MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ

Podział

• Uwzględniając podział topograficzny mięsnie kończyny dolnej możemy podzielić na:

• mięśnie obręczy kończyny dolnej• mięśnie uda• mięśnie goleni• mięśnie stopy

Mięśnie obręczy kończyny dolnej(okd)

W śród nich wyróżniamy:- grupę przednią mięśni grzbietowych okd, wśród niej:

m. biodrowo-lędźwiowy: m. lędźwiowy większy, m. lędźwiowy mniejszy, m. biodrowy.

- grupę tylną mięśni grzbietowych okd, a wśród niej: m. pośladkowy wielki, m. naprężacz powięzi szerokiej, m. pośladkowy średni i mały, m. gruszkowaty.

- grupę mięśni brzusznych okd: m. zasłaniacz wewnętrzny, m. bliźniacze górny i dolny, m. czworoboczny uda, m. zasłaniacz zewnętrzny.

Mięśnie udaWśród nich wyróżniamy:- grupę przednią mięśnie: krawiecki, czworogłowy:

(prosty, obszerny boczny, obszerny przyśrodkowy, obszerny pośredni) i stawowy kolana

- grupę przyśrodkową (mięśnie: grzebieniowy, smukły, przywodziciel długi, krótki i wielki)

- grupę tylną (mięśnie: półścięgnisty, półbłoniasty, dwugłowy uda)

Mięśnie goleniWśród nich wyróżniamy:- grupę przednią (mięśnie: piszczelowy, prostownik

długi palców, strzałkowy trzeci, prostownik długi palucha)

- grupę boczną (mięśnie: strzałkowy długi, strzałkowy krótki)

- grupę tylną (brzuchaty łydki, płaszczkowaty, podeszwowy, podkolanowy, zginacz długi palców, piszczelowy tylny, zginacz długi palucha)

Krótkie mięśnie stopyWśród nich wyróżniamy:- grzbietu stopy (prostownik krótki palców,

prostownik krótki palucha)- podeszwy (mięśnie wyniosłości przyśrodkowej

- odwodziciel palucha, zginacz krótki palucha, przywodziciel palucha, wyniosłości bocznej – odwodziciel palca małego, zginacz krótki palca małego, wyniosłości pośredniej – zginacz krótki palców, czworoboczny podeszwy, glistowate, międzykostne)

GRUPA PRZEDNIA MIĘŚNI GRZBIETOWYCH

• M. biodrowo-lędźwiowy – składa się z a) m. lędźwiowego większegob) m. lędźwiowego mniejszegoc) m. biodrowego M. biodrowo-lędźwiowy jest jednym z najważniejszych mięśni ciała ludzkiego –

umożliwia czynność jaką jest chodzenie. M. lędźwiowy większy wskutek długości swych włókien wpływa na wielkość ruchu, gdy

tymczasem m. biodrowy dzięki dużemu przekrojowi fizjologicznemu dysponuje dużą siłą.

M. lędźwiowy mniejszy z kolei napina powięź biodrową i łuk biodrowo-łonowy, dzięki czemu powiększa się rozstęp mięśni, zabezpieczając przed uciskiem nerw udowy, który przez niego przechodzi.

M. lędźwiowy większy (psoas major)M. biodrowy (iliacus)M. naprężacz powięzi szerokiej (tensor fasciae latae) M. gruszkowaty (priformis)

GRUPA PRZEDNIA MIĘŚNI GRZBIETOWYCHa)m. pośladkowy wielki – jest bardzo dużym mięśniem o kształcie przypominającym

romb, grubości 3-4cm. Najważniejsze jego zadanie polega na utrzymywaniu pionowej postawy ciała podczas stania czy chodzenia. M. pośladkowy wielki oraz tzw. mięsień przeciwległy stale kontrolują i dozują naszą postawę. W przypadku ich porażenia stanie lub chodzenie jest niemożliwe .

b)m. naprężacz powięzi szerokiej - działa na staw kolanowy i biodrowy. Ustala staw kolanowy, wzmacniając pionową postawę ciała. Powoduje także zginanie uda w stawie biodrowym.

c)m. pośladkowy średni i mały - działanie m. pośladkowego małego jest podobne do działania m. pośladkowego średniego, tylko znacznie od niego słabsze. Są to mięśnie bardzo ważne dla dla ruchów stawu biodrowego przy chodzeniu, bieganiu, tańcu itp. W przypadku porażenia obu mięśni chodzenia jest bardzo utrudnione.

d)m. gruszkowaty - jego działanie, mimo że stosunkowo słabe, jest wielostronne. Najsilniejszy jest ruch obrotowy na zewnątrz , słabszy ruch odwodzenia, najsłabszy zaś – ruch prostowania. Przy ustalonej nodze pochyla on miednicę a wraz z nią tułów, w swoją stronę z siłą wielokrotnie mniejszą niż np. mięśnie pośladkowe średni i mały .

