11

Mowa ciała w pracy Mowa ciała w pracy nauczycielanauczyciela

Opracowanie : Ewa Boniecka, Agnieszka StańczakOpracowanie : Ewa Boniecka, Agnieszka Stańczak

Wołomin, 27.01.2014 r.Wołomin, 27.01.2014 r.

2

Mowa ciała Mowa ciała toto zespół niewerbalnych komunikatów nadawanychzespół niewerbalnych komunikatów nadawanych

i odbieranych przez ludzi na wszystkich i odbieranych przez ludzi na wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnieniewerbalnych kanałach jednocześnie

Informują one o podstawowych stanach Informują one o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec

rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, wykształceniu, samoocenie,wykształceniu, samoocenie,

cechach temperamentu (…). cechach temperamentu (…).

Dlaczego jest tak ważne pierwsze wrażenieDlaczego jest tak ważne pierwsze wrażeniew przypadku nowopoznanego ucznia, w przypadku nowopoznanego ucznia,

nowopoznanego nauczyciela ?nowopoznanego nauczyciela ?

3

W trakcie pierwszych 10 sekund , bez użycia słów, wyczytujemy w drugiej osobie wszystkie informacje zawarte w sygnałach niewerbalnych, jakie ta osoba w sobie zakodowała. Za pośrednictwem mowy ciała następuje weryfikacja i ocena, a wrażanie które w nas zostało będzie najprawdopodobniej towarzyszyć nam w dalszych kontaktach.

Zwracamy uwagę przede wszystkim na:

sylwetkę , co daje nam podgląd na poziom pewności siebie oczy, informują o autentyczności i szczerości

dłonie, odczytujemy zdenerwowanie ( zakłopotanie )

4

Komunikaty niewerbalne to :Komunikaty niewerbalne to : mimikamimika (wyraz twarzy); stany emocjonalne, postawy (wyraz twarzy); stany emocjonalne, postawy

pantomimikapantomimika (gesty); ilustracje wypowiedzi, ujawnianie (gesty); ilustracje wypowiedzi, ujawnianie zaangażowania w rozmowę tzw.zaangażowania w rozmowę tzw.ekspresja pantomimicznaekspresja pantomimiczna: :

emblematyemblematy – można zastąpić terminem werbalnym (na przykład – można zastąpić terminem werbalnym (na przykład pokazanie środkowego palca)pokazanie środkowego palca)

regulatoryregulatory – towarzyszą wypowiedzi (np. podanie ręki) – towarzyszą wypowiedzi (np. podanie ręki) ilustratoryilustratory – ilustrują wypowiedź (np. "taaaki duży") – ilustrują wypowiedź (np. "taaaki duży") adaptoryadaptory – pomagające przystosować się do sytuacji – pomagające przystosować się do sytuacji

(opanowanie emocji, przebywanie z ludźmi, zaspokojenie potrzeb - (opanowanie emocji, przebywanie z ludźmi, zaspokojenie potrzeb - dotykanie warg, drapanie się po karku, pocieranie nosa, dotykanie warg, drapanie się po karku, pocieranie nosa, poprawianie okularów itp.)poprawianie okularów itp.)

zachowania przestrzennezachowania przestrzenne i i relacje przestrzennerelacje przestrzenne– – sympatia/niechęć, pozycja społeczna. Dystans interakcjisympatia/niechęć, pozycja społeczna. Dystans interakcji

strefa intymnastrefa intymna (do 0,5 m) (do 0,5 m) strefa osobistastrefa osobista (do 1,2 m) (do 1,2 m) strefa społecznastrefa społeczna (do 3,5 m) (do 3,5 m) strefa publicznastrefa publiczna (do 7,5 m i więcej) (do 7,5 m i więcej)

5

► czynniki paralingwistyczneczynniki paralingwistyczne (ton głosu, tempo mowy, (ton głosu, tempo mowy, intonacja, przerwy, chrząknięcia, intonacja, przerwy, chrząknięcia, eeeeeeee, , mmmm...mmmm...) - stan ) - stan emocjonalnyemocjonalny

► powierzchownośćpowierzchowność (rodzaj ubrania, zegarki, kolczyki, (rodzaj ubrania, zegarki, kolczyki, makijaż, komórka, sygnety, buty itp.) – status, zawód, makijaż, komórka, sygnety, buty itp.) – status, zawód, samowyobrażeniesamowyobrażenie

► stany fizjologicznestany fizjologiczne (zapach, rumieńce, łzawienie oczu) (zapach, rumieńce, łzawienie oczu) - stan emocjonalny- stan emocjonalny

► budowa ciałabudowa ciała - np. szerokie plecy, mała głowa, silne - np. szerokie plecy, mała głowa, silne nogi, biodra wypięte do przodu, duże kości itp. - cechy nogi, biodra wypięte do przodu, duże kości itp. - cechy temperamentu i styl charakterutemperamentu i styl charakteru

