Metody badawcze w psychologii

Problem badawczy

Jest osadzony w teorii psychologicznej jako:

• Replikacja istniejących badań,

• Rozszerzenie istniejących badań,

• Nowy obszar badawczy opierający się na znanych teoriach,

• Nowy obszar badawczy, na podstawie którego powstanie nowa teoria.

Problem badawczy

• Problem badawczy służy opisaniu zakresu badań, tj. określeniu ich celu, przedmiotu i metod.

Hipotezy i pytania badawcze

• Hipoteza jest zdaniem twierdzącym, w którym zawiera się stwierdzenie o pewnej zależności. Jest określony kierunek zmiany czynników wchodzących w skład hipotezy.

• H – osoby o wysokim poczuciu własnej wartości są mniej podatne na sugestie osób trzecich

Hipotezy i pytania badawcze

• Pytania badawcze odnoszą się wprost do hipotez, stanowiąc ich uzupełnienie (zwracają uwagę na większą liczbę szczegółów).

• PB – Czy osoby o wysokim poczuciu własnej wartości będą mniej podatne na sugestie w sytuacjach stresowych?

Zmienne

Istnieją dwa podstawowe rodzaje zmiennych:• Niezależne,• Zależne.

Oprócz tych zmiennych wyróżniamy jeszcze:• Zmienne pośredniczące,• Zmienne przeszkadzające (dystraktory).

Zmienne

• Zmienna zależna jest tym, co badamy. Jest to zmienna nieznana, którą poznamy dzięki analizie wyników badania. W naszej przykładowej hipotezie to podatność na sugestię.

Zmienne

• Zmienna niezależna jest tym, na podstawie czego określać będziemy zmienną zależną. Jest ona stała, kontrolowana przez badacza. W przykładowym badaniu jest to wysokie poczucie własnej wartości.

Wskaźniki zmiennych

Wskaźnikami zmiennych nazywamy opis konkretnych zachowań świadczących o natężeniu badanej lub określającej przedmiot badania cechy, czy innej właściwości psychicznej. W przykładowym badaniu może to być np. częstotliwość ulegania reklamom – jako widoczny i mierzalny efekt ulegania sugestiom.

Osoby badane

Typy doboru osób do badania:

• Celowy – badamy określoną grupę osób, np. uczniów 3 klasy liceum,

• Losowy – badamy przypadkowe osoby, bez żadnego klucza,

• Zrandomizowany – badamy grupę osób, które są odbiciem w mikroskali naszego społeczeństwa (jak robi to np. OBOP).

Grupy badawcze

Dwa rodzaje grup:

• Eksperymentalna – poddawana oddziaływaniu eksperymentalnemu,

• Kontrolna – grupa nie poddawana oddziaływaniu, do której porównuje się grupę eksperymentalną.

Miejsce badania

Badacz określić także musi warunki, w których przeprowadzane będzie badanie. Są to:

• Warunki laboratoryjne,

• Warunki naturalne z elementami kontroli,

• Warunki naturalne.

Metody badawcze

• Eksperyment – metoda polegająca na manipulacji zmiennymi niezależnymi i warunkami badania w celu sprawdzenia określonych zależności między zmiennymi niezależnymi a zmienną/zmiennymi zależnymi (najczęściej sprawdza się tą metodą określone zachowania – patrz: eksperyment więzienny).

Metody badawcze

• Eksperyment więzienny miał następujące zmienne:

• Niezależne – rola strażnika i więźnia, wytyczne dla strażników (nie bić więźniów), całokształt stworzonego środowiska więziennego.

• Zależna – wchodzenie w role więźniów i strażników.

Metody badawcze

• Eksperymenty mogą być naturalne (np. robione na ulicy) lub laboratoryjne.

• Eksperyment naturalny daje lepszy obraz rzeczywistości, bo uczestnicy nie wiedzą, że uczestniczą w badaniu a ich naturalne środowisko sprawia, że czują się bezpiecznie.

• Eksperyment laboratoryjny daje badaczowi pełniejszą kontrolę nad zmiennymi niezależnymi, ale osoba badana czuje się oceniana i często nie zachowuje się w sposób naturalny.

Metody badawcze

• Badanie kwestionariuszowe – badacz konstruuje kwestionariusze, które w rzetelny i trafny sposób badają określone części psychiki ludzkiej. Jest to badanie polegające na samoopisie robionym przez osobę badaną, tak więc jest obarczone ryzykiem, że wyniki nie będą zgodne z rzeczywistością (samoopis stwarza możliwość koloryzowania).

Metody badawcze

• Wywiad – jest to ustrukturalizowana rozmowa, podczas której badacz zadaje przygotowane wcześniej pytania. Pytania te są tak skonstruowane, że badacz, na ich podstawie, może wnioskować o tym, co bada (czyli stworzone są wskaźniki).

Metody badawcze

• Badanie korelacyjne – jego celem jest sprawdzenie wpływu jednej zmiennej na drugą – w jakim stopniu jedna zmienna zależy od drugiej (np. blond włosy i inteligencja).