MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ -...

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

322[13] T, SP/MEN/ 2007

PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK ORTOPEDA 322[13]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2007

Autorzy: inż. Józef Góralczyk dr Zbigniew Kaźmierak mgr Paweł Kozieł mgr Ewa Łoś mgr Krystyna Mroczek Recenzenci: prof. dr hab. n. med. Tadeusz S. Gaździk dr n. med. Robert Latosiewicz Opracowanie redakcyjne: mgr Kazimiera Tarłowska

2

Spis treści

I. Plany nauczania 4

II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 6

1. Elementy psychologii i socjologii 6

2. Anatomia, fizjologia i patologia 13

3. Biomechanika ortopedyczna 22

4. Materiałoznawstwo i technologia obróbki 30

5. Przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny 42

6. Zajęcia praktyczne 52

7. Podstawy prawa i ekonomiki 58

8. Praktyka zawodowa 64

3

I. PLANY NAUCZANIA Plan nauczania Czteroletnie technikum Zawód: technik ortopeda 322 [13] Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży Dla dorosłych

Liczba godzin tygodniowo

w czteroletnim okresie nauczania


w czteroletnim okresie nauczania

Semestry I-VIII

Lp.

Obowiązkowe zajęcia edukacyjne

Klasy I-IV Forma stacjonarna 1. Elementy psychologii

i socjologii 2 2

2. Anatomia, fizjologia i patologia

6 4

3. Biomechanika ortopedyczna

6 4

4. Materiałoznawstwo i technologia obróbki

9 6

5. Przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny

10 7

7. Zajęcia praktyczne 15 11 8. Podstawy prawa

i ekonomiki 2 1

Razem 50 35 Praktyka zawodowa: 6 tygodni x 7 godzin = 210 godzin

4

Plan nauczania Szkoła policealna Zawód: technik ortopeda 322 [13] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży Dla dorosłych


w dwuletnim okresie nauczania

Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Semestry I-VIII

Lp.

Obowiązkowe zajęcia edukacyjne

Semestry I-IV Forma stacjonarna 1. Elementy psychologii

i socjologii

2 1

2. Anatomia, fizjologia i patologia

6

5

3. Biomechanika ortopedyczna

6

5

4. Materiałoznawstwo i technologia obróbki

9

7

5. Przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny

10

7

6. Zajęcia praktyczne 15 11 7. Podstawy prawa

i ekonomiki

2 1

Razem 50 37 Praktyka zawodowa: 6 tygodni x 7 godzin = 210 godzin

5

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH

ELEMENTY PSYCHOLOGII I SOCJOLOGII

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować procesy psychiczne człowieka, – scharakteryzować procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne, – określić wpływ procesów poznawczych, emocjonalnych

i motywacyjnych na rozwój człowieka, – określić składniki osobowości i czynniki kształtujące osobowość

człowieka, – scharakteryzować sytuacje trudne oraz ich wpływ na stan psychiczny

człowieka, – udzielić pacjentowi pomocy w radzeniu sobie z sytuacja trudną, – określić rodzaje sytuacji problemowych, – dobrać metody skutecznego rozwiązywania problemów w różnych

sytuacjach zawodowych i życiowych, – udzielić wsparcia osobie niepełnosprawnej i jej rodzinie, – nawiązać kontakt z pacjentem, jego rodziną i współpracownikami, – rozpoznać problemy występujące w procesie komunikowania się, – zachować się asertywnie, – określić zasady i warunki skutecznego negocjowania, – zastosować techniki aktywnego słuchania, wyrazić empatię,

rozpoznać emocje, – scharakteryzować procesy społeczne, – scharakteryzować zbiorowości społeczne, – określić strukturę i funkcje rodziny, – określić rolę grupy społecznej w procesie rehabilitacji osoby

niepełnosprawnej, – scharakteryzować zachowania zdrowotne ludzi i ich uwarunkowania, – scharakteryzować społeczne uwarunkowania choroby, – określić społeczne konsekwencje choroby i niepełnosprawności, – określić postawy społeczne wobec choroby i niepełnosprawności, – zastosować zasady i metody promowania zdrowia, – zastosować prawa pacjenta w działalności zawodowej, – zachować tajemnicę zawodową.

6

Materiał nauczania 1. Przedmiot i dziedziny psychologii Psychologia jako nauka - przedmiot psychologii, działy psychologii, kierunki rozwoju. Umiejętności psychologiczne przydatne w zawodzie technika ortopedy. Zbieranie danych o stanie psychicznym pacjenta. 2. Procesy poznawcze Podział procesów psychicznych. Elementarne procesy poznawcze – spostrzeżenia, wrażenia, pamięć, myślenie. Uczenie się jako zapamiętywanie zorganizowane. Inteligencja jako złożona sprawność umysłowa. Uwaga jako ukierunkowanie czynności poznawczych. 3. Procesy emocjonalne i motywacyjne Cechy procesów emocjonalnych. Źródła procesów emocjonalnych. Fizjologiczne przejawy emocji. Ekspresja procesów emocjonalnych. Wpływ emocji na procesy poznawcze i działanie. Emocje pozytywne i negatywne. Rola uczuć w życiu człowieka. Cechy procesów motywacyjnych. Potrzeba jako źródło aktywności, związek motywacji z procesami emocjonalnymi i z aktywnością człowieka. Ćwiczenia: • Wyrażanie uczuć, takich jak: strach, gniew, wstyd, radość, smutek za

pomocą mimiki i gestów. 4. Osobowość Osobowość jako centralny system integracji i regulacji czynności człowieka. Rozwój osobowości. Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka. Składniki osobowości – temperament, zdolności i uzdolnienia, inteligencja, poglądy, przekonania, postawy, potrzeby, charakter. Wzorzec osobowy technika ortopedy. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie „mocnych i słabych” stron osobowości własnej. • Analizowanie wpływu czynników środowiskowych na kształtowanie postaw

prospołecznych. 5. Psychologiczne uwarunkowania kontaktu z pacjentem Struktura procesu komunikowania się. Komunikat jako podstawa skutecznego porozumiewania się. Warunki skuteczności komunikowania się – wiarygodność nadawcy, wysyłanie zrozumiałych przekazów, zapewnienie dopływu informacji zwrotnych. Style komunikowania się. Komunikowanie się słowne i bezsłowne. Problemy i błędy

7

w komunikowaniu się. Błędy jatrogenne – rodzaje, przyczyny, następstwa. Asertywność. Sposoby komunikowania się służące pomaganiu. Postępowanie w sytuacjach kryzysowych. Negocjacje. Relacje technik ortopeda – pacjent, cechy relacji, wzajemne role, dylematy i konflikty. Ćwiczenia: • Nadawanie komunikatów werbalnych, za pomocą zmiany tonu głosu

i szybkości mówienia. • Wysyłanie komunikatów niewerbalnych - wykonywanie gestów

otwartości i współpracy, złości, niechęci, zniecierpliwienia, zniechęcenia.

• Wyrażanie pantomimiczne uczuć, takich jak: strach, gniew, wstyd, radość i smutek.

• Odczytywanie sygnałów niewerbalnych. • Bezpośrednie wyrażanie próśb i oczekiwań. • Przekazywanie i przyjmowanie informacji zwrotnych. • Nadawanie komunikatów „JA”. • Porozumiewanie się z innymi – aktywne słuchanie innych. • Porozumiewanie się z innymi – blokady komunikacji. • Okazywanie zrozumienia i parafrazowanie. • Stosowanie sposobów komunikowania się służących pomaganiu:

aktywne słuchanie, zadawanie pytań, streszczanie i konkretyzowanie.

6. Sytuacje trudne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka Sytuacje trudne (konflikt, frustracja, kryzys, stres psychologiczny) oraz ich wpływ na stan psychiczny człowieka. Bezpośrednie i odległe następstwa sytuacji trudnych. Radzenie sobie z sytuacją trudną. Mechanizmy obronne osobowości. Choroba jako sytuacja trudna. Wpływ choroby na stan psychiczny pacjenta. Charakterystyka osoby niepełnosprawnej okresowo i stale. Reakcje emocjonalne spowodowane chorobą i niepełnosprawnością. Sposoby radzenia sobie z sytuacją choroby i niepełnosprawności. Odporność psychiczna. Sytuacje problemowe, rozwiązywanie problemów. Wsparcie społeczne. Psychoterapia elementarna jako sposób oddziaływania na człowieka. Pomoc psychologiczna. Ćwiczenia: • Odczytywanie stanów emocjonalnych innych osób w sytuacjach

symulowanych.

8

• Identyfikowanie problemów osób niepełnosprawnych i ustalanie sposobów ich rozwiązywania na podstawie opisu przypadków.

• Określanie wpływu niepełnosprawności na zachowania i reakcje psychiczne pacjenta na podstawie analizy opisu przypadków.

• Analizowanie i rozwiązywanie konfliktów w sytuacjach symulowanych. 7. Społeczne uwarunkowania funkcjonowania człowieka Przedmiot i zadania socjologii. Procesy społeczne – rodzaje. Grupa społeczna i jej znaczenie. Typy grup. Normy grupowe. Struktura grupy. Procesy grupowe – porozumiewanie się, konflikt i spójność. Rola grupy społecznej w procesie rehabilitacji osoby niepełnosprawnej. Struktura i funkcje rodziny. Zachowania zdrowotne i ich uwarunkowania. Społeczne uwarunkowania choroby. Społeczne konsekwencje choroby i niepełnosprawności. Postawy wobec choroby i niepełnosprawności. Promocja zdrowia. Prawa pacjenta. Środki dydaktyczne Foliogramy ilustrujące procesy poznawcze. Opisy przypadków, opisy sytuacji. Filmy dydaktyczne dotyczące treningów interpersonalnych. Taśmy z nagraniami ćwiczeń relaksacyjnych. Scenariusze ćwiczeń. Materiały źródłowe. Kwestionariusze wywiadów. Prezentacje multimedialne. Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu obejmuje treści dotyczące: podstawowych procesów psychicznych, komunikowania się z drugim człowiekiem, sytuacji problemowych, podstaw socjologii i etyki. Celem realizacji programu nauczania jest kształtowanie umiejętności niezbędnych do nawiązywania kontaktów z niepełnosprawnymi, pomagania w rozwiązaniu problemów zdrowotnych i udzielania wsparcia społecznego pacjentom.

W procesie nauczania - uczenia się proponuje się stosowanie metod, które przygotują ucznia do logicznego myślenia, aktywnego udziału w rozwiązywaniu określonych zadań i problemów, zastosowania w praktyce nabytych umiejętności. Dominującymi metodami nauczania powinny być: wykład konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, metoda sytuacyjna, inscenizacji i ćwiczenia. Warunkiem osiągnięcia założonych celów edukacyjnych jest systematyczność w uczeniu się oraz rozwijanie zainteresowania tematyką realizowanego programu.

9

Zajęcia powinny być prowadzone w klimacie zaufania, otwartości i partnerstwa. Atmosfera partnerstwa wyzwala aktywność ucznia, sprzyja wzajemnemu zrozumieniu, okazywaniu uczuć, kreatywnemu rozwiązywaniu problemów. W czasie ćwiczeń należy przestrzegać zasady dobrowolności w uzewnętrznianiu przez uczniów swoich przeżyć i doznań osobistych.

Wskazane są formy pracy zespołowej, grupowej i indywidualnej. Zajęcia powinny odbywać się w grupie do 15 osób z podziałem na zespoły 2 – 3 osobowe, w pracowni wyposażonej w nowoczesne środki dydaktyczne. Uczniowie powinni mieć możliwość korzystania z różnych źródeł informacji.

Proponuje się następujący podział godzin na realizacje poszczególnych działów tematycznych:

Orientacyjna liczba godzin tygodniowo

Lp.

Działy tematyczne Zajęcia teoretyczne

Ćwiczenia Razem

1. Przedmiot i dziedziny psychologii

1

1

2

2. Procesy poznawcze 8 - 8 3. Procesy emocjonalne

i motywacyjne 6

2

8

4. Osobowość 5 3 8 5. Psychologiczne

uwarunkowania kontaktu z pacjentem

6

10

16 6. Sytuacje trudne i ich wpływ

na stan psychiczny człowieka

6

10

16

7. Społeczne uwarunkowania funkcjonowania człowieka

8 - 8

Razem 40 26 66 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej według ustalonych kryteriów i zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki, wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości oraz odpowiedzialności za wyniki pracy.

10

W procesie oceniania należy zwrócić szczególną uwagę na umiejętności: – posługiwania się terminologią z zakresu psychologii, – określania wpływu procesów psychicznych, emocjonalnych

i motywacyjnych na rozwój człowieka, – określania składników osobowości i czynników wpływających

na rozwój osobowości, – identyfikowania problemów społecznych. Sprawdzanie osiągnięć poznawczych ucznia może odbywać się na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – testów dydaktycznych.

