Nr 2.2004 (15)

KRUTYÑ 11-710 PIECKI Tel./fax 089 742 14 05, 742 14 58

Wiosna

Foto. arch.

Archiwalne zdjêcia przedstawiaj¹ widok klasztoru staroobrzêdowców w Wojnowie z okresu miêdzywojennego. Pierwsze zdjêcie to ujêcie od strony podwórka, drugie - klasztor od strony jeziora Duœ.

Rys. Thomas Borgniet

2

Pieϖ wielkanocna

Chrystus Pan zmartwychwsta³,Zwyciêstwo otrzyma³;Bo zburzy³ œmieræ srog¹,Swoj¹ œmierci¹ drog¹.Halleuja, halleluja!

O Chrystusie, nasz Panie!Przez twe zmartwychwstanie,Daj nam z grzechów powstaæ,£aski twojej dostaæ.Halleluja, halleluja!

Opracowano na podstawie: „Warmiacy i Mazurzy" - praca zbiorowa pod redakcj¹ Bogumi³a KuŸniewskiego Olsztynek 2002 oraz A. Szyper 1975 „Zwyczaje, wierzenia Mazurów i Warmiaków" Wydawnictwo „Pojezierze" Olsztyn wydanie II

Wielkanoc na MazurachZwyczaje wiosenne s¹ na terenie Mazur mi³osierdzia. Chorym i biednym noszono

i Warmii bardzo ubogie; te, które siê mas³o, jajka i ryby oraz bochenki bia³egopraktykuje w okresie wiosennym, wi¹¿¹ ch leba. Chêtn ie j n i¿ zazwycza jsiê œciœle z Wielkanoc¹. Wed³ug ogólnego obdarowywano te¿ ¿ebraków. /.../przekonania wiosnê przynosz¹ ptaki Na Warmii w ostatni¹ niedzielê przedjaskó³ki, wrony, skowronki, bociany, Wielkanoc¹ œwiêci siê w koœciele palmy.czasem te¿ szpaki lub pliszki, “bo rozbijaj¹ Na Mazurach nie by³o tego zwyczaju.l ó d o g o n k i e m ” . Z w y g l ¹ d e m Przechowywane do Wielkanocy s³u¿¹ doprzylatuj¹cych bocianów wi¹¿¹ siê te¿ ca³kiem nie koœcielnego ju¿ zwyczajuprzepowiednie pogody: “jak przylatuj¹ s m a g a n i a ( o p i s y w a n e g o wczyste bociany, to bêdzie suchy rok, a jak ubieg³orocznym biuletynie). Palmybrudne, to mokry”. W kilku wsiach k³adziono te¿ na strychu i w stodole, abyzanotowany zosta³ zwyczaj chodzenia z zapobiec robactwu, lub w zbo¿u, aby“gaikiem maikiem, zielonym drzewkiem”, chroniæ je przed gradem. Tylko na Warmiiznany na terenie Wielkopolski i Œl¹ska. zachowa³ siê zwyczaj œwiêcenia w pi¹tekB y æ m o ¿ e j e s t œ l a d d a w n e g o przedœwi¹teczny wody i ognia, fantazjawystêpowania “gaika” na terenie Mazur. ludowa doda³a do tego spalanie/.../ najstarszego krzy¿a we wsi, bo jego popió³

Okres wielkiego postu rozpoczyna³ mia³ zapobiegaæ na ca³y rok bólowi gard³a.popielec na Warmii nazywany such¹ Na Warmii i Mazurach a¿ do 1945 rokuœrod¹, a na Mazurach popielnikiem. Po nie by³ znany zwyczaj œwiêcenia potrawpowrocie z koœcio³a popio³em drzewnym (podobnie jak nie znano op³atka na Bo¿eszorowano garnki, patelnie na znak, ¿e Narodzenie); przyjmuje siê on dopiero wzaczyna siê czterdziestodniowy post. Nie ostatnich latach, przyniesiony przezjedzono miêsa nawet w niedzielê. Czas ludnoœæ nap³ywow¹, i odczuwany jest jakowielkiego postu by³ nie tylko czasem coœ nowego./.../poku ty, a le tak¿e wzmo¿onego W Wielk¹ Sobotê po po³udniu ch³opcy

Œwiêta Magdalena bardzorozpacza³a po œmierci Jezusa. Kiedy dowiedzia³a siê, ¿e Chrystus zmartwychwsta³, pobieg³a uradowana do domu i zasta³a tam pomalowane na czerwono jajka. Wziê³a je do koszyka i, g³osz¹c dobra nowinê, rozdawa³a kolorowejajka w prezencie wszystkim napotkanym ludziom.

