Metodologia nauk część 2

Dr Sabina CisekInstytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ

2012/2013

1

Treści merytoryczne przedmiotu [część 1]

1. Metodologia nauki i nauk (szczegółowa). Przedmiot, zakres, problematyka, kierunki badań. Wskazanie, jakie ujęcie metodologii nauk obowiązuje w ramach zajęć.

2. Pojęcia nauki i naukowości. Czym różni się nauka od nie-nauki? Typologia nauk, dziedziny i dyscypliny naukowe. (Przypomnienie, zebranie i rozszerzenie treści z przedmiotu Naukoznawstwo – 2. rok s1st, stacjonarne i niestacjonarne)

3. Sposoby (metody) i uwarunkowania poznawania rzeczywistości w nauce. Wzajemne relacje. Hierarchizacja – wedle poziomów ogólności (metoda nauki w ogóle, metoda nauk przyrodniczych i metoda nauk społecznych, strategie badawcze, metody badań, techniki i narzędzia badawcze). Typologia metod, w tym wedle etapów procesu badawczego.

4. Na czym polega metoda naukowa – ogólnie? Założenia, wytyczne, cele, postępowanie. Dwa źródła (metody?) prawomocnego poznania w nauce – obserwacja (empiria) i rozumowanie. Problemy z empirią. (Przypomnienie, zebranie i rozszerzenie treści z przedmiotu Naukoznawstwo – 2. rok s1st, stacjonarne i niestacjonarne).

4a. Najważniejsze typy rozumowań (wnioskowań) w nauce – dedukcja, indukcja i inne – szczegółowa charakterystyka.

4b. Logika klasyczna w nauce – jako podstawa wnioskowań. Wybrane elementy.

5. Strategie lub podejścia badawcze w naukach społecznych – ilościowa, jakościowa i „mieszana” (mixed methods).

2

Treści merytoryczne przedmiotu [część 2]

6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych.

7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania, syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej).

8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i „badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i hipotez. Operacjonalizacja.

9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań.

10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych, paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania (metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie informatologii (nauki o informacji).

3

6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych.

4

Typy badań – ze względu na cel

Eksploracyjne („rozpoznanie terenu”, identyfikacja zagadnień do zbadania etc.)

Opisowe („Jak jest?”)Wyjaśniające

(Pilch, Bauman s. 22-23)

5

Co to znaczy „wyjaśnić”?Co można wyjaśnić?

Co można wyjaśnić? fakty, zdarzenia jednostkowe prawa, prawidłowości, uogólnienia

Co można wyjaśnić? coś niezwykłego, nieoczekiwanegocoś – wydawałoby się – oczywistego, dobrze

znanego

6

Co to znaczy „wyjaśnić”? Rodzaje wyjaśniania

Podać prawo ogólniejsze, pod które można „podciągnąć” pojedyncze zdarzenie, zjawisko etc. lub prawidłowość „niższego rzędu” (Frankfort-Nachmias, Nachmias 2001, s. 23-25) (Grobler 2008, s. 103-105)◦ wyjaśnianie przez prawa (już znane albo nowe, właśnie

odkryte lub skonstruowane w celu wyjaśnienia)

◦ wyjaśnianie polega na podaniu generalizacji, hipotezy, prawa, z których dane zdarzenie albo prawidłowość wynika

7

Co to znaczy „wyjaśnić”? Rodzaje wyjaśniania [cd.]

Odpowiedzieć na pytanie „Dlaczego?” czyli podać przyczynę ◦ Zawsze można znaleźć wiele przyczyn, która z nich jest ta

właściwą, „wyjaśnia”? istotność przyczynowa i istotność statystyczna przyczyny główne i uboczne zależność wyjaśnienia przyczynowego od kontekstu (wyjaśnianie ma charakter

pragmatyczny, odbywa się w jakimś kontekście) (Grobler 2008, s. 106-120)

Odpowiedzieć na pytanie typu „Dlaczego P, a nie Q”? (Grobler 2008, s. 115)

Odpowiedzieć na pytanie „Jak?”, „W jaki sposób?”

