KONSPEKT WYKŁADU
description
Transcript of KONSPEKT WYKŁADU
„Zaniechanie prawodawcze”
w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego
dr Piotr RadziewiczZakład Prawa Konstytucyjnego i Badań Europejskich INP PAN
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2013-06-25 2 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
KONSPEKT WYKŁADU
1. Pojęcie zaniechania prawodawczego
2. Podstawy dogmatyczne
3. Funkcje, użycia pojęcia i jego konsekwencje orzecznicze
4. Wpływ na legislację
2013-06-25 3 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
POJĘCIE — UWAGI OGÓLNE
Zaniechanie prawodawcze jest:– przykładem braku normatywnego w treści aktu prawnego,– instytucją prawną swoistą dla orzecznictwa TK,– instytucją prawną wypracowaną na wewnętrzne potrzeby procedur kontroli
konstytucyjności prawa.
Pojęcia tożsame merytorycznie: „zaniechanie ustawodawcze” (kiedy przedmiotem badania jest ustawa), „luka ustawodawcza”, „zaniechanie bezwzględne”, zaniechanie „właściwe”, „luka prawna”, „niezaskarżalna luka w prawie”.
2013-06-25 4 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
ISTOTA POJĘCIA
1. Przez zaniechanie prawodawcze TK rozumie pozostawienie określonej problematyki całkowicie poza uregulowaniem prawnym, z czym wiąże się konieczność umorzenia postępowania, ponieważ „polski model właściwości Trybunału Konstytucyjnego nie przewiduje orzekania o zaniechaniach ustawodawcy, choćby obowiązek wydania takiego aktu wynikał z norm konstytucyjnych” (sygn. K 24/07).
2. Należy stwierdzić istnienie związku treściowego między wskazanym przez wnioskodawcę (skarżącego, pytający sąd) przedmiotem kontroli a brakującym unormowaniem.
2013-06-25 5 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
ISTOTA POJĘCIA — ORZECZENIE TK
„[…] linia demarkacyjna oddzielająca sytuacje «zaniechania ustawodawczego» oraz «regulacji fragmentarycznej i niepełnej» związana jest z odpowiedzią na pytanie, czy istotnie w danej sytuacji zachodzi jakościowa tożsamość (albo przynajmniej daleko idące podobieństwo) materii unormowanych w danym przepisie i tych pozostawionych poza jego zakresem. Podkreślić przy tym warto pożądaną ostrożność w dokonywaniu tego rodzaju oceny. Zbyt pochopne «upodobnienie» materii nieunormowanych z tymi, które znalazły swoją wyraźną podstawę w treści badanego przepisu, grozi bowiem każdorazowo postawieniem zarzutu o wykraczanie przez Trybunał Konstytucyjny poza sferę kontroli prawa i uzurpowanie sobie uprawnień o charakterze prawotwórczym” (sygn. K 24/07).
2013-06-25 6 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
POJĘCIE — USTALENIA WPADKOWE
TK traktował zaniechanie prawodawcze także jako:
1. świadome działanie prawodawcy pozostawiające określoną materię poza regulacją,
2. sferę prawodawstwa objętą zasadą swobodą decyzyjną ustawodawcy, 3. wnioski i postulaty de lege ferenda, zgłaszane w pismach procesowych do TK.
2013-06-25 7 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
ISTOTA POJĘCIA — NOWSZE ORZECZNICTWO TK
„[…] zaniechanie prawodawcze występuje niespornie wtedy, gdy na podmiocie wyposażonym w kompetencje prawodawcze spoczywa obowiązek uregulowania jakiejś dziedziny spraw aktem normatywnym, a prawodawca obowiązku tego nie spełnia: nie stanowi norm regulujących jakąś dziedzinę spraw. Ze względu na to, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sąd konstytucyjny nie jest upoważniony do badania zaniechań prawodawczych, to z punktu widzenia jego kognicji obojętne jest, czy obowiązek wydania aktu wyznacza norma konstytucyjna (tak zazwyczaj w przypadku ustaw), czy jest on wyznaczony przez akt niższej rangi (tak zazwyczaj w przypadku aktów wykonawczych). […] z zaniechaniem prawodawczym związany jest całkowity brak ingerencji prawodawcy w system prawa wtedy, gdy jest on do tego zobowiązany przez wiążącą go normę prawną” (sygn. K 21/11).
2013-06-25 8 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
PODSTAWY DOGMATYCZNE
Zakaz kontroli zaniechań prawodawczych przez TK jest wywodzony z ogólnej pozycji ustrojowej TK jako „negatywnego ustawodawcy”. TK powołuję się również niekiedy na zasadę podziału władzy, zakaz ingerencji w uprawnienia władzy ustawodawczej, rolę sądu konstytucyjnego, która „w żadnym wypadku nie może prowadzić do «uzupełniania» obowiązującego stanu prawnego o rozwiązania pożądane z punktu widzenia inicjatora postępowania”, zakazie „uzurpowania uprawnień o charakterze prawotwórczym” oraz „zastępowania przez Trybunał ustawodawcy w określaniu prawa pozytywnego” (sygn. SK 12/07).
2013-06-25 9 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
FUNKCJE POJĘCIA
Zaniechanie prawodawcze służy TK do:
1. ustalenia kognicji (funkcja ustrojowa),2. oceny dopuszczalności rozstrzygania sprawy co do meritum (funkcja
procesowa).
2013-06-25 10 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
UŻYCIA POJĘCIA I JEGO KONSEKWENCJE ORZECZNICZE
Zaniechanie prawodawcze jest stosowane:– we wszystkich trybach kontroli,– z urzędu przez TK.
Głównym skutkiem stwierdzenia przez TK „zaniechania prawodawczego” jest konieczność umorzenia postępowania ze względów formalnych, bez rozstrzygania co do meritum.
2013-06-25 11 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Dziękuję za uwagę