1

Mały poradnikw sprawach wynalazczości

i racjonalizacji dla przedsiębiorców

Helena Nisztuk

WOJEWÓDZKI KLUB TECHNIKI I RACJONALIZACJILublin 2010

2

ISBN 978-83-912697-1-8

3

WSTĘP

„Potrzeba jestmatkąwynalazków”.Nic nowego, a jednak to przysłowie bardzo do-brzeilustrujepotrzebępostęputechnicznegoinaukowegoidoskonaleobrazuje,cojestnaj-silniejszymczynnikiemprzyczyniającymsiędopowstawaniawynalazkówatakżepomysłów omniejszejrandzetechnicznej,alejakżeczęstoeliminujących„wąskiegardła”wskaliprzed-siębiorstw–obojętniemałychczydużych. Powstaniespołeczeństwakonsumpcyjnegospowodowało,żerówniesilnym,(jeśliniesilniejszymniżpotrzeba)bodźcemrozwojuwynalazczościsąpieniądze.Wynalazkisąniemalprodukowanenazamówienie,możejeszczenieunas,alewielkiekoncernyikorporacjedoko-nująodkryćiwynalazkówrealizując,długoterminoweizakrojonenaszerokąskalę,programybadawcze. Historiapokazuje,żepotrzeba ipomysłniesągwarantemsukcesuwynalazku.Wiele zwynalazkówtrafiłodohistoriijakochybione,śmiesznelubniepotrzebne.Wieleznichzo-stałozastąpionychnowszymiilepszymiwynalazkamizanimjeszczetrafiłydoprodukcji.Sąrównieżi takiejakciekłekryształy,któremusiały„poczekać”natenczas,kiedyokażąsięwręczkoniecznewtechnice. NiestetywrankingachmiędzynarodowegobiurawGenewie,Polskaniejestnotowanajakokrajwynalazkówiwynalazców,choćnatargachwynalazkóworganizowanychprzeztobiurozdarzasię,żepolskiewynalazkiotrzymująmedale. Sądzę,żeopisanieprocedur,jakiesąniezbędnedo„zajęcia”sięwynalazczościąiracjo-nalizacją,pozwolinazmianęsposobumyśleniaowynalazcachiracjonalizatorachwprzedsię-biorstwieatermin„ochronawłasnościprzemysłowej”będzierozumianywłaściwie. Mamnadzieję,żeopisaneprzezemniewymagania,dośćskrótowo,„odczarują”podej-ście,żewynalazczośćiracjonalizacjajestuciążliwymproblememawręczodwrotnie,możebyćdrogądowywindowaniaprzedsiębiorstwadopoziomuprzedsiębiorstwainnowacyjnego iprężnegotechnicznieorazekonomicznie.

4

5

I. Regulacje prawne

Niestety,abywiedzieć,oczymbędziedyskusja,musimywpierwszejkolejnościpoznaćtematykęireguły,którebędątądyskusjąrządzić. Elementeminnowacji, jakimisąsprawyzwiązanezochronąwłasnościprzemysłowejzarządzaustawaz30czerwca2000rokuPrawowłasnościprzemysłowej.JejtekstjednolityzostałopublikowanywDziennikuUstawz2003rokuonumerze119podpozycją1117.Oddniajejpublikacjiwprowadzonodoniejzmianyopublikowanekolejnow: Dz.U.2002.153.1271art.67 Dz.U.2004.33.286art.1 Dz.U.2002.108.945art.1 Dz.U.2004.33.286art.1 Dz.U.2005.10.68art.60 Dz.U.2005.163.1362art.29 Dz.U.2005.167.1398art.144 Dz.U.2006.170.1217art.52 Dz.U.2006.170.1218art.106 Dz.U.2006.208.1539art.46 Dz.U.2007.99.662art.3 Dz.U.2007.136.958art.1 Dz.U.2007.136.958art.1 Dz.U.2008.216.1368art.2 Dz.U.2008.180.1113art.2 Dz.U.2008.227.1505art.161 Oaktachwykonawczychdotejżeustawymowabędziejedyniewsytuacji,gdybę-dzietoniezbędne. Jakawiedzazawartawewspomnianymakciejestniezbędnawcodziennejdziałalnościprzedsiębiorcydoceniającegoinnowacje?Trzebaznaćpodstawowedefinicjeustawowezwią-zanezwynalazczością,uprawnieniaiobowiązkiprzedsiębiorcyorazuprawnieniaiobowiązkiwynalazcówiracjonalizatorów.Jesttominimum,któredajepodstawowąwiedzę. Wdalszejczęścispróbujętozrobić.

1. Co może być projektem wynalazczym?

Wceluoceny,czy jakiśprojekt jestprojektemwynalazczymmusimywiedzieć, jakiewymogimaspełnić.Takwięckolejno,zostanąomówioneposzczególneprzedmiotyprawawłasnościprzemysłowej,zszczególnieszerokimomówieniemproblematykizwiązanejzpro-jektamiracjonalizatorskimi.Powodemtegojestfakt,żetakategoriarozwiązańbyła–isadzę–będzienajczęściejpojawiałasięwprzedsiębiorstwie. Prawowłasnościprzemysłowejmówiącoprojektachwynalazczychmówio:

6

–wynalazkach–chronionychpatentami,–wzorachużytkowych–chronionychprawamiochronnymi,–wzorachprzemysłowych–chronionychprawamizrejestracji,–topografiachukładówscalonych–chronionychprawamizrejestracji,–projektachracjonalizatorskich–dokumentywydaneprzezprzedsiębiorcę1.

1.1. Wynalazek

Rozpocznijmyodprojektówonajwyższejrandze,asąnimiwynalazki.Definicjaustawowawskazuje,żepatentysąudzielane–bezwzględunadziedzinętechniki–nawynalazki,któresąnowe,posiadająpoziomwynalazczyinadająsiędoprzemysłowegostosowania.Dalejdefiniowanesąelementytegozapisu,gdzie: –zastan techniki rozumiesięwszystko to,coprzeddatą,wedługktórejoznaczasiępierwszeństwodouzyskaniapatentu(jestdatapierwszegozgłoszeniawjakimkolwiekurzę-dziepatentowym)zostałoudostępnionedowiadomościpowszechnejwformiepisemnegolubustnegoopisu,przezstosowanie,wystawienielubujawnieniewinnysposób –wynalazek uważa się za posiadający poziomwynalazczy, jeżeliwynalazek ten niewynikadlaznawcy,wsposóboczywisty,zestanutechniki2: Wjednymzorzeczeńsądowychnapisano,że„przezwynalazekrozumiećnależyroz-wiązaniejakiegośproblemuprzyposłużeniusięzdatnymidoopanowaniasiłamiprzyrodydlaosiągnięciaprzyczynowoprzewidywalnegorezultatuleżącegopozasferąintelektualnegood-działywaniaczłowieka.(..)Rozwiązaniejestpatentowalnymwynalazkiem,oilewobszarzetechnicznymjestprzynajmniejjedennieoczywistyelement3.

Więc,wynalazekmusibyć rozwiązaniemocharakterze technicznyma takicharaktermająrozwiązania,któredotycząjednejzdziedzintechniki,odnosząsiędozagadnieńtech-nicznychisąscharakteryzowanepoprzezcechytechniczne. Prawowłasnościprzemysłowej jakostan technikiuznajewszystko to,coprzeddatą,wedługktórejoznaczasiępierwszeństwodouzyskaniapatentu,zostałoudostępnionedowia-domościpowszechnejwformiepisemnegolubustnegoopisu,przezstosowani,wystawienielubujawnieniewinnysposób. Poprostu,wynalazekniemożebyćujawnionypublicznie,awięcbezmożliwościwska-zaniaosób,któregowidziały,bowtedytraciprzymiotnowości.Należypamiętać,żenowośćwynalazkuoceniasięnielokalnie,naprzykładtylkodostanutechnikiwPolsce,alewynala-zekmusibyćnowywskaliświatowej. Wynalazek powinienmieć poziomwynalazczy, co oznacza, że nie udaje sięwprost,przezznawcę,wywieśćrozwiązaniazeznanegostanutechniki.Niestetytacecha,wtrakcieocenyjestmocnonarażona,nasubiektywizmosobyoceniającej.

1 Dz.U.z2003nr119poz.1117Art.3ust.1pkt.62 Dz.U.z2003nr119poz.1117Art.24,25,26i273 OrzeczenieVISA/Wa2059/04z18.05.2005r.

7

Chybanajłatwiejjestdowieśćnadawaniesiędoprzemysłowegostosowania,bopolegatonatym,żewedługwynalazkumożebyćuzyskanywytwórlubwykorzystywanysposób, wrozumieniutechnicznym,wjakiejkolwiekdziałalnościprzemysłowej,niewykluczającrol-nictwa. Wynalazkichronionesąpatentami,któremogątrwać20lat.Okrestejochronypodzie-lonyjestnaposzczególneokresy,zktórychpierwszyliczytrzylatapozostałeokresysąokre-samirocznymi Patenttrwadopókisąwnoszonedourzędupatentowegoopłatyzakolejneokresyochronne. Monopol wyłączności jest aktualny do chwili, kiedy jest zapłacony okres ochronny.Brakochronypowoduje,żewynalazekstajesiędobremdostępnymkażdemuawięcmożebyćzastosowanyprzezkażdegobezkoniecznościuzyskaniazezwolenianastosowanie,jużbyłego,uprawnionego(właściciela). Jednakniewszystkierozwiązaniamimo,żespełniająwarunkidefinicjiustawowejmogąbyćwynalazkami.Wedługustawyniesąnimi: 1)odkrycia,teorienaukoweimetodymatematyczne; 2)wytworyocharakterzejedynieestetycznym; 3) plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej orazgier; 4)wytwory,którychniemożliwośćwykorzystaniamożebyćwykazanawświetlepo-wszechnieprzyjętychiuznanychzasadnauki; 5)programydomaszyncyfrowych; 6)przedstawieniainformacji. Ustawaniepozwalaponadtochronićniektórychprojektówchoćbyspełniaływymogidefinicjiwynalazkuasąnimi: 1)wynalazki,którychwykorzystywaniebyłobysprzecznezporządkiempublicznymlubdobrymiobyczajami;nieuważasięzasprzecznezporządkiempublicznymkorzystanie zwynalazkutylkodlatego,żejestzabronioneprzezprawo; 2)odmianyroślinlubrasyzwierzątorazczystobiologicznesposobyhodowliroślinlubzwierząt;przepistenniemazastosowaniadomikrobiologicznychsposobówhodowlianidowytworówuzyskiwanychtakimisposobami; 3) sposoby leczenia ludzi i zwierzątmetodamichirurgicznymi lub terapeutycznymioraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach; przepis ten nie dotyczyproduktów,awszczególnościsubstancjilubmieszaninstosowanychwdiagnostycelublecze-niu.

8

1.2. Wzór użytkowy

Kolejnyprzedmiotprawawłasnościprzemysłowejtowzórużytkowy,zwanyczęstopo-tocznie„małymwynalazkiem”. Wzór użytkowymusi być rozwiązaniem technicznym,przy czym to rozwiązaniemabyćużyteczneinoweimadotyczyćkształtu,budowylubzestawieniaprzedmiotuotrwałejpostaci.Awięc,wzoremużytkowymmożebyćjednoznacznieokreślonyprzedmiottrójwy-miarowy.„Trójwymiarowości”nienależymylićzwyglądemzewnętrznym,bodotyczyonakonstrukcjiprzedmiotu.Wzoryużytkowe,generalnie,niemająodmianswejpostaci. Nowośćwzorujestocenianaidentyczniejakwynalazku.Cechaużytecznościpozwalanaosiągnięciecelumającegopraktyczneznaczenieprzywytwarzaniulubkorzystaniuzwy-robów. Oochroniewzoruużytkowegoświadczyprawoochronne,któremożetrwaćmaksymal-nie10lat.Itutajokrestejochronypodzielonyjestnaposzczególneokresy,zktórychpierwszytrwa3lata,następnyokresobejmuje4i5rokochrony,kolejny6,7i8rokochronyaostatni9i10ochrony4.

1.3. Wzór przemysłowy

Wyglądzewnętrznyprzedmiotów–nie tylkocodziennegoużytku,urządzeń,zestawuurządzeńjestwzoremprzemysłowym. Wedługprawawłasnościprzemysłowejwzoremprzemysłowymjestnowaiposiadającaindywidualnycharakterpostaćwytworulubjegoczęści,nadanamuwszczególnościprzezcechylinii,konturów,kształtów,kolorystykę,strukturęlubmateriałwytworuorazprzezjegoornamentację.„Wyglądczegośtozespółcechstanowiącychotym,jaktocoś,tarzeczwygląda,awyglądaćtoposiadaćokreślonecechy,dziękiktórymsprawiasięokreślonewrażenie”.„Niebudziwątpliwości,żewewzorzeprzemysłowymchronionymożebyćtylkoaspektze-wnętrznyproduktu”5

Przepisyzawytwóruważająkażdyprzedmiotwytworzonywsposóbprzemysłowylubrzemieślniczy,obejmującywszczególnościopakowanie,symbolegraficzneorazkrojepismatypograficznego,zwyłączeniemprogramówkomputerowych. Od wzoru przemysłowego wymaga się także nowości polegającej na tym, że przeddniemzgłoszeniagodoochronywjakimkolwiekurzędziepatentowym,niezostałpublicznieudostępnionyidentycznywzór.Zaidentycznywzóruważasiętaki,któryróżnisięodzgłasza-negowzoru,jedynienieistotnymiszczegółami. Ochronęwzoruprzemysłowegopoświadczaprawoz rejestracji a jegoochronamożetrwać25lat.Całyokresochronypodzielonyjestnapięcioletnieokresyochronne6.

4 Dz.U.z2003nr119poz.1117–Art.94,95965 „Prawo własności przemysłowej. Komentarz” dr Piotr Kostański; C.H.Beck; Warszawa 2010; str 559 i 560 6 Dz.U. z 2003 nr 119 poz. 1117 - Art.102, 105

9

1.4. Topografia układu scalonego

Następnymprojektemwynalazczymjesttopografiaukładuscalonego,przezktórąnależyrozumiećrozwiązaniepolegającenaprzestrzennym,wyrażonymwdowolnysposób,rozpla-nowaniuelementów,zktórychconajmniejjedenjestelementemaktywnym,orazwszystkichlubczęścipołączeńukładuscalonego.Przezukładscalonyrozumiesięjedno-lubwielowar-stwowywytwórprzestrzenny,utworzonyzelementówzmateriałupółprzewodnikowegotwo-rzącegociągłąwarstwę, ichwzajemnychpołączeńprzewodzących iobszarówizolujących,nierozdzielnezesobąsprzężonych,wceluspełnianiafunkcjielektronicznych. Topografiamusibyćoryginalna,azatakąsięjąuważa,jeżelijestwynikiempracyinte-lektualnejtwórcyiniejestpowszechnieznanawchwilijejpowstania7.

1.5. Projekt racjonalizatorski

Iostatnimprzedmiotemregulowanymustawowojestrozwiązaniewpostaciprojektura-cjonalizatorskiego.Przedsiębiorcamatutajogromnąswobodę,bozaprojektracjonalizatorskimożebyćuznanekażderozwiązanie,nawetorganizacyjneiprogramkomputerowy.Uznanierozwiązania za projekt racjonalizatorski jestwyłączone ustawowo,w sytuacji, gdy przed-stawionerozwiązaniejestwynalazkiempodlegającymopatentowaniu,wzoremużytkowym,wzoremprzemysłowymlubtopografiąukładuscalonego8. Takdużadowolnośćnieoznaczajednak,żerozwiązanieniewykazującesiętwórczościąpowinnobyćuznanezaprojektracjonalizatorski. Mając na względzie, brak wyraźnej definicji projektu racjonalizatorskiegow prawiewłasnościprzemysłowej,wtymmiejscuomówionezostanąwymogi,codotegoprzedmiotu„wspomnianego”wtejżeustawie,opartenawieloletniejpraktyceiorzecznictwie. Różnorodnekwestiezwiązanezprojektamiracjonalizatorskimisąopisanebardzoszcze-gółoworównieżdlatego,żetychjestnajwięcejizawszebyłowieledyskusjinaichtemat. „Worzecznictwieprzyjmujesię,żeprojektracjonalizatorskitorozwiązanieniebędącewynalazkiem,polegającenajczęściejnausprawnieniurozwiązańznanychpowszechniewe-długświatowegostanutechnikiidostosowaniemichdopotrzebkonkretnegozakładu.Twór-czycharakterrozwiązaniaobjętegoprojektemracjonalizatorskimpowinienbyćpojmowanyjakowniesieniepewnejmiarypostępudozakładowegostanutechniki” Każdyzprzedsiębiorcówdecydującsięnaprzyjmowanieprojektówracjonalizatorskichautonomiczniedecyduje,jakierozwiązaniebędzieuznawałzaprojektracjonalizatorski”9

Zatemjakwspomnianowcześniej,projektemracjonalizatorskimmożebyćdowolneroz-wiązanie.Jeśliwięcprzedsiębiorcauznazaprojektracjonalizatorski,rozwiązaniawyłączone zochronypatentowej,toniebędziemożnapodważyćjegodecyzji. Najczęściejjednakbędąisątorozwiązaniaocharakterze: –technicznym –organizacyjnym

7 Dz.U.z2003nr119poz.1117–Art.196,2208 Dz.U.z2003nr119poz.1117art.7.1.29 „Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz”drPiotrKostański;C.H.Beck;Warszawa2010;str.42i43

10

–techniczno-organizacyjnym –luborganizacyjno-technicznym. Z tychwymienionych,można uznać, że cechywynalazku,wzoru użytkowegomogąmiećprojektymającecharakter technicznyi tylkotemogąbyć,ewentualnie,przedmiotemzgłoszeniadoochronywurzędziepatentowym. Dobrzetreśćterminu„projektracjonalizatorski”oddawałajegodefinicjawpoprzedniejustawie,aokreślająca,iż„projektemracjonalizatorskimjestmogącenadawaćsiędostoso-waniawjednostcegospodarkiuspołecznionej(dziśwpodmiociegospodarczym)rozwiązanie ocharakterzetechnicznymlubtechniczno-organizacyjnym,niebędącewynalazkiemlubwzo-remużytkowym,awszczególnościrozwiązaniedotyczące:a)maszyn,urządzeńiwyrobów,b)sposobówwytwarzania,c)sposobówpomiaruikontrolid)ulepszeńlubuzupełnieńmaszyn,urządzeńiwyrobów,sposobówwytwarzaniaorazspo-

sobówpomiaruikontroli,zwłaszcza,jeżeliumożliwiaonozwiększeniewydajnościpra-cylubpełniejszewykorzystaniaśrodkówpracybądźteżprzynosiefektywdziedziniebezpieczeństwaihigienypracylubochronnynaturalnegośrodowiskaczłowieka”

Idalej,„projektracjonalizatorskiuważasięzanowy,jeżeliwjednostcegospodarkiuspo-łecznionej,wktórejzostałzgłoszony,niebyłuprzedniozgłoszonyprzezinnąosobęlubniebyłstosowany,alboniebyłzamieszczonywplanachtejjednostkilubpoleconydostosowaniaprzez jednostkę nadrzędną zewskazaniem jego istoty i sposobu rozwiązania zagadnienia.Projektracjonalizatorskimożepolegaćnatwórczymprzystosowaniuznanegorozwiązaniadopotrzebjednostkigospodarkiuspołecznionej”10

Tutajnależałobyustalićgranicetejnowości,bowiemobecnaustawapomijajejdefinicjęnapotrzeby racjonalizacjipozostawiającw tejmierze„wolną rękę”przedsiębiorcom. Idącśladem„historycznym”,śmiałomożnauznać,żeidziśprowadzącdziałalnośćinnowacyjnąmożnaprzyjąć,żechodzitutajotzw..„nowośćlokalną”,tojestograniczonądoskaliprzed-siębiorstwagdzieprojektsiępojawia. „Ogólniemożna powiedzieć, że projekt racjonalizatorski jestw danymprzedsiębior-stwienowy,jeżeliniejestznanyprzedsiębiorcy.(…)Takasytuacjazachodzi,jeżeliprojektniebyłwtymprzedsiębiorstwiewcześniejstosowany,anizgłoszonyprzezinnąosobę”.Możnatakżemówićonowości,jeżeli„projektniebyłzamieszczonywplanachtejjednostkianiniebyłpoleconydostosowaniaprzezjednostkęnadrzędnązewskazaniemjegoistotyisposoburozwiązaniazagadnienia”11

Niewidzężadnychprzeszkódwykorzystaniatejdefinicjiwregulaminachwynalazczychwdobiegospodarkiskomercjalizowanej.Tymbardziej,żetoprzedsiębiorcamamożliwośćustalenia definicji projektu racjonalizatorskiego zgodnie z potrzebami swego przedsiębior-stwa.Tadanamożliwośćbudowaniawłasnejdefinicjijestbardzocennaipolecamją,bopo-zwalaonanadokładneukierunkowanierozwiązańrozwiązującychtrudnezagadnieniatech-nicznewłasnegopodwórka. Zastanówmysię,więc,jakieprojektysąrozwiązaniamiocharakterzetechnicznym. Termin„rozwiązanieocharakterzetechnicznym”mabardzoszerokizakresiobejmujerównieżrozwiązaniazagadnieńpozatechnicznychosiąganezapomocąśrodkówczyteżme-

10 Ustawaowynalazczościzdnia19.10.1972,Dz.U.z1972,Nr43,poz.272,§79i8011 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.40

11

todtechnicznych. Encyklopedycznadefinicjatechnikiokreślająjakodziedzinęludzkiejdziałalności,któ-rejcelemjestopartenawiedzy(napodstawachnaukowych)produkowanierzeczyiwywoły-waniezjawiskniewystępującychwprzyrodzieorazprzekształcaniewytworówprzyrody. Inna,równieżencyklopedycznadefinicjatwierdzi,żejesttocałokształtśrodkówiczyn-nościwchodzącychwzakresdziałalnościludzkiejzwiązanejzwytwarzaniemdóbrmaterial-nych,atakżeregułyposługiwaniasięnimiawięcoczywiściejestściślezwiązanazproduk-cją. Naużytekcodziennejpraktykimożna,więcuznać,żerozwiązanieocharakterzetech-nicznymtojedenlubwięcej(zespół)środkówtechnicznychrozwiązującychokreślonysamo-istny,całkowitylubcząstkowy,problemwsferzeoddziaływanianamaterię. Najogólniejrozwiązanieocharakterzetechnicznymmożedotyczyć: –rozwiązańwsferzesposobówpostępowania(np.,sposobywytwarzania,procesytech-nologiczne,sposobypomiarówikontroliitd.), –rozwiązańwsferzekonstrukcji(np.,urządzenia,maszyny,elementykonstrukcyjnebę-dąceczęściącałości,elementybudowlane,budowle,układyelektryczne,elektroniczneitd.). Terminrozwiązanieocharakterzeorganizacyjnymzostałowprowadzonezmianąprawawynalazczegow1984roku.Takżeidziśrozwiązaniaotakimcharakterzemogąokazaćsięprzydatnewkażdymprzedsiębiorstwie Ówczesnyprzepisdefiniowałtopojęciewtymkierunku,żeobejmujeonorozwiązaniadotycząceorganizacji pracywzakresie stanowiskpracy alboprzepływumateriałów iwy-robóworaz świadczenieusługmaterialnych i ichobsługi.Warunkiemuznania tego rodza-ju rozwiązania za rozwiązanie o charakterze organizacyjnymbyłamożliwość zwiększeniawydajnościpracylubpełniejszewykorzystanieśrodkówpracybądźteżuzyskaniaefektów wdziedziniebezpieczeństwaihigienypracylubochronyśrodowiska. Warunki,októrychmowawyżejniemusiałybyćłączne.Napewnojednakprojektracjo-nalizatorskiocharakterzeorganizacyjnymangażuje: –człowiekajakopodmiotświadczącypracę –przedmiotpracy,tojestsurowceipółfabrykatystającesięwtokuprodukcjialbowy-robamifinalnymialbopółfabrykatamidlainnychpodmiotów – środki pracy, to jestmateriały pomocnicze, jak np. energia,maszyny i urządzenia,budowleitd. Niemożnabyłojednakuznaćzaprojektracjonalizatorskirozwiązańocharakterzeorga-nizacyjnymdotyczącymkierowaniaizarządzaniapodmiotamigospodarczymi,instytucjamiitp. Terminrozwiązanieocharakterzetechniczno-organizacyjnymwymagaimmanentnościsprzężeniarozwiązaniatechnicznegozrozwiązaniemorganizacyjnymawięctrzebaprzyjąćkonsekwentnieniepodzielnośćefektówtakiegoprojektunaefekttechnicznyiefektorganiza-cyjny.Spójnośćtakiegorozwiązaniarzutujeautomatycznienaspójnośćefektu–jakozjawi-skawtórnegowzględemrozwiązania.Takicharakterprojektuwskazuje,żedlazastosowaniaokreślonychśrodkówtechnicznychkoniecznesąposunięciaorganizacyjne,bobeznichroz-wiązanieniebędziemożliwedorealizacji. Inaczej mówiąc, „w tego rodzaju projektach pewnym propozycjom technicznym, wszczególnościpropozycjommającymnaceluusprawnienieprocesówwytwarzaniawyro-

12

bówbądźsposobówświadczeniausług,towarzysząokreślonezmianyorganizacyjne,całośćzaśprzyczyniasięwspólniedopowstaniabądźzwiększeniaefektówekonomicznychlubspo-łecznych,jakiedajewykorzystanietychpropozycji.”12

Wprojektach organizacyjno-technicznych środek ciężkości użytych środkówprzesu-nięty jest na zmianęorganizacji procesówwytwarzania lub świadczenia usług.O cechachtechnicznychświadcząśrodkitechniczneużytedowprowadzeniazmianorganizacyjnych. Klasycznymprzykłademtegotypuprojektówsądzisiajrozwiązaniazzakresuinforma-tycznychsystemówzarządzania Praktyka a nawet orzecznictwowskazuje, że projektem racjonalizatorskimmożebyćprawiekażde rozwiązanie.Czy zaprojekt racjonalizatorski zostanieuznaneodkrycie, teo-rianaukowaczyteżmetodamatematycznaalbowytwórocharakterzejedynieestetycznymalboteżplan,zasadaimetodydotyczącedziałalnościumysłowejlubgospodarczejorazgierczy nawet wytwory, których niemożliwość wykorzystaniamoże być wykazana w świetlepowszechnieprzyjętychiuznanychzasadnaukianawetprzedstawieniainformacjiwedługprawawłasnościprzemysłowejniemogącebyćwynalazkiem,oceniprzedsiębiorca,uktóregotakiprojektzostaniezgłoszony.Niemażadnegośrodkaprawnego,któryzabronimuuznaniapowyższychprojektówzaprojektracjonalizatorski–pozawłasnąwiedzą·iocenąrzeczywi-stości.

2. Jak rozumie się twórczość?

Wdefinicjachokreślającychprojektywynalazczeprzejawiasięwspólnadlanichwszyst-kichcecha–jestnią„twórczość”.Konsekwentnieten,ktowymyśliłprojektbędącyprojek-temwynalazczymnazywanyjesttwórcą. Pokrótcepostaramsięprzybliżyćjaknależyrozumiećobateterminy. Bezdyskusyjnie,cechatajestwarunkiemsinequanonrozwiązańocenionychjakowy-nalazek,wzórużytkowy,wzórprzemysłowyczytopografiaukładuscalonego. Tak,jakteprzedmiotyochronyznaneprawuwłasnościprzemysłowej,równieżprojektracjonalizatorskimusicechowaćsiętwórczościąinaczejmówiąckreatywnościąrozwiązaniazagadnienia.Kreatywniedziała ten,kto tworzynowe,nieistniejącewcześniej rozwiązania,dziękiswoimumiejętnościom,uzdolnieniomitwórczymmożliwościom. „Niemniejprzydatneokazujesięspostrzeżenie,iżwżadnymwypadkuprzesłankatwór-czegocharakteruniebędziemogłabyćuznanazaspełnioną,jeżelidziałanieautorapoleganawykonywaniuczynnościodtwórczych,nie łączącychsięzokreślonąkreacją.Odtwórczośćodnosićsięprzytymmożenietylkodotechnicznejrealizacjitwórczegozamysłuprojekto-dawcykonkretnegoprzedsięwzięcia,(…).Odtwórczycharakterbędąmiały(…).efektydzia-łań,wymagającychodprzeprowadzającej jeosoby sporegowysiłku intelektualnego,którypotrzebnybędzienp.dorozwiązaniatrudnegozadaniamatematycznego.Rozwiązanietoniemożezostaćokreślonejakotwórcze,ponieważzakładaonościślereglamentowanepostępo-waniemyślowe,niedozwalającerozwiązującemunadokonywaniewłasnych,kreatywnychposunięćorazścisłetrzymaniesięustalonychnaukoworegułdochodzeniadoprawidłowegowyniku”13. Tak,więcprojektracjonalizatorskimusibyćwynikiemdziałalnościtwórczej.Rozwiąza-12 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.36,3713 „Prawoautorskieiprawapokrewne”,RafałGolat,C.H.Beck,Warszawa1999,str.30,31

13

niestanowiąceprojektmusibyćdokonaneprzeztwórcę.Niewystarczysamozaproponowanezastosowania znanego rozwiązania lub rozwiązania nieznanego, jeżeli zgłaszający nie jestjegotwórcą. JednozorzeczeńUPRPuznało,„żeniemożnauznaćzaprojektracjonalizatorski(…)przeniesieniadlapotrzebj.g.u.(mój przypis – dzisiaj podmiot gospodarczy)znanegojużroz-wiązania,jeżeliniebyłożadnegowkładuwłasnejmyślitwórczejautorówtegorozwiązania iżadnejzwiązanejztymzmianykonstrukcjiodnośnegourządzenia”14. Projekty racjonalizatorskie polegają najczęściej na usprawnieniu rozwiązań znanychświatowemuanawetlokalnemustanowitechniki,alemusząonepolegaćnatwórczymprzy-stosowaniuznanegorozwiązaniadopotrzebpodmiotugospodarczego.Przystosowaniezna-negorozwiązaniamożepolegaćmiędzyinnyminajegouzupełnieniu,adaptacji,uproszcze-niu,ulepszeniualbowykorzystaniurozwiązaniadoinnegocelu. Przy ocenie charakteru twórczego zgłoszonego projektu wynalazczegomożna posił-kowaćsięmetodamistosowanymiprzyocenie„poziomuwynalazczego”,oczywiściedosto-sowanymdo skalimikro.Należy chronić się przed nadaniem rozwiązaniumiana projekturacjonalizatorskiego rozwiązaniom niewykraczającym poza normalne procesy technologiikontynuującejedynieto,cojestznaneilogicznewdotychczasowym,istniejącym,stanietech-niki.Twórczośćracjonalizatorskamapolegaćnaprzezwyciężeniutrudnościtechnicznejczyteżorganizacyjnejalbokombinacjiobu,któraistniejeaktórabezzgłoszonegorozwiązanianiezostałabypokonana. Należypamiętać,żeocenietejpodlegazgłoszonerozwiązaniejakocałośćaniejegoposzczególneelementy–jeślimożnajenatakowepodzielić.Można,bowiemprzyznaćkre-atywnośćrozwiązaniuskładającemusięzkombinacjicech,któreoddzielniefunkcjonującesą oczywiste, gdy ich połączenie ma charakter twórczy i daje nowy efekt, wykraczający wznacznysposóbponadefektstanowiącyprostąsumęefektówwywołanychprzezposzcze-gólnepołączonecechy. Jużwiadomo,żeprojektemracjonalizatorskimmożebyćprawiekażdypomysł,którymożeokazaćsięzdolnymdozgłoszeniagodoochronywurzędziepatentowym,alemożebyćtakżetylkoiwyłącznieprzedmiotemchronionymprawemautorskim. Jednymzutworówchronionychprawemautorskimsąprogramykomputerowe.Twórcaprogramukomputerowego,oprócztego,żebędzieracjonalizatoremzwszelkimiprzynależ-nymimuuprawnieniamiiobowiązkami,będzietakżemiałuprawnieniaiobowiązkiautora,podmiotuprawautorskichzapisanychwustawieoprawachautorskichipokrewnych.”15

Kryteriumprzynależnościdoprzepisówprawaautorskiego jest to,żeprojektymusząbyć utworem. „Utworami” albo „dziełami prawa autorskiego, „dziełami autorskimi” lub wskrócie‘dziełami’,określasiękażdyprzejawdziałalnościtwórczejoindywidualnymcha-rakterzeustalonywjakiejkolwiekpostaci,niezależnieodwartości,przeznaczeniaisposobuwyrażenia(art.1.ust.pr.aut,).Oznaczato,żeostatusieprawnymutworudecydująnastępująceprzesłanki:

– jestonrezultatempracyumysłowejczłowiekaTradycyjnie,wykluczasięmożliwośćstworzeniautworuprzezinnybyt,niżczłowiek.Jednakwdobiekomputeryzacjidopuszczonojakoutwórpowstaływwynikuposłu-giwaniasiękomputerem,naktórymdziękiodpowiednimprogramom,losowoawięc

14 DecyzjaKol.Orzek.z7.02.1968r./SP293/67.WUP1969,nr115 Dz.U.z2006nr90poz.631-Art.74

14

całkiemprzypadkowo,urządzeniegenerujeobraz,muzykęitp..„Odrzucasięprzytymtezę,jakobytokomputer,anieczłowiekbyłwtakimprzypadkutwórcądzieła”

–pracatamacharakterdziałalnościtwórczej,Opisanywcześniej –rezultatmaindywidualnycharakter,„Żądającodutworówtwórczegoiindywidualnegocharakteru,ustawaniewymaga,abybyłyonerezultatemdużegowysiłkuintelektualnegoiprzejawiasięwutworzewjakimśszczególnymnatężeniu.(..)Ochronazprawaautorskiegosięga,więczawszetam,gdzieindywidualnycharakter,chociażbywnajskromniejszymzakresiewystę-pujeijestdostrzegalny.(…)dlategoteżnp.katalogi,cennikianawetpewnewzory iformularzemogąbyć,jakkolwiekniezawsze,przedmiotemprawaautorskiego”

–zostałustalonywjakiejkolwiekpostaciPrzezustalenieutworurozumiesiękażdedziałanie,wwyniku,któregostajesięmoż-liwyodbiór dzieła przez inneosoby.Tak,więc, utwór powinienbyćutrwalonynajakimkolwieknośniku,np.,papier,płytaitp.”16

16 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.45,47i48)

15

3. Kto jest twórcą?

Jeśliwiemy,co to jest„twórczość, to takżenależałobyomówić,kto to jest„twórca”,bowiemprawowłasnościprzemysłowejniedefiniujepojęcia „twórca”ani „współtwórca”.Twórcąmożebyćtylkoosobafizyczna,botylkoczłowiekmożeswoimumysłemwykreowaćnowąwartośćintelektualną. Przezlatapraktyki,możnauznać,iżwykreowanotopojęcie,napotrzebyprawawyna-lazczego,określając,iż„Twórcaprojektuwynalazczegojestosobą,któradanyproblemroz-wiązaławtakisposób,żejejrozwiązaniespełniaustawowekryteriaprojektuwynalazczego,którazatemuświadomiłasobie,żepostępującwokreślonysposóbistosującokreśloneśrodkitechniczne,techniczno-organizacyjnegomożeotrzymaćokreślonyrezultat.(…)Jesttoosoba,którapodałanietylko,cozrobić,lecztakże,jaknależytozrobić.Niejestto,zatemtylkokon-cepcja–pomysłwymagającydalszegotwórczegowkładu,leczkompletnerozwiązanie,którestosując,uzyskujesięokreślonywynik”17.

