Krzysztof Bierwiaczonek Tomasz Nawrocki Instytut Socjologii Uniwersytet Śląski w Katowicach
description
Transcript of Krzysztof Bierwiaczonek Tomasz Nawrocki Instytut Socjologii Uniwersytet Śląski w Katowicach
Krzysztof BierwiaczonekTomasz Nawrocki
Instytut Socjologii Uniwersytet Śląski w Katowicach
Społeczne preferencje w użytkowaniu przestrzeni.
Parki i malle jako przestrzenie konsumpcji w miastach górnośląskich
KonferencjaOd miasta do metropolii – drogi rozwoju Europy
Katowice 18-19.11.2010
Podstawowe informacje o badaniach
• Przestrzeń publiczna miast śląskich. Przypadek Katowic i Gliwic – lata 2009-2010 (Krzysztof Bierwiaczonek, Barbara Lewicka, Tomasz Nawrocki, badania o charakterze jakościowym i ilościowym – n-500, badania finansowane z grantu MNiSW: N N116 230736)
• Społeczna percepcja przestrzeni publicznej Tychów – 2009 rok (Krzysztof Bierwiaczonek, Barbara Lewicka, Karolina Wojtasik, badania ilościowe, n-978. Badania zrealizowane na zlecenie Pracowni Planowania Przestrzennego i Architektury w Tychach)
Przestrzeń publiczna
użyteczna metafora, trudna do konceptualizacji
Przestrzeń publiczna inspiracje:
Sharon Zukin – koncepcja ram przestrzeni publicznej
Anna Giza-Poleszczuk, Mirosława Marody – przestrzeń publiczna jako element sfery publicznej
Lyn Lofland – odróżnienie public space od public realm
Koncepcja przestrzeni publicznej Sharon Zukin
Przestrzeń publiczna jest ściśle związana z miejską kulturą traktowaną jako podstawa gospodarki miasta
Kto zajmuje przestrzeń publiczną zależy zwykle od uzgodnienia trzech kwestii:
1.fizycznego bezpieczeństwa;2.kulturowej tożsamości;3.oraz istniejącej społeczności oraz zbiorowości
terytorialnej.
„Oprawa” przestrzeni publicznej Sharon Zukin
Przestrzeń publiczna
Lokalny-globalny wizerunek miasta
Publiczne-prywatne instytucje
Homogeniczność-zróżnicowanie
Tożsamość kulturowa
Bezpieczeństwo
Zbiorowość terytorialna
Społeczność
Interakcje społeczne Wyobrażenia przestrzeni
Anna Giza-Poleszczuk, Mirosława Marody
Przestrzeń publiczna: może pozwalać na upublicznianie i uwspólnianie uczuć, wiedzy oraz intencji działania jeżeli jest:
dostępna, zorganizowana i pozwala na czynienie czegoś wiadomym
innym uczestnikom
Public space vs public realm
Public realm = urban public space public space Przestrzeń publiczna (public realm) - jest złożona z tych
przestrzeni miejskich w których współobecne jednostki – użytkownicy przestrzeni - traktowane są jako nieznane lub znane jedynie kategorialnie (znane jako przedstawiciele jakiś kategorii społecznych). Przestrzeń publiczna jest formą przestrzeni społecznej odróżniającej się od przestrzeni prywatnej i jej pełnowymiarowe istnienie jest tym co wyróżnia miasto od innych form osadniczych (Lofland, The public realm. Exploring the city’s
quintessential social territory, London 2007, s. 9).
