Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie...

26
SYSTEM IFORMACJI PRZESTRZEEJ GEO-IFO ® V wer. 2010 Model przestrzenny terenu - DTM Podręcznik Użytkownika SYSTHERM INFO Sp. z o.o., ul. Janickiego [WIEPOFAMA], 60-542 Poznań tel.: (061) 848 03 52, 846 20 80 fax: (061) 848 03 53, 846 20 89 E-mail: [email protected] http://www.systherm-info.pl/

Transcript of Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie...

Page 1: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

SYSTEM I�FORMACJI PRZESTRZE��EJ

GEO-I�FO® V wer. 2010

Model przestrzenny terenu - DTM Podręcznik Użytkownika

SYSTHERM INFO Sp. z o.o., ul. Janickiego [WIEPOFAMA], 60-542 Poznań

tel.: (061) 848 03 52, 846 20 80 fax: (061) 848 03 53, 846 20 89

E-mail: [email protected] http://www.systherm-info.pl/

Page 2: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Copyright © 2008 SYSTHERM I�FO Sp. z o.o.

Wszelkie prawa zastrzeżone

Kopiowanie, reprodukowanie, tłumaczenie, przenoszenie na inny nośnik informacji lub

zmiana formy na czytelną maszynowo tak całości, jak i części niniejszej publikacji jest

niedozwolone bez pisemnego zezwolenia udzielonego przez SYSTHERM INFO Sp.

z o.o.

SYSTHERM INFO Sp. z o.o. DOSTARCZAJĄC PRODUKT “TAKI JAKI JEST” NIE UDZIALA GWARANCJI I NIE UWZGLĘDNIA REKLAMACJI, ZARÓWNO WYRAŻONYCH JAK I SUGEROWANYCH, DOTYCZĄCYCH MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA GO W OKREŚLONYM CELU.

W ŻADNYM WYPADKU SYSTHERM INFO Sp. z o.o. NIE PRZYJMUJE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SZKODY, RÓWNIEŻ PRZYPADKOWE, I EWENTUALNE SKUTKI UBOCZNE MAJĄCE ZWIĄZEK LUB MOGĄCE WYNIKAĆ Z ZAKUPU LUB KORZYSTANIA Z NINIEJSZYCH MATERIAŁÓW. WYŁĄCZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ SYSTHERM INFO Sp. z o.o., NIEZALEŻNIE OD FORMY DZIAŁANIA, NIE PRZEKROCZY CENY ZAKUPU PRZEDSTAWIONYCH TUTAJ MATERIAŁÓW.

SYSTHERM INFO Sp. z o.o. zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian

i ulepszania swoich produktów bez uprzedniego powiadomienia. Niniejsza publikacja

przedstawia stan produktu w chwili jej utworzenia, i może nie odzwierciedlać stanu

produktu w dowolnym czasie w przyszłości.

Znaki towarowe SYSTHERM INFO Sp. z o.o.

Następujące nazwy są zastrzeżonymi znakami towarowymi SYSTHERM INFO Sp.

z o.o.: GEO-INFO.

Następujące nazwy są znakami handlowymi SYSTHERM INFO Sp. z o.o.: GEO-INFO

delta, GEO-INFO omega.

Wszystkie inne nazwy handlowe i towarów występujące w niniejszej publikacji są

zastrzeżonymi znakami towarowymi lub nazwami zastrzeżonymi odnośnych właścicieli.

Poznań, 15 stycznia 2010r.

Page 3: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Spis treści 3

SPIS TREŚCI

Spis treści

Spis treści ........................................................................................................................................................................... 3 Spis treści ................................................................................................................................. 3 Spis rysunków.......................................................................................................................... 4

Opracowanie wysokościowe .............................................................................................................................................. 5 Model przestrzenny terenu....................................................................................................... 5

Tworzenie modelu terenu (DTM)....................................................................................... 5 Zarządzanie modelami przestrzennymi terenu ................................................................... 9 Parametry prezentacji DTM.............................................................................................. 12

Automatyczna interpolacja warstwic ..................................................................................... 14 Tworzenie linii zalewu........................................................................................................... 17 Przekroje terenu ..................................................................................................................... 19

Tworzenie przekroju terenu .............................................................................................. 19

Page 4: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

4 Spis treści

Spis rysunków

Rysunek 1. Przykład prezentacji trójwymiarowej modelu terenu................................................. 5 Rysunek 2. Lista opcji definiowania ‘obszarów wymuszeń’ ........................................................ 6 Rysunek 3. Lista opcji definiowania ‘wymuszeń’......................................................................... 7 Rysunek 4. Ostrzeżenie kolizji pomiędzy modelami .................................................................... 8 Rysunek 5. Okno dialogowe tworzenia nowego modelu terenu ................................................... 9 Rysunek 6. Opcje listy modeli terenu.......................................................................................... 10 Rysunek 7. Komunikat o powtórzonej nazwie DTM.................................................................. 11 Rysunek 8. Parametry plików eksportu DTM w formacie TBD................................................. 11 Rysunek 9. Okno dialogowe Model przestrzenny terenu............................................................ 12 Rysunek 10. Okno dialogowe Parametry siatki prostokątnej...................................................... 14 Rysunek 11. Okno dialogowe Warstwice ................................................................................... 16 Rysunek 12. Okno dialogowe Linia zalewu................................................................................ 18 Rysunek 13. Okno dialogowe parametrów przekroju ................................................................. 20 Rysunek 14. Okno dialogowe Obliczanie objętości.................................................................... 24

Page 5: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 5

OPRACOWA�IE WYSOKOŚCIOWE

Model przestrzenny terenu

Procedura umożliwia budowanie w bazie danych modeli przestrzennych terenu – DTM

(Digital Terrain Model) tzn. trójwymiarowego obrazu wybranego obszaru na podstawie

punktów o znanej wysokości.

Funkcje związane z modelem terenu pozwalają na budowanie dowolnej ilości nowych

DTM dla tego samego terenu (np. różne warstwy geologiczne) oraz na zarządzanie

istniejącymi już w bazie danych DTM. W bazy danych DTM jest reprezentowany

w postaci siatki trójkątów.

Zapisany w bazie danych DTM jest wykorzystywany w funkcjach odczytywania

współrzędnych z mapy, obliczania odległości i powierzchni (patrz: SIP GEO-INFO V,

Podręcznik Użytkownika, Dodatkowe informacje geometryczne).

DTM może być przedstawiony na mapie opcjonalnie, jako sieć trójkątów, bądź sieć

prostokątów. Stworzony w ten sposób obraz terenu można dowolnie obracać

i cieniować przy pomocy standardowych poleceń aktualnego edytora graficznego

(np. AutoCAD'a - AutoCAD Podręcznik Użytkownika).