Sprawdzanie umiejętności praktycznych może odbywać się poprzez obserwację zachowania uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na: – sposób pełnienia określonych ról społecznych związanych z procesem

komunikowania się (np. nadawcy komunikatu, słuchacza, obserwatora), – umiejętność współpracy w grupie, – aktywność na zajęciach, – przestrzeganie reguł postępowania obowiązujących w grupie, – umiejętność twórczego myślenia i rozwiązywania problemów, – umiejętność prezentowania wyników pracy grupy, – umiejętność samooceny. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. Literatura Akryle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. PWN, Warszawa 1999 Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 2004 Formański J.: Psychologia środowiska. PZWL, Warszawa 2004 Formański J.: Psychologia. PZWL, Warszawa 2003 Hamer H.: Rozwój przez wprowadzanie zmian. CEM, Warszawa 1998 Jarosz M.: Psychologia lekarska. PZWL, Warszawa 1988 Kamiński B., Dziak A.: Postępowanie w stanach zagrożenia życia. PZWL, Warszawa 1999 Kielanowski T.: Etyka i deontologia lekarska. PZWL, Warszawa 1985 Mayerscough P.: Jak rozmawiać z pacjentem. GWP, Gdańsk 2001 Przetacznik–Gierowska M., Makiełło-Jarża G.: Podstawy psychologii ogólnej. WSiP, Warszawa 1997 Sęk H., Cieślak R. (red): Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004

11

Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL, Warszawa 1986 Włodarski Z., Matczak A.: Wprowadzenie do psychologii. WSiP, Warszawa 1996 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

12

ANATOMIA, FIZJOLOGIA I PATOLOGIA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu anatomii, fizjologii

i patologii, – rozróżnić poszczególne części ciała człowieka oraz określić ich

położenie, – scharakteryzować budowę tkanek, – wyjaśnić pojęcie zdrowia i choroby, – określić czynniki chorobotwórcze, – wyjaśnić proces starzenia się ustroju, – wyjaśnić podstawowe procesy patologiczne, – scharakteryzować ogólną budowę kości i ich połączeń, – rozróżnić kości czaszki, – scharakteryzować kości i stawy kończyny górnej, – scharakteryzować kości i stawy kończyny dolnej, – scharakteryzować budowę kręgosłupa, – rozróżnić kości klatki piersiowej, – wyjaśnić budowę i czynność mięśni szkieletowych, – określić czynności poszczególnych grup mięśniowych, – scharakteryzować stany patologiczne prowadzące do zaburzeń

funkcjonowania narządu ruchu, – określić choroby i dysfunkcje kończyn górnych, dolnych i kręgosłupa, – scharakteryzować przyczyny, rodzaje i poziomy amputacji kończyn, – ocenić skutki funkcjonalnych uszkodzeń układu kostno– stawowego,

układu mięśniowego i układu nerwowego, – określić związek funkcjonalnych uszkodzeń oraz zasad i metod

leczenia z zapotrzebowaniem na określone przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny,

– wyjaśnić budowę i czynność układu nerwowego, – wyjaśnić nadrzędną rolę układu nerwowego w sterowaniu ruchami, – określić zaburzenia wyższych czynności nerwowych, – scharakteryzować choroby naczyniowe, zwyrodnieniowe

i demielinizacyjne układu nerwowego, – wyjaśnić budowę i czynność układu krążenia i układu chłonnego, – określić przyczyny, czynniki sprzyjające oraz objawy chorób układu

krążenia, – opisać budowę i funkcje układu oddechowego, moczowego,

trawiennego, endokrynologicznego i skóry, – scharakteryzować przebieg i objawy chorób układu oddechowego,

moczowego, trawiennego, endokrynologicznego i skóry,

13

– udzielić pierwszej pomocy w różnych stanach zagrożenia życia i zdrowia.

Materiał nauczania 1. Wiadomości ogólne z anatomii, fizjologii i patologii Podstawowe pojęcia. Miejsce anatomii i fizjologii wśród nauk przyrodniczych. Działy anatomii. Budowa i czynność komórki. Podział tkanek. Tkanka nabłonkowa. Tkanki łączne. Rozwój osobniczy człowieka. Postać człowieka jako całość. Plan budowy ciała ludzkiego. Pojęcie zdrowia i choroby. Czynniki chorobotwórcze. Klasyfikacja chorób. Etiologia i patogeneza chorób. Starzenie się ustroju. Śmierć i jej znamiona. 2. Układ narządów ruchu Funkcje szkieletu. Tkanka łączna szkieletowa. Właściwości fizyczne i skład chemiczny kości. Kształt kości. Podział kośćca. Połączenia kości – rodzaje. Stawy - elementy stawu, typy stawów, zakres ruchów w stawach. Kości czaszki. Kręgosłup – odcinki kręgosłupa, budowa poszczególnych kręgów, połączenia w obrębie kręgosłupa, krzywizny kręgosłupa. Szkielet klatki piersiowej. Kości kończyny górnej – obręcz, część wolna, połączenia kości kończyny górnej. Kości kończyny dolnej – obręcz, część wolna, połączenia kości kończyny dolnej. Tkanka mięśniowa – rodzaje tkanki mięśniowej. Budowa makroskopowa i mikroskopowa mięśni szkieletowych. Właściwości mięśni szkieletowych – pobudliwość, rodzaje skurczów, siła skurczu i praca, zmęczenie i wypoczynek, napięcie toniczne. Grupy mięśniowe w poszczególnych okolicach ciała - mięśnie głowy i szyi, mięśnie grzbietu, mięśnie klatki piersiowej, mięśnie brzucha, mięśnie kończyny górnej i dolnej. Czynność poszczególnych grup mięśniowych. Choroby i dysfunkcje kończyny górnej, dolnej, kręgosłupa u dorosłych i dzieci. Urazy narządu ruchu. Urazy sportowe. Leczenie chirurgiczne chorób i dysfunkcji narządów ruchu, zabiegi rekonstrukcyjne w obrębie narządów ruchu. Amputacje kończyn – przyczyny amputacji, rodzaje amputacji, poziomy amputacji. Cechy prawidłowego kikuta, operacje wytwórcze na kikutach. Przygotowanie kikuta do protezowania. Patologia kikuta. Bóle fantomowe. Choroby reumatoidalne. Wskazania do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Ćwiczenia: • Analizowanie budowy, położenia i połączeń kości na modelu szkieletu

człowieka i na radiogramach.

14

• Analizowanie położenia poszczególnych mięśni na modelu muskulatury człowieka.

• Analizowanie ruchów w stawach kończyn i kręgosłupa. • Analizowanie pracy mięśni szyi, kończyn, tułowia. • Analizowanie przyczyn i zaburzeń w funkcjonowaniu układu ruchu.

3. Układ nerwowy Rola układu nerwowego. Tkanka nerwowa. Podział układu nerwowego. Podstawowe pojęcia: ośrodek nerwowy, splot, zwój, włókno nerwowe, nerw. Synapsy - budowa, neuromediatory. Receptory. Odruchy – podział odruchów, łuk odruchowy. Centralny układ nerwowy. Budowa i czynność mózgowia i rdzenia kręgowego. Opony mózgowo – rdzeniowe. Krążenie płynu mózgowo – rdzeniowego. Móżdżek – budowa, funkcje. Budowa i czynność obwodowego układu nerwowego – nerwy czaszkowe, nerwy rdzeniowe. Budowa i czynność układu nerwowego autonomicznego współczulnego i przywspółczulnego. Budowa i czynność układu nerwowego somatycznego. Zaburzenia czynności ruchowych. Zaburzenia czucia. Zaburzenia wyższych czynności nerwowych – afazja, agrafia, agnozja, apraksja, zaburzenia pamięci. Choroby naczyniowe mózgu – udary. Choroby zwyrodnieniowe układu nerwowego. Choroby demielinizacyjne. Uszkodzenia rdzenia kręgowego. Porażenia. Ćwiczenia: • Analizowanie budowy mózgowia i rdzenia kręgowego przedstawionych

na modelach, tablicach, radiogramach i w atlasach anatomicznych. • Analizowanie przebiegu nerwów czaszkowych przedstawionych na

modelach, tablicach i w atlasach anatomicznych. • Analizowanie przebiegu nerwów rdzeniowych przedstawionych na

modelach, tablicach i w atlasach anatomicznych. • Analizowanie istoty i przebiegu chorób układu nerwowego na

podstawie opisu przypadków. 4. Układ krążenia Funkcje układu krążenia. Narządy tworzące układ krążenia, topografia. Budowa serca. Fizjologia pracy serca. Rodzaje naczyń krwionośnych. Zadania krwioobiegu dużego i małego. Naczynia tętnicze i żylne krwioobiegu dużego i małego, przebieg naczyń krwioobiegu dużego i małego. Mechanizmy regulujące krążenie krwi. Ciśnienie krwi. Tętno. Krew – skład, grupy krwi i czynnik Rh. Zaburzenia w krążeniu - krwotok, przekrwienie, niedokrwienie, zawał, zakrzepica, skrzep i skrzeplina, zator. Zaburzenia krzepnięcia krwi. Choroby krwi. Niewydolność krążenia. Wstrząs. Choroba niedokrwienna i zawał mięśnia sercowego.

15

Zaburzenia rytmu i przewodnictwa. Wady serca. Miażdżyca. Nadciśnienie tętnicze. Schorzenia naczyń żylnych. Ćwiczenia: • Analizowanie budowy serca z wykorzystaniem programów

komputerowych. • Analizowanie przebiegu naczyń krwionośnych przedstawionych na

tablicach, w atlasach anatomicznych. • Dokonywanie pomiaru tętna i określanie cech tętna. • Dokonywanie pomiaru ciśnienia krwi. • Interpretowanie wyników badania morfologicznego krwi. • Analizowanie istoty i przebiegu chorób układu krążenia na podstawie

opisu przypadków. 5. Układ chłonny Funkcje układu chłonnego. Narządy tworzące układ chłonny. Budowa i przebieg naczyń limfatycznych. Skład chłonki. Krążenie chłonki. Budowa i funkcje węzłów chłonnych. Budowa i czynność śledziony. Odporność. Odczynowość ustroju. AIDS. 6. Układ oddechowy Rola układu oddechowego. Narządy wchodzące w skład układu oddechowego, topografia. Budowa i czynność dróg oddechowych. Budowa i czynność płuc. Opłucna. Fizjologia oddychania. Mechanizmy regulujące oddychanie. Duszność. Zaburzenia rytmu oddechowego. Sinica. Kaszel. Niewydolność oddechowa. Astma. Obrzęk płuc. Zapalenie płuc. Nowotwory układu oddechowego. Ćwiczenia: • Analizowanie budowy układu oddechowego przedstawionego na

modelach, tablicach, radiogramach i w atlasach anatomicznych. • Mierzenie liczby oddechów. • Analizowanie istoty i przebiegu chorób układu oddechowego na

podstawie opisu przypadków.

7. Układ trawienny Funkcje układu trawiennego. Narządy tworzące układ trawienny, topografia. Budowa i czynność przewodu pokarmowego. Wątroba, trzustka, budowa, udział w procesach trawiennych. Patologia przewodu pokarmowego – zaburzenia łaknienia, wymioty, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroby jelit. Patologia wątroby i dróg żółciowych

16

– zapalenie wątroby, marskość wątroby, kamica żółciowa. Patologia trzustki – ostre zapalenie trzustki, cukrzyca. Ćwiczenia: • Analizowanie budowy układu trawiennego przedstawionego na

modelach, tablicach, radiogramach, w atlasach anatomicznych, programach komputerowych.

• Analizowanie procesów trawiennych zachodzących w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego.

• Analizowanie istoty i przebiegu chorób układu trawiennego na podstawie opisu przypadków.

8. Układ moczowy Rola układu moczowego. Narządy tworzące układ moczowy, topografia. Budowa nerek i dróg moczowych. Powstawanie moczu. Skład moczu. Zmiany ilościowe i jakościowe moczu. Niewydolność nerek ostra i przewlekła. Stany zapalne układu moczowego. Kamica moczowa. Ćwiczenia: • Analizowanie budowy układu moczowego przedstawionego na

modelach, tablicach, radiogramach, w atlasach anatomicznych i programach komputerowych.

• Analizowanie istoty i przebiegu chorób układu moczowego na podstawie opisu przypadków.

9. Układ płciowy Rola układu płciowego. Narządy tworzące układ płciowy żeński, topografia, budowa. Narządy tworzące układ płciowy męski, topografia, budowa, funkcje. Ćwiczenia: • Analizowanie budowy układu płciowego przedstawionego w atlasach

anatomicznych na modelach i tablicach. 10. Układ endokrynologiczny Funkcje hormonów. Gruczoły dokrewne, topografia. Czynność wydzielnicza poszczególnych gruczołów dokrewnych. Wpływ hormonów na funkcjonowanie organizmu. Zaburzenia wydzielnicze przysadki mózgowej, tarczycy, gruczołów przytarczycznych, trzustki, nadnerczy.

17

Ćwiczenia: • Analizowanie wpływu hormonów na funkcjonowanie organizmu

człowieka. 11. Układ narządów zmysłów. Skóra Rola narządów zmysłów. Budowa i czynność narządów czucia powierzchownego, narządu smaku, powonienia, narządu przedsionkowo-ślimakowego, wzroku. Budowa skóry. Funkcje skóry. Ćwiczenia: • Ocenianie stanu skóry na podstawie obserwacji.

12. Pierwsza pomoc Zadania medycyny ratunkowej. Łańcuch ratunkowy. Ocena stanu poszkodowanego. Utrata przytomności. Rany. Krwotoki. Urazy narządów ruchu. Urazy termiczne. Ciała obce w oku, uchu, nosie, tchawicy. Napady drgawek. Zatrucia. Porażenie prądem elektrycznym. Nagłe zatrzymanie krążenia i oddychania. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Apteczka pierwszej pomocy. Ćwiczenia: • Ocenianie stanu poszkodowanego. • Nakładanie opatrunku na ranę w obrębie głowy, kończyny górnej

i kończyny dolnej. • Tamowanie krwotoków z rany i z nosa. • Unieruchamianie złamań w obrębie kończyny górnej i kończyny dolnej. • Udzielanie pierwszej pomocy w urazach kręgosłupa. • Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku omdlenia. • Układanie poszkodowanego w pozycji ustalonej. • Udrażnianie dróg oddechowych. • Wykonywanie na fantomie sztucznego oddychania i pośredniego

masażu serca u dorosłego i u dziecka. Środki dydaktyczne Fantom człowieka do ćwiczeń z zakresu anatomii. Modele układów i narządów. Plansze anatomiczne. Foliogramy dotyczące budowy organizmu człowieka. Programy komputerowe z zakresu anatomii. Atlasy anatomiczne, albumy. Filmy dydaktyczne na temat udzielania pierwszej pomocy. Radiogramy.

18

Zapisy elektrokardiograficzne. Wydruki badań laboratoryjnych krwi. Materiały i sprzęt do udzielania pierwszej pomocy. Uwagi o realizacji

Program nauczania obejmuje treści dotyczące: budowy i czynności organizmu człowieka oraz zaburzeń w jego funkcjonowaniu. Podczas realizacji programu szczególną uwagę należy zwrócić na budowę i czynności oraz zaburzenia w funkcjonowaniu narządu ruchu, układu nerwowego i układu krążenia. Treści dotyczące pozostałych układów i narządów proponuje się ograniczyć do najważniejszych zagadnień z zakresu topografii, ogólnej budowy i czynności. W realizacji programu należy uwzględnić przygotowanie ucznia do udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia pacjenta lub poszkodowanego w wypadku.

