POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT HISTORII

K W A R T A L N I K H I S T O R Y C Z N Y

Rocznik CV

Nr 4

WARSZAWA 1998

http://rcin.org.pl

INFORMACJA DLA AUTORÓW „KWARTALNIKA HISTORYCZNEGO"

Trudna sytuacja finansowa „Kwartalnika Historycznego" (brak funduszów na przepisywanie tekstów autorskich) zmusza nas do wprowadzenia ścisłych rygorów, dotyczących formy tekstów nadsyłanych do druku w naszym piśmie.

1. Wszystkie teksty muszą być składane w dwóch egzemplarzach, przepisanych (lub wydrukowanych z komputera) według obowiązujących norm wydawniczych: na stronie 30 wierszy po około 60 znaków, z marginesem z lewej strony, szerokości 4-5 cm. Poprawki i uzupełnienia w tekście muszą być ograniczone do minimum i nie mogą przekraczać trzech najednej stronie; nie stosujemy żadnych podkreśleń. W przypadku wydruku komputerowego należy dołączyć dyskietkę.

2. Układ pierwszej strony artykułu i artykułu recenzyjnego (tj. obszerniejszej, polemicz-nej recenzji) musi wyglądać następująco: z lewej strony u góry imię i nazwisko Autora i pod nim w nawiasie miasto, w którym pracuje; poniżej tytuł na środku strony (na osi). Wszystkie te elementy należy pisać pismem tekstowym, nie zaś samymi wielkimi literami.

3. W recenzji ponad tekstem należy umieścić kolejno: imię (w formie rozwiniętej) i nazwisko autora recenzowanej pracy, jej tytuł i ewentualnie podtytuł (według strony tytuło-wej); jeśli recenzja dotyczy pracy zbiorowej, wówczas po tytule należy podać imię i nazwisko redaktora; następnie — w przypadku pracy wielotomowej — liczbę tomów lub części (np. t. 1-2) cyframi arabskimi i dalej: miejsce i rok wydania, liczbę stron, na ostatnim miejscu nazwę wydawcy. Imię i nazwisko Autora recenzji oraz miasto, w którym pracuje — na końcu tekstu z prawej strony.

4. Teksty do działu „Kronika" zawierają tytuł (na osi); podpis Autora jak w recenzji. 5. Wspomnienia pośmiertne: w tytule imię i nazwisko osoby, której tekst dotyczy, pod

nim w nawiasach dokładne daty życia; podpis Autora jak w recenzji. 6. Przypisy następują w maszynopisie po tekście zasadniczym, od nowej strony. Numery

przypisów należy umieszczać we frakqi górnej, bez nawiasów lub kropek, w wierszu z wcię-ciem akapitowym. Odnośniki do przypisów w tekście są umieszczone przed kropką kończącą zdanie (z wyjątkiem, gdy kończy je skrót: w. — wiek lub r. — rok) albo przed przecinkiem wewnątrz zdania (z wyjątkiem, gdy muszą być umieszczone między słowami, których nie oddziela przecinek).

7. W tekstach zasadniczych stosujemy ogólnie przyjęte skróty (np., itd., m.in., etc. oraz inne podobne), a także z reguły: r. (rok) i w. (wiek), inne zaś w miarę potrzeby. Nazwy miesięcy podajemy cyfrą rzymską, wówczas gdy występują wraz z dniem i rokiem (bez oddzielających je kropek), w innych przypadkach w ich brzmieniu słownym (16 V 1935; 16 maja; w maju 1935 r.).

8. W przypisach stosujemy skróty jak w punkcie 7. oraz te, które znajdują się w zamiesz-czonym dalej wykazie; dopuszczalne są także inne skróty, przyjęte w historycznych opraco-waniach specjalistycznych, jednak z wyjaśnieniem ich znaczenia przy pierwszym przypadku zastosowania. Tytuły czasopism i serii wydawniczych piszemy w cudzysłowie; po tytule publikacji zamieszczonej w opracowaniu zbiorowym piszemy po przecinku —- w: (bez nawiasów prostokątnych). Tomy, roczniki, zeszyty, numery i części periodyków i innych publikacji podajemy cyframi arabskimi.