Rysunek 1. Przykład prezentacji trójwymiarowej modelu terenu

Tworzenie modelu terenu (DTM) Procedurę tworzenie nowego modelu terenu - DTM i wstawianie go do bazy danych

uruchamia się klawiszem funkcyjnym Nowy... z okna dialogowego Model przestrzenny terenu (patrz: Zarządzanie modelami przestrzennymi terenu, str. 9).

Działanie procedury tworzenia nowego DTM (Digital Terrain Model) odbywa się

w oparciu o okno dialogowe Model terenu. Okno to zawiera następujące elementy:

Page 6: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

6 Opracowanie wysokościowe

� sekcja Wybór danych wejściowych do budowy modelu: zawierająca

klawisze funkcyjne uruchamiające procedury przygotowania punktów dla

zbudowania DTM,

� klawisz funkcyjny Punkty..., służący do wyboru punktów (obiektów

punktowych) wykorzystywanych do stworzenia DTM (patrz: SIP

GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika, Uniwersalny mechanizm wyboru obiektów),

Procedura wybiera wyłącznie te obiekty punktowe, które posiadają wartość

współrzędnej ‘H’.

Klawisz jest skojarzony z polem informacyjnym Wybrano,

� Klawisz funkcyjny Usuń punkty>, pozwalający na usuwanie punktów ze

zbioru (przez wskazanie), na którym ma być zbudowany DTM,

� Klawisz funkcyjny Linie strukturalne# z rozwijalną listą opcji

definiowania tzw. obszarów wymuszeń:

Rysunek 2. Lista opcji definiowania ‘obszarów wymuszeń’

o Opcja Linie strukturalne, uruchamiająca procedurę wyboru

obiektów liniowych i powierzchniowych (np. skarpy), z których

geometrii zostaną utworzone boki wymuszeń trójkątów DTM.

o Opcja Obszary planarne, uruchamiająca procedurę wyboru

obiektów liniowych i powierzchniowych (np. klasoużytku) w celu

zdefiniowania obszarów DTM, które posiadają jednakową

wysokość (np. jezioro).

o Opcja Obszary wyłączone, uruchamiająca procedurę wyboru

obiektów liniowych i powierzchniowych (np. działki) w celu

zdefiniowania obszarów, dla których nie będzie zbudowany DTM

pomimo, że obszar ten zawiera się w obszarze DTM.

Funkcje wybierają tylko te boki geometrii obiektów dla obszarów wymuszeń, których

punkty posiadają wartość współrzędnej ‘H’.

� Pole informacyjne Wybrano:, zawierające całkowitą liczbę punktów, na

których zostanie zbudowany DTM, wybranych klawiszami funkcyjnymi:

Punkty... i Wymuszenia#

� sekcja Wysokość terenu:, w której wyświetlana jest minimalna i maksymalna

wysokość terenu na podstawie wybranych punktów do budowy DTM,

� sekcja Boki zawierająca klawisze funkcyjne sterujące procedurą tworzenia

boków triangulacji DTM:

� Klawisz funkcyjny Wstaw l. strukturalną> z rozwijalną listą opcji

definiowania tzw. linii (boków) wymuszeń:

Page 7: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 7

Rysunek 3. Lista opcji definiowania ‘wymuszeń’

o Opcja Linie strukturalne>, uruchamiający mechanizm

wskazywania punktów linii wymuszenia, tj. odcinka wymuszonej

interpolacji (boku trójkąta), który będzie brany pod uwagę podczas

automatycznego budowania boków DTM (patrz klawisz funkcyjny

Buduj boki>).

o Opcja Obszary planarne, uruchamiający mechanizm

wskazywania punktów linii wymuszenia, tj. odcinka wymuszonej

interpolacji (boku trójkąta), który ma stanowić bok obszaru planarnego (obszaru o jednakowej wysokości).

o Opcja Obszary wyłączone, uruchamiający mechanizm

wskazywania punktów linii wymuszenia, tj. odcinka wymuszonej

interpolacji (boku trójkąta), który ma stanowić bok obszaru wyłączonego (obszaru, dla których nie będzie zbudowany DTM).

Funkcje wybierają tylko takie obiekty punktowe, które posiadają wartość

współrzędnej ‘H’.

Jeśli wymuszenie jest wskazane na zbudowanym już DTM (np.: patrz:

klawisz funkcyjny Buduj boki>), wówczas automatycznie usuwane są

z tego modelu wszystkie dotychczas istniejące boki, które przecinają się

z wskazanym wymuszeniem.

Wymuszenia stosuje się dla wskazania przebiegu linii szkieletowych

(grzbietów, dolin, obszarów planarnych i wyłączonych) oraz ręcznej

modyfikacji DTM w miejscach, gdzie automatyczna procedura

budowania boków utworzyła konstrukcje niewłaściwe z punktu widzenia

użytkownika (np. ‘wąskie’ trójkąty). Najczęstszą przyczyną powstawania

takich ‘wąskich’ konstrukcji jest niewłaściwe rozmieszczenie

przestrzenne punktów wysokościowych np.: punkty ‘bardzo bliskie’.

� Klawisz funkcyjny Wstaw bok> służący do wstawiania odcinków

branych pod uwagę jedynie przy budowaniu modelu terenu (patrz

klawisz funkcyjny Do bazy), lecz usuwanych przy wykorzystaniu

procedury automatycznego tworzenia boków (patrz: klawisz funkcyjny

Buduj boki>),

� Klawisz funkcyjny Usuń> umożliwiający usunięcie dowolnie wybranych

boków triangulacji DTM,

� Pole edycyjne Promień przeszukiwania, limituje odległość od każdego

punktu DTM, w ramach której następuje wyszukiwanie innego punktu do

automatycznego stworzenia boku interpolacji. Parametr ten jest

szczególnie istotny dla automatycznego tworzenia boków na obrzeżu

DTM.

Page 8: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

8 Opracowanie wysokościowe

Należy kontrolować wartość w tym polu, ustalając ją w ten sposób, aby

boki triangulacji utworzone zostały tylko w obszarach gdzie występują

punkty wysokości terenu. Należy unikać ‘ekstrapolacji’ DTM poza obszar

pomiaru wysokościowego.

� Klawisz funkcyjny Buduj boki> uruchamiający procedurę

automatycznego budowania boków triangulacji DTM.

W obliczeniach wykorzystano zmodyfikowany do potrzeb niniejszej

aplikacji algorytm Delaunay.

Procedura uwzględnia wskazane przez użytkownika wymuszenia (patrz:

klawisz funkcyjny Wstaw wymuszenie>) oraz usuwa ‘wstawione boki’

(patrz: klawisz funkcyjny Wstaw bok>).

