KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA - Strona główna...Badanie odczynu gleby – opisuje wpływ...

0

I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE

IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W RADOMIU

KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA

EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

ŚRÓDROCZNE I ROCZNE

Z CHEMII

ZAKRES PODSTAWOWY, ZAKRES ROZSZERZONY

KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII

1

Spis treści

I. Podstawa prawna ................................................................................................................ 1

II. Prawa i obowiązki Ucznia ................................................................................................. 2

A. Prawa Ucznia .................................................................................................................. 2

B. Obowiązki Ucznia ........................................................................................................... 3

III. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ........................................................... 3

A. Zasady sprawdzania i oceniania prac pisemnych ............................................................ 3

1. Pisemne prace klasowe ................................................................................................ 3

2. Kartkówki .................................................................................................................... 4

3. Pisemne prace domowe ............................................................................................... 4

B. Zasady oceniania wypowiedzi ustnych ........................................................................... 5

C. Wagi przypisywane poszczególnym formom aktywności .............................................. 5

IV. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny środroczne i roczne…………………...8

A. Poziom podstawowy……………………………………………………………...…….8

B. Poziom rozszerzony……………………………………………………………...……17

V. Uwagi końcowe ................................................................................................................ 41

I. Podstawa prawna


2

1. Ustawa o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991 r. (t.j. Dz.U.2018.1457 ze

zmianami).

2. Rozporządzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie

szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów

i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U.2015.843 ze zmianami).

3. Rozporządzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie

podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w

poszczególnych typach szkół (Dz.U. poz. 977 oraz z 2014 r. poz. 803).

4. Statut I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Radomiu – Rozdział 9

– Ocenianie Wewnątrzszkolne.

5. Program nauczania:

Romuald Hassa, Aleksandra Mrzigod, Janusz Mrzigod, To jest chemia. Program

nauczania chemii w zakresie podstawowym dla szkół ponadgimnazjalnych,

Warszawa 2012

Alicja Talewska, Chemia. Program nauczania w liceach i technikach. Zakres

rozszerzony, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2012..

II. Prawa i obowiązki Ucznia

A. Prawa Ucznia

1. Uczniowie znają zasady oceniania z przedmiotu chemia i zostają zapoznani z

wymaganiami edukacyjnymi na początku roku szkolnego a o ewentualnych zmianach

są poinformowani natychmiast po ich wprowadzeniu.

2. Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie do zajęć lekcyjnych jeden (przy jednej

godzinie tygodniowo) lub dwa razy w semestrze (przy min. dwóch godzinach

tygodniowo). Nieprzygotowanie zwalnia z odpowiedzi ustnej, obowiązku przedłożenia

zeszytu lub pracy domowej oraz z pisania kartkówki. Zgłoszenie nieprzygotowania nie

zwalnia z zapowiedzianych prac kontrolnych i sprawdzianów.

3. Nauczyciel respektuje tak zwany „szczęśliwy numerek”, który nie zwalnia

z zapowiedzianych wcześniej sprawdzianów.

4. Oceny efektów pracy są jawne dla Ucznia.


3

5. Uczniowie mają prawo do zgłaszania Nauczycielowi własnych uwag i zastrzeżeń

dotyczących sposobu oceniania efektów ich pracy.

B. Obowiązki Ucznia

1. Posiadanie zeszytu przedmiotowego i systematyczne prowadzenie notatek.

2. Posiadanie podręcznika i zbioru zadań.

3. Systematyczny i aktywny udział w zajęciach lekcyjnych.

4. Systematyczne przygotowywanie się do zajęć lekcyjnych, rzetelne przygotowywanie

zadań (prac) domowych.

III. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych

A. Zasady sprawdzania i oceniania prac pisemnych

1. Pisemne prace klasowe

Sprawdziany pisemne są obowiązkowe.

Sprawdzian pisemny zapowiadany jest przez Nauczyciela co najmniej na siedem dni

przed terminem.

Nauczyciel podaje uczniom zakres materiału.

Uczeń, który ze sprawdzianu otrzymał ocenę niedostateczną może go poprawiać tylko

raz w ciągu dwóch tygodni od daty zapoznania się z oceną, w trybie ustalonym przez

Nauczyciela. Każda ocena z poprawy sprawdzianu jest wstawiana do dziennika.

Uczeń, który nie był obecny na sprawdzianie z przyczyn usprawiedliwionych ma

obowiązek w terminie dwóch tygodni przystąpić do sprawdzianu. W przypadku

dłuższej usprawiedliwionej nieobecności Ucznia, Nauczyciel indywidualnie ustala

z Uczniem tryb i termin zaliczenia materiału objętego sprawdzianem.


4

2. Kartkówki

Kartkówki nie muszą być zapowiedziane.

Mogą obejmować materiał z trzech ostatnich tematów; mogą być formą sprawdzenia

pracy domowej i przygotowania do zajęć.

Oceny z kartkówki nie są poprawiane.

Jeśli Uczeń był nieobecny w szkole i opuścił kartkówkę lub nie pisał jej z powodu

zgłoszonego nieprzygotowania, „szczęśliwego numerka”, to powinien ją napisać na

najbliższej lekcji lub w terminie ustalonym z Nauczycielem.

Dla prac pisemnych z punktowanymi odpowiedziami obowiązują następujące kryteria

procentowe:

Progi procentowe Ocena

0% - 49% niedostateczny

50% - 55% dopuszczający

56% - 74% dostateczny

75% - 90% dobry

91% - 95% bardzo dobry

powyżej 95%, w tym zadania z* celujący

3. Pisemne prace domowe

Ocenie podlegają prace domowe obejmujące większy zakres materiału i są zapowiadane

z kilkudniowym wyprzedzeniem (mogą one dotyczyć wszystkich Uczniów lub

chętnych).

Kryteria oceny prac domowych:

poprawność merytoryczna;

forma i treść;

samodzielność;


5

rzetelność i staranność.

B. Zasady oceniania wypowiedzi ustnych

Odpowiedź przy tablicy z materiału obejmującego trzy ostatnio realizowane tematy.

Aktywność na lekcji, która jest nagradzana plusami (3-4 plusy to ocena „dobry”, 5-6

plusów ocena „bardzo dobry”).

Praca w grupach – na ocenę ma wpływ umiejętność współpracy, komunikacji, tempo

pracy, wkład własny.

Prezentacja uzgodnionego z Nauczycielem tematu lub projektu.

C. Wagi przypisywane poszczególnym formom aktywności

1. Poszczególnym formom aktywności przypisywane są następujące wagi:

Forma Aktywności Waga Komentarz

Sprawdzian 3

Kartkówka 2

Odpowiedź ustna 2

Zadanie 2 tekstowe, problemowe, prak-

tyczne, projekt

Prezentacja/obserwacja doświadczenia 2

Praca domowa 1

Aktywność/praca w grupach 1

Referat/prezentacja multimedialna 1

wykorzystanie różnych źródeł

informacji, stosowanie wiedzy

w życiu codziennym

Inne 1

2. Średnia ważona:

Podstawą do wystawiania oceny śródrocznej i rocznej będzie średnia ważona (SW)

otrzymanych ocen (O), którym przyporządkowano wagi (W), obliczona według wzoru:

Wi

WO iiSW


6

3. Przykład liczenia średniej ważonej:

SW = (6·1 + 3·2 + 5·2 + 3·3)/(1 + 2 + 2 + 3) = 3,88

Uczeń uzyskuje – ocenę dobrą

Uwaga: Przy liczeniu średniej ważonej do oceny z „+” dodaje się 0,5, a od oceny z „–”

odejmuje się 0,25.

Zależność oceny semestralnej i rocznej od średniej ważonej pokazuje tabela:

Średnia ważona SW Ocena semestralna / roczna

sw


7

Uczeń, który na semestr otrzymał ocenę niedostateczną, może zaliczać (Uczeń klasy

z rozszerzonym programem nauczania chemii ma obowiązek zaliczać) ten semestr

w terminie i formie ustalonej z Nauczycielem.

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii jest formą kontraktu z

Uczniem i podlegają ewaluacji.

8

IV. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne

A. Poziom podstawowy

Propozycja wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie

programowej

Poziom podstawowy

1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego A.