9. Wszystkie nadesłane do redakcji teksty, odbiegające swoją zewnętrzną formą od powyższych zasad, będą zwracane Autorom do właściwego przygotowania i ponownego przepisania.

http://rcin.org.pl

POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT HISTORII

KWARTALNIK HISTORYCZNY

Założony przez Xawerego Liskego w 1887 roku

ROCZNIK CV 1998

4

WYDAWNICTWO NAUKOWE Semper Warszawa 1998

http://rcin.org.pl

KOMITET REDAKCYJNY

Jacek Banaszkiewicz, Marian Biskup, Stanisław Bylina, Adam Galos, Antoni Gąsiorowski, Aleksander Gieysztor, Magdalena Hułas (sekretarz), Jerzy Jedlicki, Marcin Kamler, Wojciech Kriegseisen (zastępca redaktora),

Czesław Madajczyk, Jerzy Michalski (redaktor), Roman Michałowski (zastępca redaktora), Jan Molenda, Edward Potkowski, Henryk Samsonowicz,

Jacek Staszewski, Józef Szymański, Stanisław Trawkowski, Roman Wapiński, Romuald Wojna (zastępca redaktQra), Andrzej Wyczański, Jerzy Wyrozumski

ADRES REDAKCJI Instytut Historii PAN

00-272 Warszawa, Rynek Starego Miasta 29/31, tel. 831-02-61 e-mail: ihpanext@warman.com.pl

Adiustacja: Dorota Mazek

© Copyright by Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk and Wydawnictwo Naukowe Semper

Warszawa 1998

© All rights reserved. No part of this book may be reproduced,

stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means

without the prior permission of the publishers, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk and Wydawnictwo Naukowe Semper

© Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk lub odtwarzanie fragmentów tej publikacji

w mediach każdego rodzaju wymaga pisemnego zezwolenia

Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk oraz Wydawnictwa Naukowego Semper

Publikacja dofinansowana przez Komitet Badań Naukowych

WYDAWNICTWO NAUKOWE Semper ul. Bednarska 20a, 00-321 Warszawa

tel ./fax: (+48) (22) 828 49 73 e-mail: semper@rubikon.net.pl

http://www.rubikon.net.pl/semper/

PL ISSN 0023-5903 Nr indeksu 363103

http://rcin.org.pl

SPIS TREŚCI

R o m a n M i c h a ł o w s k i , P o s t a w y r e l i g i j ne m o n a r c h i i w e w c z e s n y m ś r e d n i o w i e c z u z a c h o d n i o e u r o p e j s k i m . P r ó b a t ypo log i i 3

M a r e k K a z i m i e r z K a m i ń s k i , S t o s u n k i p o l i t y c z n e p o m i ę d z y R z e c z ą p o s p o l i t ą P o l s k ą a R e p u b l i k ą C z e c h o s ł o w a c k ą ( s t y c z e ń - m a j 1921 r.) 35

M a r i a P a s z t o r , W o k ó ł w i z y t y G a m e l i n a w W a r s z a w i e ( 1 2 - 1 7 VI I I 1 9 3 6 ) 6 9

*

W o j c i e c h K r i e g s e i s e n , Ź r ó d ł a d o h is tor i i R z e c z y p o s p o l i t e j s z l a c h e c k i e j w N a r o d o w y m A r c h i w u m H i s t o r y c z n y m Bia ło rus i w M i ń s k u 8 7

PRZEGLĄDY — POLEMIKI — PROPOZYCJE

H i e r o n i m G r a I a , H e r r n P r o f e s s o r F r a n k K ä m p f e r z u r A n t w o r t 107

A n d r z e j L e o n S o w a , O d p o w i e d ź na r e c e n z j ę Te re sy Z ie l i ń sk i e j 119

