, by w czorajsza sm akow ita i dobrze w ę­dzonką okraszona k ap u sta p rzyg rza ła się, stó ł nakryć , m iski postaw ić, ch leba z k o ­m órk i przynieść. N a ta lk a i bez popędzania zaspana jeszcze b iegła do obory, by B ia- łoszkę L aw onichę na pastw isko w ygnać, gęsi i k a c z k i. na w odę w ypuścić, d la św ińi rozkw iczanych p ars iu k ó w zielska i k a r ­tofli nasiekać w w ielk im korycie sto jącym przed chlew em . W asyl m łyn o tw iera ł i w ruch puszczał, a jeśli na dziedzińcu nie było jeszcze fu rm an ek z now ym zbożem, w ychodził z tak ą m iną, jak b y g ospodar­sk im okiem obejście oglądał, d rep ta ł w pobliżu tego okna, k tó re już z da leka w y­różniało się spośród innych okien dom u. I jakże m iało się nie w yróżniać. Szczelnie z ak ryw ały je firaneczk i z białego, czyś­ciu tk iego p erka lu , p iękn ie ozdobione ta ś­m am i różow ego i n iebieskiego p ap ie ru gu- frow anego, upiętego w środku w dw ie prześliczne kokardy .

Było to jedno z okien św ią tecznej izby, czyli pokoju , a raczej te j jego części, k tó ra nazyw ała się „za p rzep ierzen iem ". Od trzech m iesięcy m ieszkała tam D anka So- len iów na, daleka , ot, dziesiąta w oda po k i­sielu , k rew n a P rokopa i jego rodziny. D a­leka, a przecież bliska.

N ie od razu dobrze ją p rzy ję to w m ły ­nie. Z początku to s ta ry P rokop m usiał n ieraz i fu k n ąć porządn ie na baby, a O l­dze to n aw et raz w lep ił zdrow ego k u k sań ­ca, gdy m iejsk ie j przyw łoce, jak ją n a ­zyw ał, tak poda ła m iskę z grochem , że po­łow a na ko lan a je j ch lusnęła . M iał sw oje pow ody s ta ry P rokop , że do dom u tego d arm o zjad a sprow adził. Podobno kiedyś z rodzonym b ra tem i z jego rodziną tak po­stąp ił, że z to rbam i poszli, o czym, choć

to już la ta m inęły, do dziś d n ia w okoli­cach R adoliszek często mów iono, zarzuca­jąc M ieln ikow i chciw ość, nieużyteczność i obojętność na n iedolę i nędzę k rew nych . Ja k tam było k iedyś n ap raw d ę — tru d n o w iedzieć, a le la ta m inęły , la ta m ijały , a w raz z n im i jak ieś now e m yśli do osiw ia­łej głow y P rokopa przychodziły , a w jego sercu jak ieś now e odzyw ały się uczucia, toteż gdy dow iedział się, że w dalekim W ilnie um arł jego pociotek T eofil Soleńi m łodą có rkę na łasce losu zostaw ił, po k ró tk ich m edy tac jach postanow ił zabrać ją do siebie.

Nic n ikom u nie m ów iąc, zapakow ał to ­bołek i do W ilna w yruszył. G dy dziew czy­nę zobaczył, to choć tego nie okazał, ża ­łość się w nim w zm ogła. M łode to było, zaledw ie osiem naście la t liczące, a chu- ch row ate , b lade i na p iersi słabu jące . D an­ka i p racy d latego żadnej znaleźć n ie m o­gła, chociaż i w ykszta łcen ie n iem ałe m iała, bo szkołę pow szechną z nagrodą skończyła, a potem jeszcze przez dw a la ta do g im ­nazjum chodziła. O jciec je j za woźnego u jednego pana służył, póki się n ie rozcho­row ał na płuca i nie um arł. T aka to już była p iersiow a rodzina. P om yśla ł tedy s ta ­ry P rokop , że dziew czyna od k arm i się w m łynie, odżyje, że i przydać się też może, bo N a ta lk ę w tym i w ow ym poduczy. Mo­że i inne jeszcze p lany żyw ił, ale o nich naw et i sam m yśleć nic chciał.