„Remember, if there are no people in the spaces, there can
be no realms” (Lyn Lofland, The public realm. Exploring the city’s quintessential social territory, London 2007, s. 150)
Deklarowana częstotliwość przebywania w wybranych przestrzeniach publicznych w Gliwicach, Katowicach i Tychach w % (pominięto braki odpowiedzi)
Miasto Miejsce Deklarowana częstotliwość przebywania w podanych miejscach
Co najmniej raz w
tygodniu
Co najmniej raz w miesiącu
Kilka razy w roku
Raz w roku lub rzadziej
W ogóle nie bywam
Gliw
ice (n-250)
Rynek 45,6 28,4 16,8 8,0 0,4
Ul. Zwycięstwa 56,4 25,2 12,4 4,8 0,4
C.H.Forum 18,8 42,8 19,2 5,2 13,2
Park Chopina 8,0 25,6 25,2 23,6 16,8
Katow
ice (n-250)
Rynek 44,4 30,4 18,0 6,8 0,4
Ul 3 Maja 47,6 27,6 17,6 6,8 0,4
C.H. SCC 16,4 32,4 22,8 11,2 16,4
Park Kościuszki 5,2 14,4 30,0 26,8 23,6
Tychy (n-984)
Rynek w Starych Tychach
31,0 26,9 27,9 13,4 ------
Ul. Grota Roweckiego 62,0 23,2 8,1 4,6 -------
C.H. City Point 28,9 32,8 14,7 14,8 -------
Park Miejski 21,1 22,9 30,1 22,4 -------
Deklarowany cel przebywania w wybranych miejscach (w%)Centra handlowe parki
Forum (n-186)
SCC (n-204) Chopina (Gliwice) (n-
182)
Kościuszki (Katowice)
(n-169)
Miejski (Tychy) (n-
782)
spacery
2,2 3,4 70,3 58 65,0
zakupy
96,2 93,6 0 0 0,6
Przebywanie w kawiarniach/restauracjach
1,1 8,8 0 1,2 0,1
Wyjście do kina 20,4 15,2 0 0 0
Spotkanie ze znajomymi
2,2 8,3 8,2 8,3 8,4
Aktywność sportowo-rekreacyjna
0 0,5 13,2 40,2 24,2
Przechodzę tamtędy
0,5 2,5 7,7 3,0 6,4
Udział w imprezach na wolnym powietrzu
-------- -------- 2,7 7,7 20,8
inne 4,3 9,8 15,9 1,8 3,5
Deklaracje respondentów pokazują jedynie część prawdy o celu przebywania w przestrzeni
Miejsce, w które udałby się Pan/ udałaby się Pani na weekendowy spacer ze znajomymi (w%)
Gliwice (n-250) Katowice (n-250)
Rynek 13,6 0,0
Główne ulice miasta
2,8 2,4
Centrum handlowe 2,8 2,4
Park 56,8 85,2
Gdzie indziej 16,4 7,2
W ogóle nie poszedłbym/poszła
bym na spacer
7,2 2,4
Brak odpowiedzi 0,4 0,4
Parki i ich mallowe imitacje „W przestrzeni miejskiej
elementy naturalne – drzewa, woda, zieleń – jest wysoko wartościowania przez użytkowników miejsc publicznych” (Carr i in)
Stąd też zieleń i fontanny także w centrach handlowych
Park jako przestrzeń egalitarna
Żeby w pełni korzystać z przestrzeni parku nie trzeba posiadać środków finansowych
Centra handlowe preferują konsumentów, a nie spacerowiczów
Dochód na osobę w rodzinie a ulubione miejsce spędzania czasu wolnego w Tychach
Dobra przestrzeń publiczna powinna być
• Estetyczna• Bezpieczna• Charakterystyczna (znacząca) • Przyciągająca (zachęcająca do interakcji)
• O egzemplifikację takich miejsc zapytano mieszkańców Katowic i Gliwic
4 x naj... W Gliwicach i KatowicachNajładniejsze Najbezpieczniejsze
Gliwice Katowice Gliwice Katowice
Rynek –37,6% Rondo i otoczenie -13,6%
Rynek – 36,8% Rynek – 18,4%
Park Chopina – 17,6%
Nie ma takich miejsc – 10,4%
Ul.Zwycięstwa – 11,6%
Nie ma takich miejsc – 10,4%
Stare Miasto – 7,6%
Ul. Mariacka – 6,8%
C.H.Forum – 6,4%
Ul.Stawowa – 6,4%
Centrum – 6,4%
4 x naj... W Gliwicach i KatowicachNajbardziej charakterystyczne Najbardziej przyciągające
Gliwice Katowice Gliwice Katowice
Rynek –52,2% Spodek – 48% Rynek – 47,6% C.H. Silesia City Center – 28,4%
Ul. Zwycięstwa – 14%
Rynek – 7,2% C.H.Forum – 15,2%
Ul. 3 Maja – 14,4%
Radiostacja – 11,6%
Dworzec kolejowy – 6,8%
Ul. Zwycięstwa– 6,8%
Spodek – 11,6%
Gliwickie naj... przestrzenie publiczne
Fot. Łukasz Malina; www.mmsilesia.pl
Katowickie naj... przestrzenie publiczne
Czy centra handlowe przejmują funkcje przestrzeni publicznych
śląskich miast?
Gliwice CH Forum
Katowice Silesia City Center
Pytamy mieszkańców wprost …SCC/Forum przejęło funkcje centrum miasta
Katowice Gliwice
Zdecydowanie się zgadzam 15,2% 8,8 %
Raczej się zgadzam 34,4% 15,2%
Raczej się nie zgadzam 20,0% 21,6%
Zdecydowanie się nie zgadzam 14,0% 35,6%
Nie mam zdania 16,4% 18,8%
Lubię przebywać w centrum miasta/w mallu….