T e r e s a Z i e l i ń s k a , O d p o w i e d ź r e c e n z e n t k i P a n u A n d r z e j o w i L . S o w i e 1 2 3

ARTYKUŁY RECENZYJNE I RECENZJE

E l ż b i e t a K o w a l c z y k , O w y k o r z y s t a n i u b a d a ń a r c h e o l o g i c z n y c h w p racach h i s t o r y c z n y c h . U w a g i n a m a r g i n e s i e p racy J a n a P o w i e r s k i e g o , Prusowie, Mazowsze i sprowadzenie Krzyżaków do Polski 125

*

Jose f Ž e m 1 i č k a , Čechy v době knížecí (1034-1198) — W o j c i e c h I w a ń c z a k . . . 133

G r a ż y n a L i c h o ń c z a k - N u r e k , Wojciech herbu Jastrzębiec arcybiskup i mąż stanu (ok. 1362-1436) — P i o t r C h o j n a c k i 136

Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, red . Z . H . N o w a k i A . R a d z i m i ń s k i — J o a n n a W o j t y ł a - K o r c z y ń s k a 139

Śmierć w dawnej Europie. Zbiór studiów, r ed . M . D e r w i c h — J a k u b W ą s i k . . . 1 4 2

P io t r O 1 i ń s k i , Cysterskie nekrologi na Pomorzu Gdańskim od XIII do XVII wieku — A g n i e s z k a S i a t k o w s k a - W o ź n i a k 144

Joe l R a b a , Between Remembrance and Déniai: The Fate of theJews in the Wars of the Polish Commonwealth Düring the Mid-Seventeenth Century as Shown in Contemporary Writings and Historical Research — A d a m T e l l e r 147

Wale r i j I . O s i p o w , Pietierburgskaja Akadiemija Nauk i russko-niemieckije swiazi w pośledniej trieti XVIII wieka — S t a n i s ł a w R o s z a k 1 5 0

V i n c e n t S h a n d o r , Carpatho-Ukraine in the Twentieth Century. A Political and Legal History — P r z e m y s ł a w Ż u r a w s k i v e l G r a j e w s k i 1 5 3

http://rcin.org.pl

M i n d a u g a s M a k s i m a i t i s , S t a s y s V a n s e v i č i u s , Lietuvos valstybés ir teisés istorija — H e n r y k W i s n e r 156

KRONIKA

B a d a n i a r e g i o n a l n e w his tor i i . Z e b r a n i e K o m i t e t u N a u k H i s t o r y c z n y c h P A N — T o m i s ł a w G i e r g i e l 159

S p r a w o z d a n i e z k o n f e r e n c j i „ M i ę d z y b a r o k i e m a o ś w i e c e n i e m . O b y c z a j e c z a s ó w s a s k i c h " — A g a t a R o ć k o 160

P o l s k a , W e n e c j a i M a l t a u s c h y ł k u X V I I I w. ( K o l o k w i u m w W e r o n i e 2 2 - 2 3 V 1998) — M o n i k a H a m a n o w a 162

W y s t a w a : R e w o l u c j e roku 1 8 4 8 — J u l i u s z A. C h r o ś c i c k i 163

S p r a w o z d a n i e z k o n f e r e n c j i n a u k o w e j „ G ł ó w n e k ie runk i w po l i tyce e u r o p e j s k i e j i ś w i a t o w e j w p r z e d e d n i u II w o j n y ś w i a t o w e j " — J a c e k K n o p e k 165

IN MEMORIAM

E u g e n O s k a r K o s s m a n n ( 1 6 X I I 1904 — 20 1 1 9 9 8 ) — Je rzy S t r z e l c z y k 167

K r y s t y n a M a r i a S t a c h o w s k a ( 2 3 V I I 1924 - 4 II 1996) — Karo l ina G r o d z i s k a . . 169

F r a n c i s z e k R y s z k a (4 VI I I 1 9 2 4 - 3 1 III 1 9 9 8 ) — Karo l J o ń c a 1 7 2

