Zarządzanie wiedzą przedsiębiorstwa kluczem dla wdrożenia innowacyjności
Model Sieci Produkcyjnej dla Zadań Zarządzania...
Transcript of Model Sieci Produkcyjnej dla Zadań Zarządzania...
Model Sieci Produkcyjnej dla Zadań
Zarządzania Wiedzą
dr inż. Przemysław Różewski
Wydział Informatyki
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
ul. Żołnierska 49, 71-210 Szczecin
www.prozewski.zut.edu.pl
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Zespół badawczy:
• prof. Oleg Zaikin (WI ZUT ->WWSI)
• prof. Emma Kusztina (WI ZUT)
• Prof. Ryszard Tadeusiewicz (AGH)
• dr Przemysław Różewski (WI ZUT)
• dr Bartłomiej Małachowski (WI ZUT)
• dr Katarzyna Sikora (WI ZUT)
• mgr Katarzyna Sikora (WI ZUT)
• mgr Magdalena Mlinowska (WI ZUT)
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
2
Modelowanie i Analiza Systemów Informatycznych Zarządzania Wiedzą
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Streszczenie
• Proces nabywania kompetencji został zinterpretowany jako proces produkcyjny, na który składa się określona kolejność operacji inteligentnych realizowanych w środowisku informatycznym nauczania zdalnego.
• W proponowanym podejściu obiektem badań jest system informatyczny wspierający proces zarządzania wiedzą w warunkach Otwartego i Zdalnego Nauczania.
• Celem badań jest opracowanie modelu sieci produkcyjnej zapewniającej nabywanie wymaganych na rynku pracy kompetencji.
• Zaproponowany system informatyczny bazuje na modelowaniu treści wiedzy zawartej w dowolnej kompetencji, w oparciu o podejście ontologiczne oraz modeluje proces powstawania współdzielonego zasobu wiedzy w postaci repozytorium wiedzy.
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
3
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Sformułowanie problemu naukowego
Przy:
• wykorzystaniu podejścia ontologicznego do modelownia wiedzy zawartej w kompetencji,
• wykorzystaniu systemów typu Community-Built Production System wspierających grupową współpracę podczas procesu „uczenia się – nauczania”,
• wykorzystaniu standardów kompetencji (HR-XML IEEE RDC, TenCompetence) i narzędzi (Competence Object Library)
możliwe jest
• opracowanie systemu informatycznego pozwalającego na śledzenie zmiany zestawu i treści wiedzy zawartej w kompetencjach, w oparciu na teorii ontologii,
• opisanie współdziałania uczestników procesu „uczenia się – nauczania” w postaci modelu produkcji niematerialnej, bazującej na teorii systemów kolejkowych.
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
4
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
- Zmiany zasad działania organizacji edukacyjnej
- Rynek pracy – rynek kompetencji
- Formalny model porównania kompetencji gwarantowanych i wymaganych
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
5
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Zmiany w modelu biznesowym
organizacji edukacyjnej Rosnące tempo dynamiki zmian w wymaganiach u specjalistów dziedziny
1. Otwarty rynek pracy: legalna praca w krajach Unii Europejskiej dla członków wspólnoty,
2. Dezaktualizacja wiedzy dziedzinowej: ilościowe i jakościowe zmiany wymagań na określonych specjalistów
3. „Uczenie się przez całe życie” jako sposób przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu: rozwój koncepcji lifelong learning
Zmiany w prowadzeniu procesu nauczania
1. Otwarty rynek edukacyjny: Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego (European Higher Education Area – EHEA)
2. Rozwój narzędzi informatycznych wspierających proces nauczania: cyfrowe repozytoria wiedzy, e-portfolio, systemy klasy LMS
3. Skierowanie procesu nauczania na kompetencje: kompetencja jako produkt końcowy obrotu „rynek pracy-proces nauczania”; procesy standaryzacyjne kompetencji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
6
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Nowe oczekiwania w relacji rynek
pracy – organizacja edukacyjna
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
7
rynek
pracy
organizacja
edukacyjna
Profile
nauczania
Miejsca
pracy
KOMPETENCJE
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Geneza problemu • pojawienie się nowego typu produktów gotowych (kompetencji) i nowego rodzaju
produkcji (produkcja niematerialna),
• procentowy wzrost liczby uczących się w odniesieniu do liczby mieszkańców,
• konieczność zabezpieczenia trybu „uczenia się przez całe życie” dla każdego specjalisty,
• standaryzacja wymaganych na rynku pracy kompetencji,
• rosnąca motywacja każdego potencjalnego uczącego się do tworzenia własnej drogi nabywania wymaganych kompetencji,
• konieczność zwiększenia szybkości i elastyczności dopasowania programów nauczania do wymagań rynkowych.