Ocena dopuszczająca

[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– zna i stosuje zasady BHP obowiązujące

w pracowni chemicznej (bezpiecznie

posługuje się prostym sprzętem

laboratoryjnym

i podstawowymi odczynnikami

chemicznymi)

– definiuje pojęcia: skorupa ziemska,

minerały, skały, surowce mineralne

– dokonuje podziału surowców mineralnych

na budowlane, chemiczne, energetyczne,

metalurgiczne, zdobnicze oraz wymienia

przykłady poszczególnych rodzajów

surowców

– zapisuje wzór sumaryczny i podaje nazwę

systematyczną podstawowego związku

chemicznego występującego w skałach

wapiennych

– opisuje rodzaje skał wapiennych i

gipsowych

– opisuje podstawowe zastosowania skał

wapiennych i gipsowych

Uczeń:

– opisuje, jak zidentyfikować węglan wapnia

– opisuje właściwości oraz zastosowania

skał wapiennych i gipsowych

– opisuje właściwości tlenku krzemu(IV)

– podaje nazwy soli bezwodnych i zapisuje

ich wzory sumaryczne

– podaje przykłady nazw najważniejszych

hydratów i zapisuje ich wzory

sumaryczne – oblicza masy cząsteczkowe hydratów

– przewiduje zachowanie się hydratów

podczas ogrzewania – opisuje sposób otrzymywania wapna

palonego

i gaszonego

– opisuje właściwości wapna palonego

i gaszonego

– zapisuje równania reakcji otrzymywania

i gaszenia wapna palonego (otrzymywania

wapna gaszonego)

– projektuje doświadczenie chemiczne

Gaszenie wapna palonego

Uczeń:


Odróżnianie skał wapiennych od innych

skał

i minerałów oraz zapisuje odpowiednie

równania reakcji chemicznych – definiuje pojecie skala twardości

minerałów

– podaje twardości w skali Mohsa dla

wybranych minerałów

– podaje nazwy systematyczne hydratów

i zapisuje ich wzory sumaryczne – opisuje różnice we właściwościach

hydratów i soli bezwodnych


Usuwanie wody z hydratów

– oblicza zawartość procentową wody

w hydratach

– opisuje właściwości omawianych odmian

kwarcu


Badanie właściwości tlenku krzemu(IV)

Uczeń:

– wyjaśnia zjawisko powstawania

kamienia kotłowego

– omawia proces twardnienia zaprawy

wapiennej i zapisuje odpowiednie

równanie reakcji chemicznej

– opisuje szczegółowo przeróbkę gipsu

– wymienia rodzaje szkła oraz opisuje

ich właściwości i zastosowania

– opisuje glinę pod względem jej

zastosowań

w materiałach budowlanych

– opisuje zastosowania cementu, zaprawy

cementowej i betonu

– wymienia źródła zanieczyszczeń gleby,

omawia ich skutki oraz proponuje

sposoby ochrony gleby przed

degradacją


9

– opisuje sposób identyfikacji CO2 (reakcja

charakterystyczna)

– definiuje pojęcie hydraty

– przewiduje zachowanie się hydratów

podczas ogrzewania

– wymienia główny składnik kwarcu i piasku

– zapisuje wzór sumaryczny krzemionki oraz

podaje jej nazwę systematyczną

– wymienia najważniejsze odmiany SiO2

występujące w przyrodzie i podaje ich

zastosowania

– wymienia najważniejsze właściwości

tlenku krzemu(IV) – podaje nazwy systematyczne wapna

palonego

i gaszonego oraz zapisuje wzory

sumaryczne tych związków chemicznych

– wymienia podstawowe właściwości

i zastosowania wapna palonego i gaszonego

– wymienia podstawowe zastosowania gipsu

palonego

– wymienia właściwości szkła

– podaje różnicę między substancjami

krystalicznymi a ciałami bezpostaciowymi

– opisuje proces produkcji szkła (wymienia

podstawowe surowce)

– definiuje pojęcie glina

– wymienia przykłady zastosowań gliny

– definiuje pojęcia: cement, zaprawa

cementowa, beton, ceramika

– opisuje, czym są właściwości sorpcyjne

gleby oraz co to jest odczyn gleby

– wymienia składniki gleby

– dokonuje podziału nawozów na naturalne

i sztuczne (fosforowe, azotowe i potasowe)

– wymienia przykłady nawozów

naturalnych

i sztucznych

– wymienia podstawowe rodzaje

zanieczyszczeń gleby

– opisuje, na czym polega rekultywacja gleby

– zapisuje równanie reakcji chemicznej

wapna gaszonego z CO2 (twardnienie

zaprawy wapiennej)

– zapisuje wzory sumaryczne gipsu i gipsu

palonego oraz opisuje sposoby ich

otrzymywania

– wyjaśnia, czym są zaprawa gipsowa i

zaprawa wapienna oraz wymienia ich

zastosowania

– wyjaśnia proces twardnienia zaprawy

gipsowej

– opisuje proces produkcji szkła

(wymienia kolejne etapy)

– opisuje niektóre rodzaje szkła i ich

zastosowania

– wymienia właściwości gliny

– wymienia surowce do produkcji

wyrobów ceramicznych, cementu i

betonu

– projektuje i przeprowadza badanie

kwasowości gleby

– uzasadnia potrzebę stosowania nawozów

– opisuje znaczenie właściwości

sorpcyjnych

i odczynu gleby oraz wpływ pH gleby na

wzrost wybranych roślin

– wyjaśnia, na czym polega

zanieczyszczenie gleby

– wymienia źródła chemicznego

zanieczyszczenia gleby – definiuje pojęcie degradacja gleby

– opisuje metody rekultywacji gleby


Termiczny rozkład wapieni – opisuje szczegółowo sposób otrzymywania

wapna palonego i wapna gaszonego

– zapisuje równanie reakcji otrzymywania

gipsu palonego

– wyjaśnia, dlaczego gips i gips palony są

hydratami


Sporządzanie zaprawy gipsowej i badanie

jej twardnienia

– zapisuje równanie reakcji twardnienia

zaprawy gipsowej

– opisuje każdy z etapów produkcji szkła

– wyjaśnia niektóre zastosowania gliny na

podstawie jej właściwości

– projektuje i przeprowadza

doświadczenie chemiczne Badanie

właściwości sorpcyjnych gleby

– projektuje i przeprowadza

doświadczenie chemiczne Badanie

odczynu gleby

– opisuje wpływ niektórych składników

gleby

na rozwój roślin

– uzasadnia potrzebę stosowania nawozów

sztucznych i podaje ich przykłady

– wyjaśnia, na czym polega chemiczne

zanieczyszczenie gleby


10

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: – omawia zjawiska krasowe i zapisuje równania reakcji chemicznych ilustrujące te zjawiska

– wyjaśnia, czym są światłowody i opisuje ich zastosowania

– omawia naturalne wskaźniki odczynu gleby

– wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych na etykietach nawozów

2. Źródła energii B.


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– wymienia przykłady surowców

naturalnych wykorzystywanych do

pozyskiwania energii – definiuje pojecie gaz ziemny

– wymienia właściwości gazu ziemnego

– zapisuje wzór sumaryczny głównego

składnika gazu ziemnego oraz podaje jego

nazwę systematyczną

– wymienia zasady BHP dotyczące

obchodzenia się z węglowodorami i innymi

paliwami

– definiuje pojęcie ropa naftowa

– wymienia skład i właściwości ropy

naftowej

– definiuje pojęcie alotropia pierwiastków

chemicznych

– wymienia odmiany alotropowe węgla

– wymienia nazwy kopalnych paliw stałych

– definiuje pojęcia: destylacja, frakcja,

destylacja frakcjonowana, piroliza

(pirogenizacja, sucha destylacja),

katalizator, izomer

– wymienia nazwy produktów destylacji

ropy naftowej – wymienia nazwy produktów suchej

destylacji węgla kamiennego – wymienia składniki benzyny, jej

właściwości

i główne zastosowania

Uczeń:

– wymienia właściwości kopalnych paliw

stałych

– opisuje budowę diamentu, grafitu

i fulerenów oraz wymienia ich właściwości

(z podziałem na fizyczne i chemiczne)

– wyjaśnia, jakie właściwości ropy naftowej

umożliwiają jej przetwarzanie w procesie

destylacji frakcjonowanej

– wymienia nazwy i zastosowania

kolejnych produktów otrzymywanych w

wyniku destylacji ropy naftowej

– opisuje proces suchej destylacji węgla

kamiennego (pirolizę)

– wymienia nazwy produktów procesu

suchej destylacji węgla kamiennego oraz

opisuje ich skład i stan skupienia

– wymienia zastosowania produktów

suchej destylacji węgla kamiennego – opisuje, jak można zbadać właściwości

benzyn

– wymienia przykłady rodzajów benzyn

– wymienia nazwy systematyczne związków

chemicznych o LO = 100 i LO = 0

– wymienia sposoby podwyższania LO

benzyny

– zapisuje równania reakcji spalania

całkowitego

i niecałkowitego węglowodorów

Uczeń:

– opisuje właściwości diamentu, grafitu

i fulerenów na podstawie znajomości ich

budowy – wymienia zastosowania diamentu,

grafitu

i fulerenów wynikające z ich właściwości

– definiuje pojęcia grafen i karbin – opisuje przebieg destylacji ropy naftowej


Badanie właściwości ropy naftowej


Badanie właściwości benzyny

– wyjaśnia, na czym polegają kraking

i reforming

– opisuje, jak ustala się liczbę oktanową

– wymienia nazwy substancji stosowanych

jako środki przeciwstukowe

– opisuje właściwości różnych rodzajów

benzyn

– zapisuje równania reakcji powstawania

kwasów (dotyczące kwaśnych opadów)

– analizuje możliwości zastosowań

alternatywnych źródeł energii

(biopaliwa, wodór, energia słoneczna,

wodna, jądrowa, geotermalna, itd.)