� pole edycyjne Nazwa:, w którym należy umieścić nazwę DTM zapisywanego

do bazy danych,

� pole edycyjne Opis:, w którym należy umieścić komentarz do wartości w polu

edycyjnym Nazwa:,,

� sekcja Opcje dla pokaż: zawierająca parametry sterujące sposobem

prezentacji DTM w czasie jego podglądania:

� Przełącznik Widoczne boki, jeśli jest włączony ( ) umożliwia oglądanie

boków triangulacji DTM

� Przełącznik Widoczne warstwice, jeśli jest włączony ( ) umożliwia

oglądanie tymczasowych warstwic dla zobrazowania modelu,

� Pole edycyjne Skok warstwicy:, w którym należy wprowadzić wartość

skoku warstwic tymczasowych wyświetlanych chwilowo na mapie w celu

zobrazowania modelu i umożliwienia kontroli jego poprawności,

� Klawisz funkcyjny Pokaż> prezentujący DTM zgodnie z parametrami

ustawionymi dla przełączników Widoczne boki, Widoczne warstwice

i w polu edycyjnym Skok warstwicy.

� Klawisz funkcyjny Wysokość>, uruchamia procedurę wyświetlania wysokości

- poprzez wskazanie (wykorzystując np. lokalizatory edytora graficznego)

punktu lub obszaru planarnego DTM, takiej jaka jest przyjęta do zbudowania

modelu.

� Klawisz funkcyjny Do bazy, uruchamiający procedurę zapisu DTM do bazy

danych,

Podczas zapisywania DTM do bazy danych realizowana jest automatyczna

kontrola ‘przecięcia’ w rzucie płaskim z innymi (istniejącymi już w bazie

danych) modelami. Jeśli program wykryje kolizję, wówczas pojawi się

stosowny komunikat:

Rysunek 4. Ostrzeżenie kolizji pomiędzy modelami

Page 9: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 9

� klawisz Anuluj, przerywający działanie funkcji tworzenie DTM,

Rysunek 5. Okno dialogowe tworzenia nowego modelu terenu

W celu stworzenia nowego modelu terenu i zapisania go do bazy danych należy:

� wybrać punkty o znanej współrzędnej H (pikiety lub inne punkty o znanej

wysokości), zdefiniować obszary planarne i obszary wyłączone, na podstawie

których zbudowany zostanie model terenu (patrz: SIP GEO-INFO V,

Podręcznik Użytkownika, Uniwersalny mechanizm wyboru obiektów),

� zbudować sieć trójkątów korzystając z automatycznej procedury lub/oraz

poprzez wstawienie dodatkowych boków i wymuszeń,

� określić nazwę i opis budowanego modelu,

� zapisać DTM do bazy danych.

Graficzna prezentacja DTM może być dalej przetwarzana przy pomocy standardowych

poleceń aktualnego edytora graficznego (np. AutoCAD'a). Np.: można go oglądać

z dowolnej perspektywy (DWIDOK), cieniować (CIENIUJ) itd. (patrz Podręcznik

użytkownika AutoCAD).

Zarządzanie modelami przestrzennymi terenu

Moduł DTM

Menu DTM... Polecenie: DTM

Zarządzanie Modelem terenu (DTM – Digital Terrain Model) odbywa się w oparciu o

okno dialogowe Model przestrzenny terenu.

Zawiera ono następujące elementy:

Page 10: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

10 Opracowanie wysokościowe

� Segment z dynamicznym oknem informacyjnym zawierającym listę

istniejących w bazie danych modeli terenu. Listę modeli można sortować

wskazując kursorem myszy odpowiednią nazwę kolumny. Sortowanie odbywa

się naprzemiennie: rosnąco/malejąco.

Prawy klawisz myszy uruchomiony w polu listy modeli udostępnia następujące

opcje:

Rysunek 6. Opcje listy modeli terenu

� Opcja Sortuj, uruchamia standardową procedurę SIP GEO-INFO

ustawiania parametrów sortowania listy modeli,

� Opcja Drukuj listę, uruchamia standardową procedurę SIP GEO-INFO

drukowania listy modeli,

Listę modeli tworzą następujące kolumny:

� Nazwa, zawierająca nazwę modelu terenu,

� Opis, zawierająca komentarz (Opis) do Nazwy modelu terenu, (opis

pojawia się jeżeli został uzupełniony przy tworzeniu modelu),

� Data utworzenia, zawierającą datę utworzenia lub datę ostatniej

modyfikacji modelu.

� Klawisz funkcyjny Nowy..., uruchamiający procedurę tworzenia i zapisywania

do bazy danych nowego DTM (patrz także: Rysunek 1. Przykład prezentacji

trójwymiarowej modelu terenu, str. 5),

� Klawisz funkcyjny Zmień#, uruchamiający procedurę modyfikacji

wskazanego na liście DTM.

Po naciśnięciu klawisza funkcyjnego i otwiera się okno dialogowe

Model terenu umożliwiające modyfikację DTM (patrz: Tworzenie modelu

terenu (DTM), str. 5).

� Klawisz funkcyjny Usuń, usuwający z bazy danych wybrany na liście modeli

terenu,

Na liście można zaznaczyć kilka modeli jednocześnie.

� Klawisz funkcyjny Pokaż>, pokazujący na mapie wybrany z listy model terenu,

� Klawisz funkcyjny Importuj#, uruchamia procedurę importu DTM z pliku

utworzonego klawiszem funkcyjnym Eksportuj (format binarny

SIP GEO-INFO).

Na liście można zaznaczyć kilka modeli jednocześnie.

Procedura jest przeznaczona do przenoszenia (przekazywania) DTM

pomiędzy odosobnionymi instalacjami SIP GEO-INFO. Np. pomiędzy

wykonawcą opracowań geodezyjnych, a PODGiK.

Page 11: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 11

Jeśli w pliku importu znajduje się DTM o nazwie, która istnieje już w bazie

danych, wówczas nazwa importowanego modelu zostanie zmieniona na

‘nazwa dotychczasowa_1’ (np. zmiana z nazwy ‘Teren’ na nową nazwę

‘Teren_1’). Przy kolejnym importowaniu modelu o tej samej nazwie dodana

zostanie rozszerzenie ‘_2’ i konsekwentnie w kolejnych podobnych

następnych przypadkach.

Wystąpienie opisanego wyżej zdarzenia sygnalizowane jest odpowiednim

komunikatem:

Rysunek 7. Komunikat o powtórzonej nazwie DTM

� Klawisz funkcyjny Eksportuj, uruchamia procedurę eksportu DTM do pliku

utworzonego klawiszem funkcyjnym Eksportuj# (GTM - format binarny

systemu GEO-INFO).

Na liście można zaznaczyć kilka modeli jednocześnie.

Procedura jest przeznaczona do przenoszenia (przekazywania) DTM

pomiędzy instalacjami SIP GEO-INFO. Np. pomiędzy wykonawcą opracowań

geodezyjnych, a PODGiK.

� Klawisz funkcyjny Eksport do TBD, uruchamia procedurę eksportu DTM do

plików w formacie przewidzianym w standardzie TBD (patrz: Instrukcja

techniczna ‘Wytyczne dla TBD’).

