Mrągowo - przewodnik turystyczny

5/10/2018 Mr gowo - przewodnik turystyczny - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/mragowo-przewodnik-turystyczny 1/40



Mikołajki

Mrą gowo

Spis treści:

1. Tu leży Powiat Mrągowski!

2. Znamy się na turystyce - Lokalna Organizacja Turystyczna

„Ziemia Mrągowska” oraz Mrągowskie

Centrum Informacji Turystycznej

3. Oto Ziemia Mrągowska – Poznaj ją i pokochaj!

4. W Mrągowie nie zgubisz się... na pewno – plan miasta

5. Zabytkowe centrum Mrągowa

6. Spacerem po Mrągowie

7. Zabawę czas zacząć. Imprezy, festiwale, koncerty…

8. Jest się czym pochwalić! Produkty turystyczne

Ziemi Mrągowskiej

9. Na stokach Góry Czterech Wiatrów

10. Wenecja Północy, Stolica Żeglarzy. Mikołajki

11. Kłębowisko zieleni i zwierzyny co niemiara…

Prezentujemy Mazurski Park Krajobrazowy

12. Ferma Jeleniowatych w Kosewie Górnym

13. Rzeka pod baldachimem - Krutynia

14. Dobij kajakiem do brzegów Świętej Lipki

15. Na rowerze, na spacerze16. Ziemia Mrągowska na jesień i zimę



Tu leż y

Powiat

Mrą gowski

3 4



w w w .i t .

Znamy się na turystyce -

Lokalna Organizacja Turystyczna

„Ziemia Mrą gowska” oraz Mrą gowskie

Centrum Informacji Turystycznej

Ziemia Mrą gowska jest miejscem, którego niemożna pominąć poznają c Warmię i Mazury. Mrą -gowskie Centrum Informacji Turystycznej oraz Lo-kalna Organizacja Turystyczna „Ziemia Mrą gow-ska” powstał y, aby promować Ziemię Mrą gowską oraz wspierać rozwój turystyki w regionie.

Gdzie nas spotkasz, gdzie usł yszysz…

Promujemy Powiat Mrą gowski nie tylko poprzezcodzienną obsługę turystów, czy przygotowują cmateriał y promocyjne, lecz także biorą c corocznieudział w imprezach targowych. Ziemia Mrą gowskabyła już wielokrotnie obecna na Targach LATO,TT Warsaw w Warszawie, Tour Salon w Poznaniu,Na Styku Kultur w Ł odzi i wielu innych.Ponieważ mamy codziennie kontakt z turystami,

wiemy jak ważny jest łatwy dostęp do rzetelnej,kompleksowej informacji. Dlatego też zajmujemysię medialną promocją Ziemi Mrą gowskiej pro-

wadzą c stronę www.it.mragowo.pl, współpracują cz wieloma portalami turystycznymi, prasą , radiemoraz telewizją . Wspieramy rozwój turystyki przezoznakowanie szlaków turystyki aktywnej. Orga-nizujemy imprezy i konkursy promują ce Ziemię Mrą gowską .

Z kim się

umawiamy…

Współpracujemy z ge-storami, organizatoramiwypoczynku, centramiszkoleń i tym samympromujemy Ziemię Mrą-gowską nie tylko wśródturystów, ale również po-tencjalnych inwestorówczy ludzi odpowiedzial-nych za organizowaniewypoczynku, konferencjiczy wszelkich spotkań.

b

P

5

Mrą gowskie Centrum

Informacji

Turystycznej

ul. Warszawska 26

tel. 89 741 80 39

a g o w o . p l

Co od nas dostaniesz i co kupisz…

W naszym biurze turyści, jak i mieszkańcy Mrą -gowa zainteresowani turystyką , znajdą wieleprzewodników, albumów, map oraz pamią tekzwią zanych z Warmią i Mazurami. Dodatkoworozpowszechniane są bezpłatne materiał y promo-cyjne o powiecie, regionie i Polsce.

Nasza gwiazdorska strona! ***

Na stronie www.it.mragowo.pl znajdą Państwo wiele przydatnych informacji: noclegi, opisnajważniejszych atrakcji turystycznych czy pro-pozycję zaplanowania pobytu. Mamy obszerną turystyczną bazę danych w wyszukiwarce.W katalogach zamieszczone są informacjeo walorach przyrodniczych i kulturowych,

a także propozycje tras turystycznych. Wzbo-gaceniem są galerie zdjęć i mapy. Katalognajlepszych stron internetowych „Gwiazdor”nadał naszej witrynie prestiżowe odznaczenie„To jest dobra strona!” oraz trzy gwiazdy. Pra-gniemy, aby nasza strona www.it.mragowo.plstała się „e-encyklopedią ” wiedzy na temat po- wiatu mrą gowskiego.

Nie lubimy się

chwalić, ale…

Otrzymaliśmy w 2006 rokuwyróżnienie w konkursiena Najlepsze Centrum In-formacji Turystycznej w Pol-sce zorganizowanym przezPolską Organizację Tury-

styczną. Kolejne laury toI miejsce w 2007 oraz 2008r. w tym samym konkursie.Obserwuj nas. Nie spo-czniemy na laurach!

Centrum Kultury i Turystyki w Mrą gowie

6



Oto Ziemia Mrą gowska

Środkową część Pojezierza Mazurskiego zajmuje Ziemia Mrą gowska,uznana przez wielu za najpiękniejszy obszar Warmii i Mazur. Szukać nale-ż y jej w środkowej części Krainy Tysią ca Jezior. Powiat Mrą gowski szczycisię ponad stu jeziorami, z których wiele należ y do systemu Wielkich JeziorMazurskich. Niewielka urbanizacja i małe uprzemysłowienie powodują , że

jeziora te przycią gają turystów czystymi wodami. Wielu gości przyjeżdża

tu także dla bogatych w grzyby i jagody lasów. Brukowane kostką miastaoraz miasteczka Ziemi Mrą gowskiej położone są pośród wiekowych lasówpachną cych jeglijką (ś wierkiem) i chojką (sosną ), w otoczeniu jezior oraz

jedenastu rezerwatów – ostoi dzikiej przyrody i zwierzyny.

Część Ziemi Mrą gowskiej zajmuje Puszcza Piska – pierwotna puszcza jestnajwiększym zwartym kompleksem leśnym województwa. Z uwagi na wiel-kie bogactwo i różnorodność ś wiata roślin i zwierzą t, obtość lasów, torfo-

wisk i wód utworzono na naszym terenie Mazurski Park Krajobrazowy. Jestto jeden z największych parków krajobrazowych w Polsce.

Specyczną cechą Ziemi Mrą gowskiej, obok zielonych, prastarych lasówi błękitnych jezior jest znaczne pofałdowanie terenu. Ze wzgórzami mo-renowymi sięgają cymi 200 m n.p.m kontrastują głębokie jeziora rynnowe.Większość z nich połą czona jest rzekami i kanałami tworzą c malowniczeszlaki kajakowe i żeglarskie. Największymi jeziorami w powiecie są : Śniar-dwy, które jest także największym jeziorem w Polsce, Mokre, Ł uknajno –międzynarodowy rezerwat biosfery, Tałty, Juno, Czos. Najdłuższa i zarazemnajpiękniejsza rzeka Mazur pł ynie prawie w całości przez Ziemię Mrą gow-ską , tworzą c najpiękniejszy nizinny szlak kajakowy w Europie - Krutynia.

Stolicą Ziemi Mrą gowskiej jest Mrą gowo. Ponad dwudziestodwutysięcznemiasto położone jest pośród zieleni lasów i błękitu wód jezior PojezierzaMrą gowskiego. Piękne kamieniczki, parki posiadają ce swoją historię,aleje i kwieciste łą ki okalają ce miasto, odbijają się w taach kilku je-zior, z których jeziora Juno, Czos oraz Czarne pojawiają się najczęściej we

wspomnieniach turystów. Krajobraz miasta oraz okolicy wzbogacają wzgó-rza morenowe (Wzgórze Jaenicke, Góra Czterech Wiatrów, wzniesienianad jeziorem Czarnym i w Polskiej Wsi) oraz bajkowe wą wozy (Słowiczy

Wą wóz nad jeziorem Czarnym).

Ziemia Mrą gowska sł ynie z imprez i wydarzeń kulturalnych. Niewą tpliwienajwiększym jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Country – Piknik Co-untry, odbywają cy się, co roku w ostatni weekend lipca. Podczas FestiwaluKultury Kresowej spotykają się i wspólnie bawią wszyscy, którym bliska jestkresowa nuta. Inne warte polecenia imprezy o zasięgu ogólnopolskim toMazurska Noc Kabaretowa, Festiwal Piosenki Żeglarskiej oraz Rajd Polski

w Mikołajkach.

Jezioro Sołtyskie w Mrą gowie



W Mrą gowie nie zgubisz się... na pewno - plan miasta

9



Zabytkowe centrum Mrą gowa

W roku 1348 w miejscu, gdzie obecnie leż y Mrą -gowo, Krzyżacy założ yli strażnicę zabezpieczają -ca siedzibę Zakonu Krzyżackiego, znajdują cą się

w odległ ym o 5 km Szestnie.Obniżenie między dwoma pagórkami, przecięteszerokim rowem łą czą cym jezioro Czos i jezioroMagistrackie idealnie nadawało się do tego typu

budowy. Jadą c polną drogą w kierunku Szestna,trudno byłoby ominąć tę strażnicę, gdyż nie po-zwalał y na to okoliczne mokradła i trzęsawiska. Po

wybudowaniu strażnicy nieopodal, szukają c bez-pieczeństwa, zaczęli osiedlać się mieszkańcy.

Nazwa miasta

Istnieje pare hipotez odnośnie pochodzenia pier- wotnej nazwy miasta – Sensburg. Od niemiec-

kich słów „Sense”, czyli kosa oraz „Burg”, czylizamek, dawniej oznaczają ce miejscowość, miasto.Hipoteza ta nawią zuje do legendy powstania her-bu miejskiego. Kolejna wyjaśnia, że miejscowość,czyli „Burg” leżała wśród jezior, czyli „Seen”. Pier-

wotna nazwa mogła brzmieć „Segensburg”, czyliMiasto Błogosławione. Obecna nazwa Mrą gowozostała nadana w roku 1946 roku, by uczcić pamięć Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza.

Założenie miasta

Nie zachował się doku-ment lokacyjny miasta,co nie pozwala określić dokładnej daty założe-nia. Na jednej z pieczęcimiasta guruje rok 1348.Obecnie uznaje się jed-nak, że jest to raczej datazbudowania wieży straż-

niczej mającej ostrzegać pobliskie Szestno. Do-piero z czasem w oko-licy strażnicy powstałaosada.

11

Mrą gowo podobnie jak wiele innych miast pruskichprzeż ywało wzloty i upadki. Palone było przez Li-twinów, trawione przez liczne pożary, dziesią tko-

wane przez epidemię i inne kataklizmy.W roku 1513 Albrecht Hohenzollern jeszcze jakoWielki Mistrz Krzyżacki przychylił się prośbie mrą -gowskich mieszczan i przełoż ył datę jarmarku ś w.Marcina z 11 listopada na bardziej dogodny ter-min 6 grudnia. Odtą d jarmark ten nazywano jar-markiem ś w. Mikołaja. Odbywał się oczywiście naRynku.