– wymienia wady i zalety wykorzystywania

tradycyjnych i alternatywnych źródeł

energii

Uczeń:

– proponuje rodzaje szkła laboratoryjnego

niezbędnego do wykonania

doświadczenia chemicznego Destylacja

frakcjonowana ropy naftowej


Sucha destylacja węgla kamiennego

– definiuje pojęcie izomeria

– wyjaśnia, w jakim celu przeprowadza

się procesy krakingu i reformingu – analizuje wady i zalety środków

przeciwstukowych

– analizuje wpływ sposobów

uzyskiwania energii na stan

środowiska przyrodniczego


11

– definiuje pojęcie liczba oktanowa

– dokonuje podziału źródeł energii na

wyczerpywalne i niewyczerpywalne

– wymienia przykłady negatywnego

wpływu stosowania paliw tradycyjnych na

środowisko przyrodnicze

– definiuje pojęcia: efekt cieplarniany, kwaśne

opady, globalne ocieplenie

– wymienia gazy cieplarnianie

– wymienia przykłady alternatywnych

źródeł energii

– zapisuje proste równania reakcji spalania

całkowitego i niecałkowitego

węglowodorów

– opisuje właściwości tlenku węgla(II) i jego

wpływ na organizm człowieka

– wymienia główne powody powstania

nadmiernego efektu cieplarnianego oraz

kwaśnych opadów

– zapisuje przykłady równań reakcji

tworzenia się kwasów

– definiuje pojecie smog

– wymienia poznane alternatywne źródła

energii

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: – zapisuje wzory (półstrukturalne, strukturalne) izomerów dla prostych przykładów węglowodorów

– wyjaśnia, czym różnią się węglowodory łańcuchowe od pierścieniowych (cyklicznych), podaje nazwy systematyczne prostych węglowodorów o łańcuchach rozgałęzionych i

pierścieniowych oraz zapisuje ich wzory strukturalne

– opisuje właściwości fosforu białego i fosforu czerwonego

– opisuje proces ekstrakcji

– wyjaśnia, czym jest biodiesel

– opisuje znaki informacyjne znajdujące się na stacjach paliw

– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na produktach, przy których wytwarzaniu ograniczono zużycie energii, wydzielanie gazów cieplarnianych i emisję zanieczyszczeń

3. Środki czystości i kosmetyki C.


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– definiuje pojęcie mydła

– dokonuje podziału mydeł ze względu na

rozpuszczalność w wodzie i stan skupienia

oraz podaje ich przykłady

– wymienia metody otrzymywania mydeł

– definiuje pojęcia: reakcja zmydlania,

reakcja zobojętniania, reakcja hydrolizy

Uczeń:

– opisuje proces zmydlania tłuszczów

– zapisuje słownie przebieg reakcji

zmydlania tłuszczów – opisuje, jak doświadczalnie otrzymać

mydło

z tłuszczu

– zapisuje nazwę zwyczajową i wzór

sumaryczny kwasu tłuszczowego

Uczeń:


Otrzymywanie mydła w reakcji zmydlania

tłuszczu


Otrzymywanie mydła w reakcji

zobojętniania


mydła o podanej nazwie

Uczeń:

– zapisuje równanie reakcji hydrolizy

podanego mydła na sposób cząsteczkowy

i jonowy

– wyjaśnia zjawisko powstawania osadu,

zapisując jonowo równania reakcji

chemicznych

– zapisuje równania reakcji usuwania

twardości wody przez gotowanie


12

– zapisuje wzory sumaryczne i nazwy

zwyczajowe podstawowych kwasów

tłuszczowych

– wymienia właściwości i zastosowania

wybranych mydeł

– podaje odczyn roztworów mydeł oraz

wymienia nazwy jonów odpowiedzialnych

za jego powstanie

– wymienia składniki brudu

– wymienia substancje zwilżalne i

niezwilżalne przez wodę

– wyjaśnia pojęcia: hydrofilowy,

hydrofobowy, napięcie powierzchniowe

– wymienia podstawowe zastosowania

detergentów

– podaje przykłady substancji obniżających

napięcie powierzchniowe wody

– definiuje pojęcia: twarda woda, kamień

kotłowy

– opisuje zachowanie mydła w twardej

wodzie

– dokonuje podziału mieszanin ze względu

na rozmiary cząstek

– opisuje zjawisko tworzenia się emulsji

– wymienia przykłady emulsji i ich

zastosowania

– podaje, gdzie znajdują się informacje

o składnikach kosmetyków

– wymienia zastosowania wybranych

kosmetyków i środków czystości

– wymienia nazwy związków chemicznych

znajdujących się w środkach do

przetykania rur

– wymienia przykłady zanieczyszczeń metali

(rdza) oraz sposoby ich usuwania

– definiuje pojęcie eutrofizacja wód

– wymienia przykłady substancji

powodujących eutrofizację wód

– definiuje pojęcie dziura ozonowa

– stosuje zasady bezpieczeństwa podczas

korzystania ze środków chemicznych

w życiu codziennym

potrzebnego do otrzymania mydła o

podanej nazwie

– wyjaśnia, dlaczego roztwory mydeł mają

odczyn zasadowy

– definiuje pojęcie substancja

powierzchniowo czynna (detergent)

– opisuje budowę substancji powierzchniowo

czynnych

– zaznacza fragmenty hydrofobowe

i hydrofilowe w podanych wzorach

strukturalnych substancji powierzchniowo

czynnych oraz opisuje rolę tych

fragmentów

– wymienia rodzaje substancji

powierzchniowo czynnych

– opisuje mechanizm usuwania brudu


Badanie wpływu różnych substancji na

napięcie powierzchniowe wody

– wymienia związki chemiczne

odpowiedzialne

za powstawanie kamienia kotłowego

– wyjaśnia, co to są emulgatory

– dokonuje podziału emulsji i wymienia

przykłady poszczególnych jej rodzajów

– wyjaśnia różnice między typami emulsji

(O/W, W/O)

– wymienia niektóre składniki kosmetyków

z uwzględnieniem ich roli (np. składniki

nawilżające, zapachowe)

– wyjaśnia przyczynę eliminowania

fosforanów(V) z proszków do prania

(proces eutrofizacji) – dokonuje podziału zanieczyszczeń metali

na fizyczne i chemiczne oraz opisuje

różnice między nimi

– opisuje zanieczyszczenia występujące na

powierzchni srebra i miedzi

– wymienia składniki proszków do prania

odpowiadające za tworzenie się kamienia

kotłowego (zmiękczające)

– definiuje pojęcie freony

– wymienia produkty reakcji hydrolizy mydeł

oraz wyjaśnia ich wpływ na odczyn

roztworu

– wyjaśnia, z wykorzystaniem zapisu

jonowego równania reakcji chemicznej,

dlaczego roztwór mydła ma odczyn

zasadowy


Wpływ twardości wody na powstawanie

piany – zapisuje równania reakcji chemicznych

mydła

z substancjami odpowiadającymi za

twardość wody

– określa rolę środków zmiękczających wodę


– wyjaśnia, jak odróżnić koloidy od

roztworów właściwych

– opisuje składniki bazowe, czynne i

dodatkowe kosmetyków

– wyszukuje w dostępnych źródłach

informacje na temat działania

kosmetyków

– opisuje wybrane środki czystości (do mycia

szyb i luster, używane w zmywarkach, do

udrażniania rur, do czyszczenia metali

i biżuterii)

– wskazuje na charakter chemiczny

składników środków do mycia szkła,

przetykania rur, czyszczenia metali

i biżuterii w aspekcie zastosowań tych

produktów

– opisuje źródła zanieczyszczeń metali oraz

sposoby ich usuwania

– omawia szczegółowo proces eutrofizacji


Badanie wpływu emulgatora na trwałość

emulsji

– opisuje działanie wybranych postaci

kosmetyków (np. emulsje, roztwory)

i podaje przykłady ich zastosowań

– wymienia zasady odczytywania i

analizy składu kosmetyków na

podstawie etykiet

– wymienia zasady INCI

– omawia mechanizm usuwania brudu przy

użyciu środków zawierających krzemian

sodu na podstawie odpowiednich równań

reakcji

– opisuje sposób czyszczenia srebra

metodą redukcji elektrochemicznej


Wykrywanie obecności fosforanów(V)

w proszkach do prania

– wyjaśnia, dlaczego substancje

zmiękczające wodę zawarte w proszkach

są szkodliwe dla urządzeń piorących

– omawia wpływ freonów na warstwę

ozonową


13

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

– definiuje pojęcie parabeny

– wyjaśnia różnicę między jonowymi i niejonowymi substancjami powierzchniowo czynnymi

– opisuje działanie napojów typu cola jako odrdzewiaczy

– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na opakowaniach kosmetyków

4. Żywność D.