Procedura przeznaczona do przekazania DTM pomiędzy wykonawcą

opracowania TBD, a zamawiającym posiadającym inny system niż

SIP GEO-INFO.

Opis formatu eksportu DTM patrz: SIP GEO-INFO V Podręcznik Użytkownika,

Dodatki, Dodatek C. Formaty eksportu i importu danych, Formaty eksportu

danych, 10 – TBD GML 1.33

Ustalenie parametrów plików eksportu odbywa się w oknie dialogowym

Eksport NMT do TBD :

Rysunek 8. Parametry plików eksportu DTM w formacie TBD

Page 12: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

12 Opracowanie wysokościowe

W katalogu o nazwie z pola edycyjnego Katalog dla plików eksportu: zostanie utworzony podkatalog o nazwie z pola edycyjnego

Identyfikator zbioru TBD. W tym podkatalogu zostaną utworzone

następujące podkatalogi zawierające pliki eksportu:

� INFO

� NMT_DANE

� NMT_GRID

� NMT_TIN

� Pola informacyjne: Minimalna wys.: i Maksymalna wys.: przedstawiające

minimalną i maksymalną wysokość wybranego modelu terenu,

� Segment Parametry przestrzennego modelu terenu, zawierający pola

i klawisze sterujące budową trójwymiarowego obrazu terenu – patrz opis

funkcjonalności: Parametry prezentacji DTM, str. 12,

� Klawisz funkcyjny OK, kończy działanie procedury Zarządzania modelami przestrzennymi pozostawiając na mapie prezentację trójwymiarowego obrazu

terenu, (jeśli wykonano) stworzonego funkcjami z segmentu Parametry przestrzennego modelu terenu,

� Klawisz funkcyjny Anuluj, przerywa działanie procedury Zarządzania modelami przestrzennymi z jednoczesnym usunięciem z mapy prezentację

trójwymiarowego obrazu terenu, (jeśli wykonano) stworzonego funkcjami

z segmentu Parametry przestrzennego modelu terenu.

Rysunek 9. Okno dialogowe Model przestrzenny terenu

Parametry prezentacji DTM Parametry prezentacji DTM ustala się funkcjami z wycinka Parametry przestrzennego modelu terenu okna dialogowego Model przestrzenny terenu, który zawiera

następujące elementy:

Page 13: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 13

� przełącznik Siatka prostokątna, który określa sposób przedstawienia obrazu

terenu, jako siatki prostokątów powstałych na skutek przeprowadzenia

przekrojów równolegle do osi OX i OY w obszarze wybranego modelu,

� pola edycyjne Szer. boku i Wys. boku określające szerokość i wysokość

pojedynczego prostokąta siatki prostokątnej (aktywne tylko po ustawieniu

przełącznika Siatka prostokątna),

� przełącznik Siatka trójkątna, który określa sposób przedstawienia wyglądu

terenu, jako siatki trójkątów powstałych w wyniku triangulacji wybranego

obszaru w oparciu o wierzchołki, na których został stworzony DTM (zgodnie

z zapisem w bazie danych),

� pole edycyjne Współczynnik skalowania wysokości H, którego wartość

określa stopień przeskalowania modelu terenu w osi wysokości; pozwalający

na uwypuklenie ukształtowania terenu,

� klawisz funkcyjny Kolory, aktywny jedynie dla siatki prostokątnej,

umożliwiający prezentację DTM w kolorach uzależnionych od przedziałów

wysokości terenu (patrz Ustawienie kolorów prezentacji DTM, str. 13),

� klawisz funkcyjny Buduj, uruchamia mechanizm rysowania trójwymiarowego

obrazu wybranego DTM, jako sieci prostokątów bądź trójkątów, w zależności

od ustawień przełączników Siatka prostokątna i Siatka trójkątna,

� klawisz Pokaż>, który uruchamia funkcję pokazywania modelu

przestrzennego zbudowanego w oparciu o parametry ustawione w segmencie

Parametry przestrzennego modelu terenu, dla siatki trójkątów wygląd

pokazywanego modelu będzie identyczny jak model terenu ukazujący się po

wybraniu klawisza Pokaż> z pionowego paska klawiszy zarządzających

tworzeniem i usuwaniem modeli terenu.

Ustawienie kolorów prezentacji DTM

Ustawienie kolorystyki siatki prostokątnej odbywa się w oparciu o okno dialogowe

Parametry siatki prostokątnej otwierane klawiszem funkcyjnym Kolory.

Okno dialogowe zawiera następujące elementy:

� przełącznik Siatka monochromatyczna, jeśli jest włączony ( ) pozwala na

stworzenie modelu w jednym kolorze wybranym zespolonym z nim klawiszem

funkcyjnym koloru ,

� przełącznik Siatka wielobarwna, jeśli jest włączony ( ) umożliwia określenie

kolorystyki modelu w zależności od przedziałów wysokości terenu,

Wybór koloru odbywa się w oparciu o standardowe okno dialogowe

aktualnego edytora graficznego do wyboru kolorów (np. AutoCAD'a).

� segment Kolory wg wysokości terenu [m]:, tworzy lista parametrów

przedziałów wysokościowych DTM (kolor, przedział wysokości).

Wartości parametrów można ustalać lub zmieniać przez podwójne

przyciśnięcie lewego klawisza myszy na wybranej pozycji,

� klawisz funkcyjny Nowy#, pozwala zdefiniować nowy przedział

wysokościowy I jego parametry (kolor I przedział wysokości) w miejscu przed

aktualną pozycją kursora na liście parametrów,

Page 14: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

14 Opracowanie wysokościowe

� klawisz funkcyjny Przedziały, uruchamia funkcję automatycznego

wyznaczania parametrów dla 10 równych przedziałów wyliczonych

automatycznie,

� klawisz funkcyjny Usuń, usuwa z listy parametrów wskazany przedział,

� klawisz funkcyjny Konfiguracja służący do zapisu, odczytu i usuwania

konfiguracji ustawień (patrz: SIP GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika,

Uniwersalny mechanizm tworzenia konfiguracji),

� klawisz funkcyjny OK, akceptujący wybraną kolorystykę zaznaczania,

� klawisz funkcyjny Anuluj, porzucający wybrane ustawienia,

Rysunek 10. Okno dialogowe Parametry siatki prostokątnej

Automatyczna interpolacja warstwic

Moduł DTM

Menu: DTM/Automatyczna Interpolacja Warstwic... Polecenie: Warstwice

Warstwice można zdefiniować dwoma niezależnymi metodami:

� Definicja metodą wprowadzania nowego obiektu np. poprzez

digitalizację warstwic z istniejącego rysunku warstwicowego (pierworysu

wysokościowego). Patrz: SIP GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika,

Wprowadzanie obiektów według kodu.

� Definicja metodą Automatycznej Interpolacji Warstwic.