Z Wielkanoc¹ zwi¹zana jest te¿ legenda opowiadana na Mazurach.

3

Obchody Dnia Ziemi 2004 r. w Mazurskim sadzenie drzew i krzewów. PracownicyParku Krajobrazowym bêd¹ zwi¹zane, jak Mazurskiego Parku Krajobrazowego orazka¿dego roku, z wiosenn¹ akcj¹ oczyszczania cz³onkowie Fundacji Na rzecz Ochrony Przyrody iziemi ze œmieci, które najlepiej s¹ widoczne na Krajobrazu Mazurskiego Parku Krajobrazowego iods³oniêtej ziemi, zanim uka¿e siê œwie¿a Dorzecza Krutyni wraz z sympatykami naszejzieleñ traw i liœci. Jak w poprzednich latach inicjatywy, w latach 1999-2002 sadzili drzewa nadzielnie wspomaga nas m³odzie¿ miejscowych gruntach fundacyjnych w dolinie Krutyni oraz wi przyjezdnych szkó³. Zmêczeni zim¹ chêtnie strefie ochronnej jeziora £uknajno obsadzaj¹c oko³opodejmujemy dzia³ania na œwie¿ym powietrzu, 10 ha gruntów liœciastymi gatunkami drzew iwspólna praca to okazja, by z kolegami krzewów. Tego roku ka¿dy chce sprawdziæ, czynacieszyæ siê wiosn¹, która wszêdzie ju¿ “jego” drzewo prze¿y³o i ile uros³o od poprzedniegozawita³a. Tegoroczne obchody Dnia Ziemi to roku. W szko³ach odbêd¹ siê konkursy, odczyty,okazja by sprawdziæ efekty najbardziej referaty, spotkania z leœnikami i pracownikamitypowych dzia³añ dla Dni ZIEMI, jakimi jest Parku. A mo¿e ka¿dy, kto nie ma jeszcze “swego

Pomimo szerokiej akcji informacyjnej mieszkañcy wsi niejednokrotnie prze¿yli grozêdotycz¹cej zapobiegania wypalaniu traw, spalenia siê przy tej okazji zabudowañtrzcinowisk zdarzaj¹ siê jeszcze niefrasobliwe m i e s z k a l n y c h . K s i ê d z u Ta d e u s z o w ipodpalenia resztek zesz³orocznej roœlinnoœci. Korosteñskiemu, proboszczowi z WoŸnic,Pode jmowane ka¿dego roku przez k a p e l a n o w i S t r a ¿ y P o ¿ a r n e j P o w i a t upracowników Parku, Ochotnicz¹ Stra¿ Mr¹gowskiego zawdziêczamy w tym roku apel doPo¿arn¹, szko³y, harcerzy dzia³ania wiernych, odczytany w koœcio³ach. Spalenieuœwiadamiaj¹ce szkodliwoœæ wiosennych zesz³orocznych resztek roœlinnoœci niszczypo¿arów trawiastych i trzcinowych obszarów schronienia wielu gatunków zwierz¹t, zabija je iprzynosz¹ rezul ta ty, zw³aszcza, ¿e powoduje wiêcej szkód ni¿ korzyœci. Dlatego,

Mazurski Park Krajobrazowy og³asza konkurs ekologiczny „Patrzê - myœlê - opisujê”

Tematem konkursu jest postrzeganie i opisywanie otaczaj¹cego nas œrodowiska przyrodniczego, obserwacja zjawisk spo³ecznych wp³ywaj¹cych na jego kszta³t oraz zmiany w czasie, ze szczególnym uwzglêdnieniem

zjawisk, które nie pozostawiaj¹ nas obojêtnymi a dotycz¹cych szeroko pojêtej ochrony przyrody i ekologii