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– wymienia rodzaje składników odżywczych

oraz określa ich funkcje w organizmie

– definiuje pojęcia: wartość odżywcza,

wartość energetyczna, GDA

– przeprowadza bardzo proste obliczenia

z uwzględnieniem pojęć: wartość

odżywcza, wartość energetyczna, GDA

– opisuje zastosowanie reakcji

ksantoproteinowej

– zapisuje słownie przebieg reakcji hydrolizy

tłuszczów

– podaje po jednym przykładzie substancji

tłustej i tłuszczu

– dokonuje podziału sacharydów

– podaje nazwy i wzory sumaryczne

podstawowych sacharydów

– opisuje, jak wykryć skrobię

– opisuje znaczenie wody, witamin oraz soli

mineralnych dla organizmu

– wyszukuje w dostępnych źródłach

informacje na temat składników wody

mineralnej i mleka

– opisuje mikroelementy i makroelementy


– wymienia pierwiastki toksyczne dla

człowieka oraz pierwiastki biogenne

– definiuje pojęcia: fermentacja,

biokatalizator

Uczeń:

– opisuje sposób wykrywania białka

w produktach żywnościowych

– opisuje sposób wykrywania tłuszczu

w produktach żywnościowych

– podaje nazwę produktu rozkładu

termicznego tłuszczu oraz opisuje jego

działanie na organizm

– opisuje sposób wykrywania skrobi, np. w

mące ziemniaczanej i ziarnach fasoli

– opisuje sposób wykrywania glukozy

– wymienia pokarmy będące źródłem białek,

tłuszczów i sacharydów

– dokonuje podziału witamin (rozpuszczalne

i nierozpuszczalne w tłuszczach) i

wymienia przykłady z poszczególnych grup

– opisuje procesy fermentacji

(najważniejsze, podstawowe informacje)

zachodzące podczas wyrabiania ciasta,

pieczenia chleba, produkcji napojów

alkoholowych, otrzymywania kwaśnego

mleka, jogurtów – zapisuje wzór sumaryczny kwasu

mlekowego, masłowego i octowego

– definiuje pojęcie hydroksykwas

– wyjaśnia przyczyny psucia się żywności

oraz proponuje sposoby zapobiegania

temu procesowi

Uczeń:

– przeprowadza obliczenia z uwzględnieniem

pojęć GDA, wartość odżywcza i

energetyczna

– projektuje i wykonuje doświadczenie

chemiczne Wykrywanie białka w

produktach żywnościowych (np. w twarogu)


Wykrywanie tłuszczu w produktach

żywnościowych (np. w pestkach dyni

i orzechach)

– opisuje sposób odróżniania substancji

tłustej

od tłuszczu


Wykrywanie skrobi w produktach

żywnościowych (np. mące ziemniaczanej

i ziarnach fasoli)


Wykrywanie glukozy (próba Trommera)

– zapisuje równania reakcji chemicznych dla

próby Trommera, utleniania glukozy

– opisuje produkcję napojów alkoholowych

– opisuje, na czym polegają: fermentacja

alkoholowa, mlekowa i octowa

– zapisuje równania reakcji fermentacji

alkoholowej i octowej

Uczeń:


Odróżnianie tłuszczu od substancji tłustej

– zapisuje równanie hydrolizy podanego

tłuszczu

– wyjaśnia, dlaczego sacharoza i skrobia

dają ujemny wynik próby Trommera


Fermentacja alkoholowa

– opisuje proces produkcji serów

– opisuje jedną z przemysłowych metod

produkcji octu

– wyjaśnia skrót INS i potrzebę jego

stosowania

– analizuje zalety i wady stosowania

dodatków do żywności

– opisuje wybrane emulgatory i substancje

zagęszczające, ich pochodzenie

i zastosowania

– analizuje potrzebę stosowania aromatów

i regulatorów kwasowości

– przedstawia konsekwencje stosowania



14

– dokonuje podziału fermentacji (tlenowa,

beztlenowa) oraz opisuje jej rodzaje

– wymienia, z podaniem przykładów

zastosowań, rodzaje procesów fermentacji

zachodzących

w życiu codziennym

– zalicza laktozę do disacharydów

– definiuje pojęcia: jełczenie, gnicie,

butwienie

– wymienia najczęstsze przyczyny psucia

się żywności

– wymienia przykłady sposobów konserwacji

żywności

– opisuje, do czego służą dodatki do

żywności; dokonuje ich podziału ze

względu na pochodzenie

– opisuje sposoby otrzymywania różnych


– wymienia przykłady barwników,

konserwantów (tradycyjnych),

przeciwutleniaczy, substancji

zagęszczających, emulgatorów, aromatów,

regulatorów kwasowości i substancji

słodzących

– wyjaśnia znaczenie symbolu E

– podaje przykłady szkodliwego działania

niektórych dodatków do żywności

– zapisuje równanie reakcji fermentacji

masłowej z określeniem warunków jej

zachodzenia

– zapisuje równania reakcji hydrolizy laktozy

i powstawania kwasu mlekowego

– wyjaśnia określenie chleb na zakwasie

– opisuje procesy jełczenia, gnicia i

butwienia

– przedstawia znaczenie stosowania


– wymienia niektóre zagrożenia wynikające

ze stosowania dodatków do żywności

– opisuje poznane sposoby konserwacji

żywności

– opisuje wybrane substancje zaliczane do

barwników, konserwantów,

przeciwutleniaczy, substancji

zagęszczających, emulgatorów, aromatów,

regulatorów kwasowości i substancji

słodzących

– określa rolę substancji zagęszczających

i emulgatorów


– opisuje proce produkcji miodu i zapisuje równanie zachodzącej reakcji chemicznej

– wyjaśnia obecność dziur w serze szwajcarskim

– opisuje proces produkcji i zastosowanie octu winnego – opisuje zjawisko bombażu

– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na opakowaniach żywności

5. Leki E.


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– definiuje pojęcia: substancje lecznicze, leki,

placebo

– dokonuje podziału substancji leczniczych ze

względu na efekt ich działania (eliminujące

objawy bądź przyczyny choroby), metodę

Uczeń:

– wyszukuje informacje na temat działania

składników popularnych leków na organizm

ludzki (np. węgla aktywnego, kwasu

acetylosalicylowego, środków

neutralizujących nadmiar kwasów

w żołądku)

Uczeń:

– opisuje sposoby otrzymywania wybranych

substancji leczniczych

– opisuje działanie kwasu acetylosalicylowego

– zapisuje równanie reakcji zobojętniania kwasu

solnego sodą oczyszczoną

Uczeń:

– wymienia skutki nadużywania niektórych

leków

– wyjaśnia powód stosowania kwasu

acetylosalicylowego (opisuje jego działanie

na organizm ludzki, zastosowania)


15

otrzymywania (naturalne, półsyntetyczne

i syntetyczne) oraz postać, w jakiej występują

– wymienia postaci, w jakich mogą występować

leki (tabletki, roztwory, syropy, maści)

– definiuje pojecie maść

– wymienia właściwość węgla aktywnego,

umożliwiającą zastosowanie go w przypadku

dolegliwości żołądkowych

– wymienia nazwę związku chemicznego

występującego w aspirynie i polopirynie

– wymienia zastosowania aspiryny i polopiryny

– podaje przykład związku chemicznego

stosowanego w lekach neutralizujących nadmiar

kwasu solnego w żołądku

– wyjaśnia, od czego mogą zależeć lecznicze

i toksyczne właściwości niektórych związków

chemicznych – wyszukuje podstawowe informacje na temat

działania składników popularnych leków

(np. węgla aktywnego, kwasu

acetylosalicylowego, środków

neutralizujących nadmiar kwasów

w żołądku)

– definiuje pojęcia: dawka minimalna, dawka

lecznicza, dawka toksyczna, dawka śmiertelna

średnia

– wymienia ogólne czynniki warunkujące

działanie substancji leczniczych

– wymienia sposoby podawania leków

– wymienia przykłady uzależnień oraz substancji

uzależniających

– opisuje ogólnie poszczególne rodzaje

uzależnień

– wymienia przykłady leków, które mogą

prowadzić do lekomanii (leki nasenne,

psychotropowe, sterydy anaboliczne)

– opisuje, czym są narkotyki i dopalacze

– wymienia napoje zawierające kofeinę

– wymienia przykłady substancji leczniczych

eliminujących objawy (np. przeciwbólowe,

nasenne) i przyczyny choroby (np.

przeciwbakteryjne, wiążące substancje

toksyczne)