Kimjest,więcwspółtwórca?Pojawiasięnamonwsytuacji,gdyrozwiązaniadokonałokilkaosób.Powstajejednakkolejnepytanie.Czykażdy,ktowspółpracowałprzydokonywa-niuinnowacyjnegorozwiązaniamaprzymiotywspółtwórcy?· Prawawynalazczewypracowałostanowisko,żeniejestwspółtwórcąosoba,któratylkopomagałaprzydokonaniuprojektu, niewspółuczestniczącw tworzeniukoncepcji nowegorozwiązania. Raczejnależyuznać,żewarunkiemuznaniadanejosobyzawspółtwórcępowinienbyćjejwkładwtenelementrozwiązania,któryjestnowy. Przedsiębiorca,niemożenegowaćautorstwalubwspółautorstwa,gdywymienioneoso-byzgodnieoświadczają,żesąwspółtwórcami.Niemożetakżerozstrzygnąćtejkwestii,jeślijużnaetapiezgłoszeniaspotkasięzesprzecznymiinformacjami,codotego,ktojestwspół-twórcą.Dajemujednaktakasytuacja,moimzdaniem,asumptdowstrzymaniaocenyzgłoszo-negoprojektu,doczasuzdecydowanegoustaleniawspółautorstwa.

4. Co znaczy, że projekt musi być rozwiązaniem

Cechąwspólnądlawszystkichprzedmiotówprawawłasnościprzemysłowejjest,to,żemusząonebyćrozwiązaniami. Orozwiązaniumożnamówićtylkowtedyjestonowytworemludzkiegoumysłu.Tak,więc rozwiązaniemusi być wynikiem kreatywności intelektualnej osoby podającej się zatwórcę–jesttowarunekkonieczny.Niejestspełniony,jeżelirozwiązanieprzyjętowgotowejpostaci,np.zcudzejdokumentacjitechnicznej(..)albo,jeżeliwprostnaśladujeono(powiela)to,conasotacza,np.sposobydziałaniaprzyrody,itp.Niewykluczajednaktwórczejinspiracjicudzymipomysłamianiobserwacjąznanychzjawisk.Pomysłzainspirowanybędzierozwią-zaniem,jeślizostanieprzystosowanydowarunkówtechnicznych,organizacyjnychprzedsię-biorstwa. Pomysłniebędzierozwiązaniem,jeśliniebędziezupełny.„Projektywynalazcze,wtymracjonalizatorskie,służącelompraktycznym,majązaspokajaćokreślonepotrzeby,np.zwięk-szaćefektywnośćprocesówwytwórczych,prowadzićdooszczędnościnakładów,poprawiać

17 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.46

16

warunkibezpieczeństwaihigienypracyitd.Zprojektemracjonalizatorskimmamy,więcdoczynieniadopierowtedy,gdyzaproponowanyprzezracjonalizatorapomysłwskazujewszyst-kieśrodkiidziałanianiezbędnedoosiągnięciategoceluipoprzezwykorzystaniego,pozwalatencelosiągnąćbezpotrzebypodejmowaniadalszychpractwórczych,przystosowawczych,adaptacyjnychitp.Stądnieuważasięzarozwiązaniepomysłówogólnych(samegotylkosfor-mułowaniaproblemuwymagającego rozwiązania czywstępnejkoncepcji rozwiązania) anijakichkolwiekinnychwynikówtwórczościintelektualnej,któreniezawierająpełnej,tzn.do-statecznieszczegółowejinstrukcji(„recepty”)skutecznegopostępowania”18.

18 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.34)

17

II. Projekt wynalazczy a przedsiębiorca

1. Jak rozumieć termin „przedsiębiorca” Jako, że opracowaniemawspomagać przedsiębiorców i termin „przedsiębiorca” jestważnym terminemwprawiewłasności przemysłowej, spróbuję przybliżyć znaczenie tegoterminu. Myślę,żedlarozwianiawątpliwościzwiązanychzezgłaszaniemprojektówdoprzedsię-biorcy,należysobieodpowiedziećnapytaniejakrozumiejątoprzepisyprawawynalazczegoorazliteraturaiorzecznictwowsprawachwynalazczości. „Odpowiedź na to pytanie w rozumieniu prawawłasności przemysłowej, jest taka,żeilekroćwustawiejestmowaoprzedsiębiorcy–rozumiesięprzeztoosobęprowadząca wcelachzarobkowychdziałalnośćwytwórczą,budowlaną,handlowąlubusługową,zwanejdalej„działalnościągospodarcząiżeprzepisyustawydotycząceprzedsiębiorcówstosujesięodpowiednio równieżdoosóbprowadzącychdziałalność innąniżgospodarcza,a takżedojednostekorganizacyjnychniemającychosobowościprawnej”19

Konkludującmusitobyćosoba: – mającaosobowośćprawnąawięcmożetobyćosobafizycznalubprawna – prowadząca„działalnośćgospodarczą”,toznaczyjejdziałalnośćmacharakterza-robkowy a ta działalność powinna polegać nawytwórczościw budownictwie, handlu lubusługach”

2. W jakich sytuacjach przedsiębiorca staje się właścicielem projektu wynalazczego

Generalnązasadą jest,ze to twórcyprzysługujeprawoprojektuwynalazczego.Jeżelijestkilkutwórców,toprawoprzysługujeimwspólnie. Wyjątkiemodtejzasadyjestsytuacja,kiedyprojektpowstałwwynikuwykonywaniaobowiązkówzestosunkupracy.Wtedy,prawodotakpowstałegoprojektuprzysługujepraco-dawcy. Stosunekpracytopojęcieuregulowanewkodeksiepracy.Powyższyzapisniewyma-ga,abypracodawcazapisałwzakresieobowiązkówdokonywanieprojektówwynalazczych.Wystarczy, abyprojektwynalazczyzostałdokonanyprzezpracownikaprzywykonywaniuinnychobowiązkówpracowniczych Jawisiętutaj,bardzoczęstoproblem,czyrzeczywiścierozwiązaniewynikazzakresuobowiązkówpracownika.Należywięc,każdorazowo,oceniać,czytwórczadziałalnośćpra-cownikaobjętajestjegoobowiązkamipracowniczymi. Wprzypadkujakichkolwiekwątpliwości,codotegofaktu,zawszewpierwszejkolej-ności należy odwołać się do dokumentów „kadrowych”. Są nimi: umowa o pracę, zakresobowiązków,wydanepoleceniapisemnego,regulaminyiukładyzbiorowe. Problempozostajeproblemem,jeśliwżadnymztychdokumentówniemadokładnie19 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.29,30

18

zakreślonychzadań.Wtedymożnasięodwołaćdoprzepisów,np.,ustawyoprawieautorskim,kodeksucywilnegoiznanychztegoostatniegowyznaczników,jakimisącelzawieranejumo-wy,zgodnyzamiarstron,ustalonezwyczajeitp. Napewno,niemożnasięsugerowaćmiejscemiczasemstworzeniadzieła,przynależno-ściśrodkówtechnicznych,którymposługiwałsięautorwtrakcietworzeniarozwiązania. Przykorzystaniuzopcjistworzeniarozwiązaniawwynikuwydanegopoleceniasłużbo-wego,musionoopiewaćnaopracowaniekonkretnegoutworu.Wiadomymjest,zepracownikzobligowanyjestdowykonywaniapoleceńsłużbowych,któredotycząpracy,jeśliniesąonesprzecznezprawemlubumowąopracę.Podstawąprzejściaprawmajątkowychnapracodaw-cębędziemiałomiejscetylkowsytuacji,gdypoleceniesłużboweskonkretyzujewcześniejzapisanyobowiązekpracowniczy.Niemożebyćprzesłankądonabyciaprawdoprojektu,faktżerozwiązanie,powstałowmiej-scupracy iwczasiegodzin,wktórychpracownik jestzobowiązanywykonywaćpracęnarzeczpracodawcy.Projektpowinienwynikaćzrealizacjizadańwobecpracodawcy,związa-nychzpowierzonymimuzadaniamidowykonania.Wszystkiete„badania”prowadzonesąjednakdopiero,jeśliumowaopracęniepozwalanajednoznaczneustaleniestanuprawnegopowstałegoutworu.Praktykawtejmateriijestraczejzaniedbana.Stronyumowyopracę,naogół,wzawieranychumowachopracę,nieodnosząsiędotakichsytuacji(zapisanychwprawiewłasnościprzemy-słowejiprawieautorskim),coczęstorodziniepotrzebnekonflikty.Dobrzebyłoby,abystronyzdałysobiesprawę,żepowszechniestosowaniazasadamilczącejformuły,niejestabsolutniewłaściwymrozwiązaniem. Równieżwłaścicielemrozwiązaniabędzieprzedsiębiorca,jeżeliprojektwynalazczypo-wstałwwynikuwykonywaniaumowycywilnej,przyczymjeślistronydokonająodmiennychzapisów,tosąonezobowiązanedodotrzymywaniazapisówumownych.Najczęściejspotyka-nąumowąbędzietutajumowaodzieło,którąnaprzykładjestumowaodokonanieprojektuwynalazczego. „Zwrot,żedodokonaniaprojektuwynalazczegomadojśćwwynikurealizacjiumowy,rozumieć należy w ten sposób, że chodzi o to, czego twórca dokona przywykonywaniuswoichobowiązkówumownych.Dlauniknięciasporów,wtegotypuumowachnależyjasnookreślićzakresobowiązkówtwórcy”20. Innąsytuacjąjeststan,gdzieprzedsiębiorca,zmocyprzepisówprawawynalazczego,będziemógłkorzystaćzprojektuwynalazczegoadotegouprawniafaktudzieleniapomocytwórcytakiegoprojektu.Korzystanietoograniczonejestjednaktylkodokorzystaniawewła-snymzakresie. Kwestiewłasności,w tymprzypadku,należyuregulowaćwumowieoudzielenie ta-kowej pomocy.Własność do projektu powstałego przy pomocy przedsiębiorcymoże byćczęściowa,tzn.przedsiębiorcaitwórcamogąbyćwspółwłaścicielamiwuzgodnionychczę-ściach. Zasadatanieprzesądza,żetwórcabędziezawszewłaścicielemprojektu,bowrzeczy-wistościnajczęściejnastępujerozdziałautorstwaprojektuodprawwłasności.Prozaicznympowodemtakiegorozdziałujestmożliwośćstosowaniaprojektuawięcjegorzeczywistegourealnienia.Tenstan,naogół,możemiećmiejscetylkowpraktyceprodukcyjnej.

20 „Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz”drPiotrKostański;C.H.Beck;Warszawa2010;str.82,83

19

Marginalniemożna tuwspomnieć,żeprzedsiębiorcamożestaćsięwłaścicielempro-jektuwynalazczegowdrodzeumowy,np.kupna,przeniesieniapraw.Możetakżedzierżawićprojektlubbyćlicencjobiorcą.

20

3. Zgłoszenie projektu wynalazczego

Kiedyiwjakichmomentachwprzedsiębiorstwiepojawiasię,którykolwiekzwcześniejopisanychprojektów? Pierwszą zmożliwości, jest sytuacja, kiedy pracownik zgłasza u swego pracodawcyprojektwynalazczy,któryprawiezawszemożemiećcechyprojekturacjonalizatorskiego,aleniekoniecznie jestwynalazkiemwzoremużytkowymlub topografiąukładuscalonego. Jesttozdarzeniezmuszająceprzedsiębiorcędookreślonychzachowań,czylidooceny tego,comuprzedstawionoipodjęcia,wkażdejsprawie,jednoznacznejdecyzji.Należypamiętać,żejedyniedecyzjapozytywnaniewymagauzasadnienia,natomiastkażdanegatywnapowinnabyćuzasadniona. Jeślitwórca,czyteżtwórcywskazują,żeprzedstawionerozwiązaniemacechy,np.wzo-ruużytkowego,możnasięznimizgodzićipodjąćkrokizmierzającedouzyskaniaochronytegorozwiązania,zgłaszającjedoochronywurzędziepatentowym,nietylkopolskim. Sytuacjabędzieprosta,dopókiniezostanąw tokudalszegopostępowaniawsprawietakiegoprojektuzgłoszoneuwagi,którejkolwiekzestron,obojętnieczyzestronyprzedsię-biorcy,czyzestronytwórców. Wjakimkolwiekpostępowaniuspornym,wywody,coktopowiedziałikiedy,zeznaniaświadkówsądowodamiomałejwadze (pomijamfakt, żemogą sięonezmieniać, czasemjakwkalejdoskopie).Najlepiej,więc,abykażdyprzedsiębiorca,wydawałteistotnedecyzjegospodarczenapiśmieipowinnyoneposiadaćwszystkieniezbędneelementy,jakiedecyzjapowinnaposiadać. Dokonfliktówmożedochodzićwprzypadku,gdyzgłoszonyprojektokazuje siębyćtylko projektem racjonalizatorskim, bo niemoże on być, zgodnie z literą prawa, przyjęty irozpatrzony,jeśliwprzedsiębiorstwieniemaregulaminuracjonalizacji. Takiimpaslikwidujeumowa,naprzykładodokonanieprojektu,przeniesienieprawadoprojektunazainteresowanegoprzedsiębiorcę.

21

4. Ocena, przyjęcie, stosowanie i wynagrodzenie za zgłoszony projekt

Pierwszymdziałaniem ze strony jednostki, do której zgłoszono projekt powinna byćjego rejestracja i dalej ocena tegoprojektupodkątem spełnieniawymogów formalnych– aprzedewszystkim–jegoprzydatnościimożliwościzastosowania. Abywiedzieć,oczymrozmawiamynależymiećwiedzę,jakieelementytakiezgłoszeniemusimieć,abydokonaćprawidłowejoceny.

4.1 Jak ma wyglądać i co zawierać zgłoszenie projektu wynalazczego?

Śmiałomożnatutajprzenieśćnalokalnygrunt,wymogistosowanewstosunkudodoku-mentacjizgłoszeniaprojektudoochronywUrzędziePatentowymRP. Każdydokumentpowinienwskazywaćadresata.Równieżprojektwynalazczyjestza-adresowany–najczęściej doprzyszłegokorzystającego.Zgłoszeniemusi ujawniać twórcę iwspółtwórcówzgłaszanegoprojektu.Sądzę,żenapoziomieprzedsiębiorstwa,współtwór-cypowinnisięoświadczyć,wjakichczęściachsąwspółautoramiprzedstawianegoprojektu.Dobrzebyłoby,abywspomnieli,czyuważająswoje rozwiązanie, jedyniezaprojekt racjo-nalizatorski,czyteż ichzdaniemmaoncechy,np.,wynalazkulubinnejkategoriiprojektuwynalazczego. Najważniejszą,moimzdaniem,częściądokumentacjizgłoszeniowejjestopisistotyroz-wiązania,którejestprojektemwynalazczym Jako,żeprojektracjonalizatorskitakżemusiwykazaćsięcechamitwórczości,wkaż-dymzgłoszeniunależywskazaćstantechniki,zktóregowywodzonejestnowatorstwoprzed-stawianegorozwiązania.Wprzypadku,gdypozostajemynapoziomieprojekturacjonalizator-skiego,ocenytwórczościdokonujeprzyjmujący.Natomiast,jeśliprzyjmującyuznazacelowezgłoszenie rozwiązania do ochronyw urzędzie patentowym, to ta cecha będzie ponowniebadanaprzezurządpatentowy. Rozwiązanie,powinnobyćopisanetak,abyfachowieczdanejdziedzinyumiałtoroz-wiązanie zastosować.Niemogą tobyć sameogólniki, bezwskazania szczegółów rozwią-zania. Powinny być opisanewszystkie elementy składające się na całość, ich powiązania,sposóbrealizacji.Jeślijesttokonieczne,tonależyzałączyćrysunki.Opispowinienbyćtaksporządzony,abymożnabyłowprostodczytaćto,coprzedstawiatwórcalubteżtwórcy,bowiadomymjesttakżewtedy,„coautormiałnamyśli”aniedokonujesiętejocenywoparciuodomysły. Pozaopisemstanutechnikiznanymautorowirozwiązania,zgłoszeniepowinnojedno-znacznieopisaćproponowanerozwiązanie. Jeślirozwiązaniedotyczykonstrukcji,toopismusiwskazaćnietylkoelementyrozwią-zania,aletakżeichsposóbpołączeń,kolejnośćzłożeniatychczęści,sposóbwspółpracy,itp.Mimo,żeustawoworysunkiniesąwymagane,toszczególniewprzypadkuurządzeń,maszynitp.orazichczęścirysunekmożewyjaśnićbardzodokładnie,ojakierozwiązaniechodzi.Rysunkiszczególniesąprzydatne,jeślirozwiązaniejesttylkoprojektemracjonalizatorskim,bomogąbyćoneprzydatnew„natychmiastowym”wykorzystaniuirealizacjiprojektualbogdykoniecznajestdokumentacjatechniczna,tomogąznacznieułatwićjejwykonanie.

22

Jeżeliprzedmiotemzgłoszeniajesttechnologia,czyliinaczejsposóbotrzymywaniapro-duktulubteżpółproduktu,tonapewnonależyopisaćskładnikikoniecznedootrzymaniategoproduktu,parametry,któremusząspełnić,np.składchemiczny,odpornośćnaróżneczynniki;mechaniczne,chemiczneitp.,kolejnośćichdozowaniaiwarunki,wjakichmająbyćdozowa-ne,np..czas,temperatura,itp. Dobrzejesttakżewskazać,jakieefekty,nietylkoekonomiczne,aletakżetechnicznelubzzakresuochronyśrodowiskaczyteżbezpieczeństwaihigienypracydajeprojektpojegorealizacji. Dlapełnościnależywskazać,jakiezałącznikistanowiączęśćzgłoszenia.Inakoniec,należypodpisaćto,cosięnapisało,bopodpiswskazujenaautora.Musitobyćpodpiswłasnoręczny. Jeżeli twórcawystępujeprzezpełnomocnika,co jest raczej rzadkimprzypadkiem,napoziomieprzedsiębiorcy,tonieodłącznączęściądokumentacjizgłoszeniowejjestpełnomoc-nictwopodpisane przezmocodawcę zwyraźnymwskazaniemmiejsca i daty.Mocodawcamusibyćwyraźnieokreślonyzimieniainazwiska,adresemzamieszkaniaijednymzoficjal-nychkodówinformacyjnych–PESELlubNIP. Pomocnymautoromprojektówwynalazczychmogąokazaćprzykładoweopisyrozwią-zańznanychprawuwłasnościprzemysłowej21.

4.2. Zasady oceny zgłoszonego projektu

Uznaniezgłoszonegorozwiązaniazaprojektwynalazczy,wiążesięnajczęściejznowy-mizadaniamifinansowymi,organizacyjnymiitechnicznymi,dlategoteżpowinnobyćbardzorozważne.Tak,więckażdezgłoszeniepowinnobyćstarannieidogłębnieprzeanalizowane. Decyzjaouznaniurozwiązania,zaprojekt–conajmniejracjonalizatorski–jestdecyzjągospodarczą,zaktórą–wprzedsiębiorstwie-odpowiadakonkretnaosobamającakompeten-cjedojejwydania. Wprzedsiębiorstwachoniedużymzatrudnieniuwszelkiekonsekwencjeponosi,prak-tyczniebiorąc,zawszewłaściciel.Nanimciążyteżocenaprojektu,wydaniestosownychde-cyzjiiwszelkieskutkizwiązanezjegorealizacją. Ocenaprojektupowinnaprzebiegaćnadwóchpoziomach. Popierwszenależysprawdzić,czymaonowszystkiewymogiregulaminowe(adresy,podpisy,informacjeotwórcy,twórcachitd.).Natympoziomienależałobysięzastanowić,czyprojektzawieraelementtwórczości,czypowstającodotegofaktuwątpliwości. Jeżeliprojektmabraki,należywezwaćzgłaszającegodoichuzupełnieniazzakreśle-niemterminuisankcjizaniespełnieniewskazanychżądań.Jeśliocenaformalnajestpozytywna,przechodzisiędoocenymerytorycznej. Tutaj należy zweryfikować niezbędny poziom twórczości racjonalizatorskiej, przyczymtakimodnośnikiem,którymmożnasięposłużyćjestkryteriumumiejętnościizdolno-ściprzeciętnegofachowcazatrudnionegowprzedsiębiorstwie,wktórymzgłoszonoocenianyprojekt. Zaproponowany test badaniaminimalnego poziomu twórczości pozwoliwyelimi-nowaćbanalneluboczywistezmianylubadaptacjerozwiązańznanychwprzedsiębiorstwie,którepowinnypowstaćwwynikuwykonywanychobowiązków.Poszlakamiprzemawiający-

21 Załączniki–9,10,11,12

23

mizatwórczymcharakteremrozwiązaniamożebyć,np.fakt,zezaskoczyłoonofachowcazokreślonejdziedzinytechniki.Kryteriumtopowinnodotyczyćkażdegobezuwzględnianiastanowiska,którezajmuje. Natympoziomienależydokonaćrównieżocenynowości(wskaliprzedsiębiorstwa),wartości technicznej i czy projekt opisujewszystkie środki niezbędne do jegowdrożenia.Jeślirozważanajestmożliwośćzgłoszenierozwiązaniadoochronypatentowej,tonależałobyzastanowićsięczybadanerozwiązaniejestnowenaznaczniewiększąskalę.Błędnąocenęwtejmierzeskorygujeurządpatentowy.Ważnymaspektemjesttakżeskutekekonomicznyzastosowaniaprojektu–czyprzyniesieonefektymająceznaczeniedlaprzedsiębiorstwaiwjakimczasie.Wpływnatenaspektocenyma,jakienakładymusząbyćponiesione,abyuzy-skaćefektymającekorzystnywpływnazyskiprzedsiębiorstwalubteżuniknięciewydawaniadotychczaswydawanychśrodkówzwiązanychnp.,zochronąśrodowiska,bezpieczeństwemihigienąpracy itp.Po takiej rzetelnejocenie, sądzę,żekażdyprzedsiębiorcabędziemógłodpowiedziećczyprojekttenjestjemuprzydatny. „Uznaniezgłoszonegoprojektuzaprojektracjonalizatorskiniepowinnobyćuzależnio-neodtego,czywprowadzaondodatkowezmianytechnologiczne.Prostotapomysłuczymałynakładpracyprzy jegodokonaniuniemogąprzemawiaćprzeciwkorozwiązaniu, bowiemniewątpliwiewzbogacaonostantechnikiwzakładzieijeśliprzynosiwymierneefekty,po-winnobyćuznanezaprojektracjonalizatorski”22.

22 Komentarzdoprawawynalazczego;St.Sołtysiński,A.Szajkowski,T.Szymanek;Wydaw-nictwoPrawnicze,Warszawa1990,str.355

24

4.3. Organy pomocnicze w procesie oceny.

Zdarzają się takieprojekty,którychniemożnaocenić jednoosobowo.Zawszemożnaopomocwoceniepoprosićinnąosobę.Możetymdoradcąbyćosobazatrudnionauprzyj-mującegoprojektlubktośzzewnątrzamożnatakżeskorzystaćnawetzpomocyinstytucjizewnętrznej.Ichopinie,najlepiej,gdybybyłsformułowanenapiśmie. Praktyczniejbyłoby,wwiększychprzedsiębiorstwach,abybyła tospecjalnakomisja,powołanaaktemwewnętrznym. W skład takiej komisji (Komisja ds.Wynalazczości)w celu zobiektywizowania opi-niiprojektówpowinnywchodzićfachowcy,ekonomiściiczłonkowiespołecznicyzwiązani zinnowacjami,np.członkowieorganizacjizajmującychsiępostępemtechnicznym,sprawamiwynalazczości i racjonalizacji.Oczywiście, najlepiej, jeżeliw przeważającej liczbie, są topracownicy,bowiemoninajlepiejznająspecyfikę,poziomtechnicznyanawetmożliwościfinansoweswegopracodawcy. Zasadąpowinnobyć, że twórcaocenianegoprojektuuczestniczywposiedzeniu, abymócwyjaśnićwszelkiewątpliwościczłonkówkomisji.Niejestobowiązkiemjegouczestnic-twowmomenciewydawaniaopinii.Należytuzaznaczyć,żeopiniakomisjijesttylkoopiniąaniedecyzją.Członkowiekomisjiniesąodpowiedzialnizawydanądecyzjęwsprawiepro-jektu.Trzebapodkreślić,żejesttotylkoorganopiniotwórczy.

4.4 Decyzja

W jakim terminiepowinnabyćwydanadecyzjaoprzyjęciuprojektu lub jegoodmo-wie? Jeślidotyczytoprojekturacjonalizatorskiego,sprawętąpowinienregulowaćregulamin.Niemanigdziezakreślonegoterminudlawydaniadecyzjiwprzypadkuwynalazków,wzorówużytkowych,itd.,Sadzę,żenajprościejbyłobywykorzystaćterminyzkodeksupostępowaniaadministracyjnego,choćbyztegopowodu,żeteterminysąnajszerzejznane. Zewzględuna ekonomiępostępowaniadecyzjapowinna takżeoprócz faktuuznaniazgłoszonegorozwiązaniazaprojekt,np.,racjonalizatorski,dotyczyć: –stosowaniaprojektu –ewentualnegozgłoszeniadoochrony –anawetsugerowaćsposóbwynagrodzenia. Oczywiściepowinnaonatakżewskazywaćtrybiśrodkiodwoławcze.Możetakbyć,żebędzieonadecyzjąostatecznąwskaliprzedsiębiorstwaabędziejąmożnatylkowzruszyćwpostępowaniusądowymwoparciuoprzepisyprawawynalazczegolubteżprawacywilnegoczyautorskiego. Datazgłoszeniarozwiązaniadourzędupatentowego„zamyka”drogęustalonąwregu-laminiewczęścidotyczącejustalaniaiwypłatywynagrodzeńchoćbyzapisybyłyidentycznewprawiewłasnościprzemysłowej,bodotyczyontylkoiwyłącznieprojektówracjonalizator-skich.

25

4.5. Korzystanie z projektu

Konsekwencjąwydanejwcześniejdecyzjibędzieetapwdrożeniaprojektu,czylipodję-cieczynnościdourealnieniaprojektu. Realizacjategoetapuwiążesięzzaangażowaniemwłasnychmocyaczasemkoniecznejestzleceniepracnazewnątrz,wczęścilubcałości. Natymetapiekoniecznymmożebyć: –opracowaniedokumentacjitechniczno-roboczej –przeprowadzenieewentualnychpróbibadań –wykonaniemodeliiprototypów –sprawdzenieprojektuwskalipółtechnicznej –iwreszcieuruchomienienormalnejprodukcjiczyteżwykorzystanieprojektuwtrakciewykonywaniausług Dobrzejesttakżedokonaćodbioruwykonanychpracisporządzićztegoodbioruproto-kół. Etapwdrażaniaprzyjętegoprojektuwynalazczegowiążesięprzedewszystkimzgro-madzenieminformacji,cododatypełnegowdrożenia,nakładówzwiązanychzwdrożeniem aniecopóźniej,jeślitomożliwe,zinwentaryzacjąnakładówiefektówstosowaniawdrożo-negoprojektu,któretosąnajczęściej,podstawądoustaleniawynagrodzeniaiuruchomieniadodatkowychgratyfikacjifinansowych,np.dlaosóbpracującychprzywdrożeniuprojektu. Teostatniewymienioneczynnościwykonywanemusząbyćtakdługo,najakdługiokresustalonowypłatywynagrodzeńzastosowanieprojektu,przyczymjeślichodziowynalazki,wzoryużytkoweitd.,należypamiętaćotym,żeustawaograniczaokreswypłatywynagrodze-niadolatpięciu. Jeśliwynagrodzenie jestpłaconezaustaloneokresykorzystaniazprojektu, tokażdykolejnyokresobliczeniowykończytakżedecyzjaoustaleniuiwypłaciewynagrodzenia. Takprzebiegaprocesoddniazgłoszeniaprojektuwynalazczegododniajegowdrożeniawnajprostszejpostaci. Najlepiej jeżeli do regulaminu są załączone formularze, które mają zastosowanie wprzedsiębiorstwiewtokupostępowaniawsprawiezgłoszonegoprojektu. Mająctonauwadze,wopracowaniuzawarto,opróczprojekturegulaminu,takżewzoryformularzymającychzastosowaniewtokupostępowaniazprojektem,projektyumów,któremogąbyćprzydatneanawetprojektrejestruzgłoszonychprojektów..

26

5. A jeśli projekt może być zgłoszony do ochrony do urzędu pa-tentowego

Niestetypraktykacodziennejdziałalnościgospodarczejniejesttakmodelowa. Proceduryniecosiękomplikują,jeśliuznano,żeprojektzostaniezgłoszonydoochronywceluuzyskaniaprawawyłącznego. Naprzedsiębiorcyjakowłaścicieluciążyobowiązekwystąpieniadourzędupatentowegozwnioskiemoudzielenieprawawyłącznegonarozwiązanie,któreonuznał,np.zawynala-zek.Dokumentacjazgłoszeniowamusibyćwykonanazgodniezobowiązującymiprzepisamizapisanymiwaktachwykonawczychdoustawyoochroniewłasnościprzemysłowej23. Jeśliniejestwstaniesporządzićjejzgodniezwymogami,toraczejpowinienskorzystaćzpomocyspecjalisty–atutajodpowiedniąwiedzęposiadarzecznikpatentowy. Innym zagadnieniem, będzie sprawa wysokości i terminów wypłaty wynagrodzeniatwórcyczyteżwspółtwórców. Jakjużwspomnianowcześniej,dotwórcówwynalazków,wzorówużytkowych,wzorówprzemysłowych,topografiiukładówscalonychniemogąbyćstosowanezasadywynagradza-niaustalonewregulaminachwynalazczościajedyniezapisyprawawłasnościprzemysłowej,choćbyzapisywtymżeregulaminiebyłyoneidentycznejakwustawie–jakjużwspomnia-no. Właściciel,w tymprzypadku, po zastosowaniu niemoże stosować przepisówowy-nagrodzeniu, w stosunku do twórcy lub współtwórców projektu zgłoszonego do ochrony wurzędziepatentowym.Zobowiązany jest stosowaćprzepisyprawawłasnościprzemysło-wej. Pozytywnadecyzjaurzędupatentowego„ustawia”jegowłaścicielawsytuacjimonopo-listy,bowiemchronionerozwiązaniejestskładnikiemjegomajątkuiniktniemożezniegokorzystaćbez jegozgodyakażdenaruszenie jegowłasnościmożebyćpodstawąroszczeńwyartykułowanychwstosownympostępowaniusądowym.

23 Dz.U.z2001r.nr102,poz.1119–§4,6(zpóźniejszymizmianami)

27

III. Obowiązki przedsiębiorcy w stosunku do twórców projektów wynalazczych

Zanimprzytoczęzapisyustawowe,tochcępoinformować,że„Ten,komuinnaosoba(np. pracodawca) bezpodstawnie zabrania podejmowania lub prowadzenia działalności ra-cjonalizatorskiejalbojąutrudniawsposóbprowadzącydonaruszeniadóbrosobistych,możeskorzystaćześrodkówprawnych,jakiekodekscywilnyustanawiadoochronytychdóbr”24

Tak,więcinnowatoromsłużyprawodoprowadzenieswojejpracynadswoimiinnowa-cyjnymiprojektami,atakimiprzecieżsąprojektywynalazcze. Nieoznaczatojednak,żetadziałalnośćmabyćważniejszaodinnychdziałańimożebyćwykonywanabez jakichkolwiekograniczeń, szczególniewukładziepracownik–pra-codawca.Pracodawca,bowiemmożewymagać,wpierwszejkolejności,wykonania zadańwynikającychzumowyopracęizakresuobowiązków.Działalnośćinnowacyjnarównieżniemożenaruszaćobowiązującychwprzedsiębiorstwieregulaminówiporządkupracyatakżezasadwspółżyciaspołecznego. Twórcaprojektuwynalazczego,wprawieochronywłasnościprzemysłowej,jakoswojeuprawnieniamazapisaneprawasformułowanetak:„Nawarunkachokreślonychwustawietwórcywynalazku,wzoruużytkowego,wzoruprze-mysłowegooraztopografiiukładuscalonegoprzysługuje: 1)uzyskaniepatentu,prawaochronnegoalboprawazrejestracji; 2)wynagrodzenia 3)wymienianiagojakotwórcywopisach,rejestrach. Twórcaprojekturacjonalizatorskiegoprzyjętegoprzezprzedsiębiorcędowykorzystaniamaprawodowynagrodzeniaokreślonegowregulaminie(..)obowiązującymwdniuzgłosze-niaprojektu,chyba,żewydanypóźniejregulaminjestdlatwórcykorzystniejszy. Przepisyte(..)stosujesiętakżedowspółtwórcy”25

Przejdźmy,więcdoomówieniauprawnieńwymienionychwcytowanymprzepisie. Przyjmujączgłoszenie,wktórymtwórcalubwspółtwórcazaznaczył,żejegozdaniem,zgłoszonerozwiązanienadajesiędoochronypatentowej,przyjmującyprzedsiębiorcapowi-niensiędotegoustosunkować. Jeślistwierdzi,żezgadzasięzpropozycjązgłaszającegoawwydanejdecyzjitegofaktunieujawni,aledokonazgłoszeniawceluuzyskaniaochronysprawębędziemożnauznaćzazałatwioną. Bardziej skomplikowanąokazuje siębyć sytuacja, gdyprzedsiębiorcanie zgadza się zoświadczeniemzgłaszającegolubzgadzasię,alezinnychpowodówniejestwcalezaintere-sowanyochronąpatentowąrzeczonegorozwiązania. Wwydanejprzezsiebiedecyzjimusiuzasadnićswojestanowiskoawięcwyjaśnićfor-malneimerytorycznepodstawyswegostanowiska.Bowiemodmowaubieganiasięoochro-nę,otwieradrogętwórcydozgłoszeniaswegorozwiązaniadoochrony. Występujączinformacjamioprojekcieracjonalizatorskim,przedsiębiorcamusiwska-zaćjegoautora.Niemożnapomijaćmilczeniemnazwiskatwórcyczyteżwspółtwórców.Do-24 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.84i8525 Dz.U.z2003nr119poz.1117-Art.8

28

tyczytozarównoróżnorodnychdokumentówwewnątrzprzedsiębiorstwajakinazewnątrz. Sądzę,żejednaknajważniejszymuprawnieniemtwórcylubwspółtwórcówprojektuwynalazczegojestprawodowynagrodzenia,przyczymwtymopracowaniuniemamowy osposobachustalaniategowynagrodzenia,pozapewnymiogólnymiwskazaniami. Podmiotemzobowiązanymdowpłatywynagrodzeniajestprzedsiębiorca.Wynagrodze-nieodprzedsiębiorcyprzysługujetwórcy(azatemosobiefizycznej,któradokonałarozwiąza-nia)wnastępującychprzypadkach

1)jeżeliprzedmiotemprawwyłącznychjest–tenprzedsiębiorca,uktóregoprojektpowstałwwynikuwykonywaniaobowiązkówzestosunkupracy,

–wwynikurealizacjiinnejumowy(np.odziełojakąjestumowadokonanieprojektuwynalazczegoitd.)

