I N S T Y T U T H I S T O R I I P O L S K I E J A K A D E M I I N A U K

KWARTALNIK HISTORYCZNY

Rocznik LXIV

Nr 3

WARSZAWA 1966

www.rcin.org.pl

www.rcin.org.pl

I N S T Y T U T H I S T O R I I P O L S K I E J A K A D E M I I N A U K

KWARTALNIK HISTORYCZNY

ROCZNIK LXXV 1968

3

PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE WARSZAWA 1968

www.rcin.org.pl

K O M I T E T R E D A K C Y J N Y

Henryk Attman, Juliusz Bardach, Józef Gierowski, Aleksander Gieysztor, Stanisław Herbst, Ryszard Kołodziejczyk, Witold Kula, Gerard Labuda, Tadeusz Łepkowski, Marian Małowist, Kazimierz Piwarski, Franciszek Ryszka, Marian H. Serejski, Janusz Tazbir

REDAKTOR

Bogusław Leśnodorski

SEKRETARIAT

Krzysztof Groniowski, Stanisław Trawkowski

ADRES REDAKCJI

Instytut Historii PAN Warszawa, Rynek Starego Miasta 29/31, tel. 310261

Państwowe Wydawnictwo Naukowe — Warszawa, Miodowa 10 Nakład 2332 + 158 egz. Ark. wyd. 29,5 ark. druk. 18,325

Papier druk. sat. kl. V, 65 g. B1 Oddano do składania 17.IV.1968. Podpisano do druku 10.VII.1968

Druk ukończono w lipcu 1968 Zam. 349/68 N-24 Cena zł 30.— Warszawska Drukarnia Naukowa — Warszawa, Śniadeckich 8

www.rcin.org.pl

СОДЕРЖАНИЕ

ПЕРЕЛОМНЫЙ 1918 г.

Б о г у с л а в Л е с ь н о д о р с к и — Накануне 50-летия обретения независимости . . . . 527 Дискуссия 534

*

З б и г н е в Ландау — Польское трудовое законодательство и его осуществление в 19J8—1923 гг 545

А н д ж е й Закжевски — Винценты Витое — государственный муж крестьян в 1918— 1926 гг 565

В о й ц е х Вжесиньски — Союз поляков в Германии и проблема национального самосознания (1922—1939) 595

А н т о н и Чубиньски — Социалистическое движение в Европе и вопрос восстановле-ния польского государства 621

И р е н а П е п ь а к - П а в л о в с к а — Индустриализация отсталых районов Европы в XIX и XX вз 643

ДИСКУССИИ и ПОЛЕМИКИ

Г е н р и к М а л и н о в с к и — Замечания о рабочих советах в Польше в 1918—1919гг. 661

ОБЗОР ИССЛЕДОВАНИЙ

Г е н р и к Б а т о в с к и — И з новейшей (1959—1967) литературы, посвященной мюнхен-ской конференции 1938 г 671

МАТЕРИАЛЫ

Войцех Шварц — Две инструкции Г. Г. Фон Беселера 683

РЕЦЕНЗИОННЫЕ СТАТЬИ И РЕЦЕНЗИИ

Ян К а н ц е з и ч — Октябрьская революция и Польша 687 Г а н н а Е н д р у щ а к — Судьба личности в общественной истории 693 П е т р Л о с с о з с к и — Военный исторический обзор 1956—1967 („Wojskowy Przegląd

Historyczny 1956—1967") 701 ХРОНИКА 7 9 7 IN MEMORIAM 8 0 9 писмо в РЕДАКЦИЮ 815

K w a r t a l n i k His toryczny — 19 www.rcin.org.pl

TABLE DE MATIÈRES

L ' A N N É E 1918

B o g u s ł a w L e ś n o d o r s k i , L'année 1918 527 Discussion . 534

*

Z b i g n i e w L a n d a u , Le développement de la législation du travail en Pologne de 1918 à 1923 545

A n d r z e j Z a k r z e w s k i , Wincenty Witos — homme d'Etat paysan dans les années 1918 à 1923 565