W procesie nauczania – uczenia się wskazane jest stosowanie metod, które umożliwią uczniowi osiągnięcie założonych celów kształcenia, przygotują ucznia do logicznego myślenia, aktywnego udziału w rozwiązywaniu określonych zadań i problemów, stosowania w praktyce nabytych umiejętności. Dominującymi metodami nauczania powinny być: wykład informacyjny, konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, metoda sytuacyjna oraz pokaz z objaśnieniem i ćwiczenia. Warunkiem osiągnięcia założonych celów edukacyjnych jest systematyczność w uczeniu się oraz rozwijanie zainteresowania tematyką realizowanego programu.

Proponuje się prowadzenie zajęć w formie pracy zespołowej, grupowej i indywidualnej. Zaproponowane w programie ćwiczenia ułatwią uczniom rozwiązywanie problemów, umożliwią indywidualizację procesu kształcenia i efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznych. Ćwiczenia powinny być prowadzone w grupach liczących do 15 osób w pracowni ortopedycznej wyposażonej w nowoczesne środki dydaktyczne. Podczas ćwiczeń uczniowie powinni mieć możliwość identyfikowania położenia anatomicznych części ciała, określania funkcji narządów oraz rozpoznawania na podstawie opisu przypadków dysfunkcji i objawów chorobowych.

W procesie kształcenia należy również zwrócić uwagę na kształtowanie: – zainteresowań budową i funkcjonowaniem organizmu człowieka

w zdrowiu i chorobie, – odpowiedzialności za zdrowie i życie człowieka, – wrażliwości wobec ludzi potrzebujących pomocy, – systematyczności w dążeniu do podnoszenia kwalifikacji

i aktualizacji wiedzy.

19

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Orientacyjna liczba godzin Lp. Działy tematyczne Zajęcia

teoretyczne Ćwiczenia Ogółem

1. Wiadomości ogólne z anatomii, fizjologii i patologii

7

-

7

2. Układ narządów ruchu 40 60 100 3. Układ nerwowy 22 10 32 4. Układ krążenia 6 7 13 5. Układ chłonny 3 - 3 6. Układ oddechowy 4 5 9 7. Układ trawienny 3 3 6 8. Układ moczowy 2 2 4 9. Układ płciowy 2 2 4

10. Układ endokrynologiczny 2 2 4 11. Układ narządów zmysłów. Skóra. 4 2 6 12. Pierwsza pomoc 2 8 10


mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu według ustalonych kryteriów i zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki, wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości oraz odpowiedzialności za wyniki pracy. W procesie oceniania należy zwrócić uwagę na umiejętności: – posługiwania się pojęciami z zakresu anatomii i fizjologii oraz

patofizjologii, – określania budowy, topografii i czynności poszczególnych części

narządów ruchu, – wskazywania przyczyn zaburzeń w funkcjonowaniu narządów ruchu, – opisywania budowy i funkcji poszczególnych układów i narządów, – wyjaśniania podstawowych stanów patologicznych. Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – testów dydaktycznych.

Sprawdzanie osiągnięć praktycznych może odbywać się poprzez obserwację aktywności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

20

W końcowej ocenie osiągnięć ucznia należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. Literatura Akryle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. PWN, Warszawa 1999 Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2004 Buchfelder M., Buchfelder A.: Podręcznik pierwszej pomocy. PZWL, Warszawa 2003 Dega W., Senger A.: Ortopedia i rehabilitacja. PZWL Warszawa 1996 Feneis H.: Ilustrowany słownik międzynarodowego mianownictwa anatomicznego. PZWL, Warszawa 1986 Gołąb B., Traczyk W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 1997 Jakubaszko J. (red.): Medycyna ratunkowa. Urban i Partner, Wrocław 1999 Kamiński B., Dziak A.: Postępowanie w stanach zagrożenia życia. PZWL, Warszawa 1999 Kruś S.: Patologia. Podręcznik dla licencjackich studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2004 Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2004 Pędich W. (red.).: Choroby wewnętrzne. PZWL, Warszawa 1994 Sokołowska–Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 2000. Spodaryk K.: Patologia narządu ruchu. PZWL, Warszawa 2005 Sylwanowicz W.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 1990 Traczyk W.: Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, Warszawa 2004 Wróblewski T., Miechowiecka N.: Patologia. Podręcznik dla średnich szkół medycznych. PZWL, Warszawa 1993 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

21

BIOMECHANIKA ORTOPEDYCZNA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – wyjaśnić pojęcia mechanika techniczna i biomechanika, – określić obszar zainteresowań biomechaniki ortopedycznej, – scharakteryzować teoretyczne modele ciał, – wyjaśnić zasady równowagi sił działających na określony model, – wyjaśnić pojęcia wytrzymałość złożona oraz wytrzymałość

zmęczeniowa, – scharakteryzować metody badań stosowane w biomechanice, – określić elementy statyczne i dynamiczne organizmu człowieka, – określić związek funkcjonalnych uszkodzeń oraz zasad

i metod leczenia z zapotrzebowaniem na przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny,

– określić struktury kinematyczne i dynamiczne czynności lokomocyjnych,

– określić anatomiczne i funkcjonalne kryteria doboru przedmiotów ortopedycznych i sprzętu ortopedycznego,

– objaśnić zasady kompensacji siły mięśniowej w warunkach statyki i dynamiki,

– określić warunki zachowania równowagi ciała u osób korzystających z zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny,

– scharakteryzować procesy związane ze sterowaniem ruchowym, – określić zasady i metody usprawniania ruchowego osób

zaopatrywanych w protezy kończyn górnych i dolnych, – dobrać sprzęt rehabilitacyjny do biomechanicznych właściwości

tułowia i kręgosłupa, – dobrać przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny kończyn

górnych i dolnych do ich właściwości biomechanicznych, – ocenić funkcjonalność przedmiotów ortopedycznych i sprzętu

rehabilitacyjnego. Materiał nauczania 1. Istota mechaniki technicznej i biomechaniki Historia mechaniki technicznej i biomechaniki. Związek mechaniki technicznej z biomechaniką ortopedyczną. Znaczenie biomechaniki dla rozwoju techniki ortopedycznej. Działy mechaniki technicznej. Działy biomechaniki.

22

2. Statyka Teoretyczne modele ciał. Jednostki miar wielkości mechanicznych w układzie SI. Rachunek wektorowy sił. Płaski układ sił zbieżnych. Moment siły względem punktu. Para sił. Układy sił i ich podział. Rodzaje więzów. Kratownice płaskie. Przestrzenny układ sił. Środek ciężkości. Tarcie. Ćwiczenia: • Wykonywanie działań na wektorach sił. • Obliczanie momentów sił względem punktu. • Rozpoznawanie rodzajów więzów i stopni swobody ciał. • Wyznaczanie sił w prętach kratownicy i więzach. • Wyznaczanie środka ciężkości. 3. Wytrzymałość materiałów Rozciąganie, ściskanie, ścinanie, zginanie. Naprężenia i odkształcenia. Złożone stany naprężeń. Moment bezwładności figur płaskich. Wytrzymałość belek na zginanie i skręcanie. Wytrzymałość złożona. Wyboczenie prętów ściskanych. Wytrzymałość zmęczeniowa. Graniczne stany wytrzymałości. Strzałka ugięcia. Ćwiczenia: • Wyznaczanie reakcji belek metodą analityczną i wykreślną. • Wyznaczanie momentu na zginanie dla belki obciążonej symetrycznie,

podpartej w dwóch punktach. • Wyznaczanie reakcji w kratownicy symetrycznej metodą Cremony. • Obliczanie wytrzymałości zmęczeniowej belki. • Określanie czynników wpływających na wytrzymałość zmęczeniową

konstrukcji. • Prezentowanie strzałki ugięcia belki i wyboczenia pręta. 4. Kinematyka Kinematyka punktu. Ruch obrotowy brył. Ruch płaski ciała sztywnego. Składanie ruchów. Ćwiczenia: • Obliczanie przyspieszenia względnego układu wykonującego ruch

obrotowy. 5. Dynamika Dynamika punktu. Ruch środka masy układu. Dynamika ruchu obrotowego.

23

Ćwiczenia: • Wyznaczanie siły bezwładności punktu materialnego. • Wyznaczanie siły bezwładności ciała sztywnego. • Wyjaśnianie działania siły dośrodkowej i odśrodkowej. 6. Podstawy biomechaniki Podstawowe pojęcia i schemat podziału biomechaniki ortopedycznej. Metody badań stosowane w biomechanice. Elementy statyczne i dynamiczne organizmu człowieka. Łańcuchy biokinematyczne. Znaczenie siły ciężkości dla statyki i dynamiki człowieka. Warunki równowagi ciała człowieka. Biomechanika organizmu człowieka. Praca mięśni. Mięśnie antygrawitacyjne. Ćwiczenia: • Ocenianie zakresu ruchów w poszczególnych stawach. • Identyfikowanie mięśni antygrawitacyjnych na modelu. • Identyfikowanie łańcucha biokinematycznego i biokinetycznego

organizmu człowieka. 7. Biomechanika protetyki ortopedycznej Biomechanika tkanek miękkich w kontakcie z przedmiotami ortopedycznymi i sprzętem rehabilitacyjnym. Główne problemy biomechaniczne w protetyce ortopedycznej. Badanie ruchowych efektów sprawności mięśni. Równowaga ciała człowieka w biomechanice zaopatrzenia ortopedycznego. Główne układy biomechaniczne w protetyce ortopedycznej. Ćwiczenia: • Ocenianie ruchowych efektów sprawności mięśni. • Analizowanie układów biomechanicznych w protetyce ortopedycznej. 8. Biomechanika kręgosłupa i tułowia Anatomia funkcjonalna i biomechanika kręgosłupa. Patomechanika kręgosłupa w ważniejszych zespołach chorobowych. Patomechanika przepuklin brzusznych i wypadnięć trzewi. Ćwiczenia: • Analizowanie patomechaniki kręgosłupa w przebiegu zespołów

chorobowych. • Wyznaczanie środka ciężkości całego organizmu i tułowia.

24

9. Bomechanika zaopatrzenia ortopedycznego kręgosłupa i tułowia Ortezy unieruchamiające. Ortezy odciążające. Ortezy korekcyjne. Inne rodzaje ortez. Kryteria doboru ortez tułowia. Ćwiczenia: • Dostosowywanie ortezy korekcyjnej tułowia i kręgosłupa pod

względem biomechanicznym. 10. Biomechanika kończyny górnej i jej obręczy Prawidłowa czynność kończyny górnej. Biomechanika czynności chwytnej i dźwigniowej kończyny górnej. Patomechanika zaburzeń biomechanicznych w ważniejszych zespołach chorobowych. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie dysfunkcji kończyny górnej. • Analizowanie czynności chwytnej i dźwigniowej kończyny górnej. • Wykonywanie ustawienia kończyny górnej w pozycji czynnościowej. 11. Biomechanika zaopatrzenia ortopedycznego kończyny górnej Protezy kończyn górnych. Biomechanika uruchamiania, zasady działania protez kończyn górnych. Biomechanika ortez kończyn górnych o różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych. Ustawienia czynnościowe kończyny górnej. Ćwiczenia: • Analizowanie procesu uruchamiania i zasady działania protez kończyn

górnych. • Wykonywanie ustawienia czynnościowego kończyny górnej

oprotezowanej. 12. Biomechanika kończyny dolnej i jej obręczy Prawidłowa czynność kończyny dolnej. Biomechanika chodu naturalnego. Patomechanika zaburzeń biomechanicznych w ważniejszych zespołach chorobowych. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie dysfunkcji w biomechanice kończyn dolnych. • Wykonywanie ustawienia kończyny dolnej w pozycji czynnościowej. • Analizowanie czynności ruchowej kończyny dolnej. • Analizowanie przebiegu chodu. • Wykonywanie wykresu prawidłowego chodu. • Wykonywanie wykresu chodu z utykaniem.

25

13. Biomechanika zaopatrzenia ortopedycznego kończyny dolnej Protezy kończyn dolnych. Biomechanika chodu protezowego. Biomechanika ortez kończyn dolnych o różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych. Ustawienia czynnościowe kończyny dolnej. Ćwiczenia: • Analizowanie chodu w protezach. 14. Ocena funkcjonalności przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego Ocena poprawności wykonania protez kończyny górnej. Zasady czynnościowej analizy protez kończyn górnych. Ocena poprawności wykonania protez kończyn dolnych. Zasada analizy chodu w protezach. Typowe odchylenia sylwetki w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej. Ocena poprawności wykonania ortez. Ćwiczenia: • Ocenianie funkcjonalności protezy kończyny górnej i kończyny dolnej. • Ocenianie funkcjonalności ortez kończyny górnej i kończyny dolnej. • Ocenianie funkcjonalności ortez kręgosłupa. • Ocenianie funkcjonalności ortez tułowia. Środki dydaktyczne Model anatomiczny człowieka. Tablice poglądowe sylwetki człowieka. Fotogramy ciała ludzkiego i jego części w różnych pozycjach funkcjonalnych. Przezrocza i filmy dydaktyczne na temat ruchu ciała człowieka. Tablice poglądowe przedstawiające schematy strukturalne człowieka. Tablice poglądowe czynności chwytnych i dźwigniowych kończyny górnej. Tablice poglądowe czynnościowej oceny chodu w protezach. Przezrocza i filmy przedstawiające normę i patologię ruchu. Plansze przedstawiające normy rysunkowe ruchu ciała i kończyn. Plansze, przezrocza i filmy obrazujące przedmioty ortopedyczne. Plansze, przezrocza i filmy obrazujące sprzęt rehabilitacyjny. Modele statyczne i dynamiczne przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Katalogi przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Zestaw opracowań normalizacyjnych przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Zestaw opracowań normalizacyjnych (WTO, TWO, PN, ZN).

26

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu nauczania jest zapoznanie uczniów

z podstawami mechaniki technicznej i biomechaniki ortopedycznej oraz kształtowanie i ukierunkowanie zainteresowań, poglądów, cech osobowości i postaw uczniów. W wyniku realizacji treści programowych uczeń powinien wykazywać wrażliwość i zrozumienie dla specyficznych potrzeb osób niepełnosprawnych, odpowiedzialność za podejmowane decyzje i poziom własnych umiejętności zawodowych. Program przedmiotu stanowi podstawę do realizacji zajęć praktycznych i praktyki zawodowej odbywanej w zakładach ortopedycznych. Program należy realizować w korelacji z anatomią, fizjologią, patofizjologią, psychologią. Należy również wykorzystywać wiadomości uczniów z matematyki i fizyki.

