LED--owa owa (R)ewolucja na drogachinnovativepoland.org.pl/img_articles/img_6_Prezentacja...i czy...

LEDLED--owa owa (R)ewolucja (R)ewolucja (R)ewolucja (R)ewolucja na drogachna drogach

Piotr PrackiPolitechnika Warszawska

PKOśw SEP

Sławomir ZalewskiPolitechnika Warszawska

PKOśw SEP

Jan GrzonkowskiPolski Komitet

Oświetleniowy SEP

PlanPlan

� Oświetlenie drogowe - korzyści

� Projektowanie oświetlenia

� Sprzęt oświetleniowy� Sprzęt oświetleniowy

� Inwestycje oświetleniowe

� Podsumowanie

Oświetlenie drogowe Oświetlenie drogowe -- korzyścikorzyści

� Bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego

◦ Wzrost wydolności wzrokowej i komfortu widzenia kierowców

◦ Wydłużenie czasu podjęcia manewru przez kierowców

◦ Spadek liczby wypadków

� Bezpieczeństwo mieszkańców� Bezpieczeństwo mieszkańców

◦ Ułatwienie obserwacji/nadzoru oświetlonych terenów

◦ Wzmocnienie zaufania społecznego

� Rozwój społeczny

◦ Przyciąganie ludzi i wywoływanie zainteresowania oraz pozytywnych odczuć

◦ Master plany miast

Modernizacja oświetleniaModernizacja oświetlenia

� Modernizacja oświetlenia musi być traktowana jak nowa inwestycja

� Wymaga projektu� Wymaga projektu

� Wymaga odbioru

Projektowanie oświetleniaProjektowanie oświetlenia

� Proces projektowania oświetlenia

� Wymagania oświetleniowe

Sprzęt oświetleniowy i sposoby oświetlania� Sprzęt oświetleniowy i sposoby oświetlania

� Utrzymanie oświetlenia w czasie eksploatacji

� Efektywność energetyczna oświetlenia

Projektowanie oświetlenia Projektowanie oświetlenia -- procesproces

� Uporządkowane postępowanie, angażujące szereg osób, od etapu przygotowania wytycznych aż do kontroli oświetlenia w czasie jego eksploatacji

� Jednym z podstawowych celów projektu jest opracowanie oświetlenia przestrzeni umożliwiającego opracowanie oświetlenia przestrzeni umożliwiającego prowadzenie czynności życiowych w sposób bezpieczny, efektywny i przyjazny

� Praktycznym celem projektu jest określenie rodzajów źródeł światła, typów opraw oświetleniowych, ich rozmieszczeniai utrzymania w trakcie eksploatacji

Projektowanie oświetlenia Projektowanie oświetlenia --wymaganiawymaganiaKlasy

dróg• ME/MEW – drogi

z dominującym ruchem motorowym

• CE – strefy konfliktowe dróg z dominującym ruchem

• ES – klasa dodatkowa, dla sytuacji, w których oświetlenie służy do identyfikacji osób i przedmiotów (strefy o wyższym

z dominującym ruchem motorowym

• S i A – drogi dla pieszych, rowerzystów, osiedlowe; pasy postojowe i inne strefy leżące oddzielnie od jezdni tras ruchu drogowego

(strefy o wyższym zagrożeniu przestępczością)

• EV – klasa dodatkowa, dla sytuacji, w których oświetlenie służy do uwidocznienia powierzchni pionowych

Projektowanie oświetlenia Projektowanie oświetlenia --wymaganiawymagania

� Polska Norma PN-EN 13201 – wymagania dla dróg klas ME

Klasa Lśr

[cd/m2]UO

[-]UL

[-]TI

[%]SR[-]

ME1 20,7 10ME2 1,5

0,40,5

ME3a1

15

ME3b 0,6

ME3c 0,5

ME4a 0,75 0,6

ME4b 0,5

ME5 0,50,35 0,4ME6 0,3 -

Wybór źródła światła i oprawy Wybór źródła światła i oprawy oświetleniowejoświetleniowejŹródło Skuteczno ś

ć świetlna[lm/W]

Energo-chłonno śćsystemu [W/m2/cd/m2]