• uwzględnienie, w programach nauczania, wymaganych na rynku kompetencji,
• uwzględnienie, w materiałach dydaktycznych, tendencji rozwoju technologii,
• uwzględnienie, w organizowaniu procesów nauczania, stochastyczności przybycia studentów na studia (przy czym ilość studentów każdego roku będzie uzależniona od aktywnej pozycji studentów polegającej na poszukiwaniu i analizie dalszej ścieżki nauczania).
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
8
Wymaga
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Zasady funkcjonowania organizacji
edukacyjnej zorientowanej na
nauczanie kompetencji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
9
ORGANIZACJA EDUKACYJNA
Ekonomia uczelni: uczestnik rynku ofert edukacyjnych
Oferta edukacyjna: bezpośrednia orientacja na rynek pracy i wymaganych kompetencji
Wynik procesu kształcenia: kompetencja
Charakter procesu „nauczania – uczenia się”: oparty na parametryzowanych formalnych modelach zachowania uczestników procesu nauczania
Postawa studenta: aktywny uczestnik procesu „nauczania-uczenia się”
Aktualność materiałów dydaktycznych: zapewniona dzięki repozytorium
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Przykład zmiany zakresu wymaganych
kompetencji w czasie
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
10
Poligrafia w czasie t0
Chemia
20%
Mechanika
15%
Informatyka
40%
Systemy
Informacyjne
25%
Poligrafia w czasie T
Chemia
5%
Mechanika
5%
Informatyka
60%
Systemy
Informacyjne
30%
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Specyfika realizacji procesu nauczania
zorientowanego na kompetencje
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
11
Nowe produkty i usługi: repozytorium, e-portfolio, platformy wspierające
proces nauczania
Bezpośrednia wymiana informacją pomiędzy
rynkiem pracy a rynkiem ofert edukacyjnych
Zwiększenie mobilności studentów w trakcie procesu nauczania
Ciągłe dostosowywanie programów nauczania do zmieniających się wymagań rynku pracy i
WYMAGANYCH KOMPETENCJI
Cyfrowe repozytoria edukcyjne: MIT OpenCourseWare, Studia informatyczne
beta, webcast.berkeley
E-portfolio studentów uczelni
wyższych: , ePortfolio at FH JOANNEUM Australian ePortfolio
Project, MOSEP
Systemy klasy LMS (Moodle, Oracle i-learning,
Caroline, WebCT, Blackboard)
NOWY MODEL BIZNESOWY
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Wahania w zapotrzebowaniu oraz
oferowaniu kompetencji na rynku
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
12
Czas
Ilo
ść
Ilo
ść
Czas
Kompetencje wymagane
Kompetencje gwarantowane
De Coi J.L., Herder E., Koesling A., Lofi C., Olmedilla D., Papapetrou O., Siberski W.: A model for competence gap analysis, In: WEBIST 2007, Proceedings of the Third International Conference on Web Information Systems and Technologies: Internet Technology / Web Interface and Applications, Barcelona, Spain, INSTICC Press, 2007
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Formalny model porównania kompetencji
gwarantowanych i wymaganych: dane
wejściowe
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
13
1. Zbiór wymaganych kompetencji }{ W
i
W cC oraz technologii, zawartych w
kompetencjach }{ kdD ,
2. Graf ontologiczny wybranej kompetencji W
W
iCc , },{ iii yG oraz grafy
technologii, zawartych w kompetencji W
ic , },{ kkk xwH
3. Cykl opanowania kompetencji W
ic , ],[ 0 TtTN
4. Zbiór ofert edukacyjnych proponujących kształcenie w zakresie wymaganej
kompetencji W
ic ,
}{)(j
W
iscS
5. Grafy gwarantowanych kompetencji każdej oferty,
},{)(jjj
zucR , Ccj
Różewski P., Kusztina E., Sikora K. (2008), Formalny model porównania kompetencji gwarantowanych i wymaganych, red. J. Owsiński, Z. Nahorski, T. Szapiro, BOS 2008. Instytut Badań Systemowych PAN, Seria: Badania Systemowe, tom 64, Warszawa 2008, 433-440.