Automatyczna interpolacja warstwic jest najwygodniejszą i najszybszą metodą

tworzenia obiektów-warstwice i wprowadzania ich do bazy danych.

Mechanizm tworzenia warstwic realizowany jest w oparciu o okno dialogowe

Warstwice.

Zawiera ono następujące elementy:

� sekcja Model terenu zawierająca:

Page 15: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 15

� pole edycyjne Nazwa:, w którym należy umieścić nazwę DTM wybieraną

z rozwijalnej listy klawiszem

Lista zwiera zapisane w bazie danych modele terenu

� pole informacyjne Opis:, zawierające komentarz do nazwy DTM

wybranego w polu edycyjnym Nazwa:,

� pola informacyjne Minimalna wys.: i Maksymalna wys.: zwierające

odpowiednio wysokość najniższego punktu DTM i najwyższego punktu

DTM,

� sekcja Warstwice zawierający pola i klawisze sterujące budową i zapisem

warstwic do bazy danych:

� pole edycyjne Pogrubiona, określające skok warstwicy ciągłej, która ma

być pogrubiona,

� pole Cięcie, umożliwiające wybranie cięcia warstwic podczas

automatycznego budowania warstwic.

Można wybrać jedno z trzech cięć: ciągłe, pomocnicze (połówkowe),

uzupełniające (ćwiartkowe). Pole to jest skojarzone z listą parametrów

warstwic podzieloną na kolumny:

� Warstwica, skojarzona z kolumną Kod, pozwalająca na

przypisanie rodzaju warstwicy (odpowiedniej cechy graficznej jej

prezentacji na mapie); w kolumnie tej mogą wystąpić następujące

wartości:

� Pogrubiona

� Ciągła

� Pomocnicza

� Uzupełniająca

� Kod, zawierająca kody obiektów liniowych reprezentujące rodzaje

warstwic odpowiednio do wartości w kolumnie Warstwica,

� Atrybut, zawierająca nazwę atrybutu rekordu obiektu dla

wybranego Kodu definiującego rodzaj warstwicy.

Wartość w tej kolumnie może być pusta. Wówczas jedynym

wyznacznikiem rodzaju warstwicy będzie Kod obiektu liniowego.

Wypełnienie odpowiedniej wartości w tej kolumnie jest niezbędne przy

opracowaniach dla TBD, gdzie dla każdego rodzaju warstwicy występuje

ten sam kod obiektu: RZ_KARTO_L - Rzeźba terenu (obiekt liniowy).

� Wartość, skojarzona z kolumną Atrybut i aktywna tylko wtedy

jeśli wybrano jakiś atrybut.

Wartość w tej kolumnie będzie skojarzona z odpowiednim rodzajem

warstwicy w kolumnie Warstwica podczas zapisu obiektu Warstwica do

bazy danych, a reprezentacja na mapie będzie zgodna z tym rodzajem.

� Atrybut wysokości, zawierająca nazwę atrybutu rekordu obiektu

dla wybranego Kodu, w którym zostanie umieszczona wysokość

warstwicy podczas automatycznego zapisu do bazy danych,

Page 16: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

16 Opracowanie wysokościowe

� pole edycyjne Skok podstawowy, określające skok warstwicy Ciągłej podczas automatycznego budowania warstwic,

� segment Opcje dla pokaż: sterujący widocznością oraz sposobem

prezentacji graficznej warstwic i boków na mapie:

� przełączniki Widoczne boki i Widoczne warstwice, umożliwiające

wyłączanie i wyłączanie widoczności na mapie odpowiednio boków DTM

i warstwic.

� klawisz funkcyjny Buduj, który uruchamia mechanizm automatycznego

budowania warstwic w oparciu o wybrany DTM, zgodnie z parametrami

w segmencie Warstwice; ‘Wygładzanie’ warstwic odbywa się wg

algorytmu typu ‘Spline’.

� klawisz funkcyjny Pokaż; wyświetla reprezentacje graficzną warstwic

i DTM na mapie odpowiednio wg ustawień przełączników

Widoczne boki i Widoczne warstwice.

� klawisz funkcyjny Do bazy, zapisuje warstwice do bazy danych (jest aktywny

po użyciu klawisza Buduj). Przypisanie odpowiednich warstwic do

odpowiednich kodów obiektów odbywa się na podstawie ustawień parametrów

w segmencie Warstwice.

Definiowanie warstwic w bazie danych jest realizowane standardową funkcją

wprowadzania obiektów (patrz: SIP GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika,

Uniwersalny mechanizm definicji danych geometryczno - opisowych).

Możliwe jest wprowadzanie warstwic pojedynczo (po kolei) lub automatycznie

(opcja Auto w oknie rekordu obiektu). Po wstawieniu wszystkich warstwic lub

przerwaniu ich wprowadzania procedura automatycznego tworzenia warstwic

zostaje zakończona,

� klawisz Anuluj, porzucający funkcję wprowadzania warstwic,

Rysunek 11. Okno dialogowe Warstwice

W celu stworzenia i wprowadzenia do bazy danych warstwic metodą automatycznej

interpolacji warstwic należy:

Page 17: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 17

� wybrać model terenu - DTM,

� uzupełnić parametry warstwic,

� zbudować warstwice,

� uruchomić mechanizm zapisu warstwic do bazy danych (podczas tej operacji

możliwe jest uzupełnienie wybranych danych opisowych wprowadzanych

warstwic np. Nr KERG).

Zmiana modelu DTM lub utworzenie nowego modelu wymaga wygenerowania nowych

warstwic (nowych obiektów) i skasowania z bazy danych warstwic wygenerowanych ze

‘starego’ modelu DTM.

Modyfikacje modelu terenu w większości przypadków dotyczą tylko pewnego

ograniczonego obszaru. Na tym ograniczonym obszarze przebieg warstwic ulegnie

zmianie. Pozostały teren będzie pokryty warstwicami, których geometria nie uległa

zmianie. Dla dużych modeli DTM zleca się korzystanie ze specjalnej funkcji

pozwalającej na ‘przechwytywanie’ redakcji opisów z obiektów istniejących – patrz SIP

GEO-INFO V, Redakcja mapy, rozdział: Kopiowanie redakcji opisów. Funkcja

pozwoli na wykorzystanie redakcji opisów tych warstwic, których geometria nie uległa

zmianie przy modyfikacji DTM’a.

Tworzenie linii zalewu

Menu: DTM/Twórz linię zalewu... Polecenie: Liniazalewu

Linia zalewu jest obiektem powierzchniowym reprezentującym obszar o jednakowej

wysokości przeznaczonym do analiz przestrzennych w sytuacji np. zagrożenia

powodziowego. Obiekt Linia zalewu jest budowany na wybranym przez użytkownika

modelu terenu – DTM wcześniej utworzonego w bazie danych.