2)jeżeliprzedsiębiorcyprzysługujeprawokorzystaniazrozwiązaniazuwaginato,żeudzieliłonpomocy,bezktórejniedoszłobydodokonaniaprojektuwynalazczego

3)jeżelitwórcaprzeniósłnaprzedsiębiorcęswojeprawadorozwiązania(odpłatnielubnieodpłatnie),czyliprzedsiębiorcastałsięwłaścicielemwspomnianegorozwiązania ijużtunależyzaznaczyć,żeumowatakamusimiećformępisemną.

„Należypodkreślić, żewskazanykrągpodmiotówzobowiązanychdowypłatywyna-grodzenia twórcymacharakter zamknięty.W szczególności innepodmiotykorzystające–legalnie lubnielegalnie–zchronionych rozwiązańnie sązobowiązanedospełniania tegoświadczenia”26

Owysokościwynagrodzeniaprzepismówi,że jeżeli stronynieuzgodniływysokościwynagrodzenia, to przedsiębiorca korzystający z projektu wynalazczego, musi je ustalić wsłusznejproporcjidoswoichkorzyścizuwzględnieniemokoliczności,wjakichprojektpo-wstał,awszczególnościdozakresuudzielonejpomocyprzydokonaniuprojektuorazzakresuobowiązkówpracowniczychtwórcy. Wprzypadkubrakuinnychustaleńumownych,wspomnianewynagrodzeniewypłacasięwcałości,najpóźniejwciągudwóchmiesięcypoupływierokuoddniauzyskaniapierw-szychkorzyścizprojektuwynalazczego,lubwczęściach,wciągudwóchmiesięcypoupły-wiekażdegorokuoduzyskaniatychkorzyści,jednakniedłużejniżprzez5lat. Możezdarzyćsiętak,żekorzyściosiągniętewwynikuzastosowaniaprojektuznacznieprzewyższąte,odprzyjętychzapodstawędoustaleniawypłaconegowynagrodzenia,wtedynależysięliczyć,żejużwypłaconewynagrodzeniebędziemusiałobyćpodwyższone27. „Odnośniedowynagrodzenia,jakieprzysługujetwórcyprojekturacjonalizatorskiego,ustawodawca przyjął konstrukcję korzystną dla twórcy, otóż jego wynagrodzeniema byćustalaneiwypłacanewedługregulaminunajkorzystniejszegodlatwórcy.(..)Korzystnośćre-gulaminunależyoceniaćbiorącpoduwagęwysokośćwynagrodzenia,zasadyjegoobliczaniaiwypłaty.”28

Można,więcuznać, żewynagrodzenieokreślonew regulaminiemożebyćokreśloneabstrakcyjnie,choćniesądzę,abyktórykolwiekzprzedsiębiorcównieodniósłgodopewnychzrelatywizowanychczynników.

26 „Prawo patentowe”; Michał du Vall; Oficyna Wolters Kluwer; Warszawa 2008; str. 217, 21827 Dz.U.z2003nr119poz.1117-Art.22,2328 „Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz”drPiotrKostański;C.H.Beck;Warszawa2010;str.52

29

Kierunkiemkutemumożebyćzapisustawowy,odnoszącysiędosłusznejproporcjidouzyskanychkorzyści. Ponieważuregulowaniadotycząceracjonalizacjileżąwyłączniewgestiiprzedsiębiorcy,możeontakżewyłączyćniektórychtwórcówzwynagrodzeńzawykorzystaneprojektyracjo-nalizatorskie.Kryteriategowyłącznieustalaprzedsiębiorca. Jakiemogąbyćpowodyewentualnegowyłączenianiektórychosóbzwynagrodzenia?Przesłankąwyłączającąprawotwórcyprojekturacjonalizatorskiegomożebyćwięź,jakaza-chodzimiędzydokonaniemprojektuarodzajemwykonywanejpracy,któramożemiećmiej-scetylkowramachstosunkupracymiędzytwórcąprojektuaprzedsiębiorcą. Napewnowżadnymprzypadkutakichwyłączeńniemożnastosowaćwstosunkudotwórców wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, topografii układówscalonych. Jakwspomniano,prawatwórcyprojektówwynalazczychbędącychprzedmiotemochro-nysądość jasnosformułowaneo tyleprawa racjonalizatora,nie tylko te,októrychmówiustawa, powinien określić regulamin w sprawie projektów racjonalizatorskich. Chodzi tuzwłaszczaotakiesprawyjak,współpracatwórcyzprzedsiębiorcąwfazieocenyjegopro-jektu,udziałuzgłaszającegowewszelkichpróbachibadaniachnadprojektem,jegoprawadoterminowegowydawaniastosownychdecyzjiatakżekorzystaniazinnychgratyfikacjifinan-sowychprzewidzianychzadziałalnośćwynalazczą-oczywiściewprzypadkuichuruchomie-niaprzezprzedsiębiorcę.Możliwośćkorzystaniaztychuprawnieńzależnajestodzapisówregulaminowych.

30

IV. Obowiązki twórcy w stosunku do przyjmującego projekt

Problememjestto,żeprzepisyprawanieformułują,jakieobowiązkiciążąnawynalazcyczyteżracjonalizatorze,choćnieoznaczato,żeichniemożnawyartykułować. Swojeuprawnieniaprzedsiębiorcazawszemożewyegzekwowaćstosującsiędoumowyzawartej zwynalazcączy też racjonalizatorem.Tak samozapisy regulaminupozwalająnaskutecznąegzekucjęwłaściwychzachowańtwórcówprojektówwynalazczych. Jeżeliwykonawcaniewykonujewterminiezobowiązaniazumowywzajemnej(adota-kichwwiększościnależąumowywsprawachprojektówwynalazczych)przedsiębiorcamożewyznaczyćdodatkowytermindospełnieniaświadczenia,zzagrożeniemodstąpieniaodumo-wy.Możetakżeodstąpićodumowy Oczywiście,jeśliprzedsiębiorcawwynikuniesolidnościiniesumiennościracjonalizato-raponiesieszkodę,możetakżedochodzićnaprawieniatejszkody. Twórcaprojektuwynalazczegomusiliczyćsiętakżezezwrotemjużotrzymanegowy-nagrodzenia,jeżelibyłoonenienależne,awięcnadmierne,czypozostającewniesłusznejpro-porcjiwstosunkudokorzyściprzedsiębiorcy.Sytuacjatakawpraktycemożesięzdarzyć,bonajczęściejwynagrodzenieobliczanejestnapodstawieprzewidywanychefektów.Podstawązwrotuwynagrodzeniasąprzepisyobezpodstawnymwzbogaceniu29. Sądzę,żetaregułamożemiećtakżezastosowaniewstosunkudoracjonalizatora,przyczymmusibyćonazapisanawregulaminie. Wtymmiejscunależałobywspomniećtakżeoobowiązkach„przyszłychracjonalizato-rów”,tojestoosobach,zktórymizawartoumowęodokonanieprojektuwynalazczegolubktóresamorzutnierozpoczęłypracenaddokonaniemprojektu. Odmomentu,kiedyzostałyrozpoczęteteprace,osobajewykonującajestpodmiotemprawa płynących zwewnątrzzakładowych uregulowań jak i powszechnie obowiązującychźródełprawa. Jeślipodstawąpracjestumowa,towszystkieprawaiobowiązkiregulujeumowa.Jeślicośwniejzostaniepominięte,tozastosowaniebędąmiećprzepisykodeksucywilnego. Pracanadprojektemmożewiązaćsięzdostępemosobypracującejnadnimdotajem-nicypaństwowej i służbowej.Naosobie tej ciąży,więcobowiązekzachowania tajemnicy.Przepisyustalają,iż:– tajemnicapaństwowa– jest informacjąokreślonąwwykazie rodzajówinformacji stano-wiącychzałączniknr1doustawy,którejnieuprawnioneujawnieniemożespowodowaćistot-nezagrożeniedlapodstawowychinteresówRzeczpospolitejPolskiejdotyczącychporządkupublicznego,obronności,bezpieczeństwa,stosunkówmiędzynarodowychlubgospodarczychpaństwa;–tajemnicasłużbowa–jestinformacjąniejawnąniebędącątajemnicąpaństwową,uzyskanąwzwiązkuzczynnościami służbowymialbowykonywaniempraczleconych,którejujaw-nieniemogłobynarazićnaszkodęinterespaństwa,interespublicznylubprawniechronionyinteresobywatelialbojednostkiorganizacyjnej30.

29 Dz.U.1964r..nr16poz..93zpóźniejszymizmianami-Art.40530 Ustawaoochronieinformacja–Dz.U.z2005,nr196,poz.1631orazArt.100Kodeksupracy-Dz.U.98.21.94j.t.

31

Prawieidentycznietozagadnienierozwiązujeustawaozwalczaniunieuczciwejkonku-rencji. Dobrzebyłoby,abywstosownychregulacjachwewnątrzzakładowychnaosobypracu-jącenadprojektamiwynalazczyminałożyćobowiązekinformowaniaopodjęciutakichprac. Skutkiemdokonaniaprojektuwynalazczegoprzezpracownikaalbonapodstawieumo-wycywilnoprawnejistniejeobowiązekzgłoszeniaprojektuuprzedsiębiorcyapodstawątutajsąregulacjewewnątrzzakładoweizawartaumowa.

32

V. Regulamin w sprawie projektów racjonalizatorskich

Prawo„wynalazcze”proponujerozwiązanie,którewskazujenapewienmodelracjonali-zacji,opartynazłożeniu,żedziałalnośćtapowinnabyćodpowiedniozorganizowana,takabywyeliminowaćnieporozumienia,któremogąpowstaćmiędzyprzedsiębiorcąapracownika-mi. Jeślibowiemracjonalizacjamaspełnićswójcel,tomusibyćtakzorganizowanaabyjejefektembyłowyraźnesprzężeniepomiędzydochodamiprzedsiębiorcy ikorzyściami tych,którzy tedochodygenerują.Zaletąpropozycjiustawodawcy jestprostotamodelubezbra-ku ingerencjiwszczegóły,zpozostawieniemswobodyuregulowania tychzagadnieńprzezprzedsiębiorcę.Rolętąmożespełnićswegorodzajuumowapomiędzyprzedsiębiorcąapraco-biorcami,którąbędzieregulaminustalającyzasadyrozpatrywaniaprojektówwynalazczych. Regulaminwsprawachprojektówracjonalizatorskichjestaktemprawnymregulującymstosunkijedyniewpodmiocie,którygowydał.Oczywistymjest,żejakowydanynapodsta-wiedelegacjizprawawłasnościprzemysłowejmusibyćzniązgodnyjakrównieżzinnymiaktamiprawnymiwyższejrangi. Opróczuregulowańczystoprawnychpowinientakżebyć„instrukcją”,codotokupostę-powania,zarównodlaracjonalizatorajakiprzedsiębiorcy. „Uprawnionymdowydaniaregulaminujestprzedsiębiorca.Wpraktyceoznaczatoor-ganlubosobę,doktórychkompetencjinależywydawanieaktówzakładowych.”31

Zrozumiałymjest,żeregulaminwprzedsiębiorstwiedużym,będziemocnorozbu-dowanyajegopodstawyprawnemusząodnosićponadtosiędoustawo: –przedsiębiorstwachpaństwowych –samorządachzałogiprzedsiębiorstwapaństwowego. Najlepiejjest,jeżeliwszystkiezałącznikidoregulaminu–wzoryformularzy–stanowiącałośćijakocałośćobowiązują.Stąd,wtymżeopracowaniuzaprojektowanoformularze,któ-remogąokazaćsięprzydatnewsprawachzzakresuwynalazczości32. Regulaminpowinienbyćwtakiejformie,abykażdy,wkażdejchwilimógłsięznimzapoznać.Dobrzejest,abyzanimzostanieuchwalonybyłskonsultowanyiuzyskałakceptacjęstronzainteresowanych. Regulamin,jakkażdyaktprawny,powinienspełniaćwymogi,jakieustawowosąsta-wianetakimaktom. Abyregulaminwsprawachprojektówwynalazczychwłaściwiespełniałswojąrolępo-winien: –przytoczyćprzepisynapodstawie,którychzostałutworzonyiuchwalony, –jednoznaczniewskazywaćorganyczyteżosoby(wmniejszychprzedsiębiorstwach)mającekompetencjeimożliwośćskładaniaoświadczeńwoliiwydawaniadecyzji, –określaćkomórkiorganizacyjneczytylkostanowiskazwiązanezorganizacjąiprowa-dzeniemsprawdotyczącychwynalazczościiinnowacji, –podawaćdefinicjeprojektówwynalazczych, –wskazaćregułydotyczącesprawzwiązanychzwłasnościąprojektów

31 „Racjonalizacjawzakładziepracy”,AndrzejSzewc,PARP,Warszawa2007,str.5232 Załączniki–1,2,3,4,5,6,7,8

33

–regulowaćiustalaćkolejnośćposzczególnychfazpostępowaniazezgłoszonympro-jektemwynalazczym(ocena,decyzja,wdrożenie), –określaćrodzajewynagrodzeń,wskazaniepodstawwypłatytychwynagrodzeń,wska-zaniesposobówustalaniawynagrodzeńzaprojektyracjonalizatorskie(gwoliprzypomnienia-wynagrodzeniazawynalazki,wzoryużytkoweitd.niemogąbyćregulowanewregulaminie –obowiązująprzepisyprawaochronywłasnościprzemysłowej), –wskazywaćobowiązkitwórcy,współtwórcówprojektówwynalazczych –określićśrodkiodwoławcze. Podstawąobowiązywaniaregulaminujestzarządzenie,którepowinnozawierać: –jegonumeribyćdatowane –wskazaćnazwęwydającegozarządzenieiregulamin –tytuł –przepisyprawnenapodstawie,którychjestonoiregulaminwydawane –datęwejściawżyciezarządzeniairegulaminu –podpisy,pieczęcieiwskazaniezałącznika(tutajpełnanazwaregulaminuzewskaza-niemorganuwydającegoregulamin) Jeśli okazałoby się, że sporządzenie regulaminu nastręcza duże trudności, to zawszemożnazwrócićsiędoorganizacjistatutowozajmującychsięprawemwłasnościprzemysło-wej. Dlaorientacji,codomożliwościopracowaniaregulaminusamodzielnie,przedstawia-myprzykładowyminimalnyprojekt,którystworzonyzostałdlaniedużegoprzedsiębiorstwa. Sprawywynalazczościracjonalizacji,mogąbyćtakżeuregulowanewukładachzbioro-wych.Takaopcjadotyczyjednaktylkotychprzedsiębiorców,którzyjemają. Trzebazwrócićuwagę,żenawetnajlepiejopracowanyregulaminniespełniswegoza-dania, jeżeli niebędzie rozwiązańorganizacyjnychwpostaci stanowisk,którebędąodpo-wiedzialne,zaczynnościadministracyjne(rejestracjaigromadzeniedokumentacjizwiązanej zkolejnymifazamizmierzającymidorealizacjiprojektu;gromadzeniedanychi rejestracjadanych do ustalenia efektów korzystania z projektu i konsekwentnie obliczeniewynagro-dzenia i jegowypłata) oraz za decyzjewydawanew toku korzystania z projektu (decyzja oprzyjęciuprojektu,decyzjawsprawieuzyskaniaprawwyłącznych,decyzjaowynagrodze-niuijegowypłacie)przezosobymająceuprawnieniadoichwydania,czylimającewłaściwekompetencjeatakżeosób,któreoblicząstosownewynagrodzenie. Jakjużwspominanowyżejwtokuprowadzeniasprawzwiązanychz„obsługą”projek-tówwynalazczychprzydatnesąumowy,wktórychmożna,anawetnależy,dokładnieokreślićobowiązkiiuprawnieniastronzawieranejumowy.Wceluprzybliżenia,minimalnychzapi-sów,którew takichumowachpowinnysięznaleźć,opracowane„wzory”,któremogąbyćprzydatnewprzedsiębiorstwie33.

33 Załącznik–13,14,15

34

VI. Roszczenia twórcy w stosunku do korzystającego z projektu wynalazczego

Głównymroszczeniemtwórcy,takżetwórcyprojekturacjonalizatorskiego,jestroszcze-nieowypłatęwynagrodzeniaprzyznanegoustawowo. Spórowynagrodzenietoczysięprzedsądemcywilnympomiędzyprzedsiębiorcąko-rzystającymzwynalazku,wzoruużytkowego…apracownikiem,jeżeliuznaon,żewyna-grodzeniezajegoprojektjestniewłaściwieobliczone.Oczywiściepostępowanietoczysięnawniosektwórcy.„Wpostępowaniu,wktórymtwórcadochodziroszczeniaowynagrodzeniezakorzystaniezwynalazku,stosujesięodpowiednioprzepisykodeksupostępowaniacywil-nego,dotyczącepostępowaniawsprawachoroszczeniapracowników.”34

Twórcyniesązwolnieniodkosztówsądowych,bowiemuchwałaSN,wuzasadnieniutejtezyuznaje,„żeumowaopracęniemożebyćźródłemzobowiązaniapracownikadoopra-cowaniaprojektuwynalazczego,awramachobowiązkówprzewidzianychwumowieopracępracodawcaniemożeżądaćodpracownikaopracowaniaprojektuwynalazczego”.Tak,więcwedługocenySN,sprawaowynagrodzeniezaprojektwynalazczydokonanyprzezpracowni-kaniejestzwiązanazestosunkiempracy.Roszczenieowynagrodzeniazaprojektwynalazczymacharaktercywilnyiniejestroszczeniemzestosunkupracy. Wprzypadkuwspółautorstwa,każdyztwórcówmożedochodzićswojegowynagrodze-niaoddzielnieawięckażdymożewystąpićzpozwem35.

Terminprzedawnienieroszczeniaowynagrodzenieprzedawniawedługprzepisówko-deksucywilnegoatenokreślagonalat10.Roszczeniaokresowe,tutajodsetkiprzedawniająsięzupływem3lat. Twórcaprojektuwynalazczegomożeswojeroszczeniaformułowaćwpowództwieo:

–ustalenie,żesłużymuprawodowynagrodzenia-pojawićsięmoże,gdyprzedsiębiorcakwestionujeprawotwórcydowynagrodzeniaalbo,gdyspornajestwysokośćwynagro-dzenia

–zapłatęwynagrodzenia–sytuacja,gdyniedochodzidowypłatyustalonegowynagro-dzenia

–odsetki–odnieterminowejwypłatywynagrodzenia–ustaleniewysokościwynagrodzenia-·niewłaściwieustalonepodstawywynagrodzenia acozatymidzieijegowysokość

– podwyższenie wynagrodzenia – w przypadku racjonalizatora tylko wtedy, jeśli takamożliwośćprzewidzianajestwregulaminie–nieadekwatnościwynagrodzeniawsto-sunkudouzyskanychkorzyści.

Jakie sąkierunkiorzecznictwawsprawachwynagrodzeńzakorzystanie zprojektówracjonalizatorskichwskazujązałączonewyciągizkilkuorzeczeńsądowych36. Twórcaprojekturacjonalizatorskiegomożewystąpićtakżezpowództwemoustalenie,żejegoprojektjestprojektemracjonalizatorskim,awkonsekwencji–przysługująmupra-34 „Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz”drPiotrKostański;C.H.Beck;Warszawa2010;str.15335 „Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz”drPiotrKostański;C.H.Beck;Warszawa2010; str1063i106436 Załączniknr16,17,18,19

35

waracjonalizatora.Roszczenietoaktualizujesięwchwili,gdyprzedsiębiorcaodmówiłjegozgłoszeniumianaprojekturacjonalizatorskiegoiprojektzastosował,bezznaczenia,wcałościczywczęści.

36

VII. Roszczenia przedsiębiorcy w stosunku do twórcy projektu wynalazczego

Przepisymilcząnatematobowiązkówciążącychnaracjonalizatorachiwniewielkimzakresieregulująobowiązkiwynalazcywstosunkudoprzedsiębiorcy. Obowiązkiwynalazcymożnawywieśćzprzepisudotyczącegoprawdoprojektuwyna-lazczegodokonanegoprzezpracownikaalboprzypomocyprzedsiębiorcy. Nieoznaczatojednak,żeprzedsiębiorcaniemożeskorzystaćzegzekucjiobowiązkówtwórcówprojektówwynalazczych. Podstawąprawnądoegzekwowaniaobowiązkówsąprzepisykodeksucywilnegodoty-cząceodpowiedzialnościkontraktowej37. Opierającsięnawspomnianychprzepisachprzedsiębiorcamoże,międzyinnymi: –wystąpićdosąduzżądaniemupoważnieniagodowykonaniaczynnościnakosztra-cjonalizatora; –egzekwowaniazastrzeżonychnatęokolicznośćkarumownych. Jeślitwórcabyłzobowiązanydotajemnicyobejmującejniektóreinformacjekoniecznedodokonaniaczyrealizacjiprojektuategoniedotrzymał,toprzedsiębiorcamożewystąpićzroszczeniemwstosunkudotwórcy/współtwórcówzpowołaniemsięnaprzepisyustawy ozwalczaniunieuczciwejkonkurencjiizażądaćodniego,międzyinnymi:–zaniechanianiedozwolonychdziałań;–usunięciaskutkówniedozwolonychdziałań;–naprawieniawyrządzonejszkody,nazasadachogólnych.

37 Dz.U.1964r..nr16poz..93zpóźniejszymizmianami-Art.471inastępne

37

Trochę informacji o znakach towarowych

38

Wnowoczesnejgospodarcekażdypodmiotpojawiającysięnarynku,chcewyróż-nićswojetowary.Stosuje,więcróżnemetody,abybyćzauważonym. Oprócz działań reklamowo-marketingowych, najczęściej nie permanentnych,może – amoimzdaniempowinien-onswojetowaryiusługiodróżniać,znakamiodróżniającymi,odtowarówusługtegosamegorodzajupochodzącychzinnychpodmiotów. Znakiodróżniającetowarytegosamegorodzajusądobraminiematerialnymi,ponieważstanowiązwiązektowaru,usługiprzedsiębiorstwazoznaczeniami,zachodzącywświadomo-ściodbiorcytowaruczyteżusługi.Związektenwyrażasięwmyślowym,(intelektualnym)połączeniuokreślonegotowaru(usługi)przedsiębiorstwazkonkretnymoznaczeniem.Znakodróżniający, jakodobromaterialne istnieje tylkowumyśle ludzkim, a każdy egzemplarztowaruoznaczonyznakiemjestnośnikiemtegodobraniematerialnego. Znakiodróżniająceuzyskująwartośćekonomicznązuwaginarenomę,jakąsięcieszą wocenachodbiorcówtowary(usługi)zdanymoznaczeniem.Nawartośćznakuwpływawznaczącysposóbjegopowszechnośćwobrocie.Oczywiścieznakmożemiećtakżeizłąreno-mę,aleraczejotejnadziśiwtymopracowaniurozmawiaćniebędziemy. Jednymzeznakówwyróżniającychwwysokorozwiniętejgospodarce towarowej jestznaktowarowybardzoczęstookreślanypojęciem„logo”,choćniejesttopojęcierównoważnezeznakiemtowarowym.

1. Funkcje znaku

Całokształttypowychoddziaływańznakutowarowegonakonsumentówokreślasiępo-wszechniemianemfunkcjiznaku. Jakiewięcfunkcjeznakspełnia?

Funkcja pochodzenia Znakwskazujewsposóbumownylubabstrakcyjny,że towarzeznakiempochodzizprzedsiębiorstwaosobyużywającejdanegoznakubądźteżzinnegoprzedsiębiorstwazwiąza-negozpierwszymlubzezwiązkuprzedsiębiorstw. Znakwskazujewsposóbimiennynaźródłopochodzeniatowaru(usługi),gdyzawieranazwiskowłaścicielaprzedsiębiorstwaalbonazwęprzedsiębiorstwa.

Funkcja jakościowa Informacje o cechach jakościowych oznaczonego towaru przekazywane są narynku. Największeznaczeniepraktycznemaprzekazywananabywcominformacja,żewszyst-kietaksamooznaczonetowary,którepochodząztegosamegoźródła,reprezentujątensampoziomcechjakości.

Funkcja reklamowa Tawykonywanajestdopierowchwiliosiągnięciaprzezprzedsiębiorstworenomyrepre-zentowanejprzezznaktowarowy.Renomę(dobrąsławę)stanowiogółpozytywnychwyobra-żeńkonsumentówowyrobachztymznakiem. Należyjednakwiedzieć–jakjużwspomniałam-żeznakrówniedobrzemożemiećizłąsławę.Znaktowarowyjestwtedy„znakiemostrzegawczym”dlaewentualnychnabywców. Należypamiętać,żewiążekonsumentazprzedsiębiorstwem,najlepiej,jeżeliznakkoja-

39

rzonyjestzcechamipozytywnymitowarówczyteżusługkonkretnegoprzedsiębiorcy.Znaktowarowywobrociepowinienwskazywaćtylkoiwyłącznienajednegoprzedsiębiorcęijegotowar. „Z istoty znaku towarowegowynika, iż zdolnośćodróżniająca jest jegopodstawowącechą, nierozerwalnie z nim związaną a przepisy stanowią o tzw. abstrakcyjnej zdolnościodróżniającejjakichkolwiektowarówwobrocie„ „Oznaczeniepowiązaneztowaremjednegoprzedsiębiorstwa,któreniespełniakryte-riumodróżnianiatowarówtegoprzedsiębiorstwaodtowarówinnegoprzedsiębiorstwa(…)niemożebyćuważanezaznaktowarowy”38

2. Co może być znakiem towarowym?

Wydajesię,żewpierwszejkolejnościnależypoznaćdefinicjeustawoweapóźniejwy-jaśniaćponiektóreelementy–tutajte,któresąważnedlaprzedsiębiorcy. Prawowłasnościprzemysłowejustala,żeznakiemtowarowymmożebyćkażdeozna-czenie,któremożnaprzedstawićwsposóbgraficzny, jeżelioznaczenie takienadajesiędoodróżnieniatowarówjednegoprzedsiębiorstwaodtowarówinnegoprzedsiębiorstwa,możebyćnimwszczególnościwyraz,rysunek,ornament,kompozycjakolorystyczna,formaprzestrzenna,wtymformatowarulubopakowania,atakżemelodialubinnysygnałdźwię-kowy39. Znaktowarowyjestodrębnymelementemwstosunkudotowaru,którymawyróżniać.Niezawszejesttorównoznacznezfizycznąrozdzielnościątakiegooznaczeniaitowaru.Za-wszejednakodbiorcapowinienmiećmożność,conajmniejpojęciowegorozdzieleniatowaruijegooznaczenia. Oznaczenie,będąceznakiemtowarowym,musipozostawaćwfizycznymzwiązkuzpro-duktemimusijeodróżniać. Tak,więc,jakoznaktowarowymożebyćzarejestrowanekażdepostrzeganezmysłowooznaczenie,któredozwalaodróżniaćtesametowaryiusługiróżnychprzedsiębiorstw.Mogąonebyć: –znakamisłownymi, –znakamiobrazowymi, –znakamiprzestrzennymi(trójwymiarowymi), –znakamidźwiękowymi, –znakamikombinowanymi. Większośćznaków, jakwynikazmojejpraktyki, to znakikombinowanezawierającejakoelementnaczelny,słowowpołączeniuzgrafiką,przyczymczęstosłowomacharaktery-stycznelitery,kolorystykęiinneformyzdobnicze.Percepcjaichodbywasięzapomocąwzro-kuisłuchu.Donichnależąznakisłowne,sensustricte,znakiliczbowe,literoweislogany.Mieszcząsiętutajoznaczeniazjednegowyrazulubteżzłożonezkilkuwyrazów,któremogą

38 „Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz”drPiotrKostański;C.H.Beck;Warszawa2010; str.66339 Dz.U.z2003nr119poz.1117–Art.120

40

byćnowelubfantazyjnestworzonedlawyróżnieniatowarubądźusługi,jakrównieżnależącedojęzykanaturalnego,którychużycienabierafantazyjnegocharakteru.Donichnależąimio-na,nazwyhandloweoraznazwygeograficzne. Pojedynczeznakiliczboweiliterowerzadkomajązdolnośćodróżniania.Mogąbyćjed-nakzarejestrowane,jeśliuzyskałyzdolnośćodróżnianialubjakoelementznakukombinowa-nego. Znaki obrazowe odbierane są jedynie przez oczy. Mogą być nimi znaki fantazyjneprzedstawionewabstrakcyjnejformie.Równieżdonichnależąznakibędące,twórczymprze-kształceniemkonkretnegomotywu.Donichnależą takżeopracowaniagraficzne liter, cyfrsłów-oczywiście-oileprzeważawnichelementgraficzny. Jakoznaktowarowymożebyćuznanaformaprzestrzenna.Stanowićjąmożecharakte-rystycznykształttowarulubopakowanie. Znakitowarowedźwiękoweodbieranesąprzeznabywcęzmysłemsłuchu.Możetobyćmelodia,piosenka,jakrównieżkażdyinnysygnałdźwiękowy(popularniezwanyjinglem). Tadośćszerokadefinicjamapewneograniczeniaiwyłączenia.Katalogoznaczeń,naktóreniemożnauzyskaćwyłącznościjestdośćobszerny,cowidaćniżej,choćprzytoczonotutajtylkotakieprzypadki,któresąnajczęściejspotykanewtrakcieprowadzeniadziałalnościgospodarczej.UrządPatentowyRPnieudzielaprawochronnych,międzyinnymi,naoznacze-nia,które: –niemogąbyćznakiemtowarowym – niemają dostatecznych znamion odróżniających, bo nie nadają się do odróżnianiawobrocie towarów,dlaktórychzostałyzgłoszone lubskładająsięwyłączniezelementówmogącychsłużyćwobrociedowskazaniawszczególnościrodzajutowaru,jegopochodzenia,jakości,ilości,wartości,przeznaczenia,sposobuwytwarzania,składu,funkcjilubprzydatno-ścialboteżweszłydojęzykapotocznegolubsązwyczajowoużywanewuczciwychiutrwa-lonychpraktykachhandlowych; –którychużywanienaruszaprawaosobistelubmajątkoweosóbtrzecich –któresąsprzecznezporządkiempublicznymlubdobrymiobyczajami –którezeswojejistotymogąwprowadzaćodbiorcówwbłąd,wszczególności,codocharakteru,właściwości –zostałyzgłoszonewzłejwierzedourzędupatentowegowceluuzyskaniaochrony –zawierająnazwęlubskrótnazwyRzeczypospolitejPolskiejbądźjejsymbole(godło,barwylubhymn),nazwylubherbypolskichwojewództw,miastlubmiejscowości,znakisiłzbrojnych,organizacjiparamilitarnychlubsiłporządkowych,reprodukcjepolskichorderów,odznaczeńlubodznakhonorowych,odznakluboznakwojskowychbądźinnychoficjalnychlub powszechnie używanych odznaczeń i odznak,w szczególności administracji rządowejczysamorząduterytorialnegoalboorganizacjispołecznychdziałającychwważnyminteresiepublicznym,gdyobszardziałaniatychorganizacjiobejmujecałykrajlubznacznąjegoczęść,jeżelizgłaszającyniewykażesięuprawnieniem,wszczególnościzezwoleniemwłaściwegoorganuPaństwaalbozgodąorganizacji,naużywanieoznaczeniawobrocie; –zawierająskrótynazwbądźsymbole(herby,flagi,godła)obcychpaństw,organiza-cjimiędzynarodowych,atakżeprzyjętewobcychpaństwachurzędoweoznaczenia,stemplekontrolneigwarancyjne,jeżelizakaztakiwynikazumówmiędzynarodowychchyba,żezgła-szającywykażesięzezwoleniemwłaściwegoorganu,któreuprawniagodoużywaniatakichoznaczeńwobrocie

41

–zawierająurzędowouznaneoznaczeniaprzyjętedostosowaniawobrocie,wszczegól-nościznakibezpieczeństwa,znakijakościlubcechylegalizacji,wzakresie,wjakimmogłobytowprowadzićodbiorcówwbłąd, codocharakteru takichoznaczeń,o ile zgłaszającyniewykaże,żejestuprawnionydoichużywania; –zawierająelementybędącesymbolami,wszczególnościocharakterzereligijnym,pa-triotycznymlubkulturowym,którychużywanieobrażałobyuczuciareligijne,patriotycznelubtradycjęnarodową; –naoznaczenia,któryminnaosobaposługujesięjakonazwą,podktórąprowadzidzia-łalnośćgospodarczą,wszczególności,jeżelijestonawyrazempospolitym –sąidentycznezeznakiemtowarowymzarejestrowanymlubzgłoszonymdorejestracji(o ile znak taki zostanie zarejestrowany) zwcześniejszympierwszeństwemna rzecz innejosobydlaidentycznychtowarów; –sąidentycznelubpodobnedoznakurenomowanegolubpowszechnieznanegoiuży-wanegojakoznaktowarowydlatowarówpochodzącychodinnejosoby40.

3. Zgłoszenie znaku

Jakjużwiadomoznakmusibyćzwiązanyztowaramilubusługami.Niestetyniejestmożliwymdowolneustalenietowarów,którebędąopatrywaneznakiemktórymabyćchro-niony.Musząbyćonewybranezespecjalnychwykazów.Zgłoszeniepolskiepowinnoopisy-waćznak,pokazaćgoiwymienićtowaryzktórymibędzieonzwiązany. WPolsceochronanaznakjestudzielana,posprawdzeniuprzezUrządPatentowyRP,warunkówwymaganychprawemwłasnościprzemysłowej. Udzielenieochronyupoważniajegowłaścicieladoumieszczeniawchronionymznakuoznaczenia®,które informuje innychuczestnikówobrotu, że jest tenznak jest chronionyprawemwyłącznym.Możeonbyćumieszczonywznakudopieropowydaniudecyzjioudzie-leniuochrony.

