1

KONSUMENT

2

Omówimy po kolei:

1. MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA,

2. CHĘCI KONSUMENTA

3. DECYZJĘ KONSUMENTA O TYM, KTÓRY ZESTAW (KO-SZYK) KUPOWANYCH DÓBR JEST NAJLEPSZY.

3

MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA

4

Niech:

1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y).

2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę.

3. Dobro Y kosztuje 4 za jednostkę.

4. Dochód konsumenta wynosi 20.

5

W takiej sytuacji możliwości konsumenta opisuje LINIA OGRANI-CZENIA BUDŻETOWEGO (LOB).

LINIA OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO pokazuje najlepsze (największe) koszyki dobr, które może nabyć konsument, rozporzą-dzający określonym dochodem.

6

Oto miara nachylenia LOB:

7

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

8

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

9

CHĘCI KONSUMENTA

10

Zakładamy, że „racjonalny” konsument:

1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

11

W tej sytuacji gusty kosumenta będziemy opisywać FUNK-CJAMI UŻYTECZNOŚCI i MAPAMI GUSTÓW konsu-menta.

12

FUNKCJA UŻYTECZNOŚCI jest to reguła, która koszykom dóbr przyporządkowuje tym większe liczby (WSKAŹNIKI UŻYTECZNOŚCI), im wyżej ocenia je konsument.

13

Przykłady FUNKCJI UŻYTECZNOŚCI:

U(x, y) = x + y

A: (5, 8)

B: (14, 0)

14

„MAPA” GUSTÓW KONSUMENTA składa się z KRZY-WYCH OBOJĘTNOŚCI” (na prawdziwej mapie ich odpo-wiednikiem są POZIOMICE).

Na KRZYWEJ (LINII) OBOJĘTNOŚCI leżą punk-ty, odpowiadające koszykom dóbr O RÓWNEJ

UŻYTECZNOŚCI.

15

Znając FUNKCJIĘ UŻYTECZNOŚCI możemy ustalić rów-nania różnych krzywych obojętności.

16Przykład:

Powiedzmy, że dla kogoś o gustach: U(x, y) = x + y chcemy znaleźć krzywą obojętności, czyli zbiór koszykow (x, y) o wskaźniku użyteczności: U(x, y)= 3.

Skoro:

U(x, y) = x + y

U(x, y) = 3 x + y = 3, więc: y = -x + 3.

Spełniające równanie „y = -x + 3” koszyki dóbr mają taki sam wskaźnik użyteczności 3.

17

U(x, y) = x + y

U(x, y) = 3

Różnym poziomom wskaźnika użyteczności U(x, y) odpowia-dają różne krzywe obojętności.

x + y = 3, więc: y = -x + 3.

18

Linie U1, U2, U3, U4 to przykłady linii obojętności. Na każdej z nich leżą punkty odpowiadające koszykom dóbr o równej użyteczności. Jednak koszyki dobr z różnych linii obojętności mają rożne wskaźniki użyteczności.

19

Założenia o „racjonalności” konsumenta , a „mapa gustów” konsumenta

Przypominam. „Racjonalny” konsument:

1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie

(„użyteczność”) z kupowanego koszyka dóbr.

2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr.

3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

20

Po pierwsze, to, że konsument zachowuje się logicznie i mak-symalizuje zadowolenie („użyteczność”) z kupowanego ko-szyka dóbr stanowi warunek istnienia krzywych obojętności i złożonej z nich „mapy gustów” konsumenta.

21

A>B

B>C

C>A

A? Nie: C!

B? Nie: A!

C? Nie: B!

Konsument, który nie zachowuje się logicznie, nie jest w sta-nie zmaksymalizować swego zadowolenia („użyteczności”). Nie istnieje wtedy „mapa” gustów tego konsumenta, na któ-rej można by wskazać najlepszy koszyk dóbr.

22

Po drugie, skoro konsument dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr, to na „mapie” jego gustów nie ma „białych plam”.

23

Po trzecie, skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ.

3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM od począt-ku układu współrzędnych ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE PO-ZIOMY UŻYTECZNOŚCI.

24

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

25Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ.

26Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to:

1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ.

3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM od po-czątku układu współrzędnych ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE POZIOMY UŻYTECZNOŚCI.

27

A teraz wzbogacimy zestaw założeń o osobowości naszego konsumenta, aby opis jego zachowań lepiej odpowiadał rze-czywistości. OTO NOWE ZAŁOŻENIE:

Konsument ceni to, czego ma mało, a lekceważy to, czego ma dużo.

28

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku układu współrzędnych).

29

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku układu współrzędnych).

30

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI DOBRA Y DOB-REM X MALAŁA.

31

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI dobra Y dobrem X, ∆Y1/∆X1, jest to stosunek porcji dobra Y, z której konsument musi zrezygnować, aby niewielka dodatkowa porcja dobra X nie zmieniła oceny jego koszyka, do tej właśnie porcji dobra X.

32

Pomyśl o takiej oto sytuacji:1. ∆X1, ∆X2, ∆X3 … ∆X1 = ∆X2 = ∆X3 …

2. ∆Y1, ∆Y2, ∆Y3 … ∆Y1 > ∆Y2 > ∆Y3 …

3. ∆Y1/∆X1 > ∆Y2/∆X2 > ∆Y3/∆X3 …

33

Zauważ, że krańcowa stopa substytucji dobra Y dobrem X, ∆Y1/∆X1, maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y w koszyku. (Dokładniej: maleje jej wartość bezwzględna).