Barwa Trwało ść[h]

M-H 70 – 90 0,4 – 0,6 biała 24 000

L.S.W-p 120 0,2 – 0,4 ciepłobiała 48 000L.S.W-p 120 0,2 – 0,4 ciepłobiała 48 000

L.S.N-p 190 0,5 – 0,7 Żółta 18 000

LED 70 - 140 0,3 – 0,5 biała 50 000

Budowa oprawy oświetlenia Budowa oprawy oświetlenia drogowegodrogowego

� Struktura oprawy

◦ Korpus/obudowa

◦ Zasilacz

◦ Źródła światła

◦ Układ optyczny◦ Układ optyczny

� Parametry konstrukcyjne

◦ Wytrzymałość mechaniczna IK

◦ Odporność na zanieczyszczenia i wodę IP

◦ Trwałość

Technologia LEDTechnologia LED--owych opraw owych opraw oświetlenia drogowegooświetlenia drogowego

� Oprawy tradycyjne z diodowymi zamiennikami źródeł światła◦ Prosta modernizacja ◦ Prosta modernizacja

instalacji oświetleniowej◦ Dramatyczny spadek

poziomu oświetlenia◦ Diametralna zmiana bryły

fotometrycznej opraw

Technologia LEDTechnologia LED--owych opraw owych opraw oświetlenia drogowego (c.d. 1)oświetlenia drogowego (c.d. 1)

� Oprawy z diodami celowanymi◦ Bryła fotometryczna

tworzona metodą komplementacyjną◦ Wysoka cena ze względu na

indywidualny, ręczny montaż elementów◦ Duża wrażliwość na

wygasanie pojedynczych źródeł światła


� Oprawy z płaską matrycą LED-ową◦ Bryła fotometryczna tworzona metodą

replikacyjną◦ Duża komplikacja pojedynczego układu

optycznegooptycznego◦ Duża powtarzalność i niezawodność opraw


� Oprawy z diodami dużej mocy◦ Jeden duży układ optyczny◦ Jedna dioda wielochipowa ze wspólnym

luminoforem◦ Ograniczona moc oprawy mocą diody

Konstrukcja LEDKonstrukcja LED--owych opraw owych opraw oświetlenia drogowegooświetlenia drogowego

� Oprawy wieloźródłowe o różnych mocach z możliwością regulacji i sterowania

� Tendencja wzrostowa mocy i strumienia oprawopraw

� Diody współpracujące z odbłyśnikami, soczewkami, kolimatorami

� Układy optyczne zewnętrzne lub zabezpieczone szybą

� Wymienne zasilacze, niewymienne źródła światła i optyka

Bryły fotometryczne LEDBryły fotometryczne LED--owych owych opraw oświetlenia drogowegoopraw oświetlenia drogowego

� Rozmieszczenie opraw na niższych słupach w mniejszych odległościach

� Bryła fotometryczna zbliżona do brył opraw tradycyjnych

� Wysokie odczuwanie niewygody pod systemem LED-owym

� Wysokie odczuwanie niewygody pod systemem LED-owym

� Ograniczone prowadzenie optyczne

Zalety technologii LEDZalety technologii LED

� Regulacja i sterowanie strumienia świetlnego� Bogaty typoszereg mocy pozwalający na

łatwe dobieranie parametrów sprzętu do możliwości rozmieszczenia na drodze

� Znacząco ograniczone brudzenie wnętrza � Znacząco ograniczone brudzenie wnętrza oprawy

� Mała powierzchnia przekroju czynnego obciążenia wiatrem

� Wysoka podatność na indywidualizację designu opraw

Wady Wady opraw w technologii LEDopraw w technologii LED--owejowej

� Trwałość oprawy ograniczona trwałością diod

� Wysokie koszty napraw pogwarancyjnych – praktyczny brak możliwości serwisowania uszkodzonych opraw

� Wysoka luminancja powierzchni świecącej opraw

Sterowanie oświetleniem LEDSterowanie oświetleniem LED--owymowym

� Natychmiastowa reakcja na wymuszenie

� Obniżenie mocy chwilowej poprawia wskaźniki energochłonności systemuwskaźniki energochłonności systemu

