Podstawy psychologiiPodstawy psychologii

Michał Białek

Sposób organizacji zajęćSposób organizacji zajęć

Wersja I – 85 minut – 15 min przerwy – 85 min

Wersja II – 55 minut – 10 min przerwy – 55 minut – 10 minut przerwy – 55 minut

Cel zajęćCel zajęć

Ogólne zrozumienie „działania” człowieka Pozbycie się stereotypów na temat psychologii Poznanie psychologii jako nauki Dokładna prezentacja mechaniki przetwarzania

informacji przez człowieka Stanowi podstawę umożliwiająca opanowanie:

psychologii społecznej, zachowań konsumenckich czy technik negocjacji

LiteraturaLiteratura

Psychologia - Kosslyn, RosenbergZnak 2006

TematykaTematyka

1. Wstęp

2. mózg jego funkcje i budowa, wrażenia spostrzeganie, świadomość

3. uczenie się, pamięć, język, myślenie

4. emocje i motywacje

5. osobowość, stres

Zasady zaliczeniaZasady zaliczenia

Egzamin – testowy, zalicza 50%+1 punkt

Obecność - dopuszczalne ominięcie 4h dydaktycznych (20% zajęć)

WprowadzenieWprowadzenie

Co to jest psychologia:Co to jest psychologia:

Psychologia to nauka zajmująca się badaniem mechanizmów sterujących zachowaniem

Elementy kształtujące zachowanie to: Mechanizmy poznawcze Emocjonalne Motywacyjne Osobowościowe Społeczne

Stereotypy psychologii i Stereotypy psychologii i psychologapsychologa

W naszym społeczeństwie funkcjonuje stereotyp psychologa - „lekarza duszy”, który pomaga chorym i zagubionym ludziom pracując w przychodniach oraz w poradniach psychologicznych. Kozetka Freuda na stałe wpisała się w obraz psychologa, co często powoduje efekt, tzw. „ruskiej zimy”.

Stereotypy psychologii i Stereotypy psychologii i psychologapsychologa

Zgodnie ze stereotypem, psycholog potrafi czytać w myślach, przewidzieć każde nasze zachowanie i od razu wie o nas wszystko.

Drugą możliwą reakcją jest chęć uzewnętrznienia się z nadzieją, że psycholog poda nam szybki sposób na rozwiązanie naszych wszystkich problemów.

Parapsychologia:Parapsychologia:

Parapsychologia jest dziedziną badającą rzekome zjawiska mechaniczne lub psychiczne, wywołane przez siły, zdające się posiadać charakter inteligentny lub przez nieznane moce utajone w umyśle ludzkim.

Pop-sciencePop-science

Rodzaj nieakceptowanego powszechnie przez środowisko naukowe zbioru twierdzeń, które aspirują do miana nauki, lecz nie spełniają jej podstawowych reguł, a w szczególności nie są oparte o metodę naukową i nie są intersubiektywnie weryfikowalne (nie mają oparcia w sprawdzalnych i możliwych do powtórzenia doświadczeniach).

 

Pop-sciencePop-science C.D. C.D.

Pseudonauka posługuje się językiem naukowym, jednak uzasadniane nim teorie i twierdzenia naukowe nie znajdują potwierdzenia w badaniach naukowych. W skrajnej sytuacji stoją nawet w sprzeczności z teoriami sprawdzonymi naukowo.

 

Pop-sciencePop-science C.D. C.D.

Możliwość oddzielenia wiedzy naukowej od pseudonaukowej na bazie zasad metody naukowej jest sama w sobie sprawą kontrowersyjną, dyskutowaną ciągle przez filozofię nauki. Ze względu na to, że termin "pseudonauka" ma silnie negatywny wydźwięk, osoby, które są oceniane w ten sposób, niemal zawsze odrzucają klasyfikację oraz zasady, według których jest ona prowadzona.