GRUPA PRZEDNIA MIĘŚNI BRZUSZNYCHa)m. zasłaniacz wewnętrzny – jest mięśniem spłaszczonym, położonym

częściowo wewnątrz miednicy, częściowo w okolicy pośladkowej. Główna jego praca polega na obrocie uda na zewnątrz. Pod względem siły jest on trzecim z rzędu mięśniem obracającym na zewnątrz, ustępując tylko mm. pośladkowym wielkiemu i średniemu.

b)m. bliźniacze górny i dolny – są to małe mięśnie lekko spłaszczone, które biegną poprzecznie z obwodu wcięcia kulszowego mniejszego kości kulszowej do krętarza większego kości udowej. Oba bliźniacze nieznacznie wzmagają działanie m. zasłaniacza wewnętrznego

c)m. czworoboczny uda – położony jest na stronie tylnej oraz dolnej stawu biodrowego. Obraca udo na zewnątrz, przywodzi je i prostuje.

d)m. zasłaniacz zewnętrzny – należy do grupy przywodzicieli uda , jednak czynność jego jest słaba w porównaniu do innych mięśni. Główne jego zadanie polega prawdopodobnie na podtrzymywaniu głowy kości udowej w pionowej postawie ciała przy wysuwaniu się jej z panewki.

M. zasłaniacz wewnętrzny (oburator internus)M. czworoboczny uda (quadratus femoris)M. zasłaniacz zewnętrzny (obturator externus)M. pośladkowy mały (gluteus minimus)

MIĘŚNIE UDA – GRUPA PRZEDNIAa)M. krawiecki - jest mięśniem dwustawowym i jedynym mięśniem uda, który zgina

zarówno staw biodrowy, jak i kolanowy. Działając na staw biodrowy zgina udo, odwodzi je i nieznacznie obraca na zewnątrz. W działaniu na staw kolanowy zgina go i w zgiętym położeniu obraca nieco goleń do wewnątrz. Ruch zgięcia w stawie biodrowym jest najsilniejszy.

b)M. czworogłowy - położony jest na przedniej powierzchni uda, jest to gruby mięsień podzielony na cztery głowy. Głowa przednia dwustawowa, jest najbardziej niezależna. Inne głowy, jednostawowe, boczna, pośrednia i przyśrodkowa w znacznej części są ze sobą pozrastane.

c)M. prosty – brzusiec tego mięśnia jest wybitnie pierzasty, ma on liczne i krótkie włókna, dzięki czemu siła mięśnia jest bardzo duża.

d)M. obszerny boczny - czyli głowa boczna, jest najsilniejszą częścią m. czterogłowego. e)M. obszerny przyśrodkowy – czyli głowa przyśrodkowa , jest położony po stronie

przyśrodkowej i przedniej uda.f)M. obszerny pośredni – czyli głowa pośrednia, spoczywa na powierzchni przedniej i

bocznej kości udowej.g)M. stawowy kolana – tworzy najgłębszą warstwę głowy pośredniej m.

czworogłowego.

M. krawiecki (sartorius)M. obszerny boczny (vastus lateralis)M. obszerny przyśrodkowy (vastus medialis)M. obszerny pośredni (vastus intermedius)

M. czterogłowy uda (quadriceps femoris)

GRUPA PRZYŚRODKOWAa)m. grzebieniowy – przywodzi on udo, jednak w porównaniu do innych mięśni tej

grupy z wyjątkiem m. smukłego jest on słabym przywodzicielem. Poza tym zgina udo i nieznacznie obraca je na zewnątrz.

b)m. smukły – działając na staw biodrowy przy wyprostowanym kolanie przywodzi udo, nieco je prostuje i słabo obraca na zewnątrz. Działając na staw kolanowy zgina kolano i słabo obraca je do wewnątrz.

c)m. przywodziciel długi – jest silnym przywodzicielem, ustępującym tylko przywodzicielowi wielkiemu. Dodatkowo unosi udo i nieco obraca je na zewnątrz.

d)m. przywodziciel krótki - jest to silny przywodziciel, obraca udo na zewnątrz i zgina je. Wspólnie z przywodzicielem długim i m. grzebieniowym może zakładać nogę na nogę.

e)m. przywodziciel wielki - to najsilniejszy przywodziciel, działanie jego jest przeszło dwukrotnie silniejsze niż przywodziciela długiego i trzykrotnie większe niż przywodziciela krótkiego.

Wielkie znaczenie wszystkich przywodzicieli, szczególnie zaś wielkiego, polega na utrzymywaniu równowagi ciała. Mięśnie te rozpoczynając się do przodu i do tyłu od poprzecznej osi stawów biodrowych równoważą chwiejną postawę stojącego człowieka.