4. Jakie uprawnienia daje prawo ochronnego na znak towarowy?

Prawoochronne„ustawia”uprawnionegowpozycjimonopolisty,nienaruszającprze-pisówustawy antymonopolowej, bowiem tylko onma prawowyłącznego używania chro-nionegoznakutowarowego.Teoretycznieochronatamożetrwaćdziesiątkilat,należytylkopamiętać, aby przed upływem kolejnego dziesięciolecia wystąpić do urzędu patentowego oprzedłużenieochronynanastępnedziesięciolecie. Oczywiścieochronaznakutowarowegomasens,jeżeliznakjestużywany.Wedługpra-waochronywłasnościprzemysłowejużywaniepolegawszczególnościna umieszczaniuznakunatowarachobjętychprawemochronnymlubichopakowaniach,oferowaniuiwpro-wadzaniutychtowarówdoobrotu,ichimporcielubeksporcieorazskładowaniuwceluofero-waniaiwprowadzaniadoobrotu,atakżeoferowaniulubświadczeniuusługpodtymznakiem.Zaużywanieuznanotakżeumieszczanieznakunadokumentachzwiązanychzwprowadza-niemtowarówdoobrotulubzwiązanychzeświadczeniemusługatakżeposługiwaniusięnim

40 Dz.U.z2003nr119poz.1117–Art.129,131,132

42

wcelureklamy41. „Wdoktryniewyrażanyjestpogląd,żechoćustawaniedefiniujepojęcia„używanie”znakutowarowego,atylkowskazujepostaci,jakiemożeprzybraćwykonywanieprawawy-łącznegotojednakwyraźniewskazujenajednącechę,którajestniezbędnadotego,abymogłabyćmowaoużywaniuznakutowarowegorozumianymjakowykonywanieprawaochronne-go.(…)Używanietomusibyć,bowiemużywaniemrzeczywistym,czyliznakpowinienbyćużywanywobrociegospodarczymwzględem towarów iw taki sposób,abymożliwebyłopowstanieidalszeistnienieasocjacjipomiędzynimatowarem”42

Tak,więczgłoszenieznakutylkowceluzamknięciadrogikonkurentowi,cosięzdarza,douzyskaniaochronynaokreślonyznak,możesięokazaćbardzokrótkowzrocznymposunię-ciem,boprawoprzewidujewygaszenieprawadoznaku,któryniejestużywany. Oczywiście,postępowanietojestwszczynanetylkonawniosekosobyzainteresowanej,któramusisięwykazaćinteresemprawnym. Jużotrzymaneprawomożebyćtakżeunieważnionei tutaj takżezwnioskiemmożnawystąpić,jeżeliwykażesięinteresemprawnym.Najczęściejspotykanymuzasadnieniemta-kiegownioskujestnaruszeniadefinicjiustawowejiprzepisówdotyczącychwyłączeńustawo-wych. Trzebapamiętać,żeabyznakbyłwłaściwiekojarzonyprzezkonsumentów,niepowi-nien być,w trakcie jego używania, zbytmocnomodyfikowany, bo zdarza się, że kolejnemodyfikacjetakzmieniająwyglądznaku,żeostatniamodyfikacjajestabsolutnienowymzna-kiem.Trwaniewprzekonaniu,żeciągleznakjestchronionymożesięokazaćwysocemylne. Najlepiejjest,abyznakniepodlegałróżnorodnymmodyfikacjomibyłstosowanyciągledojednoznacznieokreślonychproduktów.Niekorzystnymjest,jeśliznakmachronićbardzodużąilośćproduktówiusług,bomożespotkaćsięzzarzutem„rozmycia”znaku.Stantenpoleganatym,iżtrudnojestzidentyfikowaćzespolenieznakuzproduktem. Wyjątkiem są tutaj znakiwspólne, czyli takie, którychwłaścicielem jest organizacjapowołana do reprezentowania interesów przedsiębiorców (np.: stowarzyszenia, korporacjeitp.).

41 Dz.U.z2003nr119poz.1117-Art.15342 „Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz”drPiotrKostański;C.H.Beck;Warszawa2010; str.799

43

5. Czego może zakazać właściciel znaku osobie, która narusza jego znak?

Korzystajączprzepisówzawartychwprawiewłasnościprzemysłowej,przedewszyst-kim,możeżądaćzaniechanianaruszenia,wydaniabezpodstawnieuzyskanychkorzyściana-wetnaprawieniawyrządzonejszkody.Roszczeńtychtrzebadochodzićprzedsądemamogąbyćonedochodzonezaokresrozpoczynającysiępoujawnieniuprzezurządpatentowyin-formacjiozgłoszeniuznakuazawszeoddatypowiadomieniaonaruszeniu.Fakt,żeprzepismówoprawieochronnymjestinformacją,żeniemożnawystąpićzwspomnianympowódz-twemwchwilizgłoszeniaznakudoochronyadopieropowydaniuprzezurządpatentowydecyzjioudzieleniuochrony.Takżenależypamiętaćoprzedawnianiusięroszczenia,którewygasapoupływietrzechlat43.

43 Dz.U.z2003nr119poz.1117–Art.296

44

45

Kluby techniki i racjonalizacji doradcą przedsiębiorcy, racjonalizatora i wynalazcy

46

Napewnowieluprzedsiębiorcówi racjonalizatorówkorzystałozpomocyorganizacjidziałającejodokołoczterdziestulatznanychpodnazwąWOJEWÓDZKIKLUBTECHNIKI IRACJONALIZACJI. Dzisiaj,przyzmianachadministracyjnychpaństwa,niewieleklubów,pozostałoprzytejnazwie,aleprawiewszystkiemająwswojejnazwiesłowo„racjonalizacja”. Wswojejdługoletniejdziałalnościklubywspomagałypodmiotygospodarczewchwili,gdynieradziłysobiezproblemamipowstałymiwtrakcieprowadzaniedziałalności,dzisiajczęstonazywanej innowacyjną awtedywynalazczą i racjonalizatorską.Zresztąnadal takądziałalnościprowadzą. Bardzo dużow było także zakładowych klubów techniki i racjonalizacji, w którychmiejscowi doradcy wspomagali, przede wszystkim racjonalizatorów. Kluby te były także„łącznikiem”zWKTiR. Niestety zmiany gospodarcze, a szczególnie prywatyzacja, zagubiła i w większościprzypadkównieodbudowała tychstruktur–najczęściejpowołującsięnawysoka technikędostępnąnarynku,którejniktniemożepoprawićawprzypadkuawariiurządzenianiemasensuuszkodzonegoelementunaprawiać,botrzebakupićnowy. Napewnow tymrozumowaniu jestdużadoza racji,aleczynapewnoracjonalizator iwynalazcaniejestwstaniepoprawićistniejącegostanutechniki? Mimo tak niesprzyjającego klimatu dla tych, którzywzbogacają technikę o coraz tonowszeilepszerozwiązania–naszczęście–ci,jakżeczęstopasjonaci,zajmująsięracjonali-zacjąidokonująrozwiązań,któreokazująsięwynalazkami,wzoramiużytkowymi,wzoramiprzemysłowymi. Również,naszczęście,sątacyprzedsiębiorcy,którzyceniąnowatorskiepomysłyswo-ichpracowników. Zawsze, i dziś,mogą oni szukać pomocywklubie techniki i racjonalizacji, bowiemnadal kluby zajmują się promowaniem twórczego technicznegomyślenia.Również każdyprzedsiębiorcamożeliczyćnawsparcieipomocprzyorganizacjiracjonalizacjiiwynalazczo-ściwswoimprzedsiębiorstwiewpostaciróżnorodnychopracowańkoniecznychdozajęciasiępostępemtechnicznym.Tamteżnapewnoznajdziesiępomocwopracowaniuregulaminuwsprawachprojektówwynalazczych,wobliczeniuefektów,pomocywocenieprojektuitp.Zawszekażdy,ktotegopotrzebuje,uzyskanabieżącoporadyikonsultacje. Klubynadalorganizująróżnorodneszkoleniazzakresuochronywłasnościprzemysło-wej,naktórychmożnaspotkaćsięzautorytetamiztejdziedziny,aleprzedewszystkimwy-mienićswojedoświadczeniezinnymi.

Klub techniki i racjonalizacji = profesjonale wsparcie i pomoc.

47

Przydatne przepisy – wyciągi

48

Prawo własności przemysłowej

Art. 3.1.Ilekroćwustawiejestmowao:1)przedsiębiorcy-rozumiesięprzeztoosobęprowadzącąwcelachzarobkowychdziałalnośćwytwórczą,budowlaną,handlowąlubusługową,zwanądalej„działalnościągospodarczą”;6)projektachwynalazczych-rozumiesięprzeztowynalazki,wzoryużytkowe,wzoryprze-mysłowe,topografieukładówscalonychiprojektyracjonalizatorskie;Art. 6. 1.Nawarunkachokreślonychwustawieudzielanesąpatentyorazdodatkoweprawaochronnenawynalazki,prawaochronnenawzoryużytkoweiznakitowarowe,atakżeprawazrejestracjinawzoryprzemysłowe,topografieukładówscalonychorazoznaczeniageogra-ficzne.Art. 7. 1.Przedsiębiorcymogąprzewidziećprzyjmowanieprojektówracjonalizatorskichnawarunkachokreślonychwustalanymprzezsiebieregulaminieracjonalizacji.2.Przedsiębiorcamożeuznaćzaprojektracjonalizatorski,wrozumieniuustawy,każderoz-wiązanienadającesiędowykorzystania,niebędącewynalazkiempodlegającymopatentowa-niu,wzoremużytkowym,wzoremprzemysłowymlubtopografiąukładuscalonego.3.Wregulaminie,októrymmowawust.1,przedsiębiorcaokreślaconajmniej,jakierozwią-zaniaiprzezkogodokonaneuznajesięwprzedsiębiorstwiezaprojektyracjonalizatorskie, atakżesposóbzałatwianiazgłoszonychprojektówizasadywynagradzaniatwórcówtychpro-jektów.Art. 8.1.Nawarunkachokreślonychwustawietwórcywynalazku,wzoruużytkowego,wzo-ruprzemysłowegooraztopografiiukładuscalonegoprzysługujeprawodo:1)uzyskaniapatentu,prawaochronnegoalboprawazrejestracji;2)wynagrodzenia;3)wymienianiagojakotwórcywopisach,rejestrachorazwinnychdokumentachipubli-kacjach.2.Twórca projektu racjonalizatorskiego przyjętego przez przedsiębiorcę dowykorzystaniamaprawodowynagrodzeniaokreślonegowregulaminie,októrymmowawart.7ust.1,obo-wiązującymwdniuzgłoszeniaprojektu,chybażewydanypóźniejregulaminjestdlatwórcykorzystniejszy.Przepisust.1pkt.3stosujesięodpowiednio.3.Przepisyust.1i2stosujesiętakżedowspółtwórcy.Art. 11.1.Prawodouzyskaniapatentunawynalazekalboprawaochronnegonawzórużyt-kowy,jakrównieżprawazrejestracjiwzoruprzemysłowegoprzysługuje,zzastrzeżeniemust.2,3i5,twórcy.2.Współtwórcomwynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegouprawnieniedouzyskaniapatentu,prawaochronnegolubprawazrejestracjiprzysługujewspólnie.3.Wraziedokonaniawynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegowwynikuwykonywaniaprzez twórcęobowiązkówze stosunkupracyalboz realizacji innejumowy,prawo,októrymmowawust.1,przysługujepracodawcylubzamawiającemu,chybażestro-nyustaliłyinaczej.4.Wumowiepomiędzyprzedsiębiorcamimożebyćokreślonypodmiot,któremuprzysługi-waćbędąprawa,októrychmowawust.1,wraziedokonaniawynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegowzwiązkuzwykonywaniemtejumowy.

49

5.Wraziedokonaniawynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegoprzeztwór-cęprzypomocyprzedsiębiorcy,przedsiębiorcatenmożekorzystaćztegowynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegowewłasnymzakresie.Wumowieoudzieleniepo-mocystronymogąustalić,żeprzedsiębiorcyprzysługujewcałościlubczęściprawo,októrymmowawust.1.Art. 22.1.Jeżelistronynieumówiłysięinaczej,twórcawynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegomaprawodowynagrodzeniazakorzystanieztegowynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegoprzezprzedsiębiorcę,gdyprawokorzystaniaznie-gobądźprawodouzyskaniapatentu,prawaochronnegolubprawazrejestracjiprzysługujeprzedsiębiorcynapodstawieart.11ust.3i5lubart.21.2.Jeżelistronynieuzgodniływysokościwynagrodzenia,wynagrodzenietoustalasięwsłusz-nejproporcjidokorzyściprzedsiębiorcyzwynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprze-mysłowego,zuwzględnieniemokoliczności,wjakichwynalazek,wzórużytkowyalbowzórprzemysłowyzostałdokonany, aw szczególności zakresuudzielonej twórcypomocyprzydokonaniuwynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowegoorazzakresuobowiąz-kówpracowniczych twórcywzwiązkuzdokonaniemwynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowego.3. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, wynagrodzenie wypłaca się w całości, najpóźniej wciągudwóchmiesięcypoupływierokuoddniauzyskaniapierwszychkorzyścizwynalaz-ku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowego,lubwczęściach,wciągudwóchmiesięcypoupływiekażdegorokuoduzyskaniatychkorzyści,jednakniedłużejniżprzez5lat.Art. 23.Wynagrodzenietwórcywynalazku,wzoruużytkowegoalbowzoruprzemysłowego,określoneiwypłaconenapodstawieprzepisówart.22ust.2i3,powinnobyćpodwyższone,jeżelikorzyściosiągnięteprzezprzedsiębiorcęokażąsięznaczącowyższeodkorzyściprzyję-tychzapodstawędoustaleniawypłaconegowynagrodzenia.Art. 24.Patentysąudzielane-bezwzględunadziedzinętechniki-nawynalazki,któresąnowe,posiadająpoziomwynalazczyinadająsiędoprzemysłowegostosowania.Art. 25.1.Wynalazekuważasięzanowy,jeśliniejestonczęściąstanutechniki.2.Przezstantechnikirozumiesięwszystkoto,coprzeddatą,wedługktórejoznaczasiępierw-szeństwodouzyskaniapatentu,zostałoudostępnionedowiadomościpowszechnejwformiepisemnegolubustnegoopisu,przezstosowanie,wystawienielubujawnieniewinnysposób.3.Zastanowiąceczęśćstanutechnikiuważasięrównieżinformacjezawartewzgłoszeniachwynalazkówlubwzorówużytkowych,korzystającychzwcześniejszegopierwszeństwa,nie-udostępnionedowiadomościpowszechnej,podwarunkiemichogłoszeniawsposóbokreślo-nywustawie.4. Przepisy ust. 1-3 niewyłączająmożliwości udzielenia patentu nawynalazekdotyczącynowegozastosowaniasubstancjistanowiącejczęśćstanutechnikilubużyciatakiejsubstancjidouzyskaniawytworumającegonowezastosowanie.Art. 26.1.Wynalazekuważasięzaposiadającypoziomwynalazczy,jeżeliwynalazektenniewynikadlaznawcy,wsposóboczywisty,zestanutechniki.2.Przyoceniepoziomuwynalazczegonieuwzględniasięzgłoszeń,októrychmowawart.25ust.3.Art. 27.Wynalazekuważanyjestzanadającysiędoprzemysłowegostosowania,jeżeliwe-długwynalazkumożebyćuzyskiwanywytwórlubwykorzystywanysposób,wrozumieniutechnicznym,wjakiejkolwiekdziałalnościprzemysłowej,niewykluczającrolnictwa.

50

Art. 63.1.Przezuzyskaniepatentunabywasięprawowyłącznegokorzystaniazwynalazku wsposóbzarobkowylubzawodowynacałymobszarzeRzeczypospolitejPolskiej.2.Zakresprzedmiotowypatentuokreślajązastrzeżeniapatentowe,zawartewopisiepatento-wym.Opiswynalazkuirysunkimogąsłużyćdowykładnizastrzeżeńpatentowych.3.Czastrwaniapatentuwynosi20latoddatydokonaniazgłoszeniawynalazkuwUrzędziePatentowym.Art. 94.1.Wzoremużytkowymjestnoweiużytecznerozwiązanieocharakterzetechnicz-nym,dotyczącekształtu,budowylubzestawieniaprzedmiotuotrwałejpostaci.2.Wzórużytkowyuważasięzarozwiązanieużyteczne,jeżelipozwalaononaosiągnięciecelumającegopraktyczneznaczenieprzywytwarzaniulubkorzystaniuzwyrobów.Art. 95.1.Nawzórużytkowymożebyćudzieloneprawoochronne.2.PrzezuzyskanieprawaochronnegonabywasięprawowyłącznegokorzystaniazewzoruużytkowegowsposóbzarobkowylubzawodowynacałymobszarzeRzeczypospolitejPol-skiej.3.CzastrwaniaprawaochronnegowynosidziesięćlatoddatydokonaniazgłoszeniawzoruużytkowegowUrzędziePatentowym.Art. 102.1.Wzoremprzemysłowymjestnowaiposiadającaindywidualnycharakterpostaćwytworulubjegoczęści,nadanamuwszczególnościprzezcechylinii,konturów,kształtów,kolorystykę,strukturęlubmateriałwytworuorazprzezjegoornamentację.2.Wytworemjestkażdyprzedmiotwytworzonywsposóbprzemysłowylubrzemieślniczy,obejmującywszczególnościopakowanie,symbolegraficzneorazkrojepismatypograficzne-go,zwyłączeniemprogramówkomputerowych.3.Zawytwóruważasiętakże:1)przedmiotskładającysięzwieluwymienialnychczęściskładowychumożliwiającychjegorozłożenieiponownezłożenie(wytwórzłożony); 2) część składową, jeżeli po jejwłączeniu dowytworu złożonego pozostajewidoczna wtrakciejegozwykłegoużywania,przezktórerozumiesiękażdeużywanie,zwyłączeniemkonserwacji,obsługilubnaprawy;3)częśćskładową,jeżelimożebyćprzedmiotemsamodzielnegoobrotu.4.Wprzypadkuwzorustosowanegolubzawartegowczęściskładowejwytworuzłożonego,wrozumieniuust.3pkt1,ocenanowości i indywidualnegocharakterudotyczytylkojegowidocznychcech.Art. 103.1.Wzórprzemysłowyuważasięzanowy,jeżeliprzeddatą,wedługktórejoznaczasiępierwszeństwodouzyskaniaprawazrejestracji,identycznywzórniezostałudostępnionypublicznie przez stosowanie,wystawienie lub ujawnieniew inny sposób, z zastrzeżeniem ust.2.Wzóruważasięzaidentycznyzudostępnionympublicznietakżewówczas,gdyróżnisięodniegojedynienieistotnymiszczegółami.2.Wzorunieuważasięzaudostępnionypublicznie,wrozumieniuust.1,jeżeliniemógłdo-trzećdowiadomościosóbzajmującychsięzawodowodziedziną,którejwzórdotyczy.Art. 105.1.Nawzórprzemysłowyudzielasięprawazrejestracji.2.Przezuzyskanieprawaz rejestracji uprawnionynabywaprawowyłącznegokorzystania zwzoruprzemysłowegowsposóbzarobkowylubzawodowynacałymobszarzeRzeczypo-spolitejPolskiej.

51

3.Uprawnionymożezakazaćosobomtrzecimwytwarzania,oferowania,wprowadzaniadoobrotu,importu,eksportulubużywaniawytworu,wktórymwzórjestzawartybądźzastoso-wany,lubskładowaniatakiegowytworudlatakichcelów.4.Prawozrejestracjiwzoruprzemysłowegoobejmujekażdywzór,którynazorientowanymużytkownikuniewywołujeodmiennegoogólnegowrażenia.Art.104ust.2stosujesięodpo-wiednio.5.Prawoz rejestracjiwzoruprzemysłowegoograniczasiędowytworów tego rodzaju,dlaktórychnastąpiłozgłoszenie.6.Prawazrejestracjiwzoruudzielasięna25latoddatydokonaniazgłoszeniawUrzędziePatentowym,podzielonenapięcioletnieokresy,zzastrzeżeniemart.111.

Art. 196.1.Przeztopografięukładuscalonego,zwanądalej„topografią”,rozumiesięroz-wiązaniepolegającenaprzestrzennym,wyrażonymwdowolnysposób,rozplanowaniuele-mentów,zktórychconajmniejjedenjestelementemaktywnym,orazwszystkichlubczęścipołączeńukładuscalonego.2.Przezukładscalonyrozumiesięjedno-lubwielowarstwowywytwórprzestrzenny,utwo-rzonyzelementówzmateriałupółprzewodnikowegotworzącegociągłąwarstwę,ichwzajem-nychpołączeńprzewodzącychiobszarówizolujących,nierozdzielniezesobąsprzężonych, wceluspełnianiafunkcjielektronicznych.Art. 197.1.Natopografięudzielanejestprawozrejestracji.2.Prawozrejestracjitopografiimożebyćudzielone,zzastrzeżeniemust.3i4,natopografięoryginalną.3.Nieudzielasięprawazrejestracjitopografii,jeżeliprzedzgłoszeniemwUrzędziePaten-towymbyłaonawykorzystywanajawniewcelachhandlowychwokresiedłuższymniżdwalata.4.Niemożebyćudzieloneprawozrejestracjitopografii,jeżeliodjejdokonaniaiutrwaleniawdowolnejformieminęło15latiniebyłaonawykorzystywanawcelachhandlowych.Art. 198. 1.Topografięuznaje sięzaoryginalną, jeżeli jestwynikiempracy intelektualnejtwórcyiniejestpowszechnieznanawchwilijejpowstania.2.Natopografięskładającąsięzelementówpowszechnieznanychudzielasięprawazreje-stracjitylkowtakimzakresie,wjakimkombinacjatychelementówjestoryginalna.

Dokonywanie i rozpatrywanie Art. 211.Przezuzyskanieprawazrejestracjinabywasięprawodowyłącznegokorzystania z topografiiwsposóbzarobkowy lubzawodowynacałymobszarzeRzeczypospolitejPol-skiej.Art. 220. Ochrona topografii ustaje po dziesięciu latach od końca roku kalendarzowego, wktórymtopografialubukładscalonyzawierającytakątopografiębyłwprowadzonydoob-rotu,lubkońcarokukalendarzowego,wktórymdokonanozgłoszeniatopografiiwUrzędziePatentowym,wzależnościodtego,któryztychterminówupływawcześniej.

52

Znaki towarowe

Art. 120.1.Znakiemtowarowymmożebyćkażdeoznaczenie,któremożnaprzedstawićwsposóbgraficzny,jeżelioznaczenietakienadajesiędoodróżnieniatowarówjednegoprzed-siębiorstwaodtowarówinnegoprzedsiębiorstwa.2.Znakiem towarowym,w rozumieniuust. 1,możebyćw szczególnościwyraz, rysunek,ornament,kompozycjakolorystyczna,formaprzestrzenna,wtymformatowarulubopakowa-nia,atakżemelodialubinnysygnałdźwiękowy.Art. 129.1.Nieudzielasięprawochronnychnaoznaczenia,które: 1)niemogąbyćznakiemtowarowym; 2)niemajądostatecznychznamionodróżniających.2.Zzastrzeżeniemart.130niemajądostatecznychznamionodróżniającychoznaczenia,któ-re: 1)nienadająsiędoodróżnianiawobrocietowarów,dlaktórychzostałyzgłoszone; 2) składają się wyłącznie z elementówmogących służyć w obrocie do wskazania wszczególnościrodzajutowaru,jegopochodzenia,jakości,ilości,wartości,przeznaczenia,sposobuwytwarzania,składu,funkcjilubprzydatności; 3)weszłydojęzykapotocznegolubsązwyczajowoużywanewuczciwychiutrwalo-nychpraktykachhandlowych.Art. 130. Przy ocenie, czy oznaczenie ma dostateczne znamiona odróżniające, należyuwzględnićwszystkieokolicznościzwiązanezoznaczaniemnimtowarówwobrocie.Odmo-waudzieleniaprawaochronnegonapodstawieprzepisuart.129ust.1pkt2niemożenastąpićw szczególności, jeżeli przed datą zgłoszenia znaku towarowegowUrzędziePatentowymznaktennabrał,wnastępstwiejegoużywania,charakteruodróżniającegowprzeciętnychwa-runkachobrotu.Art. 131.1.Nieudzielasięprawochronnychnaoznaczenia: 1)którychużywanienaruszaprawaosobistelubmajątkoweosóbtrzecich; 2)któresąsprzecznezporządkiempublicznymlubdobrymiobyczajami; 3)którezeswojejistotymogąwprowadzaćodbiorcówwbłąd,wszczególnościcodocharakteru,właściwościlub,zuwzględnieniemust.3,pochodzeniageograficznegotowaru.2.Nieudzielasięprawochronnychnaoznaczenia,jeżeli: 1)zostałyzgłoszonewzłejwierzedoUrzęduPatentowegowceluuzyskaniaochrony; 2)zawierająnazwęlubskrótnazwyRzeczypospolitejPolskiejbądźjejsymbole(godło,barwylubhymn),nazwylubherbypolskichwojewództw,miastlubmiejscowości,znakisiłzbrojnych,organizacjiparamilitarnychlubsiłporządkowych,reprodukcjepolskichorderów,odznaczeńlubodznakhonorowych,odznakluboznakwojskowychbądźinnychoficjalnychlub powszechnie używanych odznaczeń i odznak,w szczególności administracji rządowejczysamorząduterytorialnegoalboorganizacjispołecznychdziałającychwważnyminteresiepublicznym,gdyobszardziałaniatychorganizacjiobejmujecałykrajlubznacznąjegoczęść,jeżelizgłaszającyniewykażesięuprawnieniem,wszczególnościzezwoleniemwłaściwegoorganuPaństwaalbozgodąorganizacji,naużywanieoznaczeniawobrocie; 3)zawierająskrótynazwbądźsymbole(herby,flagi,godła)obcychpaństw,organiza-cjimiędzynarodowych,atakżeprzyjętewobcychpaństwachurzędoweoznaczenia,stemple

53

kontrolneigwarancyjne,jeżelizakaztakiwynikazumówmiędzynarodowych,chybażezgła-szającywykażesięzezwoleniemwłaściwegoorganu,któreuprawniagodoużywaniatakichoznaczeńwobrocie; 4)zawierająurzędowouznaneoznaczeniaprzyjętedostosowaniawobrocie,wszcze-gólnościznakibezpieczeństwa,znakijakościlubcechylegalizacji,wzakresie,wjakimmo-głobytowprowadzićodbiorcówwbłądcodocharakterutakichoznaczeń,oilezgłaszającyniewykaże,żejestuprawnionydoichużywania; 5) zawierają elementy będące symbolami,w szczególności o charakterze religijnym,patriotycznymlubkulturowym,którychużywanieobrażałobyuczuciareligijne,patriotycznelubtradycjęnarodową; 6)stanowiąformębądźinnąwłaściwośćtowarulubopakowania,którajestuwarunko-wanawyłączniejegonaturą,jestniezbędnadouzyskaniaefektutechnicznegolubzwiększaznaczniewartośćtowaru.3.Wodniesieniudowyrobówalkoholowych,każdyznak towarowyzawierającyelementygeograficzneniezgodnezpochodzeniemwyrobuuważasięzaznakwprowadzającyodbior-cówwbłąd.4.Nieudzielasięprawochronnychnaznakizawierająceelementygeograficzneprawdziwewsensiedosłownymcodoterytorium,regionulubmiejsca,zktóregotowarpochodzi,któremogłybywprowadzićodbiorcówwbłąd,że towarpochodziz innego, słynącegozdanychwyrobówterenu.Wprzypadkuhomonimicznychoznaczeńgeograficznychdlawina ipiwaochronamożebyćprzyznana,ztymżeUrządPatentowywezwieosobę,któradokonałazgło-szeniapóźniej,dodokonaniawznakuodpowiednichzmianpozwalającychnaodróżnieniegoodznakuwcześniejszego.5. Zgłoszeniew charakterze znaku towarowego oznaczenia, którym inna osoba posługujesięjakonazwą,podktórąprowadzidziałalnośćgospodarczą,wszczególnościjeżelijestonawyrazempospolitym,niestanowisamoistnejpodstawydoodmowyudzieleniaprawaochron-nego,jeżelizgłaszającydziałałwdobrejwierze,a: 1) nazwa tanie jest używana jakoznak towarowypowszechnie znanynaobszarzeRzeczypospolitejPolskiejdlatowarówtegosamegorodzajulub 2)wchwilizgłoszeniaznakuniebyłokonfliktuinteresów,wszczególnościzewzględunaróżnyprofildziałalności,lokalnyjejzasięglubodmienneformyużywaniaobuoznaczeń.Art. 132.1.Nieudzielasięprawaochronnegonaznaktowarowydlatowarówidentycznychlubpodobnych,jeżeliznaktenjestidentycznylubpodobnydo: 1)zarejestrowanegooznaczeniageograficznego,chybażezgłaszającyjestuprawnionydoużywania tegooznaczenia,audzielenieprawaochronnegonaznaktowarowynieogra-niczynadmierniemożliwościużywaniazarejestrowanegooznaczeniageograficznegoprzezinnychuprawnionych; 11)zarejestrowanegooznaczeniageograficznegolubnazwypochodzeniaprodukturol-negolubśrodkaspożywczego,októrychmowawrozporządzeniuRady(WE)nr510/2006zdnia20marca2006 r.w sprawieochronyoznaczeńgeograficznych inazwpochodzeniaproduktówrolnychiśrodkówspożywczych(Dz.Urz.UEL93z31.03.2006r.,str.12); 12)zarejestrowanegooznaczeniageograficznegonapojuspirytusowego,októrymmowaw rozporządzeniuParlamentuEuropejskiego iRady (WE)nr110/2008zdnia15 stycznia2008r.wsprawiedefinicji,opisu,prezentacji,etykietowaniaiochronyoznaczeńgeograficz-nychnapojówspirytusowychorazuchylającymrozporządzenieRady(EWG)nr1576/89(Dz.

54

Urz.WEL39z13.02.2008,str.16),orazoznaczeniageograficznegowpisanegonakrajo-wąlistęchronionychoznaczeńgeograficznychnapojówspirytusowychnapodstawieustawy zdnia18października2006r.owyrobienapojówspirytusowychorazorejestracjiiochronieoznaczeńgeograficznychnapojówspirytusowych(Dz.U.Nr208,poz.1539orazz2008r.Nr171,poz.1056); 2) znaku,któryprzeddatą,wedługktórejoznacza siępierwszeństwodouzyskaniaprawaochronnego,byłpowszechnieznanyiużywanyjakoznaktowarowydlatowarówpo-chodzącychodinnejosoby; 3)wcześniejzarejestrowanegowRzeczypospolitejPolskiejznakutowarowego,które-goochronawygasła,jeżelioddatywygaśnięciaprawaochronnegonaznaktowarowydodniazgłoszeniapodobnegoznakuprzezinnąosobęnieupłynął,zzastrzeżeniemart.133,okres2lat.2.Nieudzielasięprawaochronnegonaznaktowarowy: 1)identycznydoznakutowarowegozarejestrowanegolubzgłoszonegodorejestracji (o ile znak taki zostanie zarejestrowany) zwcześniejszympierwszeństwemna rzecz innejosobydlaidentycznychtowarów; 2)identycznylubpodobnydoznakutowarowego,naktóryudzielonoprawaochronnegolubzgłoszonegowceluuzyskaniaprawaochronnego(oilenaznaktakizostanieudzieloneprawoochronne)zwcześniejszympierwszeństwemnarzeczinnejosobydlatowarówiden-tycznychlubpodobnych,jeżelizachodziryzykowprowadzeniaodbiorcówwbłąd,któreobej-mujewszczególnościryzykoskojarzeniaznakuzeznakiemwcześniejszym; 3)identycznylubpodobnydorenomowanegoznakutowarowegozarejestrowanegolubzgłoszonegozwcześniejszympierwszeństwemdorejestracji(oileznaktakizostaniezareje-strowany)narzeczinnejosobydlajakichkolwiektowarów,jeżelimogłobytoprzynieśćzgła-szającemunienależnąkorzyśćlubbyćszkodliwedlaodróżniającegocharakterubądźrenomyznakuwcześniejszego.Przepistenstosujesięodpowiedniodoznakupowszechnieznanego.3.Ochronaznakutowarowegozawierającegooznaczenia,októrychmowawart.131ust.2pkt2-4,orazsymbole,októrychmowawart.131ust.2pkt5,bądźoznaczeniaodnoszącesiędopochodzeniatowaru,niewyłączamożliwościuzyskaniaprawaochronnegoprzezinnegoprzedsiębiorcęnaznaktowarowyzawierającytakiesameelementydlatowarówidentycznychlubpodobnych,jeżeliznakitemogąbyćwobrociełatwoodróżniane.4.Przepisust.3stosujesięodpowiedniodotytułówprasowychjakoznakówtowarowychza-wierającychwyrazylubkombinacjewyrazówzwyczajowopowszechnieużywanychnarynkuprasowym.5.Przepisyust.1i2stosujesięodpowiednio,wprzypadkugdyznaktowarowyluboznacze-niegeograficznezostałozgłoszonelubzarejestrowanewtrybie,októrymmowawart.4.6.Przepisyust.1i2stosujesięodpowiednio,gdywspólnotowyznaktowarowykorzystanaterytoriumRzeczypospolitejPolskiejzprawazwcześniejszejrejestracjiznakutowarowegozgodniezprzepisamiart.34i35rozporządzeniaRady(WE)nr40/94zdnia20grudnia1993r.w sprawiewspólnotowego znaku towarowego (Dz.Urz.WEL 11 z 14.01.1994, str. 1, zpóźn.zm.;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.17,t.1,str.146,zpóźn.zm.).Art.153.PrzezuzyskanieprawaochronnegonabywasięprawowyłącznegoużywaniaznakutowarowegowsposóbzarobkowylubzawodowynacałymobszarzeRzeczypospolitejPol-skiej.2.Czastrwaniaprawaochronnegonaznaktowarowywynosi10latoddatyzgłoszeniaznaku

55

towarowegowUrzędziePatentowym.3.Prawoochronnenaznaktowarowymożezostać,nawniosekuprawnionego,przedłużonedlawszystkichlubczęścitowarów,nakolejneokresydziesięcioletnie.4.Wniosek,októrymmowawust.3,powinienbyćzłożonyprzedkońcemupływającegookresu ochrony, jednak niewcześniej niż na rok przed jego upływem.Wraz zwnioskiemnależywnieśćnależnąopłatęzaochronę.5.Wniosek,októrymmowawust.3,możezostaćzłożony,zadodatkowąopłatą,również wciągusześciumiesięcypoupływieokresuochrony.Termintenniepodlegaprzywróceniu.6.UrządPatentowywydajedecyzjęoodmowieprzedłużeniaprawaochronnegonaznakto-warowy,jeżeliwniosekwpłynąłpoterminie,októrymmowawust.5,alboniezostaływnie-sionenależneopłaty,októrychmowawust.4i5.Art. 154.Używanieznakutowarowegopolegawszczególnościna: 1)umieszczaniutegoznakunatowarachobjętychprawemochronnymlubichopakowa-niach,oferowaniuiwprowadzaniutychtowarówdoobrotu,ichimporcielubeksporcieorazskładowaniuwceluoferowaniaiwprowadzaniadoobrotu,atakżeoferowaniulubświadcze-niuusługpodtymznakiem; 2) umieszczaniuznakunadokumentachzwiązanychzwprowadzaniemtowarówdoobrotulubzwiązanychzeświadczeniemusług; 3)posługiwaniusięnimwcelureklamy.