Z jechała tedy D anka do m łyna. N ie­śm ia ła i zahukana zdaw ała się bać w szy­stk ich , zaczynając od w ielkiego psa R ab- czyka, a kończąc na dziadziu, bo tak P ro ­kop kazał się je j nazyw ać. M ijały jednak tygodnie i dziew czyna zm ien ia ła się w oczach. Tyła, ro z ra s ta ła się, je j czarne oczy strac iły sw oje zam glone i pokorne spo j­rzen ie i coraz częściej strze la ły żyw ym i isk ram i. Policzki za rum ien iły się, a gęste kasz tan o w ate włosy., jak b y jeszcze b a r ­dziej zgęstn iały i n ab ra ły połysku, niczym sierść u zagłodzonego kon ia , k tó rego uczci­w ie się odkarm i, nie ża łu jąc ow sa.

(39J c . d . n .

14

\ Ą j Ę J ź o z m o u / i f z ć z t f t a l n i k a m L

Pan Andrzej G. — polem izuje z naszą odpowiedzią zamieszczoną w numerze 48, a dotyczącą Koś­cioła Jezusa Chrystusa Św iętych Ostatnich Dni, czyli mormonów. Oto istotne fragm enty polem icz­nego listu:

„W asza o p in ia w obec kościoła M orm onów , gdyż ta k on się po p u ­la rn ie nazyw a, je s t w dużej m ie­rze n iesłuszna. Szczególnie bolesne d la m n ie je s t s tw ierdzen ie , że w yznanie to m a n iew iele w spól­nego z ch rześc ijań stw em . P rzy ­puszczam , że słow a te zostały za ­czerpn ię te z jak iegoś jezuickiego napastliw ego a r ty k u łu w ro d za­ju uw ag pod ad re sem m orm onów p ió ra ks. S iw ka w książce „W ie­czory p a ry sk ie" . S am a nazw a K ościoła m ów i, że został on po­w ołany do dzia łan ia przez Jezusa C hrystusa , a członkam i jego są Św ięci (zgodnie z term ino log ią N. T estam en tu — św ięty — w ierny ch rześc ijan in ) O sta tn ich Dni, to je s t czasów osta tecznych . Jeżeli pow odem do nazyw an ia m orm o­nów „n iech rześc ijanam i” m a być uznaw an ie przez n ich oprócz B i­blii późniejszych o b jaw ień Bo­żych, ja k K sięga M orm ona, kosz­tow na P e rła i inne, to tym b a r ­dziej m ożna by zw iązku z ch rześ­c ijań stw em odm ów ić kato likom , k tó rzy na rów ni z B iblią uznają T radyc ję , tj. u staw y papieży i

soborów , k tó re to ustaw y n ie po­chodzą od Boga, a le od ludzi om ylnych i ułom nych, a często n ie s te ty także w ystępnych .

P ro rok Józef S m ith n ie b y ł n ig ­dy podróżn ik iem , a le sk rom nym m łodzieńcem , później w ielce w y­m ow nym kaznodzieją , co je s t w i­dom ym znak iem spoczyw ającej n a n im ła sk i Bożej — zw ażyw szy, że m iał o n ukończone ty lko trzy k lasy szkoły e lem en ta rn e j. Non­

, sensem je s t tw ierdzić, że mógł on sp reparow ać tab liczk i z aw ie ra ją ­ce K sięgi M orm ona, k tó re o trzy ­m ał od A nioła Bożego na w zgórzu C om orah w s tan ie N. Y ork. W ie- lożeństw o było u m orm onów s ta ­nem przejściow ym . Z aprow adze­n ie tak iego strj nu by ło konieczne w o k res ie p rześladow ań , k iedy to kob ie ty były bardz ie j narażo n e na n iebezp ieczeństw a niż m ężczyźni. C iekaw e, że rów n ież n iek tó re p le ­m iona koczow nicze A zji w p ro w a­dzały w ielożeństw o w czasie w alk m iędzy p lem iennych . Za w p ro w a­dzen iem w ielożeństw a u m orm o­nów p rzem aw iał też fa k t, że w początkow ym okres ie było w ięcej n aw róceń w śród k ob ie t n iż m ęż­czyzn.

