Tradycyjne kuchniemieszkańców krajów

nadbałtyckich

Kuchnia polska – na kształtowanie się swoistych cech kuchni

polskiej miały wpływ przemiany historyczne. Na przestrzeni dziejów

kuchnia polska ulegała wpływom i zmianom regionalnym, zwłaszcza

że tereny Rzeczypospolitej Polskiej historycznie zamieszkiwała

zmieniająca się mozaika narodów. W efekcie silne są kulinarne

wpływy wschodnie (tatarsko-tureckie, wcześniej mongolskie),

rusińskie, niemieckie, francuskie, włoskie i żydowskie.

Najpopularniejsze polskie potrawy to m.in.: pierogi, kasza, kluski,

gołąbki, kotlet schabowy, kotlet mielony, bigos, galareta mięsna,

golonka, zupy (żurek, kapuśniak, krupnik, barszcz czerwony, rosół,

zupa pomidorowa, zupa ogórkowa, zupa grzybowa, chłodnik),

potrawy z kapusty i ziemniaków, pieczywo (chleb żytni, pszenny),

ciasta, warzywa, owoce (jabłka, gruszki, rozmaite jagody, porzeczki),

ser biały, jak i wszelkiego rodzaju mięsa (głównie wieprzowina, drób

wołowina) rozmaicie przygotowane, oraz w mniejszym stopniu ryby

morskie i słodkowodne. Specyficznym polskim deserem są faworki,

popularne są też inne wypieki, w tym babka, makowiec, sernik,

pierniki czy pączki.

Bigos – tradycyjna dla kuchni polskiej potrawa z kapusty i mięsa.

Współczesna rosyjska kuchnia jest pełna

aromatów, wykwintnych i smakowitych dań. Duży

wpływ wywarła na nią kuchnia polska, włoska,

francuska oraz niemiecka. Kuchnia Rosji słynie

przede wszystkim z kawioru, który jest

pozyskiwany z ryby bieługi oraz łososia. Dania

rosyjskie to także dziczyzna, cyranki, jarząbki,

bekasy, łabędzie, bażanty, cietrzewie, kaczki,

kuropatwy, a także sarny i zające, które od

wieków goszczą na stołach Rosjan.

Kuchnia rosyjska

– solona ikra ryb

jesiotrowatych (kawior czarny

lub rosyjski), łososiowatych

(kawior czerwony),

dorszowatych (kawior

norweski) lub innych ryb.

Kawiorem nazywa się również

jajka ślimaków (ślimaczy

kawior lub biały kawior,

popularny szczególnie we

Francji – caviar

d'escargots[1]).

Łotwa przez długi czas była bardzo ubogim państwem, co odbiło się na sztuce

kulinarnej tego kraju. Tradycyjna kuchnia łotewska jest chyba najmniej

urozmaiconą i najbardziej oszczędną z kuchni europejskich. Tradycyjne dania

opierają się głównie na rybach, ponieważ warzywa (oprócz płodów leśnych jak

np. rzepy), owoce a nawet mięso zawsze były trudno dostępne. Potrawy

Łotyszy są ciężkie, proste, a nawet bardzo proste, ale za to sycące. Na Łotwie

wykorzystuje się wiele potraw mącznych i chleba, szczególnie żytniego i

ciemnego razowca. Z resztek wyczarowuje się sałatki i zapiekanki, tak, aby nic

się nie zmarnowało. Jeżeli do przyrządzania dań wykorzystuje się mięso to

najczęściej jest ono wędzone. Podobna prostota i podporządkowanie

praktycznemu podejściu do sztuki kulinarnej widoczna jest wśród zup, których

zresztą Łotysze nie jedzą zbyt wiele. Zupy również są ciężkie, sycące i proste.

Bardzo dużą popularnością cieszy się zupa z chleba kukurydzianego i śmietany

(maizes zupa). Łotysze jedzą dużo ryb, poławianych w Morzu Bałtyckim, a

najważniejsza potrawa znad Zatoki Ryskiej to wędzone szproty. We

wschodnich rejonach kraju, przy granicy z Estonią, Białorusią i Rosją widać

większy wpływ kuchni tego ostatniego państwa. Spotyka się tu typowe dla

kuchni rosyjskiej bliny pieczone z mąki lub ziemniaków.