Wymagania dotyczące zgłoszeń Do Urzędu Patentowego RP

Zgłoszenie wynalazku§4.1.Zgłoszeniewynalazku,opróczelementówwymienionychwart.31ust.1ustawy,po-winnoobejmowaćwszczególności: 1)dowódpierwszeństwa,jeżelizgłaszającyubiegasięoprzyznaniemuuprzedniegopierwszeństwa, 2) oświadczenie zgłaszającegowskazujące, jakie daty pierwszeństwa zastrzega siędlaposzczególnychzastrzeżeńpatentowychzawartychwzgłoszeniu(oświadczenieodatachpierwszeństwa),jeżelizgłaszającykorzystazuprzedniegopierwszeństwa, 2)poświadczenie,októrymmowawart.36ust.1ustawy, 3)oświadczeniezgłaszającegoopodstawiedokorzystaniazuprzedniegopierwszeń-stwa,jeżelidowódpierwszeństwanieopiewanazgłaszającego, 4)pełnomocnictwo,jeżelizgłaszającydziałaprzezpełnomocnika.2.Wrazzdowodempierwszeństwanależyzłożyćoświadczeniadokumenty,októrychmowawust.1pkt2i3.§5.1.Podaniezgłoszeniawynalazkupowinnozawierać,conajmniej: 1)nazwiskoiimięlubnazwęorazadreslubsiedzibęzgłaszającego, 2) nazwiskoi imięalbonazwę,adreszamieszkaniaalbosiedzibęzgłaszającegooraznumer identyfikacji podatkowej NIP, a także numer PESEL albo numer identyfikacyjny REGON,oilezgłaszającyjeposiada, 3)nazwiskoiimięorazadrespełnomocnika,jeżelizgłaszającydziałaprzezpełnomoc-

56

nika, 3) wniosekoudzieleniepatentualbopatentudodatkowego,zewskazaniemnumerupatentugłównegoalbonumeruzgłoszeniawynalazkuwceluudzieleniapatentugłównego, 4)tytułwynalazku, 5)nazwiskoiimięorazadrestwórcywynalazku, 6)wskazaniepodstawyprawadopatentu,jeżelizgłaszającyniejesttwórcąwynalaz-ku, 7)podpiszgłaszającegolubpełnomocnika,jeżelizgłaszającydziałaprzezpełnomocni-ka.2.Podanie,októrymmowawust.1,możerównieżzawierać: 1)oświadczeniezgłaszającego,żechceskorzystaćzuprzedniegopierwszeństwa,jeżeliubiegasięoprzyznanietegopierwszeństwa,wskazujące,conajmniejdatęikrajdokonaniapierwszegozgłoszenialubnazwę,miejsceikrajwystawyorazdatęwystawieniawynalazkunawystawie, 2)wskazanieosobyupoważnionejdoodbiorukorespondencji,jeżelijestkilkuzgłasza-jącychiniedziałająoniprzezwspólnegopełnomocnika, 3)spiszałączonychdokumentów.§6.1.Opiswynalazku,zwanydalej„opisem”,powinienwkolejnościokreślać: 1) tytuł wynalazku, który będzie jednoznacznie formułować przedmiot wynalazku wodniesieniudopodanychwopisieiwzastrzeżeniachpatentowychcechtechnicznychroz-wiązania;niemożeonzawieraćnazwfantazyjnychiimionwłasnychanisformułowańodno-szącychsiębezpośredniodozaletbądźnowychcechwynalazku, 2)dziedzinętechniki,którejdotyczywynalazek, 3)stantechniki,znanyzgłaszającemuiprzydatnydozrozumieniawynalazku,azwłasz-cza jego nowości i poziomuwynalazczego, do poszukiwań w stanie techniki związanym zwynalazkiemidobadaniazgłoszonegowynalazku;zalecasię,abywtejczęściopisuprzyta-czaćtakżedanebibliograficznepublikacjidotyczącychstanutechniki;dopuszczasięzobrazo-waniestanutechnikirysunkaminaosobnycharkuszachzzaznaczeniem,żedotycząonestanutechniki,przyczymrysunkimogąbyćzamieszczonewzgłoszeniuporysunkachdotyczącychzgłoszonegowynalazku;wcelurozróżnieniarysunkidotyczącestanutechnikipowinnybyćoznaczoneskrótem„pos.”oznaczającympostaćikolejnymicyframirzymskimi, 4) wynalazek,ujawniającgo,zgodniezzastrzeżeniamipatentowymi,w takisposób,abyzarówno jego istota, jak icałe rozwiązaniebyłyzrozumiałewstopniupotrzebnymdozrealizowaniawynalazku;jeżeliujawnieniewynalazkuzzakresubiotechnologiiniemożebyćdostateczniedokonanewopisie,należydodatkowopowołaćsięnazdeponowanymikroorga-nizmmateriałbiologiczny,wskazując,conajmniejnazwęisiedzibęinstytucji,wktórejzłożo-nodepozyt,inadanyprzeztęinstytucjęnumerjegoprzyjęcia,albowskazaćnapowszechnądostępnośćmikroorganizmumateriałubiologicznego, 5)ewentualnekorzystneskutkiwynalazkuwodniesieniudodotychczasowegostanutechniki, 6)figuryrysunków,jeżelizgłoszeniewynalazkuzawierarysunki, 7)szczegółowo,conajmniejjedenprzykładrealizacjiwynalazku,zpowołaniemsięnarysunki,jeżelizgłoszeniewynalazkuzawierarysunki,

57

8)zastosowaniewynalazku,jeżeliniewynikatojasnozinnychczęściopisulubzcha-rakteruwynalazku.1a.Formaiukładopisu,określonewust.1,mogąbyćzmienione,jeżelipozwolitonalepszezrozumieniewynalazkuibardziejzwięzłejegoprzedstawienie.2.Opisniemożezawieraćtreścisprzecznychzporządkiempublicznymlubdobrymiobycza-jamialbookreślającychcechyizalety,którychwynalazekwsposóboczywistynieposiada, atakżeokreśleńfantazyjnychiimionwłasnych.3.Doopisuwzgłoszeniuouzyskaniepatentu,októrymmowawart.30ustawy,zwanymdalej„zgłoszeniemdodatkowym”,stosujesięodpowiednioprzepisyust.1,1ai2,jednakżeczęśćopisuokreślonawust.1pkt3powinnaprzedstawiaćwynalazekbędącyprzedmiotempatentugłównegoorazpodawaćnumerpatentugłównego(numerzgłoszenia).§7.1.Zastrzeżeniapatentowe,októrychmowawart.31ust.1pkt3ustawy,niepowinnypodawać, jakichcechwynalazeknieposiada.Niepowinnyone teżzawierać sformułowańmającychcharakterocenywynalazkulubocenyposzczególnychjegocech.Przepis§6ust.2stosujesięodpowiednio.2.W zastrzeżeniu patentowym nie należy podawać cech, które nie zostały przedstawione wopisie.3.Jeżeli,uwzględniajączłożonośćwynalazku,zgłaszającysformułowałwięcejniżjednoza-strzeżenie,zastrzeżeniatepowinnybyćkolejnoponumerowanecyframiarabskimi.

Zgłoszenie wzoru użytkowego§16.1.Dozgłoszeniawzoruużytkowegoprzepisy§4-8,§10-149pkt1,§10-14oraz§15ust.2pkt2stosujesięodpowiednio.2.Zgłoszeniewzoruużytkowegomożezawieraćtylkojednozastrzeżenieniezależne.3.W celu sprecyzowania cechwymienionychw zastrzeżeniach niezależnych zastrzeżeniuniezależnymorazdoprzedstawieniacechróżnychpostaciprzedmiotulubjegoczęściskłado-wychmożnawzgłoszeniu,októrymmowawust.1,zawrzećzastrzeżeniazależne.4.Rysunkiwzoruużytkowego,októrychmowawart.97ust.2ustawy,powinny,wraziepotrzeby,przedstawiaćnafigurzeoznaczonejnr1ogólnywidokprzedmiotuzgłoszenia,anadalszychfigurachodpowiednieprzekroje iczęściskładowezeszczegółamipozwalającymiodtworzyćdokładnąpostaćdetalizzachowaniemproporcji(bezwymiarowanialiniowego) iwielkościkątowych.

58

Zgłoszenie wzoru przemysłowego§5.1.Opiswzoruprzemysłowego,októrymmowaw§3ust.1,zwanydalej„opisem”,po-winienprzedstawiaćwzórprzemysłowynatylejasnoiwyczerpująco,abynajegopodstawieorazprzypomocyrysunku,fotografiiipróbekmożnagobyłoodtworzyćwkażdejprzedsta-wionejwzgłoszeniuodmianie.2.Opispowinien: 1)zawieraćnapoczątkuokreślenieprzedmiotuwzoruprzemysłowego,zewskazaniemprzeznaczenia, 2)określaćfiguryilustracji, 3) zawieraćponumerowanywykazodmianwzoruprzemysłowego,jeżelizgłoszenieobejmujetakieodmiany, 6)opisywaćnakońcu,powyrazach„cechyistotnewzoruprzemysłowego”tecechypostaciowe, którewyróżniają zgłoszonywzór od innych, znanych jużwzorów i stanowiąpodstawędojegoidentyfikacji.§6.1.RysunekwzoruprzemysłowegopowinienIlustracjawzoruprzemysłowegopowinnaprzedstawiaćprzedmiotwzoruprzemysłowegowujęciuschematycznym,zwyraźnymwska-zaniemcechistotnychtegowzoru.2.Wszystkieodmianywzoruprzemysłowegopowinnybyćprzedstawionewfigurachnajed-nymrysunkuarkuszu.3.Dopuszczasięprzedstawieniekażdejlubniektórychodmianwzoruprzemysłowegododat-kowonaodrębnycharkuszach,jeżeliprzedstawienietychodmianzzamieszczeniemniezbęd-nychszczegółównajednymarkuszujestniemożliwe.

59

Prawo autorskie

Przepisy szczególne dotyczące programów komputerowychArt. 74.1.Programykomputerowepodlegająochroniejakutworyliterackie,oileprzepisyniniejszegorozdziałuniestanowiąinaczej.2.Ochronaprzyznanaprogramowikomputerowemuobejmujewszystkieformyjegowyraże-nia.Ideeizasadybędącepodstawąjakiegokolwiekelementuprogramukomputerowego,wtympodstawąłączy,niepodlegająochronie.3.Prawamajątkowedoprogramukomputerowegostworzonegoprzezpracownikawwynikuwykonywaniaobowiązkówzestosunkupracyprzysługująpracodawcy,oileumowaniesta-nowiinaczej.4.Autorskieprawamajątkowedoprogramukomputerowego,zzastrzeżeniemprzepisówart.75ust.2i3,obejmująprawodo: 1)trwałegolubczasowegozwielokrotnieniaprogramukomputerowegowcałościlubwczęścijakimikolwiekśrodkamiiwjakiejkolwiekformie;wzakresie,wktórymdlawpro-wadzania,wyświetlania,stosowania,przekazywaniaiprzechowywaniaprogramukompute-rowegoniezbędnejestjegozwielokrotnienie,czynnościtewymagajązgodyuprawnionego; 2) tłumaczenia,przystosowywania, zmianyukładu lub jakichkolwiek innychzmian wprogramiekomputerowym,zzachowaniemprawosoby,któratychzmiandokonała; 3)rozpowszechniania,wtymużyczenialubnajmu,programukomputerowegolubjegokopii.

Kodeks pracy

Art. 22.§1.Przeznawiązaniestosunkupracypracownikzobowiązujesiędowykonywaniapracyokreślonegorodzajunarzeczpracodawcyipodjegokierownictwemorazwmiejscu iczasiewyznaczonymprzezpracodawcę,apracodawca-dozatrudnianiapracownikazawy-nagrodzeniem.§11.Zatrudnieniewwarunkachokreślonychw§1jestzatrudnieniemnapodstawiestosunkupracy,bezwzględunanazwęzawartejprzezstronyumowy.§12.Niejestdopuszczalnezastąpienieumowyopracęumowącywilnoprawnąprzyzachowa-niuwarunkówwykonywaniapracy,określonychw§1.

60

Kodeks cywilny

Dział II. Skutki niewykonania zobowiązańArt. 471.Dłużnikobowiązanyjestdonaprawieniaszkodywynikłejzniewykonanialubnie-należytegowykonaniazobowiązania,chybażeniewykonanielubnienależytewykonaniejestnastępstwemokoliczności,zaktóredłużnikodpowiedzialnościnieponosi.Art. 472.Jeżelizeszczególnegoprzepisuustawyalbozczynnościprawnejniewynikanicinnego,dłużnikodpowiedzialnyjestzaniezachowanienależytejstaranności.Art. 473.§1.Dłużnikmożeprzezumowęprzyjąćodpowiedzialnośćzaniewykonanielubzanienależytewykonaniezobowiązaniazpowoduoznaczonychokoliczności,zaktórenamocyustawyodpowiedzialnościnieponosi.§2.Nieważnejestzastrzeżenie,iżdłużnikniebędzieodpowiedzialnyzaszkodę,którąmożewyrządzićwierzycielowiumyślnie.Art. 474.Dłużnikodpowiedzialnyjestjakzawłasnedziałanielubzaniechaniezadziałaniaizaniechaniaosób,zktórychpomocązobowiązaniewykonywa, jakrównieżosób,którymwykonaniezobowiązaniapowierza.Przepispowyższystosujesiętakżewwypadku,gdyzo-bowiązaniewykonywaprzedstawicielustawowydłużnika.Art. 475.§1.Jeżeliświadczeniestałosięniemożliweskutkiemokoliczności,zaktóredłużnikodpowiedzialnościnieponosi,zobowiązaniewygasa.§2.Jeżeli rzeczbędącaprzedmiotemświadczeniazostałazbyta,utraconalubuszkodzona,dłużnikobowiązanyjestwydaćwszystko,couzyskałwzamianzatęrzeczalbojakonapra-wienieszkody.Art. 476.Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczeniaw terminie, a jeżeliterminniejestoznaczony,gdyniespełniaświadczenianiezwłoczniepowezwaniuprzezwie-rzyciela.Niedotyczytowypadku,gdyopóźnieniewspełnieniuświadczeniajestnastępstwemokoliczności,zaktóredłużnikodpowiedzialnościnieponosi.Art. 477. §1.W raziezwłokidłużnikawierzycielmożeżądać,niezależnieodwykonaniazobowiązania,naprawieniaszkodywynikłejzezwłoki.§2.Jednakżegdywskutekzwłokidłużnikaświadczenieutraciłodlawierzycielacałkowicielubwprzeważającymstopniuznaczenie,wierzycielmożeświadczenianieprzyjąć i żądaćnaprawieniaszkodywynikłejzniewykonaniazobowiązania.Art. 478.Jeżeliprzedmiotemświadczeniajestrzeczoznaczonacodotożsamości,dłużnikbę-dącywzwłoceodpowiedzialnyjestzautratęlubuszkodzenieprzedmiotuświadczenia,chybażeutrata lubuszkodzenienastąpiłobytakżewtedy,gdybyświadczeniezostałospełnionewczasiewłaściwym.Art. 479.Jeżeliprzedmiotemświadczeniajestokreślonailośćrzeczyoznaczonychtylkocodogatunku,wierzycielmożewraziezwłokidłużnikanabyćna jegokoszt takąsamąilośćrzeczytegosamegogatunkualbożądaćoddłużnikazapłatyichwartości,zachowującwobuwypadkachroszczenieonaprawienieszkodywynikłejzezwłoki.Art. 480.§1. Wraziezwłokidłużnikawwykonaniuzobowiązaniaczynienia,wierzycielmoże,zachowującroszczenieonaprawienieszkody,żądaćupoważnieniaprzezsąddowyko-naniaczynnościnakosztdłużnika.§2.Jeżeliświadczeniepoleganazaniechaniu,wierzycielmoże,zachowującroszczenieona-prawienieszkody,żądaćupoważnieniaprzezsąddousunięcianakosztdłużnikawszystkiego,

61

codłużnikwbrewzobowiązaniuuczynił.§3.Wwypadkachnagłychwierzycielmoże,zachowującroszczenieonaprawienieszkody,wykonaćbezupoważnieniasąduczynnośćnakosztdłużnikalubusunąćnajegokosztto,codłużnikwbrewzobowiązaniuuczynił.Art. 481.§1.Jeżelidłużnikopóźniasięzespełnieniemświadczeniapieniężnego,wierzycielmoże żądaćodsetek za czas opóźnienia, chociażbynie poniósł żadnej szkody i chociażbyopóźnieniebyłonastępstwemokoliczności,zaktóredłużnikodpowiedzialnościnieponosi.§2.Jeżelistopaodsetekzaopóźnienieniebyłazgóryoznaczona,należąsięodsetkiustawo-we.Jednakżegdywierzytelnośćjestoprocentowanawedługstopywyższejniżstopaustawo-wa,wierzycielmożeżądaćodsetekzaopóźnieniewedługtejwyższejstopy.§3.Wraziezwłokidłużnikawierzycielmożenadtożądaćnaprawieniaszkodynazasadachogólnych.

Art. 482.§1.Odzaległychodsetekmożnażądaćodsetekzaopóźnieniedopieroodchwiliwytoczeniaoniepowództwa,chybażepopowstaniuzaległościstronyzgodziłysięnadoli-czeniezaległychodsetekdodłużnejsumy.§2.Przepisparagrafupoprzedzającegoniedotyczypożyczekdługoterminowychudzielanychprzezinstytucjekredytowe.

Art. 483.§1.Możnazastrzecwumowie,żenaprawienieszkodywynikłejzniewykonanialubnienależytegowykonaniazobowiązanianiepieniężnegonastąpiprzezzapłatęokreślonejsumy(karaumowna).§2.Dłużnikniemożebezzgodywierzycielazwolnićsięzzobowiązaniaprzezzapłatękaryumownej.Art. 484.§1.Wrazieniewykonanialubnienależytegowykonaniazobowiązaniakaraumow-nanależysięwierzycielowiwzastrzeżonejnatenwypadekwysokościbezwzględunawyso-kośćponiesionejszkody.Żądanieodszkodowaniaprzenoszącegowysokośćzastrzeżonejkaryniejestdopuszczalne,chybażestronyinaczejpostanowiły.§2.Jeżelizobowiązaniezostałowznacznejczęściwykonane,dłużnikmożeżądaćzmniejsze-niakaryumownej;tosamodotyczywypadku,gdykaraumownajestrażącowygórowana.Art. 485.Jeżeliprzepisszczególnystanowi,żewrazieniewykonanialubnienależytegowy-konaniazobowiązanianiepieniężnegodłużnik,nawetbezumownegozastrzeżenia,obowią-zanyjestzapłacićwierzycielowiokreślonąsumę,stosujesięodpowiednioprzepisyokarzeumownej.Art. 486. § 1.W razie zwłokiwierzyciela dłużnikmoże żądaćnaprawieniawynikłej stądszkody;możerównieżzłożyćprzedmiotświadczeniadodepozytusądowego.§2.Wierzycieldopuszcza sięzwłoki,gdybezuzasadnionegopowodubądźuchyla sięodprzyjęciazaofiarowanegoświadczenia,bądźodmawiadokonaniaczynności,bezktórejświad-czenieniemożebyćspełnione,bądźoświadczadłużnikowi,żeświadczenianieprzyjmie.

Ochrona informacji2)wart.2:a)pkt1otrzymujebrzmienie:„1)tajemnicąpaństwową-jestinformacjaokreślonawwykazierodzajówinformacji,stano-wiącymzałączniknr1,którejnieuprawnioneujawnieniemożespowodowaćistotnezagrożenie

62

dlapodstawowychinteresówRzeczypospolitejPolskiejdotyczącychporządkupublicznego,obronności,bezpieczeństwa,stosunkówmiędzynarodowychlubgospodarczychpaństwa,”,3)tajemnicąsłużbową-jestinformacjaniejawnaniebędącatajemnicąpaństwową,uzyska-nawzwiązkuzczynnościamisłużbowymialbowykonywaniempraczleconych,którejnie-uprawnione ujawnieniemogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lubprawniechronionyinteresobywatelialbojednostkiorganizacyjnej.

Nieuczciwa konkurencjaArt. 11.1.Czynemnieuczciwejkonkurencjijestprzekazanie,ujawnienielubwykorzystaniecudzychinformacjistanowiącychtajemnicęprzedsiębiorstwaalboichnabycieodosobynie-uprawnionej,jeżelizagrażalubnaruszainteresprzedsiębiorcy.2.Przepisust.1stosujesięrównieżdoosoby,któraświadczyłapracęnapodstawiestosunkupracylubinnegostosunkuprawnego-przezokrestrzechlatodjegoustania,chybażeumowastanowiinaczejalboustałstantajemnicy.3.Przepisuust.1niestosujesięwobectego,ktoodnieuprawnionegonabył,wdobrejwierze,na podstawie odpłatnej czynności prawnej, informacje stanowiące tajemnicę przedsiębior-stwa.Sądmożezobowiązaćnabywcędozapłatystosownegowynagrodzeniazakorzystanie znich,niedłużejjednakniżdoustaniastanutajemnicy.4. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznejinformacje techniczne, technologiczne,organizacyjneprzedsiębiorstwalubinneinformacjeposiadającewartośćgospodarczą,codoktórychprzedsiębiorcapodjąłniezbędnedziałania wceluzachowaniaichpoufności.Art. 18.1.Wraziedokonaniaczynunieuczciwejkonkurencji,przedsiębiorca,któregointereszostałzagrożonylubnaruszony,możeżądać: 1)zaniechanianiedozwolonychdziałań; 2)usunięciaskutkówniedozwolonychdziałań; 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści iwodpowiedniejformie; 4)naprawieniawyrządzonejszkody,nazasadachogólnych; 5)wydaniabezpodstawnieuzyskanychkorzyści,nazasadachogólnych; 6)zasądzeniaodpowiedniejsumypieniężnejnaokreślonycelspołecznyzwiązanyzewspieraniemkulturypolskiejlubochronądziedzictwanarodowego-jeżeliczynnieuczciwejkonkurencjibyłzawiniony.

63

Wykaz aktów prawnych

I. IstotnePrzywołaneniżejaktyprawnesąnajistotniejszedlawłaścicielijakitwórcówprojektówwynalazczych.Dobrzebyłobyabybyłyonełatwodostępneabyzarównoprzedsiębiorcajaktwórcamógłznichskorzystaćwkażdymmomencie. Zostałyoneuszeregowane,moimzdaniem,wedługichważnościiprzydatnościwprak-tycegospodarczej.USTAWAzdnia30czerwca2000r.Prawowłasnościprzemysłowej(tekstjednolity)-Dz.Uz2003r.,Nr119,poz.1117USTAWAzdnia14czerwca1960r.Kodekspostępowaniaadministracyjnego,tekstjednolity-Dz.U.z2000r.,Nr98,poz.1071USTAWAzdnia23kwietnia1964r. KODEKSCYWILNYDz.U.1964r..nr16poz.93 zpóźniejszymizmianami

II. Do wiadomościAktyprawneprzywołanewtejczęści,mogąokazaćsiępomocnewrzeczywistychsytu-acjach jakowspomagającepodjęcie decyzji i rozwiązywania sytuacji konfliktowych zwią-zanychzpostępowaniemwsprawieprojektówwynalazczych.Trzeba jednakzauważyć, iżwykorzystanieniektórychprzepisówztychżeaktówwymagapogłębionejwiedzyzzakresuochronywłasnościprzemysłowej.Wszystkieteaktyuszeregowałam,wmojejocenie,wedługichewentualnejprzydatno-ści. RozporządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia17września2001r.wsprawiedoko-nywaniairozpatrywaniazgłoszeńwynalazkówiwzorówużytkowych(Dz.U.Nr102,poz.1119);zmienionerozporządzeniemPrezesaRadyMinistrówzdnia14czerwca2005r.zmie-niającym rozporządzenie w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków iwzorówużytkowych(Dz.U.Nr109,poz.910)RozporządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia19października2001r.wsprawiedokony-waniairozpatrywaniazgłoszeńtopografiiukładówscalonych(Dz.U.z2002r.,Nr128,poz.1413zpóźniejszymizmianami)RozporządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia30stycznia2002r.wsprawiedokonywania irozpatrywaniazgłoszeńwzorówprzemysłowych.(Dz.U.z2002r.,nr40,poz.358r.)RozporządzeniePrezesaRadyMinistrówzdnia20maja2008r.wsprawierejestrówprowa-dzonychprzezUrządPatentowyRzeczypospolitejPolskiej(Dz.U.Nr91,poz.564)Ustawazdnia15grudnia2000r.oochroniekonkurencjiikonsumentów1)(tekstjednolity)Dz.U.z2005r.,nr244poz.2080.USTAWAzdnia16kwietnia1993r.ozwalczaniunieuczciwejkonkurencji1)(tekstjednolity)-Dz.U.z2003,Nr153,poz.1503Ustawazdnia15kwietnia2005r.ozmianieustawyoochronieinformacjiniejawnychorazniektórychinnychustaw-Dz.U.z2005r.,nr85poz.727

64

Załącznik nr 1

……………..…………………(nazwawydającegoregulamin)__________________________________________________________________________

REGULAMINpostępowania z projektami wynalazczymi

………………………dnia……………

65

Załącznikdo…………. ………………………………………… (nazwaorganuwydającego).

zdnia………………..

Regulaminpostępowania z projektami wynalazczymi w ……………………………………………..

Podstawaprawna:Ustawazdnia30czerwca2000r.Prawowłasnościprzemysłowej(Dz.U.z2003r.Nr119,poz.1117zpóźniejszymizmianami).

Rozdział IUstalenia wstępne

1.Projektamiwynalazczymiwrozumieniuregulaminusą: a)wynalazek,któryjestnowymrozwiązaniemtechnicznymposiadającympoziomwy-nalazczyinadajesiędoprzemysłowegostosowania. Przezstantechnikirozumiesięwszystkoto,coprzeddatą,wedługktórejoznaczasiępierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej wformiepisemnegolubustnegoopisu,przezstosowanie,wystawienielubujawnieniewinnysposób.Wynalazekuważasięzaposiadającypoziomwynalazczy,jeżeliwynalazektenniewynikadlaznawcy,wsposóboczywisty,zestanutechniki.Wynalazekuważanyjestzanadającysiędoprzemysłowegostosowania,jeżeliwedługwy-nalazkumożebyćuzyskiwanywytwórlubwykorzystywanysposób,wrozumieniutechnicz-nym,wjakiejkolwiekdziałalnościprzemysłowej. b)wzoremużytkowymjestnoweiużytecznerozwiązanieocharakterzetechnicznym,dotyczącekształtu,budowylubzestawieniaprzedmiotuotrwałejpostaci.Wzórużytkowyuważasięzarozwiązanieużyteczne,jeżelipozwalaononaosiągnięciecelumającegopraktyczneznaczenieprzywytwarzaniulubkorzystaniuzwyrobów. c)wzoremprzemysłowymjestnowaiposiadającaindywidualnycharakterpostaćwy-tworu lub jego części, nadanamuw szczególności przez cechy linii, konturów,kształtów,kolorystykę,strukturęlubmateriałwytworuorazprzezjegoornamentację. Wytworemjestkażdyprzedmiotwytworzonywsposóbprzemysłowylubrzemieślniczy,obejmującywszczególnościopakowanie, symbolegraficzneorazkrojepisma typograficz-nego,zwyłączeniemprogramówkomputerowychatakżeprzedmiotskładającysięzwieluwymienialnychczęściskładowychumożliwiającychjegorozłożenieiponownezłożenie(wy-twórzłożony);

66

Wzórprzemysłowyuważasięzanowy,jeżeliprzeddatą,wedługktórejoznaczasiępierw-szeństwodouzyskaniaprawazrejestracji,identycznywzór,toznaczygdyróżnisięodzna-negojedynienieistotnymi,szczegółaminiezostałudostępnionypublicznieprzezstosowanie,wystawienielubujawnieniewinnysposób. d)topografiaukładuscalonegorozumianajakorozwiązaniepolegającenaprzestrzen-nym,wyrażonymwdowolnysposób,rozplanowaniuelementów,zktórychconajmniejjedenjestelementemaktywnym,orazwszystkichlubczęścipołączeńukładuscalonego.Przezukładscalonyrozumiesięjedno-lubwielowarstwowywytwórprzestrzenny,utworzonyzelementówzmateriałupółprzewodnikowegotworzącegociągłąwarstwę,ichwzajemnychpołączeńprzewodzącychiobszarówizolujących,nierozdzielniezesobąsprzężonych,wceluspełnianiafunkcjielektronicznych.Topografięuznajesięzaoryginalną,jeżelijestwynikiempracyintelektualnejtwórcyiniejestpowszechnieznanawchwilijejpowstania.Natopografięskładającąsięzelementówpowszechnieznanychudzielasięprawazrejestracjitylkowtakimzakresie,wjakimkombinacjatychelementówjestoryginalna.(ilość rozwiązań można ograniczyć tylko do rozwiązań, które mogą powstać u tworzącego regulamin, jednak nie można zmieniać treści definicji, bo są one ustalone przepisem prawa)e) projekt racjonalizatorski jest rozwiązaniem technicznym, techniczno-organizacyjnym

lub organizacyjnym niebędącym wynalazkiem podlegającym opatentowaniu, wzo-rem użytkowym, wzorem przemysłowym lub topografią układu scalonego, nowymwprzedsiębiorstwie (najlepiej podać skrótową nazwę albo spółka..), nadające się dowykorzystania,niewynikającymzprostychzależnościmatematyczno-fizycznychiniepolegającym na prostym przeniesieniu rozwiązań znanych z norm, literatury, innychprzedsiębiorstw tej samej branży lub też znanychwystaw, targów, sympozjów, szko-leńjeśliTwórca(Współtwórcy)byłnaniedelegowanyprzez…………..……jakrów-nież,jeślizostałoonowykonanezgodniezzaleceniamiiwskazówkamiprzełożonego. (tylko i wyłącznie moja propozycja, która powinna być modyfikowana zgodnie z wymo-gami wydającego regulamin)

2. Kadra inżynieryjno-techniczna zobowiązana jest, z racji zajmowanych stano-wisk, do usprawniania istniejącego stanu techniczno-organizacyjnego, wykorzystu-jąc najnowsze osiągnięcia techniczne i organizacyjne dostępne w …… a tym sa-mym jest wyłączony z wynagrodzenia należnego za projekty racjonalizatorskie. (propozycja zapisu do uznania przez ustanawiającego regulamin – jest to ewentualność)3.WraziedokonaniaprojektuwynalazczegowwynikuwykonywaniaprzezTwórcę(Współ-twórców)obowiązkówzestosunkupracyalbozrealizacjiinnejumowy,prawodoprojektuwynalazczegoprzysługuje…………………………...,chyba,żestronyustaliłyinaczej.To,copowyżejmatakżezastosowaniedostosunkówumownych,jeśliumowaodokonanieprojektuwynalazczegonieprzewidziałainnychustaleń.4. W razie dokonania projektu wynalazczego przez twórcę przy pomocy przedsiębior-cy,…………….…...możekorzystać z tegoprojektuwynalazczegowewłasnymzakresie. Wumowieoudzieleniepomocystronymogąustalić,żeprawotoprzysługujewcałościlubczęści………………………….…………5.Wszystkieprojektywynalazczeatakżewiedzaidoświadczenianiezbędniedoopracowa-niaprojektówwynalazczychnabytawtrakciewykonywaniaobowiązkówzestosunkupracyalborealizacjiinnejumowyzawartejz………………..…,stanowiątajemnicęsłużbowąinie mogąbyćbezjego/jejzgodyudostępnianeinnymosobom.

67

II Rozdział Kompetencje w zakresie wynalazczości

1.Nadzórwsprawachwynalazczościiracjonalizacjipełni………………………..…2.Sprawywynalazczościprowadzonesąprzezpracownikazatrudnionegonastanowisku…………………………………………………………………………………..który: –przyjmuje,rejestrujeiprowadzirejestrzgłoszonychprojektówwynalazczych –przygotowujedokumentykoniecznedodokonaniaocenyzgłoszeńikompletujedoku-mentacjepoocenie, –przygotowujeprojektydokumentówwydawanychwkolejnychetapachrozpatrywaniaikorzystaniazprojektówwynalazczych –kompletujeinformacjeniezbędnedoobliczeniaefektówpowstałychzwykorzystaniaprojektów –przygotowujeprojektyumówzzakresuwynalazczościiracjonalizacji, –organizujepomocosobompracującymnadprojektamiwynalazczymi –współpracujezpodmiotamiiorganizacjami,doktórychzakresudziałańnależąsprawypopieraniainnowacji,wynalazczościiracjonalizacji(jest to tylko propozycja, która można dowolnie dzielić i dopisywać inne zadania, zdaniem przedsiębiorcy konieczne w jego przedsiębiorstwie)

Rozdział IIIZgłaszanie projektów wynalazczych

1.Pracownikprzystępującydopracnadprojektemwynalazczympowinienotympowiadomićswojegoprzełożonego.2.Zgłoszenieprojektumusizawierać: –daneTwórcylubWspółtwórców –wprzypadkuwspółtwórstwawskazywaćudziałwautorstwierozwiązania –tytułprojektu –opisprojektuwskazujący jednoznaczniena jednokonkretne ikompletne rozwiąza-nie techniczne, techniczno-organizacyjne luborganizacyjneodnoszącesiędostanu techni-kioraz rysunki, schematy i inne informacjeumożliwiającezrozumienie istoty rozwiązania atakżenaefektytechniczne,ekonomiczne,organizacyjneiinneuzyskanewtrakciekorzystania zrozwiązaniaaponadtonaśrodkijegorealizacji.3.Zgłoszenieprojektuwynalazczegojestprzyjmowaneirejestrowaneprzez…..4.WprzypadkubrakówTwórca/Współtwórcyjestzobowiązanydoichusunięciawwyzna-czonymterminie.Jeżeliwezwany/wezwaniniezastosujesiędożądania,zgłoszeniezostanieuznanezaniebyłe.