Dualizm kartezjański:Dualizm kartezjański:

pogląd wywodzony od René Descartesa głoszący radykalny rozdział między nierozciągłą duszą myślącą a rozciągłym ciałem fizycznym. Mamy więc do czynienia z dwoma wymiarami opisu człowieka: dusza i ciało (mózg i myśl)

Poziomy Poziomy analizyanalizy

 

Problem analizy i opisu zachowania rozpatrywać można na 3 poziomach analizy:

Strukturalnej (mózg) Osoby (przekonania, sądy, pragnienia, uczucia) Społecznym (interakcje ze środowiskiem w tym

innymi osobami)

Poziom strukturalnyPoziom strukturalny

Poziom osoby - wiedzaPoziom osoby - wiedza

Poziom grupyPoziom grupy

presja społeczna/oczekiwania

Podejścia do uprawianiaPodejścia do uprawianiapsychologiipsychologii

strukturalizm:strukturalizm:

wszelkie doznania psychiczne można zrozumieć jako kombinację prostych zdarzeń czyli elementów. Zasadniczą strukturę ludzkiej psychiki można ujawnić przez analizowanie wszystkich podstawowych elementów wrażeń i innych doświadczeń, które tworzą życie psychiczne jednostki - poprzez - badanie struktury doświadczenia.

  Badanie poprzez introspekcję – samoopis

Funkcjonalizm:Funkcjonalizm:

procesy psychiczne mają do wypełnienia funkcje, które je organizują. Pytaniem prowadzącym jest dlaczego ludzie robią tak a nie inaczej? i po co?.

Funkcjonaliści próbowali zrozumieć jak określonego rodzaju bodźce prowadzą do określonego rodzaju reakcji.

Darwinizm i ewolucja  

Funkcjonalizm:Funkcjonalizm:

Wyjaśnianie zachowania w kategoriach neuronauki jest równie absurdalne jak wyjaśnianie funkcjonowania banku w kategoriach praw fizyki. – J. Fodor

GestaltGestalt - psychologia postaci - psychologia postaci

życie psychiczne składa się ze swoistych całości, zw. postaciami (niem. Gestalt), będących prymarnymi danymi doświadczenia (zasada prymatu całości nad częścią);

Widzimy całość, a nie elementy składowe – są one czymś więcej niż sumą doświadczeń

psychoanalizapsychoanaliza

Nie można stwierdzić, że psychoanaliza posiada jakąś jednolitą teorię zaakceptowaną przez wszystkie szkoły psychoanalityczne. Można jednak powiedzieć, że wszystkie szkoły psychoanalizy odnoszą się do zbioru podstawowych teorii opracowanych przez Freuda, czy to na zasadzie negacji, czy to rozwijając je lub przekształcając.

 

Świadomość, Świadomość, przedświadomość, przedświadomość, nieświadomość  nieświadomość  

Na podstawie doświadczeń, jakie dane mu było poczynić z pacjentami, Freud opracował topograficzny podział psyche ludzkiej, wyodrębniając:

świadomość:świadomość:

treści świadome mogą dowolnie stanowić przedmiot uwagi, mogą tez być dowolnie z niej usuwane;

przedświadomość:przedświadomość:

gromadzą się tutaj te treści psychiczne, które nie są momentalnie dostępne świadomości, można je jednak odkryć dzięki poszukiwaniu na zasadzie badania kontekstu i związków łączących inne, znane już świadomości treści, mogą się one też pojawić na zasadzie kojarzenia;

 

NieświadomośćNieświadomość::

zgromadzone są tutaj te treści psychiczne, których nie można sobie uświadomić bezpośrednio, mimo podejmowanych w tym celu prób; aby treści nieświadome mogły znaleźć się w polu uwagi świadomości, indywiduum musi się odwołać do pomocy pewnych metod, znanych na przykład terapii psychoanalitycznej (np. analizy marzeń sennych, badania swobodnych skojarzeń) czy wywodzących się z hipnozy; nieświadomość stanowi system składających się przede wszystkim z treści wypartych.

 

„„Id”, „Ego”, „Superego”Id”, „Ego”, „Superego”

"Id" – dziedzinę naturalnych popędów i instynktów;

"Ego" – instancję zwróconą przede wszystkim w kierunku świadomości, odzwierciedlająca treści dane świadomemu postrzeganiu

"Superego" – instancję obejmującą ideały i normy moralne.

behawioryzm:behawioryzm:

bardziej złożone zjawiska psychiczne, takie jak np. uczucia wyższe, czy struktury wpojone kulturowo, nie mają większego wpływu na działanie ludzi, lecz że ludzie podobnie jak wszystkie inne zwierzęta działają wg stosunkowo prostych zasad opierających na stałych, odruchowych lub wyuczonych reakcjach na bodźce.

behawioryzm:behawioryzm:

Większość zdrowych osobników ludzkich, niezależnie od ich "zawartości mózgu" będzie w tych samych warunkach reagować podobnie na podobne zestawy bodźców.

