BERLIN, 22 PAŹDZIERNIKA 2012 R.

2

"Nie można mówić o młodych bez mówienia o przyszłości i nie można mówić o przyszłości bez mówienia o młodych".

3

Polska i nowe wyzwania (wyjątkowy historycznie moment)

Młodzi ważnym zasobem społecznym i szansą rozwoju

wyczerpujące się zasoby starszego pokolenia

wyjątkowość młodego pokolenia psychologiczne cechy młodości

Przesłanki demograficzne presja demograficznego wyżu

(rynek pracy, edukacja) perspektywa demograficznego niżu

Dlaczego raport o młodych ludziach?

Młodzi: siła rozwojowa czy stracone pokolenie?

KrajUdział populacji poniżej 30 roku

życia

Udział osób w wieku 15-24 w zatrudnieniu

(2008)

PKB per capita wg parytetu siły

nabywczej w tys. dol., 2010

Algieria 56% 31% 7,1Arabia Saudyjska 61% 25% 23,7

Bahrajn 48% 30% 26,8Egipt 61% 23% 6,4Jemen 73% 22% 2,6Jordan 65% 20% 5,7Libia 61% 27% 14,9Maroko 56% 35% 4,8Oman 64% 29% 26,2Syria 67% 32% 5,1Tunezja 51% 22% 9,5

Młodzież w krajach arabskich

5

Młodzi: siła rozwojowa czy stracone pokolenie?

Udział młodych (15-34) w całkowitej populacji w danej grupie krajów

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

2035

2040

2045

2050

2055

2060

2065

2070

2075

2080

2085

2090

2095

2100

15.0%

20.0%

25.0%

30.0%

35.0%

40.0%

Świat Kraje rozwinięteKraje rozwijające się Kraje nierozwiniętePolska

6

Młodzi: siła rozwojowa czy stracone pokolenie?

Wiosna arabska Zamieszki w

Londynie Pokolenie 1000 € Bezrobocie 40% Prekariat? ACTA ?

http://gfx.mmka.pl/newsph/389965/914874.3.jpg http://media.economist.com/sites/default/files/imagecache/290-width/20111022_CUK290.jpg

7

Z czego wynika historyczna wyjątkowość współczesnej polskiej młodzieży?

8

Rzeczywistość transformacyjna jako świat zastany

Otwarcie na wpływy zachodniego świata Globalizacja gospodarki Ponowoczesność jako zastany porządek społeczny Konsumpcjonizm i ideologia sukcesu jako główne

oferty kulturowe Rewolucja technologiczna (powszechny dostęp do

Internetu poszerzający sferę wolności młodzieży) Eksplozja oświatowa i nowa „jakość” kapitału

ludzkiego Pozostawanie młodych ludzi poza rynkiem pracy (i

w stanie przedłużonej młodości) Znaczące socjalizacyjnie elementy kryzysowe:

Zawiłości i napięcia transformacji systemowej

Niedobory państwa „na dorobku” Kryzys gospodarki światowej

Z wyjątkowości warunków, w jakich dorastali

9

1. Świat wartości

10

Co łączy prawie całe pokolenie? wolność!

Źródło: Barbara Fatyga, „Wędrujące pytanie o wolność. Raport z badań”, grudzień 2009 r.

1.

Sprawy w życiu ważne – dawniej i teraz

1.

12

Orientacje życiowe młodych

1.

13

Społeczeństwo konsumpcyjne dba o to, by wybory te dotyczyły przede wszystkim stylu życia i nie zamykały się na chęci posiadania i używania przedmiotów. Wśród polskiej młodzieży orientację na „mieć” zaczyna powoli dopełniać orientacja na „mieć-by-być”.

Z f i l o z o f i i m ł o d e g o k o n s u m e n t a: Liczy się nie tyle chęć posiadania rzeczy, co

filozofia ich używania i związana z nimi ekspresja, symbolika

Znaczenie ma nie to, ile i jak się zarabia, ale to ile i jak się wydaje

Ważne jest nie to jak się pracuje, ale to jak się korzysta z życia i odpoczywa

Nowa „filozofia” konsumowania

1.

W Polsce 93% młodych w wieku 16-24 lata regularnie korzysta z Internetu.

Młodzi Polacy są nieustannie on-line. Spędzają w sieci od 17 do 20 godzin tygodniowo To, bez czego nie mogliby się obyć, to Internet i telefon komórkowy.

Internet i życie w sieciHierarchia ważności mediów a wiek użytkowników

1.