68

Rozdział IVOcena projektów wynalazczych

1.Zgłoszenieprojektuwynalazczego,posprawdzeniuwymogówformalnych,jestkierowaneprzez…………………….….do………………………………………………………….2.Wprzypadkupodjęciaprzez……………..….decyzjipotrzebiezaopiniowaniaprojektu,jestonkierowanydokomórek/pracownikówwłaściwychzewzględunaprzedmiotzgłosze-niawceluwydaniaopinii.3.Opiniującyjestzobowiązanywswojejopiniiwypowiedziećsięcodo: –twórczegocharakterurozwiązania –jegoprzydatnościimożliwościwykorzystania –nakładówiefektówtechniczno–ekonomicznych –potrzebprzeprowadzeniapróbibadań.Opiniapowinnabyćjednoznacznaiwyczerpująca.Opiniujący,swojąopinięprzekazujedo……………………………………………..…4.Pozebraniuopinii,……………….…..przekazujezgłoszeniewrazzopiniąprzekazujedo………………………………………………………………………...5. W przypadku wątpliwości, mimo zebranych opinii, co do przydatności projektu,…………………………………………………..…..możezażądaćdodatkowychinformacji.6.Woparciuozebraneopinie,………………………...wydajedecyzjęrozstrzygającą: –uznaniezgłoszonegoprojektuza: a)wynalazek b)wzórużytkowy c)wzórprzemysłowy d)topografięukładuscalonego e)projektracjonalizatorski –sposobieiczasiekorzystaniazprojektu –sposobieustaleniaiwypłatywynagrodzenia –przekazaniudopróbibadań –wystąpieniuouzyskanieprawwyłącznych7.Decyzja,októrejmowawpkt.5powinnabyćdostarczonaTwórcy/Współtwórcomwciągudwóchmiesięcyoddniapotwierdzeniazgłoszeniaprojektuwynalazczego.

69

Rozdział VKorzystanie z projektów wynalazczych

1.Projektywynalazczeprzyjętedowykorzystaniasąrealizowaneprzezwyznaczonekomórkiorganizacyjne/osobywramachichkompetencji.2. Dział/stanowisko realizujący projekt gromadzi dane stanowiące podstawę do ustaleniaefektów(techniczne,organizacyjne,ekonomiczneitd.)zwykorzystaniaprojektu3.Pozakończeniurealizacjiprojektu,pracownikodpowiedzialnyzatęrealizacjęprzekazujedo……………………………..….następującedokumenty: –potwierdzeniezakończenierealizacjiprojektu –informacjewsprawieefektówzwykorzystaniaprojektu.4.W przypadku projektów powstałych w trybie umownym, są one realizowane zgodnie zustaleniamiumowyajeśliwniejnieokreślonosposobuocenyikorzystaniazprojektu,majądoniegozastosowanieprzepisyniniejszegoregulaminu.

Rozdział VIWynagradzanie za projekty

1.Twórca/Współtwórcywynalazku,wzoru użytkowego,wzoru przemysłowego, topografiiukładuscalonegosąwyłączenizzapisówniniejszegoregulaminuwsprawieustalaniawyna-grodzeńipodlegająjedyniezasadomustalonymwprawieochronywłasnościprzemysłowej(art.22i23–Dz.U.z2003r.,nr119,poz.1117zpóźniejszymizmianami).2. Twórca/Współtwórcy projektu racjonalizatorskiego otrzymują wynagrodzenie ustalonejednymzponiższychsposobów –wynagrodzenieumowne(tzw.ryczałtowe)wypłacanezgodniezzawartąumową –ustalonejakopochodnaefektówuzyskanychzwykorzystaniaprojektu,przyczymniemożebyćonomniejszejak………………...(podaćkwotę)awyższejak………%uzyskanychkorzyści. –wpisaćinnejeszczesposobyustalaniawynagrodzenia–możnapodaćnawetnazwęmetodylubmetod,którebędąstosowane3.Wynagrodzeniebędzieustalanezaroczneokresyobliczeniowe,jednakniedłużejniżprzezokres………………………….latkorzystaniazprojekturacjonalizatorskiego.4.Wynagrodzeniepłatnejestwciągujednegomiesiącaodzakończeniakażdegookresuob-liczeniowego.5.Wynagrodzeniejednorazowewypłacanejestwciągu1miesiącaoddniastwierdzeniare-alizacjiprojektu.

70

Rozdział VIIŚrodki zaskarżenia

1.Twórca/Współtwórcyprojekturacjonalizatorskiegoniezadowolenizdecyzjiwydanejpooceniezgłoszonegoprojektu,mogąwystąpićzprośbąoponownerozpatrzeniesprawy,skie-rowanejdoorganunadrzędnegonadorganemwydającymdecyzję.Możeonabyćtakżeskie-rowanadoorganuwydającegoskarżonądecyzję.2.Wprzypadkuwykorzystaniazgłoszonegoprojektunieuznanegozaprojektracjonalizator-ski,Twórca/Współtwórcymogąwystąpićdosąduzwnioskiemoustalenieiwypłatęwyna-grodzeniazjednoczesnymroszczeniemoustalenie,żeprojektjestprojektemracjonalizator-skim.3.Twórca/Współtwórcyprojektuwynalazczegoniezgadzającysięzwysokościąwynagro-dzeniamożewystąpićzwnioskiemdosąduoustaleniewynagrodzeniazaprojektwynalazczyalbozwnioskiemoustaleniawynagrodzeniazakorzystaniezwynalazku,wzoruużytkowegolubtopografiiukładuscalonego(art.284pkt.3i4pwp)

Rozdział VIIIPostanowienia końcowe

1.Nadzórikontrolęnadprzestrzeganiempostanowieńzawartychwniniejszymregulaminiesprawują:

.………………………………………………………….

Regulaminobowiązujeoddnia…………..................…..

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------W miejsca wykropkowane należy wpisać konkretne działy, komórki, stanowiska itd.

71

9

Załcznik nr 2

Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

-

ZGŁOSZENIE PROJEKTU WYNALAZCZEGO Zgłaszam/zgłaszamy*) rozwizanie, moim zdaniem, bdce: wynalazkiem, wzorem uytkowym,

wzorem przemysłowym, topografi układu scalonego, projektem racjonalizatorskim*).

Ponadto owiadczam/owiadczamy*), e projekt nie jest przedmiotem zgłoszenia do Urzdu Pa-

tentowego RP ani nie jest zgłoszony w innym przedsibiorstwie.

Dane osobowe zgłaszajcego/zgłaszajcych

L.P Imi i nazwisko Data urodzenia PESEL Udział w

autorstwie (%)

Podpis

Tytuł projektu .................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

Opis projektu (ma opisywa dziedzin techniki, której dotyczy projekt; stan techniki, znany

zgłaszajcemu i przydatny do zrozumienia projektu, jego istot, tak aby całe rozwizanie były

zrozumiałe w stopniu potrzebnym do zrealizowania projektu, rysunki jeeli s one konieczne do

zrozumienia istoty, ewentualne korzystne skutki wynalazku w odniesieniu do dotychczasowego

stanu techniki) .................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

*) niewłaciwe wykreli

72

10

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................. dalsza tre opis w załczniku

Załczniki: .......................................................................................................................................................

..........................................., dnia ......................

.................................................................................

.................................................................................

................................................................................. (Podpisy zgłaszajcych)

73

11

Załcznik nr 3 (piecz przedsibiorstwa)

Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

POTWIERDZENIE zgłoszenia projektu wynalazczego

Niniejszym potwierdza si zgłoszenie w dniu .............................................................. projektu przez

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

Pod tytułem .....................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

Przyjto załczników......................................................................................................................................

................................................................... podpis

(piecz przedsibiorstwa) Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

STWIERDZENIE realizacji projektu wynalazczego

Stwierdza si, e projekt pt.: ....................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................

zgłoszony przez

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

został zrealizowany w dniu ..........................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................(ponadto wskaza miejsce realizacji; stanowisko, dział …)

..................................................., dnia .........................

................................................................................. Podpisy osób stwierdzajcych wykorzystanie projekt

74

75

12

Załcznik nr 4

Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

OPINIA Do zgłoszenia projektu wynalazczego pt. ..................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

Poziom nowoci ........................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

Okrelenie kompletnoci projektu (czy projekt odnosi si do stanu techniki, czy istota projektu

jest opisana w sposób zrozumiała i pozwalajcy na realizacj, czy wymaga prób i bada, itp.)

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Uwagi techniczne .........................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Przewidywane efekty techniczne, organizacyjne ekonomiczne, inne.............................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Inne uwagi....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Opiniujcy ................................................................................................................................... (imi i nazwisko, stanowisko oraz podpis)

76

77

13

Załcznik nr 5

(piecz przedsibiorstwa) Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

DECYZJA W SPRAWIE PROJEKTU WYNALAZCZEGO Na podstawie art.7 ustaw prawo własnoci przemysłowej (Dz.U. z 2003 r., nr 119 poz.1117 z póniejszymi zmianami) i w oparciu o regulamin w sprawie projektów wynalazczych z dnia …

.................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................. Nazwa przedsibiorstwa

po dokonaniu oceny zgłoszonego projektu pt.: ............................................................................................

.................................................................................................................................................................................

Zarejestrowanego pod numerem...................... dokonanego przez ........................................................

.................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................. podejmuje decyzj o:

1) uznaniu projektu, za projekt racjonalizatorski

2) przyjciu do wykorzystania

- w całoci *)

- w ograniczonym zakresie *)

- zgłoszeniu go do Urzdu Patentowego RP

3) uznaniu projektu za projekt stanowicy tajemnice (know-how)

4) odmawia uznania za projekt wynalazczy

5) odmawia przyjcia do wykorzystania

Uzasadnienie

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

*) niewłaciwe wykreli

78

14

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

Decyzja niniejsza moe by zmieniona po złoeniu proby o ponowne rozpatrzenie sprawy do …

.................................................................................................................................................................................

..................................................., dnia ..........................

............................................................... Podpis wydajcego decyzj

Otrzymuj:

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

79

15

Załcznik nr 6 (piecz przedsibiorstwa)

Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

ARKUSZ OBLICZENIA EFEKTÓW .................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................. (numer i tytuł projektu)

Przewidywanych/ uzyskanych w okresie od dnia ......................................................20.............. r.

do dnia ......................................................20.............. r.

wyliczonych w oparciu ....................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................. (poda sposób obliczania lub ródłowy dokument bdcy podstaw do ustalenia efektów)

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie .................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

..................................................., dnia .........................

Podpis osoby obliczajcej ZATWIERDZAM

............................................................. ..................................................

80

16

Załcznik nr 7 (piecz przedsibiorstwa)

Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

DECYZJA

w sprawie wynagrodzenia za projekt wynalazczy Na podstawie art. .22 ustawy prawo własnoci przemysłowej (Dz.U. z 2003 r., nr 119, poz.1117;

tekst jednolity z póniejszymi zmianami) .....................................................................................................

.................................................................................................................................................................................(nazwa przedsibiorstwa)

w oparciu o decyzj z dnia ............................................................................ w sprawie wykorzystania

projektu wynalazczego pt.: ...............................................................................................................................

.............................................................................................................................. ustala si wynagrodzenie

Twórcy/Współtwórców*) z tytułu realizacji w .............................................................................................

projektu za okres obliczeniowy od ............................................................. do ............................................

w wysokoci .................................... (słownie: .............................................................................................

............................................................ ............................................................................................................... ) Powysze wynagrodzenie przyznano

1. .........................................................................................................................................................................

2. .........................................................................................................................................................................

3. .........................................................................................................................................................................

4. .........................................................................................................................................................................

5. .........................................................................................................................................................................

Uzasadnienie .................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

*) niewłaciwe wykreli

81

16

Załcznik nr 7 (piecz przedsibiorstwa)

Nr ewidencyjny projektu

Data zgłoszenia projektu

DECYZJA

w sprawie wynagrodzenia za projekt wynalazczy Na podstawie art. .22 ustawy prawo własnoci przemysłowej (Dz.U. z 2003 r., nr 119, poz.1117;

tekst jednolity z póniejszymi zmianami) .....................................................................................................

.................................................................................................................................................................................(nazwa przedsibiorstwa)

w oparciu o decyzj z dnia ............................................................................ w sprawie wykorzystania

projektu wynalazczego pt.: ...............................................................................................................................

.............................................................................................................................. ustala si wynagrodzenie

Twórcy/Współtwórców*) z tytułu realizacji w .............................................................................................

projektu za okres obliczeniowy od ............................................................. do ............................................

w wysokoci .................................... (słownie: .............................................................................................

............................................................ ............................................................................................................... ) Powysze wynagrodzenie przyznano

1. .........................................................................................................................................................................

2. .........................................................................................................................................................................

3. .........................................................................................................................................................................

4. .........................................................................................................................................................................

5. .........................................................................................................................................................................

Uzasadnienie .................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

*) niewłaciwe wykreli

82

17

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................. (przytoczy zasady obliczania efektów i przywoła ródło tyche zasad)

Decyzja ta moe by zmieniona po wniesieniu proby do ....................................................................

o ponowne rozpatrzenie zasadnoci zastosowanych metod ustalania efektów i wysokoci wyna-

grodzenia. Wniosek o ponowne rozpatrzenie powinien by zgłoszony w przecigu 14 dni od dnia

otrzymania decyzji.

Twórca/Współtwórcom*) projektu wynalazczego take niezadowolony z ustalonego wynagro-

dzenia moe wystpi take do sdu o ustalenie wysokoci wynagrodzenia na podstawie art. 283

oraz 284 ust. 3 i 4 ustawy prawo własnoci przemysłowej (Dz.U. z 2003 r., nr 119, poz. 1117;

tekst jednolity z póniejszymi zmianami) oraz 189 kpc.

Otrzymuj:

1. ........................................................................................................

2. ........................................................................................................

3. ........................................................................................................

4. ........................................................................................................

5. ........................................................................................................

..................................................., dnia .........................

Dyrektor/Prezes

*) niewłaciwe wykreli

19

Załc

znik

nr

8

REJ

ESTR

PR

OJE

KTÓ

W W

YNAL

AZC

ZYC

H

Nr

zgło

szen

ia

Dat

a zg

łosz

enia

T

ytuł

pro

jekt

u D

ane

Tw

ór-

cy/W

spół

twór

ców

O

pini

e D

ecyz

ja

c.d.

K

orzy

stan

ie z

pro

jekt

u P

ost

pow

anie

w c

elu

uzys

kani

a pr

aw w

yłc

znyc

h

Info

rmac

je

o re

aliz

acji

Dat

a zr

eali-

zow

ania

pro

-je

ktu

Efe

kty

Wyn

agro

dzen

iaN

r zg

łosz

enia

w

UP

RP

D

ata

zgło

-sz

enia

D

ecyz

ja

UP

RP

O

płat

y ok

re-

sow

e In

ne in

form

acje

Pro

jekt

rej

estr

u –

dost

osow

a d

o w

łasn

ych

potr

zeb

83

17

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................. (przytoczy zasady obliczania efektów i przywoła ródło tyche zasad)

Decyzja ta moe by zmieniona po wniesieniu proby do ....................................................................

o ponowne rozpatrzenie zasadnoci zastosowanych metod ustalania efektów i wysokoci wyna-

grodzenia. Wniosek o ponowne rozpatrzenie powinien by zgłoszony w przecigu 14 dni od dnia

otrzymania decyzji.

Twórca/Współtwórcom*) projektu wynalazczego take niezadowolony z ustalonego wynagro-

dzenia moe wystpi take do sdu o ustalenie wysokoci wynagrodzenia na podstawie art. 283

oraz 284 ust. 3 i 4 ustawy prawo własnoci przemysłowej (Dz.U. z 2003 r., nr 119, poz. 1117;

tekst jednolity z póniejszymi zmianami) oraz 189 kpc.

Otrzymuj:

1. ........................................................................................................

2. ........................................................................................................

3. ........................................................................................................

4. ........................................................................................................

5. ........................................................................................................

..................................................., dnia .........................

Dyrektor/Prezes

*) niewłaciwe wykreli

19

Załc

znik

nr

8

REJ

ESTR

PR

OJE

KTÓ

W W

YNAL

AZC

ZYC

H

Nr

zgło

szen

ia

Dat

a zg

łosz

enia

T

ytuł

pro

jekt

u D

ane

Tw

ór-

cy/W

spół

twór

ców

O

pini

e D

ecyz

ja

c.d.

K

orzy

stan

ie z

pro

jekt

u P

ost

pow

anie

w c

elu

uzys

kani

a pr

aw w

yłc

znyc

h

Info

rmac

je

o re

aliz

acji

Dat

a zr

eali-

zow

ania

pro

-je

ktu

Efe

kty

Wyn

agro

dzen

iaN

r zg

łosz

enia

w

UP

RP

D

ata

zgło

-sz

enia

D

ecyz

ja

UP

RP

O

płat

y ok

re-

sow

e In

ne in

form

acje

Pro

jekt

rej

estr

u –

dost

osow

a d

o w

łasn

ych

potr

zeb

84

85

Załącznik nr 9Pokrywa pojemnika

Przedmiotemwynalazkujestpokrywapojemnikablaszanego,zwłaszczadofarbilakie-rów. Znanajestpokrywa,jakopisanowzgłoszeniuP322522,którajestwyposażonawpier-ścieńuszczelniającyorazuszczelniającynadlew.Częścitesądociśniętedogórnegobrzegukorpusupojemnikaijegowewnętrznejpowierzchni.Dolnapowierzchniapokrywyjestpłaskaiobejmujegórnąkrawędźścianykorpusupojemnika,któratokrawędźjestwpostacipierście-niowegozgrubienia.Pierścieńuszczelniającymapostaćkryzyusytuowanejpromieniowodowewnątrz.Jestonaskierowanawdółioddalonaodwewnętrznejpowierzchnipojemnika,apojegozamknięciujejbrzegznajdujesięponiżejgórnegobrzegupojemnika. Znanajestrównieżzezgłoszeniawzoruużytkowegonr100839,pokrywazzawiniętąkugórzezewnętrznąkrawędziąobejmującąkrawędźgórnegoobrzeżapojemnika.Pokrywatamaobwodowąfalęwzmacniającądno.Celemwynalazkujestskonstruowaniepokrywydokładnieuszczelniającejmetalowypojem-nikipozwalającejbezjejotwieraniaobejrzećzawartośćpojemnika. Zadanietoosiągniętopoprzezzaprojektowaniepokrywyztworzywasztucznegoodużejprzezroczystościorazspecjalnejkonstrukcjiścianypokrywywchodzącejdownętrzapojem-nika.Istotąwynalazkujestpokrywapojemnika,którejgórnapowierzchniammożebyćjestprze-zroczysta w całości lub części. Na zewnętrznej stronie powierzchnia ta ma poobwodowewgłębienie biegnące równolegle do ściany bocznej pokrywy, co ułatwia złożenie pokryw wstosiutrzymanieichwtymstosie.Krawędźgórnejpowierzchnijestzakończonaniewiel-kimwalcowym zgrubieniem ułatwiającym jej otwarcie. Ściana boczna pokrywy, po swejzewnętrznejstronieprzylegającejdowewnętrznejściany pojemnika ,manaswymkońcuuskokułatwiającyzamykaniepojemnikaszczególniewzautomatyzowanymprocesietechno-logicznym.Ponadto,naduskokiem,aponiżejwysokościwewnętrznegokołnierzapojemnika,ścianabocznamawypukłewystępypełniące funkcjęzatrzasku iodpowietrznikaw trakciezamykanianapełnianegopojemnika.Występyterozłożonesąrównomiernienacałejścianiebocznej,przyczymjestichconajmniejdwa.Pokrywawodmianiemagórnąpowierzchnięzwgłębieniemzbieżnymod10do50dośrod-ka.Takapokrywapozwalaobejrzećzawartośćpojemnikabezkoniecznościjegootwierania,comaszczególneznaczenieprzyfarbach.Pokrywapojemnikawprzykładziewykonaniazostałaprzedstawionanazałączonymrysunku,naktórymfi.1pokazuje jejwidokzgóry,fig.2przekrójpoprzecznyzgórnąpowierzchniąpłaskąafig.3przekrójpoprzecznyzgórnąpowierzchniązwgłębieniemzbieżnymdośrodka.Pokrywa według wynalazku w przykładzie wykonania ma kolisty kształt i jej górna po-wierzchnia1jestprzezroczysta.Napowierzchni1wykonanejestpoobwodowewgłębienie2ogłębokości2mmbiegnącenadścianą3pokrywy.Krawędźpokrywyzakończonajestwalcowymzgrubieniem4. Ścianaboczna 3 poswejzewnętrznejstronie, przylegającejdowewnętrznegokołnierza5pojemnika,manaswymkońcuuskok6ułatwiającyzamy-kaniepojemnika,szczególniewzautomatyzowanymprocesie.Naduskokiem6,aponiżejwewnętrznegokołnierza5pojemnika,wrównychodsiebieodległościachrozmieszczonych

86

jestsześćkulistychwystępów7będącychzatrzaskiemiułatwiającychodpowietrzenienapeł-nianegopojemnikawtrakciejegozamykania.

87

Załącznik nr 10

Sposób wytwarzania preparatu foswityny z żółtka jaja

Przedmiotemwynalazkujestsposóbwytwarzaniapreparatufoswitynyzżółtkajajaku-rzego,zwłaszczazniektórychjegofrakcji.Preparat tenmagłówniezastosowanie jakona-turalnyantyoksydantzewzględunaswojązdolnośćdowiązaniajonówmetali,szczególnieżelazaimiedzikatalizującychprocesyutlenianiatłuszczowcówZnanesąprace,międzyinnymi,McBeeE.R.iCotterilO.J.(JorunalofAmericanChemicalSocietyz1979r.,t.44,s.656-667)orazTsutsuiT.iObaraT.(AgriculturalBiologicalChe-mistryz1984r., t.48,s.1153-1160).a takżeLuD.L. iBeckerR.(JournalofFoodScience z1987r.,t.52,s.613-614)stwierdzające,żefoswitynajestkwaśnymbiałkiemzawierającym69%ogólnejwartościfosforuobecnegowżółtku.Występujeonawnaturalnymkompleksiez innym białkiem zwanym lipowitelinąw granulach żółtka.Rozdzielenie tego kompleksu wznanychbadaniachnastępowałoprzyużyciuroztworówsiarczanumagnezulubrozpusz-czalnikóworganicznych. Sposóbwytwarzaniapreparatufoswitynypozwalanajegootrzymaniezżółtkajajalubgranullubteżzosadubiałkowegopowstającegowprocesachekstrakcjitłuszczowców,głów-nielecytynyzgranulżółtka.Istota sposobuwytwarzania preparatu foswitynywedługwynalazku polega na dokładnymwymieszaniużółtkalubgranul,którepowinnybyćuprzedniozamrożonedotemperaturypo-niżej-120Ciprzechowywanewtakimstanieprzezconajmniej7dnilubosadubiałkowegozroztworamisoli,szczególniechlorkumagnezulubsoduwproporcjiwagowejdoobjęto-ściowejod1:1do1:5.Stężenieroztworówsolimusibyćwiększeod0,2M,korzystniewiększeod0,45MWdalszejkolejnościprocesuwszystkieskładnikimieszaniny,pozostawiasięnaczasniezbęd-nydorozpuszczeniasiękompleksufoswityna-lipowitelina,awprzypadkużółtkalubgranuldochwiliwydzieleniasięwarstwytłuszczowejponadroztworemsoli,przyczymprocestenpowinienprzebiegaćwtemperaturzeod00Cdo40C.Wprzypadku,gdyzmieszaninyzostajewydzielonawarstwatłuszczowa,należyjąoddzielićodroztworusolizawierającegokompleks foswityna– lipowitelina.Następniedoroztworudodajesięwodę,którarozcieńczającgoobniżastężeniesoliponiżej0,2M,korzystnie0,15Miprowadzisięprocesdysocjacjikompleksufoswityna–lipowitelinawtemperaturze,poniżej150C,korzystnie40C.Oddysocjowanazkompleksufoswitynasedymentujewroztworzetwo-rzączawiesinęosadu,któryjestzagęszczanyprzyużyciutechnikimembranowej,conajmniejdwukrotnie. Sposóbwedługwynalazkuumożliwiawytwarzaniepreparatufoswitynymetodąprze-mysłową, istotnieuproszczonąwstosunkudoprocedurlaboratoryjnychcytowanychwyżejorazeliminującązastosowaniewprocesietechnologicznymsoliniedopuszczonychdostoso-waniawżywności,jaknp.siarczanmagnezu.Uzyskanypreparat,przydodatkurzędu0,1%do0,2,znajdujezastosowaniejakośrodekzapobiegającyniekorzystnymprocesomoksydacyj-nymwtłuszczachroślinnychizwierzęcych,szczególniewmaśleimargarynachiwydłużającichtrwałośćprzechowalniczą. Sposóbwytwarzaniapreparatufoswitynyzżółtkajajapokazanowponiższychprzykła-

88

dachwykonania.Przykład 1Żółtkowilości500grozcieńczono1%roztworemNaClwstosunkuczęściwagowychdoobjętościowych1:1ipoddanowirowaniuprzyprzyspieszeniuodśrodkowym1750xgwcza-sie10minut.Uzyskanookoło115ggranuliokoło380gfrakcjiplazmy.Granulepoddanoprocesowiprzechowywaniazamrażalniczegowtemperaturze–120Cprzez7dni.100ggranulżółtka,rozmrożonoipoddanodziałaniu0,45MroztworuMgCl2wstosunku1:1,5częściobjętościowychdowagowych,przez12godzinw4oCpoczymwprocesiewirowania,przyprzyspieszeniuodśrodkowym8000xgprzez10minut,oddzielonogórnąwarstwętłuszczowąodfrakcjiwodno-białkowej.Wefrakcjiwodno-białkowejobniżonosiłęjonowąprzezdodaniewodywstosunkuobjęto-ściowym1:4ipozostawionona12godzinw4oC.Poupływie12godzinosadodwirowano.ProcesdziałaniaroztworusoliMgCl2idalszegorozdziałufoswitynypowtórzono.Uzyskanookoło6mgfrakcjifoswitynyoczystościelektroforetycznej78,5%z1gżółtka.Przykład 2Granulewilości2kg,któreuzyskanojakoosadwwynikuwirowaniazółtkarozcieńczo-negowodąwstosunku 1:5częściwagowychdoobjętościowych przypH5,5ustalonym wwynikudodawaniakwasucytrynowego,poddanoekstrakcji96%etanolemwtemperatu-rze20oC.Procesekstrakcjiprowadzonoprzez45minutprzynadmiarzeetanolujak5:1częściwagowychdoobjętościowychwreaktorzewyposażonymwmieszadło.Poprocesieekstrakcjiwarstwęalkoholowązdekantowano,aosadbiałkowyprzemywanotrzykrotnie0,6dm3wody.Następniepobrano800gosaduipoddanodziałaniuroztworu0.45MMgCl2.Dalszepostę-powanieprowadzonojakwprzykładzie1.Uzyskano47gpreparatufoswitynyozawartościbiałka67.%z1kggranulżółtka.Przykład 3Granuleżółtka,wilości50kg,rozmrożonepoprzechowywaniuzamrażalniczymzmieszanowzbiornikuwyposażonymwmieszadłozroztworemNaClostężeniu0,9Mwstosunku1:4częściwagowychdoobjętościowychipozostawionona24godzinywtemperaturze4oC.Potymczasienastąpiłrozdziałnawarstwędolną-wodno-białkowąigórną-tłuszczowąwilości60dm3.Warstwędolnąoddzielonoprzezwypływgrawitacyjnyzezbiornika.Następnieroz-cieńczonojąwodąwstosunkuobjętościowym1:5wceluwytrąceniafoswitynyzkompleksuzlipowiteliną.Po24-rogodzinnejsedymentacjipłynznadosadufoswitynyzdekantowano, azawiesinęosaduzagęszczanodo30%objętościwyjściowejorazpoddanodializiewceluusunięcianadmiarusolidopoziomuponiżej0,15M.Następniezagęszczonąfoswitynęsu-szonorozpyłowo.Uzyskano45gpreparatufoswitynyzawierającego 59%białkaz 1kggranul.Przykład 4Osadbiałkowywilości50kgzgranuliżółtkapoekstrakcji,fosfolipidówetanolemprzemytotrzykrotnie50dm3wody.Następnieprocesizolacjifoswitynyprowadzonojakwprzykładzie3,ztąróżnicą,żeniewydzielanofrakcjitłuszczowej,bowiemtłuszczezostaływwiększościusuniętewprocesie ekstrakcji fosfolipidówzgranul.Wwynikuprocesuotrzymano 42gpreparatufoswitynyozawartościbiałka62%z1kggranul.Przykład 5Granuleżółtka,wilości3,3kg,uzyskanetakjakwprzykładzie2poddanodziałaniuroztworu0,2MMgCl2wstosunku1:4częściwagowychobjętościowych.Następnieprocesizolacjiprowadzonojakwprzykładzie3,ztąróżnicą,żezagęszczonyosadfoswitynyliofilizowano.Uzyskano29gpreparatufoswitynyzawierającego43%białkaz1kggranul.

89

Załącznik nr 11

Złącze, zwłaszcza płyt pilśniowych

Przedmiotemwzoruużytkowegojestzłącze,zwłaszczapłytpilśniowych. Znanesązłączastosowanedołączeniadwóchiwięcejróżnychczęścidoczołowo,nazakładkę,poprzezspawanie,nitowaniealbowprzypadkumateriałówmiękkichzapomocązszywek.Celemwzoruużytkowegojestwykonanietakiegozłącza,którebędziepołączeniemtrwałymprzyjednoczesnymzachowaniudużejwytrzymałości,elastycznościajednocześniestabilno-ści.Złącze,zwłaszczapłytpilśniowychwedługwzoruużytkowegoskładasięzwdwóchłączo-nychzesobądoczołowopłytpomiędzyktórymiznajdujesięwarstwamateriałuwiążącego azobustronłączonychkrawędziprzymocowanesąelastycznenakładki.Złącze,zwłaszczapłytpilśniowychwodmianiewzoruużytkowegoskładasięzdwóch łą-czonychzesobą nazakładkępłyt,częściowonałożonychnasiebie,pomiędzyktóryminapewnejszerokościrównoległejdołączonychkrawędziznajdująsiędwiewarstwymateriałuwiążącego.Takierozwiązaniezapewniajądobrąwytrzymałośćazłączejestelastyczne,odpornenaznisz-czenia.Przedmiotwzoruużytkowegozostałprzedstawionywprzykładziewykonanianarysunku,naktórymfig.1przedstawiazłączedoczołoweafig.2przedstawiazłączenazakładkę.Złączedoczołowepilśniowej płyty1zpilśniową2 mawprowadzonyklej3wszczelinę oszerokości1mmpomiędzyichkrawędziami.Zobustronpłyt1i2nazłączu,nałożonajestsamoprzylepnataśma4i5.Wodmianiewykonaniazłączepłyt1i2jestutworzonepoprzeznałożenienasiebieobupłytnaszerokości20mm,przyczympomiędzypłytaminaszerokości5mmodkażdejkrawędziznajdujesiępolimerowyklej3i3’.

90

91

Załącznik nr 12

Osłona znicza

Istotęwzoruprzemysłowego stanowinowapostaćosłony zniczaprzejawiająca sięw jegokształcieielementachzdobniczych.Znanesąosłony,któremająkształtprostychiregularnychbryłzdobionychmotywamistyli-zowanychnaroślinneiprzedmiotyużytkowe..Przedmiotwzoruprzemysłowegopokazanyjestnazałączonymrysunku.Osłonazniczajestkulązodciętymidwomaidentycznymiinaprzeciwległymiczaszami,przyczymjednoodcięciełączysięzkrótkąwalcowąpodstawąadrugiezdwuelementowymkoł-nierzem.Powierzchniaosłonyzdobiona jestdwomasferycznymiokręgamioddalonymiodsiebienajednakowąodległośćrozmieszczonymitak,żejedendochodzidopodstawyadrugidokołnierza.Wczęścidolnej,wyznaczonejprzezsferycznyokrąg,widocznesąrysunkisty-lizowanychchoineko różnychwielkościach inieregularnymrozmieszczeniu,opierającychsięopodstawę.Wczęścigórnej,wyznaczonejprzezsferycznyokrąg,widocznesąrysunkistylizowanychchoinekoróżnychwielkościachinieregularnymrozmieszczeniuopierającychsięokołnierz.Napozostałejpowierzchniwidocznesądowolnierozmieszczone,różnejwiel-kościgwiazdki.

92

93

Załącznik nr 13

UMOWAo dokonanie projektu wynalazczego

zawartawdniu…………….…w………………………………………………….pomiędzy:…………………………………………………………………………..zsiedzibąw……………………przyul…………………………………………..zwanymdalej„Zamawiającym”(„Zamawiającą”)a 1)……………………………….zam.w……………………….przyul………………2)……………………………….zam.w……………………….przyul………………3)……………………………….zam.w……………………….przyul………………

Zwanym(Zwanymi)dalej„Wykonawcą”(„Wykonawcami”)onastępującejtreści:

§ 1Wcelu……..……..(wskazać dokładnie jaki problem ma rozwiązać projekt)Zamawiającypowierza,aWykonawcazobowiązujesięopracowaćprojektwynalazczyzwanydalej„projek-tem”,wzakresie…..………(określić precyzyjnie zakres rozwiązania technicznego, technicz-no-organizacyjnego, organizacyjnego, które ma być opracowane i czy łącznie wykonawca ma przedstawić dokumentację, czy tylko rysunki, opis itp.)wterminiedodnia….

§ 2Projektpowinien….(wskazać parametry techniczne, ilościowe, jakościowe jakie ma mieć zamawiane rozwiązanie).

§ 3ZamawiającyzobowiązujesiędoudzieleniaWykonawcypomocyprzydokonaniuwynalazku,wszczególnościdoprzekazania,najpóźniejw terminie ....................dni,oddniazawarcianiniejszejumowy,wszystkichposiadanychnadzieńzawarciaumowy,informacjiidoświad-czeńtechnicznychorazudostępnieniadokumentówimateriałówniezbędnychdonależytegowykonaniaumowy.

§ 41.ZamawiającymożeudzielaćWykonawcywiążącychwskazówekcodosposobuwykonaniaprojektu.2.Wprzypadkunieuzyskaniażądanegoskutkuwwynikuzastosowaniasiędopowyższego,Wykonawcanieponosiżadnychkonsekwencjiztegotytułu.