Domostwa stłoczonebyły na małej powierzch-ni. W mieście były czterystudnie oraz browar miej-ski. Wiadomo, że wodę do produkcji piwa czer-pano z jednej ze studnirynkowych. Musiał onbyć, więc w pobliżu.Być może browar miej-ski mieścił się w miejscuobecnego banku, gdyż

często w średniowieczubudowano go przy Ra-tuszu i urządzano w nimkarczmę. A późniejszarestauracja w tym miej-scu byłaby kontynuacją tradycji.

W centrum miasta znajdował się mał y kwadratowyrynek z ratuszem pośrodku. Wokół rynku wytyczo-no parcele pod zabudowę domów z podcieniami.Z narożników rynku biegł y ulice wylotowe, którekrzyżują c się z przecznicami tworzył y szachowni-cowy układ ulic.

W pobliżu rynku był kościół paraalny istnieją cy już od 1409 roku, prawdopodobnie drewniany nafundamentach z kamienia. Mieszkańcy miasta zaj-mowali się uprawą roli, hodowlą koni, bydła, trzo-dy chlewnej i owiec oraz rybołówstwem. Rzemio-sło nie odgrywało jeszcze większej roli.

Wiadomo zaś, że w la-

tach 1404-1407 komturbałgijski Jan von Sayn,lokował miasto na pra-wie chełmińskim, a wielkimistrz krzyżacki Konradvon Jungingen nadał tej miejscowości prawamiejskie. W tym czasieSensburg liczył około100 mieszkańców.

12



Pożar z roku 1698

Dnia 24 czerwca 1698 roku miasto prawie do-szczętnie spłonęło (ok. 130 budynków), razemz ówczesną siedzibą rady miasta na rynku. Praw-dopodobnie wtedy spłonęł y wszystkie akta miej-skie, gdyż tylko tym można tłumaczyć brak archi-

waliów z XVI i XVII wieku.

Armia Napoleona na mrą gowskim Rynku

18 czerwca 1812 roku na dwudniowy odpoczynekzatrzymał się w Mrą gowie wicekról Włoch Euge-niusz Beauharnais, adoptowany syn Napoleona,z oddziałami włoskimi w liczbie 7000 ludzi. Wojskoto brało udział w kampanii Napoleona przeciwkoRosji. Z wicekrólem przybył bawarski artysta scenbitewnych Albrecht Adam.

Wielki pożar w nocy 23 na 24 marca 1822 roku

Wielkie pożary nawiedzał y Mrą gowo w latach1520, 1568, 1656 (najazd tatarski), 1698 i ostatniz roku 1822, który miał największy wpł yw na obec-ny obraz Centrum Mrą gowa. Nie spłonął kościół (obecny ewangelicki), budynek paraalny, szkoła

(budynek był na obecnym placu Jana Pawła II),Strażnica Bośniacka. Warto zwrócić uwagę, że za-chował się budynek sędziego Sterna, czyli obec-na „Apteka pod Orłem”, budynek kasy miejskieji karczmy, czyli obecna siedziba Banku PKO S.A.Kuźnie i piece ze względu na bezpieczeństwo moż-na było stawiać wyłą cznie poza miastem. W tymcelu wytyczono nową ulicę Ogrodową (Gartenstrasse), obecną ul. Roosevelta.

Albrecht Adam pobytw Mrągowie uwiecznił na miedziorycie, które-go reprodukcja do roku

1945 wisiała w miejskimratuszu. Na obrazie wi-dać Mrągowo przed po-żarem. W centrum Rynku

jest wartownia miejska– obecna Strażnica Bo-śniacka.

13

Obecnie ratusz jest sie-dzibą Urzędu Stanu Cy-wilnego. Na parterze jestsiedziba Muzeum Zie-mi Mrągowskiej, którekażdy turysta powinienzwiedzić.

Tablica nagrobna znale-ziona na ścianie w piwni-cach ratusza. UpamiętniaMatyldę Scheurmann,żonę powiatowego in-spektora budowlanego.

Ratusz

Na powiększonym rynku postanowiono zbudować ratusz. Kamień węgielny wmurowano uroczy-ście 3 sierpnia 1822 roku, w dniu urodzin królapruskiego. Budowę zakończono dokładnie trzy latapóźniej, 3 sierpnia 1825 roku. Budowę donanso-

wał Są d. W zamian za to w przyszł ym Ratuszu mia-ł y się mieścić biura są dowe. Miasto uzyskało re-

prezentacyjny budynek, w którym m. in. odbywał ysię uroczyste bale i imprezy. Pod koniec lat 50-tychXIX wieku przebudowywano mł yn w Mł ynowienad rzeką Dajną łą czą cą jez. Czos z jez. Czar-nym. Prace spowodował y obniżenie się poziomu

wody w jez. Czos, a tym samym wód gruntowych w mieście. Spowodowało to pękanie ścian Ratu-sza. Musiano przedsię wziąć kroki zaradcze, które

widać do dzisiaj. Ratowano budynek przed ruiną zakładają c klamry.Biura są dowe i sala rozpraw mieścił y się w Ratuszu

do czasu wybudowania gmachu są du w roku 1898przy ulicy Królewieckiej.



W tamtych czasach wóz

pocztowy nie rozwoził

tylko poczty, ale także

pasażerów. Poza tymwoźnica przywoził naj-świeższe wiadomości ze

świata.

Wielki Rynek, obecny plac Kajki, wybrukowano w roku 1856. Do pierw-szej poł. XIX wieku przy Rynku mieszkali rzemieślnicy, którzy mieli swojesklepy i kramy.Tuż obok ratusza jest niewielki budynek o budowie szachulcowej. Jestto tzw. Strażnicą Bośniacka (wartownia). W 1790 roku by ła to wartow-nia 9 pułku Bośniaków, stą d obecna nazwa. Wcześniej była to strażni-ca miejska. Do 1858 roku mieszkańców miasta obowią zywała służba

w tak zwanej straż y mieszczańskiej, której zadaniem była troska o po-

rzą dek i spokój w mieście. Na czele straż y stał kapitan. Wszyscy oby- watele miasta musieli po kolei pe łnić straż. Do roku 1858 codziennie 3obywateli i kapitan straż y miejskiej odbywali patrole dzienne i nocne.W 1859 roku zatrudniono policjanta.

Przy Strażnicy Bośniackiej mieściła się kasa miejska oraz karczma. Dokład-na data budowy jest nieznana. Być może w tym miejscu w średniowieczumieścił się browar miejski. Pierwsza wzmianka o restauracji w tym miejscupochodzi z roku 1848. Była to największa i najstarsza restauracja w mie-ście. Pierwszym znanym właścicielem był niejaki Schweighof, późniejszymbył Skrodzki. Po I wojnie ś wiatowej założono w tym budynku bank miejski

(Stadtsparkasse). A jego lia mieściła się także w Mikołajkach. Obecnie jest to budynek Banku PKO S.A. Z lewej strony placu jest duż y budynekmieszkalny zbudowany na fundamentach dawnego luksusowego hotelu„Masovia”, spalonego w 1945 roku. Przy tym budynku, na obecnej ulicyKajki był kiedyś postój wozu pocztowego. Stajnia dla koni znajdowałasię na ulicy Langgasse (obecnej ul. 8 Maja).

15

Jezioro Magistrackie

Ł owienie ryb w mał ych jeziorach przysługiwałokiedyś wyłą cznie członkom magistratu miejskie-go. W roku 1808 rada miejska zniosła to prawo.Wprowadzono możliwość kupowania czasowegopozwolenia. Dziś o dawnym przywileju magistra-tu miejskiego przypomina tylko nazwa jeziorka

w Centrum Miasta. Już przed II wojną ś wiatową

urzą dzono tu promenadę, która stała się jednymz ulubionych miejsc spacerowych mieszkańców.Obecnie, jak kiedyś, jest to teren rekreacyjny. Na

wysepce można zauważ yć domek dla łabędzia.W oddali widoczny jest modernistyczny budynekZespołu Szkół nr 2 im. Władysława Jagiełł y. PrzyRatuszu, w budyneczku przyległ ym do Ratuszaprzy Mał ym Rynku był areszt i więzienie miejskie.Nic dziwnego, bo w Ratuszu mieścił się także są d.Więzienie funkcjonowało tam także w latach 1945-

46, obecnie znajduje się tu pizzeria „La Stalla”.

Teren parku wokół jeziorkaozdabiają rzeźby ptaków.Zostały postawione w lipcu2009 roku. Są efektempracy artystów - rzeźbiarzyz Akademii Sztuk Pięknychw Warszawie, którzy odbyliw Mrągowie „SympozjumRzeźby Cztery Żywioły –Powietrze”. Rzeźby ptaków

nawiązują do mazurskiejprzyrody.



Mał y Rynek był miejscem, na którym znajdo- wała się najstarsza w mieście studnia publiczna.Zasypano ją po wybudowaniu sieci wodocią go-

wej. W narożnym budynku przy Mał ym Rynkupo I wojnie ś wiatowej założono bank powiatowy(Kreissparkasse).

Kościół ewangelicki

Wiadomo, że najstarszy budynek kościoła powstał w 1409 r. (inne źródła mówią o 1442 r.). Obecnykształt architektoniczny nadany został kościołowi

w 1734 r. z późniejszą absydą . Wieża zachodniazdecydowanie starsza, być może XVI-wieczna.Tak czy inaczej, powstała w XVIII w. budowla mu-rowana, w miejscu drewnianej, która prawdopo-dobnie uległa zniszczeniu podczas jednego z wie-lu pożarów, niszczą cych kilkakrotnie Mrą gowo.Kościół przetrwał wielki pożar z roku 1822. Jest

obok Strażnicy Bośniackiej jednym z najstarszychbudynków miasta. Budowla zbudowana z kamienipolnych, wielkości 34 x 14 m, z tego wieża kościel-na 7x7 m, składają ca się z 4 pięter. Przed 1945 r. na

wież y widoczna była chorą giew z herbem miastai datą 1705, a więc była starsza niż budynek. Ko-ściół ewangelicki w Mrą gowie jest typowym przy-kładem budownictwa sakralnego dawnych PrusWschodnich. Podstawowym jego wyróżnikiem jestścisła harmonia z otaczają cym krajobrazem. Do

1786 r. przy kościele znajdował się cmentarz.W tymże roku władze wydał y zakaz grzebaniazmarł ych przy kościele, m.in. ze względów sanitar-nych. Cmentarz przykościelny znajdował się przypołudniowym wejściu, w miejscu gdzie obecnierośnie „Dą b Pokoju” zasadzony w roku 1871 dlauczczenia poległ ych w wojnie prusko - francuskiej.Założony został nowy cmentarz komunalny (koło

wież y Bismarcka w Parku Sikorskiego). Dziś na te-

Kształt architektonicznykościoła był parokrotnie

modykowany. W 1885

powiększono kościół

o chór w stylu romań-

skim. W 1920 roku dlaupamiętnienia wygra-

nego przez Niemców

plebiscytu w PrusachWschodnich posadzono

tzw. „Dąb plebiscyto-

wy”.

17

renie kościoła widzimy tylko jedną pł ytę nagrob-kową pamiętają cą czasy sprzed 1786 r.

W 1945 r. wkraczają ce oddział y Armii Czer- wonej spalił y kościół. Jego odbudowa zaczęłasię w 1952 r. Pierwsze nabożeństwo po wojnieodprawiano w odbudowanym kościele w 1961r. Przy wież y kościelnej, od strony plebani rośnie

piękny Cis - drzewo rzadko występują ce w Polsce,objęte ochrona gatunkową .