N ie w iem . sk ąd zaczerpnęliście ab su rd a ln ą in fo rm ację , że m or­m oni u zn a ją ty lko n iek tó re księgi ch rześc ijań sk ie j B iblii. M orm oni u zn a ją 66 ksiąg , a le m uszą być p raw id łow o p rzetłum aczone z ję ­

zyków o ryg inalnych . Je ś li k to ś p rag n ie po in fo rm ow ać op in ię p ub liczną o jak im ś w yznan iu , to n a jp ro stszym sposobem je s t py tać w yznaw ców te j społeczności, a nie k o rzystać z nap astliw y ch dzieł in ­nych w spó lno t w yznaniow ych.

D ziękujem y P a n u A ndrzejow i za k ry ty czn e uw agi o naszej odpo­w iedzi i podan ie k ilk u szczegó­łów o egzotycznym n iem al w n a ­szych w aru n k ach K ościele. Niżej p o dp isany n ie czy ta ł ani K sięgi M orm ona, an i K osztow nej P erły , n ie je s t w ięc „specem ” od h is to rii czy też n au k i tego w yznan ia — to p raw d a , a le też n ie lub i pow ­ta rzać oszczerstw n aw et za dok­toryzow anym zakonnik iem . W szy­scy au to rzy p iszący w „R odzinie” n ie k ie ru ją się złośliw ością czy uprzedzeniem do żadnego w yzna­n ia . W prost p rzeciw nie, s ta ra ją się zrozum ieć i uszanow ać n aw et na jdz iw n ie jszą drogę do Boga n a ­k reś loną przez lu dzk ie serce. N ie­m niej jed n ak na k ażd e w yznanie p a trzy m y przez p ry z m a t w łasnego serca i rozum u, a p rzed e w szyst­k im k o n fro n tu jem y sp raw y , k tó ­re głosi, z poglądam i starego k a ­tolickiego K ościoła, zw łaszcza w ówczas, gdy d an e w yznanie ro ś­ci sobie p re ten s je być K ościołem C hrystusow ym . Za tak ie postępo­w an ie n ik t n ie m oże m ieć do nas p re ten s ji . P rzecież nasz tygodnik służy p rzede w szystk im p raw om polskiego kato licyzm u, a n ie je s t periodyk iem K ościoła m orm onów .

P an A ndrzej m oże w ierzyć ,że Joseph S m ith był p ro rok iem , roz­m aw iał z an io łem i dostał od n ie ­go od lane ze z ło ta w n ieb iesk ie j odlew ni tab liczk i, na jak ie jś tam górze w s tan ie N ew York, a le my

nie m ożem y nap isać , że to w szyst­ko je s t p raw d ą . M usia łyby istnieć n a to dow ody, P an ie A ndrzeju ! O b jaw ien ie Boże m oże się w p ew ­nym sen s ie rozw ijać . K ażde p o ­ko len ie i każdy K ościół te sam e p raw d y w idzi w m nie j lu b b a r ­dziej o d m ienny sposób. W zw iąz­k u z tym p o w sta ją ciągle now e dzieła teologiczne, a n aw e t now e w yznania, ale żaden K ościół w ie r­ny n au ce C hrystu sa P an a n ie w pisał dzieł sw oich o rgan iza to rów czy „p roroków ” do k a ta lo g u ksiąg św iętych , a m orm oni to zrobili.

O pacznie rozum ie P an T rad y ­cję s ta roka to licką . Sobory pow ­szechne n ie w ym yśliły now ych o b jaw ień , lecz w y ja śn ia ją i ok ­re ś la ją p raw d y , w k tó re ch rześ­c ijan ie w ierzy li od początku. Tu leży p rzyczyna tw ierd zen ia , że m im o Im ien ia C hrystusow ego w nazw ie K ościoła, w yznan ie m or­m onów m a n iew iele w spólnego z ch rześc ijań stw em . B ardzo blado w ypadła p róba u sp raw ied liw ien ia w ielożeństw a, z jaw iska n ieznane­go w ch rześc ijań stw ie . P ow o ływ a­n ie się na podobną p ra k ty k ę u p ry m ity w n y ch p lem ion koczow ­niczych w A zji je s t co n a jm n ie j niepow ażne. P od trzym ujem y więc naszą op in ię o K ościele M orm o­nów, ale będziem y szczerze zado­w oleni, jeże li udow odni P an , że się m ylim y.