Obiekt ten może być przetwarzany w systemie tak samo jak każdy inny obiekt

powierzchniowy. Jedną z ciekawych analiz jest przecięcie Linii zalewu z budynkami

dając wyobrażenie o niebezpieczeństwie zatopienia budynków w sytuacji kiedy poziom

fali powodziowej osiągnie określoną wysokość (patrz funkcje w rozdziale: SIP

GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika, Rozliczanie wzajemne obiektów powierzchniowych i liniowych).

Mechanizm tworzenia linii zalewu realizowany jest w oparciu o okno dialogowe Linia zalewu.

Page 18: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

18 Opracowanie wysokościowe

Rysunek 12. Okno dialogowe Linia zalewu

Okno dialogowe zawiera następujące elementy:

� segment Model terenu zawierający parametry wybranego modelu terenu:

� pole edycyjne Nazwa:, w którym należy umieścić nazwę DTM wybieraną

z rozwijalnej listy klawiszem

Lista zwiera zapisane w bazie danych modele terenu

� pole informacyjne Opis:, zawierające komentarz do nazwy DTM

wybranego w polu edycyjnym Nazwa:,

� pola informacyjne Minimalna wys.: i Maksymalna wys.: zwierające

odpowiednio wysokość najniższego punktu DTM i najwyższego punktu

DTM,

� segment Linia zalewu zawierający następujące elementy,

� pole edycyjne Kod obiektu, w którym należy wybrać z listy

dopuszczalnych obiektów powierzchniowych odpowiedni kod obiektu,

który ma reprezentować w bazie danych Linię zalewu,

� pole edycyjne Atrybut wysokości, atrybut rekordu obiektu, z którego

wartość będzie wykorzystywana do budowania Linii zalewu

� pole edycyjne Poziom zalewu [m], do którego należy wprowadzić

wartość poziomu zalewu w metrach wymaganą dla zbudowania Linii zalewu,

� przełącznik Źródło zalewu, jeśli jest włączony ( ) pozwala ustalić czy

w definicji Linii zalewu ma być uwzględnione źródło zalewu.

Opcja Źródło zalewu uruchamia analizę odrzucania wszystkich

dodatkowo wyliczonych obszarów dla poziomu Linii zalewu

pozostawiając tylko jeden obszar zamknięty Linią zalewu, w którym

wskazano punkt Źródła zalewu.

Praktycznie, należy najpierw stworzyć Linię zalewu klawiszem Buduj, a następnie wskazać Punkt zalewu wewnątrz jednego z wyliczonych

obszarów.

Page 19: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 19

Po wskazaniu miejsca Źródła zalewu klawiszem Wskaż skojarzonym

z opcją Źródło zalewu należy ponownie nacisnąć klawisz Buduj w celu ponownego wyliczenia obszaru Linii zalewu z uwzględnieniem Źródła zalewu.

� klawisz funkcyjny Wskaż, pozwalający na wskazanie na mapie miejsca

Źródła zalewu.

Wskazanie Źródła zalewu ma sens praktyczny tylko wtedy, jeśli

wskazano punkt wewnątrz jednego z obszarów Linii zalewu.

Jeśli Punkt zalewu zostanie wskazany poza wyliczonym obszarem,

wówczas analiza ‘wytnie’ wszystkie obszary Linii zalewu.

� segment Opcje dla pokaż:, w którym należy ustawić parametry prezentacji

Linii zalewu i boków DTM na mapie:

� przełączniki Widoczne boki i Widoczne warstwice, umożliwiające

wyłączanie i wyłączanie widoczności na mapie odpowiednio boków DTM

i Linii zalewu.

� klawisz funkcyjny Buduj, który uruchamia mechanizm automatycznego

budowania linii zalewu w oparciu o wybrany model terenu, zgodnie

z wartością poziomu zalewu w polu edycyjnym Poziom zalewu [m],

� klawisz funkcyjny Pokaż uruchamia funkcję prezentacji Linii zalewu i DTM na

mapie.

� klawisz funkcyjny Do bazy, uruchamia procedurę zapisu do bazy danych

obiektu Linia zalewu (wstawia Linię zalewu do bazy danych i na rysunek

mapy),

� klawisz Anuluj, przerywa działanie funkcji definiowania Linii zalewu,

Przekroje terenu

Tworzenie przekroju terenu

Menu: DTM/Twórz Przekrój terenu... Polecenie: TwórzPrzek

Funkcja to służy do tworzenia dowolnych przekrojów terenu.

Linia przebiegu przekroju może się opierać:

� o dowolnie wskazany punkt na mapie,

� o dowolny obiekt punktowy,

� o dowolny obiekt liniowy,

� o dowolny obiekt powierzchniowy,

Tworzenie przekroju, ustalenie parametrów obliczeń i prezentacji, wybór obiektów

kolizji odbywa się w oknie dialogowym Tworzenie przekroju.

Page 20: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

20 Opracowanie wysokościowe

Rysunek 13. Okno dialogowe parametrów przekroju

Okno dialogowe zawiera następujące elementy:

� segment Linia terenu, zawiera podstawowe parametry generowania linii

przekroju terenu:

� pole edycyjne Model terenu:, w którym należy umieścić nazwę DTM

wybieraną z rozwijalnej listy klawiszem

Lista zwiera zapisane w bazie danych modele terenu

� pole informacyjne Opis:, zawierające komentarz do nazwy DTM

wybranego w polu edycyjnym Nazwa:,

� pola informacyjne Minimalna wys.: i Maksymalna wys.: zwierające

odpowiednio wysokość najniższego punktu DTM i najwyższego punktu

DTM,

� przełącznik Wg modelu terenu, jeśli jest włączony ( ) ustala

generowanie Linii terenu na podstawie modelu terenu,

� przełącznik Wg punktów załamania przekroju, jeśli jest włączony ( )

ustala generowanie Linii terenu na podstawie wskazanych punktów o

znanej wysokości

Jeżeli w bazie danych nie ma żadnego modelu terenu, wówczas opcja Wg modelu terenu jest nieaktywna. Do dyspozycji jest wówczas tylko opcja

Wg punktów załamania przekroju.

� segment Przecięcia, zawiera zespół parametrów prezentacji obiektów

‘wchodzących w kolizję’ z linią przekroju:

Page 21: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 21

� przełącznik Interpolowane, jeśli jest włączony ( ) ustala regułę

prezentacji na przekroju punktów kolizji z wysokościami obliczonymi na

podstawie interpolacji z innych punktów geometrii obiektu kolizji,

� przełącznik O nieokreślonej wysokości, jeśli jest włączony ( ) ustala

regułę prezentacji na przekroju punktów kolizji, dla których nie można

wyznaczyć wysokości.

Punkty kolizji będą prezentowane symbolem ‘odwróconego’ trójkąta na

linii poziomu odniesienia przekroju.

� przełącznik Punkty, jeśli jest włączony ( ) ustala regułę prezentacji na

przekroju punktów załamania linii przekroju.

