Skrypt – Rynki Finansowe

1. Płynne rynki finansowe – rynki, na których duża liczba uczestników zapewnia łatwość i niskie koszty zawierania transakcji. Płynne rynki są względnie bezpieczne, dlatego, że stwarzają możliwość szybkiego pozbycia się aktywów, których cena zmienia się w sposób niekorzystny. Płynny rynek to taki, z którego można wycofać się bez poniesienia dużej straty. Płynności rynków sprzyja działalność animatorów rynku (market makers), ponieważ instytucje będące animatorami rynku podają stałe ceny zakupu i sprzedaży, po których zobowiązują się zawierać transakcje.

Spekulacja jest czynnikiem sprzyjającym płynności rynków finansowych, ponieważ zwiększa liczbę transakcji zawieranych na rynku. Ponieważ spekulacja podtrzymuje płynność rynków finansowych to jest ona też czynnikiem, który pośrednio ułatwia wzrost gospodarczy.

Obecnie rozwój rynków finansowych następuje poprzez: zwiększanie się liczby płynnych rynków finansowych, dynamiczny rozwój rynków instrumentów pochodnych, wzrost znaczenia rynków kapitałowych w pośrednictwie finansowym

Zalety rynków finansowych:

a. Inwestorzy na tych rynkach chętniej podejmuję ryzyko inwestowania w nowe branże (rynek kapitałowy)

b. Inwestorów na tych rynkach bardziej interesują perspektywy rozwoju spółek (rynek kapitałowy)

c. Przewaga rynku akcji nad bankami. Rynek akcji jako mechanizm alokacji oszczędności nie wymaga od przedsiębiorstwa żadnego zastawu, jaki jest wymagany przez banki podczas udzielani kredytów.

Bąbel spekulacyjny – tworzy się, gdy inwestorzy zaczynają myśleć w sposób stadny. Ogólnie podczas swojej działalności na rynku kapitałowym inwestorzy raczej dobrze identyfikują firmy mające dobre perspektywy rozwojowe. Spowodowane jest to tym, że z powodu dużej liczby inwestorów ich indywidualne błędy oceny tych perspektyw się znoszą, a odzwierciedlona w cenach akcji średnia oczekiwań inwestorów dobrze określa wartość poszczególnych spółek . Jednakże, gdy inwestorzy zaczynają myśleć w sposób stadny ich błędne oceny perspektyw rozwojowych spółek kumulują się zamiast wzajemnie się znosić.

Płynność – zdolność do pokrywania bieżących płatności

Wypłacalność – długookresowa zdolność do osiągania zysków i uniknięcia bankructwa.

2. Rodzaje rynków finansowych

a. Rynek pieniężny – umożliwia zarządzanie płynnością, czyli dostosowywanie posiadanego przez daną spółkę zapasu gotówki do jej bieżących potrzeb płatniczych. Na rynku pieniężnym można pożyczyć brakujące przejściowo środki płatnicze, oraz ulokować ich chwilowy nadmiar. Główną rolę na rynku pieniężnym odgrywają banki. W bankach można zaciągnąć krótkoterminowe pożyczki i ulokować przejściowy nadmiar środków

Alternatywą dla banków na rynku pieniężnym jest rynek repo , na którym można zaciągnąć krótkoterminowe pożyczki i dokonać krótkoterminowych lokat, przeprowadzając jednocześnie dwie przeciwstawne transakcje zakupu i sprzedaży obligacji. Jedna z nich dokonywana jest na rynku kasowym (transakcje zawierane są z natychmiastową data realizacji), a druga na rynku terminowym ( data transakcji odsunięta w czasie)

Mechanizm zaciągania pożyczki na rynku repo: Aby zaciągnąć krótkoterminową pożyczkę na rynku repo należy sprzedać obligacje na rynku kasowym i jednocześnie kupić transakcje na rynku terminowym. Odkupując obligacje spłacamy zaciągniętą pożyczkę.

Mechanizm krótkoterminowej lokaty na rynku repo: Aby dokonać krótkoterminowej lokaty na rynku repo należy kupić obligacje w transakcji kasowej i jednocześnie sprzedać je w transakcji terminowej. Odsprzedając obligacje wycofujemy lokatę.

Oprocentowanie krótkoterminowych pożyczek(lokat) na rynku repo to różnica cen obligacji na ryku kasowym i terminowym. (oczywiście ceny obligacji na rynku terminowym są wyższe, bo istnieje premia za ryzyko)

Ogólnie: Aby rozpoznać, czy dokonujemy pożyczki, czy lokaty należy rozpoznać pierwszy przepływ pieniężny. Jeżeli najpierw dostajemy pieniądze (w wyniku sprzedaży obligacji) to znaczy, że zaciągamy pożyczkę, a jeżeli najpierw to my płacimy (kupujemy obligacje) to znaczy że dokonujemy lokaty.