6.Podgraf każdej technologii i
kG , wykorzystanej w kompetencji W
ic , ki
i
k HGG oraz
udział technologii w kompetencji W
ic ,
i
i
ki
kG
G , 10 i
k
7. Charakterystyki dynamiki każdego podgrafu i
kG (intensywność i rozkład zmian w grafie)
),( tGF i
k (F ), i
k
i
kR
8. Stany podgrafów *,...1, kkGi
k (udział każdej technologii w kompetencji W
ic ) w czasach
0t (początek cyklu nauczania) i T (koniec cyklu nauczania)
)}(..),........(),({)(0*02010
ttttM i
k
iii
)}(..),........(),({)(*21
TTTTM i
k
iii
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Formalny model porównania kompetencji
gwarantowanych i wymaganych:
sformułowanie zadania
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
14
Różewski P., Kusztina E., Sikora K. (2008), Formalny model porównania kompetencji gwarantowanych i wymaganych, red. J. Owsiński, Z. Nahorski, T. Szapiro, BOS 2008. Instytut Badań Systemowych PAN, Seria: Badania Systemowe, tom 64, Warszawa 2008, 433-440.
Przy zadanych:
danych wejściowych (1-8) opisujących stan rynku kompetencji,
dla wybranej kompetencji wymaganej W
ic
Należy określić:
zbiór ofert edukacyjnych Ssj ,
spełniających kryterium
),( W
ijccQ = ),(
0tcR
j
),( TcG W
i
),( W
ijccQ =Max
Ss j
- δ
gdzie
δ przedstawia przestrzeń możliwego odchylenia od maksimum według
preferencji użytkownika.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
- Definicja kompetencji
- Standardy kompetencji
- Competence Object Library (COL)
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
15
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Czym jest kompetencja
Competence - Kompetencja
Kompetencja jest to umiejętność znalezienia efektywnego sposobu wykorzystania wiedzy teoretycznej do rozwiązania zadania praktycznego oraz do weryfikacji znalezionego rozwiązania. Pojęcie kompetencji jest szersze niż pojęcie kwalifikacji. Podstawą kompetencji jest wiedza proceduralna połączona z odpowiednią wiedzą teoretyczną. Kompetentny specjalista orientuje się w wybranej dziedzinie na poziomie użytkowym.
Competency Management – Zarządzanie kompetencjami
Praktyka systematycznego identyfikowania specyficznych umiejętności i wiedzy oraz dostosowywania programów nauczania do obecnych i przyszłych wymagań danej dziedziny wiedzy.
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
16
Tadeusiewicz, R., Choraś, R. S., Rudowski, R. (eds.): Leksykon haseł związanych z e-nauczaniem. pp.16. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź (2007)
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Ogólna struktura kompetencji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
17
wg. projektu TENCompetence
Sampson, D., Fytros, D.: Competence Models in Technology-Enhanced Competence-Based Learning (2008) 155–177
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Ontologia systematyzująca pojęcia
dotyczące kompetencji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
18
Schmidt, A., The Babel of Competence, Competencies, Potential, …, 2008. http://andreas.schmidt.name/blog/
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Standardy dotyczące kompetencji
• Dotyczące treści kompetencji:
• Państwowe standardy kierunków kształcenia (MNiSW), Tuning project, NTIS, European ICT Jobs
• Dotyczące formatu opisu kompetencji:
• HR-XML, IEEE RCD, OntoProPer, SRCM, Europejskie CV
• ISO 24763
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
19
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Competence Object Library (COL)
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
20
Fuzzy Competenece Set
Expansion Cost Analysis
Method
TENCompetence
Domain Model
Competence expansion modeling
Competence structure modeling
HR-XML
IEEE RCD
Competence Object Library
Różewski P., Małachowski B. (2009), Competence Management in Knowledge-Based Organisation: Case Study Based On Higher Education Organisation. KSEM 2009 (Vienna, Austria), LNAI, Vol. 5914,, pp. 358-369.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
21
Competency
+globalID+globalName+Source
Competence
+Name+Description
Elem entOfCom petence
+Strength
Context
+Name+Description
ProficiencyLeve l
+Name+Level+Description
1. .*
1. .*
CompetenceSet
+CompareSet()
CompetenceProfile
+Name+Description
+CompareProf ile()
RequiredCompetenceProfile AcquiredCompetenceProfile
Vacancy
+Name+Description
Person
+Name+Surname+. . .