* Cele konkursu: E. Do pracy nale¿y do³¹czyæ zgodê na jej publikowanie przez- podniesienie ekologicznej œwiadomoœci mieszkañców Mazurski Park Krajobrazowyterenu MPK- uwra¿liwienie ich na sprawy ochrony przyrody * Jury konkursu i nagrodyotaczaj¹cego Œrodowiska Jury powo³ane przez organizatorów bêdzie ocenia³o prace w dwóch- zdiagnozowanie problemów najbardziej nurtuj¹cych kategoriach:spo³eczeñstwo I - m³odzie¿y szkolnej (do klas maturalnych w³¹cznie)- wprowadzenie do lokalnej prasy problemów ekologicznych II - doros³ych

W ka¿dej kategorii zostan¹ przyznane pierwsze, drugie, trzecie* Termin konkursu: miejsca oraz trzy wyró¿nieniaTermin sk³adania prac konkursowych - 15.06.2004 r. Dla m³odzie¿y szkó³ przewidziano nagrody rzeczowe:Og³oszenie wyników w lokalnej prasie - 1.09.2004 r. I miejsce - radiomagnetofonPublikacja prac konkursowych - 1.11.2004 r. II miejsce - odtwarzacz

III miejsce - walkmen* Warunki uczestnictwa: oraz wyró¿nienia w formie ksi¹¿ek przyrodniczychA. Konkurs przeznaczony jest dla m³odzie¿y ze szkó³ Dla doros³ych nagrody pieniê¿ne:ponadpodstawowych oraz doros³ych I miejsce - 500,- z³B. Warunkiem udzia³u jest z³o¿enie pracy pisemnej objêtoœci II miejsce - 300,- z³do 3 stron maszynopisu /komputer/ w ustalonym terminie, na III miejsce - 200,- z³adres Mazurskiego Parku Krajobrazowego listownie, e- oraz wyró¿nienia po 100 z³mailem lub osobiœcie Jury zastrzega sobie prawo zmian w przyznawaniu nagródC. Ka¿da praca powinna byæ opatrzona danymi autora (imiê,nazwisko, adres, kategoria wiekowa m³odzie¿/doroœli) * Nagrodzone prace zostan¹ opublikowane w prasie lokalnej oraz wD. Praca powinna byæ autorska, oryginalna, dotychczas nie Biuletynie Informacyjnym Mazurskiego Parku Krajobrazowegopublikowana, zwi¹zana z tematem ekologii

4

Ludnoœæ zamieszkuj¹ca nad œrodkow¹ Krutyni¹ w ci¹gu “jedinowierców” (starowierzy, którzy zaakceptowaliostatnich 200 lat wyró¿nia³a siê szczególn¹ pobo¿noœci¹. wczeœniej negowane reformy koœcielne) wzniesionoWp³yw na to ma zapewne urokliwy charakter samej rzeki i drewnian¹ cerkiew pod wezwaniem Zaœniêcia N.M.P. wjezior po³o¿onych wœród lasów Puszczy Piskiej stwarzaj¹cy Wojnowie. W tym samym czasie przyst¹piono dounikalny duchowy klimat tego miejsca. Osiedlaj¹cy siê w odbudowy spalonej drewnianej molenny w WojnowiePrusach Wschodnich na pocz¹tku XIX w. osadnicy rosyjscy nadaj¹c jej obecny wygl¹d. Wojnowsk¹ molennê- staroobrzêdowcy wybrali i wykupili od w³adz pruskich odbudowano w latach 1922-27 wzoruj¹c siê na okolicznychziemie w œrodkowym biegu rzeki Krutyni w by³ych koœcio³ach ewangelickich.nadleœnictwach Miko³ajki i Krutyñ. Karczuj¹c lasy i Po osiedleniu siê na skolonizowanych obszarachzagospodarowuj¹c ziemiê natknêli siê na œlady osadnictwa znacznej liczby Mazurów-ewangelików (mówi¹cych po