8

9

Rodzaje wyjaśniania – genetyczne, w tym poszukiwanie przyczyny Przez podanie genezy, historii, procesu rozwoju Próba odpowiedzi na pytania „Dlaczego zaszło zdarzenie A?”,

„Jak doszło do zdarzenia A?”, „Jaka jest przyczyna stanu A?” Dwa aspekty

◦ śledzenie przemian cech, jakości, kształtu „samego” obiektu badań◦ „wyłowienie z materii historycznej zdarzeń, faktów, warunków, które

były ‘przyczynami’ przemian oraz ukazanie ich sprawczej, przyczynowej roli w przemianach, w ‘stawaniu się’ przedmiotu naszych badań” (Pilch, Bauman 2001, s. 29)

Uwaga◦ To, że dwa zjawiska współwystępują (istnieje korelacja) nie musi

zawsze oznaczać, że jedno z nich jest przyczyną drugiego ◦ To, że jedno zdarzenie jest wcześniejsze niż drugie także nie musi

zawsze oznaczać, iż jest jego przyczyną

10

Rodzaje wyjaśniania – funkcjonalne, intencjonalne, teleologiczne Funkcjonalne – przez podanie funkcji, jakie coś pełni

w przyrodzie, społeczeństwie, strukturze, życiu człowieka etc. ◦ zależności funkcjonalne odpowiadają na pytanie „Jak?”, „Jak

zjawisko A wpływa na zjawisko B?”

Intencjonalne – przez podanie intencji, zamiarów (ludzi)

Teleologiczne – przez cel, próba odpowiedzi na pytanie „Po co?”◦ polega na poszukiwaniu celu, do jakiego zmierza jakiś proces

lub jakiemu służy określone zdarzenie

11

Wiedzotwórczy charakter wyjaśniania

W dydaktyce, w życiu codziennym wyjaśniany z reguły nieznane przez znane

W nauce – wyjaśniamy znane przez nieznane, albo wręcz nieznane przez nieznane ◦Na przykład wyjaśniamy zachowania informacyjne

użytkowników (które widać) za pomocą powodujących je potrzeb informacyjnych, których nikt jak dotąd nie widział

12

Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa (Critical literature review)

Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny, R.78 z.3, s. 273-284. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://

bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=489&dirids=1

Metody jakościowe Sampling – dobór obiektów / przypadków /

zjawisk do zbadaniaNa jakiej zasadzie wybieramy? Celowy lub

teoretyczny dobór próby Trzeba uzasadnić

dlaczego wybieramy te a nie inne zjawisko, przypadek, sytuację, środowisko, zdarzenie etc.

czy – i jeżeli tak – dlaczego mamy prawo tworzyć uogólnienia na podstawie wybranych przypadków

13

Metody jakościowe Badanie w działaniu (Action research) Wilson, Tom D. (1982). Nowy

paradygmat badań w dziedzinie informacji naukowej: badanie przez działanie. Zagadnienia Informacji Naukowej 1982 nr 1 (40), s. 57-74.

Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=161&dirids=1

14

Metody jakościowe Metoda delficka (Delphi method) Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w

badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32.

Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=586

Zobacz też http

://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/search/label/delphi%20method%20%28metoda%20delficka%29

15

Metody jakościowe Metoda etnograficzna (Ethnography) Kruszewski, Tomasz (2008). Etnografia i jej

wybrane zastosowania w badaniach bibliologicznych. Przegląd Biblioteczny, R. 76 z. 3, s. 405-417. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=445

16

Metody jakościowe Metoda Sense-Making

Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W: Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. Red. Maria Kocójowa. Kraków: IINiB UJ. http://eprints.rclis.org/handle/10760/13708, http://www-old.inib.uj.edu.pl/wyd_iinb/s3_z5/cisek-n.pdf

17

Metody jakościowe Studium przypadku (Case study) http://

www.slideshare.net/sabinacisek/metoda-studium-przypadku-w-badaniach-kultury-informacyjnej-final

Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1 18

7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania, syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej).