Podstawowymi metodami prowadzenia zajęć edukacyjnych powinny być wykłady i ćwiczenia. W celu zwiększenia aktywności uczniów zaleca się również stosowanie metod, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda przypadków, sytuacyjna, metoda projektów. Zajęcia powinny odbywać się w odpowiednio wyposażonej pracowni ortopedycznej.


Lp.

Działy tematyczne

Orientacyjna Liczba godzin

1. Istota mechaniki technicznej i biomechaniki 4 2. Statyka 18 3. Wytrzymałość materiałów 26 4. Kinematyka 10 5. Dynamika 10 6. Podstawy biomechaniki 8 7. Biomechanika protetyki ortopedycznej 10 8. Biomechanika kręgosłupa i tułowia 10 9. Biomechanika zaopatrzenia ortopedycznego kręgosłupa

i tułowia 16

10 Biomechanika kończyny górnej i jej obręczy 10 11.

Biomechanika zaopatrzenia ortopedycznego kończyny górnej

16

12. Biomechanika kończyny dolnej i jej obręczy 16 13. Biomechanika zaopatrzenia ortopedycznego kończyny

dolnej 16

14. Ocena funkcjonalności przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego

28

Razem 198

27

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

W dziale mechanika techniczna należy przedstawić zjawisko siły działającej w układzie mechanicznym i biomechanicznym. Szczególną uwagę należy zwrócić na algorytm rozwiązywania zadań złożonych.

W dziale wytrzymałość materiałów należy posługiwać się przykładami z anatomii. Układ kostny można traktować jako belki, a stawy jako więzy do obliczeń i konstrukcji przedmiotów ortopedycznych oraz do rozpatrywania sił w nich działających. Zagadnienia kinematyki i dynamiki należy odnieść do złożonego mechanizmu, jakim jest narząd ruchu człowieka.

W dziale biomechanika ortopedyczna należy zwrócić szczególną uwagę na wykonywanie obliczeń i ocenę poszczególnych łańcuchów biokinematycznych i biokinetycznych oraz określanie sił działających na układ kostno-stawowy przed i po zaopatrzeniu ortopedycznym.

Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien motywować uczniów do samodzielnej i systematycznej pracy, twórczego myślenia i aktywnej postawy zawodowej. Uczniowie powinni posługiwać się obowiązującym nazewnictwem medycznym i technicznym, korzystać z literatury zawodowej, czasopism specjalistycznych, i zasobów tematycznych Internetu. Propozycje metod oceniania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać przez cały czas nauczania przedmiotu na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć.

Systematyczna kontrola i ocena postępów ucznia umożliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz środków dydaktycznych do możliwości poznawczych ucznia.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, – testów osiągnięć szkolnych.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, operowanie poprawnym nazewnictwem technicznym i medycznym oraz poprawność wnioskowania.

Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwrócić uwagę na: – trafność koncepcji wykonania projektu, – wykonanie projektu zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami.

28

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu dydaktycznego.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania. Literatura Błaszczyk J. W.: Biomechanika kliniczna. PZWL, Warszawa 2004 Bober T., Zawadzki J.: Biomechanika układu ruchu człowieka. Wydawnictwo BK, Wrocław 2001 Dega W., Senger A.: Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 1996 Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2002 Gaździk T.: Ortopedia i traumatologia. PZWL, Warszawa 2005 Kiwerski J.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2003 Kramer J.: Ortopedia. PWN, Warszawa 1997 MacKinnon P., Morris J.: Oxfordzki podręcznik anatomii czynnościowej. T.l - 3, PZWL, Warszawa 1997 Malinowska K.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1998 Marciniak W., Szulc A. (red): Wiktora Degi Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2005 Myśliborski T.: Zaopatrzenie ortopedyczne (protetyka i ortotyka). PZWL, Warszawa 1996 Oprac. aut. zakł. „ORTO”.: Oferta handlowa. ORTO, Kraków 2006 Potyński A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP, Warszawa 2004 Prosnak M., Łuczak E.: Podstawy biomechaniki ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM, Warszawa 1988, Prosnak M.: Podstawy protetyki ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM, Warszawa 1988 Prosnak M.:Podstawy technologii ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM, Warszawa 1987 Przeździak B.: Zaopatrzenie rehabilitacyjne. Via Media, Gdańsk 2003 Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 1995 Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa 1992 Sylwanowicz E.: Duży atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa1994 Sylwanowicz W., Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa1985 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

29

MATERIAŁOZNAWSTWO I TECHNOLOGIA OBRÓBKI Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń(słuchacz) powinien umieć: – posłużyć się podstawową terminologią z zakresu materiałoznawstwa

i technologii obróbki materiałów stosowanych w ortopedii, – sporządzić dokumentację konstrukcyjną i technologiczną przedmiotów

ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego, – określić właściwości i przeznaczenie materiałów niemetalowych

oraz zaplanować ich wykorzystanie w produkcji przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego,

– określić właściwości metali i ich stopów oraz przewidzieć ich zmianę w wyniku obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej,

– rozróżnić stopy Fe-C i metali nieżelaznych oraz określić ich wykorzystanie w produkcji przedmiotów ortopedycznych,

– wyjaśnić objawy i skutki procesu korozyjnego oraz rozróżnić sposoby zapobiegania korozji,

– rozróżnić elementy maszyn i mechanizmy oraz określić ich przeznaczenie,

– rozróżnić maszyny i urządzenia elektryczne oraz układy automatycznej regulacji,

– określić cechy charakterystyczne i zakres stosowania technologii drewna, metali, skór i materiałów skóropodobnych, tworzyw sztucznych, gipsu i konstrukcji mieszanych,

– wyjaśnić istotę tolerancji i pasowania oraz chropowatości powierzchni, – wykonać pomiary warsztatowe, – zastosować obróbkę ręczną i maszynową w produkcji oraz naprawie

przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego, – rozróżnić maszyny i urządzenia specjalistyczne wykorzystywane

w procesach technologicznych, – określić właściwości surowców i półfabrykatów , – posłużyć się urządzeniami elektrycznymi i sterowanymi

automatycznie, – odczytać dokumentację konstrukcyjną, technologiczną i warsztatową, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska w procesie produkcji przedmiotów ortopedycznych,

– posłużyć się katalogami, Polskimi Normami i poradnikami.

30

Materiał nauczania 1. Proces produkcyjny i technologiczny Pojęcie procesu produkcyjnego i technologicznego. Części składowe procesu technologicznego. Dokumentacja procesu technologicznego. Rodzaje produkcji. 2. Przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska Prawna ochrona pracy. Podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy. Zasady tworzenia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Środki ochrony indywidualnej. Organizacja stanowiska pracy. Elementy ergonomii, fizjologii i higieny pracy. Ochrona przeciwpożarowa. Ochrona środowiska na stanowisku pracy. Ćwiczenia: • Określanie obowiązków pracodawcy i pracownika w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy. • Stosowanie sposobu alarmowania straży pożarnej, zgodnie

z instrukcją przeciwpożarową. • Identyfikowanie oznakowania drogi ewakuacyjnej w szkole i placówce

szkolenia praktycznego. • Analizowanie rozmieszczenia sprzętu gaśniczego na terenie szkoły

i zakładu produkującego przedmioty ortopedyczne. • Rozpoznawanie zagrożeń wypadkowych występujących na

stanowiskach pracy technika ortopedy. • Dobieranie środków ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju

wykonywanej pracy. 3. Pomiary warsztatowe Zamienność części. Rodzaje wymiarów. Wymiary graniczne. Wymiar nominalny, odchyłki graniczne. Tolerancja wymiaru. Pasowanie. Układ tolerancji i pasowań. Oznaczenia chropowatości, wzorce chropowatości. Pomiary i sprawdzanie. Błędy pomiarów. Przyrządy pomiarowe i sprawdzające. Przyrządy suwmiarkowe. Przyrządy mikrometryczne. Przyrządy do pomiarów kątów. Przechowywanie i konserwacja przyrządów pomiarowych. Ćwiczenia: • Obliczanie wymiarów granicznych, odchyłek granicznych oraz

tolerancji.

31

• Dobieranie z Polskich Norm odchyłek dla zadanych pasowań. • Odczytywanie z tablic odchyłek wymiarów tolerowanych. • Wykonywanie pomiarów suwmiarką i mikrometrem. • Wykonywanie pomiarów kątomierzem uniwersalnym. 4. Rysunek techniczny Materiały i przybory rysunkowe. Rodzaje rysunków. Zasady szkicowania figur płaskich, brył geometrycznych i części maszyn. Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne. Odwzorowywanie zewnętrznych i wewnętrznych zarysów przedmiotów. Zasady wymiarowania. Zasady oznaczania wymiarów tolerowanych, pasowań, chropowatości powierzchni, tolerancji kształtu i położenia. Uproszczenia rysunkowe. Dokumentacja techniczna. Ćwiczenia: • Opisywanie podstawowej tabliczki rysunkowej pismem technicznym. • Szkicowanie w rzutach aksonometrycznych i w rzutach prostokątnych

wskazanych obiektów. • Wykonywanie rysunków prostych części maszyn. • Wykonywanie szkiców elementu maszyny z wykorzystaniem przekroju

oraz półwidoku i półprzekroju. • Wykonywanie i wymiarowanie szkiców połączeń maszynowych,

spawanych, zgrzewanych i gwintowych w różnym stopniu uproszczenia.

• Wymiarowanie szkiców części maszyn. • Czytanie rysunków złożeniowych, wykonawczych i montażowych. • Wykonywanie rysunku technicznego aparatu szynowo-opaskowego. 5. Technologia drewna Klasyfikacja drewna. Budowa i właściwości drewna. Gatunki drewna wykorzystywane w technice ortopedycznej. Maszyny i narzędzia do obróbki drewna. Podstawowe zasady obróbki ręcznej i maszynowej drewna. Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych z drewna. Łączenie elementów drewnianych w technice ortopedycznej. Obróbka wykończeniowa wyrobów drewnianych. Magazynowanie materiałów i wyrobów drewnianych. Przepisy bhp i ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska obowiązujące podczas obróbki drewna. Ćwiczenia: • Dobieranie metod obróbki drewna. • Dobieranie maszyn i narzędzi do obróbki drewna. • Łączenie elementów ortopedycznych wykonanych z drewna.

32

• Dobieranie środków ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju obróbki drewna.

• Wykonywanie obróbki ręcznej drewna: piłowanie, struganie, szlifowanie, dłutowanie i wiercenie.

• Przygotowywanie materiału drewnianego do wykonania protezy stopy z kostką.

6. Technologia metali Właściwości metali i ich stopów. Klasyfikacja, znakowanie według PN stopów Fe-C. Właściwości, znakowanie według PN metali nieżelaznych i ich stopów. Zastosowanie stopów Fe-C i metali nieżelaznych w przemyśle ortopedycznym. Obróbka cieplna, cieplno-chemiczna oraz galwaniczna. Obróbka ręczna i mechaniczna skrawaniem. Maszyny, narzędzia i przyrządy do obróbki ręcznej i mechanicznej skrawaniem. Operacje ślusarskie: trasowanie, ścinanie, przecinanie, wycinanie, cięcie piłką i nożycami, gięcie, prostowanie, obróbka otworów. Podstawowe sposoby obróbki mechanicznej skrawaniem: toczenie, wiercenie, frezowanie, szlifowanie. Korozja metali i jej rodzaje. Ochrona przed korozją. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona ppoż. oraz ochrona środowiska podczas obróbki metali.

Ćwiczenia: • Planowanie zastosowania stopów Fe-C i metali nieżelaznych

z wykorzystaniem PN. • Rozróżnianie stopów Fe-C i metali nieżelaznych na podstawie

oznaczenia. • Dobieranie maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki metalowych

elementów sprzętu ortopedycznego. • Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej

pracy. • Ustalanie kolejności czynności podczas wykonywania elementów

protezy z metalu. • Wykonywanie elementów protez i ortez: szyn, strzemienia, opaski,

mechanizmów przegubowych, konstrukcji ramowych podpórek do chodzenia.

• Rozpoznawanie różnego typu zniszczeń korozyjnych. • Wykonywanie zabezpieczeń antykorozyjnych elementów metalowych

zaopatrzenia ortopedycznego i sprzętu rehabilitacyjnego.

33

7. Części maszyn Połączenia rozłączne: klinowe, wpustowe, wielowpustowe, sworzniowe, kołkowe, rurowe, gwintowe. Połączenia nierozłączne: spawane, lutowane, zgrzewane, klejone, wciskowe i nitowe. Osie, wały, łożyska. Sprzęgła i hamulce. Przekładnie cierne, cięgnowe i zębate. Mechanizmy.

Ćwiczenia: • Rozpoznawanie rodzajów połączeń na rysunkach. • Wykonywanie połączenia lutowanego, zgrzewanego, klejonego

i gwintowego. • Wykonywanie nitowania. 8. Technologia materiałów włókienniczych Surowce włókiennicze i ich klasyfikacja. Zasady przetwórstwa surowców włókienniczych. Postacie użytkowe materiałów włókienniczych. Ortopedyczne materiały włókiennicze. Maszyny, narzędzia i przybory stosowane w obróbce materiałów włókienniczych. Modelowanie form płaskich i przestrzennych – rozkrój i formowanie materiałów włókienniczych. Wykonywanie form samomodelujących. Łączenie materiałów włókienniczych. Materiały usztywniające. Magazynowanie materiałów włókienniczych. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona ppoż. oraz ochrona środowiska podczas wykonywania prac krawieckich. Ćwiczenia: • Wykonywanie formy sznurówki ortopedycznej do rozkroju materiału. • Wykonywanie formy gorsetu do rozkroju materiału. • Wykonywanie rozkroju materiałów włókienniczych przy użyciu

przygotowanych form. • Sporządzanie wykazu sprzętu, przyrządów i narzędzi niezbędnych do

wykonania rozkroju i modelowania materiałów włókienniczych. • Wykonywanie modelowania przestrzennego na manekinie. • Wykonywanie elementów i przedmiotów ortopedycznych z materiałów

włókienniczych. • Łączenie materiałów włókienniczych za pomocą szwów i kleju.