*
Re lation
+Strength
only for competences in the same contex t
and at the same prof icency level
*
1
Category
+Name
* 1
subcategory
*
0. .1
comprise competences only in the same contex t
and at the same prof icency level
Competent actor
performing activities.
Description of
competences
possessed by a
person.
Entity derived from
competence that can
form a set.
Arbitrary association of
competences within a
context and at specific
proficiency level.
Indicates the relative
level in a taxonomic
hierarchy.
Any form of knowledge, skill, attitude, ability
or learning objective that can be described in
a context of learning, education, training or
any specific business context
Effective performance of a
person within a context at a
specific level of proficiency
Circumstances and
conditions surrounding
actions performed by a
person.
Indicates the level at
which the activity of a
person is considered.
Collection of elements
of competence.
Collection of
competence sets.
Requirements in terms
of competence to be
fulfilled by a person.Activity, job, skill, attitude, ability or learning
objective for which competence requirements can
be specified.
Różewski P., Małachowski B. (2009), Competence Management in Knowledge-Based Organisation: Case Study Based On Higher Education Organisation. KSEM 2009 (Vienna, Austria), LNAI, Vol. 5914,, pp. 358-369.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Struktura kompetencji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
22
Różewski P. (2011), Concept of intangible production network system for competence development in open and distance learning. Management and Production Engineering Review, Vol. 2, No. 3, pp. 52-62.
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Porcja
wiedzy
dziedzinowej
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
proceduralna
(Wp)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
projektowa
(Wpr)
Porcja kompetencji
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Relacja kompetencji do różnych typów
ontologii
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
23
Różewski P. (2011), Concept of intangible production network system for competence development in open and distance learning. Management and Production Engineering Review, Vol. 2, No. 3, pp. 52-62.
Domain
ontologyMethod
ontologyTask ontology
Application
ontology
Top-level/upper-
level ontology
Theoretical
knowledge
Procedural
knowledge
Project
knowledge
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Model porcjowania wiedzy
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
24
WIE
DZ
A T
EO
RE
TY
CZ
NA
WIEDZA PROCEDURALNA 1:
typowe zadanie + typowe
rozwiązanie
WIEDZA PROCEDURALNA 2:
typowe zadanie + typowe
rozwiązanie
KORESPONDUJACE
ZADANIA
SPRAWDZAJĄCE
Różewski P., Ciszczyk M. (2009), Model of a collaboration environment for knowledge management in competence based learning, ICCCI 2009, Lecture Notes in Artificial Intelligence, No. 5796, pp. 333-344.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Modelowanie struktury ontologii
• The ontological model (OM) can be presented as follows:
OM = {S, T},
where: S – ontology structure, T – domain description thesaurus,
S = {Sc, R, T, A},
where: Sc – concept structure, R – relation between concepts, T – taxonomy, A – set of domain axioms.
T = {Tp, Tr, Fp, Fr},
where: Tp – thesaurus for the set of concepts, Tr – thesaurus for the set of relations, Fp – references for concepts, Fr – references for relations.
25
Zaikine O., Kushtina E., Różewski P. (2006), Model and algorithm of the conceptual scheme formation for knowledge domain in distance learning, European Journal of Operational Research, Vol. 175, No. 3, pp. 1379-1399.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Definicja pojęcia
• Formally the content, capacity and depth of concept can be described as a matrix structure:
where:
26
** ,0,,0, jjiigG ij
,object for feature of value*,1,*,1,
,ˆ class tobelong attributescommon of names*,1,0,
,ˆ class tobelong objects of names0,*,1,
',0,0,ˆ
ijjjiig
GjjiW
GjiiO
namesconceptjiG
g
ij
i
i
ij
Zaikine O., Kushtina E., Różewski P. (2006), Model and algorithm of the conceptual scheme formation for knowledge domain in distance learning, European Journal of Operational Research, Vol. 175, No. 3, pp. 1379-1399.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Macierz pojęcia
27
Generalization (IS_A)
Ag
gre
ga
tion
(PA
RT
_O
F)
Object 1 Object 2 ... Object I
Attribute 1
... gij
Attribute J
Concept
name
Specialization (KIND_OF)
Zaikine O., Kushtina E., Różewski P. (2006), Model and algorithm of the conceptual scheme formation for knowledge domain in distance learning, European Journal of Operational Research, Vol. 175, No. 3, pp. 1379-1399.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
System testowania kompetencji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
28
log in
failure
obtain profil from server
prepering work space
choosing existing domain of knowledge creating new domain of knowledge
updating server
generating environment of knowledge
execution of game scenario
statistics
updating server
Student
progress
[ up to date]
exit
Student raport
[ out of date]
preparing scenario
Różewski P., Kusztina E. (2009), Concept of competency examination system in virtual laboratory environment, WISE 2009, G. Vossen, D.D.E. Long, and J.X. Yu (Eds.): WISE 2009, Lecture Notes in Computer Science No. 5802, pp. 489-496.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Edytor kompetencji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
29
Add competence form Competences’ viewer
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
- Produkcja niematerialna
- Community-build production system
- Model motywacji
- Model sieci produkcyjnej
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
30
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Produkcja niematerialna
• Produkcja niematerialna jest produkcją wysoko technologiczną, w której produkty wejściowe, wyjściowe i pośrednie (półprodukty) występują w postaci cyfrowej.