Transakcje zawierane na rynku pieniężnym mają krótkie terminy zapadalności: od 1 dnia do 3 miesięcy. Formą zaciągania na rynku pieniężnym pożyczek na dłuższe terminy jest emisja krótkoterminowych papierów dłużnych.

b. Rynek kapitałowy – oferuje instrumenty umożliwiające lokowanie i pozyskiwanie kapitału. Przedsiębiorstwa zdobywają kapitał emitując akcje i obligacje.

Akcje – papiery wartościowe, których nabywcy stają się udziałowcami emitujących je spółek. Dają prawo do udziału w zyskach i głosowaniu w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Obligacje – papiery dłużne. Emitent obligacji pożycza pieniądze na rynku finansowym.

c. Rynek instrumentów pochodnych – rynek umożliwiający zabezpieczanie się przed ryzykiem niekorzystnych zmian cen papierów wartościowych i kursów walut.

Grupy instrumentów pochodnych:

- Kontrakty terminowe i transakcje zamiany (tzw. Swapy) – umożliwiają one „zakładanie się” o to, w którą stronę zmieni się kurs akcji, kurs walutowy, lub stopa procentowa. Aby zabezpieczyć się przed ryzykiem należy „założyć się’, że cena zmieni się dla nas niekorzystnie. Wtedy wygrana z „zakładu” zrekompensuje nam straty poniesione w wyniku zmiany cen

- Opcje – mają charakter podobny do polis ubezpieczeniowych. Kupując je uzyskujemy prawo do wypłaty „odszkodowania” za straty jakie ponieśliśmy w wyniku niekorzystnej zmiany ceny . Opcje sprzedaży (put) umożliwiają otrzymanie przez nas rekompensaty za spadek cen dobra (dobra bazowego) na jakie opiewa opcja. Opcje kupna (call) umożliwiają prawo do otrzymania rekompensaty za wzrost ceny dobra, na które opiewa opcja.

Strukturyzowane instrumenty pochodne to instrumenty pochodne, które są dostosowane do zindywidualizowanych potrzeb instytucji, które je kupują.

d. Rynek walutowy – rynek, na którym wymienia są waluty. Instytucje specjalizujące się w transakcjach wymiany walut na tym rynku to banki inwestycyjne i komercyjne. 90% transakcji na tym rynku to transakcje spekulacyjne. W transakcjach spekulacyjnych na rynku walutowym specjalizują się fundusze arbitrażowe (hedge funds)

3. Pośrednicy finansowi:

a. Banki komercyjne – ich dochody z tradycyjnej działalności ostatnimi czasy maleją. Dlatego dużą rolę w bankach komercyjnych zaczynają odgrywać tzw. dealing roomy – czyli departamenty, w których przeprowadzane są transakcje związane z zarządzaniem ryzykiem, płynnością, a także spekulacja i transakcje inwestycyjne.

b. Banki inwestycyjne – banki, które doradzają instytucją, dokonującym inwestycji na rynku kapitałowym. Specjalnością banków inwestycyjnych jest oferowanie złożonych instrumentów pochodnych.

c. Inwestorzy instytucjonalni – czyli towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne i inwestycyjne. Kupują one akcje i obligacje emitowane przez przedsiębiorstwa. Fundusze emerytalne i towarzystwa ubezpieczeniowe stać na utrzymanie dużych portfeli akcji i obligacji, ponieważ posiadają długoterminowe źródła finansowania w postaci składek. Fundusze inwestycyjne wprawdzie nie posiadają tego źródła (wpłaty klientów mogą być w każdej chwili wycofane), ale także stać je na utrzymane dużych portfel, ponieważ nie gwarantują one swoim klientom wypłat w określonej z góry wielkości – czyli przenoszą ryzyko inwestycyjne na swoich klientów.

d. Fundusze arbitrażowe – zajmują się krótkoterminową spekulacją. Stosunkowo często dokonują przeciwstawnych transakcji arbitrażowych w celu zmniejszenia ryzyka podejmowanych transakcji spekulacyjnych. Jednakże dokonywanie przeciwstawnych transakcji zabezpiecza tylko przed ryzykiem rynkowym wynikającym z losowego charakteru wahań cen na rynkach finansowych. Fundusze arbitrażowe podejmują często inny rodzaj ryzyka stosując dźwignie finansowe.

Czynniki rozwoju rynków kapitałowych –przede wszystkim fakty, że duże przedsiębiorstwo posiadające odpowiedni rating może na drodze emisji obligacji uzyskać pożyczkę tańszą niż gdyby miała ją zaciągać w banku.