34

9. Technologia skór i materiałów skóropodobnych Handlowe gatunki skóry wygarbowanej. Skóry ortopedyczne. Materiały skóropodobne. Maszyny, narzędzia i przybory stosowane w obróbce skór oraz materiałów skóropodobnych. Modelowanie form płaskich i przestrzennych ze skóry - rozkrój skóry, formowanie skóry. Łączenie skór i materiałów skóropodobnych. Wykonywanie elementów i przedmiotów ortopedycznych ze skóry. Magazynowanie surowców i gotowych elementów wykonanych ze skóry. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona ppoż. oraz ochrona środowiska podczas wykonywania prac kaletniczych i rymarskich.

Ćwiczenia: • Sporządzanie wykazu sprzętu, przyrządów i narzędzi niezbędnych do

wykonania rozkroju skóry. • Dobieranie rodzaju skóry do wykonania leja zawieszenia protezy

i poszczególnych części obuwia ortopedycznego. • Dobieranie materiałów skóropodobnych do wykonania wkładek i butów

ortopedycznych. • Wykonywanie wzorników do rozkroju skóry, na podstawie wymiarów

kończyn górnych i dolnych. • Wykonywanie rozkroju skóry na podstawie przygotowanych

wzorników. • Formowanie skóry na modelu podudzia. • Łączenie elementów skórzanych z zastosowaniem szycia, klejenia

i nitowania. • Wykonywanie skórzanej tulejki uda do protezy podudzia. • Wykonywanie pasków ze skóry do zawieszenia protezy podudzia. • Wykonywanie formy do rozkroju skóry. 10. Technologia tworzyw sztucznych Klasyfikacja tworzyw sztucznych. Surowce do otrzymywania tworzyw sztucznych. Budowa tworzyw sztucznych. Tworzywa termoplastyczne, elastomery, silikony. Żywice syntetyczne. Urządzenia, aparatura, narzędzia i przybory do wykonywania laminatów. Wykonywanie laminatów. Zastosowanie tworzyw sztucznych w rozwiązaniach konstrukcyjnych przedmiotów ortopedycznych. Wytwarzanie elementów przedmiotów ortopedycznych z tworzyw sztucznych. Powłoki ochronne z tworzyw sztucznych. Magazynowanie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona ppoż. oraz ochrona środowiska podczas wytwarzania elementów z tworzyw sztucznych.

35

Ćwiczenia: • Dobieranie żywicy do wykonania leja protezowego w protezie

podgrzybkowej. • Wykonywanie leja protezowego z żywicy syntetycznej. • Wykonywanie skorupowej konstrukcji nośnej protezy podudzia

z tworzywa sztucznego. • Wykonywanie łuski na rękę i przedramię z tworzywa sztucznego. • Wykonywanie elementów kołnierza ortopedycznego typu Floryda

z tworzywa sztucznego. • Wykonywanie poduszki przeciwodleżynowej z pianki poliuretanowej. • Wykonywanie fluidyzacji szyny metalowej do gorsetu. • Dobieranie środków ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju

zastosowanych tworzyw sztucznych. 11. Technologia gipsu Właściwości chemiczne gipsu. Postacie użytkowe gipsu w technice ortopedycznej. Sprzęt, przyrządy i narzędzia stosowane do obróbki gipsu. Techniki gipsowania. Wykonywanie negatywów, pozytywów, lejów gipsowych. Magazynowanie gipsu i wyrobów gipsowych. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona ppoż. oraz ochrona środowiska podczas wykonywania prac z użyciem gipsu.

Ćwiczenia: • Sporządzanie wykazu sprzętu, przyrządów i narzędzi do wyposażenia

stanowiska do wykonywania negatywu gipsowego. • Przygotowywanie gipsu, opasek gipsowych i płatów gipsowych. • Wykonywanie negatywu gipsowego stopy metodą opaskową, płatową

i skrzynkową. • Przygotowywanie formy negatywowej do wykonania pozytywu. • Wykonywanie pozytywu gipsowego stopy. 12. Technologia konstrukcji mieszanych Podstawowe pojęcia. Układy konstrukcyjne w technice ortopedycznej. Dobór materiałów w różnych układach konstrukcyjnych. Łączenie różnych materiałów w konstrukcjach mieszanych. Nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne w technice ortopedycznej. Ćwiczenia: • Dobieranie materiałów, rozwiązań konstrukcyjnych i sposobów

wykonania protezy modularnej dla pacjenta po amputacji kończyny dolnej na poziomie ½ uda.

• Dobieranie materiałów do wykonania leja protezowego.

36

• Dobieranie materiałów do wykonania wózka inwalidzkiego. • Planowanie sposobów połączenia elementów wózka inwalidzkiego. • Wykonywanie dokumentacji technologicznej obuwia ortopedycznego. • Wykonywanie rysunków do wykonania kołnierza ortopedycznego. • Wykonywanie schematów konstrukcyjnych aparatu szynowo-

opaskowego na obręcz kończyny górnej i staw barkowy. 13. Użytkowanie urządzeń elektrycznych i sterowanych automatycznie Energia elektryczna. Materiały przewodzące, izolacyjne. Obwody elektryczne prądu stałego i przemiennego. Pomiar prądu, napięcia, rezystancji i mocy prądu stałego. Odbiorniki energii elektrycznej: urządzenia grzejne, transformatory, silniki elektryczne. Podstawowe elementy elektroniczne. Prostowniki półprzewodnikowe, tyrystory, wzmacniacze i generatory elektroniczne. Podstawowe pojęcia automatyki. Urządzenia automatyki. Bezpieczeństwo i higiena pracy ochrona ppoż., ochrona od porażeń prądem elektrycznym, ochrona środowiska podczas eksploatacji urządzeń elektrycznych i urządzeń automatyki. Ćwiczenia: • Wykonywanie pomiarów wielkości elektrycznych. • Podłączanie i uruchamianie urządzeń elektrycznych. • Rozróżnianie elementów półprzewodnikowych w urządzeniach

elektronicznych. • Rozróżnianie zabezpieczeń w sieciach zasilających i odbiornikach

elektrycznych. • Analizowanie zasad prawidłowej eksploatacji i bezpiecznej obsługi

urządzeń elektrycznych. Środki dydaktyczne Kodeks Pracy, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Normy Polskie, wymagania dotyczące ergonomii. Instrukcja przeciwpożarowa. Plansze sprzętu gaśniczego, gaśnice. Środki ochrony indywidualnej, odzież ochronna. Przyrządy pomiarowe. Komplet materiałów rysunkowych. Komplet przyborów rysunkowych. Przykładowe rysunki: wykonawcze, złożeniowe, montażowe i schematyczne. Model rzutni.

37

Bryły geometryczne. Kolekcja: stopów Fe-C, metali nieżelaznych i ich stopów. Kolekcja materiałów niemetalowych. Kolekcja złącz spawanych, zgrzewanych, lutowanych i klejonych. Eksponaty i modele elementów maszyn. Foliogramy i fazogramy z zakresu rysunku technicznego i technik wytwarzania. Narzędzia do obróbki drewna i tworzyw drzewnych. Katalogi maszyn i urządzeń do obróbki i przerobu drewna. Narzędzia do obróbki skrawaniem. Narzędzia do obróbki skór, materiałów skóropochodnych i włókienniczych. Narzędzia i urządzenia do wyrobu z laminatu i laminowania wyrobów. Materiały i narzędzia do prac modelarskich. Dwudzielne skrzynki formierskie do gipsu. Filmy dydaktyczne przedstawiające różne techniki wytwarzania. Programy komputerowe do symulacji przebiegu procesu technologicznego. Plansze elementów i urządzeń elektrycznych. Schematy i modele obwodów elektrycznych, instalacji elektrycznych. Zestawy elementów elektrycznych, elektronicznych i automatyki. Przyrządy do pomiarów wielkości elektrycznych. Eksponaty urządzeń elektrycznych. Foliogramy dotyczące urządzeń elektrycznych. Polskie Normy Elektryczne. Katalogi elementów elektrycznych i elektronicznych, poradniki. Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu Materiałoznawstwo i technologia obróbki obejmuje zintegrowane treści z zakresu rysunku technicznego, materiałoznawstwa oraz podstawowych technologii wykorzystywanych w procesie wytwarzania przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Podczas realizacji programu szczególną uwagę należy zwrócić na kształtowanie umiejętności dobierania materiałów, wykonywania elementów w różnych technologiach, wykonywania zaopatrzenia ortopedycznego oraz przestrzegania przepisów bhp podczas procesu produkcji przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego.

Program powinien być realizowany w korelacji z innymi przedmiotami zawodowymi, jak: biomechanika, przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny oraz zajęcia praktyczne.

W procesie kształcenia zaleca się stosowanie takich metod jak: wykład konwersatoryjny, metoda przewodniego tekstu, metoda projektów, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne.

38

Program nauczania przedmiotu materiałoznawstwo i technologia należy realizować w pracowniach: technicznej, obróbki mechanicznej stolarskiej, tworzyw sztucznych i krawiecko – kaletniczej, wyposażonych w nowoczesne środki dydaktyczne. Zaleca się prowadzenie ćwiczeń w grupie do 15 uczniów z wydzielonymi stanowiskami do pracy indywidualnej lub w 2-3 osobowych zespołach. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w pracowni. Do wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien przygotować: teksty przewodnie, instrukcje do ćwiczeń, dokumentację techniczną, PN, poradniki i inne materiały. Uczniowie korzystając z pytań prowadzących i arkuszy do ćwiczeń powinni samodzielnie planować i wykonywać zadania. Nauczyciel powinien obserwować wykonywane przez ucznia czynności, wskazywać błędy oraz udzielać konsultacji.

Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do zakładów ortopedycznych oraz na wystawy przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego.


Orientacyjna liczba godzin Lp.

Działy tematyczne Zajęcia


1. Proces produkcyjny i technologiczny

5 -

5 2. Przepisy bhp, ochrony ppoż.

i ochrony środowiska

5

5

10 3. Pomiary warsztatowe 2 3 5 4. Rysunek techniczny 6 20 26 5. Technologia drewna 10 15 25 6. Technologia metali 18 20 38 7. Części maszyn 10 15 25 8. Technologia materiałów

włókienniczych

18

17

35 9. Technologia skór i materiałów

skóropodobnych

10

20

30 10. Technologia tworzyw

sztucznych

18

20

38 11. Technologia gipsu 7 13 20 12. Technologia konstrukcji

mieszanych

10

10

20 13. Użytkowanie urządzeń

elektrycznych i sterowanych automatycznie

10

10

20 Razem 128 179 297

39

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć i zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć nauczycielowi informacji dotyczących zakresu i poziomu opanowanych przez ucznia umiejętności określonych w programie nauczania. Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, – testów osiągnięć szkolnych.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, operowanie poprawnym nazewnictwem technicznym i medycznym oraz poprawność wnioskowania.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na: – organizację stanowiska pracy, – przestrzeganie przepisów bhp, – korzystanie z różnych źródeł informacji, – poprawność wykonywania czynności.

Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia należy prowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Następnie, według tego samego arkusza, nauczyciel powinien ocenić poprawność i jakość wykonanego zadania.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny, po zakończeniu realizacji programu, powinno być poprawne wykonanie zaplanowanych ćwiczeń.

40

Literatura Bolkowski St.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 1997 Ciekawski B.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1995 DGW., Senger A.: Ortopedia i rehabilitacja. T.1-2. PZWL, Warszawa 1996 Dobrzyński T.: Rysunek Techniczny. WNT, Warszawa 1997 Dredkiewicz-Więch J.: Materiałoznawstwo. OBRPNiSSz, Warszawa 1993 Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 1994 Myśliborski T.: Zaopatrzenia ortopedyczne. PZWL, Warszawa 1986 Praca zbiorowa: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1998 Prosnak M.: Podstawy technologii ortopedycznej. CMDNŚSzN, Warszawa 1988 Prosnak M, Łuczak Ł.: Podstawy protetyki ortopedycznej. CMDNŚSzN, Warszawa 1988 Sylwanowicz W.: Duży atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 1994

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych

41

PRZEDMIOTY ORTOPEDYCZNE I SPRZĘT REHABILITACYJNY

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – ocenić psychofizyczny i ruchowy stan pacjenta, – rozróżnić poziomy i rodzaje amputacji, – określić rodzaje zaopatrzenia ortopedycznego w zależności od

poziomu amputacji, – scharakteryzować rozwiązania technologiczne i konstrukcyjne sprzętu

ortopedycznego, – ocenić możliwości zaopatrzenia ortopedycznego w zależności od

stopnia przygotowania kikuta pacjenta, – wykonać dokumentację technologiczną i warsztatową produkowanych

przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego, – zaprojektować przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny, – zastosować półwyroby, półfabrykaty i elementy do produkcji

przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego, – poinstruować pacjenta o sposobach eksploatacji i konserwacji

przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego, – zaplanować stanowisko pracy do pobierania miar, dokonywania

przymiarek i wydawania sprzętu ortopedycznego, – scharakteryzować rodzaje zaopatrzenia w aparaty oraz gorsety

ortopedyczne, – ocenić stopień zużycia posiadanego zaopatrzenia ortopedycznego,

ustalić zakres naprawy, – rozpoznać potrzeby pacjenta, ustalić sposoby zaopatrzenia

ortopedycznego i metody rehabilitacji, – ocenić funkcjonalność wykonanego sprzętu, – dobrać rodzaj zawieszenia protez kończyn dolnych i górnych, – dobrać obuwie ortopedyczne do rodzaju dysfunkcji lub schorzenia

kończyn dolnych, – uzasadnić konieczność rehabilitacji pacjenta, u którego zastosowano

zaopatrzenie ortopedyczne, – scharakteryzować rodzaje sprzętu rehabilitacyjnego i materiałów

pomocniczych, – dobrać sprzęt rehabilitacyjny do rodzaju schorzenia, – wykonać montaż i demontaż oraz obróbkę wykończeniową

przedmiotów ortopedycznych, – przygotować dokumentację produkcyjną i wycenę przedmiotów oraz

materiałów ortopedycznych, – skorzystać z informacji dotyczących techniki ortopedycznej,

42

– posłużyć się katalogami wyrobów gotowych oraz katalogami elementów przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego,

– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska w procesie wytwarzania przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego,

– zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. Materiał nauczania

1. Protezy kończyn dolnych Poziomy i rodzaje amputacji kończyn dolnych. Podstawowe oraz specjalne konstrukcje protez kończyn dolnych. Kryteria doboru rodzaju protezy kończyny dolnej. Dokumentacja technologiczna i warsztatowa protez kończyny dolnej. Materiały, elementy i półfabrykaty do wytwarzania protez kończyny dolnej. Pobieranie miar, wykonywanie negatywów i pozytywów gipsowych. Protezy kończyn dolnych stosowane przy amputacji w obrębie stopy. Protezy kończyn dolnych stosowane przy amputacji w obrębie podudzia. Protezy tymczasowe. Protezy kończyn dolnych stosowane przy amputacji w obrębie uda. Protezy kończyn dolnych stosowane przy pełnej amputacji w obrębie uda. Wyposażenie dodatkowe do protez kończyn dolnych. Zawieszenia do protez kończyn dolnych. Proces technologiczny wytwarzania protez kończyn dolnych. Ocena poprawności wykonania protez kończyn dolnych. Naprawa protez kończyn dolnych. Nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne w protezowaniu kończyn dolnych. Ćwiczenia: • Projektowanie protez kończyn dolnych w zależności od poziomu

amputacji, rodzaju schorzenia i wieku pacjenta. • Projektowanie protez kończyn dolnych w zależności od

zastosowanego materiału i z wykorzystaniem półfabrykatów. • Projektowanie protez kończyn dolnych w zależności od stanu

i przygotowania kikuta do zaprotezowania. • Dobieranie oprzyrządowania do wykonywania zaprojektowanej

kończyny dolnej. • Planowanie procesu technologicznego protezy kończyny dolnej. • Opracowywanie instrukcji użytkowania protez kończyny dolnej.