� klawisz funkcyjny Wybierz obiekty..., uruchamiający procedurę wyboru

obiektów (patrz: SIP GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika,

Uniwersalny mechanizm wyboru obiektów), z którymi mają być

wyliczone kolizje przekroju (tzn. przecięcia poprzeczne i podłużne),

� pole informacyjne Obiekty kolizji:, w którym wyświetlana jest liczba

obiektów wybranych klawiszem funkcyjnym Wybierz obiekty, z którymi

wyliczane będą przecięcia przekroju.

� wycinek Linie, który zawiera zespół parametrów określających wygląd linii

i odniesień do punktów przekroju,

� przełącznik Teren, jeśli jest włączony ( ) powoduje, że na przekroju

pojawi się linia terenu,

� przełącznik Do kolizji, jeśli jest włączony ( ) powoduje, że na przekroju

pojawią się linie odniesień (pionowe i poziome) do punktów kolizji,

� przełącznik Do punktów, jeśli jest włączony ( ) powoduje, że na

przekroju pojawią się linie odniesień (pionowe i poziome) do obiektów

punktowych na których wskazano linię przekroju.

Linie pojawią się odpowiednio do ustawień opcji Położenie opisów i wysokości w sekcji Parametry i tylko wówczas, gdy włączona jest

opcja Punkty w segmencie Przecięcia.

� przełącznik Do załamań przekroju, jeśli jest włączony ( ) powoduje,

że na przekroju pojawią się linie odniesień (pionowe i poziome) do

punktów załamania linii przekroju.

Linie pojawią się odpowiednio do ustawień opcji Położenie opisów i wysokości w sekcji Parametry.

� przełącznik Poziome i skojarzone z nim pole edycyjne Skok [m], które

umożliwiają wstawienie do rysunku przekroju poziomych linii,

w przedziale określonym w polu edycyjnym Skok [m],

� przełącznik Pionowe i skojarzone z nim pole edycyjne Skok [m], które

umożliwiają wstawienie do rysunku przekroju pionowych linii,

w przedziale określonym w polu edycyjnym Skok [m],

� pole edycyjne Grubość linii terenu i kolizji, ustala grubość rysowanych

na przekroju linii terenu i linii kolizji (np. jeśli przekrój obegnie po

obiekcie wybranym wcześniej do kolizji).

Page 22: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

22 Opracowanie wysokościowe

� segment Posadowienie przewodu, który zawiera zespół przełączników

określających skąd brana jest współrzędna H geometrii obiektów kolizji,

� przełącznik Wg współrzędnych H punktów, który powoduje, że

współrzędna H geometrii obiektu jest wykorzystywana do budowy linii kolizji,

� przełącznik Wg rzędnych dolnych punktów, który powoduje, że

wartość atrybutu Hd/H2 geometrii obiektu jest wykorzystywana do

budowy linii kolizji,

� wycinek Parametry, określający współrzędne punktu wstawienia przekroju,

skale rysunku przekroju, poziom odniesienia, wysokość tekstu oraz

określający osobno dokładność wyświetlanych wysokości i odległości na

rysunku przekroju:

� klawisz Wskaż punkt wstawienia> umożliwiający graficzne wskazanie

punktu wstawienia przekroju na mapie.

� pola edycyjne X: punktu wstawienia i Y: punktu wstawienia, w których

możliwe jest wpisanie współrzędnych punktu wstawienia przekroju na

mapie,

� pole edycyjne Skala H: umożliwiające zmianę skali pionowej rysunku

przekroju (w osi wysokości),

� pole edycyjne Skala X: umożliwiające zmianę skali poziomej rysunku

przekroju (w osi odległości),

� pole edycyjne Kilometraż [m], umożliwiające ustalenie początkowej

wartości, od której rozpoczyna się przekrój (tj. początkowa wartość na

osi odległości),

� pole edycyjne H odniesienia:, w którym możliwe jest ustalenie poziomu

odniesienia przekroju w metrach,

� pole edycyjne Wysokość tekstu umożliwia ustalenie wysokości tekstów

w rysunku przekroju (w milimetrach na wykreślonej mapie),

� pole edycyjne Miejsca dziesiętne dla opisów wys.: umożliwia

ustalenie ilości miejsc dziesiętnych dla wysokości,

� pole edycyjne Miejsca dziesiętne dla opisów odleg.: umożliwia

ustalenie ilości miejsc dziesiętnych dla odległości.

� Klawisz funkcyjny Buduj>, który uruchamia mechanizm tworzenia przekroju.

W tym celu należy wskazać linię (dowolnie łamaną), wzdłuż której ma

przebiegać przekrój. Punktami przekroju mogą być obiekty punktowe

wskazane osobno, wierzchołki obiektów liniowych i powierzchniowych oraz

dowolnie wskazane na mapie punkty ‘XY’.

Po zakończeniu wskazywania przebiegu przekroju naciśnięcie prawego

klawisza myszy uruchamia obliczenia, w konsekwencji których przekrój

pojawia się na mapie.

� Klawisz funkcyjny Pokaż> pozwala przeglądać przekrój na mapie. Jeśli

zostaną zmienione jakieś parametry okna dialogowego, naciśnięcie klawisza

Pokaż> odświeży rysunek przekroju z nowymi wartościami parametrów,

Page 23: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 23

� Klawisz funkcyjny Zapisz#, służy do zapisania przekroju w pliku *.dwg. W tym celu należy ustalić nazwę pliku w standardową procedurą (środowiska

Windows) zapisywania pliku na dysku komputera.

Uwaga! Jeżeli po zbudowaniu przekroju nastąpiły zmiany parametrów, to przed

zapisaniem, przekrój jest rysowany od początku z uwzględnieniem wprowadzonych

zmian.

� klawisz funkcyjny OK, kończy działania funkcji pozostawiając na mapie

rysunek przekroju,

� klawisz funkcyjny Anuluj, przerywa działanie funkcji i wymazuje z mapy

rysunek przekroju,

Należy pamiętać, że przekrój NIE JEST obiektem lecz tylko rysunkiem. Edycję rysunku

przekroju można realizować z wykorzystaniem standardowych poleceń aktualnego

edytora graficznego np. AutoCAD (patrz: AutoCAD Podręcznik Użytkownika).

Usuwanie przekroju

Menu: DTM/Usuń przekrój terenuH Polecenie: Usuńprzek

Funkcja służy do usunięcia z rysunku mapy przekroju stworzonego funkcją Twórz przekrój terenu lub wstawionego na mapę przy pomocy funkcji Wstaw przekrój terenu.

Wstawianie przekroju

Menu: DTM/Wstaw Przekrój terenu... Polecenie: Wstawprzek

Funkcja umożliwia wstawienie na mapę (na warstwę W_PRZEKROJ), przekroju

wcześniej stworzonego funkcją Twórz przekrój terenu i zapisanego na dysku jako

blok w pliku *.dwg.