19

Sposoby / techniki / źródła gromadzenia danych empirycznych w badaniach jakościowych (wg Silverman 2010 i innych)

Ankiety Dane wizualne (pochodzące z nagrań) Grupy fokusowe Eksperymenty Notatki terenowe (pochodzące z obserwacji, z etnografii jako

metody) Teksty, czyli istniejące lub tworzone na prośbę badacza dokumenty

piśmiennicze, oficjalne i inne (blogi, dzienniki, pamiętniki, video-pamiętniki itp.)

Transkrypcje, czyli spisane nagrania audio lub wideo Wywiady

20

Dwie główne techniki / metody gromadzenia danych empirycznych w badaniach jakościowych

Obserwacja ◦ Etnografia (obserwacja etnograficzna) ◦ Nagrania audio i video ◦ Obserwacja uczestnicząca ◦ …

Wywiad jakościowy, otwarty wywiad pogłębiony◦ Wywiad grupowy (dyskusja grupowa, grupa fokusowa, zogniskowany wywiad

grupowy) ◦ Wywiad narracyjny

Narracyjny wywiad ekspercki Wywiad autobiograficzno-narracyjny

◦ Wywiad skoncentrowany na problemie◦ Wywiad swobodny ◦ Wywiad recepcyjny ◦ Wywiad Sense-Making

(Cisek, 2008; Konecki, 2000; Pilch, Bauman, 2001, s. 318-343; Przastek-Samokowa, 2004)

21

Rodzaje danych empirycznych w badaniach jakościowych

Ze względu na sposób i zakres ingerencji badacza w środowisko badane możemy wyróżnić:◦ dane niewywołane (naturally occuring data), występujące

„naturalnie”, tj. bez interwencji badacza, „dane, mające źródło w sytuacjach, które pozostają niezależne od interwencji badacza” (Silverman 2010, s. 433). Dane takie można uzyskać poprzez nagrania audio i wideo, są także zawarte w istniejących dokumentach (tekstach, np. regulaminach albo zarządzeniach itp.),

◦ dane wywołane, sprowokowane, tj. powstające w wyniki interwencji badacza, w „sztucznych” sytuacjach badawczych, „takich jak wywiady, eksperymenty, grupy fokusowe lub kwestionariusze sondażowe” (Silverman 2010, s. 161)

22

Kiedy należy przestać gromadzić dane?

Skąd wiemy, że mamy już zebrany odpowiedni materiał empiryczny, na podstawie którego można uczciwie wyciągać trafne i rzetelne wnioski?

Nasycenie teoretyczne (theoretical saturation, data saturation)

23

Jakościowe metody analizy danych i tworzenia teorii Metoda teorii ugruntowanej

Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras, Agnieszka (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 233-239.

Konecki, Krzysztof Tomasz (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Dostęp do fragmentów na stronie

http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/

Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.

24

8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i „badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i hipotez. Operacjonalizacja.

25

Zobacz

Slajdy dotyczące metody nauk empirycznych w prezentacji „Metodologia nauk część 1” – od „Metoda nauk empirycznych – dwa warianty”

Metoda indukcyjna Metoda hipotetyczno-dedukcyjna

Slajdy dotyczące operacjonalizacji

26

27

Co to jest operacjonalizacja? Terminy teoretyczne i obserwacyjne, zdania teoretyczne

(hipotezy, prawa) i zdania obserwacyjne, definicje operacyjne (Frankfort-Nachmias, Nachmias, 2001, s. 44-51)

„Operacjonalizacja (ang. operationalization) – proces przekształcania abstrakcyjnych pojęć, dotyczących przedmiotu badania, w konkretne wskaźniki i zmienne, dające się zmierzyć empirycznie. Operacjonalizacja pojęcia „dobrobyt społeczny” może polegać na ustaleniu wskaźników, które zdaniem badaczy dotyczą tego pojęcia i są mierzalne w praktyczny sposób, tak jak produkt krajowy brutto, stopa bezrobocia, średnie zarobki, wartość posiadanych oszczędności, wydatki na kulturę i rozrywkę itd.” http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html?b=baza&szczegolowo=406 (odczyt 29.11.2009)

◦ Zobacz też http://www.calculemus.org/lect/08metod/3-indukcja.pdf

28

Co to jest operacjonalizacja? [cd.]Wikipedia

http://pl.wikipedia.org/wiki/Operacjonalizacja_problemu_badawczego (odczyt 28.11.2009)

„Operacjonalizacja problemu badawczego jest najobszerniejszym etapem przygotowania badań.