Kreuje nowy typ kultury – jest to kultura uczestnictwa

Pomaga realizować własne pasje (na które nie ma instytucjonalnego odpowiednika w „realu”)

Zaspokaja ważne społeczne potrzeby – buduje więzi i poczucie przynależności (którego nie jest w stanie zaoferować realne społeczne otoczenie)

Jest miejscem intymnych schadzek, targowiskiem (przestrzenią

biznesu) i ... polityczną agorą

Internet :1.

16

Obieg kultury i dostęp do kultury

Uczestnictwo w różnych obiegach treści ze względu na wiek

13% Polaków kupuje książki, muzykę lub filmy. Aż 33% uzyskuje je w postaci cyfrowej, w sposób nieformalny lub za darmo. Jeżeli włączyć do tego pożyczanie, to w nieformalnym obiegu uczestniczy 39% Polaków (3 razy więcej niż w rynkowym obiegu).

1.

17

miasta pow. 100 tys.

miasta między 20-

100 tys.

miasta do 20 tys.

gminy wiejskie

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%

4%

14%

28%

38%

Internauci mający problem z dostępem do instytucji kultury

Osoby z mniejszych miejscowości i wsi mają problemy z dostępem do obiegu oficjalnego (sklepy, instytucje kultury) - ok. 30%.

Obieg kultury i dostęp do kultury

1.

18

Marzenie o partnerze idealnym i lęki przed trwałym związkiem

Postępująca liberalizacja obyczajowa – widoczna w: zakresie norm zaliczanych do moralności katolickiej poszerzaniu się zakresu erotycznych eksploracji

Jednocześnie ujawnia się trend polegający na radykalizacji poglądów tradycyjnych jako efekt aktywizacji skrajnej prawicy w Polsce: Redukowanie definicji rodziny Wzrost dezaprobaty dla życia bez ślubu Spadek akceptacji rozwodów Wzrost poparcia dla prawa zakazującego aborcji

Intymność i nowy porządek sentymentalny

1.

19

2. Edukacja

20

Przemiana kulturowa – inne traktowanie edukacji wyższej

1990/1991

1995/1996

2000/2001

2005/2006

2006/2007

2007/2008

2008/2009

2009/2010

2010/20110

102030405060

12.922.3

40.748.9 49.9 51.1 52.7 53.7 53.8

9.817.2

30.638 38.8 39.7 40.6 40.9 40.8

BruttoNetto

Współczynnik skolaryzacji w szkolnictwie wyższym

2.

21

Mimo „schłodzenia” (urealnienia) aspiracji edukacyjnych ciągle są one wysokie. Zmiany aspiracji edukacyjnych w latach 2003-2009

2.

22

Młodzież dokonywała dotąd dośćtradycyjnych wyborów i miała dość tradycyjne oczekiwania wobec edukacji (nastawienie na dyplom)

Edukacja nawrotowa i udział w life-long-learning jako nieuchronna perspektywa zdają sie dopiero przebijać do świadomości młodzieży

Odsetek nowo przyjętych studentów według grup kierunków studiów w Polsce i krajach OECD

2.

23

3. Migracje i mobilność ... konieczność czy wybór ?

24

Mobilność ponad granicami: migracje z Polski?

20042005

20062007

20082009

20100

500

1000

1500

2000

7501170

155018601820

15701615

Liczba Polaków przebywających tymczasowo w innym państwie członkowskim (2004-2010 w tys.)

Demograficzny profil migrantów: Kobiety i mężczyźni w wieku 20-44, ze wsi i

mniejszych miejscowości (< 100 tys.), z wykształceniem podstawowym lub zawodowym.

Kobiety i mężczyźni w wieku 25-44 z dużych miast (> 100 tys.), z wykształceniem wyższym lub odpowiednikiem.

3.

25

Młodzi (dobrze wykształceni) Polacy stanowią główny strumień migracji za granicę - ciągle wyjeżdżają w poszukiwaniu (lepszej) pracy i lepszych warunków życia.

Nieobojętny jest motyw poznawczy (ciekawości świata) i zaliczania doświadczeń, które są udziałem rówieśników, niekiedy względy polityczne (młodzi mówią o „złej atmosferze w kraju”, o „polskim piekle”, o beznadziei).

Rzadko kiedy wyjeżdżają z czystego wyboru – rzadko kiedy jest to wybór pozytywny.