polsku*), w³adze koœcio³a unijnego (który powsta³ w 1817 r.po zjednoczeniu wyznañ ewangelickich) uzna³y zapotrzebne i wskazane utworzyæ specjaln¹ parafiê w Ukcie.Od³¹czono wówczas w 1846 r. wsie filipoñskie od parafiiNawiad, Miko³ajek, Z¹dzborka (Mr¹gowo*) przy³¹czaj¹c doStarej Ukty. Pierwszym pastorem by³ ks. L. Kendziorra(Kêdziora). Nabo¿eñstwa odbywa³y siê przez kilkanaœcielat w miejscowej szkole. W roku 1864 poœwiêcono nowymurowany koœció³ wybudowany na wzniesieniu w Ukcie. Wroku 1855 by³o 3000 parafian, w tym zaledwie 60 Niemców,w 1879 roku - 3040, w tym 2890 Polaków (Mazurów*).Oko³o 1890 r. by³o 3800 parafian, w 1901 roku 4700, w1907 roku 4800 parafian. W 1952 r. w Ukcie by³o jeszcze2660 osób wyznania ewangelickiego (by³o to drugie poMr¹gowie tak liczne skupisko wiernych). Pocz¹wszy od1946 r. Polaków przybywa³o na tym terenie coraz wiêcej izajmowali mieszkania i gospodarstwa opuszczone przez

z epoki kamiennej, co œwiadczy o przyjaznym, Mazurów i Niemców, którzy niemal masowo wyje¿d¿ali dobezpiecznym i dogodnym miejscu do osiedlenia siê.Zaczynaj¹c od budowy ziemianek zagospodarowywaliziemiê wydzieraj¹c j¹ puszczy. Wznosz¹c wygodnedrewniane domy pocz¹tkowo modlili siê w nich, z czasembudowali domy modlitw - “malenny” - obecnie znane jakomolenny. W latach siedemdziesi¹tych XIX wiekustaroobrzêdowcy posiadali 5 œwi¹tyñ: murowan¹ cerkiewkêw klasztorze nad jeziorem Duœ oraz drewniane: wWojnowie, w £adnym Polu (Œwignajno*), w Onufryjewie, aw Osiniaku dom modlitwy. Molenna obecnie znajduj¹ca siêw klasztorze powsta³a za czasów mnicha Szymona powyjeŸdzie Paw³a Pruskiego. Wczeœniej by³a budowl¹drewnian¹. Molenna w Œwignajnie istnia³a w latach 1837-1935. Wojnowska molenna zosta³a wzniesiona kilka latpóŸniej ni¿ w Œwignajnie. Pod daszkiem dzwonnicy wisia³ytrzy dzwony, czwarty zbyt ciê¿ki pozostawa³ w przedsionku.Staroobrzêdowcy bardzo szczycili siê z posiadania Niemiec. Ka¿dego roku opuszcza³o rodzinne strony po kilka

rodzin z okolic Ukty wyje¿d¿aj¹c na Zachód. W takichokolicznoœciach na prze³omie lat 60. i 70. XX w. liczbawiernych wyznania ewangelickiego w szybkim tempiemala³a, a powiêksza³a siê liczba wiernych obrz¹dkurzymsko-katolikiego. Znikoma iloœæ osób wyznaniaewangelickiego, g³ównie w podesz³ym wieku, która niewyjecha³a do Niemiec, nie by³a w stanie utrzymaæ œwi¹tyni,która powoli ulega³a niszczeniu. Katolicy podjêli próbyporozumienia siê z ewangelikami na wspólne u¿ytkowaniekoœcio³a i jego remonty. W 1981 r. katolicy przejêli koœció³ i 5kwietnia zosta³a odprawiona pierwsza Msza œw. przezksiêdza z parafii w Rucianem. W 1984 r. z parafii rzymsko-katolickich w Rucianem-Nidzie i w Miko³ajkach wydzielonoparafiê w Ukcie, której pierwszym proboszczem zosta³ ks.Henryk Fr¹czkowski. W tym samym roku koœció³ p.w.Podwy¿szenia Krzy¿a Œw. w Ukcie zosta³ wykupiony przezdzwonów. G³ówna œciana (na wprost drzwi wejœciowych)Helenê i ks. Kanonika Leona Kamiñskich oraz Paulêzawieszona by³a licznymi obrazami, malowanymi naNolden. Do chwili obecnej parafia licz¹ca 2100 wiernychdeskach lub blasze mosiê¿nej, które mog³y byæ wykonaneznajduje siê pod duchowym przewodnictwem ks. Kanonikatylko przez staroobrzêdowca. W latach 1922-23 z inicjatywyH. Fr¹czkowskiego.batiuszki Aleksandra Awajewa, organizatora parafii