P racę o poglądach i h is to rii swego K ościoła m oże P an n ap i­sać. R edakc ja rozw aży możliw ość je j opub likow an ia , a le niczego z góry n ie obiecu jem y. Zastrzeżenie, by n ie podaw ać pańsk iego adresu , uniem ożliw ia uzyskanie bezpo­średn iego k o n tak tu z P an em przez za in te resow anych czyteln ików .

Ks. ALEKSANDER BIELEC

ODPOWIEDZI LEKARZA ODPOWIEDZI PRAWNIKABronchitis chronica

O dpow iadam y dziś Panu Henrykow i D. z Białegostoku. B ronch itis chron ica, czyli p rzew lek ły n ieży t oskrzeli, p o w sta je zw ykle w sk u tek często p ow tarza jącego się ostrego nieży tu oskrzeli, czasem też prze­w lekłego zapalen ia jam y ustnej i nosa o raz dychaw icy oskrzelow ej (astm y) i n iek tó rych chorób zaw odow ych. S ta łym o b jaw em tej cho­ro b y je s t kaszel i duszność. N ieżyt p rzew lek ły oskrzeli dzieli się na cztery ro d za je — różniące się nieco od sieb ie — przeb iegów choroby. P ostać s u c h a n ieży tu ch a ra k te ry z u je się suchym , silnym , bardzo m ę­czącym kaszlem , ze skąpym o dp luw an iem lub zupełn ie bez w ydzieliny. Postać ś l u z ó w o -r o p n a '— odznacza się w yksztuszan iem dużej ilości p lw ociny ro p n e j nie cuchnącej. P ostać ś l u z o t o k o w a jes t podob­na w p rzeb iegu do pop rzedn ie j z tą różn icą, że chory o d k rz tu sza b a r­dzo duże ilości p lw ociny, n aw et do dw u litró w na dobę. I w reszcie n ieży t d y c h a w i c z n y w ystępu jący zw ykle na tle astm y, c h a ra k ­te ryzu jący się dużą dusznością.

L eczenie je s t ob jaw ow e i przyczynow e, to znaczy leczy się kaszeli duszność, a le i rów nocześn ie te choroby, k tó re w yw ołu ją zm iany w oskrzelach . P rócz leczenia farm akolog icznego s tosu je się k lim atyczne tSzczaw nica, K ryn ica , Solice), a w n ieżycie dychaw icznym — okolice nadm orsk ie . R okow anie do pełnego w yleczenia zależy w dużej m ierze * od w ieku chorego i jego s ta n u ogólnego. J e s t P an m łody, w ięc należy sądzić, iż w yleczy się P a n całkow icie. Z w racam ty lko uw agę, że ty ­toń i alkoho l pogarszają szanse leczenia.

P r z y c z y n a m i p r z y k r e j w o n i z u s t m o ż e b y ć - w ł a ś n i e p r z e w l e k ł y n i e ż y t r ó w ­n i e ż s t a n y r o p n e m i g d a ł ó w , z ę h ó w , j a m y u s t n e j , g a r d ł a o r a z z a b u r z e n i a t r a ­w i e n n e . B e z z n a l e z i e n i a - w ł a ś c i w e j p r z y c z y n y n i e m o ż n a u s u n ą ć t e j p r z y k r e j d o l e g l i w o ś c i . J e ś l i n i e z n a l e z i o n o u P a n a p r z y c z y n y b a d a n i e m s t o m a t o l o g i c z n y m i l a r y n g o l o g i c z n y m , r a d z ^ z b a d a ć p r z e w ó d p o k a r m o w y u s p e c j a l i s t y - g a s t r o l o g a .

(Podwyżka rent i em erytur

Pan Józef 2 . z Pruszkowa zw raca się z py tan iem ja k p rzedstaw ia się obecn ie sp raw a z podw yżką e m ery tu r i ren t, k tó re zostały p rzy ­znane w la tach 1970— 1972.

M inim alna k w o ta em ery tu ry , w ynosząca 860 zł od 1 sie rp n ia br. będzie podw yższona do 1100 zł. I od te j pory sum a ta będzie s tanow i­ła m in im alną w ysokość em ery tu ry . Od 1 styczn ia 1975 r. w zrosną s taw k i odpisów procen tow ych do obliczen ia w szystk ich em e ry tu ri re n t p rzyznanych zarów no przed ja k i po tej dacie, a w ięc renciści ty lko n a tym zyskują .