– wymienia przykłady nazw substancji

leczniczych naturalnych, półsyntetycznych

i syntetycznych

– opisuje właściwości adsorpcyjne węgla

aktywnego

– wyjaśnia, jaki odczyn mają leki stosowane na

nadkwasotę

– wyjaśnia, od czego mogą zależeć lecznicze

i toksyczne właściwości związków

chemicznych – oblicza dobową dawkę leku dla człowieka

o określonej masie ciała

– wyjaśnia różnicę między LC50 i LD50 – wymienia klasy toksyczności substancji

– wymienia czynniki biologiczne, wpływające

na działanie leków

– opisuje wpływ sposobu podania leku na

szybkość jego działania

– opisuje jaki wpływ mają rtęć i jej związki na

organizm ludzki

– opisuje działanie substancji uzależniających

– wymienia właściwości etanolu i nikotyny

– definiuje pojęcie narkotyki

– wymienia nazwy substancji chemicznych

uznawanych za narkotyki

– wyszukuje podstawowe informacje na temat

działania składników napojów, takich jak:

kawa, herbata, napoje typu cola

– wymienia właściwości kofeiny oraz opisuje jej

działanie na organizm ludzki

– wykonuje obliczenia związane z pojęciem

dawki leku

– określa moc substancji toksycznej na podstawie

wartości LD50

– opisuje wpływ odczynu środowiska

na działanie leków

– wyjaśnia zależność szybkości działania leku

od sposobu jego podania

– opisuje działanie rtęci i baru na organizm

– wymienia związki chemiczne neutralizujące

szkodliwe działanie baru na organizm ludzki

– opisuje wpływ rozpuszczalności substancji

leczniczej w wodzie na siłę jej działania

– definiuje pojęcie tolerancja na dawkę

substancji

– opisuje skutki nadmiernego używania etanolu

oraz nikotyny na organizm ludzki

– opisuje działanie na organizm morfiny, heroiny,

kokainy, haszyszu, marihuany i amfetaminy

– opisuje działanie dopalaczy na organizm

– wyszukuje informacje na temat działania

składników napojów, takich jak: kawa,

herbata, napoje typu cola na organizm

ludzki

– dokonuje trudniejszych obliczeń związanych

z pojęciem dawki leku

– analizuje problem testowania leków

na zwierzętach

– wyjaśnia wpływ baru na organizm

– wyjaśnia, zapisując odpowiednie równania

reakcji chemicznych, działanie odtrutki

w przypadku zatrucia barem

– analizuje skład dymu papierosowego

(wymienia jego główne składniki – nazwy

systematyczne, wzory sumaryczne)

– zapisuje wzory sumaryczne poznanych

narkotyków oraz klasyfikuje je do

odpowiedniej grupy związków chemicznych


– wyjaśnia, dlaczego nie powinno się karmić psów i kotów czekoladą

– wymienia produkt pośredni utleniania alkoholu w organizmie i opisuje skutki jego działania


16

– porównuje poszczególne zakresy stężeń alkoholu we krwi z ich działaniem na organizm ludzki

6. Odzież i opakowania F.


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

– definiuje pojęcia: tworzywa sztuczne, mer,

polimer

– dokonuje podziału polimerów ze względu

na ich pochodzenie

– wymienia rodzaje substancji dodatkowych

w tworzywach sztucznych oraz podaje ich

przykłady

– wymienia nazwy systematyczne

najpopularniejszych tworzyw sztucznych oraz

zapisuje skróty pochodzące od tych nazw

– opisuje sposób otrzymywania kauczuku

– wymienia podstawowe zastosowania kauczuku

– wymienia substraty i produkt wulkanizacji

kauczuku

– wymienia podstawowe zastosowania gumy

– wymienia nazwy polimerów sztucznych, przy

których powstawaniu jednym z substratów była

celuloza

– klasyfikuje tworzywa sztuczne według ich

właściwości (termoplasty i duroplasty)

– podaje przykłady nazw systematycznych

termoplastów i duroplastów

– wymienia właściwości poli(chlorku winylu)

(PVC)

– zapisuje wzór strukturalny meru dla PVC

– wymienia przykłady i najważniejsze

zastosowania tworzyw sztucznych (np.

polietylenu, polistyrenu, polipropylenu, teflonu)

– wskazuje na zagrożenia związane z gazami

powstającymi w wyniku spalania PVC

– dokonuje podziału opakowań ze względu na

materiał, z którego są wykonane

Uczeń:

– opisuje zasady tworzenia nazw polimerów

– wymienia właściwości kauczuku

– opisuje, na czym polega wulkanizacja kauczuku


PVC – opisuje najważniejsze właściwości

i zastosowania poznanych polimerów

syntetycznych

– wymienia czynniki, które należy uwzględnić

przy wyborze materiałów do produkcji

opakowań

– opisuje wady i zalety opakowań stosowanych

w życiu codziennym

– wyjaśnia, dlaczego składowanie niektórych

substancji chemicznych stanowi problem

– uzasadnia potrzebę zagospodarowania

odpadów pochodzących z różnych opakowań – opisuje, które rodzaje odpadów stałych

stanowią zagrożenie dla środowiska naturalnego

w przypadku ich spalania

– wymienia przykłady polimerów

biodegradowalnych

– podaje warunki, w jakich może zachodzić

biodegradacja polimerów (tlenowe, beztlenowe)

– opisuje sposób odróżnienia włókna białkowego

(wełna) od celulozowego (bawełna)

– podaje nazwę włókna, które zawiera keratynę

– dokonuje podziału surowców do otrzymywania

włókien sztucznych (organiczne, nieorganiczne)

oraz wymienia nazwy surowców danego

rodzaju

Uczeń:

– omawia różnice we właściwościach kauczuku

przed i po wulkanizacji

– opisuje budowę wewnętrzną termoplastów

i duroplastów

– omawia zastosowania PVC

– wyjaśnia, dlaczego mimo użycia tych samych

merów, właściwości polimerów mogą się różnić

– wyjaśnia, dlaczego roztworu kwasu

fluorowodorowego nie przechowuje się

w opakowaniach ze szkła

– zapisuje równanie reakcji tlenku krzemu(IV)

z kwasem fluorowodorowym

– opisuje recykling szkła, papieru, metalu

i tworzyw sztucznych

– podaje zapis procesu biodegradacji polimerów

w warunkach tlenowych i beztlenowych

– opisuje zastosowania poznanych włókien

sztucznych oraz syntetycznych


Odróżnianie włókien naturalnych pochodzenia

zwierzęcego od włókien naturalnych

pochodzenia roślinnego


Odróżnianie jedwabiu sztucznego

od naturalnego – wymienia nazwy włókien do zadań specjalnych

i opisuje ich właściwości

Uczeń:

– zapisuje równanie reakcji wulkanizacji

kauczuku

– wyjaśnia, z uwzględnieniem budowy,

zachowanie się termoplastów i duroplastów

pod wpływem wysokich temperatur

– wyjaśnia, dlaczego stężony roztwór kwasu

azotowego(V) przechowuje się

w aluminiowych cysternach

– zapisuje równanie reakcji glinu z kwasem

azotowym(V)

– analizuje wady i zalety różnych sposobów

radzenia sobie z odpadami stałymi

– opisuje właściwości i zastosowania nylonu

oraz goreteksu

– opisuje zastosowania włókien aramidowych,

węglowych, biostatycznych i szklanych

– analizuje wady i zalety różnych włókien

i uzasadnia potrzebę ich stosowania


17

– podaje przykłady opakowań (celulozowych,

szklanych, metalowych, sztucznych)

stosowanych w życiu codziennym

– wymienia sposoby zagospodarowania

określonych odpadów stałych

– definiuje pojęcie polimery biodegradowalne

– definiuje pojęcia: włókna naturalne, włókna

sztuczne, włókna syntetyczne

– klasyfikuje włókna na naturalne, sztuczne

i syntetyczne

– wymienia najważniejsze zastosowania

włókien naturalnych, sztucznych

i syntetycznych

– wymienia właściwości wełny, jedwabiu

naturalnego, bawełny i lnu

– wymienia próbę ksantoproteinową jako sposób

na odróżnienie włókien jedwabiu naturalnego

od włókien jedwabiu sztucznego

– wymienia najbardziej popularne włókna

syntetyczne

– podaje niektóre zastosowania włókien

syntetycznych

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: – opisuje reakcje polikondensacji i poliaddycji oraz wymienia ich produkty

– opisuje metodę otrzymywania styropianu

– definiuje pojęcie kompozyty

– omawia proces merceryzacji bawełny

– definiuje pojęcie mikrofibra, wymienia jej właściwości i zastosowania

– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na opakowaniach i wyrobach tekstylnych

B. Poziom rozszerzony

Propozycje wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych

w podstawie programowej, programie nauczania

Chemia nieorganiczna. Zakres rozszerzony

1. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

wymienia nazwy szkła i sprzętu

Uczeń:

wyjaśnia przeznaczenie

Uczeń:

wyjaśnia, czym zajmuje się chemia

Uczeń:

wykonuje obliczenia z zastosowaniem


18

laboratoryjnego

zna i stosuje zasady BHP obowiązujące w pracowni chemicznej

wymienia nauki zaliczane do nauk przyrodniczych

definiuje pojęcia: atom, elektron, proton, neutron, nukleony, elektrony walencyjne

oblicza liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego

pierwiastka chemicznego na podstawie

zapisu 𝑬𝒁𝑨

definiuje pojęcia: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy

atomowej, masa cząsteczkowa

podaje masy atomowe i liczby atomowe

pierwiastków chemicznych, korzystając

z układu okresowego

oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych, np. MgO, CO2

definiuje pojęcia dotyczące współczesnego modelu budowy atomu: orbital atomowy,

liczby kwantowe (n, l, m, ms), stan

energetyczny, stan kwantowy, elektrony

sparowane

wyjaśnia, co to są izotopy pierwiastków chemicznych na przykładzie atomu wodoru

omawia budowę współczesnego modelu atomu

definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny

podaje treść prawa okresowości

omawia budowę układu okresowego pierwiastków chemicznych (podział na

grupy, okresy i bloki konfiguracyjne)

wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne należące do bloku

s, p, d oraz f

określa podstawowe właściwości pierwiastka chemicznego na podstawie

znajomości jego położenia w układzie

okresowym

podstawowego szkła

i sprzętu laboratoryjnego

bezpiecznie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami

chemicznymi

wyjaśnia, dlaczego chemia należy do nauk przyrodniczych

wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, masa

cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba

masowa, jednostka masy atomowej

podaje treść zasady nieoznaczoności Heisenberga, reguły Hunda oraz zakazu

Pauliego

opisuje typy orbitali atomowych i rysuje ich kształty

zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o

liczbie atomowej

Z od 1 do 10

definiuje pojęcia: promieniotwórczość, okres półtrwania

wymienia zastosowania izotopów pierwiastków promieniotwórczych

przedstawia ewolucję poglądów na temat budowy materii od starożytności

do czasów współczesnych

wyjaśnia budowę współczesnego układu okresowego pierwiastków

chemicznych, uwzględniając podział

na bloki s, p, d oraz f

wyjaśnia, co stanowi podstawę budowy współczesnego układu

okresowego pierwiastków

chemicznych (konfiguracja

elektronowa wyznaczająca podział na

bloki s, p, d oraz f)

wyjaśnia, podając przykłady, jakich informacji na temat pierwiastka

chemicznego dostarcza znajomość

nieorganiczna i organiczna

wyjaśnia, od czego zależy ładunek jądra atomowego i dlaczego atom jest

elektrycznie obojętny

wykonuje obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, masa

cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba

masowa, jednostka masy atomowej (o

większym stopniu trudności)

zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o

liczbach atomowych Z od 1 do 36 oraz

jonów

o podanym ładunku, za pomocą symboli

podpowłok elektronowych s, p, d, f (zapis

konfiguracji pełny i skrócony) lub

schematu klatkowego, korzystając z

reguły Hunda

i zakazu Pauliego

określa stan kwantowy elektronów w atomie za pomocą czterech liczb

kwantowych, korzystając z praw mechaniki

kwantowej

oblicza masę atomową pierwiastka chemicznego o znanym składzie

izotopowym

oblicza procentową zawartość izotopów w pierwiastku chemicznym

wymienia nazwiska uczonych, którzy w największym stopniu przyczynili się do

zmiany poglądów na budowę materii

wyjaśnia sposób klasyfikacji pierwiastków chemicznych w XIX w.

omawia kryterium klasyfikacji pierwiastków chemicznych zastosowane

przez Dmitrija I. Mendelejewa

analizuje zmienność charakteru chemicznego pierwiastków grup głównych

zależnie od ich położenia w układzie

okresowym

wykazuje zależność między położeniem

pojęć ładunek i masa

wyjaśnia, co to są siły jądrowe i jaki mają wpływ na stabilność jądra

wyjaśnia, na czym polega dualizm korpuskularno-falowy

zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach

atomowych Z od 1 do 36 oraz jonów

wybranych pierwiastków chemicznych, za

pomocą liczb kwantowych

wyjaśnia, dlaczego zwykle masa atomowa pierwiastka chemicznego nie jest liczbą

całkowitą

wyznacza masę izotopu promieniotwórczego na podstawie okresu

półtrwania

analizuje zmiany masy izotopu promieniotwórczego w zależności od czasu

porównuje układ okresowy pierwiastków chemicznych opracowany przez

Mendelejewa (XIX w.) ze współczesną

wersją

uzasadnia przynależność pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków

energetycznych

uzasadnia, dlaczego lantanowce znajdują się w grupie 3. i okresie 6., a aktynowce w

grupie 3. i okresie 7.

wymienia nazwy systematyczne superciężkich pierwiastków chemicznych o

liczbie atomowej większej od 100


19

wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne zaliczane do niemetali

i metali

jego położenia w układzie okresowym pierwiastka chemicznego w danej grupie

i bloku energetycznym a konfiguracją

elektronową powłoki walencyjnej

Wybrane wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

wyjaśnia, na czym polega zjawisko promieniotwórczości naturalnej i sztucznej,

określa rodzaje i właściwości promieniowania α, β, γ,

podaje przykłady naturalnych przemian jądrowych,

wyjaśnia pojęcie szereg promieniotwórczy,

wyjaśnia przebieg kontrolowanej i niekontrolowanej reakcji łańcuchowej,

zapisuje przykładowe równania reakcji jądrowych stosując regułę przesunięć Soddy'ego-Fajansa,

analizuje zasadę działania reaktora jądrowego i bomby atomowej,

podaje przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska promieniotwórczości i ocenia związane z tym zagrożenia.

2. Wiązania chemiczne


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

definiuje pojęcie elektroujemność

wymienia nazwy pierwiastków elektrododatnich i elektroujemnych,

korzystając z tabeli elektroujemności

wymienia przykłady cząsteczek pierwiastków chemicznych (np. O2,

H2) i związków chemicznych (np.

H2O, HCl)

definiuje pojęcia: wiązanie chemiczne, wartościowość, polaryzacja wiązania,

dipol

wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych (jonowe,

kowalencyjne, kowalencyjne

spolaryzowane)

podaje zależność między różnicą elektroujemności w cząsteczce

a rodzajem wiązania

wymienia przykłady cząsteczek, w których występuje wiązanie jonowe,

Uczeń:

omawia zmienność elektroujemności pierwiastków chemicznych w układzie

okresowym

wyjaśnia regułę dubletu elektronowego

i oktetu elektronowego

przewiduje na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków

chemicznych rodzaj wiązania

chemicznego

wyjaśnia sposób powstawania wiązań kowalencyjnych, kowalencyjnych

spolaryzowanych, jonowych i

metalicznych

wymienia przykłady i określa właściwości substancji, w których

występują wiązania metaliczne,

wodorowe, kowalencyjne, jonowe

wyjaśnia właściwości metali na podstawie znajomości natury

Uczeń:

analizuje zmienność elektroujemności

i charakteru chemicznego

pierwiastków chemicznych w

układzie okresowym

zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe cząsteczek, w

których występują wiązania

kowalencyjne, jonowe oraz

koordynacyjne

wyjaśnia, dlaczego wiązanie koordynacyjne nazywane jest też

wiązaniem donorowo-

-akceptorowym

wyjaśnia pojęcie energia jonizacji

omawia sposób w jaki atomy pierwiastków chemicznych bloku s i p

osiągają trwałe konfiguracje elektronowe

(tworzenie jonów)

charakteryzuje wiązanie metaliczne

Uczeń:

wyjaśnia zależność między długością wiązania a jego energią

porównuje wiązanie koordynacyjne

z wiązaniem kowalencyjnym

proponuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe dla

cząsteczek lub jonów, w których

występują wiązania

koordynacyjne

określa typ wiązań (σ i π) w prostych cząsteczkach (np.

CO2, N2)

określa rodzaje oddziaływań między atomami a cząsteczkami

na podstawie wzoru chemicznego

lub informacji o oddziaływaniu

analizuje mechanizm przewodzenia prądu

elektrycznego przez metale i


20

kowalencyjne

i kowalencyjne spolaryzowane

definiuje pojęcia: orbital molekularny (cząsteczkowy), wiązanie σ, wiązanie

π, wiązanie metaliczne, wiązanie

wodorowe, wiązanie koordynacyjne,

donor pary elektronowej, akceptor

pary elektronowej

opisuje budowę wewnętrzną metali

definiuje pojęcie hybrydyzacja orbitali atomowych

podaje, od czego zależy kształt cząsteczki (rodzaj hybrydyzacji)

wiązania metalicznego

wyjaśnia różnicę miedzy orbitalem atomowym a orbitalem

cząsteczkowym (molekularnym)

wyjaśnia pojęcia: stan podstawowy atomu, stan wzbudzony atomu

podaje warunek wystąpienia hybrydyzacji orbitali atomowych

przedstawia przykład przestrzennego rozmieszczenia wiązań w

cząsteczkach

(np. CH4, BF3)

definiuje pojęcia: atom centralny, ligand, liczba koordynacyjna

i wodorowe oraz podaje przykłady ich

powstawania

zapisuje równania reakcji powstawania jonów i tworzenia wiązania jonowego

przedstawia graficznie tworzenie się wiązań typu σ i π

określa wpływ wiązania wodorowego na nietypowe właściwości wody

wyjaśnia pojęcie siły van der Waalsa

porównuje właściwości substancji jonowych, cząsteczkowych,

kowalencyjnych, metalicznych oraz

substancji o wiązaniach wodorowych

opisuje typy hybrydyzacji orbitali atomowych (sp, sp2, sp3)

stopione sole

wyjaśnia wpływ rodzaju wiązania na właściwości

fizyczne substancji

przewiduje typ hybrydyzacji w cząsteczkach (np. CH4, BF3)

udowadnia zależność między typem hybrydyzacji a kształtem

cząsteczki

określa wpływ wolnych par elektronowych

na geometrię cząsteczki

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

wyjaśnia, na czym polega hybrydyzacja w cząsteczkach węglowodorów nienasyconych,

oblicza liczbę przestrzenną i na podstawie jej wartości określa typ hybrydyzacji oraz możliwy kształt cząsteczek lub jonów.