� Różne scenariusze regulacji mocy systemu

� Wymaga zainstalowania odpowiedniego zestawu czujników w zależności od przewidywanego scenariusza

Sterowanie oświetleniem LEDSterowanie oświetleniem LED--owym owym (c.d. 1)(c.d. 1)

� Regulacja zmierzchowa◦ Łagodne zaświecanie opraw wraz z

zapadającą ciemnością◦ Łagodne ściemnianie opraw wraz z ◦ Łagodne ściemnianie opraw wraz z

nastającą jasnością◦ Oszczędność 5 %

0

20

40

60

80

100

120

18 19 20 21 22 23 0 1 2 3 4 5 6


� Redukcja mocy w godzinach późnonocnych◦ Obniżanie poziomu oświetlenia w

zależności od intensywności ruchuzależności od intensywności ruchu◦ Oszczędność 20 – 50 %

0

20

40

60

80

100

120

18 19 20 21 22 23 0 1 2 3 4 5 6


� Oświetlenie współbieżne

◦ Zaświecanie opraw bezpośrednio przed poruszającym się poruszającym się użytkownikiem

◦ Oszczędność 20 – 80 %

Projektowanie Projektowanie –– sposoby oświetlaniasposoby oświetlania

� Rozmieszczanie opraw

◦ Geometria drogi

◦ Układ rozmieszczenia

◦ Wysokość zawieszenia

◦ Moduł◦ Moduł

◦ Wysunięcie

◦ Nachylenie

Projektowanie Projektowanie –– utrzymanie utrzymanie oświetleniaoświetlenia

� Przyczyny spadku średniej luminancji jezdni:◦ Spadek strumienia świetlnego źródeł◦ Wygasanie źródeł◦ Zabrudzenie opraw oświetleniowych (także źródeł)◦ Starzenie się materiałów zastosowanych w oprawach

� Zabiegi konserwacyjne:◦ Wymiana źródeł światła◦ Czyszczenie opraw oświetleniowych◦ Wymiana elementów opraw oświetleniowych

(optycznych, elektrycznych, mechanicznych)

Projektowanie Projektowanie –– efektywność efektywność energetycznaenergetyczna

� Sposoby redukowania zużycia energii na oświetlenie:

◦ Stosowanie umiarkowanych poziomów luminancji na jezdni

◦ Możliwie niewielkie przewymiarowanie oświetlenia

◦ Stosowanie energooszczędnego sprzętu oświetleniowegooświetleniowego

◦ Racjonalne rozmieszczanie opraw oświetleniowych

◦ Stosowanie jasnych nawierzchni

◦ Sterowanie oświetleniem

Inwestycje oświetleniowe Inwestycje oświetleniowe -- teoriateoria

• Prawo zamówień publicznych: Ustawa z 29.01.2004 r. (rozdział 2, art. 30):

„Zamawiający opisuje przedmiot zamówienia za pomocą cech technicznych i jakościowych, z zachowaniem Polskich Norm przenoszących normy europejskie lub norm innych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przenoszących te normy.”

• W zakresie oświetlenia drogowego w Polsce obowiązuje norma PN-EN 13201, przenosząca zapisy normy europejskiej


• Kolejność arkuszy normy jest zgodna z kolejnością etapów inwestycji:

• CEN/TR 13201-1:2007. Oświetlenie dróg –Część 1: Wybór klas oświetlenia

• Opisuje obowiązki inwestora w zakresie przygotowania • Opisuje obowiązki inwestora w zakresie przygotowania danych niezbędnych dla projektanta oświetlenia



• PN-EN 13201-2:2007. Oświetlenie dróg –Część 2: Wymagania oświetleniowe

• Podaje wskazania niezbędne projektantowi dla jednoznacznego określenia wymagań oświetleniowych



• PN-EN 13201-3:2007. Oświetlenie dróg –Część 3: Obliczenia parametrów oświetleniowych

• Normuje jednakowe dla wszystkich projektantów: procedurę obliczeniową i prezentację wyników obliczeń oświetleniowych