Naprzeciwko Ratusza stał y przed wojną dwa rzę-dy przyległ ych do siebie kamieniczek, w których naparterach mieścił y się sklepy i restauracje, a za nimi,nieopodal jeziora był y składy opałowe i budynkigospodarcze, a nawet budynek najstarszej szkoł y

w mieście. Jedną z wielkich atrakcji tego miejscabył tzw. Dom Bociani. Na szczycie tej kamienicybyło zamieszkałe gniazdo bociana. Te budynki zo-

stał y spalone w 1945 roku.W styczniu 1945 roku w Mrą gowie w gruzachległo 86 budynków, co stanowiło ponad pią tą część zabudowy. W śródmieściu zalegał y gruzy

wypalonych budynków. Do ich usunięcia lud-ność przystą piła spontanicznie w roku 1948. Naj-bardziej zniszczona była część miasta pomiędzybrzegiem jez. Czos a Ratuszem. W latach 1960-1963 uporzą dkowano i zabudowano centrummiasta, zachowują c gabaryt wysokości. Partery

wielu budynków przeznaczono na lokale usłu-gowe i handlowe. Urzą dzono tu plac otwiera- ją cy szeroką perspektywę na jezioro i przyległetereny. Jest to obecny plac Jana Pawła II. Rzeź-ba stanęła w roku 2002. Obecnie w tym miejscustoją dwa niezwykłe dęby piramidalne. W roku2003 został y uznane za pomniki przyrody. 18



Spacerem po Mrą gowie

Poznaj Mrą gowo

Spacer rozpoczynamy na placu PCK przy Mrą gow-skiej Syrence. Rzeźbę wykonał Philippe Brodzkipochodzą cy z Belgii.

Pierwsze kroki kierujemy na Plac Unii Europej-skiej i dochodzimy do jeziorka Magistrackiego.Ł owienie ryb w mał ych jeziorach przysługiwało

wyłą cznie pracownikom magistratu. Jednakże po

roku 1808 prawo to zostało przez radę miejską zniesione. Wprowadzono możliwość czasowegokupowania pozwolenia. Tak więc tylko nazwa je-ziorka przypomina o dawnym prawie. Już przed II

wojną ś wiatową urzą dzono tu promenadę, którastała się jednym z ulubionych miejsc spacerowychmieszkańców. Obecnie, jak kiedyś, jest to teren re-kreacyjny.

Brodzcy pochodzą ze

starej, szlacheckiej rodzi-

ny polskiej, pieczętującej

się herbem Łodzia, którejkorzenie sięgają aż XI

wieku. Philippe, podob-

nie jak jego prapradzia-

dek Wiktor, obrał za cel

swojej twórczej działalno-

ści rzeźbiarstwo.

W latach 70. przyjechał do Polski na kilkumie-

sięczny pobyt twórczy.

Rzeźbiarz operuje głów-

nie formą guralną utrwa-loną w brązie i ceramice.

Przedmiotem dzieł arty-

sty są ludzie i zwierzęta:

kobieta lub mężczyzna

siedzący na koniu, byku,

żółwiu czy rybie. Posta-

cie Philippe’a charakte-

ryzuje nagość, mocne

kształty, powaga, niemaldostojeństwo zastygłychw przestrzeni gestów.

19

Zaczarowana Jesiona

A teraz możemy iść pod górkę - wspinamy się ul.Spacerową na wzgórze Jaenike i zatrzymujemy się przy wież y Bismarcka.

Wieże Bismarcka budowano w Niemczech na cześć kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka (1815 –1898). Był on uważany za bohatera narodowego.Rada miasta podjęła w 1902 r. decyzję o budowie

Wież y Bismarcka. Uroczyste otwarcie odbyło się 18 sierpnia 1906 roku. Była to pierwsza Wieża Bi-smarcka na Mazurach. Jej wysokość wynosi 23 m.W okresie międzywojennym była punktem wido-kowym, wyposażonym w lunety. Jest to najlepiejzachowana Wieża Bismarcka w województwie

warmińsko - mazurskim. Na terenie Polski istniejeobecnie 17 wież Bismarcka.Przed II wojną ś wiatową teren Parku Sikor-skiego był popularnym miejscem imprez kul-turalnych. W parku znajduje się zabytkowy

cmentarz ewangelicki oraz mogił y żołnierskie.Nie byłby on założony w tak atrakcyjnym miejscu,gdyby nie pochowano tam kilkudziesięciu żołnierzy,którzy zginęli w czasie przemarszu różnych armii(głównie Francuzów i Rosjan). Począ tkowo cho-

wano tu tylko zasłużonych dla miasta obywateli.W czasie I wojny ś wiatowej cmentarz się rozrósł.Drzewa na wzgórzu zasadzono w okresie między-

wojennym.

Wzgórze Jaenike to

najwyższy punkt Mrągo-wa, nazwa przypomina

o burmistrzu Hermanie

Jaenike, który dbał o es-

tetyczny wygląd miasta,

burmistrzem był w latach1899-1919.



A teraz ul. Brzozową dochodzimy do centrum Mrą -gowa. Zatrzymujemy się przy Ratuszu, który jestcentralnym punktem mrą gowskiego rynku. Odda-ny do uż ytku został w 1824 r. Do 1898 r. mieścił się tu także są d miejski. W II poł. XIX wieku ścianyRatusza zaczęł y pękać. Budynek ocalono zakła-dają c widoczne do dziś klamry. Miedzianą wieżę ratuszową wzniesiono w 1907 r. Wież yczka zwień-czona jest chorą gwią o zarysie łba niedź wiedzia, naktórej widnieje herb miasta oraz dwie daty: odda-

nia Ratusza do uż ytku (1824 r.) oraz zbudowania wież yczki (1907 r.).W Ratuszu mieści się obecnie Urzą d Stanu Cywil-nego, Oddział Muzeum Warmii i Mazur oraz orga-nizacje społeczne.

Codziennie o 12.00 i 18.00 można usł yszeć z wież yratusza hymn Mrą gowa. Przy ratuszu od strony ul.

Muzeum Warmii i Mazur

oddział w Mrągowieul. Ratuszowa 5

11-700 Mrągowo

tel. (89) 741 28 12

Muzeum jest oddziałemMuzeum Warmii i Mazurw Olsztynie. Powstało1 IX 1969 r., jako nielicz-na placówka w regionie

posiada własne zbioryartystyczno – historycz-ne, etnograczne, nu-mizmatyczne. Mieści się w starym Ratuszu. Gro-madzi zbiory dotyczącePowiatu Mrągowskiego,ale też i z miejscowościz których napłynęła lud-ność po II wojnie świato-wej.

Wystawy stałe:

„Ernst Wiechert 1887-1950”„Okolice Mrągowa w pradzie- jach” (wystawa archeologiczna)„Poznajemy nasze zwierzęta”,„Z dziejów Mrągowa i okolic”.

Wystawy zmienne:

etnograczne, numizmatyczne,kolekcjonerskie.

Wystawy okazjonalne:

National Geographic, KulturaŚredniowieczna w Mrągowie.

Godziny otwarcia:

Czynne w sezonie (czerwiec-

wrzesień, oprócz poniedział-ków) w godzinach 9.00-17.00.

Czynne poza sezonem (w okre-sie październik-marzec, opróczniedziel) w godzinach 10.00-16.00.

Bilety:

ulgowy - 3 zł (uczniowie, stu-denci, emeryci, nauczyciele),normalny - 6 zł, przewodnik -30 zł.

Mał y Rynek mieści się budynek dawnego aresztusą dowego.

Kierujemy wzrok na Strażnicę Bośniacką , jest toszachulcowy budynek, jeden z najstarszych w mie-ście. W latach 1770 - 1792 mieszkali w nim oce-rowie 9. Pułku Bośniaków, stą d obecna nazwa.Wcześniej była to strażnica miejska. Do 1858 rokumieszkańców miasta obowią zywała służba w stra-ż y mieszczańskiej. Na czele straż y stał kapitan.

Codziennie 3 obywateli i kapitan straż y miejskiejodbywali patrole dzienne i nocne. W 1859 rokuzatrudniono do pilnowania porzą dku publicznegopolicjanta.

Przy Strażnicy Bośniackiej mieściła się kiedyś kasamiejska oraz karczma. Dokładna data budowy jestnieznana. Być może w tym miejscu w średniowie-czu mieścił się browar miejski. Pierwsza wzmianka

22



o restauracji w tym miejscu pochodzi z roku 1848. Była to największa i naj-starsza restauracja w mieście. Po I wojnie ś wiatowej założono w tym budyn-ku kasę miejską (Stadtsparkasse). Obecnie znajduje się tu siedziba banku.

Rozejrzyjmy się dookoła:Wielki Rynek, obecny plac Kajki, wybrukowano w roku 1856. Do pierwszejpoł. XIX wieku przy Rynku mieszkali rzemieślnicy, którzy mieli swoje skle-py i kramy. Plac pełnił funkcję targowiska. Centrum Mrą gowa to przede

wszystkim zabytkowe kamieniczki, położone przy brukowanych ulicach,które odzwierciedlają klimat dawnego mazurskiego miasteczka. Jednymz najstarszych dobrze zachowanych budynków jest kamienica przy ul.Mał y Rynek, w której mieści się apteka „Pod Orłem”, założona w 1819r. przez aptekarza Graape. Jest to najstarsza apteka w Mrą gowie. Od1854 r. nad apteką znajdowała się katolicka kaplica.

Spod Ratusza przechodzimy na plac Jana Pawła II, proszę sobie wyobra-zić, że…do 1945 roku stał y tu szeregi kamieniczek. W latach 60-tych XX

wieku teren przekształcono w zielony skwer.Od 2002 r. stoi tu pomnik Jana Pawła II, zaprojek-

towany przez olsztynianina Wiesława Kaczmarka,a po obydwu stronach dwa pomniki przyrody: dębypiramidalne. Przy skwerze możemy podziwiać ka-mienicę z cebulastą wież yczkę, w której przed II

wojną ś wiatową mieszkał rabin i miał tu sklepodzieżowy. Na końcu skweru znajduje się moloz widokiem na jezioro Czos i amfiteatr.

Pójdźmy teraz w prawą stronę na ulicę Roosevel-ta…

Niedaleko znajduje się Cerkiew prawosławna pw.Przemienienia Pańskiego. Pierwotnie budynek był synagogą , którą wzniesiono w latach 1895-1896.Odebrano ją gminie ż ydowskiej podczas NocyKryształowej w 1938 r. Następnie mieścił y się

w budynku dwie klasy szkoł y podstawowej, maga-zyn materiałów budowlanych. Obecnie służ y para-i prawosławnej.

23

A teraz czas na ewangelicki zabytek sakralny, po-

nownie musimy przejść przez plac Jana Pawła II,żeby ujrzeć murowany kościół:Obecny kościół zbudowano w miejsce drewnianegoXV-wiecznego kościoła. Dzisiejszy kształt architek-toniczny został nadany budowli w 1734 r. Wieża jeststarsza, być może XVI-wieczna. Kościół ewangelic-ki w Mrą gowie jest typowym przykładem budow-nictwa sakralnego dawnych Prus Wschodnich.

kralny, po-

a Pawła II,

rewnianegoałt architek-

Niegdyś (do 1945 r.) nadgłównym wejściem możnabyło odczytać napis: „Ge-het in Gottes Thore frölichein mit Dancken” („Wejdź-cie radośnie w BramyBoże z wdzięcznością”).Pochodził on prawdo-podobnie z 1753 r. Nad

oknami świątyni rozcią-gał się inny tekst-prze-słanie: „Diess Haus isterbaut zu Gottes Wah-ren Ehren so Lasst unssolchen Preis zu unsererZelt vermehren” („Tendom został zbudowanydla boskiej chwały, byw naszych czasach ją rozsławiać”). Ten z koleipochodzi z 1734 roku.