Obejmuje ona następujące kroki:◦ rozstrzygnięcia dotyczące pojęć i ich zdefiniowania◦ dobór i zdefiniowanie wskaźników i zmiennych◦ wskazanie zbiorowości, w której będą realizowane badania i

dokonanie w niej zwiadu terenowego◦ decyzja co do wykorzystywanych metod i technik badawczych i

wybór bazy źródłowej◦ decyzja co do zasady analizy uzyskanego materiału empirycznego

Operacjonalizacja jest bardzo ważną częścią procesu badawczego. Podjęte w jej ramach decyzje bezpośrednio rzutować będą na wyniki badań.”

9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań

29

Etapy badania naukowego, fazy procesu badawczego

I. Postawienie pytania badawczego, ogólne sformułowanie problemu (najczęściej w metodologii jakościowej, badaniach idiograficznych) albo hipotezy (najczęściej w metodologii ilościowej, badaniach nomologicznych) pytanie musi być sformułowane serio, zasadnie,

rozstrzygalnie, w niektórych badaniach – precyzyjnie (badania z hipotezą), w niektórych – niekoniecznie (doprecyzowanie nastąpi w dalszych etapach badania)

zagadnienie naukowe może mieć charakter teoretyczny lub stosowany, przedmiotowy, konceptualny lub metodologiczny

30

Etapy badania naukowego … [cd.]

II. Operacjonalizacja zagadnienia badawczego zob. slajdy dotyczące operacjonalizacji wybór metodologii (ilościowa, jakościowa, mieszana) i

strategii badań (badania przed teorią, teoria przed badaniami), metod oraz technik badawczych

sampling – czyli wybór wycinka rzeczywistości lub obiektów do zbadania jednego lub niewielu przypadków reprezentujących samych

siebie lub jakąś zbiorowość (w metodologii jakościowej)próby (celowej, losowej) reprezentującej całą badaną

populację, zbiorowość (w metodologii ilościowej)

31

Etapy badania naukowego … [cd.]

III. Gromadzenie materiału empirycznego – różne metody / techniki / źródła analiza i krytyka piśmiennictwadane empiryczne niewywołane, np. pochodzące z istniejących

dokumentów albo obserwacji nieuczestniczącej dane empiryczne wywołane, np. pochodzące z eksperymentów,

obserwacji uczestniczącej – po części, wywiadów

Uwaga – w metodologii jakościowej gromadzenie i analiza danych empirycznych, a także tworzenie kategorii i formułowanie uogólnień bardzo często „przeplatają się” ze sobą, współwystępują od początku danego przedsięwzięcia badawczego

32

Etapy badania naukowego … [cd.]

IV. Analiza i interpretacja materiału empirycznego – próba odpowiedzi na pytanie badawcze – różne możliwości w zależności od celu, charakteru i typu prowadzonych badań ◦ potwierdzenie albo obalenie hipotezy ◦ rozwiązanie (a właściwie iteracyjne rozwiązywanie) problemu

praktycznego, np. w badaniach w działaniu ◦ sformułowanie prawidłowości, uogólnienia albo wysunięcie

hipotezy ◦ uzasadnienie zdania wcześniej niepewnego (normy, oceny,

twierdzenia) ◦ zaprojektowanie konstrukcji

33

Etapy badania naukowego … [cd.]