Kuchnia Łotewska

Zupa frikadelu -zupa

z klopsikami mięsnymi

Składniki: 5 dag ryżu, 2

duże ziemniaki, 2-3

liście laurowe, sól,

marchew, cebula, 1/2

selera korzeniowego,

olej, po pęczku natki

pietruszki i koperku, 30

dag mięsa mielonego,

jajko, ząbek czosnku,

pieprz, śmietana 18%.

Kuchnia szwedzka - kojarzy się przede wszystkim ze szwedzkim stołem.

Tradycja Smörgasbord pochodzi jeszcze z XVIII w. Podobno gospodarz,

zapraszając gości na przyjęcie, nigdy nie mógł być pewien, kiedy przybędą -

odległości dzielące włości sąsiadów były czasami ogromne. Dlatego stawiano

ogromny stół-bufet z baryłeczką aquavitu pośrodku i drobnymi przekąskami

dookoła. Na Smörgasbord nigdy nie brakuje śledzi: marynowanych, smażonych,

zapiekanych, kiszonych. Chętnie podaje się je w słodkich sosach (np. miodowo-

musztardowym). Przez lata cukier był w Szwecji trudno dostępny, dlatego słodki

smak uważano za wytworny i świadczący o zamożności gospodarzy. Słodkim

sosem skrapia się tu krewetki, w miodzie dojrzewa łosoś, w miodowej skorupce

piecze się julskinkę - szynkę świąteczną. Szwedzki bufet to także solidne sałatki z

gęstymi sosami. Robi się je najczęściej z buraków, ziemniaków i marchewki oraz

warzyw solonych, kiszonych i marynowanych. W tradycyjnej kuchni szwedzkiej

ziół i korzeni używa się umiarkowanie. Za to ogromnie ważna jest jakość

produktów. Wielką popularnością cieszą się kiełbasy i szynki z mięsa reniferów.

Ostatnimi czasy zapanowała też moda na dorsza - rybę, która żyje dziko i nie

pochodzi z hodowli. Specjałem są raki gotowane z koprem, ale prawdziwy

smakosz wie, że można je jadać wyłącznie od połowy do końca sierpnia. Wtedy i

tylko wtedy na rynek trafiają raki o absolutnie szwedzkim (lub fińskim)

rodowodzie. W pozostałych miesiącach roku można co prawda dostać raki z

importu, ale to dla kulinarnego snoba oczywiście nie to samo.

Pokusa JanssonaSkładniki

•6-8 dużych ziemniaków

•2 cebule

•10 dag masła

•1 puszka filecików anchois

•mielony biały pieprz

•3/4 szklanki słodkiej śmietanki

•2-3 łyżki bułki tartejSposób przygotowania

Obrane ziemniaki kroimy w cienkie plasterki,

cebule drobno siekamy. W żaroodpornym naczyniu

wysmarowanym masłem układamy warstwami

ziemniaki, cebule i pokrojone fileciki anchois.

Każdą warstwę przyprawiamy pieprzem. Fileciki

anchois są na tyle słone, że zazwyczaj nie ma

potrzeby dodawania do zapiekanki soli. Ostatnią

warstwę zapiekanki powinny stanowić ziemniaki,

na kctórych układamy plasterki masła. Wszystko

to zalewamy śmietanką i posypujemy tartą bułką.

Pieczemy w nagrzanym piekarniku (225°C) około

30-45 minut na złoty kolor.

Tradycyjne Dania Fińskie

Kuchnia fińska – sztuka kulinarna Finlandii; ogół potraw i napojów charakterystycznych dla tego kraju.Łączy dania tradycyjne i haute cuisine z nowoczesną kuchnią w stylu kontynentalnym. Ryby i mięso odgrywają ważną rolę w tradycyjnych fińskich potrawach z zachodniej części kraju, a dania z części wschodniej tradycyjnie bazują na różnych warzywach i grzybach. Fińska kuchnia często używa pełnoziarnistych produktów (żyto, jęczmień, owies) i jagód (np. borówki, brusznice moroszki i owoców rokitnika). Różne odmiany rzepy były powszechne w tradycyjnych potrawach, ale zostały zastąpione przez ziemniaki po ich wprowadzeniu w XVIII wieku. Mleko i jego pochodne, jak maślanka są powszechnie stosowane.

Karjalanpiirakat -tradycyjne fińskie pierogi z cienkiego ciasta żytniego z nadzieniem z ryżu. Przed podaniem na gorącym cieście rozsmarowuje się masło, często zmieszane z drobno pokrojonym gotowanym jajkiem.