Murowana molenna staroobrzêdowców w Wojnowie odbudowana w latach 1923-27

Cerkiew prawos³awna w Wojnowie p. w. Zaœniêcia N.M.P. wybudowana w latach 1922-23

Klasztor staroobrzêdowców z po³owy XIX w., W nim murowana molenna w Wojnowie

W 2001 r. staraniem parafii ewangelickiej w Miko³ajkach i r. sp³on¹³ doszczêtnie. Przynajmniej raz do roku albopod przewodnictwem proboszcza ks. Franciszka Czudka przedstawiciele zakonników, albo mniszek wybierali siê dowybudowano nowy koœció³ ewangelicki na bazie kaplicy i Rosji, zbieraj¹c ofiary na utrzymanie klasztorów. W 1864 r.budynków parafii ewangelicko-augsburskiej w Ukcie. Nowa mêski klasztor w Wojnowie zakoñczy³ dzia³alnoœæ. Pawe³ iœwi¹tynia p.w. Aposto³a Piotra zosta³a poœwiêcona zakonnicy przeszli na “jedinowierstwo”, sprzedali klasztor i19.X.2003 r. Jej wzniesienie utwierdza myœl o zabudowania nad jeziorem Duœ, i wywêdrowali do Rosji.

Klasztor odkupi³a siostra Jewpraksija (Helena Dikopolska) przys³ana z Rosji. Po spaleniu siê ¿eñskich klasztorów wPupach (Spychowo*) oraz w Majdanie mniszki znalaz³yschronienie w klasztorze nad Dusiem. W 1897 r. wklasztorze by³o 25 sióstr i nowicjuszek. Znalaz³o tu równie¿schronienie wielu starców i kalek oraz sieroty. Opróczcharytatywnej dzia³alnoœci mniszki szkoli³y m³odedziewczêta.Obecnie ¿ycie monastyczne nad Krutyni¹ zwi¹zane jest z

dwoma klasztorami: staroobrzêdowców nad jeziorem Duœ -Spas-Troicki Monaster (Zbawiciela i Œw. Trójcy), w którym¿yj¹ dwie ponad 90 letnie siostry oraz ¿eñskimmonasterem Opieki Matki Bo¿ej przy cerkwi ZaœniêciaN.M.P. w Wojnowie, w którym znajduje siê siedem sióstr(historiê prawos³awnego domu zakonnego w Wojnowieprzedstawiliœmy w 4.2003(13) numerze naszegobiuletynu).

M³ody wiek sióstr zamieszkuj¹cych prawos³awnyszczególnoœci miejsca, jakim s¹ wsie Ukta i Wojnowo,po³o¿one nad œrodkow¹ Krutyni¹, gdzie u progu nowegostulecia i tysi¹clecia znajduje siê piêæ œwi¹tyñ trzechw y z n a ñ : k l a s z t o r n a d D u s i e m i m o l e n n astaroobrzêdowców, cerkiew prawos³awna w Wojnowie, a wUkcie koœcio³y katolicki i ewangelicki.

Równoczeœnie z osadnictwem rosyjskim nad Krutyni¹rozwinê³o siê tu ¿ycie monastyczne we wsi Wojnowo oraz wnieco odleg³ym Onufryjewie (na wschód od jez. Be³dany).Wraz z przybyciem pierwszych osadników nad Dusiempowsta³a pustelnia w 1836 r. za³o¿ona przez starcaGrigorjewa. W 1847 r. przyby³ z Krakowa wykszta³cony iœwi¹tobliwy duchowny, Micha³ Chawronin, który przej¹³pustelniê. Wywar³ on dodatni wp³yw na wspólnotêosiedleñców. W miejscu pustelni za³o¿y³ klasztor. Popewnym czasie obrano Chawronina duszpasterzem.Klasztor rozbudowa³ w 1849 r. Piotr Ledniew (wraz ze

monaster wojnowski oraz nowo wybudowana œwi¹tyniaewangelicka i têtni¹cy ¿yciem koœció³ katolicki w Ukcieutwierdzaj¹ nas w przekonaniu, ¿e pomimo zmiennychkolei losów tej krainy, niezmienn¹ pozostaje tu nadalró¿norodnoœæ wyznañ, któr¹ jednocz¹ ¿ywe uczuciareligijne mieszkañców tej krainy.