► postawa ciałapostawa ciała (jak ciało stoi, siedzi itp.) – relacje (jak ciało stoi, siedzi itp.) – relacje interpersonalneinterpersonalne

► oczyoczy (ruchy oczu, odruch źreniczny i wielkość źrenic, (ruchy oczu, odruch źreniczny i wielkość źrenic, częstość mrugania, kierunek patrzenia, kontakt częstość mrugania, kierunek patrzenia, kontakt wzrokowy, wielkość oczu itp.) - ukierunkowanie uwagi, wzrokowy, wielkość oczu itp.) - ukierunkowanie uwagi, rodzaj wyobraźni (wzrokowiec, słuchowiec, kinestetyk), rodzaj wyobraźni (wzrokowiec, słuchowiec, kinestetyk), stan emocjonalny, przykrość-przyjemność, lubienie-stan emocjonalny, przykrość-przyjemność, lubienie-nielubienienielubienie

6

Jak odczytać osobowość człowieka na Jak odczytać osobowość człowieka na podstawie mowy ciała ?podstawie mowy ciała ?

Obserwacje grupy brytyjskich psychologów Obserwacje grupy brytyjskich psychologów (Dickinson, Aurey, Robson) dowodzą, że po tym jaki (Dickinson, Aurey, Robson) dowodzą, że po tym jaki układ nóg przyjmujemy podczas siedzenia można układ nóg przyjmujemy podczas siedzenia można uzyskać wiele cennych informacji o naszej naturzeuzyskać wiele cennych informacji o naszej naturze

Zadanie dla grupy: Proszę sprawdzić (bez Zadanie dla grupy: Proszę sprawdzić (bez poruszania się) poruszania się)

w jakiej pozycji są teraz w jakiej pozycji są teraz ułożone nogi ułożone nogi każdego z nas. każdego z nas.

Stopy na zewnątrz:Stopy na zewnątrz:osoba dynamiczna, zdecydowana, otwarta,osoba dynamiczna, zdecydowana, otwarta,

czasami mówiąca zbyt dużoczasami mówiąca zbyt dużo

7

Stopy do środka :Stopy do środka :osoba sumienna, punktualna, ale bez inicjatywy,osoba sumienna, punktualna, ale bez inicjatywy, nie wychodzi poza utarte schematy myślenia i nie wychodzi poza utarte schematy myślenia i

działania działania

8

Noga na nogę:Noga na nogę:osoba ambitna przyjazna dla innych,osoba ambitna przyjazna dla innych, dbająca o swoje sprawy materialne dbająca o swoje sprawy materialne

9

Stopy złączone:Stopy złączone:osoba skromna, skora do refleksji, osoba skromna, skora do refleksji,

bywa sztywna w towarzystwiebywa sztywna w towarzystwie

10

11

Mowa otwartej i zamkniętej Mowa otwartej i zamkniętej postawy ciałapostawy ciała

12

Jak odczytać postawę Jak odczytać postawę bezpieczeństwa u ucznia względem bezpieczeństwa u ucznia względem

nauczyciela na podstawie mowy nauczyciela na podstawie mowy ciała ?ciała ?

► Otwarta postawa ciała Otwarta postawa ciała ► Dobry kontakt wzrokowy Dobry kontakt wzrokowy ► Niewielkie napięcie mięśni, Niewielkie napięcie mięśni, ► Rozluźniona postawa ciała Rozluźniona postawa ciała ► Swobodne ramiona Swobodne ramiona ► Umiarkowane lub niskie natężenie ruchów Umiarkowane lub niskie natężenie ruchów ► Mniejsza ilość gestykulacji Mniejsza ilość gestykulacji ► Rozpięcie bluzy lub jej ściągnięcie (chłopcy) Rozpięcie bluzy lub jej ściągnięcie (chłopcy) ► Nogi swobodnie oparte o ziemię Nogi swobodnie oparte o ziemię ► Ręce luźno oparte o poręcze Ręce luźno oparte o poręcze ► Spokojny głos Spokojny głos

13

Postawa zamknięta nauczyciela Postawa zamknięta nauczyciela względem ucznia :względem ucznia :

Postawa zamknięta  powstaje wtedy, gdy Postawa zamknięta  powstaje wtedy, gdy tworzymy między sobą a rozmówca jakąś tworzymy między sobą a rozmówca jakąś

barierę. Jej elementem może być jakiś barierę. Jej elementem może być jakiś przedmiot. Nauczyciel może np. zasłaniać przedmiot. Nauczyciel może np. zasłaniać się trzymanym przed sobą dziennikiem, się trzymanym przed sobą dziennikiem,

książką. Jednak podstawowym sposobem książką. Jednak podstawowym sposobem tworzenia bariery (zamykania postawy ciała) tworzenia bariery (zamykania postawy ciała)

jest założenie rąk i nóg.jest założenie rąk i nóg.