Leipäjuusto także juustoleipä– tradycyjny fiński ser z krowiego, koziego lub reniferowego mleka, pieczony, gotowany lub flambirowany.

Laskiaispulla – ciastko nadziewane bitą śmietaną, pastą migdałową lub dżemem

Pulla to lekko słodki fiński chleb z kardamonem, czasami rodzynkami i migdałami. Ma kształt warkocza formowanego z trzech lub więcej części ciasta. Warkocz bywa formowany w pierścień. Chleb jest polany roztopionym masłem i posypany cukrem lub migdałami.

Tradycyjna Kuchnia Estońska

Kuchnia estońska jest zbliżona do polskiej. Na talerz lub do miski mogą trafić znane również w Polsce zupa grochowa, zimne nóżki (galareta wieprzowa), kapuśniak, kaszanka, kotlet serwowany z ziemniakami itd. Te podobieństwa można tłumaczyć przenikaniem się niemieckich, rosyjskich i polskich tradycji

kulinarnych. Tradycyjna kuchnia estońska opiera się na wieprzowinie, ziemniakach, warzywach, rybach i produktach mlecznych. Będąc w Estonii

należy spróbować Silgusoust (śledź bałtycki z boczkiem i śmietaną),Mulgikapsad (wieprzowina z kapustą i gotowanymi ziemniakami),Verivorst (kaszanka z jęczmieniem), Sült (zimne

nóżki), suitsulõhe (wędzony łosoś). Na deser można skosztować kisielu (est. kissell), ciasta rabarbarowego lub drożdżowego kringela lub kamy – kaszy wymieszanej z kwaśnym mlekiem. Popularnym napojem bezalkoholowym

jest Kali, czyli kwas chlebowy. Miłośnicy piwa na pewno docenią jego żytnią odmianę. Popularnym dodatkiem jest ciemny chleb (leib), który szczególnie w

ostatnich latach przechodzi renesans i w każdej restauracji może mieć zupełnie inny smak.

Grochówka –zupa przyrządzana z

łupanego grochu,na wędzonce zdodatkiem ziemniaków, czosnku i majeranku.Zupa podawana często naimprezach masowych. Jestjedną z potraw chętnieserwowanychw wojsku (grochówkawojskowa).

Kapuśniak – zupa zposzatkowanej kapustygłowiastej (świeżej lubkiszonej) i warzyw częstona wywarze zwędzonego boczku lubz żeberek. Znana w kuchnipolskiej, góralskiej –kwaśnica (tamprzygotowywana z kiszonejkapusty), słowackiej –

kapustnica, ukraińskiej –капусняк.

Ciasto drożdżowe to ciasto,w którym zastosowanobiologiczne metodyspulchniania, wykorzystującwłaściwości drożdżypiekarniczych. Wporównaniu do innychrodzajów ciast, podstawoweciasto drożdżowe nie zawieradużo cukru oraz tłuszczu.Jego podstawowymiskładnikami jest mąka orazpłyn.

Kali, czyli kwas chlebowy.Miłośnicy piwa na pewnodocenią jego żytnią odmianę.Popularnym dodatkiem jestciemny chleb (leib), któryszczególnie w ostatnich latachprzechodzi renesans i wkażdej restauracji może miećzupełnie inny smak.

