Konkurs Wiedzy o Krajach Anglojęzycznych

Etap 2

Stany Zjednoczone, Kanada,

Australia, Nowa Zelandia

Cześć 4/4

Gimnazjum nr 1 im. Zbigniewa Gęsickiego „Juno”

w Piastowie

Organizator: Aleksandra Zabost

Nauczycielka języka angielskiego

NOWA ZELANDIA

Cześć 4/4

Ogólne Informacje

Stolica : Wellington

Ustrój polityczny : monarchia konstytucyjna

Powierzchnia: 268 680 km2

Liczba ludności: 4 393 500

Jednostka monetarna : dolar nowozelandzki (NZD)

Języki urzędowe: angielski, maoryski, nowozelandzki, migowy

Religie: chrześcijanie ogółem (43,5%)

Ogólne InformacjeJeremiah „Jerry” Mateparae (ur. 14.11.1954r.) –nowozelandzki generał, szef sztabu generalnego Sił Zbrojnych Nowej Zelandii w latach 2002–2006, szef Sił Obrony od 2006 do 2011 roku. Gubernator generalny Nowej Zelandiiod 2011 roku.

Ogólne InformacjeJohn Phillip Key

(ur. 9.08.1961, w Auckland) –nowozelandzki polityk,premier Nowej Zelandii od 11.2008, lider Partii Narodowej od2006. Lider opozycji w latach 2006-2008.

Ogólne InformacjeHerb Nowej Zelandii zostałnadany w 1911 roku przezkróla Jerzego V, a obecnawersja pochodzi z 1956(królowa Elżbieta II).Do 1911 Nowa Zelandiaużywała herbu WielkiejBrytanii, lecz poprzekształceniuw 1907 dotychczasowejkolonii w dominiumpostanowiono nadać muwłasny herb.

Ogólne InformacjeHerb składa się z czwór dzielnejtarczy herbowej – w 1 ćwiartceznajduje się konstelacja KrzyżaPołudnia, w 2 złote runo -symbol hodowli zwierząt, w3 snop zboża - symbolrolnictwa, a w 4 dwa młoty –symbole kopalni i przemysłu.Ponadto na tarczy umieszczonopionowy pas z trzema statkamireprezentującymi gospodarkęmorską oraz imigracyjnepochodzenie mieszkańców.

Ogólne InformacjeTarczę herbową podtrzymująeuropejska kobieta z flagąNowej Zelandii orazmaoryski wojownik,trzymający włócznię taiaha.Ponad tarczą znajduje siękorona Św. Edwarda,symbolizująca monarchiębrytyjską; pod tarczą znajdująsię dwa liście srebrnejpaproci, będącej jednym znieoficjalnych symboli NowejZelandii.

Ogólne InformacjeOdkrywca Nowej Zelandii,żeglarz holenderski AbelTasman (na zdjeciu), nazwałją „Staaten Landt”, tzn.Ziemia Stanów, na cześćówczesnych StanówGeneralnych. Nazwa „NieuwZeeland” – Nowa Zelandia,pojawiła się 23 lata później namapie holenderskiej z 1665.Pochodzi ona od nazwyprowincji holenderskiejZeeland.

Flaga jeden z symboli państwowych Nowej Zelandii.W lewym rogu znajduje się Union Jack wskazujący nakolonialną przeszłość tego kraju, który był dawniejbrytyjskim dominium. Cztery gwiazdy tworzącegwiazdozbiór Krzyża Południa, symbolizują położenie krajuna półkuli południowej. Flaga została przyjęta w 1902roku. Ogólny wygląd flagi nawiązuje do flagi australijskiej.

Hymn państwowy

God Defend NewZealand (Boże broń NowejZelandii) to hymnpaństwowy NowejZelandii na równi z hymnemkrólewskim God Save theQueen. Został on przyjęty wroku 1940. Słowa angielskienapisał Thomas Bracken,słowa maoryskie ThomasHenry Smith, a muzykęskomponował John JosephWoods.

Ogólne InformacjeNowa Zelandia (w języku

maoryskim Aotearoa – KrajDługiej Białej Chmury) –

państwo wyspiarskie, położonena południowo-zachodnimPacyfiku i składające się z dwóchgłównych wysp(Północnej i Południowej) orazszeregu mniejszych wysp, wtym Wyspy Stewart i WyspChatham. Archipelag NowejZelandii jest najdalej na południewysuniętą częścią Oceanii, napołudniowy wschód od Australii.

Ogólne Informacje

W skład Nowej Zelandii (a dokładnie w składCommonwealth realm Nowej Zelandii) wchodząrównież Wyspy Cooka i Niue, które są samorządneoraz Tokelau i Dependencja Rossa.

Podział administracyjny

Nowa Zelandiapodzielona jest na 16regionów oraz miasta iokręgi (Wyspa Północna9 regionów, WyspaPołudniowa 7 regionów),jeden okręg wydzielony,jedno terytoriumautonomiczne orazterytoria stowarzyszone.

GeografiaPowierzchnia wysp jest mocno zróżnicowana. Na WyspiePołudniowej znajdują się Alpy Południowe, z najwyższymszczytem – Górą Cooka (3754 m n.p.m.) inajwiększym lodowcem Tasmana o długości ok. 29 km. NaWyspie Północnej istnieje szereg pasm górskich ciągnących sięrównolegle do równin u wybrzeży. W centralnej części wyspymieści się kilka stożków wulkanicznych (3 czynne), gejzery iwiele gorących źródeł.

Flora i faunaNaturalną szatą roślinną kraju są wieczniezielone lasy podzwrotnikowe pokrywające większą częśćpowierzchni kraju. 9/10 gatunków drzew macharakter endemiczny (unikatowy dla danego miejsca alboregionu), np. sosna kauri (na lewo), buk południowy (naprawo).

Flora i faunaZe zwierząt występują: 2 gatunki nietoperzy, ok. 30gatunków gadów, w tym endemiczny tuatara (hatteria)(na zdjęciu), ptaki nielotne: takahe, papuga kakapo i kiwioraz papuga kea, żyjąca w pokrytych śniegiem AlpachPołudniowych.

Flora i faunatakahe(od góry)kakapo,kiwi,kea

Flora i faunaglow worms (świetliki), delfin Hektora, lwy morskie Hooker'a, weta – duże owady,

Flora i faunaPoza nietoperzami nie manaturalnie występującychssaków. Duże zagrożeniedla gatunkówendemicznych stanowiązwierzęta sprowadzoneprzez osadników,m.in.: koty, psy, szczury,króliki.Klimat podzwrotnikowymorski, opady równomiernie rozmieszczone w ciąguroku.

Mieszkańcy i obyczajeMaorysi nazywają Nową Zelandię Krajem Wielkich Białych Chmur, aprzybyli do niego tysiąc lat temu z wysp polinezyjskich. W XVIIwieku dotarł do niej podróżnik Abel Tasman (odkrywca NowejZelandii), który przekonawszy się o wrogości tubylców, odpłynął.Nie zrezygnował z podboju Cook pod koniec XVIII wieku i WyspaPółnocna, a za nią Południowa stały się jeszcze jedną koloniąbrytyjską. Maorysi wciąż próbowali przegonić najeźdźców i jakmogli uprzykrzali im pobyt wśród Białych Chmur.

Mieszkańcy i obyczajeOstatecznie w 840 roku zgodzili się na traktat pokojowy. Dzień jegopodpisania – 6 lutego – uznaje się za początek Nowej Zelandii iobchodzi jako święto. Maorysi zdecydowali się jeszcze na dwiezbrojne konfrontacje, ale krwawo przegrali. W pełni niepodległymkrajem Nowa Zelandia stała się dopiero w 1947 roku. KrólowąBrytyjską dalej reprezentuje tam Generalny Gubernator.

Mieszkańcy i obyczajeMaorysi zajmowali się uprawą roślin, hodowlą i rybołówstwem,praktykowali też kanibalizm; zasłynęli z wojowniczości i uzdolnieńartystycznych w zakresie rzeźby, budownictwa i bardzorozpowszechnionego tatuażu; po podboju przez Brytyjczyków(pocz. XIX w.) zaczęli przyjmować kulturę europejską.

Mieszkańcy i obyczajeRząd Nowej Zelandii przeznacza wiele pieniędzy na kształcenieMaorysów i przeciwdziałanie ich marginalizacji. Ci często traktująpomoc jako należne im zadośćuczynienie. Język maoryski jest obokangielskiego oficjalnym językiem państwowym, jednak w praktyceużywa się głównie angielskiego.

Obyczaje i tradycjeObyczaje i styl życia Nowozelandczyków bardzo zbliżony jest doeuropejskiego. Nadal jednak bardzo zakorzenione są dawnemaoryskie wierzenia i tradycje: ratna i ringatu. Do popularnych,również współcześnie, tradycji rdzennych mieszkańcównależy wykonywanie tatuaży na twarzy, nazywanych moko.Obecnie są one malowane, dawniej jednak robiono je poprzeznacinanie twarzy nożem.

Tradycją jest także rzeźbienie, które uważane było za świętą sztukęi zajmować się nią mogli wyłącznie mężczyźni. Wyroby artystyczne zdrewna, takie jak misternie rzeźbione bramy, drewniane,zewnętrzne części domów, a także zdobienia ich wnętrz są ważnymelementem z zachowanej tradycji przodków.

Obyczaje i tradycjeMuzyka rdzennych mieszkańców wysp jest bardzo rytmiczna iprawie zawsze łączy się także z tańcem, którego podstawą sąstylizowane ruchy rąk i nóg.

Najważniejszym ośrodkiem kultury Maorysów jest Rotorua(miasto), gdzie znajduje się jedyny maoryski teatr.

Atrakcją turystyczną jest także zbudowana tu oryginalna wioska,Ohinemetu. Odbywają się w niej m.in. pokazy tradycyjnegosposobu gotowania na parze, która unosi się z gorących źródeł.Głównym świętem jest Waju Tang, odbywają się wówczas rytualnetańce i procesje.

Obyczaje i tradycjeZatracona została niestety zdecydowana większośćmaoryskich pieśni, jednak zachowała się jeszcze Karanga –śpiew kobiet, który był i jest rytuałem przywitania orazHaka – śpiew idących na wojnę.Z tego względu, iż jak się szacuje, około 50 000 Maorysówbiegle posługuje się swoim pierwotnym językiem, zyskałon status drugiego języka urzędowego. Ponadto,dwadzieścia lat temu powstał ruch na rzecz odrodzeniakultury oraz języka Maorysów, który spowodowałutworzenie maoryskiego kanału telewizyjnego.

Obyczaje i tradycjeŚwięta Bożego Narodzenia wypadają w Nowej Zelandii w środkulata. W związku z czym święta te wyglądają nieco inaczej niżw Polsce. Ze względu na upalną pogodę Nowozelandczycy unikająciężkich potraw na świątecznym stole. Najbardziej popularne daniato gotowana szynka, kurczak lub indyk z rożna z ziemniakami isałatką. Mięso najczęściej przyrządza się na ogrodowym grillu. Dotego przeważnie podawane jest nowozelandzkie wino lub piwo.

CiekawostkiNowa Zelandia jest krajem, który jako pierwszy na świecie dopuściłkobiety do wyborów parlamentarnych, a miało to miejsce w 1893roku.

Nowa Zelandia może poszczycić się największą na świecie ilościąpól golfowych w przeliczeniu na jednego mieszkańca, czyli ponad400 na 3,7 mln ludzi.

W kraju tym mieszka 50 mln owiec, czyli na jedna osobę przypada12,6 owcy.

Źródła Waikoropupu w pobliżu Nelson zawierają najczystszą wodęźródlaną na świecie. Ich wydajność to 2.160.000 litrów wody nadobę, natomiast jezioro Frying Pan, w pobliżu Rotorua, czyli„Jezioro Patelnia”, jest największym na świecie źródłem gorącejwody, które osiąga w najgłębszym punkcie 200° C.

CiekawostkiNowozelandczyk Richard William Pearse dwa lata przed braćmiWright odbył pierwszy lot samolotem. 31 marca 1902 r. nawykonanym przez siebie samolocie przeleciał 91 m nad polem wokolicach Timaru.

Ciekawy jest w tym kraju także świat zwierząt. Najmniejsze naświecie delfiny Hektora oraz najrzadziej spotykane lwy morskieHooker'a zostały znalezione tylko w wodach należących do NowejZelandii. Tylko tutaj żyją nielatające papugi Kakapo oraz papugialpejskie Kea. Miejscowe gady Tautara dożywają sędziwego wieku300 lat! Gady te pojawiły się na ziemi w erze mezozoicznej, czylijakieś 190 mln lat temu.

Tongarino National Park był drugim po Yellowstone National Park wUSA utworzonym na świecie parkiem narodowym.

CiekawostkiW Nowej Zelandii życie miastowych toczy się w znanym namrytmie. Zresztą właśnie ten kraj jako pierwszy wprowadziłośmiogodzinny dzień pracy.

W stolicy – Wellington jest więcej kafejek w przeliczeniu namieszkańca niż w Nowym Jorku. Na pewno w menu znajdziemysłynny bezowy deser „Pavlowa” (na zdjęciu), wymyślony w tymkraju na cześć prima baleriny Anny Pavlovej.

Można też napić się piwa lub pójść na mecz rugby. Zelandczycyprzodują w tej dyscyplinie sportu i to zarówno mężczyźni, jak ikobiety.

CiekawostkiW Nowej Zelandii kręcono plenerowe sceny „WładcyPierścieni”, pewnie dlatego, że Peter Jackson, reżyseradaptacji trylogii Tolkiena, jest nowozelandczykiem.

KuchniaW kraju tym można spotkać mnóstwo regionalnychprzysmaków. Do jednego z nich należy kai, czyli maoryskiprzysmak. Składa się na tę potrawę wołowina, kurczak ioczywiście baranina z dodatkiem nieznacznej ilości warzyw.Pieczona jest w przysypanych ziemią kopczykach. Kai powinnosię podawać na talerzach uplecionych z trawy i liści. Częstojednak zastępowane są porcelaną wraz ze sztućcami.

KulturaGwiazdą rozsławiającą Nową Zelandię na całym świeciejest z racji swego maoryskiego pochodzenia sopranistkaKiri Te Kanawa. Ponadto z Nowej Zelandii pochodzi NeilFinn, lider znanego rockowego zespołu Crowded House.Najsłynniejsza pisarka nowozelandzka to Janet Frame,bohaterka biograficznego filmu, znanego w Polsce podtytułem: Anioł przy moim stole. W specyficzny sposóbswój kraj promują dwaj komicy – Jemaine Clement i BretMcKenzie, tworzący folkowo – komediowe duo Flight ofthe Conchords. Jest to jednocześnie tytuł serialu, wktórym obydwaj występują, współtworzą scenariusz i doktórego piszą muzykę.

KulturaPrzedstawia on perypetie dwóch Nowozelandczyków,którzy przybywają do Nowego Jorku, by odnieść sukcesjako folkowy zespół. Okazuje się to trudnym zadaniem,zwłaszcza przy niekompetentnym menedżerze,organizującym koncerty np. w windzie.

Choć sposób promocji jest raczej nietypowy (nieustająceprzycinki Australijczyków, wyśmiewanienowozelandzkiego akcentu czy zwracanie się do głowyrządu per „Brian, the prime minister”), niewątpliwieprzyczynia się do pogłębienia powszechnej wiedzy o tymkraju, znanym do tej pory jedynie jako scenografia doekranizacji dzieła Tolkiena pt. Władca pierścieni.

WellingtonStolica Nowej Zelandii zawdzięczaswoja nazwę ArthurowiWellesleyowi, zwycięzcy bitwy podWaterloo, pierwszemuksięciu Wellington. W językumaoryskim istnieją trzy nazwy ijeszcze kolejne: Portowa Stolica orazWietrzne Miasto, a od czasunakręcenia przez Petera Jacksona„Władcy Pierścieni” i „King Konga”określane jest jako Wellywood, bo wtej części świata to stolica produkcjikinowej. Wytwórnie filmoweznajdują się na przedmieściachmiasta, w dzielnicy zwanej Miramar.

WellingtonZwiązana z nim jest Jane Campion, nowozelandzka niezależnareżyserka i scenarzystka, twórczyni „Fortepianu”, który otrzymałtrzy Oscary. Aktor Russell Crowe, wprawdzie tylko się tam urodził,ale pierwsze cztery lata życia, które spędził w Wellington zpewnością ukształtowały jego wrażliwość.

WellingtonBasin Reserve to zbudowany w 1868 r. narodowy stadiondo gry w krykieta. Jako, że krykiet jest sportemnarodowym Nowej Zelandii, stadion ten jestnajpopularniejszym miejscem rozgrywek. Stadionusytuowany jest u podnóża Góry Wiktorii, nieopodaldzielnicy biznesowej, licznych uczelni i szkół wyższych orazmuzeum National War Memorial. W 1872 r. grunt zostałodnowiony, a w 1873 r. odbył się pierwszy profesjonalnymecz krykieta. Zaś pierwszy mecz międzynarodowy miałmiejsce 24 stycznia 1930 r. pomiędzy Nową Zelandią, a

Anglią.

Wellington

Basin Reserve – narodowy stadion

WellingtonThe Colonial Cottage Museum przy Nairn Street(przedmieścia Wellington) jest najstarszymbudynkiem w mieście. Dom wybudowano w 1858r. według projektu William’a Wallis’a. Obiekt jestnajlepszym przykładem czasów kolonialnych,charakteryzuje go elegancki, późno-gruziński styl;posesję otacza ogród z nasadzeniami w wiejskimstylu (głównie kwiaty, warzywa, zioła i drzewkaowocowe). Spacerując po ogrodzie, można wkażdej chwili zajrzeć do wnętrza domostwa izobaczyć jak żyli pierwsi koloniści.

Wellington

The Colonial Cottage Museum

WellingtonMuzeum Miasta Wellington i Morza - mieścisię w zabytkowym budynku Bond Store z1892 r. zaprojektowanym przez architektówFrederick de Jersey Clere. Budynek stanowiuzupełnienie dla cennych przedmiotówmuzeum. Obiekt posiada ekspozycjedotyczące kultury Wellington oraz historiimorskiej.

Wellington

Muzeum Miasta Wellington i Morza - Bond Store

WellingtonNational War Memorial to budynekupamiętniający żołnierzy poległych podczasdwóch wojen światowych oraz wojny wWietnamie. War Memorial składa się zdwóch obiektów: The War Memorial Carillon(zbudowany w 1932 r. w stylu Art Deco) orazHall of Memories (ukończony w 1964 r.)

Wellington

National War Memorial

WellingtonW Wellington można też podziwiać budynekOpery House zbudowany na początku XX w. wstylu późno klasycystycznym, a umiejscowiony przyManners Street, naprzeciwko Te Aro Park. Tamurowana budowla z drewnianymi podłogami matrzy poziomy. Dysponuje ozdobną kopułą iwspaniałym wystrojem wnętrz. W ostatnich latachOpera House została odrestaurowana.

Wellington

Opera House

AucklandAuckland jest największym miastem położonym naobszarach północno-zachodnich Nowej Zelandii. Topiękne miasto, założone przez Brytyjczyków zamieszkuje450-tysięczna ludność. Auckland stanowi bardzo ważnecentrum naukowo-kulturalne a takżegospodarcze. Miasto jest kolebką szeroko rozumianegoprzemysłu, najlepiej prosperują zakłady stoczniowe,chemiczne i metalowe, ale równie ważne znaczenieodgrywa przemysł samochodowy oraz przetwórstwospożywcze.

ChristchurchChristchurch to miasto położone w Nowej Zelandii, którewraz z 370-tysięczną populacją mieszkańców stanowidrugie co do wielkości miasto tego pięknego kraju. Ważnyośrodek gospodarczy, przemysłowy ale też naukowo-kulturalny Nowej Zelandii.

Inne ciekawostki• Niełatwo być w tym kraju palaczem. Paczka papierosów kosztuje

ok. 16 dolarów nowozelandzkich, czyli w przeliczeniu na polskąwalutę prawie 43 zł. Przewiduje się, że do roku 2020 cena tamoże wzrosnąć do 25 dolarów.

• W czwartki w pubach i klubach znaleźć można niemal tylu gości,co w sobotę - ludzie cieszą się, że już jutro piątek!

• Odległość pomiędzy Australia i Nową Zelandią nie jest taka mała- wynosi ponad 2000 km, czyli niemal tyle, ile w linii prostejdroga z Warszawy do Tunisu.

• Nowozelandzki język migowy, obok języka angielskiego imaoryskiego, należy do urzędowych.

• W nowozelandzkim Internecie eBay został "zniszczony" przezprojekt 19-letniego studenta, autora TradeMe. Teraz to właśnietam ludzie kupują i sprzedają przedmioty, szukają pracy,mieszkań, samochodów, oferują usługi. Chłopak jest terazmilionerem.

Inne ciekawostki• Nowa Zelandia to jedno z zaledwie trzech państw, które posiada

dwa oficjalne hymny narodowe. Jeden z nich to "God Save theQueen", a drugi "God Defend New Zealand". Dwa pozostałepaństwa, o których mowa, to Dania i Kanada.

• Na polach i pastwiskach zobaczyć można krowy i konie, z którychniektóre ubierane są w specjalne skórzane stroje. Wszystko dlaochrony ich przed niebezpieczeństwem jakie niosą ze sobąpromienie słoneczne.

• Nowa Zelandia jest niemal wolna od komarów. Co prawda napołudniu znaleźć można imponujących rozmiarów muchy, alepoza tym nad jeziorami i w lasach jest spokój od tych małychkrwiopijców.

• Kraj ten jest bardzo przyjazny właścicielom małych firm. Łatwouruchomić mikroprzedsiębiorstwo i je na początku utrzymać.Często jednak zdarza się, że te z nich, które się szybko rozwijają,są sprzedawane w Australijskie ręce.

Inne ciekawostki• Nowa Zelandia to kraj, w którym powszechnie nie lubi się

marnować czasu i działać bez planu. Wypełnia się to również wsferze politycznej i gospodarczej, do czego przyczyniają siędobrze funkcjonujące stabilne systemy.

• Można mieć wiele zastrzeżeń co do rozwoju komunikacjimobilnej, dostępu do Internetu. Wynika to głównie z niskiejgęstości zaludnienia (obszary górskie), przez co firmytelekomunikacyjne niechętnie w nie inwestują.

• Ulubione dyscypliny sportu to rugby, krykiet, siatkówka, tenis ipiłka nożna. Hitem jest również tzw. netball, czyli koszykówka beztarczy.

• Nowozelandczycy uwielbiają kawę i wiedzą jak jąprzygotowywać. W Auckland i Wellington znajduje się ogromnaliczba kawiarni. W przeliczeniu na liczbę mieszkańców być możeniemal najwięcej na świecie.

Inne ciekawostki• To kraj ludzi otyłych. Znajduje się na 3. miejscu na świecie wśród

narodów dotkniętych tym problemem. A jaki jest tego powód? Wielumieszańców jest predysponowanych genetycznie do otyłości.

• Tabliczki z nazwali ulic znaleźć można najczęściej tylko na ichrozdrożach. Jest to szczególnie niewygodne, kiedy do czynienia mamy zwyjątkowo długą ulicą gęsto krzyżowaną przez inne drogi.

• Nowa Zelandia to kraj bardzo czysty pod względem zarządzaniaodpadami, czy to w parkach, czy to na ulicach. Silnie walczy się zwandalizmem w miastach. Zamalowanie graffiti trwa średnio kilka dni.Ponadto w centrach spotkać można osoby chodzące boso.

• Sztuka stoi otworem dla ludzi, a ludzie dla niej. Wizyty w muzeach sądarmowe, wycieczki z przewodnikami bardzo łatwo dostępne. Gościezagraniczni w galeriach sztuki liczyć mogą na wolontariuszy, którzyodpowiedzą na pytania, doradzą, opowiedzą.

Inne ciekawostki• Zarejestrowanie samochodu trwa ok. 5 minut. Wystarczy

wypełnić formularz na poczcie.

• W całej historii Igrzysk Olimpijskich Nowa Zelandia możepochwalić się najlepszych współczynnikiem zdobytych medali doliczby mieszkańców.

• Budżet państwa znacząco zasilany jest przez studentówzagranicznych, którzy marzą o podjęciu nauki w tym wyjątkowymkraju. Poziom szkolnictwa stoi na wysokim poziome, dwasemestry na dobrej uczelni kosztują w przeliczeniu ok. 55 tys. zł.

• Prawdopodobnie najdłuższa nazwa geograficzna na świecie toTaumatawhakatangihangakoauauotamateapokaiwhenuakitanatahu - czyli jedno ze wzgórz w Nowej Zelandii o wysokości 305metrów.

Inne ciekawostki

Inne ciekawostki• W Nowej Zelandii żyje ponad 7 razy więcej owiec (ok. 31,1 mln)

niż ludzi (ok. 4,4 mln).

• Wellington, trzecie pod względem wielkości i liczby ludnościmiasto w tym państwie, to najbardziej wysunięta na południestolica na naszej planecie.

• Sir Edmund Hillary, urodzony w Auckland Nowozelandczyk, topierwszy człowiek, który zdobył Mount Everest. Jego podobiznęznaleźć można na tamtejszym banknocie o nominale 5 dolarów.

Koniec części 4