KOMUNIKATY

O d e z w a z j a z d o w a 1 7 5

K o n k u r s P o l s k i e g o T o w a r z y s t w a H i s t o r y c z n e g o i Rady K r a j o w e j R e g i o n a l n y c h T o w a r z y s t w K u l t u r y 1 7 6

K o m u n i k a t K o m i s j i S t y p e n d i a l n e j F u n d a c j i im. J a n a i S u z a n n e B r z ę k o w s k i c h 1 7 6

CONTENTS

R o m a n M i c h a ł o w s k i , T h e R e l i g i o u s F o u n d a t i o n s of the M o n a r c h y in Wes t e rn E u r o p e d u r i n g the Ear ly M i d d l e A g e s . An A t t e m p t e d T y p o l o g y 3

M a r e k K a z i m i e r z K a m i ń s k i , Pol i t ica l R e l a t i o n s b e t w e e n the R e p u b l i c of P o l a n d and the R e p u b l i c of C z e c h o s l o v a k i a ( J a n u a r y - M a y 1 9 2 1 ) 35

M a r i a P a s z t o r , C o n c e r n i n g the Visit pa id by G a m e l i n in W a r s a w ( 1 2 - 1 7 A u g u s t 1 9 3 6 ) 6 9

#

W o j c i e c h K r i e g s e i s e n , S o u r c e s to the H i s t o r y of the C o m m o n w e a l t h of the G e n t r y in t h e Na t i ona l His to r i ca l A r c h i v e in M i n s k 87

C R I T I C A L A R T I C L E S — R E V I E W S

C H R O N I C L E

A D V E R T I S E M E N T S

http://rcin.org.pl

WYKAZ SKRÓTÓW

AAN - Archiwum Akt Nowych AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych AGZ - Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej AP - Archiwum Państwowe APH - „Acta Poloniae Historica" ASPK - Akta Stanów Prus Królewskich ASWK - Akta sejmikowe województwa krakowskiego ASWP - Akta sejmikowe województwa poznańskiego BC - Biblioteka Czartoryskich BJ - Biblioteka Jagiellońska BK - Biblioteka Kórnicka PAN BN - Biblioteka Narodowa BO - Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich BPANKr. - Biblioteka PAN w Krakowie BR - Miejska Biblioteka Publiczna im. E. Raczyńskiego w Poznaniu CA W - Centralne Archiwum Wojskowe CDS - Codex diplomaticus nec non epistolaris, wyd. K. Maleczyński, A. Skowrońska,

1.1-3, Wrocław 1956-1964 CPH - „Czasopismo Prawno-Historyczne" cz. - część DN - „Dzieje Najnowsze" ibid. - ibidem KDKK - Kodeks dyplomatyczny Katedry Krakowskiej ś. Wacława, wyd.

F. Piekosiński, 1.1-2, Kraków 1874-1883 KDM - Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F. Piekosiński, 1.1-4, Kraków 1876-1905 KDMaz. - Codex diplomaticus et commemorationuni Masoviae generalis, t. 1,

wyd. J. K. Kochanowski, Warszawa 1919 KDP - Kodeks dyplomatyczny Polski, t. 1-4, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski,

J. Bartoszewicz, M. Bobowski, Warszawa 1847-1887 KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, 1.1-5, Poznań 1877-1908; t. 6 nn.,