• Głównymi charakterystykami produkcji niematerialnej są:
▫ rozproszony proces produkcyjny, który charakteryzuje się cechami:
cyfrowy charakter produktu i półproduktu,
zastosowanie sieci korporacyjnej,
praca grupowa,
przekaz półproduktów pomiędzy stanowiskami roboczymi obywa się na płaszczyźnie informacyjnej,
▫ produkcja na zamówienie (każdy produkt ma od razu swojego odbiorcę),
▫ masowe dostosowanie do potrzeb klienta (ang. mass customisation) (dostosowanie każdego pojedynczego wyrobu do potrzeb zamawiającego).
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
31
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Ewolucja produkcji niematerialnej
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
32
Production types Tangible/material
production
Intangible production
oriented on content
Intangible production
oriented on knowledge
Quality factor
Production in accordance with
accepted standards ensures the
final product quality.
Quality of individual workstations
has the greatest impact on the
quality of the final product.
The workstation’s processing
capabilities combined with
suitable knowledge and
competence of the knowledge
worker have the greatest impact
on the quality of the final product.
Criterion function
Suitable for calculation in integral
units (length of time, production
costs, etc.).
Difficult to calculate because of the qualitative character of production.
Manufacturing process
Order of operations results from
pre-defined operations with
standardized parameters and their
values in accordance with the
standards (ISO).
Order of operations results from the nature of the object and it is
changing during the manufacturing process.
Raw Materials
(consumables) Material: wood, steel, petrol, etc.
Digital: datasets, software
libraries, pdf, etc.
Digital + mental: knowledge
objects, etc.
Final product Material Digital (i.e. content) Mental (i.e. competence)
Example Bicycle Software E-learning course
Różewski P. (2011), Model of Intangible Production Network for Competence Development. KSEM 2011 (Irvine, California, USA), Lecture Notes in Artificial Intelligence, Vol. 7091, pp. 246-256.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Produkt niematerialny
• Produkt niematerialny jest to produkt posiadający zazwyczaj postać cyfrową, będący rezultatem pracy intelektualnej człowieka. Może on zostać zmaterializowany poprzez jego nagranie, wydrukowanie, zachowanie na płycie CD itp. Sam fakt materializacji produktu niematerialnego nie zmienia jego treści, a tylko jego formę rozpowszechniania. Mając na uwadze wcześniejsze rozważania możemy określić, że produkt niematerialny jest:
▫ cyfrowy (ang. digital),
▫ personalizowany (ang. personalized),
▫ chroniony prawem autorskim (ang. copyrighted),
▫ bazujący na wiedzy (ang. knowledge-based) i wytwarzany przez operacje mentalne
Przykładami produktów niematerialnych mogą być: aplikacja jednostkowa, zintegrowany pakiet komercyjny, usługi informacyjne (np. usługi biur podróży), tematyczne serwisy internetowe (produkt to m.in. struktura informacji, zakres informacji), produkty medialne w postaci cyfrowej, bazy i repozytoria wiedzy (produktem jest operacja mentalna polegająca na opracowaniu struktury danych, poziomu dostępu, języka transakcji), programy nauczania, czy modele i mechanizmy reprezentacji wiedzy i kompetencji.