GRUPA TYLNAa)m. półścięgnisty – jest prostownikiem i słabym przywodzicielem stawu

biodrowego. W działaniu na staw kolanowy jest zginaczem, lecz wskutek małej długości brzuśca zakres ruchu nie 50 stopni. Poza tym wykonuje on słaby ruch obrotowy w stawie kolanowym do wewnątrz.

b)m. półbłoniasty – działanie jest podobne do działania m. półścięgnistego, tylko znacznie silniejsze. Jest to najsilniejszy mięsień tylnej grupy. Jest on silnym prostownikiem i silnym przywodzicielem stawu biodrowego. W działaniu na staw kolanowy silnie zgina goleń i obraca ją do wewnątrz.

c)m. dwugłowy – głowa długa mięśnia przebiega nad stawem biodrowymi kolanowym, głowa krótka – tylko nad tym ostatnim. W działaniu na staw biodrowy głowa długa jest prostownikiem uda, lub też przy ustalonym udzie unosi miednicę, poza tym przywodzi i słabo obraca udo. W działaniu na staw kolanowy jest silnym zginaczem, a poza tym silnym supinatorem.

M. dwugłowy uda (biceps femoris) M. półbłoniasty (semimembranosus)

MIĘŚNIE GOLENI – GRUPA PRZEDNIA

a)m. piszczelowy przedni – jest mięśniem najbardziej przyśrodkowo położonym, dużym, trójgraniastym. Jego działanie polega na silnym zgięciu grzbietowym. Mięsień jest silniejszym prostownikiem od wszystkich pozostałych razem wziętych.

b)m. prostownik długi palców i m. strzałkowy trzeci – przy obciążonej stopie oba te mięśnie działają tak samo jak m. piszczelowy przedni. Działanie długiego prostownika ma palce jest nieznaczne, silne natomiast przy odciążonej stopie na oba stawy skokowe, choć znacznie mniejsze niż m. piszczelowego przedniego. W stawie skokowym górnym wykonuje on zgięcie grzbietowe, w dolnym – nawracanie. M. strzałkowy trzeci jest czynny jako nawracacz i odwodziciel stopy.

d)m. prostownik długi palucha – jest silnym prostownikiem palucha, a dodatkowo zgina grzbietowo stopę. W zależności od położenia ścięgna w stosunku do osi dolnego stawu skokowego może on w słabym stopniu nawracać lub odwracać stopę.

M. Piszczelowy przedni (tibialis anterior)

GRUPA BOCZNA

a)m. strzałkowy długi – to najsilniejszy mięsień nawrotny stopy, unosi brzeg boczny i opuszcza brzeg przyśrodkowy. Działanie m. piszczelowego i m. strzałkowego długiego, dwóch przeciwniczych mięśni, usztywnia sklepienie stopy, a nawet może je zwiększyć. Przypuszczalnie pionowa postawa ciała i dwunożny chód były przyczyną przekształcenia się m. strzałkowych w zginacze podeszwowe, jak również silnego rozwoju kostki bocznej.

b)m. strzałkowy krótki – działanie jest podobne do działania m. strzałkowego długiego, tylko słabsze. Mięsień ten zgina stopę w kierunku podeszwowym, nawraca ją i odwodzi. Oba mięśnie strzałkowe wraz z m. strzałkowym trzecim są mięśniami płaskostopia, ponieważ w działaniu na staw skokowy dolny powodują nawracanie i odwodzenie stopy.

Gluteus medius (m. pośladkowy średni)

Gluteus maximus (m. pośladkowy wielki)

Gluteus minimus (m. pośladkowy mały)

Piriformis (m. gruszkowaty)

Gemelli superior et inferior (mm. bliźniacze górny i dolny)

Obturator internus (m. zasłaniacz wewnętrzny)

Quadratus femoris (m. czworoboczny uda)

Adductor magnus (m. przywodziciel wielki)

Semitendinosus (m. półścięgnisty)

Biceps femoris (m. dwugłowy uda)

Semimembranosus ( m. półbłoniasty)

Gastrocnemius (m. brzuchaty łydki)

Gastrocnemius (m. brzuchaty łydki)

Peroneus longus (m. strzałkowy długi)

Soleus (m. płaszczkowaty)

Tibialis anterior (m. piszczelowy przedni)

Peroneus brevis (m. strzałkowy krótki)

Extensor digitorum longus et m. peroneus tertius (m. prostownik długi palców i m. strzałkowy trzeci)

Extensor hallucis longus (m. prostownik długi palucha)