4. Ceny instrumentów finansowych:

a. Obligacje – cena obligacji odzwierciedla zdyskontowaną wartość przyszłych strumieni płatności . wzór na cenę obligacji to:

P=W n

(1+k )

Gdzie:

P- cena

Wn – wartość nominalna

K –stopa zwrotu z obligacji (dyskonto)

Ceny obligacji rosną pod wpływem spadku długoterminowych stóp procentowych, a sap dają pod wpływem wzrostu długoterminowych stóp procentowych ( co jest logiczne, bo jeżeli stopy procentowe rosną to oprocentowanie obligacji rośnie, więc ich cena spada)

b. Akcje – istnieje model wyceny akcji stworzony przez William Sharpa (model CAPM, który odzwierciedla relację zmienności stopy zwrotu z danej akcji do zmienności stopy zwrotu z portfela rynkowego) . Poza tym jest jeszcze ogólny wzór, który mówi:

P=∑ D

(1+k )t

Gdzie:

P –cena akcji

D- wartość oczekiwanej dywidendy

K – stopa dyskonta

Model CAPM:

E(r)-rf =(beta)*E(rm- rf)

Gdzie:

E(r) – oczekiwana stopa zwrotu z (danej) akcji

Rf – stopa zwrotu wolna od ryzyka

Rm – stopa zwrotu z portfela rynkowego

E(rm- rf) – oczekiwana nadwyżka stopy zwrotu z portfela rynkowego w stosunku do stopy zwrotu wolnej od ryzyka

Beta – ryzyko

Ogólnie model ten mówi, że istnieje liniowy związek między oczekiwaną stopą zwrotu z akcji a ryzykiem. Jeżeli chcemy wyższej stopy zwrotu to musimy zaakceptować wyższe ryzyko . Portfel rynkowy – to portfel, którego struktura odzwierciedla relacje podaży poszczególnych papierów na danym rynku. Portfel rynkowy charakteryzuje optymalna relacja oczekiwanej stopy zwrotu do ryzyka. Papiery mające betę > 1 – papiery agresywne, a papiery mające betę < 1 – papiery defensywne.

Wszystkie te zależności można przedstawić na wykresie, na którym stopa zwrotu wolna od ryzyka jest przedstawiona jako wysokość tego oddalenia funkcji (linii instrumentów rynku kapitałowego) od początku układu współ. Beta to kąt nachylenia tej linii. Dla beta = 1 mamy stopę zwrotu z portfela rynkowego.

Ale: Istnieją anomalie cenowe, czyli sytuacje, w których można uzyskać wyższą stopę zwrotu niż wyjaśniałoby to podejmowane ryzyko. Wyszukiwaniem anomalii cenowych zajmują się aktywnie zarządzane fundusze inwestycyjne. Fundusze te mogą przynosić krótkookresowo ponadprzeciętne zyski, ale w długim okresie przynoszą niższą stopę zwrotu niż fundusze zarządzane pasywnie (wynika to z kosztów transakcyjnych -0 na giełdzie każda transakcja kosztuje, a nie zawsze uda się znaleźć anomalie).

5. Ceny na rynku terminowym

a. Kontrakty terminowe – na początek banalne – różnice ceny akcji na rynku kasowym i terminowym - F = S(1-i), gdzie i to stopa procentowa, S-cena akcji na rynku kasowym, a F – cena akcji na rynku terminowym.

b. Transakcje terminowe na rynku walutowym tzw. Transakcje FX Forward – przykład z Ferrari. Transakcja FX Forward zobowiązuje jedną stronę do sprzedaży, a drugą do zakupu w określonym terminie w przyszłości waluty po określonym kursie. Rozliczenie transakcji następuje w terminie późniejszym niż dwa dni robocze od daty jej zawarcia. FX forward może być rozliczony poprzez dostawę wymienianych walut lub różnicowo (NDF - non-delivery forward, CFD – contract for difference). FX forward jest pozycją pozabilansową. Zakładamy, że sprzedajemy klientowi dolary na rynku terminowym:

FPLN /USD=SPLN /USD∗1+iPLN

1+iUSD

Gdzie: F(PLN/USD) – kurs terminowy złotego do dolara, S(PLN/USD) – kurs kasowy złotego do dolara, i – oprocentowanie odpowiednio dolarów i złotych.

Przykład z ćwiczeń – chcemy za rok kupić ferrari za 1mln $. Niech: spot $=2,5zł $Libor=4% Wibor=6,5%

Ile potrzebowałbyś $ gdybyś kupił je na spot?$1mln/(1+4%) = $961.583,46 – czyli dzielimy 1mln na stopę procentową libor.

Ile musiałbyś za nie zapłacić?

$961,583 × 2,5zł/$ = 2.403.846,15zł

Skoro je pożyczasz, to ile musiałbyś mieć za rok?2.403.846,15zł × (1+6,5%)=2.560.096,15zł

Sprzedaż trzymiesięcznych bonów skarbowych za 3 miesiące – czyli kupujemy bonty sześciomiesięczne i dostarczamy je klientowi za 3 miesiące. Terminowa stopa procentowa tych bonów to

naleznosci w walucie obcej to długa pozycjawalutowa_ przynosi zyski (straty) w przypadku aprecjacji(deprecjacji) waluty obcej• zobowiazania w walucie obcej to krótka pozycjawalutowa_ przynosi zyski (straty) w przypadku deprecjacji(aprecjacji) waluty obcej