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
33
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Przykład 1:
Premedia
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
34
Kipphan, Helmut (Ed.) (2001), Handbook of Print Media, Heidelberger, Springer-Verlag
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Przykład 1:
Multiple channel publishing and
production systems
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
35
Sabelström Möller, Kristina (2001). Information categories and editorial processes in multiple channel publishing, KTH, Sweden
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Community-build production system
• The community-build system is a production system for content creation by a community operating on a dedicated engine (e.g. Wiki, Digital Content Network).
• The community-build production system demonstrated how collaborative efforts can be a powerful feature to (produce) build a massive knowledge repositories or other knowledge-related products .
• The community-build production system based on the knowledge development process
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
36
Różewski P., Zaikin O. (2012), Discussion on Community-Build Production System Working Paradigm for Intangible Production System. 14th IFAC Symposium on Information Control Problems in Manufacturing, Bucharest, Romania - May 23-25, 2012
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Knowledge development process
• Knowledge creation and processing are two processes that are based on the individual cognitive capabilities of and individual and his access to resources (i.e. the object of processing).
• Networked knowledge processing:
▫ The knowledge network is a network through which all available knowledge is properly represented, correlated, and accessed. The knowledge network indentifies “who knows what,”.
▫ The structure of a knowledge network is based on a production network and a social network .
▫ The synergy occurs when individuals with similar knowledge resources are mutually related. As a result of the relation, the quality of the initial knowledge potential and processed knowledge quality increases. The emergency occurs when individuals with similar objectives are connected. In this case, the problem can be discussed from the point of view of different domains.
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
37
Różewski P., Zaikin O. (2012), Discussion on Community-Build Production System Working Paradigm for Intangible Production System. 14th IFAC Symposium on Information Control Problems in Manufacturing, Bucharest, Romania - May 23-25, 2012
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Community-build production system
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
38
Creator Creator Creator
Editor Editor Editor
Repository
Creator Editor
Creator
Creator
Creator
Creator
Editor
EditorEditor
Creator Editor
b)
Creator Editor
Content creation
Content editing
Motivation
Różewski P., Zaikin O. (2012), Discussion on Community-Build Production System Working Paradigm for Intangible Production System. 14th IFAC Symposium on Information Control Problems in Manufacturing, Bucharest, Romania - May 23-25, 2012
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Model of community-build production
system • Assumptions:
▫ Each member can create, modify and delete the content.
▫ The structure and content are dynamic and non-linear and can be rapidly constructed, accessed and modified.
▫ Every member can shift roles on the fly.
▫ System maintains a version database, which records its historical revision and content.
▫ The knowledge is modeled using the ontological approach.
• Performance measurements for the content creation process: ▫ The editors as well as creators change the repository content.
▫ The creators add new content to the repository and the repository is growing.
▫ A main editor duty is to evaluate repository content. Some part of the repository can be deleted and modified. As a result the repository is decreasing.
▫ From the point of view of time the editors and creators activities can be formulated as a sequence of states.
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
39
Różewski P., Zaikin O. (2012), Discussion on Community-Build Production System Working Paradigm for Intangible Production System. 14th IFAC Symposium on Information Control Problems in Manufacturing, Bucharest, Romania - May 23-25, 2012
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Transition diagram for one registered
member
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
40
0S CS
ES
0S 00P
CP0
EP0
CS 0CP
CCP CEP
ES 0EP
ECP EEP
0S
ES
CS
00P
EEP
CCP
0CP
0EP
CP0
EP0
ECP
CEP
Passive
Active - editor
Active - creator
Transitions probability matrix
Różewski P. (2011), Model of Community-Build System for Knowledge Development, ICCCI 2011 Lecture Notes in Computer Science Vol. 6923, Part II, Springer-Verlag, pp. 50-59.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
The sequential model of repository
knowledge growing
Basing on the Markovian Chain approach the creator’s and editor’s interaction
with the repository can be analysed as a time sequential process.
The repository changes the state: ,...,,...,,, )1()()2()1()0( k
R
k
RRRR GGGGG .
In the time k+1 the repository can take following state:
;|\ 0
)()()1(
E
k
E
k
R
k
R pGGG ;| 0
)()(
C
k
C
k
R pGG ;|)\( )()()(
EC
k
C
k
E
k
R pGGG CE
k
E
k
C
k
R pGGG |\)( )()()(
Transition equation for repository state
1 kk : )(
0
)()()1( \ k
E
k
E
k
R
k
R pGGG )(
0
)()( k
C
k
C
k
R pGG )()()()( \ k
EC
k
C
k
E
k
R pGGG )()()()( \ k
CE
k
E
k
C
k
R pGGG .