§ 5WykonawcazobowiązujesiędoprzekazywanianażądanieZamawiającegoinformacjioprze-biegupracnaddokonaniemwynalazku.

94

§ 6Prawodoprojektuokreślonegow§1,zgodniezart.11pkt.3i4ustawyprawowłasnościprzemysłowej,przysługujeZamawiającemu.

§ 71. Wykonawca zobowiązuje się do przekazania Zamawiającemu projektu opracowanegozgodniezeswymzobowiązaniemorazwszystkichdanychniezbędnychdoocenyiwdrożeniarozwiązanianiezwłoczniepojegodokonaniu,jednakżeniepóźniejniżwterminie,októrymmowaw§1.2.Zgłoszenie,powinnozawieraćopisprojektu,awraziepotrzebytakżerysunki,schematy,obliczeniareceptury,wzakresieumożliwiającymzrozumienie istoty tegoprojektu ipodję-cieprzezZamawiającegodecyzjiodnośnieprzyjęciaprojektudowykorzystania.Zgłoszeniepowinnoponadtookreślaćdotychczasowystantechniki,wskazywaćprzewidywaneefekty,środkiisposóbrealizacjiprojektu.3.Wprzypadkuniedostarczeniamateriałóww formie uniemożliwiającej dokonanie ocenyipodjęciedecyzjiowykorzystaniuprojektu,Wykonawcazobowiązujesiędouzupełnieniabrakówwdodatkowymterminie,wyznaczonymprzezZamawiającego.

§ 8Zamawiającydokonaocenyiwydadecyzjęwsprawieprojektuopracowanegozgodniezni-niejsząumowąwterminie....................dni,oddniaprzekazaniaprojektuprzezWykonawcę.

§ 91.ZamawiającyzobowiązujesiędowypłaceniaWykonawcywynagrodzenia........................(w oparciu o zasady wskazane w prawie własności przemysłowej albo ustalone w tejże umo-wie albo ryczałtowe a dla racjonalizatora zgodnie z zasadami ustalonymi w regulaminie w sprawie projektów wynalazczych).2.Wprzypadkuopóźnieniawzapłaciewynagrodzenia,Zamawiającybędzie zobowiązanydouiszczeniana rzeczWykonawcyodsetekumownychwwysokości .........%wstosunkurocznym.3.JeżeliZamawiającydopuszczasięzwłokiwwypłaciewynagrodzenia,Wykonawcamożewyznaczyćmuodpowiednidodatkowytermindozapłaty.4.Wykonawcapobezskutecznymupływiewspomnianychwyżejterminówmożeżądaćwy-płatyumówionegowynagrodzeniainaprawieniaszkodywynikłejzezwłokinadrodzepostę-powaniasądowego.

§ 10Zamawiającyniemożeodmówićzapłatyumówionegowynagrodzeniamimonieopracowa-niawynalazku,jeżeliWykonawcabyłgotówwykonaćzamówienie,leczdoznałprzeszkody zprzyczyndotyczącychZamawiającego.WtakimprzypadkuZamawiającyjestzobowiązanydozwrotufaktycznieponiesionychnakładów.

95

§ 11Do odpowiedzialnościWykonawcy za wady przedmiotu umowy stosuje się odpowiednioprzepisykodeksucywilnegoorękojmiprzysprzedaży.

§12Wykonawcajestzobowiązanydozachowaniawtajemnicyinformacjitechnicznych,techno-logicznych,handlowychiorganizacyjnych,doktórychbędziemiałdostępwzwiązkuzwyko-nywaniemumowy,orazdoniepodejmowaniajakichkolwiekinnychzachowańocharakterzekonkurencyjnymwstosunkuprzezokresroku(…..lat)

§ 131.Jeżelizajdą jakiekolwiekokoliczności,któremogąprzeszkodzićnależytemuwykonaniuniniejszejumowy,WykonawcapowinienniezwłoczniezawiadomićotymnapiśmieZama-wiającego.

§ 141. Wykonawca będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz Zamawiającego kary umownej wwysokości……………….zaniewywiązaniesięzzobowiązaniaokreślonegow§1i2

§ 15Zamawiającymożeodstąpićodumowy:

a) jeżeliokażesię, iżdokonaniewynalazkujestniemożliwewskutekokoliczności,zaktóre ponosi odpowiedzialnośćWykonawca; w takim przypadkuWykonawcy nieprzysługujewynagrodzenieanizwrotponiesionychnakładów,

b) gdywskutek okoliczności, za które żadna ze Stron nie ponosi odpowiedzialności,opracowaniewynalazkuprzestaniemiećdlaZamawiającegoznaczeniezewzględunawłaściwościzobowiązaniaalbozewzględunazamierzonyprzezniegocelumowy; wtakimprzypadkuWykonawcyprzysługujewynagrodzenieodpowiadająceuzasad-nionemunakładowipracyorazzwrotponiesionychnakładów,

c)wkażdejchwili,dopókiwynalazekniezostałopracowany;wtakimprzypadkuWyko-nawcyprzysługujeumówionewynagrodzenie,jednakżeZamawiającymożeodliczyćto,coWykonawcaoszczędziłzpowodunieopracowaniawynalazku.

§ 16Jeżeli okaże się, że dokonaniewynalazku jest niemożliwewskutek okoliczności, za któreWykonawcanieponosiodpowiedzialności,zobowiązaniewygasa.WtakimprzypadkuWy-konawcyprzysługujejedyniezwrotuzasadnionychnakładów.

§ 17JeżeliWykonawcadopuszczasięzwłokiwopracowaniuwynalazku,Zamawiającymożewy-znaczyćmuodpowiednidodatkowy termindowykonaniazobowiązaniazzagrożeniem, iż wraziebezskutecznegoupływuwyznaczonegoterminubędzieuprawnionydoodstąpieniaod

96

umowy.Możerównieżbądźbezwyznaczeniaterminudodatkowego,bądźteżpojegobezsku-tecznymupływieżądaćwykonaniazobowiązaniainaprawieniaszkodywynikłejzezwłoki.

§ 18JeżeliWykonawcaopracowujewynalazekwsposóbwadliwyalbosprzecznyzumową,Za-mawiającymożewezwać go do zmiany sposobuwykonania iwyznaczyćmuw tym celuodpowiednitermin.PobezskutecznymupływiewyznaczonegoterminuZamawiającymożeodstąpićodumowyalbopowierzyćpoprawnelubdalszeopracowaniewynalazkuinnejosobienakosztWykonawcy.

§ 19NiniejszaumowaulegarozwiązaniuwskutekśmiercialboniezdolnościdopracyWykonaw-cy.

§ 20Wsprawachnieunormowanychniniejsząumową,adotyczącychjejprzedmiotu,majązasto-sowanieprzepisyustawyzdnia30czerwca2000r.-Prawowłasnościprzemysłowej(tekstjednolity:Dz.U.z2003r.,Nr119,poz.1117zpóźn.zm.)orazprzepisykodeksucywilnego.

§ 21Uzupełnienie lubzmiananiniejszejumowywymagaformypisemnejpodrygoremnieważ-ności.

§ 22Sporywynikłewzwiązkuzniniejsząumową,w razienieosiągnięciaporozumieniaprzezsameStrony,będzierozstrzygałSąd..............................................................................

§ 23Niniejsza umowa została sporządzona w ................. jednobrzmiących egzemplarzach, po............dlakażdejzeStron.

.......................... ............................. Zamawiający Wykonawca

97

Załącznik nr 14

UMOWA orealizację…..(projekturacjonalizatorskiegolubwynalazkulubwzoruużytkowego...)

zawartawdniu..................................................w......................................pomiędzy:......................................................................................................................................zsiedzibąw.......................................................przyul..........................................,reprezentowanymprzez:1........................................................................,2........................................................................,zwanymdalej„Zamawiającym”a......................................................................................................................................zsiedzibąw..................................................................................................................,reprezentowanymprzez:1........................................................................,2........................................................................,zwanymdalej„Wykonawcą”(Wykonawcami mogą to być także osoby fizyczne)

onastępującejtreści:

§ 11.Zamawiającypowierza,aWykonawcazobowiązujesiędowykonaniapracniezbędnychdowykorzystaniawprodukcji(usługach)projektuwynalazczegopt......................”,zwanegodalej(„wynalazkiemlubwzoremitd”),zgłoszonegowdniu………podnr.……iprzyjętegodowykorzystaniadecyzją…….zdnia…….….2.Specyfikacjępraczwiązanychzprodukcyjnymwdrożeniem...,zwanychdalej„pracami”,określaharmonogramstanowiącyzałącznikdoniniejszejumowy,zwanydalej„harmonogra-mem”.

§ 21.Stronyzgodnieustalająterminrozpoczęciapracnadzień...........................,aterminosta-tecznegozakończeniapracnadzień....................................2.Terminywykonaniaposzczególnychetapówpracokreślaharmonogram.

98

§ 3 Wykonawca zobowiązuje się zapewnić następująceminimalneparametry sprawnościtechnicznejiużytkowejzrealizowanegoprojektu,októrymmowaw§1:……………………………………………………………………………

§ 41.ZamawiającymożeudzielaćWykonawcywiążącychwskazówek,codosposoburealizacjiisposobuwdrażaniaprojektu.2.Wprzypadkunieuzyskaniażądanegoskutkuwwynikuzastosowaniasiędopowyższego,Wykonawcanieponosiżadnychkonsekwencjiztegotytułu

§ 51.WykonawcazobowiązujesiędoniezwłocznegozawiadamianiaZamawiającegoozakoń-czeniuposzczególnychetapówprac.WrazzzawiadomieniemWykonawcabędzieprzedkła-daćkosztoryspowykonawczydanegoetapuprac.2. WykonawcazgłosiZamawiającemunapiśmiegotowośćdoodbioruwykonanychpracniezwłoczniepoichostatecznymzakończeniu,jednakżeniepóźniejniżwterminie,októrymmowaw§2ust.1.

§ 6Zamawiający dokona odbioru pracwykonanych zgodnie z harmonogramem stanowiącymnieodłącznączęśćumowy,wterminie....................dnioddniazgłoszeniaprzezWykonawcęgotowościdoodbioru.

§ 71.Zamawiający zobowiązuje się dowypłaceniaWykonawcywynagrodzeniawwysokości.......................................... zł (słownie: ....................................................................................złotych),zgodniezkosztorysemstanowiącymnieodłącznączęśćumowy2. Rozliczenie bieżące będzie następować fakturami przejściowymi w cyklach...............................napodstawieprzedkładanychprzezWykonawcękosztorysówpowyko-nawczychposzczególnychetapówprac.3.Rozliczenieostatecznenastąpifakturąkońcową,wterminie.....................dnioddniado-konaniaodbiorupracwykonanychzgodniezharmonogramem,napodstawieprzedłożonegoprzezWykonawcękońcowegokosztorysupowykonawczego.4.Wynagrodzeniebędziewypłacanewterminie....................dnioddniaotrzymaniafakturnarachunekbankowyWykonawcyw..........................................nr.............................................................5.Wprzypadkuopóźnieniawzapłaciewynagrodzenia,Zamawiającybędzie zobowiązanydouiszczenia na rzeczWykonawcyodsetekumownychwwysokości ........%w stosunkurocznym.6.JeżeliZamawiającydopuszczasięzwłokiwwypłaciewynagrodzenia,Wykonawcamożewyznaczyćmuodpowiednidodatkowytermindozapłatyzzagrożeniem,iżwraziebezsku-tecznegoupływuwyznaczonegoterminubędzieuprawnionydoodstąpieniaodumowy.Może

99

równieżbezwyznaczenia terminudodatkowego,bądź teżpo jegobezskutecznymupływieżądaćwypłatyumówionegowynagrodzeniainaprawieniaszkodywynikłejzezwłoki.

§ 81.Jeżeliwtokupraczajdziekoniecznośćprzeprowadzeniaprac,któreniebyłyprzewidzianewzestawieniuplanowanychpracbędącychpodstawąobliczeniawynagrodzenia,Wykonawcamożeżądaćpodwyższeniawynagrodzeniatylkowtedy,gdymimozachowanianależytejsta-rannościniemógłprzewidziećkoniecznościwykonaniapracdodatkowych.2.Wykonawcaniemożeżądaćpodwyższeniawynagrodzenia,jeżeliwykonałpracedodatko-webezuzyskaniazgodyZamawiającego.3.Gdybywprzypadkuprzewidzianymwust.1zaszłakoniecznośćznacznegopodwyższeniawynagrodzenia,Zamawiającymożeodumowyodstąpić.Prawoodstąpieniapowinnozostaćwykonaneniezwłocznie,aZamawiającywinienwypłacićWykonawcyodpo-wiedniączęśćumówionegowynagrodzenia.

§ 9WprzypadkuwzrostunakładówpracylubinnychkosztówponiesionychprzezWykonawcęwzwiązkuzrealizacjąwskazówekZamawiającego,Wykonawcyprzysługujedodatkowewyna-grodzenieodpowiadającewartościwzrostunakładówpracyikosztów.

§ 10Zamawiającyniemożeodmówićzapłatyumówionegowynagrodzeniamimoniewdrożeniaprojektudoprodukcji(wusługach),jeżeliWykonawcabyłgotówwykonaćzamówienie,leczdoznał przeszkody z przyczyn dotyczącychZamawiającego. Jednakżew takimprzypadkuZamawiającyotrzymawynagrodzeniazafaktyczniewykonanepraceinakłady.

§ 111. Zamawiający zobowiązuje się do udzielaniaWykonawcy pomocyw pracach,w szcze-gólnościdoprzekazania,najpóźniejwterminie....................dnioddniazawarcianiniejszejumowy,wszystkich posiadanychw tej chwili informacji i doświadczeń technicznych orazudostępnieniadokumentówimateriałówniezbędnychdonależytegowykonaniaumowy.2.Wykonawca jest zobowiązany do nie ujawniania osobom trzecim, przez okres trwanianiniejszej umowy oraz ........................................ od dnia jej wygaśnięcia, informacji tech-nicznych,technologicznych,handlowychiorganizacyjnych,doktórychbędziemiałdostęp wzwiązkuzwykonywaniemumowy,orazdoniepodejmowaniajakichkolwiekinnychzacho-wańocharakterzekonkurencyjnymwstosunkudoZamawiającego.

§ 121. WykonawcazobowiązujesiędoprzekazywanianażądanieZamawiającego informacji oprzebiegupracnadprodukcyjnymwdrożeniemprojektu.2.Jeżelizajdąjakiekolwiekokoliczności,któremogąprzeszkodzićnależytemuwykonaniuniniejszejumowy,WykonawcapowinienniezwłoczniezawiadomićotymnapiśmieZama-wiającego.

100

§ 131. Wykonawca będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz Zamawiającego kary umownej wwysokości…..zaniewykonaniepracokreślonychw§1.2.Jeżelikaryumowneniepokrywającałejszkody,Stronieuprawnionejprzysługujeprawożądaniaodszkodowanianazasadachogólnych.

§ 14Zamawiającymożeodstąpićodumowy:a)jeżeliokażesię,iżzastosowaniewprodukcji(usługach)…….jestniemożliwewskutekokoliczności,zaktóreponosiodpowiedzialnośćWykonawca;wtakimprzypadkuWykonaw-cynieprzysługujewynagrodzenieanizwrotponiesionychnakładów,b)gdywskutekokoliczności,zaktóreżadnazeStronnieponosiodpowiedzialnościzastoso-waniewprodukcji(usługach)przestaniemiećdlaZamawiającegoznaczeniezewzględunawłaściwościzobowiązaniaalbozewzględunazamierzonyprzezniegocelumowy;wtakimprzypadkuWykonawcyprzysługujewynagrodzenieodpowiadająceuzasadnionemunakłado-wipracyorazzwrotponiesionychnakładów,c)wkażdejchwili,dopókiprojektniezostałwdrożonydoprodukcji;wtakimprzypadkuWykonawcyprzysługujeumówionewynagrodzenie, jednakżeZamawiającymożeodliczyćto,coWykonawcaoszczędziłzpowoduniewdrożeniawzorudoprodukcji.

§ 15Jeżeliokażesię,żewdrożenieprojektudoprodukcjijestniemożliwewskutekokoliczności,zaktóreWykonawcanieponosiodpowiedzialności,zobowiązaniewygasa.WtakimprzypadkuWykonawcyprzysługujejedyniezwrotuzasadnionychnakładów.

§ 16JeżeliWykonawcadopuszczasięzwłokiwewdrożeniuprojektudoprodukcji,Zamawiającymożewyznaczyćmuodpowiednidodatkowy termindowykonania zobowiązania z zagro-żeniem, iżw razie bezskutecznego upływuwyznaczonego terminu będzie uprawniony doodstąpieniaodumowy.Możerównieżbezwyznaczeniaterminudodatkowego,bądźteżpojegobezskutecznymupływieżądaćwykonaniazobowiązaniainaprawieniaszkodywynikłejzezwłoki.

§ 17JeżeliWykonawcawykonujepracewsposóbwadliwyalbosprzecznyzumową,Zamawiającymożewezwaćgodozmianysposobuwykonania iwyznaczyćmuw tymceluodpowiednitermin.PobezskutecznymupływiewyznaczonegoterminuZamawiającymożeodstąpićodumowyalbopowierzyćpoprawne lubdalszewykonanieprac innejosobienakosztWyko-nawcy.

§ 18Wsprawachnienormowanychniniejsząumową,adotyczącychjejprzedmiotu,majązasto-sowanieprzepisyustawyzdnia30czerwca2000r.-Prawowłasnościprzemysłowej(tekst

101

jednolity:Dz.U.z2003r.,Nr119,poz.1117zpóźn.zm.)orazprzepisykodeksucywilnego.

§ 19Uzupełnienie lubzmiananiniejszejumowywymagaformypisemnejpodrygoremnieważ-ności.

§ 20Sporywynikłewzwiązkuzniniejsząumową,w razienieosiągnięciaporozumieniaprzezsameStrony,będzierozstrzygałSąd.................................................................................

§ 21Niniejsza umowa została sporządzona w ................. jednobrzmiących egzemplarzach, po............dlakażdejzeStron.

.......................... ............................. Zamawiający Wykonawca

102

103

Załącznik nr 15

Umowaowynagrodzeniezakorzystaniezprojektuwynalazczego

Napodstawieart.22,wzwiązkuzart.8ustawyprawoochronywłasnościprzemysłowej(Dz.U.z2003r.,Nr119,poz.1117zpóźn.zm.)oraz regulaminu w sprawie postępowania z pro-jektami wynalazczymi (to tylko w przypadku racjonalizatorów)pomiędzy………….……………………………………………………………………..(nazwakorzystającego)W………………..…….………przyul.…………………………………………………..zwanym(-ną)Korzystającym(-cą,a:…………………………………………………………………………………………..

(imięinazwiskotwórcy/współtwórców)

twórcą/współtwórcamiprojektuwynalazczegopt.:…………………………………….nr……….przyjętegodowykorzystaniazdniem……………………………………….zawartazostaławdniu……………..umowaonastępującejtreści.

§ 1Korzystającyoświadcza,żepoprzeprowadzonejocenieuznałprojektnr…za…(projekt racjonalizatorski itd.)

§ 2Stronyzgodniestwierdzają,żewedługzgodnychprzewidywańwykorzystanieprojektuprzezKorzystającegoprzyniesienastępująceefekty:a)efektyekonomicznewpostaci:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………wwysokości:…….……(słownie:…………………………………………………….)b)inne,wpostaci……………………………………………..(poprawabhp,ochronaśrodo-wiskaitp.)

§ 3Ztytułuefektówwskazanychw§2,twórca/współtwórcyprojektuotrzymająwynagrodzeniewwysokości………………….(słownie:……………………………………………).

§ 4Wynagrodzenieokreślonew§3zostaniewypłaconejednorazowowterminie………….lubWynagrodzenieokreślonew§3będziewypłacanewratach,zgodniezterminamijakniżej”Iratawwysokości………………..(słownie:…………………………..)wterminie……..

104

IIratawwysokości………………..(słownie:…………………………..)wterminie……..IIIratawwysokości………………..(słownie:…………………………..)wterminie……..

§ 5Jeżeliwynagrodzenieokażesięniewspółmiernedorzeczywistychefektów,stronyzgodnieustalają,zezostanieonoskorygowane,niezależnieodtego,czyzaistniejesytuacjapozwalają-caKorzystającemunapodniesieniewynagrodzenia,czyteżtwórca/współtwórcybędązobli-gowanidozwrotuzewzględunanieuzyskaniezałożonychefektów.

§ 6Wsprawachnienormowanychniniejsząumową,adotyczącychjejprzedmiotu,majązasto-sowanieprzepisyustawyzdnia30czerwca2000r.-Prawowłasnościprzemysłowej(tekstjednolity:Dz.U.z2003r.,Nr119,poz.1117zpóźn.zm.)orazprzepisykodeksucywilnego.

§ 7Uzupełnienie lubzmiananiniejszejumowywymagaformypisemnejpodrygoremnieważ-ności.

§ 8Sporywynikłewzwiązkuzniniejsząumową,w razienieosiągnięciaporozumieniaprzezsameStrony,będzierozstrzygałSąd.................................................................................

§ 9Niniejsza umowa została sporządzona w ................. jednobrzmiących egzemplarzach, po............dlakażdejzeStron.

Twórca/WspółtwórcyKorzystający

105

Załącznik nr 16

Wyrokzdnia27sierpnia2009r. WojewódzkiSądAdministracyjnyweWrocławiu ISA/Wr815/09 1.Projektracjonalizatorskipowinienstanowićpewneinnowacyjnerozwiązanie,indywidual-niezdefiniowanenapotrzebykażdegoprzedsiębiorcy.Niewątpliwiewprzypadkuprojektówracjonalizatorskichwymaganyjestznacznieniższypoziominnowacyjności,niżwprzypadkupozostałychprojektówwynalazczych,jednakżeprojekttakipowinienodznaczaćsiępewnymwkłademmyślitwórczej-odminimalnegoażpoznacznywkład,zbliżającyprojektracjonali-zatorskidoinnychrozwiązańchronionychjakoprzedmiotyprawwłasnościprzemysłowej.2. Przyjęcie projektu racjonalizatorskiego przez przedsiębiorcę, nie statuuje na rzecz tegoostatniegożadnegoprawapodmiotowegodotegoprojektu.Dz.U.2010.51.307:art.22ust.9pkt1Dz.U.2003.119.1117:art.7 Składorzekający Przewodniczący:SędziaWSAJadwigaDanutaMróz. SędziowieWSA:AnettaChołuj,MarekOlejnik(sprawozdawca).(…) Uzasadnienie prawne WojewódzkiSądAdministracyjnyzważył,conastępuje:Wmyśltreściart.1§2ustawyzdnia25lipca2002r.prawooustrojusądówadministracyj-nych(Dz.U.Nr153,poz.1269),sprawowanaprzezsądyadministracyjnekontrolaprzepro-wadzanajestpodwzględemzgodnościzaskarżonychdecyzjizprawem,jeżeliustawyniesta-nowiąinaczejitylkowsytuacjinaruszeniategoprawamającegolubmogącegomiećwpływnawyniksprawy,zaskarżonedecyzjepodlegająuchyleniu(art.145§1pkt1lit.aicustawyPrawoopostępowaniuprzedsądamiadministracyjnymi-Dz.U.z2002r.Nr153poz.1270zpóźn.zm.,zwanejdalejp.p.s.a.).Skargajestnieuzasadniona.Zgodnie z art. 18 u.p.d.o.f., za przychód z prawmajątkowychuważa sięw szczególnościprzychodyzprawautorskichiprawpokrewnychwrozumieniuodrębnychprzepisów,prawdo projektówwynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych iwzorówzdobniczych,wtymrównieżzodpłatnegozbyciatychpraw.Zawartewcyt.wyżejprzepisiewyliczenieprawmajątkowychmacharakterotwarty,oczymświadcząużyteprzezustawodawcęsformułowania„wszczególności”,„wtymrównież”.Jednocześnietreśćtegoprzepisuwskazuje, że opodatkowaniu podatkiemdochodowymodosóbfizycznychpodle-gajązarównoprzychodyzwykonania(wykorzystania)tychpraw,jakrównieżzichzbycia.Ponieważprzepisyustawyopodatkudochodowymodosóbfizycznychnieprzewidująszcze-gólnychzasadokreśleniadochoduzprawmajątkowych,wtymzakresiemajązastosowanie

106

ogólneregułyzawartewart.9ust.2u.p.d.o.f.,którystanowi,iżdochodemzeźródłaprzy-chodów,jeżeliprzepisyart.24-25ustawyniestanowiąinaczej,jestnadwyżkasumyprzycho-dówztegoźródłanadkosztamiichuzyskania,osiągniętawrokupodatkowym.Jeżelikosztyuzyskaniaprzekraczająsumęprzychodów,różnicajeststratązeźródłaprzychodów.Kosztamiuzyskaniaprzychodówzposzczególnegoźródłasąnatomiast-stosowniedotreściart.22ust.1u.p.d.o.f.-wszelkiekosztyponiesionewceluosiągnięciaprzychodów,zwyjątkiemkosz-tówwymienionychwart.23tejustawy.Zkoleizart.22ust.9pkt1ww.ustawy(wbrzmieniuobowiązującymwprzedmiotowymokresie)wynika,żekosztyuzyskaniaprzychodówtwórcyztytułuzapłatyzaprzeniesienieprawawłasnościprojektuwynalazczego,topografiiukładuscalonego,wzoruużytkowego,wzoruprzemysłowego,znakutowarowegolubwzoruzdobni-czegoprzezpierwszegowłaścicielaokreślasięwwysokości50%uzyskanegoprzychodu.u.p.d.o.f. nie definiuje pojęcia projektu wynalazczego. Pojęcie to zdefiniowane zostało wustawiePrawowłasnościprzemysłowej(Dz.U.z2003r.Nr119,poz.1117),zwanejdalej wskrócie„p.w.p”.Jakstanowiart.3ust.1pkt6tejustawy,przezprojektywynalazczero-zumiesięwynalazki,wzoryużytkowe,wzoryprzemysłowe, topografieukładówscalonych iprojektyracjonalizatorskie.Prawowłasnościprzemysłowejniedefiniuje, jakie rozwiązania stanowiąprojekty racjona-lizatorskie,wskazując jedyniewyłączeniaz tejkategorii.Zgodniezbrzmieniemart.7ust.2p.w.p.przedsiębiorcamożeuznaćzaprojektracjonalizatorskiwrozumieniuustawykażderozwiązanienadającesiędowykorzystania,niebędącewynalazkiempodlegającymopatento-waniu,wzoremużytkowym,wzoremprzemysłowymlubtopografiąukładuscalonego.Prawowłasnościprzemysłowejwnielicznychprzepisachodnoszącychsiędoprojektówra-cjonalizatorskichokreślaprawatwórcówtakichprojektów(art.1ust.1pkt2p.w.p.,art.8ust.2p.w.p.).Grupętwórcówprojektówracjonalizatorskichwyróżniaspośródinnychtwórcówprojektówwynalazczychwęższykatalogprzyznanychpraw.Twórcomprojektówracjonali-zatorskichprzysługujeprawodowynagrodzeniaorazprawodoautorstwadanegoprojektu,któregowyrazemjestprawodożądaniawskazaniadanejosobyjakotwórcywdokumentacjiczypublikacjach.Twórcom tymnie przysługuje natomiast odpowiednik prawadopatentunawynalazek,prawaochronnegonawzórużytkowyczyprawazrejestracjiwzoruprzemy-słowego lub topografiiukładu scalonego, jakożeprojekty racjonalizatorskieniepodlegajączasowej ochronie przyznawanej w drodze decyzji Urzędu Patentowego. O racjonalizacji wdanymprzedsiębiorstwiemożnamówićwyłączniewówczas,gdyzostaniewnimprzyjętyregulamin racjonalizacji.Z treści regulaminu racjonalizacji powinnawpierwszym rzędziewynikać definicja projektu racjonalizatorskiego przyjęta nawłasne potrzeby przez danegoprzedsiębiorcę.Nagruncieobecnychprzepisówzaprojektracjonalizatorskimożebyćwre-gulaminieracjonalizacjiuznanezarównorozwiązanietechniczne,techniczno-organizacyjne,jakrównieżorganizacyjne.Ponadtowregulaminieracjonalizacjiprzedsiębiorcaokreślaconajmniej,przezkogodokonanerozwiązaniauznajesięwprzedsiębiorstwiezaprojektyracjo-nalizatorskie-przykładowowyłączającosobypiastującefunkcjekierownicze,atakżesposóbzałatwianiazgłoszonychprojektówizasadywynagradzaniatwórcówtychprojektów.Zaszeregowanieprzezustawodawcęprojektówracjonalizatorskichdogrupyprojektówwy-nalazczychmadoniosłeznaczeniedlaoceny,czykonkretnerozwiązaniemożebyćzakwali-fikowanejakoprojektracjonalizatorski.„Wynalazczy”oznacza„pełeninwencji,odkrywczy,dotyczącywynalazku”.Projektracjonalizatorskipowinienzatemstanowićpewneinnowacyj-ne rozwiązanie, indywidualnie zdefiniowane na potrzeby każdego przedsiębiorcy.Niewąt-pliwiewprzypadkuprojektów racjonalizatorskichwymagany jest znacznieniższypoziominnowacyjności,niżwprzypadkupozostałychprojektówwynalazczych,jednakżeprojekttaki

107

powinienodznaczaćsiępewnymwkłademmyślitwórczej-odminimalnegoażpoznacznywkład,zbliżającyprojektracjonalizatorskidoinnychrozwiązańchronionychjakoprzedmiotyprawwłasnościprzemysłowej.Prawodowłasnościprojektuwynalazczegoprzysługujezgodniezregulacjamip.w.p.zre-gułytwórcy.P.w.p.niedefiniujepojęciaprawawłasnościprojektuwynalazczego.Skorozaśtakimpojęciemposługujesięu.p.d.o.f.wcyt.art.22ust.9pkt1,trzebasięgnąćdopróbjegodefinicjipodejmowanejwliteraturzeprzedmiotu.Wedługprof.A.Szewca,własnośćprojektuwynalazczego,tozespółskutecznychergaomnesuprawnieńdającychichpodmiotowipełnąmożnośćkorzystaniazprojektu,rozporządzanianimorazdochodzeniaroszczeńztytułunaru-szeniatychuprawnień(por.A.Szewc:Własnośćwynalazku,„MonitorPrawniczy”4/1994r.,s.97inast.).Właścicielemprojektuwynalazczegojesttylkoten,komuprawateprzysługująłącznieiwcałości.Obecna regulacjap.w.p.wodniesieniudoprojektów racjonalizatorskichdajepodstawędotwierdzenia,iżochronaichmacharakterczystofaktyczny.Wodróżnieniuodprawadouzy-skaniapatentunawynalazekorazodwzorówużytkowychiprawochronnych,któresązby-walneipodlegajądziedziczeniu(art.20-21p.w.p.)zbyciuidziedziczeniuniepodlega-jakoprawoosobiste-prawodoprojekturacjonalizatorskiego.Brakjestbowiemprzepisuprawa,którywrazzpowstaniemprojekturacjonalizatorskiego,statuowałbynarzeczjegotwórcyja-kiekolwiekprawowyłączności(prawowłasności,któremożebyćprzedmiotemobrotu)-pro-jektówracjonalizatorskichniedotycząbowiemart.20-21p.w.p.Możliwośćzaśkorzystaniaprzezprzedsiębiorcęzprojekturacjonalizatorskiego,zależyjedynieodfaktycznegowładaniaprzedmiotemprojektu.Oilezatemp.w.p.zapewniawiększościprojektówwynalazczychochronęopartąnamono-polukorzystaniaztychprojektów,wynikającymzdecyzjiadministracyjnej,otyleodmiennysposóbregulacjiprzyjęładlaprojektówracjonalizatorskich,chroniącjedynieprawaosobisteracjonalizatoróworaz ichprawodowynagrodzeniazakorzystaniezprojektuprzezprzed-siębiorców(podkr.Sądu).Prawaosobistechroniąnieograniczonąwczasieiniepodlegającązrzeczeniusięlubzbyciuwięźtwórcyzutworemiwygasająjedyniewrazzjegośmiercią.Prawaosobistedotycząceprojektówracjonalizatorskichniemogąbyćprzedmiotemzbycia,czyteżdziedziczenia.Projektyracjonalizatorskie,mimozaliczeniaichdozbiorczejkatego-rii„projektówwynalazczych”niepodlegająochroniezapomocąprawwyłącznych,takjaknp.wynalazkiiwzoryużytkowe.Wodniesieniudoprojekturacjonalizatorskiego,któryjest„rozwiązaniem konkretnych problemów u danego przedsiębiorcy” trudno bowiemmówić oprawiewłasnościdoprojektudającympodmiotowipełnąmożliwośćkorzystaniazprojektu,rozporządzanianim,dochodzeniaroszczeńorazubieganiasięoprzyznanieprawwyłącznych,gdyżdopierouznanieprzezprzedsiębiorcędanegorozwiązaniasprawia,żemożemymówićoprojekcieracjonalizatorskim(por.wyrokWSAweWrocławiuzdnia7grudnia2004r.,sygn.akt I SA/Wr 4512/02, opublikowanyw internetowej bazie orzeczeń sądów administracyj-nych).Wświetleart.7ust.2p.w.p.niemaprzytymwątpliwości,żeprzyjęcieprojekturacjonaliza-torskiegoprzezprzedsiębiorcę,niestatuujenarzecztegoostatniegożadnegoprawapodmioto-wegodotegoprojektu(por.prof.K.Szczepanowska-Kozłowska,Wykorzystywaniewynikówpracbadawczych.Wybranezagadnienia.,www.opi.org.pl).Wbrewzatemtwierdzeniomorga-nówpodatkowychprawowłasnościprojekturacjonalizatorskiego,któregowspółtwórcąjestB.G.niemogłoprzysługiwaćK.S.A.O-ZGR.zchwiląjegozgłoszenia.Zapiswynikającyzumowyzdnia31października2003r.nr(...)wsprawiezgłoszeniaprojektuwynalazczegood-nosisiętylkodoprawaochronnegojakimożnauzyskaćnaprojektwynalazczy,nieodnosisię

108

doprawawłasnościtegoprojektu,aponadtowumowieniemamowyoprawiewłasnościdoprojekturacjonalizatorskiegotylkooprawachochronnychdlawynalazku,wzoruużytkowegoczywzoruprzemysłowego.Błędnestanowiskoorganuwtymzakresieniemajednakwpływunawynikprzedmiotowejsprawy.Mającnauwadzepowyższeuznaćnależyzaprawidłowestanowiskoorganówpodatkowych,żeB.G.nieprzysługujązryczałtowanekosztyuzyskaniaprzychodówokreślonewart.22ust.9pkt1u.p.d.o.f.Skorobowiemjakotwórcy(współtwórcy)projekturacjonalizatorskiegoprzyjętegodowykorzystaniaprzezK.O-ZGR.wświetlep.w.p.nieprzysługiwałomuprawowłasności(współwłasności)dotegoprojektu,toniemógłjakopierwszywłaścicielprzenieśćprawawłasności do niego. Uzyskanewynagrodzenie z tytułu przyjęcia dowykorzystaniaprojekturacjonalizatorskiegoprzezprzedsiębiorcęniemożebyćtakżeuznanezaprzychód zprawmajątkowych,októrychmowawart.18,leczstanowiprzychódzinnychźródeł(art.10ust.1pkt9wzwiązkuz20ust.1u.p.d.o.f.)Należytakżezauważyć,żeprzywołaneprzezStronęskarżącąorzecznictwosądówadministracyjnychniedotyczyłoprojektówracjonaliza-torskich(określonychwart.83ustawyowynalazczości,Dz.U.z1993r.Nr26,poz.117orazart.7ust.2p.w.p.)leczprawniechronionychwynalazków.WtymzakresieSądwniniejszymskładziepodzielazresztąugruntowanejużstanowiskosądówadministracyjnych.Alejeszczerazpodkreślaniawymaga,żedotyczytowynalazków,anieprojektówracjonalizatorskichniebędącychwynalazkami.PonieważzaskarżonadecyzjaodpowiadaprawuSądzobligowanyjestnapodstawieart.151p.p.s.a.oddalićskargęjakoniezasadną.