14

Kiedy ciało sygnalizuje lęk lub wrogośćKiedy ciało sygnalizuje lęk lub wrogość??

Ręce splecione na piersi:Ręce splecione na piersi:zarówno u ucznia jak i u nauczyciela zarówno u ucznia jak i u nauczyciela

sugerują frustrację, negatywne sugerują frustrację, negatywne nastawienie psychiczne.nastawienie psychiczne.

15

Przykład: Nauczyciel proszący ucznia o wyjaśnieniePrzykład: Nauczyciel proszący ucznia o wyjaśnienie

nieodpowiedniego zachowania.nieodpowiedniego zachowania.

Rada: Rada: Należy dać się wypowiedzieć osobie, nie Należy dać się wypowiedzieć osobie, nie przerywać przerywać jej toku myślenia, taka jej toku myślenia, taka pozycja grozi „wybuchem” pozycja grozi „wybuchem” jeszcze jeszcze większych negatywnych emocji.większych negatywnych emocji.

16

Typowa mowa ciała wiążąca się z Typowa mowa ciała wiążąca się z napięciem, niepewnością i poczuciem napięciem, niepewnością i poczuciem

braku bezpieczeństwa u ucznia:braku bezpieczeństwa u ucznia:

► Zamknięta postawa ciała (bariery z rąk lub nóg) Zamknięta postawa ciała (bariery z rąk lub nóg) ► Odchylenie do tyłu Odchylenie do tyłu ► Wycofanie się, odsuwanie się od drugiej osoby Wycofanie się, odsuwanie się od drugiej osoby ► Unikanie kontaktu wzrokowego Unikanie kontaktu wzrokowego ► Napięte mięśnie Napięte mięśnie ► Niewygodna postawa ciała Niewygodna postawa ciała ► Spięte ramiona Spięte ramiona ► Szybkie, nerwowe ruchy Szybkie, nerwowe ruchy ► Duża ilość gestykulacji Duża ilość gestykulacji ► Ściąga usta Ściąga usta ► Duża ilość Duża ilość adaptatorówadaptatorów (np. głaskanie się po ramionach, (np. głaskanie się po ramionach,

zagryzanie palców, sprawdzanie czy naszyjnik jest na miejscu, zagryzanie palców, sprawdzanie czy naszyjnik jest na miejscu, itp.) itp.)

17

Typowa mowa ciała wiążąca się z Typowa mowa ciała wiążąca się z lękiemlękiem

► Częste mruganie powiekami Częste mruganie powiekami ► Zwilżanie warg (np. poprzez oblizywanie) Zwilżanie warg (np. poprzez oblizywanie) ► Wiercenie się na krześle Wiercenie się na krześle ► Drganie nóg Drganie nóg ► Zagryzanie palców Zagryzanie palców ► Zagryzanie warg Zagryzanie warg ► Zagryza końce włosów lub palce Zagryza końce włosów lub palce ► Skubie dłonie Skubie dłonie ► Ściskanie, wykręcanie dłoni Ściskanie, wykręcanie dłoni ► Chrząkanie, przeczyszczanie krtani Chrząkanie, przeczyszczanie krtani ► Załamania głosu Załamania głosu ► Ciężki, szybki oddech Ciężki, szybki oddech

Jak rozpoznać, że uczeń (nauczyciel) kłamie Jak rozpoznać, że uczeń (nauczyciel) kłamie ? ?

Jeśli mówisz, a rozmówca zakrywa usta, oznacza to że Jeśli mówisz, a rozmówca zakrywa usta, oznacza to że uważa że mówisz nieprawdę. Kłamstwo można wykryć uważa że mówisz nieprawdę. Kłamstwo można wykryć

też, gdy, odwracamy wzrok, dotykamy szyi.też, gdy, odwracamy wzrok, dotykamy szyi.

18

19

Jak nauczyciel może budować autorytet, Jak nauczyciel może budować autorytet, korzystając z komunikatów płynących z korzystając z komunikatów płynących z

ciała ciała ??

► Doskonałe przygotowanie do każdej lekcjiDoskonałe przygotowanie do każdej lekcji► Pewność siebiePewność siebie► Otwarta postawa ciałaOtwarta postawa ciała► Trzymanie się ustalonych zasadTrzymanie się ustalonych zasad► Pilnowanie terytoriumPilnowanie terytorium

Dziękujemy Dziękujemy

za uwagę!za uwagę!

mgr Ewa Bonieckamgr Ewa Boniecka

mgr Agnieszka mgr Agnieszka StańczakStańczak

20