Wo j c i e c h W r z e s i ń s k i , L'Union des Polonais en Allemagne et le problème de la conscience nationale (1922—1939) 595

A n t o n i C z u b i ń s k i , L'attitude du mouvement socialiste en Europe à l'égard du rétablissement de l'Etat polonais indépendant . . . . 621

I r e n a P i e t r z a k - P a w ł o w s k a , L'industrialisation des régions arriérées d'Europe aux XIX-e et XX-e siècles 643

D I S C U S S I O N S ET POLÉMIQUES

H e n r y k M a l i n o w s k i , Quelques observations au sujet des conseils

ouvriers en Pologne en 1918 et 1919 661

E T U D E S ET D O C U M E N T A T I O N

H e n r y k B a t o w s k i , Les plus récentes (1957—1967) études consacrées à la conférence de Munich de 1938 671

M A T É R I A U X

W o j c i e c h S z w a r c , Deux instructions de H. H. von Beseler . . . 683

CRITIQUES ET C O M P T E S - R E N D U S

J a n K a n c e w i c z , La Révolution d'Octobre et la Pologne 687 H a n n a J ę d r u s z c z a k , Le sort de l'individu et l'histoire sociale . . 693 P i o t r Ł o s s o w s k i , Wojskowy Przegląd Historyczny (Revue historique

militaire) de 1956 à 1967 701

CHRONIQUE 797 IN M E M O R I A M 8 0 9 CORRESPOND A N CE 815

www.rcin.org.pl

SPIS TREŚCI

Przełom roku 1918

B o g u s ł a w L e ś n o d o r s k i , W przeddzień pięćdziesięciolecia odzyskania niepodległości 5 2 7

Dyskusja 534

*

Z t i g n i e w L a n d a u , Polskie ustawodawstwo pracy i jego realizacja w latach 1918—1923 545

A n d r z e j Z a k r z e w s k i , Wincenty Witos — chłopski mąż stanu w la-tach 1918—1926 565

W o j c i e c h W r z e s i ń s k i , Związek Polaków w Niemczech wobec pro-blemów świadomości narodowej (1922—1939) 595

A n t o n i C z u b i ń s k i , Ruch socjalistyczny w Europie wobec odbudowy państwa polskiego 621

I r e n a P i e t r z a k - P a w ł o w s k a , Industrializacja opóźnionych obsza-rów Europy w XIX i XX w 643

D Y S K U S J E I POLEMIKI

H e n r y k M a l i n o w s k i , Uwagi o radach robotniczych w Polsce w la-tach 1918—1919 661

P R Z E G L Ą D B A D A Ń

H e n r y k B a t o w s k i , Z najnowszej (1959—1967) literatury o konferen-cji monachijskiej 1938 r 671

M A T E R I A Ł Y

W o j c i e c h S z w a r c , Dwie instrukcje H. H. von Beselera . . . . 683

A R T Y K U Ł Y R E C E N Z Y J N E I R E C E N Z J E

J a n K a n c e w i c z , Rewolucja Październikowa a Polska 687 H a n n a J ę d r u s z c z a k , Losy jednostek w historii społecznej . . . 693 P i o t r Ł o s s o w s k i , Wojskowy Przegląd Historyczny 1956—1967 . . 701

*

E. Sereni, Histoire du paysage rurale italien — I z y d o r A d a m s k i . . 706 Ökonomisches Lexikon — J e r z y T o m a s z e w s k i 707 La recherche historique en France de 1940 à 1965 — J ó z e f D u t k i e -

w i c z 709

www.rcin.org.pl

J. Glénisson, L'historiographie française contemporaine: tendances et réa-l isa t ion— J u l i u s z W i l l a u m e 712

Studia Sandomierskie — H e n r y k S a m s o n o w i c z 715 J. Luciński, Majątki ziemskie panującego w Małopolsce do 1385 roku —