• PN-EN 13201-4:2007. Oświetlenie dróg –Część 4: Metody pomiarów parametrów oświetlenia

• Określa procedurę wykonania pomiarów, potrzebną bezpośrednio wykonującym weryfikację oświetleniabezpośrednio wykonującym weryfikację oświetleniai pośrednio inwestorowi dla stwierdzenia czy inwestycja została wykonana zgodnie z założeniami i czy można ją przyjąć



• PN-EN 13201-5. Oświetlenie dróg –Część 5: Efektywność energetyczna (w przygotowaniu)

• Określa wymagania w zakresie efektywności energetycznej oświetlenia drogowego


• Bez postawienia w SIWZ warunku zgodności z normą Inwestor nie ma pewności, że:

• złożona oferta spełnia zawarte w niej wymagania i czy projektant wykonał pracę zgodnie z i czy projektant wykonał pracę zgodnie z prawem

• zrealizowana inwestycja została wykonana zgodnie z prawem – brak obiektywnej weryfikacji uzasadniającej odbiór realizacji inwestycji

Inwestycje oświetleniowe Inwestycje oświetleniowe -- praktykapraktyka

• Zwykle wykonywany jest, najczęściej bezpłatnie, projekt, który mimo braku technicznego uwierzytelnienia przez powołanego przez Inwestora eksperta – staje się zbiorem wymagań zastępujących – najczęściej nie w pełni – tekst wymagań normy

• Tak wykonany projekt często promuje jednego • Tak wykonany projekt często promuje jednego dostawcę sprzętu i jednego wykonawcę, eliminując konkurencję, co nie jest zgodne z duchem Ustawy


� Typowym jest stosowanie jedynego kryterium oceny oferty – ceny, co prowadzi do znanych również w innych dziedzinach, nonsensownych i niekorzystnych dla Inwestora wyborów najtańszego – zwykle planującego złożenie w trakcie realizacji zadania dodatkowych żądań finansowych korzystając ze źle dodatkowych żądań finansowych korzystając ze źle sformułowanego SIWZ

� Pomijanie obowiązku wykonania przez niezależną jednostkę weryfikacji pomiarowej stanu oświetlenia, będącej podstawą przyjęcia inwestycji


� Stan obecny można określić dwoma hasłami:

◦ Niezgodność z prawem

◦ Kupowanie przez Inwestora „kota w worku” - z perspektywą nowych wydatków inwestycyjnych wobec wykonania instalacji oświetleniowej wobec wykonania instalacji oświetleniowej niezgodnej z wymaganiami


� Możliwości poprawy:

◦ Wykorzystanie niezależnych ekspertów posiadających wykształcenie i praktykę w projektowaniu oświetlenia

◦ Wykorzystanie niezależnych jednostek naukowo-◦ Wykorzystanie niezależnych jednostek naukowo-badawczych (np. Politechniki Warszawska, Poznańska, Białostocka, Łódzka; BBJ-SEP, CIOP-PIB, ITS, inne)


� Dla osiągnięcia w przyszłości dobrych rezultatów proponuje się, aby Inwestorzy rozpoczynając proces inwestycyjny zlecili wykonanie mapy oświetleniowej całego obszaru lub ciągu ulicznego objętego inwestycją

PodsumowaniePodsumowanie

� Dla osiągnięcia w przyszłości dobrych rezultatów proponuje się, aby Inwestorzy rozpoczynając proces inwestycyjny zlecili wykonanie mapy oświetleniowej całego obszaru lub ciągu ulicznego objętego inwestycją

� LED-y należy wybierać (jak na razie) w tych � LED-y należy wybierać (jak na razie) w tych inwestycjach gdzie:

◦ Wymagane jest światło białe

◦ Istnieje możliwość sterowania oświetleniem

� Inwestycję należy zakończyć odbiorem obejmującym

pomiary na zgodność z wymaganiami Normy PN-EN 13201

LED--owa owa (R)ewolucja na drogachinnovativepoland.org.pl/img_articles/img_6_Prezentacja...i czy...

Documents

Transcript of LED--owa owa (R)ewolucja na drogachinnovativepoland.org.pl/img_articles/img_6_Prezentacja...i czy...