Poznań-Warszawa 1982 nn.; seria nowa, 1.1, Poznań-Warszawa 1975 KH - „Kwartalnik Historyczny" KHKM - „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" MGH - Monumenta Germaniae Historica MGH Script.rer.Ger. - Monumenta Germaniae Historica Scriptores rerum Germanicum MGH SS - Monumenta Germaniae Historica Scriptores MPH - Monumenta Poloniae Historica mszp. - maszynopis n. - i następna (s. 53 n.) nn. - i następne (s. 53 nn.) nr - numer OiRwP - „Odrodzenie i Reformacja w Polsce" op. cit. - opus citatum PH - „Przegląd Historyczny" PL - J. P. Mignę, Patrologiae cursus completus, Series latina por. - porównaj przyp. - przypis PSB - Polski słownik biograficzny PSRL - Połnoje sobranije russkich letopisiej, 1.1 nn., Sanktpeterburg 1841 nn. RAU - Rozprawy Akademii Umiejętności RDSG - „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych" red. - redaktor, redakcja RH - „Roczniki Historyczne" rkp. - rękopis RPAU - Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności SDRE - „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej" SGKP - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich SH - „Studia Historyczne" S1RIO - Sbornik Imperatorskogo Russkogo Istoriczeskogo Obszczestwa Sobótka - „Śląski Kwartalnik Historyczny «Sobótka»" SPPP - Starodawne Prawa Polskiego Pomniki SSS - Słownik starożytności słowiańskich St.Źr. - „Studia Źródłoznawcze" sygn. - sygnatura t. - tom VL - Volumina Legum wyd. - wydanie, wydawca z. - zeszyt ZH - „Zapiski Historyczne" zob. - zobacz

http://rcin.org.pl

http://rcin.org.pl

http://rcin.org.pl

KWARTALNIK HISTORYCZNY PL ISSN 0023-5903

Warunki prenumeraty Wpłaty na prenumeratę przyjmowane są na okresy kwartalne. - W kraju - urzędy pocztowe oddawcze, właściwe dla miejsca zamieszkania lub

siedziby prenumeratora, oraz doręczyciele w miejscowościach, gdzie dostęp do urzędu jest utrudniony; - dział kolportażu Wydawnictwa Naukowego Semper, ul. Bednarska 20A, 00-321 Warszawa, tel./fax: 828 49 73; wpłaty należy kierować na konto: PKO BP VII Oddział w Warszawie, Nr 10201071-109628-270-1 z zaznaczeniem na blankiecie przelewu tytułu czasopisma i okresu prenumeraty.

- Ze zleceniem wysyłki - dział kolportażu Wydawnictwa Naukowego Semper, do innych państw: ul. Bednarska 20A, 00-321 Warszawa, tel./fax: 828 49 73;

wpłaty należy kierować na konto: PKO BP VII Oddział w Warszawie, Nr 10201071-109628-270-1 z zaznaczeniem na blankiecie przelewu tytułu czasopisma i okresu prenumeraty; dostawa odbywa się pocztą zwykłą w ramach opłaconej prenumeraty, z wyjątkiem zlecenia dostawy pocztą lotniczą, której koszt w pełni pokrywa zleceniodawca.

Cena w prenumeracie w 1999 roku w kraju wynosi 12 zł za numer. Prenumerata ze zleceniem dostawy za granicę (pocztą zwykłą) jest w Europie o 100%, a w krajach pozaeuropejskich o 200% wyższa od krajowej.

Terminy przyjmowania przedpłat przez Wydawnictwo Naukowe Semper oraz przez Pocztę Polską (tylko prenumerata krajowa):

- do 15 XI na I kw. roku następnego - do 15 II na II kw. - do 15 V na III kw. - do 15 VIII na IV kw.

Wcześniejsze i bieżące numery można nabywać w Dziale Handlowym Wydawnictwa Naukowego Semper, ul. Bednarska 20A, 00-321 Warszawa, tel./fax: 828 49 73. Również można je zamawiać we Wzorcowni Ośrodka Rozpowszechniania Wydawnictw Naukowych PAN, Pałac Kultury i Nauki, 00-901 Warszawa oraz we wszystkich księgarniach naukowych i akademickich (cena 1 egz. w tych księgarniach może różnić się od ceny w Wydawnictwie).

Subscription orders (17 US$ per copy, 68 US$ per year) available through the local press distributors or through the Foreign Trade Enterprise ARS POLONA, 00-068 Warszawa, Krakow-skie Przedmieście 7, Poland, or directlý through

WYDAWNICTWO NAUKOWE SEMPER ul. Bednarska 20A, 00-321 Warszawa, Poland tel./fax: (+48) (22) 828 49 73

http://rcin.org.pl