Eliasz Robakiewicz Mikołaj z Kuzy – O uczonej niewiedzy

1. Teologia apofatyczna – bóg przekracza wszystko dlatego jest i wszystkim i niczym (z tego

wszystkiego), do prawdy można się jedynie przybliżać

2. Prawdą jest to czemu rozum (zdrowy) nie może zaprzeczyć. Wszelkie poznanie ma

charakter porównawczy, odwołujący się do już posiadanych założeń (hipotez?). Wszelkie

stosunki porównywanych przedmiotów da się wyrazić liczbowo.

3. Człowiek niewiele może pojąć, dlatego im mądrzejszy tym bardziej poznaje się na swojej

niewiedzy (stąd tytuł).

4. Maximum = pełnia = jedność = Akt i wszelka możność = Absolut = Bóg = najprostsza

istota – to co najwyższe, to od czego nic większego być nie może (św. Anzelm?). Jest

wszystkim i wszystko jest w niej, a zatem jest w niej też i najmniejsze (jak i największe),

przewyższa wszystkie opozycje. Jest On przyczyną wszystkiego (jak p. Poruszyciel).

5. Wszechświat – pochodzi od maximum, ale istnieje w sposób „ściągnięty” (contracte) czyli

ograniczony (choć każdy taki byt zawiera w sobie pełnie istotowości maximum).

6. Prawda jest niedostępna dla umysłu, można jedynie poprzez porównanie (np. Mierzenie)

poznać jakiś aspekt rzeczy, ale i tak tylko dzięki stopniowalnemu podobieństwu (gatunku,

miary etc.). Istotą bytu (niedostępną poznaniu) jest niepodzielna (Jedna), albo się ją zna albo

można do niej dążyć, ale nigdy nie przekroczy się.

7. Wszystkie rzeczy które można pochwycić rozumem, zmysłami są od siebie różne

(nominalizm).

8. Największe jest najbardziej równe (absolutnie równe) z wszystkiego co istnieje, zatem musi

być tożsame z wszystkim co istnieje, czyli jest całkowicie w akcie (gdyby było w potencji

nie byłoby najwyższą równością). Z tej samej przyczyny jest też najmniejsze (wniosek:

największe = najmniejsze). Gdy coś jest w stopniu najwyższym to tak naprawdę nie ma

opozycji między dwoma przeciwieństwami(jest to niepojęte dla rozumu, są to terminy

transcendentne).

9. Tworząc ciąg liczb rosnący, czy malejący nigdy nie osiągniemy liczby najmniejszej gdyż

taka liczba jest nieskończona. Najmniejszą liczbą jest jeden (zasada liczby jako tworu

rozumu), jest więc też największą – największe jest jednością.

10. Nierówność, zmienność wywodzi się od równości, wieczności. Jedność to zespolenie, albo

przyczyna zespolenia, rzeczy są zespoleniem. Dwoistość to podział, albo jego przyczyna

(jako pierwsza wielość). Jedność poprzedza wielość tak jak jedynka dwójkę.

11. Zarówno jedność jak i zespolenie oraz tożsamość są wieczne, ale istnieją jako jedno (bo nie

może być wiele wieczności).

12. Jedność Najwyższa jest potrójna:Jedność – Bóg Ojciec, równość – Syn, zespolenie – Duch

święty. Potrójna jest też jedność intelektu: pojmujący, pojmowalne, pojmowania.

13. Rzeczy widzialne są odbiciami rzeczy niewidzialnych, przez nie jak przez zwierciadło

można oglądać stwórcę. !!! Wszystkie rzeczy są w jakimś stosunku do Boga, dążą do niego

ale nigdy nie są z nim tożsame. Najbliżej są przedmioty najbardziej abstrakcyjne (liczby,

figury) gdyż są najmniej zmienne.

14. Geometria jako metoda uchwycenia „rzeczy boskich” - gdyby istniała nieskończona linia

byłaby: prostą, trójkątem, kołem i kulą. Im linia skończona ma w potencji bycie trójkątem,

kołem, kulą (poprzez ruch obrotowy), linia nieskończona jest wszystkim naraz.

15.