V. Rozstrzyganie wartości proponowanego rozwiązania ◦ analiza logiczna (poprawność formalna, prostota, spójność

wewnętrzna i powiązania z dotychczasową wiedzą) ◦ testowanie empiryczne (potwierdzanie, falsyfikowanie)

VI. Stworzenie koncepcji, modelu, teorii

◦ (Hajduk, 2001, s. 198-201), (Kamiński, 1992, s. 203-205), (Nowak, 1985, s. 26-27, 30-37), (Silverman, 2008) i wiele inne

34

10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych, paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania (metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie informatologii (nauki o informacji)

35

Bibliografia

36

Bibliografia Ajdukiewicz, Kazimierz (1983). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik. Blackburn, Simon (1997). Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”. Bobrowski, Ireneusz (1998). Zaproszenie do językoznawstwa. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka

Polskiego PAN. Bocheński, Józef M. (1992). Współczesne metody myślenia. Poznań: „W drodze” Wydawnictwo Polskiej

Prowincji Dominikanów. Bronk, Andrzej (1992). Wielość nauk i jedność nauki (Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne).

W: Kamiński, Stanisław. Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL, s. 345-370.

Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, M.; Korycińska-Huras, A. (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydaw. UJ, s. 233-239.

Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W: Kocójowa, M. (red.). Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. [CD-ROM]. Kraków: Instytut INiB UJ. Dostępny także online: http://hdl.handle.net/10760/13708

Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32.

Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle anglojęzycznej literatury przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2009 nr 4 s. 3-11.

Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny t. 78 nr 3, s. 273-284.

37

Bibliografia [cd.] Cisek, Sabina (2010). Metodologia mieszana w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa. W:

Kocójowa, Maria (red.). Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w 21. wieku. [CD-ROM]. Kraków: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ. Dostęp także online: http://eprints.rclis.org/handle/10760/15393

Dobrodziej, Piotr (2012). Słownik badawczy. http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html

Frankfort-Nachmias, Chava; Nachmias, David (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.

Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. Dostęp także w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1

Grobler, Adam (2008). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak.

Hajduk, Zygmunt (2001). Ogólna metodologia nauk. Wydanie II zmienione. Lublin: KUL.

Kamiński, Stanisław (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL.

Kołakowski, Leszek (2000). Neutralność i wartości akademickie. W: Tenże, Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 137-155.

Konecki, Krzysztof Tomasz (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana [podrozdziały 8.2. Wywiad swobodny, 8.3. Wywiad narracyjny, 8.4. Wywiad grupowy]. http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/  

Krajewski, Władysław (1998). Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych. Wydanie drugie poprawione. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.

Marciszewski, Witold (2007). Zestawienie wybranych pojęć kluczowych metodologii nauk. http://www.calculemus.org/lect/08metod/6-zestawienie.html

38

Bibliografia [cd.] Nowak, Stefan (1985). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.

Pilch, Tadeusz, Bauman, Teresa (2001). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydanie drugie poprawione i rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Przastek-Samokowa, Maria (2004). Rozmowa na temat, czyli wywiad jako narzędzie komunikacji z użytkownikiem. W: Społeczeństwo informacyjne i jego technologie. Pod red. Barbary Sosińskiej-Kalaty oraz Katarzyny Materskiej i Wiesława Glińskiego. Warszawa: Wydawnictwo SBP. http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=41&dirds=1&tab=1,  http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=41&dirids=1

Sady, Wojciech (2002 – ). Dzieje religii, filozofii i nauki. http://sady.up.krakow.pl/

Silverman, David (2010). Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sosińska-Kalata, Barbara (2002). Klasyfikacja. Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych. Warszawa: Wydawnictwo SBP.

Szaniawski, Klemens (1994a). Kilka uwag o filozofii nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 48-54.

Szaniawski, Klemens (1994b). Metoda i twórczość w nauce. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 68-76.

Szaniawski, Klemens (1994c). O obiektywności nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 8-17.

Tavris, Carol; Wade, Carole (1999). Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 30-35.

Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.

Dodatkowe publikacje związane z filozofią i metodologią można znaleźć poprzez blog Methodology and Philosophy of (LIS) Information Science. http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/

39