24



Podstawowym jego wyróżni-kiem jest ścisła harmonia z ota-czają cym krajobrazem. Kościół parokrotnie przebudowywano.W 1885 r. dobudowano absydę.Po 1945 r. kościół niszczał. Jegoodbudowa zaczęła się w 1952 r.Pierwsze nabożeństwo po woj-

nie odprawiano w odbudowa-nym kościele 8 października1961 r.Do 1786 r. w pobliżu kościołabył cmentarz. Cmentarz przy-kościelny znajdował się przypołudniowym wejściu, w miej-scu gdzie obecnie rośnie “Dą bPokoju” zasadzony w roku 1871dla uczczenia poległ ych w woj-nie prusko - francuskiej. Za

kościołem znajduje się okazał yDą b Plebiscytowy, posadzonypo 1920 r.

Ulica Królewiecka (dawnytrakt handlowy do Królewca)zaprowadzi nas do kolejnegosakralnego zabytku, jakim jestkościół katolicki…Kościół ś w. Wojciecha - do cza-

su wybudowania kościoła gmi-na katolicka dzierżawiła miej-sce nad apteką „Pod orłem”

do odprawiania nabożeństw. Kościół zbudowano w stylu neogotyckim w 1860 r., na ziemi dawniejnależą cej do bogatej mrą gowskiej wdowy, JustynyTimnik, która po śmierci przekazała swoje dobragminie katolickiej. W latach 1892 - 1896 kościół rozbudowano i wyposażono w wieżę. W 1894 roku

25

zakład witrażowy Heinricha Oidtmanna z Linnichzrealizował oszklenie prezbiterium nowo zbudowa-nego katolickiego kościoła ś w. Wojciecha w Mrą -gowie. Do dziś zachował y się oryginalne witraże.Do Justyny Timnik należał również budynek przyul. Królewieckiej, w którym mieściła się dawnaplebania, dziś jest tu kancelaria i biblioteka para-alna.

Kolejnym punktem spaceru jest okazał y budy-nek Urzędu Miasta. Reprezentacyjną budowlę,gdzie mieści się siedziba władz miasta, gminy i po-

wiatu wzniesiono w stylu neorenesansu w 1912r. Po drugiej stronie ulicy znajduje się Są d. Tenneogotycki budynek z 1898 r., zbudowany z czer-

wonej cegł y, zaprojektował architekt Kakowski.W latach przedwojennych za są dembyło więzienie, które spłonęło po woj-

nie. Do czasu wybudowania są du, biurai sale są dowe mieścił y się w ratuszu.

26



Przejdźmy teraz do Parku Lotników, który znajdujesię za Urzędem Miasta, spójrzmy na jezioro Czos,które ma powierzchnię 2,79 km2, głębokość 42,6 mlinię brzegową długości ok. 15 km. Jest położonena szlaku kajakowym rzeki Dajny oraz należ y doWielkiej Rynny Mrą gowskiej, w skład której wcho-dzą następują ce jeziora: Wą giel, Wierzbowskie,Czos, Kot, Juno, Kiersztanowskie, Śpigiel i Dej-nowa. Nad Czosem góruje Pół wysep CzterechWiatrów (184 m n.p.m.).

I poszukajmy Jesiony… poczytajmy legendę o je-ziorze Czos.Dawno, dawno temu, kiedy jeszcze starej pruskiejziemi nie deptała stopa Krzyżaka, nad pięknym

jeziorem w drewnianej chacie, mieszkało młodemałżeństwo. Czos, bo tak na imię miał mężczyzna,zajmował się łowieniem ryb i raków, a jego żona Je-siona, gospodarzyła w domu i zagrodzie. Pewnego

dnia, gdy Czos łowił ryby na jeziorze, w sieci wpadł mał y jesiotr, potomek króla ryb. Król ryb, bardzorozzłoszczony, poprosił, aby Perkun (staropruskie

Herb Mrągowa przedsta-wia lewa przednią łapę niedźwiedzia na srebr-nym tle. Mrągowo używatego herbu od XVI w.

Z łapą niedźwiedzia,

czyli symbolem mia-sta związana jest legendapochodząca z czasów

jego założenia. Osadnicyprzeżywali spore trudnościz powodu aktywnościleśnych zwierząt - wilkówi niedźwiedzi. Szczegól-nie dokuczliwa byłapewna bardzo przebiegłaniedźwiedzica. Potraławykradać miód z barcizawieszonych bardzo

wysoko na drzewie i za-wsze uchodziła obławommyśliwych. Obmyślonowięc zasadzkę. Myśliwiprzygotowali beczki z mio-dem, którego zapach miał przyciągnąć zwierzę.By upić niedźwiedzicedo miodu dodano spi-rytusu. Myśliwi parę dni

bóstwo) sprowadził burzę na jezioro. A gdy to się stało, wielka fala przewróciła łódź rybaka i wszyst-kie złowione przez niego ryby odzyskał y wolność.Rybak Czos utopił się jednak. Długo czekała Je-siona na powrót męża. Domyśliła się wkrótce, cosię stało i tak długo płakała, że Perkunowi żal się zrobiło dziewczyny i po kilku dniach zamienił Je-sionę w drzewo. Jezioro natomiast nazywane jestCzosem od imienia rybaka. I tak stoi Jesiona dodnia dzisiejszego nad jeziorem, płacze z tęsknotyza swoim mężem i szumi listowiem. Linia brzego-

wa jeziora z czasem odsunęła się tak bardzo, żeobecnie drzewo rośnie w pewnej odległości od je-ziora. Gdy spojrzysz na drzewo, od razu poznasz

w nim zaklętą Jesionę, gdyż kobiece piersi widocz-ne są nawet dzisiaj. Jesiona (pomnik przyrody) stoiza Willą Markowski w pobliżu kortów tenisowychprzy promenadzie.Na tym kończymy naszą trasę spacerową , ale pro-

ponujemy jeszcze Państwu wizytę w Western CityMrongoville, w cią gu pół godziny mogą Państwozasmakować Dzikiego Zachodu!

czekali przyczajeni w le-sie, jednak przebiegłaniedźwiedzica nie pojawiłasię. Znużeni sami wypilinapój. Tak powstała słynnaNiedźwiedziówka (Bären-fang). Na niedźwiedzicezorganizowano wielką obławę. Jednak bezskutec-znie. Przypadkiem jeden z

rolników dostrzegł zwierzę na swoim polu. Mężczyznamiał przy sobie kosę, przypomocy, której udało musię odciąć niedźwiedzicyłapę. Odciętą łapę możnabyło obejrzeć na rynku.Każdy mieszkaniec mógł sięod tej pory przekonać,że niedźwiedzica nie

jest już tak niebezpiec-zna. Tak powstał herbMrągowa. Jak również

i dawna nazwa – Sens-burg. Od niemieckichsłów „Sense” czyli „kosa”oraz „Burg”, czyli zamek,dawniej oznaczającemiejscowość, miasto. Poutraciełapy niedźwiedzicauciekła w kierunkuK ętrzyna. Tam pod mura-mi miejskimi mieszkańcymiasta zabili zwierzę.

28



Zabaw ę czas zacząć

Mrą gowo jest polską stolicą muzyki country. Piknik odbywa się od 1983 r., jest to impreza o randze międzynarodowej, na którą co roku przyjeżdża kilkatysięcy fanów tej muzyki oraz turystów. Oprócz płatnych koncertów, w mie-ście zorganizowane są bezpłatne imprezy towarzyszą ce, tj. występy zespołów,Kowbojskie Potupajki, pokazy strojów kowbojskich, wystawy, konkursy, wiel-kie gotowanie, maraton pł ywacki oraz Parada Country.

Następna sztandarowa impreza to Festiwal Kultury Kresowej, który jest je-dyną taką propozycją w kraju. Organizowany jest od 1995 r., biorą w nimudział zespoł y muzyczne i taneczne z Litwy, Ukrainy, Bia łorusi, Ł otwy. Mi-łośnicy tej imprezy mają możliwość udziału w galowym koncercie oraz

w imprezach towarzyszą cych organizowanych na tere-nie miasta. Oprócz zespołów swoje dokonania prezentują również rzeźbiarze, rękodzielnicy, malarze, poeci, pisarze,dziennikarze i inni, zwią zani z upowszechnianiem kulturypolskiej za granicami.

29

W roku 1513 Albrecht Ho-henzollern jeszcze jakoWielki Mistrz Krzyżackiprzychylił się prośbiemrągowskich mieszczani przełożył datę jarmarkuśw. Marcina z 11 listopa-da na bardziej dogodny

termin 6 grudnia. Odtąd jarmark ten nazywano jarmarkiem św. Mikołaja.

Mazurska Noc Kabaretowa to kolejna impreza,z której sł ynie Mrą gowo. Na deskach amteatru

występują najlepsze polskie grupy kabaretowe.Wydarzeniami odbywają cymi się cyklicznie w mie-ście są także: Majówka, Akcje – Wakacje, DniMrą gowa, Szeryada, Festiwal Golonki, WieczórCygański oraz cykl letnich koncertów na depta-ku. Należ y dodać, że jest organizowanych wiele

wystaw, imprez o charakterze pozasezonowym, wśród których należ y wymienić: Dzień Przewod-nictwa Turystycznego, Na Kaziuka, Dzień Turysty-ki i Jarmark ś w. Mikołaja.Podczas Jarmarku ś w. Mikołaja Mrą gowianie i tu-ryści bawią się w duż ym gronie. Miasto oddycha at-mosferą ś wią t, dzieci czekają na przyjazd Ś więtegoMikołaja. Skwery zamieniają sięw mienią ce blaskiemlampek magiczne miejsca, z odś więtnie przybranymi

w kolorowe bombki choinkami. W powietrzu unosisię zapach choinki i cynamonu. Scenki bożonaro-

dzeniowe, koncerty, spektakle i zabawy dla dzieciskładają się na program artystyczny Jarmarku.



Piknik Country i Western City to Turystyczny

Produkt 2008 roku.Certykat przyznała Polska Organizacja Turystyczna.

Od kilkudziesięciu lat bez przerwy w ostatni week-end lipca, w Krainie Tysią ca Jezior odbywa się naj-

większy w Środkowej i Wschodniej Europie Mię-dzynarodowy Festiwal Muzyki Country. Koncertyodbywają się w amteatrze nad jeziorem Czos oraz

w centrum miasta w ramach „Pikniku w mieście”.Corocznie festiwal sprowadza do miasta rzeszemiłośników tego rodzaju muzyki i przede wszyst-kim miłośników dobrej zabawy, którzy na kilka dnizmieniają oblicze miasta. Parada jest blisko dwu-godzinną atrakcją dla zmotoryzowanych gości na-szego miasta; otwierają ją jadą cy udekorowanymi

bryczkami honorowi goście oraz przedstawicielerm sponsorują cych imprezę; biorą w niej udział zaprzęgi konne, motocykle, przedziwne, kolorowesamochody!

Piknik Country odbywasię w Mrągowie od 1983r., a zwieńczeniem 27 let-niej tradycji piknikowejbyło wybudowanie Mia-steczka w stylu Western.