W celu wstawienia pliku przekroju na mapę, należy otworzyć plik z przekrojem,

a następnie wskazać punkt jego wstawienia.

Zapisywanie przekroju

Menu: DTM/Zapisz Przekrój terenu... Polecenie: Zapiszprzek

Funkcja służy do ponownego zapisywania w pliku *.dwg przekroju stworzonego funkcją

Twórz przekrój terenu np. gdy rysunek przekroju był edytowany.

Należy pamiętać, że w pliku przekroju zapisane zostaną wszystkie aktualnie

znajdujące się elementy rysunku z warstw: W_PRZEKROJ, W_KOLIZJA, W_LODN,

W_LPRZEC, W_LZAŁ.

Page 24: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

24 Opracowanie wysokościowe

Obliczanie objętości mas ziemi

Menu: DTM/Oblicz objętośćH Polecenie: Objętości

Funkcja obliczania objętości służy do obliczenia objętości pomiędzy zadaną

płaszczyzną (poziomą lub ukośną), a wskazanym obszarem terenu. Płaszczyzna jest

definiowana przez trzy niewspółliniowe punkty. Funkcja ta dodatkowo oprócz objętości

oblicza pole powierzchni wskazanego terenu (w przestrzeni i na płaszczyźnie) oraz

wysokość, na jakiej powinna znajdować się płaszczyzna pozioma, by objętość wynosiła

zero metrów sześciennych. Dokładność obliczeń ściśle zależy od ilości

i rozmieszczenia punktów przyjętych do zbudowania modelu terenu.

Wykonanie obliczeń należy rozpocząć od wyboru modelu terenu z bazy danych.

Następnie należy zdefiniować płaszczyznę odniesienia. Po wykonaniu tych czynności

można przystąpić do wskazania obliczanego obszaru. Po zakończeniu wskazywania

obszaru (prawym klawiszem myszki lub klawiszem ENTER) automatycznie wykonane

zostają obliczenia.

Dla wyznaczenia objętości pomiędzy dwoma DTM (np. w celu obliczenia objętości

pokładów geologicznych) należy wykonać obliczenia dla tego samego obszaru dwa

razy. Raz dla jednego modelu i raz dla drugiego. A następnie odjąć od siebie

otrzymane wyniki.

Działanie funkcji obliczania objętości realizowane jest w oparciu o okno dialogowe

Obliczanie objętości.

Rysunek 14. Okno dialogowe Obliczanie objętości

Okno dialogowe Obliczanie objętości zawiera następujące elementy:

� segment Model terenu: zawierający pole edycyjne umożliwiające wybranie

z bazy danych modelu terenu, na którym dokonywane będą obliczenia,

Page 25: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

Opracowanie wysokościowe 25

� pole edycyjne Model terenu:, w którym należy umieścić nazwę DTM

wybieraną z rozwijalnej listy klawiszem

Lista zwiera zapisane w bazie danych modele terenu

� pole informacyjne Opis:, zawierające komentarz do nazwy DTM

wybranego w polu edycyjnym Nazwa:,

� pola informacyjne Minimalna wys.: i Maksymalna wys.: zwierające

odpowiednio wysokość najniższego punktu DTM i najwyższego punktu

DTM,

� segment Płaszczyzna odniesienia zawierający pola i klawisze służące do

definiowania płaszczyzny odniesienia i przeliczania objętości dla tej

płaszczyzny,

� pola edycyjne X, Y, H dla trzech punktów definiujących płaszczyznę

odniesienia (w polach tych należy wpisać współrzędne tych punktów).

W pola te należy wprowadzić odpowiednie wartości.

Jeśli zaznaczono przełącznik Płaszczyzna pozioma, wówczas aktywne

jest tylko pole edycyjne ‘H’ dla pierwszego punktu płaszczyzny.

� przełącznik Płaszczyzna pozioma, jeśli jest włączony ( ) ustala

poziomą płaszczyznę odniesienia na wysokości współrzędnej H

pierwszego punktu tej płaszczyzny. Pola edycyjne dla pozostałych

punktów płaszczyzny są wówczas nieaktywne.

� klawisz funkcyjny Wskaż punkty>, który umożliwia wskazanie trzech

punktów definiujących płaszczyznę (patrz także: SIP GEO-INFO V,

Podręcznik Użytkownika, Mechanizm wskazywania pojedynczych obiektów)

Przerwanie po wskazaniu pierwszego lub drugiego punktu powoduje, że

współrzędne już wskazanych punktów zostaną wpisane do

odpowiadających im pól X, Y, H.

� klawisz funkcyjny Wskaż obszar> służący do zdefiniowania obszaru obliczeń

(wskazywanie obszaru kończy naciśnięcie prawego klawisza myszki lub

klawisza ENTER). Patrz także: SIP GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika,

Mechanizm wskazywania pojedynczych obiektów.

Po wskazaniu terenu następuje automatyczne wyliczenie objętości, pola

i wysokości poziomej płaszczyzny, dla której objętość między tą płaszczyzną

i wskazanym obszarem będzie równa zero,

� klawisz funkcyjny Przelicz służy do ponownego obliczenia objętości po

zmianie płaszczyzny odniesienia, tzn. po zmianie któregokolwiek parametru

definiującego płaszczyznę.

� segment Wyniki: zawiera zestaw pól informacyjnych wyników obliczeń:

� Pole pow. [m2]:, w którym znajduje się wartość pola wskazanego

terenu na powierzchni DTM, w metrach kwadratowych,

� Pole pow. pł. [m2]:, w którym znajduje się wartość pola powierzchni

płaskiej, tzn. rzutu płaskiego na płaszczyznę XY wskazanego terenu,

w metrach kwadratowych,

Page 26: Model terenu - DTM - geo-info.plgeo-info.pl/pliki/geo-info/model_terenu_DTM_2009.pdf · Opracowanie wysokościowe 5 OPRACOWAI E WYSOKOŚCIOWE Model przestrzenny terenu Procedura umożliwia

26 Opracowanie wysokościowe

� Objętość [m3]:, w którym znajduje się objętość (w metrach

sześciennych) obliczona między płaszczyzną odniesienia i wskazanym

terenem,

� Zerowa objętość dla H:, gdzie znajduje się wartość wysokości

poziomej płaszczyzny odniesienia, dla której objętość wyznaczona

pomiędzy tą płaszczyzną, a powierzchnią wskazanego terenu wynosi

zero (z dokładnością wyznaczenia DTM; w obliczeniach przyjęto

wartość < 1 m3).

� klawisz funkcyjny Parametry zazn..., którego wybór uruchamia procedurę

ustalania parametrów zaznaczania wskazanego do obliczeń terenu (patrz: SIP

GEO-INFO V, Podręcznik Użytkownika, Zaznaczanie obiektu),

� klawisz funkcyjny Pokaż> pokazuje na mapie teren wskazany do obliczeń.

� klawisz funkcyjny OK, kończący działanie funkcji.