109

Załącznik nr 17

Wyrokzdnia27sierpnia2009r. WojewódzkiSądAdministracyjnyweWrocławiu ISA/Wr814/09 Wodniesieniudoprojekturacjonalizatorskiego,któryjest„rozwiązaniemkonkretnychpro-blemówudanegoprzedsiębiorcy” trudnomówićoprawiewłasności doprojektudającympodmiotowipełnąmożliwośćkorzystaniazprojektu,rozporządzanianim,dochodzeniarosz-czeńorazubieganiasięoprzyznanieprawwyłącznych,gdyżdopierouznanieprzezprzedsię-biorcędanegorozwiązaniasprawia,żemożemymówićoprojekcieracjonalizatorskim.Dz.U.2010.51.307:art.22ust.9pkt1Dz.U.2003.119.1117:art.7ust.2;art.8ust.2 Składorzekający Przewodniczący:SędziaWSAJadwigaDanutaMróz. SędziowieWSA:AnettaChołuj,MarekOlejnik(sprawozdawca).SentencjaWojewódzkiSądAdministracyjnyweWrocławiuporozpoznaniuwWydzialeInarozprawiewdniu19sierpnia2009r.sprawyzeskargiE.G.iB.G.nadecyzjęDyrektoraIzbySkarbowejwW.zdnia(...)nr(...)wprzedmiociepodatkudochodowyodosóbfizycznychza2006r.:oddalaskargę.(…)Uzasadnienie prawneWojewódzkiSądAdministracyjnyzważył,conastępuje:Wmyśl treści art. 1 § 2 ustawy zdnia25 lipca2002 r. - Prawooustroju sądówadmini-stracyjnych (Dz.U.Nr 153 poz. 1269), sprawowana przez sądy administracyjne kontrolaprzeprowadzanajestpodwzględemzgodnościzaskarżonychdecyzjizprawem,jeżeliustawyniestanowiąinaczejitylkowsytuacjinaruszeniategoprawamającegolubmogącegomiećwpływnawyniksprawy,zaskarżonedecyzjepodlegająuchyleniu(art.145§1pkt1lit.aicustawyPrawoopostępowaniuprzedsądamiadministracyjnymi-Dz.U.z2002r.Nr153poz.1270zpóźn.zm.,zwanejdalejp.p.s.a).Skargajestnieuzasadniona.Zgodnie z art. 18 u.p.d.o.f., za przychód z prawmajątkowychuważa sięw szczególnościprzychodyzprawautorskichiprawpokrewnychwrozumieniuodrębnychprzepisów,prawdo projektówwynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych iwzorówzdobniczych,wtymrównieżzodpłatnegozbyciatychpraw.Zawartewcyt.wyżejprzepisiewyliczenieprawmajątkowychmacharakterotwarty,oczymświadcząużyteprzezustawodawcęsformułowania„wszczególności”,„wtymrównież”.Jednocześnietreśćtegoprzepisuwskazuje,żeopodatkowaniupodatkiemdochodowymodosóbfizycznychpodlegają

110

zarównoprzychodyzwykonania(wykorzystania)tychpraw,jakrównieżzichzbycia.Ponie-ważprzepisyustawyopodatkudochodowymodosóbfizycznychnieprzewidująszczegól-nychzasadokreśleniadochoduzprawmajątkowych,wtymzakresiemajązastosowanieogól-neregułyzawartewart.9ust.2u.p.d.o.f.,którystanowi,iżdochodemzeźródłaprzychodów,jeżeliprzepisyart.24-25ustawyniestanowiąinaczej,jestnadwyżkasumyprzychodówztegoźródłanadkosztamiichuzyskania,osiągniętawrokupodatkowym.Jeżelikosztyuzyskaniaprzekraczająsumęprzychodów,różnicajeststratązeźródłaprzychodów.Kosztamiuzyska-nia przychodówz poszczególnego źródła są natomiast - stosownie do treści art. 22 ust. 1u.p.d.o.f.-wszelkiekosztyponiesionewceluosiągnięciaprzychodów,zwyjątkiemkosztówwymienionychwart.23tejustawy.Zkoleizart.22ust.9pkt1ww.ustawy(wbrzmieniuobowiązującymwprzedmiotowymokresie)wynika,żekosztyuzyskaniaprzychodówtwórcyztytułuzapłatyzaprzeniesienieprawawłasnościprojektuwynalazczego,topografiiukładuscalonego,wzoruużytkowego,wzoruprzemysłowego,znakutowarowegolubwzoruzdobni-czegoprzezpierwszegowłaścicielaokreślasięwwysokości50%uzyskanegoprzychodu.U.p.d.o.f. nie definiuje pojęcia projektu wynalazczego. Pojęcie to zdefiniowane zostało wustawiePrawowłasnościprzemysłowej(Dz.U.z2003r.,Nr119,poz.1117),zwanejdalejwskrócie„p.w.p”.Jakstanowiart.3ust.1pkt6tejustawy,przezprojektywynalazczero-zumiesięwynalazki,wzoryużytkowe,wzoryprzemysłowe,topografieukładówscalonychiprojektyracjonalizatorskie.Prawowłasnościprzemysłowejniedefiniuje, jakie rozwiązania stanowiąprojekty racjona-lizatorskie,wskazując jedyniewyłączeniaz tejkategorii.Zgodniezbrzmieniemart.7ust.2p.w.p.przedsiębiorcamożeuznaćzaprojektracjonalizatorskiwrozumieniuustawykażderozwiązanienadającesiędowykorzystania,niebędącewynalazkiempodlegającymopatento-waniu,wzoremużytkowym,wzoremprzemysłowymlubtopografiąukładuscalonego.Prawowłasnościprzemysłowejwnielicznychprzepisachodnoszącychsiędoprojektówra-cjonalizatorskichokreślaprawatwórcówtakichprojektów(art.1ust.1pkt2p.w.p.,art.8ust.2p.w.p.).Grupętwórcówprojektówracjonalizatorskichwyróżniaspośródinnychtwórcówprojektówwynalazczychwęższykatalogprzyznanychpraw.Twórcomprojektówracjonali-zatorskichprzysługujeprawodowynagrodzeniaorazprawodoautorstwadanegoprojektu,któregowyrazemjestprawodożądaniawskazaniadanejosobyjakotwórcywdokumentacjiczypublikacjach.Twórcom tymnie przysługuje natomiast odpowiednik prawadopatentunawynalazek,prawaochronnegonawzórużytkowyczyprawazrejestracjiwzoruprzemy-słowego lub topografiiukładu scalonego, jakożeprojekty racjonalizatorskieniepodlegajączasowej ochronie przyznawanej w drodze decyzji Urzędu Patentowego. O racjonalizacji wdanymprzedsiębiorstwiemożnamówićwyłączniewówczas,gdyzostaniewnimprzyjętyregulamin racjonalizacji.Z treści regulaminu racjonalizacji powinnawpierwszym rzędziewynikać definicja projektu racjonalizatorskiego przyjęta nawłasne potrzeby przez danegoprzedsiębiorcę.Nagruncieobecnychprzepisówzaprojektracjonalizatorskimożebyćwre-gulaminieracjonalizacjiuznanezarównorozwiązanietechniczne,techniczno-organizacyjne,jakrównieżorganizacyjne.Ponadtowregulaminieracjonalizacjiprzedsiębiorcaokreślaconajmniej,przezkogodokonanerozwiązaniauznajesięwprzedsiębiorstwiezaprojektyracjo-nalizatorskie-przykładowowyłączającosobypiastującefunkcjekierownicze,atakżesposóbzałatwianiazgłoszonychprojektówizasadywynagradzaniatwórcówtychprojektów.Zaszeregowanieprzezustawodawcęprojektówracjonalizatorskichdogrupyprojektówwy-nalazczychmadoniosłeznaczeniedlaoceny,czykonkretnerozwiązaniemożebyćzakwali-fikowanejakoprojektracjonalizatorski.„Wynalazczy”oznacza„pełeninwencji,odkrywczy,dotyczącywynalazku”.Projektracjonalizatorskipowinienzatemstanowićpewneinnowacyj-

111

ne rozwiązanie, indywidualnie zdefiniowane na potrzeby każdego przedsiębiorcy.Niewąt-pliwiewprzypadkuprojektów racjonalizatorskichwymagany jest znacznieniższypoziominnowacyjności,niżwprzypadkupozostałychprojektówwynalazczych,jednakżeprojekttakipowinienodznaczaćsiępewnymwkłademmyślitwórczej-odminimalnegoażpoznacznywkład,zbliżającyprojektracjonalizatorskidoinnychrozwiązańchronionychjakoprzedmiotyprawwłasnościprzemysłowej.Prawodowłasnościprojektuwynalazczegoprzysługujezgodniezregulacjamip.w.p.zre-gułytwórcy.P.w.p.niedefiniujepojęciaprawawłasnościprojektuwynalazczego.Skorozaśtakimpojęciemposługujesięu.p.d.o.f.wcyt.art.22ust.9pkt1,trzebasięgnąćdopróbjegodefinicjipodejmowanejwliteraturzeprzedmiotu.Wedługprof.A.Szewca,własnośćprojektuwynalazczego,tozespółskutecznychergaomnesuprawnieńdającychichpodmiotowipełnąmożnośćkorzystaniazprojektu,rozporządzanianimorazdochodzeniaroszczeńztytułunaru-szeniatychuprawnień(por.A.Szewc:Własnośćwynalazku,„MonitorPrawniczy”4/1994r.,s.97inast.).Właścicielemprojektuwynalazczegojesttylkoten,komuprawateprzysługująłącznieiwcałości.Obecna regulacjap.w.p.wodniesieniudoprojektów racjonalizatorskichdajepodstawędotwierdzenia,iżochronaichmacharakterczystofaktyczny.Wodróżnieniuodprawadouzy-skaniapatentunawynalazekorazodwzorówużytkowychiprawochronnych,któresązby-walneipodlegajądziedziczeniu(art.20-21p.w.p.)zbyciuidziedziczeniuniepodlega-jakoprawoosobiste-prawodoprojekturacjonalizatorskiego.Brakjestbowiemprzepisuprawa,którywrazzpowstaniemprojekturacjonalizatorskiego,statuowałbynarzeczjegotwórcyja-kiekolwiekprawowyłączności(prawowłasności,któremożebyćprzedmiotemobrotu)-pro-jektówracjonalizatorskichniedotycząbowiemart.20-21p.w.p.Możliwośćzaśkorzystaniaprzezprzedsiębiorcęzprojekturacjonalizatorskiego,zależyjedynieodfaktycznegowładaniaprzedmiotemprojektu.Oilezatemp.w.p.zapewniawiększościprojektówwynalazczychochronęopartąnamono-polukorzystaniaztychprojektów,wynikającymzdecyzjiadministracyjnej,otyleodmiennysposóbregulacjiprzyjęładlaprojektówracjonalizatorskich,chroniącjedynieprawaosobisteracjonalizatoróworaz ichprawodowynagrodzeniazakorzystaniezprojektuprzezprzed-siębiorców.Prawaosobistechroniąnieograniczonąwczasieiniepodlegającązrzeczeniusięlubzbyciuwięźtwórcyzutworemiwygasająjedyniewrazzjegośmiercią.Prawaosobistedotycząceprojektówracjonalizatorskichniemogąbyćprzedmiotemzbycia,czyteżdziedzi-czenia. Projekty racjonalizatorskie,mimo zaliczenia ich do zbiorczej kategorii „projektówwynalazczych”niepodlegająochroniezapomocąprawwyłącznych,takjaknp.wynalazki iwzoryużytkowe.Wodniesieniudoprojekturacjonalizatorskiego,któryjest„rozwiązaniemkonkretnychproblemówudanegoprzedsiębiorcy”trudnobowiemmówićoprawiewłasnoścido projektu dającympodmiotowi pełnąmożliwość korzystania z projektu, rozporządzanianim,dochodzeniaroszczeńorazubieganiasięoprzyznanieprawwyłącznych,gdyżdopierouznanie przez przedsiębiorcę danego rozwiązania sprawia, żemożemymówić o projekcieracjonalizatorskim(por.wyrokWSAweWrocławiuzdnia7grudnia2004r.,sygn.aktISA/Wr4512/02,opublikowanywinternetowejbazieorzeczeńsądówadministracyjnych).Wświetleart.7ust.2p.w.p.niemaprzytymwątpliwości,żeprzyjęcieprojekturacjonaliza-torskiegoprzezprzedsiębiorcę,niestatuujenarzecztegoostatniegożadnegoprawapodmio-towegodotegoprojektu(por.prof.K.Szczepanowska-Kozłowska,Wykorzystywaniewyni-kówpracbadawczych.Wybranezagadnienia.,www.opi.org.pl).Wbrewzatemtwierdzeniomorganówpodatkowychprawowłasnościprojekturacjonalizatorskiego,któregowspółtwórcąjestB.G.niemogłoprzysługiwać„a”S.A.O-ZGR.zchwiląjegozgłoszenia.Zapiswynika-

112

jącyzumowyzdnia(...)nr(...)wsprawiezgłoszeniaprojektuwynalazczegoodnosisiętylkodoprawaochronnego jakimożnauzyskaćnaprojektwynalazczy,nieodnosisiędoprawawłasnościtegoprojektu,aponadtowumowieniemamowyoprawiewłasnościdoprojek-turacjonalizatorskiegotylkooprawachochronnychdlawynalazku,wzoruużytkowegoczywzoruprzemysłowego.Błędnestanowiskoorganuwtymzakresieniemajednakwpływunawynikprzedmiotowejsprawy.Mającnauwadzepowyższeuznaćnależyzaprawidłowestanowiskoorganówpodatkowych,żeB.G.nieprzysługujązryczałtowanekosztyuzyskaniaprzychodówokreślonewart.22ust.9pkt1u.p.d.o.f.Skorobowiemjakotwórcy(współtwórcy)projekturacjonalizatorskiegoprzyjętegodowykorzystaniaprzez„a”S.A.O-ZGR.wświetlep.w.p.nieprzysługiwałomuprawowłasności (współwłasności) do tegoprojektu, to niemógł jakopierwszywłaścicielprzenieśćprawawłasnościdoniego.Uzyskanewynagrodzenieztytułuprzyjęciadowyko-rzystaniaprojektu racjonalizatorskiegoprzezprzedsiębiorcęniemożebyć takżeuznanezaprzychódzprawmajątkowych,októrychmowawart.18,leczstanowiprzychódzinnychźródeł(art.10ust.1pkt9wzwiązkuz20ust.1u.p.d.o.f.)Należytakżezauważyć,żeprzywo-łaneprzezStronęskarżącąorzecznictwosądówadministracyjnychniedotyczyłoprojektówracjonalizatorskich(określonychwart.83ustawyowynalazczości,Dz.U.z1993r.,Nr26,poz.117orazart.7ust.2p.w.p.)leczprawniechronionychwynalazków.WtymzakresieSąd wniniejszym składzie podziela zresztą ugruntowane już stanowisko sądów administracyj-nych.Alejeszczerazpodkreślaniawymaga,żedotyczytowynalazków,anieprojektówra-cjonalizatorskichniebędącychwynalazkami.PonieważzaskarżonadecyzjaodpowiadaprawuSądzobligowanyjestnapodstawieart.151p.p.s.a.oddalićskargęjakoniezasadną.

113

Załącznik nr 18

Wyrokzdnia26września2002r. SądNajwyższy IIICKN1070/00 Wobec tego, że projekt racjonalizatorskimabyć „rozwiązaniem” (art. 83 ustawyowyna-lazczości),niebudziwątpliwości,żezaprzeczeniem„rozwiązania”będzieprostewskazaniedziałań.Niebędzienimtakżeadaptowanieznanegorozwiązania,jeśliwprojekcieprzysto-sowującymtorozwiązaniedlapotrzebprzedsiębiorcybrakjestjakiejkolwiektwórczości.Pa-miętaćbowiemnależy,żeprojektracjonalizatorskizgłaszatwórca.Rozstrzygnięciesporudo-tyczącegokwestii,czyznanerozwiązaniejesttylkoprostymjegoprzeniesieniemdopotrzebprzedsiębiorcy(wtedyniejestprojektemracjonalizatorskim),czyteżmacharakterprzystoso-waniatwórczego,upoważniającegodokwalifikowaniagojakoprojekturacjonalizatorskiego,wymagapogłębionejoceny,czyinailewznanymrozwiązaniumamytwórczywkład.Dz.U.1993.26.117:art.83 Składorzekający Przewodniczący:SSNHenrykPietrzkowski(sprawozdawca). SędziowieSN:MirosławBączyk,MirosławaWysocka.(…)Uzasadnienie prawneSądNajwyższyzważył,conastępuje:(…)Zakresrozumieniaracjonalizacjiizgłaszanychwjejramachprojektówracjonalizator-skichujętyjestwart.83ustawyowynalazczości.Zgodnieztymprzepisemzaprojektracjo-nalizatorskimożebyćuznaneprzezpodmiotgospodarczyrozwiązanie,zgłoszoneprzeztwór-cę,nadającesiędozastosowania.Projektracjonalizatorskimabyćrozwiązaniem.Ustawaniedefiniujepojęcia„rozwiązanie”,pozostawiająctozagadnieniedouznaniapodmiotówgospo-darczych.Sposóbizakresocenynowościprojekturacjonalizatorskiegorównieżpozostawio-nezostałydorozstrzygnięciaprzezpodmiotygospodarcze.Treśćznowelizowanegoart.83ustawyowynalazczościwskazuje,żeracjonalizacjastajesięelementempolitykiwewnętrznejpodmiotówgospodarczych,mabyć-jakpodkreślasięwdoktrynie-rezultatemumowypo-międzypracodawcąapracobiorcą.Pomimożeregułyfunkcjonowaniaracjonalizacjiokreślająsamodzielniepodmiotygospodarcze(przedsiębiorcy),nieoznacza to,żepodmioty temają wtymzakresiezupełnąswobodę.Przyokreślaniutychreguł,wdrodzeindywidualnychumówbądźw oparciu owewnętrzne regulaminy zastępujące umowy, należymieć nawzględzieogólnezasadyujętewustawie.Jednąznich,mającąznaczenieprzyrozstrzyganiupowstałegopomiędzystronamisporu,jestzasada,zgodniezktórąprzyformułowaniudefinicjiprojekturacjonalizatorskiegozastosowaniemaart.83ustawy.Wobectego,żeprojektracjonalizatorskimabyć„rozwiązaniem”,niebudziwątpliwości,żezaprzeczeniem„rozwiązania”będzieprostewskazaniedziałań.Niebędzienimtakżeadapto-

114

wanieznanegorozwiązania,jeśliwprojekcieprzystosowującymtorozwiązaniedlapotrzebprzedsiębiorcybrakjestjakiejkolwiektwórczości.Pamiętaćbowiemnależy,żeprojektracjo-nalizatorskizgłaszatwórca.Rozstrzygnięciesporudotyczącegokwestii,czyznanerozwiąza-niejesttylkoprostymjegoprzeniesieniemdopotrzebprzedsiębiorcy(wtedyniejestprojek-temracjonalizatorskim),czyteżmacharakterprzystosowaniatwórczego,upoważniającegodo kwalifikowania go jako projektu racjonalizatorskiego,wymaga pogłębionej oceny, czy inailewznanymrozwiązaniumamytwórczywkład.TakąanaliząiocenąSądApelacyjnynieobjąłprojektuprzedstawionegoprzezpowodów.Jestonakoniecznanietylkodlatego,żewprojekciezłożonymprzezpowodówwskazanorozwią-zanieznane,tyleżeprzystosowanedopotrzebstronypozwanej,aletakżeztegopowodu,żejegozastosowaniepoprzedzonezostałopracamiprof.Z.Ż.,które-jakustaliłyioceniłyobaorzekająceSądy-„byłyniezbędnymuzupełnieniemdziałańpowodów”ipodjętezostałypozgłoszeniuprzezpowodów„wątpliwościzwiązanychzmetodąjet-grouting”.Powstajewięcpytanie, czydziałaniepowodówbyło tylkoprostymwskazaniempalowania znanąmetodą„jet-grouting”, czy też rozwiązaniem przystosowawczym, opartym na określonym, nawetnajniższym,poziomie twórczości. Jednoznacznejodpowiedzina topytaniebrakujewoce-nieprzyjętejprzezSądApelacyjny.Niejestniąstwierdzenie,że„procesintelektualnyprzezpowodówzastosowanymacharaktertwórczyi(...)niemacharakteruprostegowskazania”.SądApelacyjnyniewyjaśnił,cosiękryjepodpojęciem„procesuintelektualnegopowodów”ijakieznaczeniewtymprocesieodegrałypraceprof.Z.Ż.Zprzytoczonychwzględówzauzasadnionyuznaćnależałozarzutnaruszeniaart.83ustawy owynalazczości.Uwzględniająckasacjęztegopowoduorazzprzyczynywskazanejnawstę-pierozważań,SądNajwyższyorzekłjakwsentencji(art.39313§1k.p.c.iart.108§2wzw.zart.391§1iart.39319k.p.c.).

115

Załącznik nr 19

Wyrokzdnia6marca2003r.

sądokręgowywBydgoszczy

VIIIGC153/02 1.Czynemnieuczciwejkonkurencjijestnaruszenie„cudzychinformacjistanowiącychtajem-nicęprzedsiębiorstwa”.Wpolskimustawodawstwieniemawyczerpującejregulacjipierwot-negoipochodnegonabyciaprawadopoufnychinformacji.Należywięcprzyjąć,żezbrakuszczególnego przepisu ustawowego wyłączne prawo do poufnych informacji przysługujetwórcy.2.Należyponadtozauważyć,iżtajemnicanietraciswegocharakteru,gdywieoniejpewneograniczonegronoosób,zobowiązanychdodyskrecji,wtym-kontrahenciprzedsiębiorcy.Zewzględuna swą specyfikęwposiadaniuokreślonych informacjimożebyć szeregosób wróżnychprzedsiębiorstwachiwbardzoodległychmiejscach.3.Odpowiedzialnośćodszkodowawcząnapodstawieprzepisówprawacywilnegozaszkodywyrządzonepracodawcyczynaminieuczciwejkonkurencjiponosipracownikanie spółka,którejjestwspólnikiem.4.Pracownik,któryzawarłnapodstawiekodeksupracyumowęozakaziekonkurencji,aktórydopuściłsięczynunieuczciwejkonkurencjiokreślonegowprzepisachustawyozwalczaniunieuczciwejkonkurencji,nieobjętegoumowąozakaziekonkurencji,możeponieśćodpowie-dzialnośćnapodstawietejustawy.Dz.U.2003.153.1503:art.11Dz.U.1998.21.94:art.101(1) Składorzekający Przewodniczący:SędziaSOMarekTauer.Uzasadnienie prawneSądOkręgowyzważył,conastępuje:Wświetleprzepisuart.11ust.1ustawyzdnia16kwietnia1993r.ozwalczaniunieuczci-we)konkurencji (Dz.U.Nr47, poz. 211 zpóźn. zm.; zwanej dalej: ustawąo zwalczaniunieuczciwejkonkurencji),czynemnieuczciwejkonkurencjijestprzekazanie,ujawnienielubwykorzystaniecudzychinformacjistanowiącychtajemnicęprzedsiębiorstwaalboichnabycieodosobynieuprawnionej,jeżelizagrażalubnaruszainteresprzedsiębiorcy.(…)Przesłankąodpowiedzialnościujętąwart.11ust.1wspomnianejustawyjest:przekazanie,ujawnienielubwykorzystaniecudzychinformacjistanowiącychtajemnicęprzedsiębiorstwaalbo ichnabycieodosobynieuprawnionej.Z„wykorzystaniem”cudzej informacjibędzie-mymielidoczynieniaszczególniewprzypadku,gdynabycieodnieuprawnionegoumożli-wizastosowaniewiadomościpoufnejwewłasnejpraktycegospodarczej(por.M.Mozgawa:Zwalczanienieuczciwejkonkurencjiśrodkamiprawakarnego,Gdańsk1997,s.40).Czynem

116

nieuczciwejkonkurencjijestzatemnaruszenie„cudzychinformacjistanowiącychtajemnicęprzedsiębiorstwa”.Wpolskimustawodawstwieniemawyczerpującejregulacjipierwotnegoipochodnegonabyciaprawadopoufnychinformacji.Należywięcprzyjąć,żewbrakuszcze-gólnegoprzepisuustawowegowyłączneprawodopoufnychinformacjiprzysługujetwórcy.Uprawnienietowywieśćmożnazpodstawowychzasadprawawłasnościintelektualnej,którezbrakuodmiennegopostanowieniaustawylubczynnościprawnejprzyznajeprawodopod-legających„zawłaszczeniu”wytworówludzkiegoumysłutwórcy(por.Ustawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Komentarzpodred.J.Szwaji,Warszawa1994r.).Zpowyższegowynika, iżdokumentacjanapodstawiektórej spółki:powodowa ipozwanawykonująpomostyprzeładunkowestanowiwłasnośćniemieckiegokontrahenta-spółki(…).Mającpowyższenauwadze,wocenieSądu,pozwanyniedopuściłsięnaruszeniatajemni-cyprzedsiębiorstwapoprzezwykorzystaniedokumentacjiotechnologiachstosowanychprzyprodukcjipomostówprzeładunkowych.Jakwynikazprzeprowadzonegopostępowaniado-wodowego,powodowaspółkaotrzymałatędokumentacjęodkontrahentaniemieckiego,cze-godowodemjestpismo(…)zdnia11lutego2002r.,atakżecopotwierdzajązeznaniaświad-ka(…),któryzeznał,iż„całatechnologiaprodukcjipomostówjestdostarczanaprzezstronęniemiecką”.WocenieSądu,kontrahentniemieckinienawiązałbywspółpracyzpowodowąspółką,gdybytawykorzystywałabezjegowiedzyiprzyzwoleniadokumentacjętechnicznądotyczącąprodukcjipomostówprzeładunkowych,stanowiącąwłasność(…).Należyponadto zauważyć, iż tajemnicanie traci swegocharakteru, gdywieoniej pewneograniczonegronoosób,zobowiązanychdodyskrecji,wtym-kontrahenciprzedsiębiorcy.Zewzględuna swą specyfikęwposiadaniuokreślonych informacjimożebyć szeregosóbw różnychprzedsiębiorstwach iwbardzoodległychmiejscach (por.Ustawao zwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Komentarzpodred.J.Szwaji,Warszawa1994r.orazwyrokSąduNajwyższegozdnia3października2000r.,sygn.aktICKN304/00).Należyzgodzićsięzpowodem, iżczynemnieuczciwejkonkurencjimożebyćnaprzykładniedotrzymanie ważnego zobowiązania powstrzymania się od prowadzenia działalnościkonkurencyjnej(por.Ustawaozwalczaniunieuczciwejkonkurencji.Komentarzpodred.J.Szwaji,Warszawa1994r.,str.39).Wprzedmiotowejsprawiezobowiązaniategoniezacią-gnęła jednakpozwana spółka, a zaciągnął je (…).Odpowiedzialnośćodszkodowawcząnapodstawieprzepisówprawacywilnegozaszkodywyrządzonepracodawcyczynaminieuczci-wejkonkurencjiponosipracownikaniespółka,którejjestwspólnikiem.Ponadtowliteratu-rzeprzedmiotuzauważasię,iżpracownikktóryzawarłnapodstawiekodeksupracyumowę o zakazie konkurencji, a którydopuścił się czynunieuczciwej konkurencji określonegowprzepisachustawyozwalczaniunieuczciwejkonkurencji,nieobjętegoumowąozakaziekon-kurencji,możeponieśćodpowiedzialnośćnapodstawietejustawy.Mającpowyższenauwadze,SądOkręgowyoddaliłpowództwojakobezzasadne.

117

Literatura:1.„Komentarzdoprawawynalazczego”StanisławSołtysiński,AndrzejSzajkowski,TadeuszSzymanek;WydawnictwoPrawnicze;Warszawa19902.„Naruszenieprawnadobrachniematerialnych”Pracazbiorowapodred.TadeuszaSzyman-ka;PIRP20013.„Naruszeniewłasnościprzemysłowej”.AndrzejSzewc,LexisNexis20034.”Postępowaniecywilnewsprawachwłasnościprzemysłowejiintelektualnej”,TadeuszSzy-manek,PIRP20015.„Postępowaniezprojektamiwynalazczymiwświetleznowelizowanejustawyowynalaz-czości”AndrzejMasłowski,DariuszSzarek,FranciszekWłoszek;WojewódzkiKlubTechni-kiiRacjonalizacjiwKatowicach;Katowice–luty-20036.„Prawoautorskieiprawapokrewne”RafałGolat;C.H.Beck;Warszawa19997.„Prawopatentowe”MichałduVall,WotersKluwerPolska,Warszawa20088.„Prawowłasnościprzemysłowej.Komentarz.”PodredakcjądrP.Kostańskiego.C.H.Beck,Warszawa20109.„Prawowynalazcze.Przepisy,orzecznictwo,piśmiennictwo,objaśnienia.”JanuszSzwaja;WydawnictwoPrawnicze;Warszawa197810.„Prawoznakówtowarowych.Komentarz”.RyszardSkubisz;WydawnictwoPrawnicze,Warszawa199011.„Racjonalizacjawzakładziepracy.Poradnikdlaracjonalizatorówiprzedsiębiorców”;An-drzejSzewc;PARP;Warszawa200712.„Ustawaoznakachtowarowych.Komentarz”UrszulaRomińska;WydawnictwaPrawni-czePWN;Warszawa199813.„Wynagrodzeniatwórcówiwykonawcówwprawieautorskimiwynalazczym”,AndrzejSzewc,WydawnictwoPrawniczeLEX,Sopot1999

118

119

Spis treści:

WSTĘP...................................................................................................................................3 I.Regulacjeprawne..........................................................................................................5 1.Comożebyćprojektemwynalazczym?.................................................................5 1.1.Wynalazek.....................................................................................................6 1.2.Wzórużytkowy.............................................................................................8 1.3.Wzórprzemysłowy.......................................................................................8 1.4.Topografiaukładuscalonego........................................................................9 1.5.Projektracjonalizatorski...............................................................................9 2.Jakrozumiesiętwórczość?..................................................................................12 3.Ktojesttwórcą?.....................................................................................................15 4.Cotoznaczy,żeprojektmusibyćrozwiązaniem.................................................15 II.Projektwynalazczyaprzedsiębiorca.........................................................................17 1.Jakrozumiećtermin„przedsiębiorca”.................................................................17 2. W jakich sytuacjach przedsiębiorca staje się właścicielem projektu wynalazczego?..........................................................................................................17 3.Zgłoszenieprojektuwynalazczego......................................................................20 4.Ocena,przyjęcie,stosowanieiwynagrodzeniezazgłoszonyprojekt.................20 4.1.Jakmawyglądaćicozawieraćzgłoszenieprojektuwynalazczego?.........20 4.2.Zasadyocenzgłoszonegoprojektu.............................................................22 4.3.Organypomocniczewprocesieoceny........................................................24 4.4.Decyzja........................................................................................................24 4.5.Korzystaniezprojektu................................................................................25 5.Ajeśliprojektmożebyćzgłoszonydourzędupatentowego?..............................26 III.Obowiązkiprzedsiębiorcywstosunkudotwórcówprojektówwynalazczych........27 IV.Obowiązkitwórcywstosunkudoprzyjmującegoprojekt........................................30 V.Regulaminwsprawieprojektówracjonalizatorskich................................................32 VI.Roszczeniatwórcywstosunkudokorzystającegozprojektuwynalazczego..........34 VII.Roszczeniaprzedsiębiorcywstosunkudotwórcyprojektuwynalazczego............36TROChĘ INFORMACJI O ZNAKACh TOWAROWyCh.........................................37 1.Funkcjeznaku.............................................................................................................38 2.Comożebyćznakiemtowarowym.............................................................................39 3.Zgłoszenieznaku........................................................................................................41 4.Jakieuprawnieniadajeprawoochronnenaznaktowarowy?.....................................41 5.Czegomożezakazaćwłaścicielznakuosobie,któranaruszajegoznak?..................43PRZYDATNEPRZEPISY–WYCIąGI..............................................................................47 Prawowłasnościprzemysłowej.....................................................................................48

120

WymaganiadotyczącezgłoszeńdoUrzęduPatentowegoRP.......................................55 Prawoautorskie..............................................................................................................59 Kodekspracy..................................................................................................................59 Kodekscywilny..............................................................................................................60 Ochronainformacji.........................................................................................................61 Nieuczciwakonkurencja.................................................................................................62WYKAZAKTÓWPRAWNYCH.........................................................................................63 Istotne.............................................................................................................................63 Dowiadomości...............................................................................................................63 Załączniknr1............................................................................................................64 Załączniknr2............................................................................................................71 Załączniknr3............................................................................................................73 Załączniknr4............................................................................................................75 Załączniknr5............................................................................................................77 Załączniknr6............................................................................................................79 Załączniknr7............................................................................................................81 Załączniknr8............................................................................................................83 Załączniknr9............................................................................................................85 Załączniknr10..........................................................................................................87 Załączniknr11..........................................................................................................89 Załączniknr12..........................................................................................................91 Załączniknr13..........................................................................................................93 Załączniknr14..........................................................................................................97 Załączniknr15........................................................................................................103 Załączniknr16........................................................................................................105 Załączniknr17........................................................................................................109 Załączniknr18........................................................................................................113 Załączniknr19........................................................................................................115LITERATURA....................................................................................................................117

121

122