Ró¿nowyznaniowe osadnictwo nad Krutyni¹ jestdowodem wspó³egzystencji, poszanowania i wzajemnegozrozumienia mieszkañców Krutyñskiej Krainy orazrealizacji w ¿yciu idei ekumenizmu, tak bliskiej Ojcu Œw.papie¿owi Janowi Paw³owi II, który p³ywa³ po Krutyni. Niechduch modlitewny nie gaœnie nad Krutyni¹ a melodiêdzwonów z wszystkich œwi¹tyñ nios¹ wody rzeki.

Bibliografia:

Iwaniec E. 1975. Staroobrzêdowcy. W: Pr. zb. pod red. Wakar A. 1975.zgromadzonymi wokó³ siebie 60 mnichami), który zas³yn¹³Mr¹gowo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze. Olsztynpotem jako mnich Pawe³ Pruski. Naby³ ziemiê i za³o¿y³Iwaniec E. 1977. Z dziejów staroobrzêdowców na ziemiach polskich XVII-XX

gospodarstwo klasztorne. Pawe³ Pruski by³ przeorem w. PWN. Warszawaklasztoru mêskiego w Wojnowie w latach 1852-1867. W Kronika parafii p. w. Podwy¿szenia Krzy¿a Œw. w Ukcie

Michalak R. 2002. Problem przejmowania koœcio³ów ewangelickich przezs¹siedztwie klasztoru nad Dusiem, w Majdanie, za³o¿y³yKoœció³ rzymsko-katolicki na Mazurach po drugiej wojnie œwiatowej. W:klasztor zakonnice. Drugi klasztor ¿eñski istnia³ 2 km od Borussia, 26. Olsztyn

Onufryjewa, wybudowany przez Krymowa dla najstarszej Nowakowski W. 1997. Z dziejów koœcio³a ewangelicko-augsburskiego na ZiemiPiskiej. W: Znad Pisy nr 6. Piszcórki Agaty, która przybra³a zakonne imiê Anny. DrewnianySakson A. 1990. Mazurzy - spo³ecznoœæ pogranicza. Instytut Zachodni. Poznañklasztor trzykrotnie siê pali³. W ostatnim po¿arze oko³o 1866Sopuch K., Ks. Dudziak W. 1993. Ostro³êckie Towarzystwo Naukowe. Ostro³êka

5

Opracowa³a Alicja Kruszelnicka Foto Waldemar Bzura

Obraz “Zdjêcie z krzy¿a” w o³tarzu koœcio³a p.w. Podwy¿szenia Krzy¿a Œw. w Ukcie

Koœció³ p. w. Podwy¿szenia Krzy¿a Œw. w Ukcie z 1864 r., obecnie katolicki

Nowy koœció³ ewangelicki w Ukcie p. w. Aposto³a Piotra poœwiêcony w 2003 r.

* przyp. Red.

6

Rys. Thomas Borgniet

Rozwi¹zaniem krzy¿ówki z Biuletynu Informacyjnego “W Krainie Bociana Bia³ego” Nr 1/2004 (14) jest has³o: “Choinka”. Prawid³owe rozwi¹zanie krzy¿ówki nades³a³o rodzeñstwo Kornelia i Krzysztof Wasilewscy z Ukty.

7

Zwracamy siê do uczniów, nauczycieli szkó³, do których dociera nasze czasopismo o przesy³anie b¹dŸ informowanie nas telefonicznie lub faxem o spostrze¿eniach, ciekawostkach z terenu naszego Parku lub obrze¿y.Mo¿e ktoœ zostanie naszym korespondentem?

Alicja Kruszelnicka

* Na zdjêciu obok znajduje siê nasz utalentowany szkicownik z Francji,którego prace wzbogaci³y ostatni i bie¿¹cy numer naszego biuletynu.