Wielu młodych Polaków zostaje za granicą na stałe (zazwyczaj są to ci, którym się tam udało). Pozostali to migranci „wahadłowi”, którzy z powodu niepowodzeń na krajowym rynku pracy są zagrożeni marginalizacją, a obierając formułę migracji niepełnej, również w kraju przyjmującym skazują się na pozycję marginesową.

Współczesny trend to: spadek zainteresowania migracjami zarobkowymi wzrost zainteresowania migracjami edukacyjnymi

Migracje zagraniczne – wybór czy konieczność?3.

26

Mobilność edukacyjna do innych krajów Studia w kraju są dziś coraz częściej

uzupełniane studiami za granicą. Liczba studentów uczestniczących w

programach mobilności w roku 2009/2010 nie przekraczała 2%.

W ramach programu Erasmus wyjechało 13402 studentów, czyli dziewięciokrotnie więcej niż w pierwszym roku działania programu. Łącznie w tym czasie ze stypendiów europejskich skorzystało 79 786 osób.

Do Polski w tym czasie przyjechało czterokrotnie mniej stypendystów – 23004 osoby

3.

27

Studenci polscy - beneficjenci programu Erasmus

3.

28

4. Co z zaangażowaniem obywatelskim polskiej młodzieży?

29

Kapitał społeczny jest lepszy po stronie młodzieży

PL EU270

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Korzystanie z portali społecznościowych (PL i EU27)

Kapitał społeczny – wszyscy

Norweg

iaDan

ia

Finlan

dia

Szwecj

a

Holandia

Szwajc

ariaBelg

ia

Wielka

Brytan

iaIzr

ael

Estonia

Hiszpan

iaCzec

hy

Niemcy

Średnia

Cypr

Francja

Słowen

ia

Chorwacj

aŁo

twa

RumuniaPolsk

aGrec

jaWęg

ryRosja

Słowacj

a

Ukraina

Portuga

lia

Bułgaria

Turcj

a0%

20%40%60%80%

Zaufanie do innych ludzi Zaufanie do partii politycznych

Indonezja

SłoweniaDania

Litwa

Bułgaria

Luxemburg

Szwajca

ria

Dominikana

Estonia

Nowa Zelandia

ŚredniaGrecja

Holandia

Wielka Bryt

ania

Norwegia

RosjaMalta Cyp

r

Meksyk

Hong Kong0%

20%40%60%80%

Zaufanie do innych ludzi Zaufanie do partii politycznych

Kapitał społeczny - młodzi

4.

30

Młodzi odrzucają konwencjonalne uczestnictwo w polityce ...

Nie należą do organizacji społecznych, nie uczestniczą masowo w wyborach. Wykazują się jednak większym zaangażowaniem w działalność dobroczynną, wolontariatu, częściej zdradzają poczucie sensu działań zbiorowych, są bardziej altruistyczni, mają mniej ideologiczne, a bardziej racjonalne oczekiwania wobec państwa. Zwracają się w kierunku form deliberatywnych.

Co lepsze: dbać głównie o siebie i najbliższych czy działać publicznie na rzecz innych?

4.

31

Co lepsze: interesować się polityką, czy być jak najdalej od niej?

Młodzi odrzucają konwencjonalne uczestnictwo w polityce ...

4.

ACTA – sprawa młodych Prawie pół miliona zgłosiło swój udział w wydarzeniu na Facebooku ("Nie dla ACTA - nie zgadzam się na

podpisanie umowy przez Polskę". Kilkadziesiąt tysięcy postanowiło wyjść na ulice. "Nie dla ACTA a Polsce" oraz "Komentarz usunięty przez ACTA". Pierwszy z nich ma ponad 220 tys. fanów, drugi

180 tys. Większość z nich (78% do 83%) to osoby poniżej 24 roku życia. Osoby w wieku 25-34 lat stanowią kilkanaście

procent. Starsi zdarzają się sporadycznie. Protestującym nie tylko chodziło o wolność w internecie. Rdzeń ich krytyki dotyczył złamania reguł demokracji

przez państwo, które podjęło strategiczną dla społeczeńsdtwa decyzję z pominięciem konsultacji społecznych.

4.

33

13-17 18-24 25-34 35-44 45-54 55+0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

45%

38%

13%

2% 1% 1%

34%

44%

17%

3% 1% 1%

Komentarz usunięty przez ACTA Nie dla ACTA w Polsce

Źródło: http://m.mediarun.pl/article.jsp?id=358&cid=5

ACTA – sprawa młodych4.

34

Dziękuję za uwagę

@piotrarakpiotr.arak@undp.org