Transition equation for repository state k0 :
k
e
e
E
e
E
e
R
k
R pGGG0
)(
0
)()()( \( ))(
0
)()( e
C
e
C
e
R pGG .
41
Różewski P. (2011), Model of Community-Build System for Knowledge Development, ICCCI 2011 Lecture Notes in Computer Science Vol. 6923, Part II, Springer-Verlag, pp. 50-59.
The repository content is increasing or decreasing on the k step: )()1()( k
R
k
R
k
R GGG .
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Przykład 2: e-learning system
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
42
Kushtina E., Zaikin O., Różewski P. (2007), On the knowledge repository design and management in E-Learning, In: E-Service Intelligence: Methodologies, Technologies and applications, Lu, Jie; Ruan, Da; Zhang, Guangquan (Eds.), Series: Studies in Computational Intelligence , Vol. 37, Springer-Verlag Book, pp. 497-517.
Expert
Knowledge
engineer
Teacher Student
Knowledge manipulation
language
External Learning Object
repository
Didactic materials'
compilation algorithm
On
tolo
gy
la
ye
rS
CO
RM
la
ye
r
Learning Object
repository
Concepts network
(ontology)
Use
Use
Learning
Knowledge acquisition
Build, extend, test
Build, refine, test
Knowledge export
Knowledge adaptation
Ontology
Compilation
Knowledge source
Transformation
Pedagogical aspect
Kn
ow
led
ge
b
ase
Concepts network
creation algorithm
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Koncepcja modelu motywacji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
43
Domena
Projekt jProjekt 1
Zadanie iZadanie 1
Nauczyciel
Przepływ studentów
Funkcja Motywacji ))(),(()( iii
N rZrHr
Repozytorium zadań
Repozytorium projektów
*........2,1, jjPpi
j
*.....2,1, iiRri
(s1, t1) (si, ti)
)()*(
1
i
j
j
j
D pGG
Repozytorium przedmiotu (t)=PG
GD
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Struktura modelu motywacji zachowania
nauczyciela i studentów podczas realizacji
procesu nauczania opartego na kompetencjach
IDSS Poznań, maj 2012, P.
Różewski
44
Przez binarny argument opisujemy fakt dokonania wyboru
Kusztina E., Zaikin O., Tadeusiewicz R., The research behavior/attitude support model in open learning systems, Bulletin of the Polish Academy of Sciences: Technical Sciences, 58 (4), 705–711, 2010.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Wybór zadania przez studenta na
podstawie funkcji motywacji
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
45
Student
Evaluation of the choice
and solution
Teacher Educational
context (domain)
Student’s
interest
Teacher’s
interestSet of tasks
Student’s
motivation
function
Teacher’s
motivation
function
Initial repository
content
Student's goal function:
task choice
No
Teacher's goal function:
repository filling
Next iteration
Scenario initial conditions
No
Kusztina E., Zaikin O., Tadeusiewicz R., The research behavior/attitude support model in open learning systems, Bulletin of the Polish Academy of Sciences: Technical Sciences, 58 (4), 705–711, 2010.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Model wiedzy
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
46
Różewski P. (2011), Concept of intangible production network system for competence development in open and distance learning. Management and Production Engineering Review, Vol. 2, No. 3, pp. 52-62.
Top-level
ontology
Knowledge
object
Theoretical
knowledge
Procedural
knowledge
Project
knowledge
Domain
ontology
Task
ontology
Application
ontology
DomainCompetence
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Porcja
wiedzy
dziedzinowej
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
proceduralna
(Wp)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
teoretyczna
(Wt)
Wiedza
projektowa
(Wpr)
Porcja kompetencji
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Struktura sieci produkcyjnej
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
47
Theoretical
knowledge
(teacher)
Procedural
knowledge
(tutor)
Project knowledge
(project manager)
Repository
(teacher)
OrderFinal
product
Różewski P. (2011), Concept of intangible production network system for competence development in open and distance learning. Management and Production Engineering Review, Vol. 2, No. 3, pp. 52-62.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
System przyrostu kompetencji jako
system produkcyjny
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
48
Student
works with
theoretical
knowledge
Servicing
Student
works with
procedural
knowledge
Servicing
Student
works with
project
knowledge
Servicing
Repository
(- -) (- -) (- -)
(-)
(+)
(+ +)
(-)
(+)
(+ +)
(+)
(+ +)
(-)
Adding
knowledge to
the repository
Adding
knowledge to
the repository
Adding
knowledge to
the repository
The student chooses one of the alternative tasks for new knowledge assessment. Each stage of knowledge processing can be finished in the following way: (-) return to appropriate decision block, (--) exit from the production system, (+) departure from servicing block with positive assessment, (++) departure from servicing block with positive assessment and due to excellence of student’s work new knowledge, generated by the student, is transferred to the repository (in the form of an approved knowledge model).