* 23 grudnia 2003 r. w Stodole Mazurskiej wKrutyni po 52 latach przerwy zosta³a wystawiona

JUTRZNIA MAZURSKA NA GODY przez dzieci zeSzko³y Podstawowej w Krutyni. By³o to ju¿ drugiewskrzeszenie (pierwsze przez Karola Ma³³ka w 1925 r.)starej tradycji mazurskiej zwi¹zanej z noc¹ wigilijn¹Bo¿ego Narodzenia. JUTRZNIAuœwietni³a tak¿e mszê œw.11 stycznia 2004 r. w koœciele parafialnym w Ukcie.Anio³yw bieli ze z³oconymi opaskami na g³owie lub wiankami zkwiatów g³osi³y chwa³ê Bogu na wysokoœciach œpiewaj¹cpieœni i oracje w gwarze mazurskiej. Starsi mieszkañcyKrutyñskiej Krainy, którzy pamiêtaj¹ JUTRZNIÊ zdzieciñstwa ocierali ukradkiem ³zê. Mi³oœnikiem tradycji ifolkloru mazurskiego i re¿yserem JUTRZNI jestAleksandra ¯abiñska, która od maja ubieg³ego rokupracuje w edukacji MPK. Zamierzamy na sta³e w³¹czyæJUTRZNIÊ do naszej dzia³alnoœci w ramach kultywowaniatradycji mazurskiej.* Bociania CHATA w AZYLU BOCIANIM wKadzid³owie z ogrzewan¹ pod³og¹ pozwoli³a boækomprzetrwaæ zimê w dobrej kondycji. Bociany chêtniekorzysta³y ze spacerów na wybiegu.* Ju¿ 20 lutego obserwowano powracaj¹ce ¿urawie zzimowisk a 21 lutego obserwowano stado 20 szpaków naprzelotach. WyraŸnie s³ychaæ wiosenne o¿ywienie wœródptaków odzywaj¹cych siê radoœnie.* £agodna zima sprzyja³a pracom remontowym Stodo³yMazurskiej w Krutyni. Spodziewamy siê ukoñczenia pracjeszcze przed sezonem. W nowych pomieszczeniachznajdzie siê sala audiowizualna, scena, ekspozycjemuzealne i wystawiennicze.* W dniu 5 marca w Muzeum Przyrodniczym w Krajobrazowego Pojezierza I³awskiego prezentowa³yOlsztynie odby³ siê etap wojewódzki Ogólnopolskiego podobny poziom przygotowania ró¿ni¹c siê w klasyfikacjiKonkursu “Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski”. Do ogólnej 1 punktem. Na drugim miejscu znalaz³a siê dru¿ynakonkursu przyst¹pi³y piêcioosobowe dru¿yny Mazurskiego Parku Krajobrazowego ze Spo³ecznegoreprezentuj¹ce parki krajobrazowe województwa Gimnazjum w Miko³ajkach przygotowana przez Pani¹warmiñsko-mazurskiego. Celem konkursu by³o Joannê Wróbel. W sk³adzie dru¿yny znaleŸli siê uczniowie: wy³onienie najlepszej dru¿yny, która bêdzie Maciej Gryziak, Magda Jaskó³ka, Anna Jakubowska,reprezentowaæ województwo warmiñsko-mazurskie Edyta Karwacka, Katarzyna ¯ó³towska. Wszyscypodczas fina³u ogólnopolskiego w Chalinie k. Poznania. uczestnicy eliminacji wojewódzkich zostali nagrodzeniW konkursie udzia³ wziê³o 30 uczniów. Ich zadaniem wydawnictwami albumowymi, a szko³y zosta³y zaopatrzoneby³o rozwi¹zanie testu oraz rozpoznanie 12 gatunków w materia³y informacyjne i publikacje. Koordynatoremchronionych roœlin i zwierz¹t. Najlepsz¹ w rywalizacji wojewódzkim konkursu byli pracownicy Zespo³u Parkówokaza³a siê dru¿yna z Gimnazjum w Rybnie - Krajobrazowych Pojezierza I³awskiego i Wzgórzreprezentacja Welskiego Parku Krajobrazowego. Dylewskich. Zwyciêzcom i naszej ReprezentacjiDru¿yny z Mazurskiego Parku Krajobrazowego i Parku GRATULUJEMY