Tradycyjna kuchnia LitewskaOd początku osadnictwa na terenach współczesnej Litwy przeważały lasy. Upowszechnieniesię rolnictwa we wczesnym średniowieczu spowodowało wzrost spożycia rozmaitych zbóż,zarówno w postaci kasz, jak i wypieków. Litwa jako kraj w przeważającym stopniu rolniczy stałasię także jednym z czołowych konsumentów produktów mlecznych, o wiele trudniejdostępnych w Europie Zachodniej. Dietę uzupełniały niektóre warzywa (z początku główniedzikie), a także owoce leśne i grzyby. Czynniki te odegrały rolę w kształtowaniu zarównoproduktów jak i gustów konsumentów. Z powodu skomplikowanej historii Litwy kuchnialitewska niemal od samego początku była pod wpływem kuchni krajów ościennych, a takżekuchni ludów zamieszkujących Wielkie Księstwo Litewskie: ukraińskiej, polskiej, tatarskiej,białoruskiej oraz żydowskiej. Po potopie szwedzkim w XVII wieku produkcja zbóż załamała się,a popularność zyskał przywieziony z Ameryki ziemniak. Dzięki bliskim kontaktom handlowym zkrajami Azji Środkowej cena rozmaitych przypraw na Litwie i w Polsce była wielokrotnie niższaniż w innych częściach Europy, dokąd trzeba je było sprowadzać za pośrednictwem Turcji. Stądw tradycyjnej kuchni litewskiej powszechne używa się przypraw takich jak pieprz, gałkamuszkatołowa czy kolendra. W powszechnym użyciu były także lokalnie rosnące zioła iprzyprawy takie jak mięta czy kminek (dodawany do wielu potraw, od chleba przez zupy aż posuszone i wędzone sery białe). Początkowo, podobnie jak w kuchni polskiej, ostre przyprawybyły używane do konserwowania potraw, co nadawało kuchni charakter wyjątkowo pikantny.Jej złagodzenie spowodowało upowszechnienie w XIX wieku saletry oraz innych środkówsłużących przechowywaniu żywności.

Kindziuk (lit. kindzukas lub skilandis) –bardzo twarda, dojrzewająca litewskawędlina; jeden z najbardziej znanychprzysmaków kuchni litewskiej. Kindziukma kwaskowaty, pieprzny smak.Kindziukas tradycyjnie produkowany jestw Auksztocie. Mięsem wypycha siędokładnie wymyty świński pęcherz lubmięso zawija się w przytłuszczowe błony.

Wędliną tradycyjnie produkowaną naSuwalszczyźnie jest skilandis. Jest towypchany mięsem wyczyszczony świńskiżołądek. W Polsce kindziuk dostępny jestw handlu detalicznym produkowany przezmasowych wytwórców wędlin. Niskazawartość wody w wędlinie powoduje jejwysoką cenę. Kindziuk metodamigospodarskimi produkowany jest wokolicach Suwałk, Sejn czy też Puńska.

Kastinys to lekkie żmudzkie danie ześmietany i masła z przyprawami.Najczęściej był spożywany w czasiepostu i w dni intensywnych pracpolowych z gorącymi gotowanymiziemniakami lub chlebem.

Narodowa Kuchnia Niemiecka

Kuchnia niemiecka – to zbiorcza nazwa kilku popularnych kuchni regionalnych z różnych regionów Niemiec. Kuchnia niemiecka wbrew obiegowym opiniom jest bogata w różnorodność potraw i dań. To bogactwo tradycji wykracza poza uznane stereotypy dotyczące konsumpcji piwa, podawanego z wieprzowiną, kapustą i ziemniakami. Lokalne praktyki kulinarne, i wielość składników wzbogacone doświadczeniami sąsiadów wpływają na współczesny obraz kuchni niemieckich. W kuchni niemieckiej można spotkać wpływy włoskie, greckie, hiszpańskie, tureckie, polskie, czeskie i słowackie oraz dalekowschodnie. Istnieje w Niemczech wiele potraw regionalnych, z których niektóre stały się symbolami całego kraju. Zwyczaje kulinarne różnią się od siebie w zależności od regionu. Na zachodzie, w Schwarzwaldzie i Badenii-Wirtembergii skupiają się wpływy sąsiadów: Szwajcarii, Francji. W tamtejszej kuchni dużą rolę odgrywają warzywa. Na południu jada się o wiele tłuściej, czego przykład stanowi kuchnia bawarska. Do narodowych potraw niemieckich zaliczamy: zupę z węgorza na rosole wołowym, i golonkę z kapustą lub grochem puree.

Golonka - element handlowy z kością lub

bez, pozyskiwany z tuszy trzody chlewnej, schłodzony lub

zamrożony z kością lub bez. Także nazwa

potrawy.

Pączek – (śl. Krepel, niem. Krapfen, ang. Donut) - pulchne ciastko drożdżowe z mąki pszennej w kształcie nieco spłaszczonej kuli, smażone na kolor ciemno-złoty, na głębokim tłuszczu –smalcu, oleju lub ceresie, dawniej też na klarowanym maśle. Tradycyjnie napełnia się pączki nadzieniem (marmoladą) przed smażeniem. Obecnie często jednak są nadziewane dopiero po usmażeniu konfiturą różaną lub owocami, ale też likierem, budyniem, a nawet serem. Gotowy jest zwykle lukrowany lub obsypywany cukrem pudrem, może być też posypany kandyzowaną skórką pomarańczową lub polany czekoladą. Jest to jedno z najbardziej tradycyjnych ciast polskich, o których pisał Mikołaj Rej w Żywotach człowieka poczciwego.