J e r z y W y r o z u m s k i 718 H. Chłopocka, Procesy Polski z Zakonem Krzyżackim w XIV wieku — K a-

z i m i e r z J a s i ń s k i 720 K. Krzos, Z księciem Józefem w Galicji w 1809 roku — T a d e u s z M e n c e l 723 St. Michalkiewicz, Powstanie chłopskie na Górnym Śląsku w 1811 roku —

J e r z y W o j t o w i c z . . . 726 A. Czubiński, Stanowisko socjaldemokracji niemieckiej wobec polityki ko-

lonialnej II Rzeszy w latach 1876—1914 — K a t a r z y n a S ó j k a -- Z i e l i ń s k a 728

Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego — B e n o n D y m e k 730 W. Jastrzębski, Wspomnienia 1885—1919 — A n n a Ż a r n o w s k a . . . 733 St. Żyga, Polskie Banki Ludowe na Górnym Śląsku pod panowaniem nie-

mieckim w latach 1895—1939 — W o j c i e c h W r z e s i ń s k i . . . 736 Z. Skubała-Tokarska, Społeczna rola Wolnej Wszechnicy Polskiej — H e l e -

n a B r o d o w s k a . 739 J. Knebel, SPD wobec sprawy polskiej (1914—1918) — A n t o n i C z u b i ń s k i 743 Cz. Kozłowski, Działalność polityczna Koła Międzypartyjnego w latach 1915—

1918 — R o m a n W a p i ń s k i 746 Księga Polaków, uczestników Rewolucji Październikowej 1917—1920 — A 1 i-

c j a P a c h o l c z y k o w a 750 W. Na j dus, Polacy w rewolucji 1917 r. — Z y g m u n t Ł u k a w s k i . . 754 M. A. Kam al, Nacjonalno-oswoboditielnoje dwiżenije w Irakskom Kurdi-

stanie (1917—1932 gg.) — A n d r z e j S. N a r t o w s k i 757 Wł. Rusiński, Zarys historii polskiego ruchu spółdzielczego — J e r z y C i e -

p i e l e w s k i 760 J. Wąsicki, Prowincja Grenzmark Posen-Westpreussen 1918—1933 — A f r e d

W i e l o p o l s k i . . . . 763 K. Pietrzak-Pawłowski, Spółdzielczość polska na Ziemiach Zachodnich i Pół-

nocnych 1918—1939 - S t a n i s ł a w Ż y g a 764 Zb. Landau, J. Tomaszewski, Gospodarka Polski międzywojennej — J ó z e f

L e w a n d o w s k i 767 W. Balcerak, Polityka zagraniczna Polski w dobie Locarna — Z b i g n i e w

L a n d a u 770 B. Wachowska, Strajki okupacyjne w łódzkim okręgu przemysłowym w la-

tach kryzysu gospodarczego 1929—1933 — A n t o n i C z u b i ń s k i . . 774 Z. Knakiewicz, Deflacja polska 1930—1935 — Z b i g n i e w L a n d a u . . 776 B. Dopierała, Gdańska polityka Józefa Becka — M a r i a n Z g ó r n i a k . 779 M. Pułaski, Stosunki dyplomatyczne polsko-czechosłowacko-niemieckie od ro-

ku 1933 do wiosny 1938 — M a r i a n O r z e c h o w s k i 781 M. Gilbert, R. Gott, Dżentelmeni w Monachium; 784 M. Berezowski, Ułani i buchalterzy czyli gwarancje dla Polski — J u s t y n

S k r z y p e k 784 B. Hillebrandt, Partyzantka na Kielecczyźnie 1939—1945 — Z y g m u n t

B i e s z c z a n i n 786

www.rcin.org.pl

K R O N I K A

Położenie klasy robotniczej w Polsce międzywojennej 791 Czterdziestopięciolecie Związku Polaków w Niemczech — S t a n i s ł a w Ż y g a 793 40 rocznika powstania Związku Spółdzielni Polskich w Niemczech — A n-

d r z e j B r o ż e k 795 Czterdziestolecie Oddziału Lubelskiego Polskiego Towarzystwa Historycz-

nego — R y s z a r d S z c z y g i e ł . . . 797 Dziesięciolecie „Przeglądu Historyczno-Oświatowego" 798 Zagadnienie popularyzacji historii — J e r z y S k o w r o n e k . . . . 799 Sympozjum prasoznawcze — E u g e n i u s z T o m a s z e w s k i . . . . 800