Piknik Country w mie-ście to szereg impreztowarzyszących Między-narodowemu FestiwalowiMuzyki Country: występyzespołów country, kon-certy gwiazd, występy

zespołów tanecznych,konkursy, wystawy, ma-raton pływacki oraz Pa-rada Country!

Jest się czym pochwalić! Produkty

turystyczne Ziemi Mrą gowskiej.

z

s

b

31

Od lipca 2008 roku goście piknikowy klimat dzi-kiego zachodu mogą poczuć również w Western CityMrongoville! To odwzorowane miasteczko z Dzikie-go Zachodu, z drugiej połowy XIX w. Tylko w Mron-goville są najdzielniejsi kowboje, najbardziej nie-bezpieczni bandyci… najpiękniejsze kobiety! Czekatu na Ciebie wspaniała zabawa, niezapomnianeprzeż ycia i wiele atrakcji dla wszystkich! W Wio-sce Indiańskiej można zapoznać się ze zwyczajamikultury indiańskiej, podziwiać wyroby indiańskie,nauczyć się strzelania z łuku i rzutów włócznią dotarczy. Jak trasz na Rancho Farmera to nauczyszsię jazdy konno, przejedziesz się bryczką , czekają na Ciebie też konkursy farmerskie! Ponadto wartozajrzeć do biura Sheriffa z aresztem, obejrzeć za-bytkową lokomotywę, cmentarz, gdzie spoczywają najgroźniejsi bandyci Dzikiego Zachodu, wstą pić do sklepiku z pamią tkami, gdzie wydrukują Twójlist gończy! W Saloonie i Mexico Barze możesz

spróbować kuchni Dzikiego Zachodu i kowboj-skich trunków. Gwarantowana jest ś wietna zabawai dużo humoru!

Kilkudniowa zabawazmienia spokojne na

co dzień uliczki miasta.Muzyka, taniec, warkot

silników są wszechobec-

ne. Towarzyszą turystom

i mieszkańcom od rana

do późnych godzin noc-nych.

Miasteczko Westernowe

Mrongoville

www.mrongoville.plul. Młynowa 50

tel. 669 536 888

665 355 888

32



Na stokach Góry Czterech Wiatrów

Ośrodek narciarski „Góra Czterech Wiatrów”(G4W) położony jest na pół wyspie nad jezioremCzos, w bezpośredniej bliskości Mrą gowa.

Do dyspozycji gości są , m.in.: „ośla łą czka” dlapoczą tkują cych, biegowe trasy narciarskie orazlodowisko, dla narciarzy są trzy wycią gi narciar-skie (w tym 2 orczykowe), pięć tras zjazdowych o róż-nym stopniu trudności, począ wszy od trasy zielonej,poprzez niebieską , czerwoną a kończą c na czarnej,o łą cznej długości ok. 2000 metrów. Tuż obok wy-cią gu znajduje się snowpark.

Dojazd:

Za Mrą gowem, natrasie w kierunku Mi-kołajek, drugi skręt

w lewo pod wiaduktkolejowy, miejsce

oznakowane.

Całoroczny Ośrodek

Narciarski Góra

Czterech

Wiatrów

Miejski Las 1111-700 Mrą gowo

www.gora4w.com.pltel. (89) 741 29 24,

tel. kom. 506 141 528

Ośrodek wyposażony jest w ratrak i skuter śnieżny,a teren oś wietlony jest całą dobę. Trasy zjazdowesą dopuszczane do ruchu przez GOPR, a nad bez-

pieczeństwem gości czuwają Ratownicy BeskidzkiejGrupy GOPR oraz Ratownicy Medyczni z Mrą gowa.

Unikalne warunki klimatyczne i możliwość czer-pania wody bezpośrednio z jeziora, pozwalają nautrzymanie warunków śniegowych od pierwszychdni grudnia do kwietnia.Na „Górze Czterech Wiatrów” wybudowano no-

woczesny i stylowy budynek zaplecza, mieszczą cym.in.: bar – restaurację z kominkiem, ogólnodo-

stępne toalety wraz z toaletą dla niepełnospraw-nych, miejsca noclegowe, kasy biletowe, punktopieki medycznej, pomieszczenia dla wypoż yczalnisprzętu sportowego, pomieszczenia socjalne, ma-gazyny, warsztat, garaż.

Ośrodek Narciarski „Góra Czterech Wiatrów”oferuje atrakcje zarówno zimą , jak i latem!

Oferta zimowa:

- 5 tras zjazdowych- 3 wyciągi (w tym 2

orczykowe)- snow park- wypożyczalnie sprzętu

narciarskiego- wypożyczalnie sprzętu

snowboardowego- serwis narciarski- nauka jazdy na nartach- sztuczne naśnieżanie- trasa igielitowa- trasy biegowe- tor saneczkowy

- lodowisko- baza gastronomiczna

Oferta letnia:

- wypożyczalnia rowe-rów górskich, miejskich

- wypożyczalnia sprzętuwodnego

- jazda na nartach poigielicie

- własna gastronomia

(restauracja)- noclegi w schronisku

G4W- organizacja przyjęć i

imprez integracyjnychez t rac n ch

34



W j Pół St li Ż l S Mik ł jk h



W początkowym okresie

istniała w tym miejscu

osada rybacka, której

mieszkańcy zajmowalisię rybołówstwem, tkac-

twem, wyrębem i spławia-

niem drewna. Pierwsza in-

formacja z wymienioną

nazwą wsi kościelnej– Niklasdorf, pochodzi

z 1444 r. Nazwa wywo-

dzi się prawdopodob-

nie od świętego Miko-łaja, opiekuna żeglarzyi przejść wodnych.

Mikołajki

Wenecja Północy, Stolica Żeglarzy.

Miasteczko spięte trzema mostami

Mikołajki położone są w przesmyku jezior: Mikołaj-skie i Tałty, na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich.

To węzeł dróg żeglownych dla kierunków z Giż ycka,Rucianego-Nidy, Pisza i Rynu. W sezonie letnimprzeobrażają się w gwarne centrum turystycznez rozbrzmiewają cą muzyką szantową . To raj dla

wodniaków, żeglarzy i ludzi pragną cych aktywnie wypoczywać na jeziorach wśród urokliwych krajo-brazów.

Stolica żeglarstwa jest obecnie jednym z najczę-ściej odwiedzanych ośrodków turystycznych na

Mazurach. Królują tu sporty wodne. Mikołajki jako ośrodek żeglarski umożliwiają start w licznychregatach organizowanych w sezonie turystycznym.Teren miasta i gminy to również możliwość wypo-czynku na rowerze, konno bą dź na kortach teniso-

wych, a szlaki piesze prowadzą przez piękne okoli-ce. Różnorodna baza noclegowa i gastronomicznaoraz atrakcje kulturalne, sportowe i przyrodniczeczekają na odwiedzają cych.

41

Nad jeziorem znajdujesię Stacja Hydrobiolo-giczna Instytutu EkologiiPAN badająca „życie je-zior”. Największą atrak-cją jest spacer przez portwzdłuż jeziora Mikołaj-skiego, gdzie możemyposłuchać żeglarskichopowieści. W sezoniezainteresowanie tury-stów wzbudza kołyszącysię na jeziorze Król Sie-

law przymocowany domostu drogowego.

Spacerem po Mikołajkach

Ciekawym zabytkiem miasta jest XIX-wieczny ko-ściół ewangelicki z wysoką wieżą zegarową .

Wystrój wnętrza jest skromny, jak w większościś wią tyń ewangelickich, ale bardzo elegancki. Uwa-

gę zwraca nietypowo umieszczona ambona. We wnętrzu kościoła wiszą dwa portrety miejscowychpastorów: Andrzeja Kowalewskiego i Alberta Pe-scaroviusa, który przez 71 lat był tu proboszczem(ż ył 106 lat).

Przy kościele w XIX-wiecznym budynku znajdujesię Muzeum Reformacji Polskiej (czynne codzien-nie od 9.00 do 17.00; oara dobrowolna). Zgroma-dzone tu starodruki przypominają o wierze daw-

nych Mazurów. Wśród zbiorów jest Biblia Polska wydana w Magdeburgu w 1726 r.

Na głównym Placu Wolności (rynku) stoi fontannaz Królem Sielaw. Kamienice wokół rynku repre-zentują różne style architektoniczne. Najbardziejokazał ym budynkiem jest dawny ratusz z 1888 r.(obecnie hotel Mazur). Rynek ten w XVIII w.pełnił rolę wojskowego placu ć wiczeń. Z rynku

42

biegnie najdłuższa ulica Mikołajek (2 5 km) obsa



biegnie najdłuższa ulica Mikołajek (2,5 km) obsa-dzona lipami - ul. Kajki (proszę się nie zdziwić jakusł yszymy od mieszkańców sł ynne powiedzenie:„ulica Kajki całe Mikołajki”).Niedaleko znajduje się kościół katolicki z począ tkuXX w., w którego wnętrzu wisi malowidło przed-stawiają ce Cud w Gietrzwałdzie.

Zabytkowy kirkut znajduje się przy ulicy Dybow-skiej równolegle biegną-cej do ulicy Kajki.

Warto też odwiedzić Ob-serwatorium Instytutu

Meteorologii i Gospo-darki Wodnej. Stacjazajmuje się pomiaramisynoptycznymi, radio-logicznymi, prowadzibadania nad promienio-waniem słonecznym.Obserwatorium w Miko-łajkach jako pierwsze za-rejestrowało skażenie poawarii reaktora w Czar-nobylu.

Legenda o Olbrzymce

Poznajmy legendę zwią zaną z powstaniem jeziormazurskich: Przed tysią cami l at, mieszkała w tejkrainie piękna olbrzymka, a na jej piersiach bł ysz-czał sznur wspaniał ych pereł. I kto chociaż razzobaczył te perł y, zapominał o swoich tro-skach i kłopotach.Młody olbrzym, mieszkają cy w są siedztwie, zako-chał się w ślicznej pannie, ale ona wciąż odma-

wiała mu swojej ręki, a gdy młodzieniec nadalnalegał, aby wyszła za niego za mąż, zaczęła ucie-kać. I w czasie tej ucieczki pękł sznur pereł, któ-re rozsypał y się po cał ych Mazurach, zamieniają c

się w jeziora. Tam, gdzie perła upadła cała, są dzi-siaj jeziora o kolistych brzegach; tam, gdzie perłaspadają c rozbiła się o kamień, powstawał y jeziorao dziwnych, nieregularnych zarysach. A tajemną moc zachował y perł y także po przemianie i teraz,tak jak i przed wiekami, kto chociażby raz zobaczymazurskie jeziora, ten szybko zapomina o swoichkłopotach i troskach…

44



Kłębowisko zieleni i zwierzyny co



K łębowisko zieleni i zwierzyny co

niemiara…

Prezentujemy Mazurski Park

Krajobrazowy

Wielka Knieja

Puszcza Piska jest drugim co do wielkości kom-

pleksem leśnym w Europie, stą d też jej drugie imię „Wielka Knieja”. Zachowała ona wiele ze swejpierwotnej dzikości. Liczne bagna oraz mokradła,zatopione w niej niczym perł y jeziora, meandru-

ją ce rzeki, różnorodność gatunków roślin i zwie-rzą t tworzą niepowtarzalny urok leśnej krainy.W najbogatszym przyrodniczo fragmencie Puszczyutworzono Mazurski Park Krajobrazowy.

Mazurski Park Krajobrazowy to jeden z najstar-szych i największych parków krajobrazowych

w Polsce.