Tradycyjna kuchnia DuńskaJedzenie w Danii powinno być tradycyjne i bogate w wartości odżywcze - witaminy, minerały i proteiny, które są odpowiedzialne za wyzwalanie w organizmie sporych porcji energii niezbędnych do dynamicznego funkcjonowania w pracy, szkole czy domu. Tradycja dotyczy nie tylko samych przepisów, ale i sposobów przechowywania jedzenia. Nawyki żywieniowe Duńczyków kształtowały się przez stulecia zależnie od regionu, wspólne były jednak sposoby przechowywania żywności (szczególnie w czasach, gdy nie istniały jeszcze lodówki). Zarówno mięso, jak i ryby wówczas wędzono lub solono, a zwyczaje te zostały skutecznie przeniesione do współczesności. Wytwarzane według starej receptury salami Spegepolse może leżakować nawet rok, podobne walory ma wędzona szynka. Status narodowego przysmaku posiadają wędzone śledzie złowione w okolicach Bornholmu. Samo wędzenie tych ryb rozpoczęto dość późno, bo ok. 1800 r., jednak śledzie zdążyły otrzymać od tego czasu miano "złota łowionego w morzu". Dania jedzenie. O wiele starszą metrykę mają za to solone lub marynowane śledzie -ta receptura bierze swój początek jeszcze w średniowieczu. Ryby w tej wersji stanowiły niezbędny element północnej kuchni. Już ok. 1000 r. mieszkańcy tych terenów rozpoczęli produkcję serów, a istotą przepisu było to, aby przygotowane sery mogły jak najdłużej leżakować. Tradycyjny charakter duńskiej kuchni potwierdzają także przekazywane z pokolenia na pokolenie receptury dotyczące produkcji jedzenia. Początkowo podstawą pożywienia w Danii były żytni chleb oraz piwo, z czasem typowe menu uzupełniły dania z ziemniakami i ciężkimi sosami - ziemnaki i sosy stanowiły doskonałe uzupełnienie dań mięsnych i rybnych. Co ciekawe, ta kultywowana od wieków baza kulinarna jest również podstawą pożywienia współczesnych Duńczyków, którzy są wprost dumni ze swego kuchennego konserwatyzmu. Ciekawym przykładem jest w tym względzie sylte, czyli rodzaj galaretki mięsnej przygotowywanej na bazie głowizny. Popularność tego prostego dania nie zmniejszyła się od wieków średnich do czasów współczesnych.

Smorrebrod (dosłownie: „posmarowany chleb”) –tradycyjna duńska potrawa, serwowana w postaci

kanapek składających się zwykle z kromki ciemnego chleba , często posmarowanego masłem, margaryną lub innym tłuszczem, pokrytego dodatkami w postaci

sałatki, kurczaka, tuńczyka, mięsa wołowego, pomidora itp. Smorrebrod z reguły spożywa się nożem i widelcem. Smorrebrod narodził się w

prostszej wersji zawierającej jako dodatki tylko ser lub kiełbasę. Została ona spopularyzowana przez

pracowników jako prowiant sporządzany do pracy. Jego popularność wzrosła w dekadzie lat 80. XIX

wieku, kiedy małe restauracje serwujące smorrebrodzaczęły pojawiać się w Kopenhadze. Smorrebrodznalazł się już w pochodzących z 1883 roku menu

kopenhaskiej restauracji Nimb w Tivoli[1]. Jednym z pierwszych, który otworzył restauracje serwujące duński smorrebrod, był Oskar Davidsen. W menu

otworzonej w Norrebro restauracji zawarł 177 odmian tej kanapki. Obecnie już piąte pokolenie

rodziny Davidsen podtrzymuje tradycję restauracji smorrebrod.

Leverpostej, to danie, które podziela pewne podobieństwa do francuskiego

pasztet, ale zamiast tego jest wykonany z grubo mielone wieprzowe

wątroby i smalec , i który jest popularny spread w północnej

Europie.

Dziękujemy za uwagęOliwer, Hubert, Adam, Łukasz, Konrad, Łukasz

Szkoła Podstawowa nr 2

w Słupsku