IN MEMORIAM

Seweryn Wysłouch (1900—1968) — J u l i u s z B a r d a c h 803 Vladimir Prochazka (1924—1967) — S t a n i s ł a w R u s s o c k i . . . . 807

LISTY DO R E D A K C J I

Wokół polskiej bałkanistyki — H e n r y k B a t o w s k i , M a r e k C z a p l i ń s k i 809 W sprawie Ogni i ognisk — K a z i m i e r z K o ź n i e w s k i 810

www.rcin.org.pl

P.P. „Domu Książki": Czasopismo nabywać można w następujących księgarniach naukowych

Białystok, ul. Lipowa 43 Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Grunwaldzka 111/113 Katowice, ul. Warszawska 11 Koszalin, ul. Zwycięstwa 20 Kraków, ul. Podwale 6 Lublin, ul. Krakowskie Przedmieście 68 Łódź, ul. Piotrkowska 102a Olsztyn, Plac Wolności 2/3 Opole, Rynek 19/20 Poznań, ul. Armii Czerwonej 69 Szczecin, ul. Jedności Narodowej 5 Toruń, Rynek Staromiejski 30 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 7 Wrocław ul. Kuźnicza 42

Z m i a n a a d r e s u

Uprzejmie zawiadamiamy, że nasz nowy adres jest następujący: PRZEDSIĘBIORSTWO

EKSPORTU I IMPORTU „RUCH"

W a r s z a w a 1, ul. Wronia 23 Skrzynka poczt. Nr 154

Telex: Nr 81462 Telegraf: Exprimruch Warszawa

www.rcin.org.pl

www.rcin.org.pl

Cena zł 30,—

T Y L K O PRENUMERATA ZAPEWNI REGULARNE OTRZYMYWANIE

K W A R T A L N I K A HISTORYCZNEGO

PRENUMERATA KRAJOWA

Z a m ó w i e n i a i w p ł a t y p r z y j m u j ą — Centrala Kolportażu Prasy i Wydawnictw „Ruch", Warsza-wa, ul. Wronia 23, konto PKO nr 1-6-100.200. — Urzędy pocz-towe i listonosze — Księgarnie "Domu Książki" — Oddziały i Delegatury "Ruchu".

Prenumerata: roczna 120,— zł, półroczna 60,— zł

Zamówienia przyjmowane są do dnia 10 miesiąca poprzedzającego okres prenumeraty. Bieżące oraz archiwalne numery można nabyć lub za-mówić w księgarniach „Domu Książki" oraz w Ośrodku Rozpowszech-niania Wydawnictw Naukowych PAN — Ossolineum — PWN, War-szawa, Pałac Kultury i Nauki (wysoki parter). Egzemplarze archiwalne można nabywać także w Punkcie Wysyłkowym Prasy Archiwalnej „Ruch", Warszawa, ul. Nowomiejska 15/17, konto P K O nr 114-6-700041 VII O/M.

PRENUMERATA ZAGRANICZNA

— Koszt prenumeraty ze zleceniem wysiłki za granicę wynosi o 40% drożej — Zamówienia dla zagranicy przyjmuje Biuro Kolportażu Wydawnictw Zagranicznych „Ruch", Warszawa, ul. Wronia 23, tel. 20-46-88, konto PKO nr 1-6-100.024.

Les demandes concernant les conditions d'achat de toutes les revues scientifiques polonaises doivent être adressés à l'Entre-prise d'Exportation et d'Importation „Ruch", Warszawa 1, Rue Wilcza 46.

Le contenu de prochains numéros des revues scientifiques ainsi que leurs prix sont indiqués dans le bulletin „Polish Scientific Periodicals", que vous trouverez dans les bibliothè-que et grandes maisons de diffusion de presse de votre pays.

www.rcin.org.pl