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Struktura systemu nauczania danego
typu wiedzy
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
49
Preference
function
Task
selection
Task
execution
Motivation
function
Teacher
Student and
teacher
cooperation
Repository
reinforce Repository
Next stage
1p
2p
3p
4p
Exit
Previous
stage
1p
Różewski P. (2011), Concept of intangible production network system for competence development in open and distance learning. Management and Production Engineering Review, Vol. 2, No. 3, pp. 52-62.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Zadania trudne i łatwe
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
50
S1 U1 S2 U2 S3 U3
Theoretical
knowledge
Procedural
knowledge
Project
knowledge
A - rate of the input flow of student who selected a simple task. B - rate of the input flow of student who selected a hard task.
A
B
Różewski P. (2011), Concept of intangible production network system for competence development in open and distance learning. Management and Production Engineering Review, Vol. 2, No. 3, pp. 52-62.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
System kolejkowy
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
51
S1 U1 S2 U2 S3 U3
Theoretical
knowledge
Procedural
knowledge
Project
knowledge
A
A
Ap1
Ap3
Ap2
A
A
A
BB
R
Bp1
Bp4
Bp3Bp2
B
B
B
B
AU
BU
S
BW
~
AW
~
MFS
MFT
Task selection block Task execution block
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Dynamic of the repository growth
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
52
Knowledge in the repository is increasing over time due to hard (creative) tasks analysis. In the best cases, the student finished the task in the manner that the task’s solution can be transferred to the
repository.The dynamic of the repository growth K in the time unit )1(K characteristics based on
the traffic equation for the create task:
BBB p4 , where B
BB
p31
.
KrRK i
~),( K - average increase of knowledge in the repository as a result of task
ir execution.
Kp
KB
B~
1)1(
3
- knowledge increase in the time unit )1(K
TKp
TKB
B~
1)(
3
- knowledge increase in the time interval ],0[ T
Różewski P. (2011), Concept of intangible production network system for competence development in open and distance learning. Management and Production Engineering Review, Vol. 2, No. 3, pp. 52-62.
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
Zestawienie aksjomatów zarządzania
w kontekście proponowanego systemu
zarządzania wiedzą (kompetencjami)
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
53
Aksjomaty zarządzania Analiza aksjomatów w kontekście systemu
zarządzania wiedzą
Obiekt nadaje się do obserwacji i pomiarów Treść wiedzy może być reprezentowana i analizowana na
poziomie ontologicznym
Obiekt może zmieniać swój stan na interwale obserwacji Zawartość wiedzy w kompetencjach zmienia się pod wpływem
nauczania
Istnieje z góry określony cel w postaci oczekiwanego stanu obiektu
Cel określony jest w postaci wymaganych na rynku kwalifikacji
Istnieją alternatywne sposoby wpływania na zachowanie obiektu
Istnieją różne modele wykorzystania sieci nauczania zdalnego nakierowane zarówno na relację student-nauczyciel jak i
student-student (sieci socjalne)
Istnieje wcześniej określone kryterium efektywności zarządzania
Kryterium określa stopień dopasowania kompetencji nabytych poprzez zastosowanie proponowanego systemu
informatycznego do wymagań rynkowych
Istnieją zasoby pozwalające na wykonanie podjętej decyzji Do zasobów zaliczamy m.in.: nauczyciela, informatyczne
systemy nauczania klasy LMS/LCMS
Wydział Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
[email protected] www.prozewski.zut.edu.pl
dr inż. Przemysław Różewski
Wydział Informatyki
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
ul. Żołnierska 49, 71-210 Szczecin
www.prozewski.zut.edu.pl
IDSS Poznań, maj 2012, P. Różewski
54