Thomas Borgniet, utalentowany wolontariusz z Francji

Zimowa CHATA bociania w AZYLU BOCIANIM w Kadzid³owie

Foto Waldemar Bzura

Wydawca: Mazurski Park Krajobrazowy Krutyñ 11-710 Piecki, tel./fax 089 742 14 05, 742 14 58 e-mail:

Krutyñ 2003

Redaguje Zespó³: Alicja Kruszelnicka, Waldemar Bzura, Mariola Grudzi¹dz, Aleksandra ¯abiñska

W Mazurskim Parku Krajobrazowym pracuj¹:

Grzegorz Wagner dyrektor, Leokadia Ogonowska g³ówna ksiêgowa, Jerzy Kruszelnicki g³ówny spec. ds. ochrony przyrody, Alicja Kruszelnicka st. spec. ds.edukacji i dokumentacji przyrodniczo-kulturowej, Aleksandra ¯abiñska st. spec. ds. edukacji przyrodniczej i turystyki, Waldemar Bzura spec. ds. techniczno-gospodarczych i dokumentacji fotograficzno-przyrodniczej, Mariola Grudzi¹dz spec. ds. administracyjno-kadrowych, Renata Bzurapracownik gospodarczy, Zdzis³aw Bogusz, Janusz Potaœ, Maciej G³¹biñski, Piotr Ejankowski, Wies³aw Pupek stra¿nicy.

mpkraj@box43.gnet.plwww.mazury.com.pl

Sk³ad komputerowy: Waldemar BzuraNak³ad: 500 egzemplarzy

2. Dzwoni na wiosnê nad ³¹k¹1. Siwiej¹cy ptak

3. Drzewo podobne do klonu zwyczajnego4. Wiosenny kwiat ogrodowy i leœny, chroniony, po polsku pierwiosnka5. Ciemno-niebieski kwiatek cebulowy, z rodziny liliowatych6. Chroniona roœlina o w³ochatej ³odydze kwitn¹ca na wiosnê

Po rozwi¹zaniu krzy¿ówki nale¿y odczytaæ has³o, które do dnia 30.04.2004 r.prosimy przes³aæ na adres Mazurskiego Parku Krajobrazowego.Wœród Czytelników, którzy nadeœl¹ poprawne rozwi¹zanie, rozlosujemy nagrody.

Zabytkowa stodo³a mazurska we wsi Krutyñ - Muzeum Przyrodnicze MPK

Oprowadzamy wycieczki po terenie Parku po³¹czone z zajêciami edukacyjnymi, po wczeœniejszym uzgodnieniu.

* Prowadzimy tematyczne prelekcje, pogadanki, warsztaty dla szkó³ i przedszkoli, m³odzie¿y studenckiej i kolonijnej oraz zainteresowanych - po wczeœniejszym uzgodnieniu - na wybrane tematy:

* Przyroda Mazurskiego Parku Krajobrazowego - po³¹czone z wyœwietlaniem slajdów

* Formy ukszta³towania powierzchni Ziemi - pakiet foliogramów

* Powierzchnia Ziemi / Recykling - pakiet foliogramów

* Ekosystem lasu - pakiet foliogramów

* Powietrze i jego zanieczyszczanie - pakiet foliogramów

* Woda, œcieki, odpady - pakiet foliogramów

* Przyroda wokó³ nas - pakiet foliogramów

* Ekosystem morza - pakiet foliogramów

* Ekologia - pakiet foliogramów

Udostêpniamy materia³y informacyjne dotycz¹ce Parku, naszej dzia³alnoœci oraz zagadnieñ o tematyce przyrodniczej.

Rys. Maciej G³¹biñski

Muzeum Przyrodnicze w Krutyni czynne jest od poniedzia³ku do pi¹tku w godz. od 8.00 do 15.30.Prezentujemy w nim ekspozycjê faunistyczn¹, galeriê fotograficzn¹ oraz diaporamê “Przyroda Mazurskiego Parku Krajobrazowego”..

Krzyzówkê u³o¿y³a Agnieszka ¯abinska, uczennica kl. III SP w Krutyni