43

2. Protezy kończyn górnych Poziomy i rodzaje amputacji kończyn górnych. Protezy kosmetyczne, kinetyczne i robocze kończyn górnych. Kryteria doboru rodzaju protezy kończyny górnej. Dokumentacja technologiczna i warsztatowa protezy kończyny górnej. Materiały, elementy i półfabrykaty do wytwarzania protez kończyny górnej. Pobranie miar, wykonywanie negatywów i pozytywów gipsowych. Proces technologiczny produkcji elementów, półwyrobów i protez kończyn górnych. Zawieszenia czynne i bierne do protez kończyn górnych. Wyposażenie dodatkowe do protez kończyn górnych. Ocena poprawności wykonania protezy kończyny górnej. Naprawa protez kończyn górnych. Nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne w protezowaniu kończyn górnych.

Ćwiczenia: • Projektowanie protezy kończyny górnej typu biernego. • Projektowanie protezy kończyny górnej typu czynnego

z uwzględnieniem funkcji zawieszenia oraz wyposażenia dodatkowego.

• Planowanie procesu technologicznego protezy kończyny górnej. • Dobieranie oprzyrządowania do wykonania zaprojektowanej protezy

kończyny górnej. • Opracowywanie instrukcji użytkowania protez kończyny dolnej. 3. Aparaty ortopedyczne na kończyny dolne Wskazania do stosowania ortez u dorosłych i dzieci. Grupy funkcjonalne ortez. Ortezy uniwersalne. Ortotyka przypadków nagłych. Formy konstrukcyjne ortez kończyn dolnych. Zasady stosowania i eksploatacji ortez kończyny dolnej. Aparaty ortopedyczne do leczenia zapobiegawczego i pooperacyjnego w obrębie stopy. Aparaty na goleń oraz całą kończynę dolną. Wyposażenie dodatkowe do aparatów ortopedycznych na kończyny dolne. Proces technologiczny wytwarzania aparatów ortopedycznych kończyn dolnych. Dopasowywanie ortez. Ocena funkcjonalności ortez kończyny dolnej.

Ćwiczenia: • Projektowanie aparatów ortopedycznych na kończynę dolną

z określonych materiałów. • Planowanie procesu technologicznego wytwarzania aparatu

ortopedycznego na kończyny dolne.

44

• Opracowywanie instrukcji użytkowania aparatów ortopedycznych na kończyny dolne.

4. Aparaty ortopedyczne na kończyny górne Wskazania do stosowania ortez u dorosłych i dzieci. Zasady stosowania i eksploatacji ortez kończyny górnej. Formy konstrukcyjne ortez kończyny górnej. Aparaty ortopedyczne ręki. Aparaty ortopedyczne przedramienia. Aparaty ortopedyczne na całą kończynę górną. Proces technologiczny wytwarzania aparatów ortopedycznych na kończyny górne. Dopasowywanie ortez. Ocena funkcjonalności ortez kończyny górnej.

Ćwiczenia: • Projektowanie aparatów ortopedycznych na przedramię z określonych

materiałów. • Planowanie wykonania ortezy stabilizującej staw barkowy. • Planowanie procesu technologicznego wytwarzania aparatu

ortopedycznego na kończynę górną. • Opracowywanie instrukcji użytkowania aparatów ortopedycznych na

kończyny górne.

5. Obuwie ortopedyczne i wkładki ortopedyczne Wskazania do stosowania obuwia ortopedycznego u dorosłych i dzieci. Grupy funkcjonalne obuwia ortopedycznego. Formy konstrukcyjne obuwia ortopedycznego. Projektowanie obuwia ortopedycznego i wkładek ortopedycznych. Surowce i materiały do wykonania obuwia i wkładek ortopedycznych. Budowa obuwia ortopedycznego. Wskazania do stosowania wkładek ortopedycznych u dorosłych i dzieci. Formy konstrukcyjne wkładek ortopedycznych. Proces technologiczny obuwia i wkładek ortopedycznych. Obuwie ortopedyczne przy schorzeniach i zniekształceniach stóp dla dorosłych, młodzieży i dzieci. Obuwie wyrównujące skrócenia kończyny. Obuwie przy amputacjach stopy. Obuwie ze strzemieniem do aparatów ortopedycznych. Adaptacja typowego obuwia do celów ortopedycznych. Dopasowywanie obuwia i wkładek ortopedycznych.

45

Ćwiczenia: • Projektowanie obuwia ortopedycznego z uwzględnieniem rodzaju

schorzenia, dysfunkcji i wieku pacjenta. • Planowanie wykonania wkładek dla dzieci ze stopami płasko-

koślawymi. • Planowanie wykonania wkładek unoszących sklepienie poprzeczne

stopy. • Opracowywanie projektu dokumentacji technologicznej obuwia

ortopedycznego. • Dobieranie oprzyrządowania do wykonywania zaprojektowanego

obuwia.

6. Gorsety i kołnierze ortopedyczne Gorsety i kołnierze ortopedyczne różnego zastosowania funkcjonalnego: stabilizujące, unieruchamiające, odciążające, korekcyjne.

Ćwiczenia: • Projektowanie gorsetów ortopedycznych z uwzględnieniem schorzenia

kręgosłupa. • Projektowanie gorsetów ortopedycznych z określonych materiałów. • Planowanie wykonania kołnierzy typu Schanza i typu Floryda. • Wykonywanie sznurówki lędźwiowo-krzyżowej typu miękkiego. • Dobieranie oprzyrządowania do wykonania zaprojektowanego gorsetu. • Opracowywanie instrukcji użytkowania gorsetu. 7. Sprzęt lokomocyjno-rehabilitacyjny. Pionizatory Wskazania do stosowania sprzętu lokomocyjno-rehabilitacyjnego. Rodzaje sprzętu lokomocyjno-rehabilitacyjnego. Formy konstrukcyjne lasek podpórczych, lasek dla niewidomych, kul pachowych i łokciowych, balkoników, wózków inwalidzkich zwykłych, dla aktywnych, stabilizujących plecy i głowę, dziecięcych. Wytwarzanie sprzętu lokomocyjno-rehabilitacyjnego. Dopasowywanie sprzętu lokomocyjno-rehabilitacyjnego do potrzeb pacjenta. Parapodium statyczne. Parapodium dynamiczne.

Ćwiczenia: • Planowanie wykonania laski typu czwórnóg. • Planowanie wykonania kuli łokciowej z mankietem zaciskającym

i z mankietem otwartym. • Planowanie wykonania balkoniku z czteropunktowym podparciem na

nóżkach.

46

• Planowanie wykonania wózka inwalidzkiego składanego, z napędem ręcznym typu: oparcie boczne, długie, stałe, podnóżki zdejmowane z regulacją długości.

• Projektowanie budowy parapodium z uwzględnieniem rodzaju schorzenia.

• Dobieranie oprzyrządowania do wykonania zaprojektowanego sprzętu rehabilitacyjnego.

• Opracowywanie instrukcji użytkowania sprzętu rehabilitacyjnego. 8. Materiały pomocnicze Poduszki oraz materace przeciwodleżynowe. Pielucho-majtki. Pasy przepuklinowe. Ćwiczenia: • Wykonywanie poduszki przeciwodleżynowej z pianki poliuretanowej.

9. Dokumentacja zaopatrzenia ortopedycznego Odczytywanie wniosku lekarskiego. Sporządzanie karty miar oraz dokumentacji ewidencyjnej. Sporządzenie zlecenia produkcyjnego w tym ustalenie czasu pracy, ilości materiałów koniecznych do wykonania przedmiotu ortopedycznego, kosztorysu. Kalkulacja kosztów. Dokumentacja finansowa, ewidencyjna i materiałowa. Wykonywanie dokumentacji odbioru jakościowego. Strategie marketingowe zaopatrzenia ortopedycznego. Technologia komputerowa w obsłudze osoby niepełnosprawnej. Ćwiczenia: • Wykonywanie pomiaru, sporządzenie karty miar. • Wykonywanie dokumentacji zlecenia produkcyjnego. • Sporządzanie kalkulacji cenowej i materiałowej wyrobu. • Opracowywanie strategii marketingowej sprzedaży przedmiotów

ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. • Sporządzanie dokumentacji przedmiotu ortopedycznego

z wykorzystaniem technologii komputerowej.

Środki dydaktyczne Katalogi przedmiotów ortopedycznych. Zestawy plansz oraz filmów obrazujących przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Wzory protez i aparatów ortopedycznych. Aparaty i sprzęt specjalistyczny do pomiarów antropometrycznych.

47

Zestaw opracowań normalizacyjnych: wyrobów przedmiotów ortopedycznych (WTO, TWO, PN, BN, ZN), przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Dokumentacja techniczna typowych przedmiotów ortopedycznych. Programy komputerowe wspomagające projektowanie protez. Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu obejmuje podstawową wiedzę dotyczącą projektowania i wykonywania przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego.

Celem realizacji programu przedmiotu jest przygotowanie ucznia do konstruowania i wykonywania przedmiotów ortopedycznych, które mają zastąpić utracone w wyniku chorób lub nieszczęśliwych wypadków części ludzkiego ciała oraz umożliwić w procesie rehabilitacji powrót pacjenta do pełnej sprawności fizycznej. Program należy realizować w korelacji z takimi przedmiotami jak: anatomia i fizjologia oraz biomechanika, które łącznie z rozwiązaniami technicznymi przedmiotów ortopedycznych tworzą podstawę wiedzy i umiejętności zawodowych.

Zaproponowana kolejność realizacji treści programu zapewnia uczniowi poznanie przyczyn dysfunkcji narządu ruchu, a następnie zaprojektowanie odpowiedniego przedmiotu ortopedycznego lub sprzętu rehabilitacyjnego.

Podczas realizacji programu należy szczególną uwagę zwrócić na procesy technologiczne oraz rozwiązania konstrukcyjne protez i dostosowanie ich do wszystkich możliwych poziomów amputacji z uwzględnieniem przyczyny (schorzenia).

Zajęcia powinny się odbywać w pracowni ortopedycznej wyposażonej w nowoczesne środki dydaktyczne oraz zakładach ortopedycznych.

Realizując program nauczania należy zwrócić uwagę na kształtowanie postaw, takich jak: – życzliwość, wrażliwość, cierpliwość i tolerancję i wobec osób

niepełnosprawnych, – sumienność, rzetelność, dokładność i uczciwość w realizacji zadań

zawodowych, – odpowiedzialność za poziom umiejętności zawodowych i za własne

decyzje. Osiągnięcie założonych celów kształcenia wymaga stosowania metod

nauczania, takich jak: wykład konwersatoryjny, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne oraz metoda projektów. Zajęcia proponuje się prowadzić w grupach do 15 osób z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

48

Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien mobilizować uczniów do samodzielnej i systematycznej pracy, twórczego myślenia i aktywnej postawy. Uczniowie powinni mieć możliwość samodzielnego planowania, modernizacji oraz udoskonalania przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Podczas zajęć uczniowie powinni korzystać z literatury zawodowej, czasopism specjalistycznych oraz z zasobów tematycznych Internetu. Nauczyciel powinien zaproponować uczniom tematy projektów do indywidualnego wykonania. Należy umożliwić uczniom zaprezentowanie na forum grupy zastosowanych przez siebie rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych w wykonanym projekcie.


Orientacyjna liczba godzin Lp.

Działy tematyczne Zajęcia


1. Protezy kończyn dolnych 42 20 62 2. Protezy kończyn górnych 32 16 48 3. Aparaty ortopedyczne na

kończyny dolne

30

14

44 4. Aparaty ortopedyczne na

kończyny górne

30

14

44 5. Obuwie ortopedyczne

i wkładki ortopedyczne

20

10

30 6. Gorsety i kołnierze

ortopedyczne

24

12

36 7. Sprzęt lokomocyjno-

rehabilitacyjny. Pionizatory.

18

12

30 8. Materiały pomocnicze 5 5 10 9. Dokumentacja zaopatrzenia

ortopedycznego

18

8

26


mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć i zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Systematyczna kontrola i ocena postępów ucznia umożliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz środków dydaktycznych do możliwości poznawczych ucznia.

49

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, – testów osiągnięć szkolnych, – wykonanych projektów.