3. Systematyka związków nieorganicznych


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna

wymienia przykłady zjawisk fizycznych

i reakcji chemicznych znanych z życia

codziennego

definiuje pojęcia: równanie reakcji chemicznej, substraty, produkty,

reakcja syntezy, reakcja analizy,

reakcja wymiany

zapisuje równania prostych reakcji chemicznych (reakcji syntezy, analizy

i wymiany)

podaje treść prawa zachowania masy i

Uczeń:

wymienia różnice między zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną

przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu otrzymanie prostego

związku chemicznego (np. FeS), zapisuje

równanie przeprowadzonej reakcji chemicznej,

określa jej typ oraz wskazuje substraty i

produkty

zapisuje wzory i nazwy systematyczne tlenków

zapisuje równianie reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków

chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 30

opisuje budowę tlenków

Uczeń:

wskazuje zjawiska fizyczne i reakcje chemiczne wśród podanych przemian

określa typ reakcji chemicznej na podstawie jej przebiegu

stosuje prawo zachowania masy i prawo stałości składu związku chemicznego

podaje przykłady nadtlenków i ich wzory sumaryczne

wymienia kryteria podziału tlenków i na tej podstawie dokonuje ich klasyfikacji

dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne

oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji

chemicznych z kwasami i zasadami

Uczeń:

projektuje doświadczenie chemiczne Badanie charakteru chemicznego tlenków

metali i niemetali oraz zapisuje odpowiednie

równania reakcji chemicznych

projektuje doświadczenie chemiczne Badanie działania zasady i kwasu na tlenki

oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji

chemicznych

przewiduje charakter chemiczny tlenków wybranych pierwiastków i zapisuje

odpowiednie równania reakcji chemicznych

określa charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych o liczbie

atomowej Z od 1 do 30 na podstawie ich


21

prawa stałości składu związku

chemicznego

interpretuje równania reakcji chemicznych w aspekcie

jakościowym i ilościowym

definiuje pojęcia tlenki i nadtlenki

zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych tlenków metali i niemetali

zapisuje równanie reakcji otrzymywania tlenków co najmniej

jednym sposobem

ustala doświadczalnie charakter chemiczny danego tlenku

definiuje pojęcia: tlenki kwasowe, tlenki zasadowe, tlenki obojętne

definiuje pojęcia wodorotlenki i zasady

zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych wodorotlenków

wyjaśnia różnicę między zasadą a wodorotlenkiem

zapisuje równanie reakcji otrzymywania wybranej zasady

definiuje pojęcia: amfoteryczność, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki

amfoteryczne

zapisuje wzory i nazwy wybranych tlenków

i wodorotlenków amfoterycznych

definiuje pojęcia: kwasy, moc kwasu

wymienia sposoby klasyfikacji kwasów

(ze względu na ich skład, moc i

właściwości utleniające)

zapisuje wzory i nazwy systematyczne kwasów

zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów

definiuje pojęcie sole

dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne

zapisuje równania reakcji chemicznych tlenków kwasowych i zasadowych

z wodą

wymienia przykłady zastosowania tlenków

zapisuje wzory i nazwy systematyczne wodorotlenków

opisuje budowę wodorotlenków

zapisuje równania reakcji otrzymywania zasad

wyjaśnia pojęcia: amfoteryczność, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki

amfoteryczne

zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych tlenków i

wodorotlenków z kwasami i zasadami

wymienia przykłady zastosowania wodorotlenków

wymienia przykłady tlenków kwasowych, zasadowych, obojętnych i

amfoterycznych

opisuje budowę kwasów

dokonuje podziału podanych kwasów na tlenowe i beztlenowe

wymienia metody otrzymywania kwasów

i zapisuje odpowiednie równania reakcji

chemicznych

wymienia przykłady zastosowania kwasów

opisuje budowę soli

zapisuje wzory i nazwy systematyczne soli

wyjaśnia pojęcia wodorosole i hydroksosole

zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli trzema sposobami

odszukuje informacje na temat

wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogą tworzyć

tlenki

i wodorotlenki amfoteryczne

projektuje doświadczenie chemiczne Badanie zachowania tlenku glinu wobec

zasady i kwasu oraz zapisuje odpowiednie

równania reakcji chemicznych, w postaci

cząsteczkowej i jonowej

wymienia metody otrzymywania tlenków, wodorotlenków i kwasów oraz

zapisuje odpowiednie równania reakcji

chemicznych

projektuje doświadczenie Reakcja tlenku fosforu(V) z wodą i zapisuje

odpowiednie równanie reakcji chemicznej

omawia typowe właściwości chemiczne kwasów (zachowanie wobec

metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli

kwasów

o mniejszej mocy) oraz zapisuje odpowiednie


podaje nazwy kwasów nieorganicznych na podstawie ich wzorów

chemicznych

zapisuje równania reakcji chemicznych ilustrujące utleniające

właściwości wybranych kwasów

wymienia metody otrzymywania soli

zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli co najmniej

pięcioma sposobami

podaje nazwy i zapisuje wzory sumaryczne wybranych wodorosoli i

hydroksosoli

odszukuje informacje na temat występowania w przyrodzie tlenków i

wodorotlenków, podaje ich wzory i nazwy

systematyczne oraz zastosowania

opisuje budowę, właściwości oraz

zachowania wobec wody, kwasu i zasady;


chemicznych

określa różnice w budowie cząsteczek tlenków i nadtlenków

projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) oraz

zapisuje odpowiednie równanie reakcji

chemicznej

projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, w których wyniku

można otrzymać różnymi metodami

wodorotlenki trudno rozpuszczalne w wodzie;

zapisuje odpowiednie równanania reakcji

chemicznych

przewiduje wzór oraz charakter chemiczny tlenku, znając produkty reakcji

chemicznej tego tlenku z wodorotlenkiem sodu i

kwasem chlorowodorowym

analizuje właściwości pierwiastków chemicznych pod względem możliwości

tworzenia tlenków i wodorotlenków

amfoterycznych

projektuje doświadczenie chemiczne Porównanie aktywności chemicznej metali oraz


chemicznych

określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, hydroksosoli i wodorosoli oraz

podaje przykłady tych związków chemicznych

określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, prostych, podwójnych

i uwodnionych

projektuje doświadczenie chemiczne Ogrzewanie siarczanu(VI)

miedzi(II)woda(1/5) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej

ustala nazwy różnych soli na podstawie ich wzorów chemicznych

ustala wzory soli na podstawie ich


22

wymienia rodzaje soli

zapisuje wzory i nazwy systematyczne prostych soli

przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu otrzymanie

wybranej soli

w reakcji zobojętniania oraz zapisuje

odpowiednie równanie reakcji chemicznej

wymienia przykłady soli występujących

w przyrodzie, określa ich właściwości

i zastosowania

definiuje pojęcia: wodorki, azotki, węgliki

występowania soli w przyrodzie

wymienia zastosowania soli w przemyśle

i życiu codziennym

zastosowania wodorków, węglików i azotków nazw

proponuje metody, którymi można otrzymać wybraną sól i zapisuje odpowiednie


ocenia, które z poznanych związków chemicznych mają istotne znaczenie

w przemyśle i gospodarce

określa typ wiązania chemicznego występującego w azotkach

zapisuje równania reakcji chemicznych,

w których wodorki, węgliki i azotki występują

jako substraty


przygotowuje i prezentuje prace projektowe oraz zadania testowe z systematyki związków nieorganicznych, z uwzględnieniem ich właściwości oraz wykorzystaniem wiadomości z zakresu podstawowego chemii.

4. Stechiometria


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

definiuje pojęcia mol i masa molowa

wykonuje bardzo proste obliczenia związane

z pojęciami mol i masa molowa

podaje treść prawa Avogadra

wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z pojęciem masy

molowej

(z zachowaniem stechiometrycznych ilości

substratów i produktów reakcji chemicznej)

Uczeń:

wyjaśnia pojęcie objętość molowa gazów

wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa

gazów w warunkach normalnych

interpretuje równania reakcji chemicznych na sposób cząsteczkowy,

molowy, ilościowo

w masach molowych, ilościowo

w objętościach molowych (gazy) oraz

ilościowo w liczbach cząsteczek

wyjaśnia, na czym polegają obliczenia stechiometryczne

wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z masą molową oraz

Uczeń:

wyjaśnia pojęcia liczba Avogadra i stała Avogadra

wykonuje obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość

molowa gazów, liczba Avogadra (o większym

stopniu trudności)

wyjaśnia pojęcie wydajność reakcji chemicznej

oblicza skład procentowy związków chemicznych

wyjaśnia różnicę między wzorem elementarnym (empirycznym) a wzorem

rzeczywistym związku chemicznego

rozwiązuje proste zadania związane z ustaleniem wzorów elementarnych

Uczeń:

porównuje gęstości różnych gazów na podstawie znajomości ich mas molowych

wykonuje obliczenia stechiometryczne dotyczące mas molowych,

objętości molowych, liczby cząsteczek oraz

niestechiometrycznych ilości substratów

i produktów (o znacznym stopniu trudności)

wykonuje obliczenia związane z wydajnością reakcji chemicznych

wykonuje obliczenia umożliwiające określenie wzorów elementarnych

i rzeczywistych związków chemicznych

(o znacznym stopniu trudności)


23

objętością molową substratów i produktów

reakcji chemicznej

i rzeczywistych związków chemicznych


wyjaśnia różnicę między gazem doskonałym a gazem rzeczywistym,

stosuje równanie Clapeyrona do obliczenia objętości lub liczby moli gazu w dowolnych warunkach ciśnienia i temperatury,

wykonuje obliczenia stechiometryczne z zastosowaniem równania Clapeyrona.