Psychologia Psychologia Humanistyczna:Humanistyczna:

  Psychologia humanistyczna interpretuje

człowieka jako podmiot autonomiczny, który przyjmuje postawę badawczą wobec rzeczywistości, który obserwuje, przewiduje, planuje i wnioskuje i który zgodnie z posiadaną wiedzą przystosowuje się do świata i kształtuje go.

 

Celem psychologii humanistycznej jest koncentracja na opisie niepowtarzalnych właściwości indywiduum. Specjaliści analizujący psychologię humanistyczną wskazują, że

sześć podstawowych sześć podstawowych postulatów:postulatów:

1. upodmiotowienie sytuacji badawczej (badacz i badany stanowią my);

2. dialog zamiast manipulacji, ponieważ w każdej sytuacji badawczej ludzie mogą przejawiać odmienne właściwości;

3. komunikacja - niezbędna nie tylko z osobami badanymi, ale także z odbiorcami;

4. łączenie psychologii jako nauki z psychologią jako praktyką, czego przykładem jest psychoterapia;

sześć podstawowych sześć podstawowych postulatów:postulatów:

5. uwzględniane perspektywy badanego (a nie tylko badacza), jako że zachowanie wyznaczone jest przez aktualny obraz rzeczywistości;

6. odwołanie się do empatii jako najbardziej efektywnego kanału komunikacyjnego.

Psychologia poznawczaPsychologia poznawcza

Psychologia poznawcza zajmuje się człowiekiem, jako systemem odbioru i przetwarzania informacji. System ten nazwany jest umysłem.

Podstawowym zadanie w stosunku do opisu umysłu jest opis, w jaki sposób kształtuje on zachowanie w różnych sytuacjach życia codziennego oraz podczas zmagania się z różnymi problemami.

Psychologia poznawczaPsychologia poznawcza

Bodziec – analiza - reakcja

Analiza struktur poznawczych

Psychologia ewolucyjna:Psychologia ewolucyjna:

tłumaczy ludzkie zachowania jako wynik ewolucji biologicznej i kulturowej

przynajmniej część naszych zachowań jest dziedziczona genetycznie

Psychologia ewolucyjna:Psychologia ewolucyjna:

W psychologii ewolucyjnej przyjmuje się tezę o obiektywnym, empirycznym istnieniu dających się statystycznie wyodrębnić zespołów cech psychicznych, specyficznych dla linii genetycznych organizmów zwierzęcych. Dystans między tymi zespołami cech rośnie wraz z dystansem genetycznym. Takie zespoły cech psychicznych linii genetycznych są powszechnie dostrzegalne i nazywane są naturami psychicznymi

do czego służy psychologia do czego służy psychologia obecnie?obecnie?

Podstawowe zadania psychologii

Psychologia klinicznaPsychologia kliniczna

AkademickaAkademicka

StosowanaStosowana

Metody badań w psychologii:Metody badań w psychologii:

określenie problemuokreślenie problemu

obserwacjaobserwacja

obserwacja nie jednokrotna, ale systematyczna i powtarzalna.

Zachowania muszą być systematyczne!

Zjawiska:Obserwowalne (explicite)Domniemywane (implicite)

stawianie hipotezystawianie hipotezy

Hipoteza to związek pomiędzy zmiennymi płeć a zdolności werbalne, brak snu a szybkość uczenia się, zainteresowanie wykładem a ilość

zapamiętanych informacji.

weryfikacja hipotezyweryfikacja hipotezy

definicja operacyjna zmiennychpowtórzenie obserwacji w warunkach

kontrolowanych

formułowanie teoriiformułowanie teorii

zbiór powiązanych ze sobą pojęć i zasad wyjaśniające zbiór obserwacji

stawianie predykcji

weryfikacja teoriiweryfikacja teorii

teoria musi być falsyfikowalna.

Weryfikacja predykcji podstawą oceny teorii

Znane fałszywe teorie psychologiczne:

Przekaz podprogowyPrzekaz podprogowy

Wysoka Wysoka kara powstrzymuje kara powstrzymuje od popełnienia czynuod popełnienia czynu