Prace projektowe należy oceniać na etapie planowania, realizacji i prezentacji.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwracać uwagę na: – korzystanie z norm, poradników, katalogów i literatury technicznej, – analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł, – poprawność wykonywania czynności, – przestrzeganie przepisów bhp i ochrony środowiska podczas

wykonywania ćwiczeń, – prezentowanie wykonanych przedmiotów ortopedycznych, – ocenianie funkcjonalności wykonanych przedmiotów ortopedycznych.

Po zakończeniu realizacji programu proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi oraz testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki, testu praktycznego oraz poziom wykonania ćwiczeń i wykonane projekty. Literatura: Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2004 Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 2004 Dega W., Senger A.: Ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 1996 Gaździk T.: Ortopedia i traumatologia. PZWL, Warszawa 2005 Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. WSiP, Warszawa 2004 Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2004 Kiwerski J.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2003 Lewandowski T.:Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2004 Marciniak W., Szulc A.: Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2005 Myśliborski T.: Zaopatrzenie ortopedyczne ( protetyka i ortotyka). PZWL, Warszawa 1986 Potyński A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP, Warszawa 2004 Praca zbiorowa. Rehabilitacja Medyczna PZWL, Warszawa 1994 Prosnak M., Łuczak E.: Podstawy biomechaniki ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM, Warszawa 1988

50

Prosnak M.: Podstawy protetyki ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM, Warszawa 1988 Prosnak M.:Podstawy technologii ortopedycznej. Materiały pomocnicze. CMDNŚSM, Warszawa 1987 Przeździak B.: Zaopatrzenie rehabilitacyjne. Via Media, Gdańsk 2003 Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2004 Spodarek K.: Patologia narządu ruchu. PZWL, Warszawa 2005 Witali M. Amputacje i protezowanie PZWL Warszawa 1984

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

51

ZAJĘCIA PRAKTYCZNE Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, – obsłużyć urządzenia elektryczne, – dobrać gatunki drewna do określonego wyrobu oraz sposoby obróbki

ręcznej i maszynowej, – obsłużyć maszyny i urządzenia do obróbki drewna, – wykonać elementy drewniane przedmiotów ortopedycznych, – wykonać pomiary warsztatowe, – dobrać narzędzia do zaplanowanych prac, – wykonać obróbkę ręczną i maszynową metali, – wykonać prace z zakresu maszynowej obróbki wiórowej, – dobrać techniki wykonywania odlewów gipsowych, – wykonać negatywy i pozytywy gipsowe, – zastosować tkaniny, dzianiny, filce oraz pasmanterię w konstrukcji

przedmiotów ortopedycznych, – wykonać prace krawieckie, kaletnicze i rymarskie, – obsłużyć maszyny do obróbki i szycia skóry, – wykonać ze skóry elementy i przedmioty ortopedyczne, – wykonać połączenia materiałów konstrukcyjnych metalowych

i niemetalowych, – sporządzić i odczytać projekty techniczne, – zabezpieczyć i przechować materiały drewniane i metalowe, – przechować wyroby i materiały z filcu, tkanin, dzianin, skór, gipsu

i z komponentów mas plastycznych, – ocenić stan techniczny maszyn, urządzeń, narzędzi oraz określić

zakres ich naprawy i regeneracji, – wykonać wyroby z żywic epoksydowych i akrylowych, – wykonać wyroby z tworzyw termoplastycznych i chemoutwardzalnych, – wykonać wyroby z PCW, – wykonać laminowanie przedmiotów ortopedycznych, – wykonać protezy kończyn górnych i dolnych, – wykonać ortezy stabilizujące i korekcyjne, – wykonać obuwie ortopedyczne i wkładki ortopedyczne, – wykonać montaż oraz obróbkę wykończeniową przedmiotów

ortopedycznych, – sprawdzić jakość i funkcjonalność przedmiotów ortopedycznych.

52

Materiał nauczania 1. Prace stolarskie Zapoznanie z regulaminem pracowni stolarskiej oraz z przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Dobieranie maszyn, urządzeń, sprzętu i narzędzi do obróbki drewna. Wymiarowania i oznaczanie drewna. Trasowanie kształtów na drewnie. Przecieranie ręczne i maszynowe drewna. Obrzynanie ręczne i maszynowe drewna. Rozdzielanie ręczne i maszynowe drewna. Przecinanie wzdłużne i poprzeczne drewna - ręcznie i maszynowo. Wykrawanie wad drewna ręcznie i maszynowo. Toczenie elementów drewnianych. Frezowanie elementów drewnianych. Struganie elementów drewnianych ręcznie i maszynowo. Wiercenie otworów w drewnie ręcznie i maszynowo. Wydrążanie w drewnie. Szlifowanie elementów drewnianych ręcznie i maszynowo. Obróbka plastyczna elementów drewnianych. Wykonywanie połączeń rozłącznych i nierozłącznych elementów drewnianych. Obróbka wyrobów drewnianych: gruntowanie, szpachlowanie, malowanie, lakierowanie, politurowanie, pergaminowanie. Wykonywanie elementów protez z drewna. 2. Prace ślusarskie Zapoznanie z regulaminem pracowni ślusarskiej oraz z przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Dobieranie narzędzi do obróbki metalu. Stosowanie technik pomiarowych i narzędzi w obróbce ręcznej metali. Trasowanie. Ścinanie, przecinanie, wycinanie. Gięcie. Prostowanie, wyoblanie, zawijanie, krępowanie, piłowanie, cięcie metali. Wiercenie i gwintowanie. Wykonywanie obróbki wykończeniowej wyrobów metalowych po obróbce ręcznej. Wykonywanie połączeń spawanych, lutowanych, zgrzewanych. Wykonywanie połączeń wciskowych. Wykonywanie połączeń sprężystych, rurowych oraz obróbki wykończeniowej połączeń.

53

3. Obróbka mechaniczna skrawaniem Zapoznanie z regulaminem pracowni obróbki mechanicznej, przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Dobieranie maszyn, urządzeń, i narzędzi do obróbki mechanicznej. Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Stosowanie technik pomiarowych w obróbce mechanicznej metali. Toczenie, frezowanie, struganie, wiercenie, szlifowane, obróbka erozyjna metali. Wykonywanie obróbki wykończeniowej elementów metalowych przedmiotów ortopedycznych po mechanicznej obróbce skrawaniem. 4. Modelarstwo Zapoznanie z regulaminem pracowni modelarskiej, przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Zapoznanie z podstawowym wyposażeniem pracowni modelarskiej (gipsowni). Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Wykonywanie negatywu gipsowego metodą opaskową. Wykonywanie negatywu gipsowego metodą płatową. Wykonywanie negatywu metodą skrzynkową. Wykonywanie pozytywów gipsowych. 5. Prace krawiecko- kaletnicze Zapoznanie z regulaminem pracowni krawiecko kaletniczej, przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Użytkowanie maszyn, urządzeń, sprzętu, narzędzi i przyborów do prac krawiecko-kaletniczych i obuwniczych. Wykonywanie form płaskich do rozkroju materiału. Wykonywanie form przestrzennych do formowania materiałów włókienniczych. Wykonywanie form samomodelujących. Łączenie materiałów włókienniczych ręcznie i maszynowo. Lamowanie wyrobów gotowych. Wykonywanie form płaskich do rozkroju skóry. Wykonywanie form przestrzennych do formowania skóry. Łączenie skór ręcznie szwem jednonitkowym. Łączenie skór - szycie maszynowe. Klejenie wyrobów jednorodnych i niejednorodnych. Łączenie materiałów skórzanych i skóropodobnych techniką: zgrzewania, nitowania, łączenia śrubami, wkrętami. Lamowanie wyrobów kaletniczych.

54

Wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych z materiałów włókienniczych i skóry. 6. Obróbka tworzyw sztucznych Zapoznanie z regulaminem pracowni tworzyw sztucznych, przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Użytkowanie maszyn, urządzeń, sprzętu, i narzędzi do obróbki tworzyw sztucznych. Wykonywanie wyrobu z żywic epoksydowych i akrylowych. Wykonywanie wyrobów z tworzyw termoplastycznych. Obróbka termoplastów. Wykonywanie wyrobów z PCW. Wykonywanie elementów zaopatrzenia ortopedycznego z PCW. Laminowanie wyrobów. 7. Wytwarzanie przedmiotów ortopedycznych Przestrzeganie przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska. Użytkowanie maszyn i urządzeń do wykonywania przedmiotów ortopedycznych. Wykonywanie montażu przedmiotów ortopedycznych z różnych elementów. Wykonywanie protez i ortez. Wykonywanie obuwia i wkładek ortopedycznych. Dokonywanie oceny jakości i funkcjonalności przedmiotów ortopedycznych. Uwagi o realizacji

Realizacja programu nauczania Zajęcia praktyczne ma na celu kształtowanie umiejętności praktycznych oraz samodzielności, odpowiedzialności i dbałości o powierzone mienie, a także zapoznanie uczniów z organizacją pracy, obsługą i eksploatacją maszyn i urządzeń.

Program należy realizować w korelacji z przedmiotami, takimi jak: materiałoznawstwo i technologia obróbki, biomechanika ortopedyczna, przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny.

Zajęcia praktyczne powinny być prowadzone w następujących pracowniach: stolarskiej, obróbki mechanicznej, ślusarskiej, krawiecko- kaletniczej, tworzyw sztucznych, modelarni oraz w zakładach ortopedycznych.

Podczas realizacji programu zajęć praktycznych należy stosować instruktaż wstępny, bieżący i końcowy. Podstawowymi metodami prowadzenia zajęć powinny być pokaz z objaśnieniem i ćwiczenia praktyczne.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń praktycznych należy zapoznać ucznia z regulaminem i przepisami bhp obowiązującymi

55

w pracowni. W trakcie ćwiczeń nauczyciel powinien obserwować pracę ucznia, zwracać uwagę na prawidłowe wykonywanie czynności i na przestrzeganie przepisów bhp. Indywidualne stanowiska do ćwiczeń powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniom należy umożliwić korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak: normy, dokumentacja techniczna, dokumentacja warsztatowa, instrukcje oraz poradniki.


Lp.

Działy tematyczne

Orientacyjna liczba godzin

1 Prace stolarskie 75 2 Prace ślusarskie 75 3 Obróbka mechaniczna skrawaniem 75 4 Modelarstwo 75 5 Prace krawiecko-kaletnicze 70 6 Obróbka tworzyw sztucznych 75 7. Wytwarzanie przedmiotów ortopedycznych 50

Razem 495 Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać systematycznie na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Systematyczna kontrola i ocena postępów ucznia umożliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz środków dydaktycznych do możliwości poznawczych ucznia.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: – testów osiągnięć szkolnych, – sprawdzianów ustnych, – obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, – sprawdzianów praktycznych.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania.

Podczas sprawdzania i oceniania wykonywanych zadań i ćwiczeń proponuje się zwrócić uwagę na: – przygotowywanie stanowiska pracy, – dobór narzędzi, maszyn i urządzeń do rodzaju wykonywanej pracy, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

56

– przestrzeganie zasad ochrony środowiska, – sprawność wykonywania czynności, – jakość wykonania całego wyrobu.

Kontrolę poprawności wykonania zadania należy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny. Następnie, według tego samego arkusza, kontroli powinien dokonać nauczyciel oceniając poprawność, jakość i staranność wykonania zadania.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.

57

PODSTAWY PRAWA I EKONOMIKI Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować system organizacji ochrony zdrowia w Polsce, – wskazać instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa, – określić źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych, – wyjaśnić zasady reglamentowania dostępu do niektórych usług i dóbr, – wskazać dostawców i odbiorców usług medycznych, – wyjaśnić proces przepływu środków finansujących świadczenia

zdrowotne i rolę państwa w regulacji przepływu, – wyjaśnić istotę i zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń

zdrowotnych w Polsce, – wyjaśnić specyfikę rynku świadczeń zdrowotnych, – wskazać czynniki wpływające na popyt i podaż świadczeń

zdrowotnych, – wyjaśnić mechanizmy regulowanej konkurencji między producentami

usług medycznych, – wskazać rolę państwa i płatnika na rynku usług medycznych, – scharakteryzować system zapewnienia jakości w opiece zdrowotnej, – uzasadnić znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu

medycznego w świadczeniu usług zdrowotnych, – wskazać podmioty uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych, – wskazać regulacje prawne dotyczące personelu medycznego, – rozróżnić rodzaje kontraktów na usługi medyczne, – określić zasady zawierania kontraktów na świadczone usługi

medyczne, – scharakteryzować koszty wytworzenia świadczeń zdrowotnych, – wskazać podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki

zdrowotnej i płatnika, – zastosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, – zastosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej. Materiał nauczania 1. Finansowanie świadczeń zdrowotnych Istota polityki zdrowotnej. Struktura systemu organizacyjnego opieki zdrowotnej w Polsce. Instytucje wpływające na politykę zdrowotną i ich rola. Źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych. Rodzaje dostawców usług medycznych. Rodzaje odbiorców usług medycznych. Istota płatnika. Charakterystyka przepływu środków finansujących

58

świadczenia zdrowotne. Rola państwa w regulowaniu przepływu środków. 2. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce Istota ubezpieczenia zdrowotnego. Rodzaje ubezpieczeń zdrowotnych. Funkcje powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Funkcje płatnika w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Zakres świadczeń w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Zasady korzystania ze świadczeń zdrowotnych z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Reglamentacja dostępu do niektórych usług medycznych – istota, przyczyny, sposoby reglamentacji. Znaczenie dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych. 3. Rynek świadczeń zdrowotnych Cechy rynku usług medycznych. Usługa medyczna jako dobro indywidualne, publiczne, konsumpcyjne, inwestycyjne i profesjonalne. Ograniczona suwerenność pacjenta jako konsumenta usług medycznych. Akceptacja płatnika jako źródła finansowania świadczeń zdrowotnych. Efekty zewnętrzne usług medycznych. Czynniki wpływające na podaż świadczeń zdrowotnych. Czynniki kształtujące popyt na świadczenia zdrowotne. Skutki „niekontrolowanej” konkurencji na rynku świadczeń zdrowotnych. Rola państwa i płatnika na rynku usług medycznych. Zapewnienie jakości w opiece zdrowotnej. Znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu medycznego w świadczeniu usług medycznych. 4. Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej i płatnika Podstawowe obszary funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej. Regulacje prawne dotyczące funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej i płatnika. Regulacje prawne dotyczące personelu medycznego. Rodzaje kontraktów na usługi medyczne. Zasady zawierania kontraktów na usługi medyczne. 5. Koszty w zakładach opieki zdrowotnej Rodzaje kosztów. Składniki kosztów wytworzenia świadczeń zdrowotnych. Koszty bezpośrednie i pośrednie. Regulacje prawne w zakresie nadzoru nad kosztami w zakładach opieki zdrowotnej. 6. Przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej i gospodarczej Przedmiot i źródła prawa w ochronie zdrowia. Rodzaje stosunków pracy i umów o pracę w ochronie zdrowia. Rozwiązywanie umów o pracę.