Lubię przebywać w centrum miasta
Lubię przebywać w centrum handlowym
Katowice Gliwice Katowice/SCC Gliwice/Forum
Zdecydowanie się zgadzam
16,8 % 37,2 % 13,6 % 14,4 %
Raczej się zgadzam
30,4 % 38,4 % 26,0 % 27, 2%
Raczej się nie zgadzam
34,0 % 14,0 % 21,2 % 23,2 %
Zdecydowanie się nie zgadzam
14,4 % 8,0 % 26,4 % 22,4 %
Nie mam zdania
4,4% 2, 4 % 12,8 % 12,8 %
Centrum miasta/mall oferuje wiele interesujących sposobów spędzania wolnego czasu
Centrum miasta oferuje wiele interesujących sposobów spędzania wolnego czasu
Mall oferuje wiele interesujących sposobów spędzania wolnego czasu
Katowice Gliwice Katowice/SCC Gliwice/Forum
Zdecydowanie się zgadzam
6,4 % 14,0 % 10,0 % 10,0 %
Raczej się zgadzam
24,4 % 39,2 % 32,5% 25,6 %
Raczej się nie zgadzam
38,0 % 25,2 % 26,5 % 20,4 %
Zdecydowanie się nie zgadzam
23,2 % 11,6 % 17,7 % 23,2 %
Nie mam zdania
7,6 % 10,0 % 12,9 % 20,8 %
Brak odpowiedzi
0,4% 0,0% 0,4 % 0,0 %
Odsetek osób (spośród bywających w CH) zgadzających się i zdecydowanie zgadzających się ze stwierdzeniem:
Katowice Gliwice
Dużo osób przychodzi do CH spędzać tam czas wolny 88,1% 86,5%
Dużo osób przychodzi do CH pokazać swój styl bycia 66,6% 54,6%
Galerie handlowe to najlepsze miejsce do spędzania czasu w mieście
40,6% 13,4%
Galerie handlowe to najlepsze miejsce do spotkań ze znajomymi w moim mieście
14,1% 13,0%
Galerie handlowe są najatrakcyjniejszym miejscem w mieście
26,0 % 19,4 %
Galerie handlowe to najlepsze miejsce do robienia zakupów w moim mieście.
63,9 % 62,0 %
Czy w mieście powinno powstać więcej centrów handlowych?
Katowice Gliwice
Zdecydowanie się zgadzam 7,6 % 6,0 %
Raczej się zgadzam 4,0 % 10,4 %
Raczej się nie zgadzam 26,4 % 19,6 %
Zdecydowanie się nie zgadzam 56,4 % 50,4 %
Nie mam zdania 5,6 % 13,8 %
Miejski salon
Świat lansu, świat współczesnych flaneurówNie tylko dla młodych ludzi
Wnioskibadania pozwoliły na sformułowanie kilku
wniosków dotyczących sposobu postrzegania przestrzeni publicznych miast śląskich, które przedstawiliśmy
prezentując poszczególne partie wyników. Pozwalają też na sformułowanie kilku
wniosków ogólniejszych
próba uogólnienia:1/ w przestrzeni miast śląskich dostrzec można
typowe zjawiska, które zachodzą w przestrzeniach publicznych miast świata zachodniego (np. prywatyzacja, militaryzacja, hipermarketyzacja, rewitalizacja)
2/ skutki ich zależą od: strategii przyjętej przez władze lokalne (Rybnik –
Gliwice – Tychy - Katowice) oraz mechanizmów długiego trwania przestrzeni
publicznych (problemy Katowic)
3/centra handlowe (szczególnie te wyższych generacji) stają się ważną przestrzenią publiczną w sensie społecznym (public realm). Spełniają wiele (choć nie wszystkie) cechy przestrzeni publicznej: są bezpieczne, przyciągające, pozwalają na czynienie czegoś wiadomym innym uczestnikom i oferują wiele sposobów spędzania czasu wolnego
4/ przejmowanie funkcji centrum miasta przez centra handlowe wyższych generacji (tzw. malle) zależy od funkcjonowania przestrzeni publicznych w centrum miasta (Katowice vs. Gliwice)
5/parki to bardzo istotne przestrzenie publiczne komplementarne wobec centrów miast i centrów handlowych. Trzeba jednak wzmocnić ich funkcje związana z aktywnym zaangażowaniem.
6/ procesy prywatyzacji przestrzeni publicznych prowadzą do ich eksluzywności (wykluczania pewnych kategorii społecznych) - i utraty ich publicznego znaczenia
Dziękujemy za uwagę[email protected]
Katowice – akcja „odpędzania deszczu” (maj 2010)