Położony jest na terenie trzech powiatów: mrągow-

skiego, piskiego i szczycieńskiego. Zajmuje teren

Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w części za-

chodniej Pojezierze Mrągowskie, a w południowej

Równinę Mazurską.

• powierzchnia parku53 655 ha,

• powierzchnia strefy

ochronnej 18 608 ha,

• data utworzenia 1977 r.,

• rezerwaty MPK 11,

• użytki ekologiczne 18,

• pomniki przyrody 94

47

Muzeum PrzyrodniczeMPK w Krutyni

Niezwykłości Parku, czyli czego przegapić nie wolno



Niezwyk ł ości Parku, czyli czego przegapić nie wolno

1 – wczesnośredniowieczne grodziska: w Lipowie i nad jeziorem Tyrkłem

2 – największy głaz narzutowy (różowy granit) o wymiarach: obw. 1215 cm,

wys. 2 m, znajdujący się na półwyspie Kusnort k. Mikołajek

3 – układ zabudowy wsi Gałkowo, założonej przez staroobrzędowców

4 – klasztor staroobrzędowców w Wojnowie z 1847 r.

5 – molenna staroobrzędowców (1922-27) w Wojnowie

6 – drewniana cerkiew prawosławna (1922-23) w Wojnowie

7 – kościół gotycki w Nawiadach z 1437 r. (obecny z ok. 1527 r.)

8 – kościół neogotycki w Ukcie z 1864 r.

9 – kościół neogotycki w Wejsunach z 1898 r.

10 – drewniana dzwonnica w Ukcie z 1846 r.

11 – młyn wodny na rzece Krutyni w Zielonym Lasku z XIX w.

12 – ruiny młyna wodnego na strumieniu Pierwos k. Bobrówka

13 – spiętrzenie strumienia na Uklance przy zachod nim brzegu Jeziora Mokrego

14 – ruiny zburzonego pod koniec II wojny światowej mostu kolejowego w

Ukcie z końca XIX w.

15 – śluza w Guziance

16 – jaz między jeziorami Mokrym i Krutyńskim

17 – przeprawa promowa w Wierzbie18 – zabudowania pojunkierskie w Krutyni i w Łuknajnie

19 – zespół pałacowo-parkowy w Baranowie

20 – Izba Pamięci pisarza Ernsta Wiecherta w Piersławku

21 – zabytkowa stodoła mazurska we wsi Krutyń, w której mieści się Mu-

zeum Przyrodnicze MPK

22 – galeria rzeźby Zdzisława Grunwalda w Zełwągach

23 – Izba Regionalna Eugeniusza Bielawskiego w Wejsunach

24 – kolekcja sztuki ludowej Walentyny Dermackiej w Pieckach

25 – Park Dzikich Zwierząt oraz Osada Kulturowa w Kadzidłowie

26 – hodowle bobra i konika polskiego w Popielnie

27 – ferma jeleniowatych Stacji Badawczej Instytutu Parazytologii PANw Kosewie Górnym

28 – półwysep Szeroki Ostrów z klifowymi brzegami i widokiem na całe jezio-

ro Śniardwy

29 – park podworski w Brejdynach

† - godne uwagi cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Ukta, Krutyń,

Bobrówko, Wojnowo oraz cmentarze staroobrzędowców w miejscowościach:

Wojnowo, Gałkowo, Iwanowo, Kadzidłowo, Onufryjewo

Rzecz o p ł ywających wyspach, krzykliwych ł abę-

dziach i ł abędziach niemych

Szczególnie cenne fragmenty terenu Parku, osobli-

wości orystyczne i faunistyczne, a także wyróżnia-

jące się ukształtowanie geomorfologiczne chronione

są w formie 11 rezerwatów przyrody.

Na szczególną uwagę zasługuje największy obszar

rezerwatowy Parku – rezerwat biosfery „Jezioro Łuknajno” (pow. 1189,11 ha), utworzony dla ochro-

ny łabędzi niemych zatrzymujących się na przelotach

na płytkim jeziorze, zasobnym w ramienice, które są

główną bazą pokarmową tych ptaków. W ostatnich

latach zaobserwowano rocznie 1500 osobników.

W 1977 r. jezioro zostało uznane przez UNESCOza rezerwat biosfery (MaB), a w 1978 r. wpisano jena listę międzynarodowych rezerwatów Konwen-cji RAMSAR. Odbywa tu lęgi kaczka hełmiatka,

gatunek występują cy w rejonie Morza Azowskiegoi Kaspijskiego. Zobaczyć też można bielika, błot-niaka stawowego, czaplę siwą , kormorana, rybitwę czarną , a na wodzie ł yski, perkozy oraz kaczki pła-skonosa i rożeńca. Występuje tu remiz a w trzci-nach rzadka wą satka.Niezwykle cennymi są rezerwaty obejmujące ochro-

ną rzekę Krutynię w górnym i dolnym biegu – „Kru-

tynia” (pow. 273,12 ha) i „Krutynia Dolna” (pow.

969,33 ha). Rezerwat „Krutynia Dolna” chroni me-

andry rzeczne Krutyni oraz siedliska rzadkich gatun-

ków roślin i zwierząt.W sąsiedztwie wsi Krutyń znajdują się znane rezer-

waty „Zakręt” (pow. 105,8 ha) i „Królewska So-

sna” (103,76 ha) utworzone dla ochrony jeziorek

dystrocznych z pływającymi wyspami torfowisko-

wymi oraz osobliwościami roślinnymi, jak owado-

żerna rosiczka.



Rezerwaty „Królewska Sosna” i „Strza ł owo” (pow. 14,12 ha) chronią do-

rodne drzewostany sosnowe, o strzelistych, gonnych pniach osiągających 33

m wysokości.

Rezerwatami ornitologicznymi są rezerwaty utworzone dla ochrony czapli siwej

„Czaplisko- Ławny Lasek” (pow. 7,62 ha) i „Czapliniec”(pow. 17,10 ha), z któ-

rych czaple przemieściły się na sąsiadujące tereny. W starych drzewostanach so-

snowych gnieżdżą się ptaki drapieżne oraz różne gatunki dziuplaków.

Rezerwatem ornitologicznym jest tak-

że „Jezioro Warno ł ty” (pow. 373,3

ha) chroniącym gatunki ptaków wod-

no-błotnych i drapieżnych oraz miejsca

ich gnieżdżenia się i żerowania.

Ochroną rezerwatową w rezerwacie

„Jezioro Lisiny” objęta jest rzadko

występująca roślina wodna – kłoć wie-

chowata.

Rezerwatem chroniącym różne ekosys-temy leśne, torfowiskowo - wodne jest

rezerwat „Pierwos” (pow. 605,48 ha)

52



Ferma Jeleniowatych w Kosewie



Stacja Parazytologii Polskiej Akademii Nauk po- wstała w 1984 roku - w tym też roku ruszyła organi-zacja fermy jeleniowatych przy ówczesnym Zakła-dzie Doś wiadczalnym PAN w Baranowie. Dziękipasji i zaangażowaniu dr Andrzeja Krzywińskiegomożemy dziś w Kosewie Górnym oglą dać unikato-

wą hodowlę jeleniowatych. Ferma Jeleniowatych jest główną atrakcją Ziemi Mrą gowskiej, to ulu-bione miejsca turystów. Można tu dotknąć roga-tych mieszkańców. Dla większości osób to pierw-szy bezpośredni kontakt z jeleniowatymi.Wybieg, na którym pasą się jelenie i łanie znajdujesię w odległości kilku minut od domu, na wzgórzu.W sumie jest to 100 hektarów ziemi.- Do stada trzeba podchodzić bardzo powoli, żebygo nie spłoszyć - tłumaczy turystom przewodnik. -To Myszka - pokazuje na jedną z wylegują cych się --

y

Górnym

Terminy zwiedzania:

- od 1 maja do 31 sierp-

nia codziennie opróczponiedziałków od

godz. 10.00 do 17.00.

55

na trawie łań. - Wychowałam ją sama, od małego. Jestbardzo ze mną zż yta i ma do mnie zaufanie, z wzajem-nością zresztą .Inna łania ma na imię Ruda. Obie, psim zwyczajem,podążają krok w krok za „swoją panią ”. U państwaDmuchowskich niemal każde bardziej oswojone

zwierzę ma swoje imię. - Do łań można podejść,ale byki bywają czasami niebezpieczne. Szczególnie

w okresie godowym. We wrześniu i październiku nawetopiekun nie powinien się do nich zbliżać. To duże i silnezwierzęta.

Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowejStacji www.kosewopan.pl

Tel. (89) 742 43 80

56

Rzeka pod baldachimem - Krutynia Na szlaku Krutyni ujrzymy malownicze mazurskie



Krutynia to szlak uznawany za jeden z najpięk-niejszych szlaków nizinnych Europy. Jest bardzociekawy i zróżnicowany, przebiega przez Puszczę Piską , a od Jez. Mokrego także przez MazurskiPark Krajobrazowy. Długość szlaku wynosi 102km, w tym 60 km to woda stoją ca. Na całej trasieznajduje się ciekawa ora i fauna. Nie jest rzadko-

ścią spotkanie na trasie spł ywu orła bielika lub orłaprzedniego. Warto zwrócić uwagę na występują ce

w wodzie gą bki i krasnorosty tworzą ce na kamie-niach „krwawe plamy”. Brzegi porośnięte wspa-niał ymi dębami i wysokimi sosnami. Szlak prowa-dzi przez kilkanaście jezior połą czonych krótkimirzekami (strugami), objętych wspólnym mianemrzeki Krutyni.

57

domki, urokliwie pochylają ce się nad wodą , prze-pł yniemy przez pola nenufarów, zobaczymy rezer-

wat Czapli Siwej, Królewskiej Sosny i Pł ywają cychWysp, spotkamy się oko w oko nie tylko z wilkami

w Parku Dzikich Zwierzą t w Kadzidłowie, a duż ymprzeż yciem będzie obejrzenie ikonostanu w klasz-torze starowierców w Wojnowie. Przepł yniemyprzez dziewięć jezior i złoż ymy wizytę ostatniemu

Królowi Galindów, którego posiadłości rozcią gają się na iznockim brzegu Krutyni.

58

TRASA SZLAKU 64,00 km Krutyń, wieś66 00 k K t ń ki Pi k i ś



0,00 km Począ tek szlaku w Sorkwitach nad Je-ziorem Lampackim2,50 km Jezioro Lampasz połą czone cieśniną zJeziorem Lampackim6,50 km Wypł yw z Jeziora Lampasz rzeki Sobie-panki (1,5 km)8,00 km Jezioro Kujno

9,50 km Wypł yw z Jeziora Kujno rzeki Grabów-ki (1,5 km)11,00 km Jezioro Dłużec14,50 km Odpł yw długości 0,5 km łą czą cy Jezio-ro Dłużec z Jeziorem Biał ym15,00 km Jezioro Białe18,00 km Wypł yw z Jeziora Białego rzeki Dą -brówki (1,5 km)19,50 km Jezioro Gant22,50 km Wypł yw z Jeziora Gant rzeki Babięc-kiej Strugi (8,5 km)24,00 km Z prawej ujście rzeki Tejsy (Babięta,Babant) długości ok. 10 km, wypł ywają cej z jeziorBabięty Wielkie i Małe27,00 km Babięta, wieś nad Babięcką Strugą 31,00 km Jezioro Zyzdrój Wielki35,00 km Jezioro Zyzdrój Mał y37,00 km Wypł yw z Jeziora Zyzdrój Mał y rzekiZyzdrój (2,5 km)39,50 km Jezioro Spychowskie, Stanica WodnaSpychowo

41,50 km Począ tek Spychowskiej Strugi wypł y- wają cej z Jeziora Spychowskiego46,50 km Jezioro Zdrużno47,50 km Jezioro Uplik50,00 km Jezioro Mokre, wieś Zgon58,50 km Jezioro Krutyńskie61,50 km Począ tek rzeki Krutyni wypł ywają cej zJeziora Krutyńskiego

„ Jest dąb nad Mukrem,na wschodnim brzegu

jeziora. Idąc od Zgonuna pierwszym cyplu stoituż nad wodą - olbrzymtysiącletni, mocno wpar-ty w ziemię, szeroko roz-rosły. Pamięta on całą hi-storię tej ziemi i dziej ludumazurskiego. Gdybyprzemówił kiedyś ludz-kim głosem, ileż wspa-niałych tajemnic mógłbyzdradzić, ileż odkryłbypiękna przeszłości, iluż ludziom przypomniałbyto, o czym niektórzy z nichnie chcą pamiętać! Dąbtysiącletni szumi językiempuszczy i tylko ten, ktopotra słuchać rozumie

jego dębową mowę.”