W p rzy p ad k u p o b ie ran ia dodatiku z ty tu łu in w alid z tw a I g rupy podw yższony zostan ie n ie ty lko sam dodatek , lecz sukcesyw nem u pod­w yższeniu u legnie kw ota sam ej em ery tu ry . O gółem renciści zaliczeni do I grupy inw alidztw a o trzy m u ją podw yżkę w iększą od p rzec ię tne j, co je s t uzasadn ione w zględam i społecznym i.

O dnośnie p y ta n ia czy zostan ie u trzym any dodatek do em ery tu ry za p racę ponad 20 la t kob ie t o raz za p racę ponad 25 la t d la m ężczyzn — ustaw a o pow szechnym zaopa trzen iu em ery ta ln y m p racow n ików i ich rodzin nie p rzew id u je tak iego dodatku . N atom iast a r ty k u ł 22 te j u s ta ­w y uw zględnia , i to w idocznie in teresow ało naszego C zyteln ika, że em e ry tu ra w zrasta o 1 p roc. p odstaw y je j w y m ia ru za każdy pe łen rok ponad 20 la t z a tru d n ien ia w PRL, n ie w ięcej je d n a k n iż za 10 la t. P rzy czym tak ą em ery tu rę może o trzym ać zgodnie z obow iązu jącym i p rze ­p isam i em ery ta ln y m i ten p racow n ik , k tó ry o siągną ł 65 la t (m ężczyźni) lu b 60 la t (kobiety). In nych zm ian w obliczeniu w zrostu em e ry tu ry za w ysługę la t rządow y p ro g ram n a raz ie n ie p rzew id u je .

15

n e g d o t y

s t a r o p o l s k i e

Z czasów panow ania króla Z yg m u n ta Starego zachowała się o n im garść anegdot, z k tórych jedną przy taczam y. S taro­sta czerkaski W in c e n ty Chalecki będąc na za m k u w ileńsk im razem, z kró lem Z y g m u n te m , przyp a tryw a ł się szczw aniu niedźwiedzia . Psy jakoś n iezby t chętn ie do tego się zabierały. W idząc to król rzecze: „Musiano te psy zby tn io ókarmić, że niedźwiedzia takow e brać nie chcą". A na to starosta rep l i­ku je : „Niech M iłościw y Król każe jeno sw e pisarze i urzęd- nilci puścić, im nic nie wadzi, by się jako nie objedli, przecie za w źd y chętnie biorą”.

*

Trzecie m a łżeńs tw o króla Z yg m u n ta Starego od początku dobrze się nie układało. Zona jego. Katarzyna córka F e rd y ­nanda Habsburga, chorowała na epilepsję, a ataki ep i lep tycz ­ne m iew ała z w y k le nocą. Z m a r tw io n y tym cesarz Ferdynand, gdy sekretarz kró lewski, a później zn an y pisarz. Marcin K ro ­mer, przy jechał do Wiednia, ił’ po u fne j rozm ow ie zapytał go wręcz, czy rzeczywiście kró les tw o polscy nie ży ją z sobą i n a ­leży się obawiać wygaśnięcia rodu Jagiellonów. K rom er, k tó ­ry nie lubił p ło tek i zaw sze chciał być wobec swego króla lojalny, odpowiedział bez nam ysłu: ..Nic o tym nie w iem . N ajjaśn ie jszy Panie, jes tem ty lko dz ienn ym sekretarzem m e ­go Króla"!

B isku p A n d rze j Z ebrzydow sk i , zn an y wróg reformacji, umyślił, gdy władał diecezją ku jaw ską , m iejscowość nad W i ­słą — Górę — przekszta łcić na swoistą Jerozolim ę przez w y ­budowanie w n ie j Kalwarii. Góra Kalwaria miała się stać celem licznych p ie lg rzym ek i jeszcze je d n y m ham ulcem dla szerzącej się reformacji. Dla uświetn ien ia tego miejsca biskup postanowił sprowadzić z iem ię z Pales tyny i w ysypać nią g run t pod now ą Kalwarię. W czasie tym z jaw i ł się kiedyś na dw orze króla Z yg m u n ta Augusta. G dy król spostrzegł b is ku ­pa, zapytał go: „Mości Księże Biskupie , a jak tam idzie b u ­dowa K alw ar i i?” — „Bardzo dobrze, M iłościwy Panie — odparł b iskup — co dopiero odebrałem wiadomość, że okręt wiozący św iętą ziem ię przyb y ł do Gdańska". A na to król: Sn adn ie j lepsze byłoby czarnej proszow skie j z iem i zw ieźći nią użyźn ić m azow ieck ie p ia sk i”. Urażony ty m i s łowy bis­kup m ru kną ł do stojącego obok kanonika: „Jak w idzę nasz król jegomość n iew ie le łubi o św ię tych rzeczach mówić". Król us łyszaw szy uw agę biskupa dodał zaraz: „Tak jest, m o ­ści biskupie, niedużo, a też jeno w kościele”!