5. Reakcje utleniania-redukcji


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

definiuje pojęcie stopień utlenienia pierwiastka chemicznego

wymienia reguły obliczania stopni utlenienia pierwiastków w związkach

chemicznych

określa stopnie utlenienia pierwiastków

w cząsteczkach prostych związków

chemicznych

definiuje pojęcia: reakcja utleniania-redukcji (redoks), utleniacz, reduktor,

utlenianie, redukcja

zapisuje proste schematy bilansu elektronowego

wskazuje w prostych reakcjach

redoks utleniacz, reduktor, proces utleniania i

proces redukcji

wymienia najważniejsze reduktory stosowane w przemyśle

Uczeń:

oblicza zgodnie z regułami stopnie utlenienia pierwiastków w cząsteczkach

związków nieorganicznych, organicznych

oraz jonowych

wymienia przykłady reakcji redoks oraz wskazuje w nich utleniacz, reduktor,

proces utleniania i proces redukcji

dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu

elektronowego w prostych równaniach reakcji

redoks

wyjaśnia, na czym polega otrzymywanie metali z rud z zastosowaniem

reakcji redoks

wyjaśnia pojęcia szereg aktywności metali

i reakcja dysproporcjonowania

Uczeń:

przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych na

podstawie konfiguracji elektronowej ich

atomów

analizuje równania reakcji chemicznych

i określa, które z nich są reakcjami redoks

projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja magnezu z chlorkiem żelaza(III) oraz

zapisuje odpowiednie równanie reakcji

chemicznej

i podaje jego interpretację elektronową

dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu

elektronowego w równaniach reakcji redoks,

w tym w reakcjach dysproporcjonowania

określa, które pierwiastki chemiczne w stanie wolnym lub w związkach chemicznych

mogą być utleniaczami, a które reduktorami

wymienia zastosowania reakcji redoks w przemyśle i w procesach biochemicznych

Uczeń:

określa stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych w cząsteczkach i

jonach złożonych

projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja miedzi z azotanem(V) srebra(I)

projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja miedzi ze stężonym roztworem kwasu

azotowego(V)

zapisuje równania reakcji miedzi z azotanem(V) srebra(I) oraz stężonym

roztworem kwasu azotowego(V) i metodą

bilansu elektronowego dobiera współczynniki

stechiometryczne w obydwu reakcjach

chemicznych

analizuje szereg aktywności metali i przewiduje przebieg reakcji chemicznych

różnych metali z wodą, kwasami i solami



24

wyjaśnia pojęcie ogniwo galwaniczne i podaje zasadę jego działania,

opisuje budowę i zasadę działania ogniwa Daniella,

zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w ogniwie Daniella,

wyjaśnia pojęcie półogniwo,

wyjaśnia pojęcie siła elektromotoryczna ogniwa (SEM)

6. Roztwory


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]


25

Uczeń:

definiuje pojęcia: roztwór, mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna,

rozpuszczalnik, substancja rozpuszczana,

roztwór właściwy, zawiesina, roztwór nasycony,

roztwór nienasycony, roztwór przesycony,

rozpuszczanie, rozpuszczalność, krystalizacja

wymienia metody rozdzielania na składniki mieszanin niejednorodnych i

jednorodnych

sporządza wodne roztwory substancji

wymienia czynniki przyspieszające rozpuszczanie substancji w wodzie

wymienia przykłady roztworów znanych

z życia codziennego

definiuje pojęcia: koloid (zol), żel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja

wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin

odczytuje informacje z wykresu rozpuszczalności na temat wybranej substancji

definiuje pojęcia stężenie procentowe i stężenie molowe

wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie

molowe

Uczeń:

wyjaśnia pojęcia: koloid (zol), żel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja, koloid

liofobowy, koloid liofilowy, efekt Tyndalla

wymienia przykłady roztworów o różnym stanie skupienia rozpuszczalnika i

substancji rozpuszczanej

omawia sposoby rozdzielania roztworów właściwych (substancji stałych w

cieczach, cieczy w cieczach) na składniki

wymienia zastosowania koloidów

wyjaśnia mechanizm rozpuszczania substancji w wodzie

wyjaśnia różnice między rozpuszczaniem

a roztwarzaniem

wyjaśnia różnicę między rozpuszczalnością

a szybkością rozpuszczania substancji

sprawdza doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania

substancji

odczytuje informacje z wykresów rozpuszczalności na temat różnych substancji

wyjaśnia mechanizm procesu krystalizacji

projektuje doświadczenie chemiczne mające na celu wyhodowanie kryształów

wybranej substancji

wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie

molowe

Uczeń:

projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie różnych substancji w wodzie oraz

dokonuje podziału roztworów, ze względu na

rozmiary cząstek substancji rozpuszczonej, na

roztwory właściwe, zawiesiny i koloidy

projektuje doświadczenie chemiczne pozwalające rozdzielić mieszaninę

niejednorodną (substancji stałych w cieczach)

na składniki

projektuje doświadczenie chemiczne Badanie wpływu temperatury na

rozpuszczalność gazów w wodzie oraz formułuje

wniosek

analizuje wykresy rozpuszczalności różnych substancji

wyjaśnia, w jaki sposób można otrzymać układy koloidalne (kondensacja,

dyspersja)

projektuje doświadczenie chemiczne Koagulacja białka oraz określa właściwości

roztworu białka jaja

sporządza roztwór nasycony i nienasycony wybranej substancji w określonej

temperaturze, korzystając z wykresu

rozpuszczalności tej substancji

wymienia zasady postępowania podczas sporządzania roztworów o określonym

stężeniu procentowym lub molowym

wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie

molowe,

z uwzględnieniem gęstości roztworu

Uczeń:

projektuje doświadczenie chemiczne Badanie rozpuszczalności chlorku sodu w

wodzie

i benzynie oraz określa, od czego zależy

rozpuszczalność substancji

wymienia przykłady substancji tworzących układy koloidalne przez

kondensację lub dyspersję

projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Obserwacja wiązki

światła przechodzącej przez roztwór właściwy i

zol oraz formułuje wniosek

wymienia sposoby otrzymywania roztworów nasyconych z roztworów

nienasyconych

i odwrotnie, korzystając z wykresów

rozpuszczalności substancji

wykonuje odpowiednie obliczenia chemiczne, a następnie sporządza roztwory

o określonym stężeniu procentowym

i molowym, zachowując poprawną kolejność

wykonywanych czynności

oblicza stężenie procentowe lub molowe roztworu otrzymanego przez

zmieszanie dwóch roztworów o różnych

stężeniach

wykonuje obliczenia dotyczące przeliczania stężeń procentowych i molowych

roztworów

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:

przelicza zawartość substancji w roztworze wyrażoną za pomocą stężenia procentowego na stężenia w ppm i ppb oraz podaje zastosowania tych jednostek

wyjaśnia pojęcie stężenie masowe roztworu,

wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe, stężenie molowe i stężenie masowe, z uwzględnieniem gęstości roztworów oraz ich mieszania, zatężania i rozcieńczania.

wykonuje obliczenia związane z rozpuszczaniem hydratów.


26

7. Kinetyka chemiczna


[1]

Ocena dostateczna

[1 + 2]

Ocena dobra

[1 + 2 + 3]

Ocena bardzo dobra

[1 + 2 + 3 + 4]

Uczeń:

definiuje pojęcia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ zamknięty, układ izolowany,

energia wewnętrzna układu, efekt cieplny

reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja

endotermiczna, proces endoenergetyczny,

proces egzoenergetyczny

definiuje pojęcia: szybkość reakcji chemicznej, energia aktywacji, kataliza,

katalizator

wymienia rodzaje katalizy

wymienia czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej

Uczeń:

wyjaśnia pojęcia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ zamknięty, układ izolowany,

energia wewnętrzna układu, efekt cieplny

reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja

endotermiczna, proces egzoenergetyczny, proces

endoenergetyczny, praca, ciepło, energia

całkowita układu

wyjaśnia pojęcia: teoria zderzeń aktywnych, kompleks aktywny, równanie

kinetyczne reakcji chemicznej

omawia wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej

Uczeń:

przeprowadza reakcje będące przykładami procesów egzoenergetycznych

i endoenergetycznych oraz wyjaśnia istotę

zachodzących procesów

projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie azotanu(V) amonu w wodzie

projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja wodorowęglanu sodu z kwasem

etanowym

projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie wodorotlenku sodu w

KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA - Strona główna...Badanie odczynu gleby – opisuje wpływ...

Documents

Transcript of KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA - Strona główna...Badanie odczynu gleby – opisuje wpływ...