„Jest dąb nad Mukrem”Karol Małłek

59

Na szlaku znajduje się 8stanic wodnych PTTK:Sorkwity, Bieńki, Babię-ta, Spychowo, Zgon,Krutyń, Ukta, NowyMost i 2 ośrodki turystykiwodnej PTTK w Kamie-

niu i Rucianym Nidzie.Obiekty PTTK dyspo-nują miejscami nocle-gowymi w domkach,pawilonach oraz napolu namiotowym, bazą gastronomiczną (jadło-dajnie, kawiarnie) orazwypożyczalnią sprzętuturystycznego: kajaki,kanu, łodzie wiosłowe,łodzie rybackie, rowerygórskie, żaglówki.

66,00 km Krutyński Piecek, wieś69,00 km Rosocha, wieś72,00 km Wojnowo, wieś staroobrzędowcównarodowości rosyjskiej. Nad brzegiem rzeki mał yklasztor żeński.76,00 km Ukta, wieś na trasie Mrą gowo - Rucia-ne - Nida - Mikołajki82,50 km Z lewej osada Nowy Most

85,50 km Jezioro Gardyńskie87,50 km Jezioro Jerzewko89,50 km Rzeka Krutynia, zwana tu również Iznotą lub Czarną Rzeką . Na brzegu wieś Iznota91,00 km Jezioro Bełdany

60



Dobij kajakiem do brzegów Ś więtej LipkiSzlak kajakowy rzeki Dajny

Zakończenie spł ywu stanowi jednocześnie po-czątek trasy zwiedzania Perły baroku” – słynnej



Szlak kajakowy rzeki Dajny umożliwia odbycie podróż y kajakiem od Pie-cek, przez Mrą gowo, aż do Ś więtej Lipki. Długość szlaku to niecałe 33 km.Prowadzi on przez 9 jezior Pojezierza Mrą gowskiego (Wą giel, Wierzbow-skie, Czos, Czarne, Kot, Juno, Kiersztanowskie, Śpigiel, Dejnowa).

Szlak przeznaczony jest dla wprawionych kajakarzy z uwagi na kilka d łu-

gich przenosek i wystają ce z dna rzeki kamienie. Rekompensat

ą za utrud-nienia są malownicze krajobrazy, pośród których meandruje Dajna.

Szlak kajakowy rzeki Dajny

65

Święta Lipka to sławneSanktuarium Maryjne.Jest obiektem zabytko-wym niezwykłej wartości,zaliczanym do najwspa-nialszych okazów póź-nego baroku w Polsce.Zespół architektonicznyzłożony z kościoła, kruż-

ganku i klasztoru, posia-da zachowaną w stanieprawie nie zmienionymbogatą i różnorodną de-korację.

czą tek trasy zwiedzania „Perł y baroku sł ynnejś wią tyni i kompleksu klasztornego Ś więtej Lipki.Sanktuarium Maryjne w Ś więtej Lipce jest najcen-niejszym zabytkiem architektury barokowej północ-no-wschodniej Polski, które już od średniowieczaprzycią gało pielgrzymów nie tylko z Prus i Warmii,ale nawet z dalekich stron Polski i zagranicy. W sk ładkompleksu klasztornego wchodzi bazylika, krużgan-

ki i dom zakonny ojców Jezuitów. Na kościelny dzie-dziniec wchodzi się przez barokową „Zieloną bra-mę” z pierwszej połowy XVIII wieku. Największą atrakcją bazyliki są barokowe organy z ruchomymigurkami, wykonane w 1721 r. Na ołtarzu głównymznajduje się obraz Matki Boskiej Ś więtolipskiej.



Na rowerze, na spacerzeM t j i k i j i k j

Trasa zielona ”Wokół jeziora Juno” (dł. 21 km). Trasa jest bardzo malow-nicza Rozpoczyna się w Mrągowie i łączy największe atrakcje najbliższej



Mazury to najpiękniejszy region naszego kraju.Urokliwa przyroda i wiele malowniczych ścieżekzachęcają do uprawiania turystyki rowerowej i pie-szej.

Ziemia Mrą gowska to atrakcyjny region tury-styczno-krajoznawczy. Naszym atutem są przede

wszystkim malownicze, czyste jeziora, jak również urozmaicony krajobraz, rozległe lasy z licznym re-zerwatami, zabytki, muzea oraz bogata oferta kul-turalna. Pofałdowana rzeźba terenu, niezbyt dłu-gie, ale często zaskakują co strome zjazdy dodają emocji jeździe na rowerze.

Charakter Mazur sprawia, że jazda rowerem gór-skim lub turystycznym może dodać wiele wrażeń przy poruszaniu się po tej czarodziejskiej krainie.Dotrzemy nim łatwo do najciekawszych zaką tków

– tam gdzie turyści zmotoryzowani nigdy nie doja-dą . Tylko poruszają c się rowerem poczujemy praw-dziwą swobodę.

Mamy przepiękne drogi o różnej nawierzchni (as-faltowej, gruntowej, ż wirowej, utwardzonej itd.)

wspaniale nadają ce się dla rowerzystów i piechu-rów, które często prowadzą krętymi zielonymi ale-

jami. Mamy dużo przepięknych ścieżek rowerowych, które sukcesywnie znakujemy.

69

nicza. Rozpoczyna się w Mrą gowie i łą czy największe atrakcje najbliższejokolicy. Najpierw udajemy się do Miasteczka Westernowego Mrongovil-le. Następnie starą trasą wą skotorówki do Popowa Salęckiego i Szest-na. W Szestnie możemy zwiedzić ruiny zamku krzyżackiego oraz kościół gotycki z oryginalnym późnorenesansowym i barokowym wyposażeniem.Klucz można znaleźć w sklepie po drugiej stronie ulicy. Następnie udaje-my się przez Kiersztanowo do Polskiej Wsi. Z drogi rozcią ga się wspania-ł y widok na jezioro Juno.

Niebieska „Duża pętla mrą gowska” (dł. 29 km). Szlak rozpoczyna się i koń-czy w Mrą gowie. Łą czy miejscowości turystyczne: Mrą gowo, Wierzbowo,Ża-bieniec, Jakubowo, Probark. Skracają c trasę można okrąż yć jezioro Czos.

Pieszy „Szlak pięciu jezior” koloru czerwonego (dł. 6,5 km). Ma-lowniczy szlak biegnie wzdłuż jezior połą czonych strugami: Ko-ciołek, Głębokie, Średnie, Piecuch, staw rybny. Rozpoczyna się

w Marcinkowie, a kończy w Polskiej Wsi. Dojechać i wrócić ze szlaku moż-na korzystają c z komunikacji miejskiej. Trasa w większości przebiega tere-nami leśnymi.

Czerwona trasa narciarstwa biegowego w Parku Słowackiego w Mrą gowie(dł. 2,5 km). Park Słowackiego był i nadal jest jednym z ulubionych miejscspacerowych Mrą gowian. Pętla przebiega niedaleko parkingu leśnego przydrodze w kierunku K ętrzyna.

Niebieski pieszy „Szlak im. Melchiora Wańkowicza” (dł. 59 km). Jest tonajbardziej znany i najdłuższy szlak pieszy Ziemi Mrą gowskiej. Rozpoczy-na się w Sorkwitach, przebiega wzdłuż rzeki Krutyni, kończy się w mazur-skiej miejscowości Krutyń.

Żółty pieszy „Szlak im. Karola Małłka” (dł. 20 km). Szlak łą czy miejscowość

Krutyń z leśniczówką Pranie. W leśniczówce znajduje się muzeum poś wię-cone Konstantemu Ildefonsowi Gałczyńskiemu. Ten znany poeta spędzał tu wakacje w latach 1950 – 1953. Po drodze przechodzimy przez RezerwatKrólewska Sosna. Jest on położony w Mazurskim Parku Krajobrazowym.Rezerwat ten powstał dla ochrony typowego drzewostanu Puszczy Piskieji boru mieszanego. Uroku rezerwatowi dodają jeziorka dystroczne z pł y-

wają cymi wyspami.

Ziemia Mrą gowska na jesień i zimę Czarodziejka na jeziorach.



Mazury pokornieją wobec innych regionów Polski, gdy kończy się gwarnyletni sezon turystyczny. Czy faktycznie jesienią i zimą należ y szerokim łu-kiem omijać mazurską krainę, bo nudno i smętnie po lecie?

Żagle, spacery i rowery…

To prawda, na plaż y już się nie wygrzejesz, w wodzie nie wyką piesz, za to

te same jeziora oferują Ci uroki żeglowania. A jak wiatr dmie w żagle jesie-nią …! I jaki widok drzew ubarwionych żółcią i czerwienią ! Wszak nie tylkoMazurzy wiedzą , że polska jesień najpiękniejsza na Mazurach.

A i pospacerować nadal możesz… Cieplejszy sweter, buty i kurtka i prze-mierzysz wzdłuż i wszerz lasy mazurskie. Oznakowanie tras spacerowychnie znika po lecie! Także miłośnicy rowerowych wycieczek nie będą się nu-dzić i nie zgubią dzięki specjalnie dla nich oznakowanych szlaków.

Aktywny wypoczynek na Ziemi Mrą gowskiej to m.in.:- żeglowanie- trasy spacerowe- trasy rowerowe- spł ywy kajakowe- wyprawy przyrodniczo-krajoznawcze

Obrodził y grzyby tej

jesieni!

Oprócz dmą cego

w żagle wiatrui tras turystycznych wiodą cych wśród płoną cych żółcią i czerwienią lasów,z pewnością jesienią nie brakuje na Ziemi Mrą gowskiej grzybów. Z grzy-bów można przyrzą dzić wiele smakowitych potraw. Prawdziwym raryta-sem jest popularny na Mazurach kotlet z kani. Więc jeśli szukasz grzybów,kontaktu z przyrodą i sposobu na dotlenienie organizmu i to w towarzystwieróżnorodnych form i barw jesieni, Mazury a w szczególności Ziemia Mrą -gowska są doskonał ym miejscem dla Ciebie.