GRUPA TYLNAW warstwie powierzchnioweja)m.brzuchaty łydki - rozpoczyna się na powierzchni podkolanowej k. udowej i na tylnej

powierzchni torebki stawowej stawu kolanowego; głowa boczna - powyżej kłykcia bocznego, głowa przyśrodkowa - powyżej kłykcia przyśrodkowego. Czynność: zgina podeszwowo stopę.

b)m. płaszczkowaty - rozpoczyna się na powierzchni tylnej głowy strzałki, na 1/4 górnej części tylnej powierzchni tej kości, na łuku ścięgnistym rozpiętym między k. piszczelową a strzałką, na kresie m. płaszczkowatego, nieco poniżej kresy, na tylnej powierzchni piszczeli i dochodzi do ścięgna piętowego, które jak wyżej przyczepia się do guza piętowego. Czynność: zgina stopę podeszwowo

c)m. podeszwowy – w szczególności napina torebkę stawu kolanowego. W warstwie głębokieja)m. podkolanowy – działa na staw kolanowy. Ma rozpoczynać zgięcie stawu kolanowego

odblokowując go. Zgina on goleń i przy zgiętym kolanie obraca ją do wewnątrz. Poza tym napina torebkę stawową i chroni ją przed wpukleniem się do stawu.

b)m. zginacz długi palców – w działaniu na nogę odciążoną powoduje on zgięcie podeszwowe stopy, odwracanie i przywodzenie, przy czym ruch supinacyjny jest najsilniejszy, zgięcie podeszwowe najsłabsze

c)m. piszczelowy tylny – mięsień ten jest istotną podporą poprzecznego sklepienia stopy. Wraz z m. strzałkowym krótkim uzupełnia on strzemię ścięgniste, utworzone przez m. strzałkowy długi i m. piszczelowy przedni, które wzmacnia i usztywnia poprzeczne sklepienie stopy. Wachlarzowaty rozbieg włókien ścięgnistych przyczepu końcowego powoduje równomierne działanie mięśnia na całą stopę.

d)m. zginacz długi palucha – jest to mięsień najbardziej bocznie położony i najsilniejszy z mięśni warstwy głębokiej, rozpięty między strzałką a paluchem. Działając na staw skokowy górny wykonuje zgięcie podeszwowe stopy, w działaniu zaś na staw skokowy dolny odwraca i przywodzi stopę. Odgrywa on również rolę przy podnoszeniu się na palce.

MIĘŚNIE STOPY - GRZBIETUa)m. prostownik krótki palców i m. prostownik krótki palucha – tworzą

wspólny brzusiec na grzbiecie stopy. Mięśnie te są rozpięte między kością piętową a czterema pierwszymi palcami. Oba mięśnie zginają palce I-IV w kierunku grzbietowym, prostują i nieco je rozstawiają.

PODESZWY1)Mięśnie wyniosłości przyśrodkowej – grupa ta składa się z trzech

mięśni:a)m. odwodziciel palucha – mięsień ten wzmacnia przyśrodkową,

najbardziej wypukłą część sklepienia stopy. Poza tym zgina paluch i odwodzi od II palca.

b) m. zginacz krótki palucha – przede wszystkim wzmacnia sklepienie stopy. Dodatkowo zgina paluch w kierunku podeszwowym – działanie to jest szczególnie ważne podczas stania na końcach palców.

c) m. przywodziciel palucha – główne zadanie tego mięśnia polega głównie na podpieraniu i wzmacnianiu sklepienia stopy. Głowa poprzeczna zwęża, głowa skośna skraca stopę.

2) Mięśnie wyniosłości bocznej – do tej grupy możemy zaliczyć takie mięśnie jak:

a)m. odwodziciel palca małego – wzmacnia podłużne sklepienie stopy i skraca stopę. Poza tym zgina mały palec w stawie śródstopno-paliczkowym i bardzo nieznacznie odwodzi, przeważnie u dzieci.

b) m. zginacz krótki palca małego - zgina mały palec i wzmacnia podłużne sklepienie stopy dzięki swemu przedłużeniu ku tyłowi przez więzadło podeszwowe długie.

3) Wyniosłości pośredniej a)m. zginacz krótki palców – mięsień ten wzmacnia strzałkowe

sklepienie stopy. Poza tym zgina palce !!-V. Stanowi on główną zawartość środkowej komory stopy.

b)m. czworoboczny podeszwy – również wzmacnia sklepienie stopy. Dodatkowo reguluje kierunek pociągania ścięgien zginacza długiego palców.

c) m. glistowate – zginają paliczki bliższe II-V palca w kierunku podeszwowym i przywodzą je do palucha. Ich zdolność prostowania palców jest nieznaczna lub w ogóle nie istnieje.

d) m. międzykostne – to pierzaste mięśnie wypełniające przestrzenie między kośćmi śródstopia. Powodują one zginanie paliczki bliższe w kierunku podeszwowym.

Dziękuję za uwagę