34

Okazuje się, że te TRZY ZDANIA:

1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”;

2. „Krzywe obojętności są wypukłe w kierunku początku uk-ładu współrzędnych”;

3. „Krańcowa stopa substytucji maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y”

NAZYWAJĄ TEN SAM STAN RZECZY.

35

Pomyślmy teraz o nachyleniu „wypukłych” krzywych obojęt-ności („poziomic zadowolenia”) i o krańcowej stopie substy-tucji…

36

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji

37

Krańcowa stopie substytucji jest miarą nachylenia krzywej obojętności w konkretnym punkcie tej krzywej (czyli dla konkretnego koszyka dóbr posiadanego przez konsumenta, o którego krzywą obojętności chodzi).

38

DECYZJA KONSUMENTA O WYBORZE NAJLEPSZEGO ZESTAWU (KOSZYKA) DÓBR (SECRET OF HAPPINESS)

39

OPTYMALNY KOSZYK DÓBR odpowiada takiemu punk-towi na linii ograniczenia budżetowego, w którym jest ona STYCZNA do krzywej obojętności!

40

Punkt równowagi konsumenta

41

Punkt równowagi konsumenta

Punkt (koszyk), dla którego ta styczność zachodzi, czyli ko-

szyk, w którym: Px/Py = ∆Y/∆X, musi być optymalny, bo pun-

kty (koszyki, w których: Px/Py ≠ ∆Y/∆X, nie są optymalne!

Jeśli: Px/Py ≠ ∆Y/∆X, to: Px●∆X ≠ Py●∆Y. Wtedy albo:

a) Px●∆X > Py●∆Y

albo:

b) Px●∆X < Py●∆Y.

42

ZASTOSUJMY POWSTAŁY JĘ-ZYK W CELU OPISANIA ZA-CHOWANIA KONSUMENTA…

43

Konsument a zmiany dochodu

44

Ścieżki wzrostu dochodu

45

A teraz analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na za-chowanie konsumenta…

Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania…

46

A teraz analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na za-chowanie konsumenta…

Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania. Jed-nak w przypadku DOBRA GIFFENA zapotrzebowanie na drożejące dobro rośnie…

47

Nazwa „dobra Giffena” pochodzi od nazwiska Roberta Gif-fena, brytyjskiego ekonomisty, który w XIX w. badał popyt na mięso i chleb najuboższych rodzin irlandzkich. Istnienie tych dóbr nie zostało udowodnione empirycznie.

48

Aby lepiej zrozumieć reakcje zapotrzbowania na dobro na zmiany ceny tego dobra (a także fenomen dóbr Giffena) roz-różnimy teraz EFEKT SUBSTYTUCYJNY oraz EFEKT DOCHODOWY zmiany ceny.

49

Po zmianie ceny dobra zmiana popytu konsumenta zachodzi zarówno NA SKUTEK ZMIANY RELACJI CEN nabywa-nych dóbr, jak i NA SKUTEK ZMIANY REALNEGO DO-CHODU konsumenta.

50

Zmianę popytu konsumenta zachodzącą WYŁĄCZNIE pod wpływem zmiany relacji cen nabywanych dóbr nazywamy EFEKTEM SUBSTYTUCYJNYM zmiany ceny.

51

Zmianę popytu konsumenta spowodowaną WYŁĄCZNIE przez wywołaną ruchem ceny zmianę jego realnego dochodu nazywamy EFEKTEM DOCHODOWYM zmiany ceny.

52

Efekt substytucyjny: A B

53

Efekt dochodowy: B C

54

Efekt substytucyjny i efekt dochodowy: A B C.

Hipotecjanie żywią się rybami, X, i winem, Y. Rząd kontroluje ceny ryb. Ubodzy dostają talony, za które można darmo otrzymać 4 ryby (talonów nie wolno sprzedawać, oddawać, zamieniać na wino). Poza tym Hipotecjanie dostają bony, uprawniające do zakupu 8 ryb po 2 gb jedna (na czarnym rynku ryby są dwa razy droższe). Wino jest dostępne w wolnej sprzedaży po 4 gb za butelkę. a) Narysuj linię og-raniczenia budżetowego ubogiego Hipotecjusza, który ma 20 gb.  

Hipotecjanie żywią się rybami, X, i winem, Y. Rząd kontroluje ceny ryb. Ubodzy dostają talony, za które można darmo otrzymać 4 ryby (talonów nie wolno sprzedawać, oddawać, zamieniać na wino). Poza tym Hipotecjanie dostają bony, uprawniające do zakupu 8 ryb po 2 gb jedna (na czarnym rynku ryby są dwa razy droższe). Wino jest dostępne w wolnej sprzedaży po 4 gb za butelkę. a) Narysuj linię og-raniczenia budżetowego ubogiego Hipotecjusza, który ma 20 gb.  

57

b) Hipotecjusz nie oszczędza. Jego pospolity gust opisuje funkcja użyteczności U(x, y)=x+4y. Narysuj „mapę” jego gustów. Ile ryb i wina kupi?

58

b) Hipotecjusz nie oszczędza. Jego pospolity gust opisuje funkcja użyteczności U(x, y)=x+4y. Narysuj „mapę” jego gustów. Ile ryb i wina kupi?

59

b) Hipotecjusz nie oszczędza. Jego pospolity gust opisuje funkcja użyteczności U(x, y)=x+4y. Narysuj „mapę” jego gustów. Ile ryb i wina kupi?