Dla tego, kto pragnie ś więtego spokoju, spo-kojniejsza jesienią Ziemia Mrą gowska oferu-

je uroki wędkowania. A jezior obtych w rybymoc ogromna. Jeziora odgrywał y w ż yciu daw-nych mieszkańców mazurskiej ziemi ważną rolę. Dlatego też stał y się tematem wielu baśnii legend. Jedna z nich mówi o tym, że jesie-

nią , gdy pojawia się babie lato, po jeziorachna łódeczce z liścia olchy żegluje czarodziejka.To ona snuje nici babiego lata i oplą tuje nimiludzkie serca. Kogo zaś oplą czą nitki, ten za-

wsze wróci na Mazury i zawsze będzie za nimitęsknił.

Jak się szkolić i integrować, to tylko u nas!

Ziemia Mrą gowska oferuje obszerną bazę ho-telarską przystosowaną dla rm pragną cych

podszkolić umiejętności swoich pracowników.W ofercie kompetentna obsługa, doskonale przy-gotowane sale zaopatrzone we wszystkie potrzeb-ne szkoleniowcom materiał y, sprzęty i udogodnie-nia, do tego doskonałe zaplecze gastronomiczne...

A po trudach szkolenia, hotele oferują imprezyintegracyjne, pozwalają ce odpręż yć się, nabrać dosiebie zaufania, co z kolei daje lepsze zrozumienie

w zespole i lepsze wyniki w pracy.

Po zdrowie i urodę

SPA oznacza „Sanus per aquam”, czyli „Zdrowieprzez wodę”. Czego jak czego, ale na Mazurach

wody nie brakuje. Lecz jeśli nie jesteś morsem,dla którego sezon ką pielowy trwa cał y rok, sko-rzystaj z oferty przygotowanej specjalnie dla Cie-bie przez

72

ośrodki SPA i wellness. Połą czenie wypoczynku z zabiegami upiększają cy-mi i zjoterapeutycznymi, poprawia humor jak nic innego! Masaż leczni-



czy, ką piele solankowe, kapsuła SPA, aromaterapia, a nawet ką piele w kozimmleku. W końcu jak często masz okazje poczuć się jak Kleopatra?

Przezimuj zimę na Mazurach

Na Mazurach lepiej niż w górach! Już nie musisz jeździć w góry, by zaznać

przyjemności szusowania po ośnieżonych stokach. W ofercie zimowychMazur: stoki narciarskie, trasy biegowe, tory saneczkowe, lodowiska, kuli-gi, bojery – nuda zimą nie grozi. A mróz pięknie ubarwi czerwienią policzki.Zdrowie i uroda gwarantowane. Odwiedź koniecznie Ośrodek NarciarskiGóra Czterech Wiatrów koło Mrą gowa – www.gora4w.com.pl

73

Członkowie Lokalnej Organizacji Turystycznej „Ziemia Mrą gowska”

Jednostkiadministracjipublicznej

Gościńce

16. „Relax”, ul. Ś wierkowa 2, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 10 84, www.gosciniec.e-mazury.com pl



Jednostki administracji publicznej

1. Starostwo Powiatowe, ul. Królewiecka 60 A, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 01 50, www.powiat.mragowo.pl

2. Gmina Miasto Mrą gowo, ul. Królewiecka 60A, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 32 56, www.mragowo.pl

Stowarzyszenia

3. Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Turystyki Wiejskiej, ul. Zwycięstwa 34, 11-710 Piecki,tel. (89) 742 10 84, (89) 742 11 52

Firmy

4. Firma informatyczna „DoIT” Sp. z o.o., ul. Polska 47, 12-100 Szczytno, tel. (89) 624 3248, www.doit.com.pl

Organizatorzy turystyki

5. Biuro Turystyki Kajakowej „As-Tour”, Krutyń 4, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 14 30, 608319 014, www.splywy.pl

6. Stowarzyszenie przewoźników łodziami po rzece Krutynia „Perkun”, Krutyń 4, 11-710Piecki, tel. (89) 742 14 30, 601 650 669, www.krutynia.com.pl

7. Western City Mrongoville Sp. z o.o., ul. Mł ynowa 50, 11-700 Mrą gowo, tel. 665 440 888,500 775 599, www.mrongoville.pl

8. Całoroczny ośrodek sportowy G4W, Miejski Las 11, 11-700 Mrą gowo, tel. 506 141 528,

www.gora4w.com.pl 9. Biuro Usług Turystycznych „HATA”, ul. Wojska Polskiego 16/1, 11-700 Mrą gowo,

tel. (89) 741 42 86, 609 234 303, e-mail: [email protected]. Przewodnik turystyczny, ul. Moniuszki 18/28, 11-400 K ętrzyn, tel. (89) 751 36 48,

604 205 22911. Agencja Turystyki i Promocji Komtur, 11-735 Woźnice 74, tel. (87) 420 72 44

www.biesiady.com

Hotele

12. Hotel “Mercure Mrongovia Resort & SPA” ****, ul. Giż ycka 6, 11-700 Mrą gowo, tel.(89) 743 31 00, www.orbis.pl/mrongovia

13. Hotel „Anek” ***, ul. Roosevelta 25 A, 11-700 Mragowo, tel. (89) 742 71 20,

www.hotelanek.pl14. Hotel „Robert’s Port” ***, Żegluga Pasażerska Mikołajki, Stare Sady 4, 11-730Mikołajki, tel. (87) 429 8484, 502 452 011, www.hotel-port.pl

Pensjonaty

15. „Edyta”, ul. Laskowa 10, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 43 66, www.edytapensjonat.republika.pl

com.pl17. „Lech”, Kosewo 8, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 742 45 76, 600 762 259,

www.lech.mazury.info18. Folwark Łuknajno, Ł uknajno, 11-730 Mikołajki, tel. (87) 421 68 62,www.luknajno.pl

Usługi hotelarskie

19. Kompleks Wypoczynkowo-Konferencyjny „Mazur Syrenka”, Krutyń 36, 11-710 Piecki,tel. (89) 742 18 36, (89) 742 10 72, www.mazursyrenka.pl

20. Rybaczówka „Zielony Domek”, ul. Młodkowskiego 24, 11-700 Mrą gowo,

tel. (89) 742 56 68, www.zielonydomek.com.pl21. „Akurat”, Krzywe 10, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 36 93, www.akuratpensjonat.pl22. Willa „Błękitny Anioł”, Kiersztanowo 57, 11-700 Mrą gowo,

tel. (89) 741 52 62, 696 453 282, www.blekitny-aniol.eu23. „Nad stawem”, Nikutowo 11A, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 16 23, 501 083 36424. Stadnina koni Żabieniec,Żabieniec, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 32 94, 510 256 886,

www.zabieniec.com.pl25. „Pensjonat Wileński”, Agencja Kapitałowo - Rozliczeniowa S.A., ul. Wileńska 8 a,

11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 28 37, www.pensjonatwilenski.pl26. Dwór w Jełmuniu, Jełmuń, 11-731 Sorkwity, tel. 781 410 400, www.jelmundwor.pl

Pokoje gościnne

27. ul. Łą kowa 3/1, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 742 53 08, 502 452 053, www.ela.rose.pl

28. ul. Żurawia 1, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 37 35, www.mragowo.org29. ul. Krzywa 96, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 39 66, www.adriana.rose.pl30. „Apartamenty w zaciszu”, Stadnina Koni Zeł wą gi 87, 11-730 Mikołajki,

tel. 661 513 33631. ul. Łabędzia 32, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 69 9832. Dworek Groty, Mł ynowo 39, 11-700 Mrą gowo, tel. 605 539 61033. Mł ynowo 39A, 11-700 Mrą gowo, tel. 609 909 121, 661 211 558

Gospodarstwa agroturystyczne

34. Gospodarstwo Agroturystyczne „Maja”, Szklarnia 8, 11-710 Piecki,tel. (89) 742 13 10, www.maja.szklarnia.webpark.pl

35. Gospodarstwo Agroturystyczne „Pod Obłoczkiem”, Dłużec 23, 11-710 Piecki,

tel. (89) 742 19 39, www.mazury-online.pl36. Agroturystyka „U Bazylego”, Jędrychowo 5, 11-731 Sorkwity,tel. (89) 742 81 04, 603 297 074

37. „U Henia”, Polska Wieś 16, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 73 12, 695 725 77538. Dom gościnny, Borowe 31, 11-731 Sorkwity, tel. 694 314 44939. „Zagroda Cztery Wiatry”, Są dry 14, 11-700 Mrą gowo, tel. 605 440 671

Ośrodki wypoczynkowe

40. Ośrodek Wypoczynkowy Stanica Wodna Babięta, Babięta 43, 11-710 Piecki,tel. (89) 742 00 17, 608 509 498

41. Ośrodek Szkoleniowo – Wypoczynkowy „Wierzbowo” PWPW S.A., Wierzbowo 1,11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 33 71, www.wierzbowo.pl

Starostwo Powiatowe



Dane teleadresowe:

Lokalna Organizacja Turystyczna „Ziemia Mrą gowska”

Mrą gowskie Centrum Informacji Turystycznejul . Warszawska 2611-700 Mrą gowotel. 89 741 80 39e-mail:[email protected], [email protected] www.it.mragowo.pl

Centrum Kultury i Turystyki

ul. Warszawska 2611-700 Mrą gowotel. 89 743 34 50 www.ckit.mragowo.pl

Urzą d Miejski Mrą gowo

ul. Królewiecka 60A tel. 89 741 90 00 www.mragowo.pl

Urzą d Gminy Mrą gowo

ul. Królewiecka 60A tel. 89 741 29 24 www.bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/

Domki letniskowe

42. Domek letniskowy, Polska Wieś 1, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 00 96,+49 271 356 803

43. „U Marity i Janka”, Jędrychowo 29, 11-731 Sorkwity, tel. (89) 742 83 40, 603 418 340, www.jedrychowo29.superturystyka.pl

Pola biwakowe

44. Dłużec 6/1, 11-710 Piecki, tel. (89) 741 79 04, 502 556 742

Restauracje

45. Stacja Turystyczna „Krutynianka”, Krutyń 34, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 12 19, www.krutynianka.pl

46. Stołówka, ul. Wolności 2, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 50 5047. „Restauracja Mazurska”, Krutyń, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 14 40, (89) 742 52 17,

603 79 11 2548. Karczma „Potop”, ul. Roosevelta 22, 11-700 Mrą gowo, tel. (89) 741 32 00

ul. Królewiecka 60 A 11-700 Mrą gowotel. 89 741 01 50 www.powiat.mragowo.pl

Urzą d Miasta i Gminy Mikołajki

ul. Kolejowa 711-730 Mikołajki

tel. 87 421 90 50Wydział Promocji www.mikolajki.pl

Informacja turystyczna w Sorkwitach

Gminny Ośrodek Kultury w Sorkwitach

11-731 Sorkwity, ul. Olsztyńska 21A tel. 89 742 81 25 www.gminasorkwity.pl

Informacja Turystyczna w Pieckach

Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji “PEGAZ”

ul. Zwycięstwa 611-710 Pieckitel. 89 742 22 70 www.piecki.com.pl

Całoroczny Ośrodek Sportowy Góra 4 Wiatrów

Miejski Las 1111-700 Mrą gowotel. 506 141 528, 500 293 234www.gora4w.com.pl/

Western City Mrongoville

ul. Mł ynowa 5011-700 Mrą gowotel. 669 536 888, 609 820 777www.mrongoville.pl

Policja – 997

Pogotowie ratunkowe – 999

Straż Pożarna – 998

WOPR – Mazurskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe – 0 601 100 100

www.mazurskiewopr.pl

Mrągowo - przewodnik turystyczny

Documents

Transcript of Mrągowo - przewodnik turystyczny