Jak wiadomo król S te fa n Batory zupełnie nie znał języka polskiego, ale św ie tn ie w ładał łaciną. P ewnego razu zapytał arcybiskupa lw ow skiego: „Jakże to być może, księże, że zo ­stałeś b iskupem w Kościele łacińskim, gdy tak mało po łaci­nie m ówić um iesz?" A arcyb iskup odpowiedział królowi bez nam ysłu: „Tako samo ja k wasza k ró lew ska mosc królem w Polsce, choć po połsku nie u m iesz !”.

Z czasów Z y g m u n ta A ugusta zachowało się sporo anegdot zw iązanych z osobą nadwornego błazna S tańczyka . Oto dw ie szczególnie charakterystyczne . Krół w roku 1533 urządził wiełkie łowy, na przywiezionego z L i tw y , a w ypuszczonego w p o d kra k o w sk im lesie, niedźwiedzia . N iedźw iedź rozjuszony rzucił się na a takujących go, k i lk u dw orzan poranił; królowa Bona spadła z konia, przez co przedw cześn ie urodziła syna. którego pochow ano w Niepołomicach. S ta ń c zyk rów nież upadł wraz z koniem. Po polowaniu król pośm iew ał się z niego, że uciekał przed n iedźw iedz iem nie ja k praw y rycerz postępu ­jąc. lecz jak p ra w d z iw y błazen. A le S ta ń czyk jak zw y k le od­ciął się na tychm ias t królowi ty m i słowy: „Więtszy to błazen, co m ając n iedźwiedzia w skrzyn i, puszcza go na swoją szkodę".

Pewnego razu S tań czyk asys tował przy zabiegu p rzy s ta w ie ­nia królowi p i jaw ek . P o pa trzyw szy na to powiedział: „Oto są n a jp raw dz iw s i przyjaciele i dworzanie naszego króla!”

M.

Pary, parki...Spróbuj połączyć te pary. Sw oje odpowiedzi porównaj

z praw idłow ym rozwiązaniem zam ieszczonym poniżej.

1. Faust Joasia2. Napoleon Laura3. Ruslan Maryla4. Ludwik XV Izabella5. Wokulski Aksinia6. Petrarka Ludmiła7. Orfeusz Pompadour8. Abelcrd Dalila9. Romeo Vetsera

10. Szczęsny Małgorzata11. Grigorij W alewska12. Robert Jordan Heloiza13. M ickiewicz Eurydyka14. Samson Chloe15. Judym Maria16. Dafnis Madzia17. Rudolf Julia

R O Z W I Ą Z A N I E

aniUJ— MUJBCI ‘B IlU ip n T — U E J S O U ‘ E J n E l - r *« !| n f — o a u jo a »|XJ

i ’ ] \ — ‘ e n i E d — u o s l u e s — p J * l* » q v ‘ u - i a s i a A —J i o p n u ‘ e ^ A p A J n a — z s n a j j o ' j n o p ^ d o d — A X ł 1 ! « p n n —u o . ) | o d K X ‘E i S B O f — u i , 5 p T l f ' K I Z P E W — A u s & z a z s n i i a d * * ] —

— U E p J o f *e i u i s >)V — f l J o S T p o ‘F i e z j o 2 | B l \ : — l s n p j

Architekci i projektanci naszych dom ów starają się nie tylko przystosowyw ać budownictwo m ieszkalne do wym ogów w spółczesnej estetyki, mody i nowych prądów w m alarstw ie i rzeźbie, lecz nowym i, często zaskakującym i formami bu­dynków kształtow ać smak artystyczny przysz­łych m ieszkańców. Na zdjęciu: bloki m ieszkalne budowane we Francji.