59

Prawa i obowiązki zakładu pracy i pracownika. Wynagrodzenie za pracę i jego ochrona prawna. Czas pracy w ochronie zdrowia i urlopy pracownicze. Świadectwa pracy. Rozwiązywanie umowy o pracę. Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej w ochronie zdrowia. Rodzaje umów cywilnoprawnych. Formy własności zakładów opieki zdrowotnej. Formy organizacyjno-prawne zakładów opieki zdrowotnej. Możliwości podejmowania działalności gospodarczej w ochronie zdrowia. Przepisy prawa dotyczące zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Ćwiczenia: • Identyfikowanie źródeł prawa. • Interpretowanie przepisów prawa dotyczących zaopatrzenia

w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Środki dydaktyczne Aktualne przepisy prawne z zakresu opieki zdrowotnej, prawa cywilnego, prawa pracy, prowadzenia działalności gospodarczej, zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Prasa zawierająca informacje ekonomiczne i prawne. Baza informacji prawnej (płyty CD-ROM i Internet, System LEX, serwis prawo i zdrowie). Opisy przypadków z prasy zawodowej lub Internetu. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Podstawy prawa i ekonomiki obejmuje zintegrowane treści z zakresu ekonomii, ekonomiki, finansów i prawa. W czasie realizacji programu nauczyciel powinien wykorzystać wiedzę uczniów z zakresu Podstaw przedsiębiorczości. Osiągnięcie założonych celów kształcenia wymaga stosowania efektywnych metod nauczania, takich jak: − wykład informacyjny i konwersatoryjny, − dyskusja dydaktyczna, − metoda przypadków, metoda sytuacyjna, − metoda projektów, − ćwiczenia przedmiotowe.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni przedmiotowej wyposażonej w nowoczesne środki dydaktyczne. Nauczyciel realizujący program nauczania przedmiotu powinien mieć do dyspozycji podręczną biblioteczkę wyposażoną w pozycje literatury z zakresu prawa i ekonomii, akty prawne, specjalistyczną prasę.

60

Proponuje się prowadzenie zajęć w formie pracy zespołowej, grupowej i indywidualnej. W procesie nauczania szczególną uwagę należy zwracać na efektywne wykorzystywanie pomocy dydaktycznych, pobudzanie aktywności uczniów, kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów oraz stosowania nabytych umiejętności w nowych sytuacjach.


Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin 1. Finansowanie świadczeń zdrowotnych 10 2. System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce 12 3. Rynek świadczeń zdrowotnych 12 4. Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki

zdrowotnej i płatnika

12 5. Koszty w zakładach opieki zdrowotnej 8 6. Przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej

i gospodarczej

12 Razem 66 Podane w tabeli liczby na realizację poszczególnych działów mają

charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

Poszczególne działy programowe zawierają treści kształcenia niezbędne do zrozumienia funkcjonowania ochrony zdrowia w wymiarze organizacyjnym i ekonomicznym. Dział pierwszy dotyczy struktury systemu organizacyjnego ochrony zdrowia. Szczególną uwagę należy zwrócić na finansowanie świadczeń zdrowotnych. Powszechne ubezpieczenia zdrowotne, o których mowa w dziale drugim stanowią w Polsce główne źródło finansowania świadczeń zdrowotnych. Po zrealizowaniu działu trzeciego uczniowie powinni określić specyficzne cechy rynku oraz mechanizmy ekonomiczne i kryteria zapewnienia jakości usług medycznych. W dziale czwartym, piątym i szóstym szczególny nacisk należy położyć na regulacje prawne dotyczące funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej i płatnika oraz działalności zawodowej technika ortopedy. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać systematycznie na podstawie kryteriów uwzględniających zaplanowane cele kształcenia, a w szczególności: – określanie źródeł i sposobów finansowania świadczeń zdrowotnych,

61

– określanie czynników wpływających na popyt i podaż świadczeń zdrowotnych,

– charakteryzowanie roli państwa i płatnika na rynku usług medycznych, – interpretowanie regulacji prawnych obowiązujących w działalności

zawodowej technika ortopedy. Proces oceniania powinien obejmować: – diagnozę wiadomości i umiejętności ucznia przed przystąpieniem do

realizacji programu, – sprawdzanie postępów ucznia w toku realizacji programu oraz

rozpoznawanie trudności w osiąganiu celów kształcenia, – sprawdzenie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu

nauczania. Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych. W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć ucznia stosowanych przez nauczyciela. Literatura Boratyński J., Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo pracy. Higiena pracy. WSiP, Warszawa 2003 Chwierut S., Kulis M., Wójcik D.: Elementy zarządzania finansowego w ochronie zdrowia. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne "Vesalius", Kraków 2000 Getzen T.: Ekonomika zdrowia. PWN, Warszawa 2000 Mierzejewska-Majcherek J.: Podstawy ekonomii. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2003 Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1998 r. W sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (DZ. U. Nr 164, poz. 1194) Sobiecki R., red.: Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2003 Trocki M., red.: Nowoczesne zarządzanie w opiece zdrowotnej. Instytut Przedsiębiorczości i Samorządności, Warszawa 2002 Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. ze zmianami Kodeks cywilny Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. O powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (DZ. U. Nr 45, poz. 391) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. ze zmianami Kodeks pracy Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. O zakładach opieki zdrowotnej Baza informacji prawnej w Internecie - system LEX, serwis prawo i zdrowie

62

Przepisy prawa dotyczące zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

63

PRAKTYKA ZAWODOWA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − posłużyć się przyrządami, narzędziami, urządzeniami i maszynami

stosowanymi w produkcji przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego,

− zrealizować zadania z zakresu: obróbki surowców i materiałów, wykonywania odlewów gipsowych, wykonywania form oraz montowania przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego,

− sporządzić dokumentację lekarsko-techniczną, − określić rodzaj zlecenia na podstawie dokumentacji lekarsko-

technicznej, − dobierać i projektować przedmioty ortopedyczne i sprzęt

rehabilitacyjny z uwzględnieniem biomechaniki ortopedycznej, − ocenić funkcjonalność i potwierdzić jakość wykonanego przedmiotu

ortopedycznego i sprzętu rehabilitacyjnego, − ocenić uszkodzenia i naprawić przedmioty ortopedyczne i sprzęt

rehabilitacyjny zgłoszony do naprawy w ramach reklamacji, − sprawdzić jakość i funkcjonalność przedmiotów ortopedycznych

i sprzętu rehabilitacyjnego po wykonanej naprawie, − dopasować wyrób pochodzący z produkcji seryjnej do zamówienia

indywidualnego i wydać zaopatrywanemu, − sporządzić bilans potrzeb na przedmioty ortopedyczne i sprzęt

rehabilitacyjny, − udzielić pacjentom instruktażu o sposobach eksploatacji i konserwacji

przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego, − zrealizować indywidualne zamówienia na przedmioty ortopedyczne

i sprzęt rehabilitacyjny pochodzący z produkcji seryjnej, − wypożyczyć pacjentom przedmioty ortopedyczne i sprzęt

rehabilitacyjny, − skorzystać z dokumentacji technicznej, dokumentacji warsztatowej

i DTR obowiązującej w zakładzie ortopedycznym.

64

Materiał nauczania 1. Zakłady wytwórcze i naprawcze przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego Zapoznanie z regulaminem praktyki zawodowej i przepisami bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska. Zapoznanie z procesem technologicznym, normami materiałowymi, normami czasowymi, wymaganiami jakościowymi oraz rozliczeniami cyklu produkcyjnego. Zapoznanie z obiegiem dokumentacji w zakładzie ortopedycznym. Wykonanie typowych prac na maszynach do obróbki skrawaniem. Ostrzenie narzędzi. Wykonanie prac z zakresu obróbki ręcznej związanych z produkcją typowego sprzętu ortopedycznego. Wykonywanie montażu przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Wykonywanie laminatów zbrojonych i nie zbrojonych oraz termoplastów. Wykonywanie montażu przedmiotów ortopedycznych z tworzyw sztucznych. Wykonywanie obróbki wyrobów z tworzyw sztucznych. Dokonywanie rozkroju skór twardych i miękkich. Dokonywanie rozkroju materiałów włókienniczych. Szycie ręczne i maszynowe skór i materiałów włókienniczych. Klejenie skór. Zakładanie galanterii metalowej na wyroby. Dokonywanie obróbki wykończeniowej elementów skórzanych. Rozkrój materiałów wierzchnich i spodowych. Wykonywanie form obuwniczych, uzupełnień i wkładek. Wykonywanie modelowania i szycia cholewek. Wykonywanie montażu i wykończenia obuwia. Dokonywanie kontroli jakości. 2. Punkt dystrybucji przedmiotów ortopedycznych Zapoznanie z regulaminem praktyki zawodowej i przepisami bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska. Sporządzanie dokumentacji lekarsko-technicznej. Pobieranie miar, wykonywanie negatywów, odlewanie pozytywów. Dokonywanie przymiarek przedmiotów ortopedycznych i ortez. Wykonywanie szkiców na nietypowe elementy przedmiotów ortopedycznych. Kontrola poprawności wykonania przedmiotów ortopedycznych w czasie przymiarek. Ocena funkcjonalności i potwierdzanie jakości wykonanego przedmiotu ortopedycznego. Ocena zgłoszonego sprzętu do naprawy po reklamacji. Sporządzanie protokołu reklamacji. Wykonywanie drobnych napraw przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Wykonywanie opisu naprawy. Sprawdzanie jakości i funkcjonalności sprzętu po naprawie. Dopasowywanie i wydawanie gotowych wyrobów produkcji seryjnej. Bilansowanie i zgłaszanie potrzeb na przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Udzielanie pacjentom instruktażu o sposobach eksploatacji i konserwacji przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Dokonywanie dystrybucji i realizacji zamówień na

65

przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny. Prowadzenie wypożyczalni przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu Praktyka zawodowa jest doskonalenie umiejętności zawodowych ucznia w rzeczywistych warunkach pracy oraz rozwijanie zainteresowania zawodem i kształtowanie postaw pożądanych w pracy technika ortopedy.

Praktyka zawodowa powinna odbywać się w zakładach wytwórczych i naprawczych przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego oraz w poradni zaopatrzenia ortopedycznego. Placówki te powinny spełniać kryteria określone w podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik ortopeda.

Przed przystąpieniem do wykonywania zadań pod kierunkiem doświadczonych specjalistów, należy zapoznać uczniów z przepisami bhp, regulaminem obowiązującym w zakładzie ortopedycznym oraz z harmonogramem praktyki. Podczas praktyki uczniowie powinni zapoznać się z organizacją pracy i włączyć się w proces produkcyjny w zakładzie ortopedycznym ze szczególnym zwróceniem uwagi na: wykonywanie ręcznej i mechanicznej obróbki metali oraz wykonywanie elementów przedmiotów ortopedycznych z drewna, z mas plastycznych, laminatów, skór i materiałów włókienniczych.

W punkcie dystrybucji przedmiotów ortopedycznych uczniowie powinni mieć możliwość samodzielnego wykonywania przymiarek i oceny funkcjonalności przedmiotów ortopedycznych oraz instruowania pacjentów o sposobach eksploatacji i konserwacji sprzętu rehabilitacyjnego.

Podczas realizacji programu należy również doskonalić umiejętności uczniów w zakresie samodzielnego podejmowania decyzji, określenia potrzeb i możliwości pacjenta, modyfikowania podjętych działań, uzasadniania podjętej decyzji oraz efektywnego komunikowania się z pacjentami i współpracownikami. Praktyka zawodowa w zakładzie wytwórczym i w punkcie dystrybucji przedmiotów ortopedycznych stwarza uczniom możliwość dokonania samooceny nabytych umiejętności praktycznych i postaw zawodowych.

Dokumentację ucznia stanowi dzienniczek praktyk prowadzony systematycznie i zawierający tematy ćwiczeń i opis zadań zleconych do wykonania.

66


Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin

1. Zakłady wytwórcze i naprawcze przedmiotów ortopedycznych i sprzętu rehabilitacyjnego

140

2. Punkt dystrybucji przedmiotów ortopedycznych 70 Razem 210

Podane w tabeli liczby godzin na realizacje poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Kryteria oceniania powinny uwzględniać umiejętności zawarte w programie nauczania.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: – bieżącej obserwacji pracy uczniów, – sprawdzianów ustnych, – sprawdzianów praktycznych.

Przed przystąpieniem do wykonywania zadań praktycznych należy sprawdzić merytoryczne przygotowanie ucznia za pomocą sprawdzianów ustnych. Umiejętności praktyczne powinny być oceniane na podstawie obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania zadań zawodowych. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na: − przestrzeganie dyscypliny pracy, − organizowanie stanowiska pracy, − umiejętność analizowania dokumentacji, szkiców i rysunków

wykonawczych, − sprawność wykonywania zadania, − jakość wykonania zadania, − przestrzeganie przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska, − nawiązywanie kontaktów z pacjentami, − współpracę w zespole.

Na zakończenie realizacji programu proponuje się zastosowanie testu z zadaniami typu próba pracy, który powinien być zaopatrzony w kryteria oceny i schemat punktowania.

67

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez opiekuna w czasie praktyki zawodowej.

Na zakończenie realizacji programu nauczyciel powinien opinię i ocenę końcową wpisać do dzienniczka praktyk ucznia.

68

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ -...

Documents

Transcript of MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ -...