Koncepcja systemu monitorowania polityk publicznych w ...

Koncepcja systemu monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim

Autorzy:

prof. dr hab. Tadeusz Kudłacz

dr Marcin Kopeć

grudzień 2013

1

Spis treści

Wstęp 3

I. Diagnoza sytuacji wyjściowej w zakresie monitorowania przez samorząd województwa polityk

publicznych w województwie lubuskim 7

1. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 8

2. Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015 15

3. Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego 21

4. Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia 30

5. Lubuska Strategia Zatrudnienia 32

6. Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego 38

7. Strategia Rozwoju Turystyki 44

8. Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do 2015 roku 48

9. Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego 50

10. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego 52

11. Założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej 54

12. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 56

13. Elementy systemu monitorowania polityk publicznych 57

14. Mocne i słabe strony istniejącego systemu monitorowania polityk publicznych 63

II. Model systemu monitorowania polityk publicznych 66

1. Określenie celu i adresatów systemu 70

2. Określenie przydatności znajdujących się w posiadaniu UMWL zasobów informacyjnych dla

monitorowania polityk publicznych 72

3. Zasoby informacyjne dotyczące regionu w posiadaniu innych instytucji 75

4. Poziomy monitorowania: strategia kompleksowa – strategie sektorowe 82

A. Wskaźniki strategiczne określone w SRWL 2020 85

B. Wskaźniki z zakresu planowania przestrzennego 88

C. Wskaźniki funduszy unijnych RPO-L 88

D. Wskaźniki strategii sektorowych 95

5. Propozycja wskaźników monitorowania obszarów polityk publicznych 121

A. Obszar ludności i rynku pracy 123

B. Obszar polityki społecznej 127

C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji 130

2

D. Obszar ochrony i promocji zdrowia 136

E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego 138

F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego 140

G. Obszar kultury 144

H. Obszar turystyki i sportu 146

I. Obszar ochrony środowiska 149

J. Obszar rolnictwa 152

6. Schemat organizacyjny systemu monitorowania polityk publicznych WL 154

7. Narzędzia prezentacji i promocji systemu monitorowania polityk publicznych WL 162

III. Wnioski i rekomendacje dotyczące organizacji systemu monitorowania polityk publicznych WL 166

Aneks: Tabele statystyczne dla proponowanych wskaźników monitorowania polityk publicznych 168

A. Obszar ludności i rynku pracy 168

B. Obszar polityki społecznej 181

C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji 189

D. Obszar ochrony i promocji zdrowia 201

E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego 207

F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego 215

G. Obszar kultury 228

H. Obszar turystyki i sportu 234

I. Obszar ochrony środowiska 242

J. Obszar rolnictwa 256

3

Wstęp

Programowanie regionalne można zdefiniować jako ogół zasad i czynności związanych z

przygotowywaniem i wdrażaniem programów rozwoju w jednostkach terytorialnych

poziomu regionalnego. Innymi słowy można określić to jako ogół form konstruowania

pożądanego obrazu przyszłości w odniesieniu do danego regionu, będących efektem decyzji

władz regionu, odnoszących się tak do potrzeb i procedur jego sporządzania, jak i do

nadawanych mu treści. Zintegrowane programowanie (planowanie) strategiczne jest jednym

z najistotniejszych instrumentów rozwiązywania problemów rozwoju regionalnego1.

Można stwierdzić, że celem realizacji polityk publicznych jest rozwiązywanie ważnych

społeczno-gospodarczych problemów czyli implementacja pozytywnych zmian w tych

obszarach2. Aby jednak stwierdzić, że zmiany takie były pozytywne, a przede wszystkim że

były one pochodną działań prowadzonych przez realizatorów polityk publicznych, konieczne

jest określenie relacji między podjętymi działaniami a osiągniętymi efektami. To wymaga

prześledzenia relacji między zaangażowanymi w realizację interwencji nakładami (zasobami

takimi jak np. zasoby finansowe, zasoby ludzkie, lokale, sprzęt), wdrażanymi działaniami

(czynności, interakcje i procedury prowadzące do osiągania kolejnych etapów i kamieni

milowych), wytworzonymi i dostarczonymi beneficjentom podczas wdrażania interwencji

produktami (wartości, rzeczy, elementy infrastruktury, usługi) oraz efektami (będącymi

skutkami interwencji, czyli zmianami, które nastąpiły w grupie docelowej czy w

adresowanym obszarze, dzięki działaniom przeprowadzonym w ramach danej interwencji).

Efekty można rozgraniczyć na rezultaty, będące bezpośrednim skutkiem interwencji, oraz

oddziaływanie, będące skutkiem długookresowym o charakterze zmiany strukturalnej3, a

także produkty interwencji.

Aby prawidłowo prześledzić te relacje, konieczne jest określenie wskaźników, pozwalających

stwierdzić zmianę (najlepiej pozytywną) każdego z wymienionych elementów. Wskaźniki te

powinny liczbowo oddawać stan każdego elementu, pozwalając na jego porównanie w czasie

i tym samym określenie efektów polityk publicznych.

Dokumentami strategicznymi, służącymi zarządzaniu rozwojem kraju, są: długookresowa i

średniookresowa strategia rozwoju kraju oraz 9 zintegrowanych strategii sektorowych, w

tym przyjęta w 2010 roku Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony,

miasta, obszary wiejskie, najistotniejsza z punktu widzenia regionów. W 2012 roku weszła w

życie Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 oraz średniookresowa

Strategia Rozwoju Kraju 2020.

1 Więcej na ten temat w: Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999

2 Bryner G.C., Public Organizations and Public Policies, [w:] Peters B.G., Pierre J. (red.), The Handbook of Public Administration, Sage Publications, Thousands Oaks CA 2007, s. 190

3 Karol Olejniczak, Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 242

4

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie

(dalej: KSRR) wśród podstawowych zasad polityki regionalnej, determinujących sposób

realizacji KSRR, wymienia między innymi podejmowanie decyzji na podstawie rzetelnych

informacji. Doprecyzowując tę zasadę, autorzy KSRR określili wykorzystanie zdobytej wiedzy i

wyciąganie na jej podstawie wniosków służących zarówno przyszłym zmianom, jak i

dostosowaniu do bieżących potrzeb polityki regionalnej, jako ważne elementy sprawnego

prowadzenia tej polityki. Analiza polityk publicznych stanowi główny mechanizm

podnoszenia jakości decyzji władz publicznych i angażowania wiedzy do definiowania i

osiągania celów polityk4. Stąd prowadzenie polityki powinno opierać się o zdobyte

doświadczenia, zgromadzone dane, wnioski, rekomendacje, analizy, ocenę efektywności i

skuteczności tejże polityki, a to z kolei wymaga stworzenia zaplecza analitycznego oraz

systemu monitorowania i ewaluacji polityki regionalnej5.

Możemy wskazać uniwersalne cechy programowania regionalnego: nie może ono

abstrahować od programowania w ujęciu interregionalnego układu celów rozwoju (nawet,

gdy odnosi się do pojedynczego regionu), jego podmiotem są instytucje funkcjonujące na

rzecz społeczności regionu, a w przypadku podmiotów wiodących – w imieniu tej

społeczności, koncentruje się na zagadnieniach wykraczających poza możliwości szczebla

lokalnego (gminnego i powiatowego). Dodatkowymi wyróżnikami programów regionalnych

jest także ich ciągły charakter, oznaczający niemożność oddzielenia okresów opracowywania

i wdrażania programów, ich długookresowość, oraz ich kompleksowość, polegająca na

obejmowaniu wszystkich faz cyklu programowania oraz analizowaniu i ocenianiu skutków

decyzji planistycznych w skali całego regionu w układzie wszystkich zjawisk modyfikowanych

realizowanymi ustaleniami programu. Innymi słowy, programowanie regionalne ma

charakter zintegrowany, łączący planowanie społeczno-gospodarcze i przestrzenne6.

Zdefiniować można także układ funkcji programowania regionalnego, w którym wyróżniamy

funkcje efektywnościowe (funkcja porządkująca bieżąco podejmowane decyzje, funkcja

pobudzająca / aktywizująca układ podmiotowy regionu i funkcja integrująca regionalny układ

podmiotowy) oraz funkcje instrumentalne (funkcje regulacyjna, kontrolna, informacyjna,

koordynacyjna i promocyjna)7.

Najistotniejsza z punktu widzenia kwestii monitorowania polityk publicznych jest funkcja

kontrolna, zgodnie z którą program staje się podstawą oceny skuteczności działania organów

odpowiedzialnych za politykę rozwoju regionalnego. W powiązaniu z funkcją regulacyjną

4 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 186

5 Patrz: Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2010, str. 75

6 Patrz: Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, str. 37-38.

7 Patrz: Kudłacz T., Programowanie rozwoju gospodarczego gminy. Funkcje i zasady, Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania AE w Krakowie, Kraków 1993

5

pozwala ona podmiotom przyjmującym (uchwalającym) ustalenia programu oceniać

(kontrolować) skuteczność działania podmiotów realizujących zadania.

Rysunek 1. Fazy cyklu programowania

Monitorowanie możemy zdefiniować jako systematyczne zbieranie i analizowanie

ilościowych i jakościowych zmian badanych wielkości, służące uzyskaniu informacji o stopniu

realizacji celów dokumentów strategicznych, ale także programowych czy realizacji

projektów8. Jest on zatem narzędziem sprawdzającym prawidłowość realizacji polityk

publicznych w trakcie ich realizacji i może dotyczyć zarówno całych polityk, jak i programów,

grup działań, pojedynczych działań czy projektów (monitoring prowadzony na poziomie

projektów czy działań służy często jako podstawa dla monitoringu wyższego poziomu).

Monitorowanie realizacji ustaleń zawartych w dokumentach strategicznych pozwala na

mierzenie zmian ilościowych i jakościowych wynikających z operacyjnego wdrożenia celów

wyznaczonych przez te dokumenty, w tym zdolności instytucji szczebla regionalnego, do

realizacji polityki rozwoju regionalnego, i prowadzony jest po to, by określić, czy interwencje

publiczne przebiegają zgodnie z planem założonym w tych strategicznych dokumentach.

Wyniki monitorowania, a także ewaluacji, interwencji publicznych w ramach polityki

regionalnej KSRR określa jako główne wyznaczniki przydatności mechanizmów

wykonawczych polityki regionalnej na wszystkich poziomach9. Wymaga to jednak

systematycznego gromadzenia i analizowania informacji, budowania bazy wiedzy i

wprowadzenia zinstytucjonalizowanego procesu uczenia się zarówno decydentów, jak i

całych organizacji zajmujących się realizacją polityk regionalnych.

8 Porównaj: Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 ,str. 298

9 KSRR, str. 75

Podejmowanie decyzji Ustalenia programu

Oceny

Monitorowanie

Diagnozowanie

Prognozowanie

Negocjowanie

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Warszawa 1999, str. 37, Rys. 1

6

Warunkami skutecznego monitoringu są: istnienie szerszego systemu zarządzania

zorientowanego na wyniki (zarządzania strategicznego, programowania działań,

finansowania zadaniowego), co wymaga zorganizowania działań publicznych na zasadzie

zadaniowej, stworzenie odpowiednich ram wskaźników określających sposób kwantyfikacji

planowanych nakładów, działań, produktów i efektów, stworzenie systemu zbierania danych

obejmującego tak „infrastrukturę danych (bazy danych), jak i procedury ich wprowadzania,

przechowywania, weryfikacji, obróbki, agregacji” oraz zapewnienie dla celów monitoringu

zasobów ludzkich o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu10.

J. Górniak i S. Mazur zwracają uwagę, że kluczowym elementem programowania

strategicznego „musi być zbudowanie odpowiedniej bazy wiedzy: o skuteczności działań

podejmowanych w przeszłości, o aktualnych warunkach działania i o projekcjach dotyczących

możliwego rozwoju sytuacji w przyszłości”11.

Celem niniejszego opracowania jest stworzenie koncepcji systemu monitorowania polityk

publicznych w województwie lubuskim, w tym określenie celu i adresatów tego systemu,

poziomów monitorowania, zinwentaryzowanie wskaźników strategicznych i funduszy

unijnych, zaproponowanie wskaźników polityk publicznych w kluczowych obszarach rozwoju

województwa lubuskiego i opracowanie schematu organizacyjnego systemu wraz z

określeniem narzędzi prezentacji i promocji jego produktów.

10

Porównaj: Taylor S., Monitoring w programach INTERREG IIIA. Zasady, praktyka międzynarodowa i wnioski dla Polski. Raport w ramach badania „Ewaluacja oddziaływania programów PHARE CBC Polska–Niemcy 1994–99”, Władza Wdrażająca Programy Europejskie, Glasgow 2003, za: Karol Olejniczak, Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 255

11 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 190

7

I. Diagnoza sytuacji wyjściowej w zakresie monitorowania przez

samorząd województwa polityk publicznych w województwie

lubuskim

Punktem wyjścia dla tego opracowania jest diagnoza sytuacji wyjściowej w zakresie

monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim. W części tej przeanalizowane

zostaną zapisy najważniejszych dokumentów strategicznych województwa lubuskiego, w tym

Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego, Lubuskiej Regionalnej Strategii Innowacji,

Strategii Rozwoju Turystyki w Województwie Lubuskim, Strategii Polityki Społecznej

Województwa Lubuskiego, Strategii Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego, Lubuskiej

Strategii Ochrony Zdrowia, Strategii Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego,

Lubuskiej Strategii Zatrudnienia, Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego oraz Planu

zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubuskiego.

Ponadto, krótko opisane zostaną działania Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w

Zielonej Górze / Obserwatorium Integracji Społecznej oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy w

Zielonej Górze / Obserwatorium Rynku Pracy w zakresie monitorowania polityk publicznych.

Monitorowanie polityk publicznych przedstawione zostanie także przez pryzmat działań Rady

ds. Rozwoju Regionu.

Ostatnimi elementami tej części opracowania będą określenie mocnych i słabych stron

istniejącego systemu monitorowania polityk publicznych oraz diagnoza istniejących

problemów.

8

1. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020

Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 202012 (dalej: SRWL) to dokument definiujący

kierunki rozwoju regionalnego i wskazujący obszary szczególnej interwencji, zawierający

także diagnozę stanu regionu, określający stojące przed regionem wyzwania rozwojowe na

tle aspiracji mieszkańców województwa. Zgodnie z zapisami samego dokumentu,

funkcjonuje ona jako plan działań dla władz regionalnych, dotyczący zarówno zarządzania

województwem, jak i inicjowania i rozwijania mechanizmów współpracy samorządu

regionalnego ze sferą biznesową i mieszkańcami. SRWL jest skorelowana z podstawowymi

założeniami europejskiej i krajowej polityki rozwoju regionalnego.

Potencjały i wyzwania regionu, określone w oparciu o diagnozę strategiczną, analizę SWOT,

oraz Średniookresową ocenę oddziaływania Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego na

rozwój Województwa Lubuskiego, zostały przedstawione w czterech obszarach:

1. Gospodarka regionalna i rynek pracy;

2. Infrastruktura transportowa i teleinformatyczna;

3. Społeczna i terytorialna spójność regionu;

4. Zarządzanie rozwojem regionu.

Te cztery obszary stanowiły punkt odniesienia dla sformułowania wizji, celu głównego oraz

czterech celów strategicznych.

Zgodnie z przyjętą w SRWL wizją, w 2020 roku region będzie w pełni korzystać ze swojego

położenia w Europie, walorów środowiska i dostępności komunikacyjnej, przy rozwiniętych

konkurencyjnych i innowacyjnych sektorach gospodarki i turystyce. Mieszkańców regionu

zaliczyć będzie można do społeczeństw informacyjnych, o wysokim poziomie życia i dostępie

do usług o dobrym standardzie, co zostanie osiągnięte dzięki efektywnemu wykorzystaniu

środków unijnych oraz aktywności samorządów, przedsiębiorców i organizacji

pozarządowych. Ponadto region będzie postrzegany jako miejsce zdrowego stylu życia, jako

zielona kraina nowoczesnych technologii.

Głównym celem określonym w SRWL jest wykorzystanie potencjałów województwa

lubuskiego do wzrostu jakości życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwiększania

spójności regionu oraz efektywnego zarządzania jego rozwojem.

SRWL określa wskaźniki realizacji celu głównego oraz celów strategicznych, pozwalające na

przedstawienie ogólnej kondycji społeczno-gospodarczej regionu na tle innych regionów,

średniej krajowej i średniej UE-27 oraz wskazanie stopnia realizacji SRWL. Lista wskaźników

oraz ich wartości docelowe w 2020 uwzględniają propozycje z ekspertyzy ex-ante oraz

prognoz demograficznych i gospodarczych z diagnozy strategicznej. Lista wskaźników nie jest

katalogiem zamkniętym. Wskaźniki stopnia realizacji celu głównego i celów strategicznych

12

Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra 2012

9

będą przedstawiane w raportach monitoringowych w układzie podregionów, powiatów i

gmin.

W ramach każdego z czterech obszarów określone zostały potencjały i wyzwania stojące

przed realizatorami polityk publicznych, wyrażone w postaci syntetycznych wskaźników,

stanowiących punkt odniesienia dla monitorowania realizacji SRWL.

I tak dla obszaru 1. Gospodarka regionalna i rynek pracy określono między innymi

następujące wskaźniki wyjściowe:

Liczba ludności regionu: 1,01 mln mieszkańców (najmniejsze ludnościowo województwo);

PKB na poziomie 85,4% średniej krajowej per capita;

Zadowalająca dynamika wzrostu PKB w ostatnich latach;

Wysoka liczba przedsiębiorstw w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, w tym duża liczba

spółek z udziałem kapitału zagranicznego;

Wysokie zatrudnienie w przemyśle i budownictwie, przy korzystnym, dosyć niskim

odsetku osób pracujących w rolnictwie;

Wysoka produktywność rolnictwa;

Niewielkie nakłady na badania i rozwój (sytuacja taka, jak w całym kraju) i wynikające z

tego niskie wartości wskaźników innowacyjności;

Silne branże przemysłowe (m.in. motoryzacyjna, chemiczna, materiałów budowlanych,

informatyczna, drzewna);

Nowi inwestorzy, w tym zagraniczni – np. w Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefie

Ekonomicznej do 2010 roku w 70 firmach powstało ponad 15 tys. miejsc pracy;

Zasoby naturalne, zwłaszcza kopaliny energetyczne – węgiel brunatny (m.in. w okolicach

Gubina) czy gaz ziemny – mogą stać się ważnym czynnikiem rozwoju regionu;

Wolno rozwijający się sektor usług związanych z turystyką, niewielka i słabo

wykorzystywana baza noclegowa;

Kluczowe potencjały rozwoju regionu koncentrują się w dwóch liczących po ponad 100

tys. mieszkańców miastach wojewódzkich – Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Górze.

Słabością jest jednak brak wyraźnej, silnej metropolii;

Dostępność mieszkańców regionu do miast wojewódzkich należy do najlepszych w Polsce;

Niewielka ilość uczelni (8) przekłada się na liczbę studentów – w roku akademickim

2010/11 nieco ponad 24 tys., najmniej spośród wszystkich regionów;

Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec 2010 roku wynosiła 15,6% (średnia krajowa

12,3%). Najniższy poziom w Zielonej Górze 7,6% i Gorzowie Wlkp. 7,8%;

Bogate walory środowiska naturalnego i jego różnorodność (lasy, akweny wodne, rzeki);

Przez region przepływa wiele większych rzek (m.in. Odra, Warta, Bóbr, Noteć, Nysa

Łużycka), stąd istotność inwestycji w obiekty infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej

(zbiorniki retencyjne, wały przeciwpowodziowe, kanały ulgi, poldery stałe i przepływowe,

urządzenia melioracyjne), a także pozostałe prace związane z regulacją rzek.

10

W obszarze 1. wyznaczono także trzy wyzwania: 1. Budowę gospodarki opartej na wiedzy i

innowacji, której podstawą powinien być Regionalny System Innowacji (kluczowe dziedziny

to przemysł i usługi, działalność badawczo-rozwojowa, nauka i edukacja oraz turystyka), a

istotne znaczenie będą miały inwestycje wynikające z możliwości poszerzania terenów

inwestycyjnych, wykorzystania strategicznego położenia regionu, dostępności gruntów oraz

przebiegu paneuropejskich szlaków komunikacyjnych; 2. Spójność przestrzenną i rozwój

obszarów funkcjonalnych miast (dwa układy przestrzennego aktywizowania rozwoju regionu:

rozbudowa potencjałów Gorzowa Wielkopolskiego i Zielonej Góry wraz z ich aglomeracjami

oraz wykorzystanie potencjałów rozwojowych ośrodków powiatowych i pozostałych

ośrodków miejskich, np.: Kostrzyna nad Odrą czy Gubina, tworzących policentryczną sieć

ośrodków aktywizowania rozwoju); oraz 3. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju i

optymalnego gospodarowania zasobami, w tym: walorami dziedzictwa kulturowego,

walorami przyrodniczymi (zwłaszcza duża lesistością, jeziorami i czystym powietrzem),

bogactwami naturalnymi (zwłaszcza surowcami, przede wszystkim węglem brunatnym),

wysokospecjalistycznym rolnictwem, wymagającą modernizacji i rozwoju bazą turystyczną

(w tym zagospodarowaniem miejscowości turystycznych dla zwiększenia ruchu

turystycznego), dostępnością komunikacyjną regionu, zwiększaniem atrakcji kulturalnych.

Dla obszaru 2. Infrastruktura transportowa i teleinformatyczna określono m.in. następujące

wskaźniki wyjściowe:

Dobrze rozwinięta sieć drogowa – z zastrzeżeniami do stanu technicznego części dróg

gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz niewystarczającej liczy obwodnic miast;

Zaawansowana realizacja dużych inwestycji drogowych poprawiających dostępność

zewnętrzną regionu (autostrada A2, A18, droga ekspresowa S3);

Dobra wewnętrzna dostępność komunikacyjna determinowana istnieniem dwóch

równorzędnych ośrodków administracyjnych (zdecydowana większość obszaru

województwa oddalona jest od jednego z nich o godzinę jazdy samochodem);

Dobrze rozwinięty transport zbiorowy w obu miastach wojewódzkich;

Dobrze rozwinięta sieć kolejowa (pod względem długości linii kolejowych na jednego

mieszkańca Lubuskie jest na pierwszym miejscu w kraju). Znacznych nakładów

inwestycyjnych wymaga infrastruktura kolejowa;

Warunki rozwoju dwóch dodatkowych gałęzi transportu: lotniczego (głównie lotnisko

Babimost) i wodnego;

Rosnąca dostępność internetu szerokopasmowego;

W obszarze 2. wyznaczono Wyzwanie 4. Wysoka dostępność komunikacyjna zewnętrzna i

wewnętrzna, którego realizacja wymagać będzie modernizacji dróg kołowych i kolejowych, w

tym korytarza transportowego północ-południe (CETC) czy budowy sieci dróg

udostępniających połączenia autostradowe, poprawy dostępności obszarów atrakcyjnych

przyrodniczo, łącznie z odpowiednim zapleczem logistycznym, np. w postaci parkingów,

punktów informacji, oraz z wyprowadzaniem ruchu tranzytowego z ośrodków miejskich,

11

przywrócenia funkcji transportowych układowi rzecznemu Odry i Warty, rozwoju lotniska w

Babimoście, czy wreszcie zapewnienia jak najszerszego dostępu do szerokopasmowego

internetu.

Dla obszaru 3. Społeczna i terytorialna spójność regionu określono m.in. następujące

wskaźniki wyjściowe:

Region o najmniejszej liczbie mieszkańców w Polsce;

Dodatni przyrost naturalny;

Ujemne saldo migracji;

Bezrobocie;

Konieczność podwyższenia dostępu do wysokiej jakości usług publicznych dzięki poprawie

infrastruktury społecznej i technicznej;

Średnia wartość wskaźnika fundacji i stowarzyszeń w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców

(w 2010 roku wynosił on 23,3) – wysoka wartość wskaźnika dla obszarów wiejskich

(najlepsza wartość w kraju wynosząca 18,7);

Frekwencja wyborcza poniżej średniej krajowej;

Niewielka ilość muzeów (15) i kin, lepszy dostęp do bibliotek;

Pod względem jakości życia w 2011 roku region zajmował 15. miejsce w kraju;

Niezadowalający dostęp do kanalizacji, internetu, transportu publicznego na obszarach

wiejskich;

Deficyt specjalistycznej kadry medycznej – wskaźnik lekarzy podstawowych i specjalistów

należy do najniższych w Polsce;

Dobrze rozwinięta sieć szkół średnich i gimnazjalnych, zadowalające wskaźniki skolaryzacji

w większości powiatów.

W obszarze 3. wyznaczono Wyzwanie 5: Zapewnienie spójności społecznej, którego realizacja

wymagać będzie poprawy wskaźników jakości życia ludności przesądzających o atrakcyjności

przestrzeni do zamieszkania, w szczególności dzięki zmniejszeniu bezrobocia i ubóstwa przez

kształcenie ustawiczne i lepsze dostosowanie zasobów rynku pracy do potrzeb gospodarki, w

tym wyrównywanie szans edukacyjnych i aktywizację mieszkańców terenów wiejskich i

zmniejszanie tzw. „bezrobocia ukrytego”, podniesienie jakości usług medycznych i

zwiększenie dostępności do lekarzy pierwszego kontaktu i specjalistów, podniesienie jakości i

różnorodności oferty kulturalnej i sportowej skierowanej do mieszkańców i turystów, a także

zwiększenie aktywności sportowej dzieci i młodzieży.

Dla obszaru 4. Zarządzanie rozwojem regionu określono m.in. następujące wskaźniki

wyjściowe:

Dobre wykorzystanie funduszy unijnych (w okresie 2007-2015 środki te będą stanowić

średnio ponad 3,6% PKB regionu);

Współpraca międzyregionalna – inicjatywa opracowania Strategii Rozwoju Polski

Zachodniej 2020;

12

Współpraca transgraniczna i międzynarodowa, zwłaszcza z sąsiadującymi landami

niemieckimi Brandenburgią i Saksonią.

W obszarze 4. wyznaczono Wyzwanie 6: Sprawne zarządzanie rozwojem regionu, którego

realizacja wymagać będzie przygotowania wariantowych scenariuszy polityki rozwoju po

2013 roku, nawiązujących do polityk Unii Europejskiej, doprecyzowania projektów

współpracy międzyregionalnej, aktywnych działań marketingowych związanych z położeniem

regionu i cechami jego bazy ekonomicznej (zwłaszcza w celu poprawy zaangażowania

kapitału zagranicznego), promocji środowiska przyrodniczego jako ważnego czynnika

rozwoju gospodarczego, podejmowania działań zwiększających integrację i poczucie

tożsamości Lubuszan, jak również wzmocnienia zaufania do publicznych instytucji.

SRWL określa także osiem obszarów strategicznej interwencji (OSI), czyli obszarów

koncentracji procesów rozwoju społeczno-gospodarczego wymagających wzmocnienia

potencjałów oraz obszarów problemowych, cechujących się występowaniem barier

rozwojowych. Podzielono je na dwie grupy: najważniejsze OSI z punktu widzenia poziomu

krajowego (miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne, ośrodki subregionalne i lokalne,

obszary przygraniczne oraz obszary wiejskie, w szczególności o słabym dostępie do usług

publicznych) oraz inne obszary, które wymagają wsparcia i ochrony z poziomu regionalnego

lub krajowego (obszary zagrożone powodziami, obszary o najwyższych walorach kulturowych

i przyrodniczych, w tym objęte ochroną prawną, obszary potencjalnej eksploatacji złóż

surowców o strategicznym znaczeniu oraz obszary o najkorzystniejszych warunkach dla

prowadzenia gospodarki rolnej). Dla OSI zdefiniowane zostały najistotniejsze potencjały

rozwojowe oraz obszary problemowe.

SRWL wpisuje się w unijny (Strategia Europa 2020) i krajowy (Długookresowa Strategia

Rozwoju Kraju. Trzecia fala nowoczesności. Polska 2030, Strategia Rozwoju Kraju 2020 i

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony, Miasta, Obszary wiejskie)

system programowania rozwoju, co zapewnia spójność celów i działań rozwojowych. Jest

także zgodna z Założeniami Strategii Rozwoju Polski Zachodniej.

Przyjęto pięć głównych celów Strategii Europa 2020 z wskaźnikami, które UE jako całość

powinna osiągnąć w 2020 roku:

Cel 1. Zatrudnienie: 75 proc. osób w wieku 20-64 lat powinno mieć pracę;

Cel 2. Badania i rozwój: na inwestycje w badania i rozwój powinniśmy przeznaczać 3 proc.

PKB;

Cel 3. Zmiany klimatu i energia: należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20% w

stosunku do poziomu z 1990 roku (lub nawet o 30% jeśli warunki będą sprzyjające). 20%

energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczna powinna

wzrosnąć o 20%;

13

Cel 4. Edukacja: odsetek młodych ludzi przedwcześnie porzucających naukę nie powinien

przekraczać 10%, co najmniej 40% osób w wieku 30-34 powinno mieć wykształcenie

wyższe;

Cel 5. Ubóstwo i wykluczenie społeczne: zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i

wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln.

Z kolei w Krajowym Programie Reform, instrumencie realizacji celów Strategii Europa 2020,

przyjęto dla Polski następujące cele i wskaźniki:

71% zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat;

1,7% PKB na inwestycje w B+R;

Zmniejszenie zużycia energii pierwotnej do poziomu ok. 96 Mtoe; zwiększenie

wykorzystania OZE, redukcja emisji CO2;

Zmniejszenie do 4,5% odsetka osób wcześnie kończących naukę; zwiększenie do 45%

odsetka osób z młodego pokolenia posiadających wykształcenie wyższe;

Obniżenie o 1,5 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem i/lub deprywacją materialną i/lub

żyjących w gospodarstwach domowych bez osób pracujących lub o niskiej intensywności

pracy.

W SRWL określony został system monitorowania Strategii. Zgodnie z zapisami KSRR w

zakresie monitorowania polityki rozwoju samorząd województwa jest zobowiązany m.in. do

budowy systemu informacji przestrzennej i regionalnej, monitorowania i oceny postępów w

realizacji priorytetów rozwojowych określonych na poziomie regionalnym, opracowywania

co trzy lata raportu o rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym województwa oraz

scenariuszy rozwoju na poziomie regionu, uczestniczenia w budowie jednolitego systemu

wskaźników w formie elektronicznej bazy danych statystycznych, analizowania i oceny

trafności ogólnych kierunków interwencji wyznaczonych na etapie programowania, oraz

wypracowywania rekomendacji do zmian przyjętej polityki, w oparciu o wyniki badań

ewaluacyjnych, w tym o analizy powiązań i wpływu strategii i programów UE na strategie i

programy opracowywane na poziomie regionalnym.

System monitorowania SRWL jest elementem szerszego systemu monitorowania polityki

rozwoju, obejmującego monitoring pozostałych strategii sektorowych i programów

operacyjnych.

Instytucjonalną strukturę systemu monitorowania SRWL tworzą Sejmik Województwa

Lubuskiego (SWL) i Zarząd Województwa Lubuskiego (ZWL). ZWL dokonuje okresowej oceny

stopnia realizacji SRWL przede wszystkim w oparciu o przyjęte wskaźniki. SWL, zgodnie z

ustawą o samorządzie województwa, ocenia realizację SRWL, wprowadza jej uzupełnienia

oraz dokonuje jej niezbędnych i uzasadnionych zmian.

Monitorowanie realizacji SRWL odbywa się w oparciu o wskaźniki określone w Strategii, przy

czym przyjęta została ograniczona liczba wskaźników dla każdego z celów SRWL, a o ich

wyborze decydowała ich adekwatność i dostępność danych (podstawowym źródłem jest

14

statystyka publiczna). Realizacja SRWL będzie przedstawiana przez porównania względne

województwa lubuskiego do pozostałych województw (ze szczególnym uwzględnieniem

województw sąsiednich) i średniej dla kraju oraz UE. Wartości wskaźników przedstawiane

będą w liczbach bezwzględnych lub procentowo, a w szczególności w przeliczeniu na 1

mieszkańca, zaś zakres czasowy obejmie zmiany w stosunku do roku bazowego i roku

ostatniego badania (dynamika). Wskaźniki przedstawiane będą na poziomie regionu i dwóch

podregionów, a dodatkowo (w miarę dostępności danych) na poziomie powiatów, gmin i

innych obszarów funkcjonalnych.

15

2. Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015

Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-201513 (LRSI) stanowić miała podstawę

budowania przewagi konkurencyjnej regionu opartej o rozwój potencjału naukowo-

badawczego i kształtowanie kultury innowacyjności, co zostało zapisane jako przyjęta misja

strategii. Wizja rozwojowa została określona jako konkurencyjna i innowacyjna gospodarka

regionalna, oparta na efektywnie funkcjonującym Lubuskim Systemie Innowacji. Z misji i wizji

wynikają cele strategiczne i cele operacyjne, a całość strategii oparta jest na diagnozie

sytuacji wyjściowej i analizie SWOT.

Przyjęte cele strategiczne to:

1. Cel strategiczny 1. Wzmocnienie potencjału edukacyjnego i naukowo-badawczego w

regionie

Jego realizacji służą następujące cele operacyjne:

Cel operacyjny 1.1. Rozwój oferty edukacyjnej i naukowo-badawczej przez wykorzystanie

potencjału edukacyjnego, nauki i B+R dla wzrostu konkurencyjności regionu, opracowanie

zmian programów kształcenia w celu dostosowania ich do wymagań rozwoju

innowacyjnej gospodarki oraz właściwe przygotowanie absolwentów do pracy zgodnie z

oczekiwaniami partnerów gospodarczych.

Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:

Rozszerzenie oferty programowej szkół wyższych – utworzenie minimum 5 nowych

kierunków najbardziej pożądanych z punktu widzenia rozwoju innowacyjnej

gospodarki i przedsiębiorczości;

Powstanie 50 nowatorskich prac dyplomowych i doktorskich, których realizacja

przyczyni się do podniesienia konkurencyjności regionu;

Zorganizowanie co roku konkursu na najlepszy projekt z dziedziny innowacji w

regionie; przyznana nagroda w postaci pokrycia kosztów realizacji zwycięskiego

projektu.

Cel operacyjny 1.2. Rozwój współpracy między regionalnymi ośrodkami naukowymi przez

realizowanie wspólnych działań oraz tworzenie właściwych warunków do rozwoju i

innowacyjności lubuskiego środowiska naukowego.


Przeprowadzenie przez regionalne ośrodki naukowe 15 wspólnych badań oraz

skomercjalizowanie i upowszechnienie wyników;

Opracowanie programu strategii komercjalizacji nowych technologii i wprowadzenie

tych technologii na regionalny rynek.

13

Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015, Zielona Góra 2010

16

Cel operacyjny 1.3. Rozwój współpracy między ośrodkami naukowymi w województwie

lubuskim a ośrodkami naukowymi w kraju i na świecie przez realizowanie wspólnych

działań oraz tworzenie właściwych warunków do rozwoju i innowacyjności lubuskiego

środowiska naukowego.


Powstanie 5 wspólnych projektów badawczych regionalnych ośrodków naukowych i

ośrodków krajowych;

Otrzymanie przez 30 studentów podwójnego dyplomu na podstawie podpisanych

umów między uczelniami krajowymi i zagranicznymi;

Udział 10 polskich studentów i doktorantów w międzynarodowych projektach po

nawiązanej współpracy polskich ośrodków naukowych z zagranicznymi.

Cel operacyjny 1.4. Rozwój współpracy regionalnych ośrodków naukowych z

przedsiębiorcami przez realizowanie wspólnych działań oraz utworzenie ośrodka

pierwszego kontaktu dla przedsiębiorców.


Opracowanie wzoru umów, regulaminu oraz dokumentu regulującego zasady i warunki

współpracy (standardy, promocja, pozyskiwanie funduszy, organizowanie szkoleń)

ośrodków naukowych z przedsiębiorstwami;

Stworzenie sieci informatycznej – platformy wymiany doświadczeń, dobrych praktyk,

nowości technologicznych, prezentacji dokonań i innowacyjnych metod wytwarzania

oprogramowania przedsiębiorstw, ośrodków naukowych, ośrodków transferu techniki,

wraz z katalogiem usług;

Utworzenie 4 punktów kontaktu dla indywidualnego klienta i przedsiębiorców.

Cel operacyjny 1.5. Prowadzenie analiz sytuacji społeczno-gospodarczej oraz tendencji

rozwojowych.


Coroczne analizy sytuacji społeczno-gospodarczej w regionie, również w odniesieniu do

sytuacji ogólnokrajowej i światowej;

Stworzenie listy wiodących przedsiębiorstw w regionie, z możliwością firm, które

wprowadzą innowacje w zakresie produktów i usług na regionalny rynek;

Przedstawianie co dwa lata raportu z potrzeb, propozycji i postępów wiodących firm w

regionie, z uwzględnieniem trendów światowych w dziedzinie gospodarki.

2. Cel strategiczny 2. Rozwój systemu innowacji i nowoczesnej infrastruktury innowacyjnej

w regionie

Cel operacyjny 2.1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego w regionie.


17

Powołanie Centrum Zarządzania i Nadzoru Sieci odpowiedzialnego m.in. za wykonanie

węzłów dostępowych, nowych traktów światłowodowych, sieci informatycznych,

oprogramowani;

Rozwój społeczeństwa informacyjnego i ułatwienie mieszkańcom regionu dostępu do

usług przez wprowadzenie, min.: 6 technik / narzędzi ułatwiających efektywne

funkcjonowanie administracji samorządowej (np. systemy multimedialne, usługi on-

line, infomaty, platforma teleinformatyczna między instytucjami publicznymi i

prywatnymi w regionie);

Stworzenie elektronicznej skrzynki podawczej i elektronicznego obiegu dokumentów

oraz powstanie zintegrowanego Systemu Informatycznego obsługi JST,

Utworzenie regionalnego portalu Wrota Lubuskie oraz Centrum wydawania podpisu

niekwalifikowanego tylko dla województwa lubuskiego.

Cel Operacyjny 2.2. Rozwój regionalnych instytucji wspierania i instrumentów

finansowania innowacji przez rozbudowę infrastruktury sprzyjającej innowacji w regionie

oraz wzbogacenie oferty finansowej wspierającej rozwój innowacyjności.


Powołanie Lubuskiego Centrum Innowacji i Funduszu Inwestycyjnego – instytucji

odpowiedzialnych za wdrożenie efektywnego systemu innowacji i rozszerzenia oferty

finansowej w regionie;

Rozwój współpracy Lubuskiej Rady Innowacji z władzami regionalnymi i lokalnymi oraz

zorganizowanie minimum 2 spotkań rocznie w celu oceny rezultatów i koordynacji

działań.

Cel operacyjny 2.3. Promowanie dobrych praktyk regionu oraz tworzenie płaszczyzny

kontaktów między uczelniami, jednostkami B+R, przedsiębiorcami w regionie a

partnerami w kraju i na świecie.


Przeprowadzenie minimum 50 akcji informacyjno-promocyjnych (sektor B+R, uczelnie i

przedsiębiorcy) w regionie przez organizowanie dni informacji, szkoleń, konferencji,

forów, publikacji artykułów;

Objęcie 40 pracowników naukowych w przedsiębiorstwach oraz pracowników

przedsiębiorstw w jednostkach naukowych stażami i szkoleniami praktycznymi;

Założenie minimum 30 firm typu spin-off i spin-out;

Podjęcie 3 inicjatyw ze strony ośrodków naukowych i przedsiębiorstw oraz

zagwarantowanie pracownikom sektora B+R udziału w międzynarodowych projektach

partnerskich.

Cel operacyjny 2.4. Zwiększanie dostępności komunikacyjnej regionu oraz otwarcie

regionu na Europę przez rozwijanie innowacyjnych rozwiązań komunikacyjnych regionu.

18


Liczba nowych i zmodernizowanych dróg, linii kolejowych;

Umożliwienie, dzięki zastosowaniu dwusystemowych pojazdów szynowych, wjazdu

polskiego taboru do Niemiec;

Coroczna ocena standardów i jakości świadczonych usług przez instytucje transportu

publicznego ( ankiety, wywiady itp.) na podstawie narzędzi badawczych.

Cel operacyjny 2.5. Rozwijanie i promowanie nowoczesnej turystyki w regionie.


Uatrakcyjnienie oferty turystycznej regionu poprzez promocję medialną na skalę kraju i

stworzenie minimum 10 obiektów turystycznych (turystyki rodzinnej, kwalifikowanej,

agroturystyki, ośrodków SPA) z poszanowaniem środowiska naturalnego;

Przygotowanie korzystnych przepisów prawnych, warunków i upowszechnienie

informacji umożliwiających budowanie atrakcyjnych kompleksów turystycznych i bazy

hotelowej;

Zakupienie 25 tzw. kiosków informatycznych i stworzenie portalu internetowego w

celu ułatwienia dostępu i rozpowszechnienia propozycji rekreacji dla turystów;

Powstanie lub zmodernizowanych minimum 20 obiektów infrastruktury turystyczno-

rekreacyjnych;

Zwiększenie o minimum 20 zasobów bazy hotelowej i nowych obiektów noclegowych.

Cel operacyjny 2.6. Dostosowanie oferty szkoleniowo-doradczej z zakresu innowacyjności

dla potrzeb przedsiębiorców w regionie.


Przeprowadzenie kursów dla przedsiębiorców z zakresu komercjalizacji wiedzy i

innowacji w celu podniesienia kwalifikacji;

Przeprowadzenie co dwa lata monitoringu potrzeb (analizy i ekspertyzy) i rezultatów

udzielonego wsparcia (ankiety, badania, wywiady, metodologia).

3. Cel strategiczny 3. Wzrost przedsiębiorczości i konkurencyjności regionu

Cel operacyjny 3.1. Tworzenie korzystnych warunków do powstawania i rozwoju

zaawansowanych technologii w regionie.


Wprowadzenie innowacji w 50 przedsiębiorstwach;

Zwiększenie zdolności przedsiębiorstw do wprowadzenia innowacji przez ustanowienie

aktu prawnego, ułatwiającego podejmowanie tego typu działalności i wprowadzenie

nowoczesnych technologii, usług, metod organizacji w przedsiębiorstwach;

Powołanie 3 nowych instrumentów finansowania innowacji.

19

Cel operacyjny 3.2. Rozwój wyspecjalizowanych instytucji wsparcia transferu technologii i

zwiększenie ilości wdrażanych rozwiązań innowacyjnych do praktyki gospodarczej.


Uwzględnienie potrzeb MŚP w strategii rozwoju województwa i wdrożenie minimum

60 projektów, które wpłyną na podniesienie konkurencyjności regionu;

Stworzenie internetowego systemu monitorowania realizacji innowacyjnych projektów

MŚP;

Prognozowanie tendencji rozwojowych przedsiębiorstw w zmieniającej się sytuacji

gospodarczej i ułatwienie nawiązania kontaktu między specjalistami w transferze

technologii;

Zatrudnienie w MŚP 400 bezrobotnych.

Cel operacyjny 3.3. Wspieranie działań w zakresie unowocześniania produktów i

technologii.


Wzrost o 10-20% firm wprowadzających i posiadających certyfikaty, systemy

zarządzania jakością, ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej;

Zarejestrowanie minimum 15 patentów;

Prowadzenie corocznych badań statystycznych przedstawiających liczbę firm, które

uzyskały lub straciły uprawnienia w danym roku.

Cel operacyjny 3.4. Wzrost produkcji i znaczenia alternatywnych źródeł energii.


Ilość inicjatyw i liczba podmiotów na terenie województwa, które w swoich działaniach

zastosowały alternatywne źródła energii;

Przeprowadzenie kampanii na temat alternatywnych źródeł energii w regionie i

zorganizowanie konferencji w celu nawiązania kontaktu między potencjalnymi

partnerami.

System monitorowania LRSI

Zaplanowany w LRSI system monitorowania polega na systematycznym obserwowaniu

zachodzących na poziomie regionu zmian w wytyczonych obszarach celów strategicznych i

operacyjnych. Monitorowanie opiera się na danych pochodzących z Głównego Urzędu

Statystycznego, Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze oraz informacji z realizacji rocznych

planów działań LRSI i działalności podmiotów uczestniczących w Lubuskim Systemie

Innowacji. Jednostką odpowiedzialną za monitorowanie jest funkcjonujące w strukturach

urzędu marszałkowskiego Biuro Koordynowania Lubuskiej Regionalnej Strategii Innowacji,

przygotowujące na podstawie informacji dotyczących innowacyjnej działalności podmiotów

współpracujących w Lubuskim Systemie Innowacji oraz danych ze statystyki publicznej

20

sprawozdanie z realizacji LRSI (będące podstawowym dokumentem monitoringu LRSI).

Sprawozdanie, obejmujące rok kalendarzowy, przygotowywane jest do końca I kwartału

kolejnego roku i podlega zatwierdzeniu przez Zarząd Województwa Lubuskiego, który ocenia

realizację założeń i kierunków rozwoju wynikających z LRSI (ocena osiągniętych rezultatów

oraz rozbieżności między wyznaczonymi kierunkami a efektami) oraz podejmuje decyzje

dotyczące dalszych działań: kontynuacja, wprowadzenie zapisów korygujących lub

aktualizacja LRSI. Sprawozdanie jest następnie przedstawiane Sejmikowi Województwa

Lubuskiego.

Wskaźniki realizacji LRSI

W procesie monitorowania LRSI wykorzystywane są wskaźniki ilościowe (dane statystyczne)

oraz jakościowe. Wskaźniki, przygotowane według metodologii SMART14, pozwalają określić

poziom wyjściowy oraz poziom osiągnięcia założonych celów. Kryteria doboru wskaźników

uwzględniają reguły rekomendowane przez Komisję Europejską dla konstrukcji wskaźników,

czyli małą ich liczbę, rosnącą w miarę schodzenia na niższy poziom analiz, dostępność w

systemie statystyki publicznej lub ich wprowadzenie za pomocą niewielkich nakładów

finansowych i organizacyjnych, możliwość cykliczności pomiaru ich wartości w krótkich

interwałach czasowych, reprezentatywność dla pewnego zbioru zjawisk społeczno-

gospodarczych, przystępność i łatwość interpretacji przy podejmowaniu decyzji oraz

przydatność w procesie programowania rozwoju regionalnego, rozumianą jako operowanie

wskaźnikami generalizującymi (nieopisującymi sytuacji szczegółowych).

Oprócz zaprezentowania wskaźników opartych o European Innovation Scoreboard oraz

Global Innovation Scoreboard, stanowiących punkt wyjścia dla przygotowania wskaźników

LRSI, przyjęto wskaźniki benchmarkingu, pozwalające ocenić realizację LRSI na tle innych

regionów.

W systemie realizacji i monitorowania LRSI istotną rolę pełni Lubuska Rada Innowacji,

powołana uchwałą 18/230/11 Zarządu Województwa Lubuskiego z 1 marca 2011, do której

należą przedstawiciele administracji samorządowej, uczelni wyższych, jednostek badawczo-

rozwojowych, organizacji pozarządowych oraz lubuskich przedsiębiorców. Jest ona

narzędziem osiągania celów strategicznych w partnerstwie nauki i biznesu oraz samorządu

terytorialnego, będąc organem opiniodawczo-doradczym Zarządu Województwa Lubuskiego

w zakresie działań w obszarze innowacji, inicjowania przedsięwzięć na rzecz rozwoju

innowacyjności oraz wspierania samorządu województwa w monitorowaniu i ewaluacji LRSI.

Do tej pory odbyły się cztery posiedzenia Rady (dwa w 2011 roku i po jednym w 2012 i 2013

roku).

14

Są właściwe (specific), czyli odpowiednio dobrane do mierzonego celu, mierzalne (measurable), czyli dające się mierzyć ilościowo lub jakościowo, akceptowalne (available), czyli osiągalne przy akceptowalnym poziomie kosztu, adekwatne (relevant), czyli odpowiednio dobrane na potrzeby zarządzających, oraz osadzone w czasie (time-bound), czyli obejmujące właściwy okres czasowy.

21

3. Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego

Podstawą opracowania Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-

201315 była diagnoza społeczna, definiująca problemy społeczne i ich przyczyny, określająca

grupy społeczne zagrożone marginalizacją i wykluczeniem społecznym oraz zasoby

infrastruktury społecznej służącej zaspokajaniu potrzeb społecznych, rozwiązywaniu

problemów społecznych oraz reintegracji społecznej. Określonymi w Strategii priorytetami

polityki społecznej województwa są: wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży,

zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze społeczeństwem,

doskonalenie systemu wsparcia społecznego oraz wspieranie rozwoju społeczeństwa

obywatelskiego. Strategia zawiera także analizę SWOT problemów społecznych.

Cel główny 1. Wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży.

Cel operacyjny: Wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji, w tym szczególnie opiekuńczo-

wychowawczej oraz zapewnianie dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich pomocy socjalnej.

Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:

Wzmocnienie rodziny w wypełnianiu jej funkcji oraz zmniejszanie ilości rodzin

dysfunkcyjnych;

Zmniejszenie różnic w poziomie życia dzieci i młodzieży;

Zmniejszenie obszarów „dziecięcej biedy”;

Zwiększanie efektywności udzielanej pomocy;

Rozbudzanie potrzeb i aspiracji edukacyjnych oraz życiowych dzieci i młodzieży.

Cel operacyjny: Zwiększanie dostępu do różnych form edukacji, dóbr kultury, kultury

fizycznej.


Zwiększanie poziomu wykształcenia młodzieży, w tym na terenach wiejskich;

Zwiększanie udziału dzieci i młodzieży w zajęciach pozalekcyjnych – edukacyjnych,

kulturalnych i sportowych;

Poprawa stanu psychofizycznego dzieci i młodzieży.

Cel operacyjny: Zapewnianie dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej dostępu do edukacji i

rehabilitacji.


Zwiększanie świadomości rodzin w zakresie zaspakajania potrzeb dzieci

niepełnosprawnych;

Zwiększanie efektywności pracy poradni psychologicznopedagogicznych;

15

Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013, Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra 2005, Załącznik do uchwały nr XXIX/212/2005 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 25 kwietnia 2005

22

Zaspokajanie potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.

Cel operacyjny: Promocja zdrowia.


Rozpoznanie zagrożeń psychozdrowotnych;

Zmniejszanie zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży;

Umożliwianie dzieciom i młodzieży zaniedbanej wychowawczo osiąganie samorealizacji

przez działalność pozytywną;

Wyrównanie szans dzieciom i młodzieży zagrożonej poprzez udzielanie wsparcia w

sytuacjach kryzysowych, tworzenie możliwości samorealizacji.

Cel główny 2. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze

społeczeństwem.

Cel operacyjny: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych przez

zatrudnianie i likwidację barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się.


Powszechna dostępność infrastruktury użyteczności publicznej dla osób

niepełnosprawnych w wyniku egzekwowania prawa budowlanego, remontów i

modernizacji obiektów oraz prowadzenia programów popularyzujących ideę życia w

środowisku bez barier;

Zwiększanie aktywności zawodowej i zatrudniania osób niepełnosprawnych, szczególnie

osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Cel operacyjny: Profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień.


Ocena zakresu zjawiska uzależnień i wyodrębnianie grup szczególnego ryzyka;

Wzrost wiedzy na temat zachowań ryzykownych;

Ograniczanie szkód społecznych wynikających z uzależnień;

Efektywne i kompleksowe wsparcie osób uzależnionych i ich rodzin.

Cel operacyjny: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin z grup szczególnego

ryzyka oraz ich integracja ze społeczeństwem.


Zapewnianie kompleksowego wsparcia osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym;

Zmniejszanie zagrożenia wykluczeniem społecznym;

Zwiększanie szansy na powrót osób wykluczonych do życia w społeczeństwie.

Cel główny 3. Doskonalenie systemu wsparcia społecznego.

Cel operacyjny: Wspieranie samorządów lokalnych w zapewnieniu usług opiekuńczych.

23


Udoskonalanie systemu wsparcia osób starszych, niepełnosprawnych, przewlekle chorych

i osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania;

Zmniejszanie zapotrzebowania na usługi w domach pomocy społecznej;

Rozwój różnorodnych form usług opiekuńczych.

Cel operacyjny: Wspieranie samorządów lokalnych w realizacji zadań w zakresie

doskonalenia systemu rehabilitacji społecznej i tworzenia systemu rehabilitacji zawodowej

osób niepełnosprawnych.


Uzyskanie kompleksowej i efektywnej rehabilitacji społecznej i zawodowej osób

niepełnosprawnych.

Cel operacyjny: Wspieranie samorządów lokalnych w zakresie tworzenia i realizacji

programów reintegracji społecznej i zawodowej osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka.


Rozpoznanie potrzeb w zakresie tworzenia różnych form zatrudnienia socjalnego;

Odbudowanie i podtrzymanie u osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem

umiejętności społecznych oraz zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku

pracy.

Cel operacyjny: Doskonalenie zawodowe służb społecznych.


Dostosowanie tematyki szkoleń do potrzeb kadr pomocy społecznej;

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych i umiejętności pracowników pomocy społecznej;

Podnoszenie jakości usług świadczonych przez kadrę pomocy społecznej.

Cel główny 4. Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

Cel operacyjny: Rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi.


Uzyskanie szerokiego konsensusu prowadzonej polityki społecznej;

Zwiększanie efektywności prowadzonej przy współudziale sektora pozarządowego polityki

społecznej.

Cel operacyjny: Promowanie aktywności obywatelskiej.


Pobudzanie aktywności społecznej;

Dokonanie zmian w świadomości społecznej, uaktywnianie społeczne.

24

Cel operacyjny: Zapobieganie dyskryminacji, ksenofobii, rasizmowi i związanej z nimi

nietolerancji.


Wskazanie podstawowych zagrożeń wynikających z dyskryminacji, ksenofobii i rasizmu, i

związanej z nimi nietolerancji;

Łagodzenie napięć społecznych związanych z dyskryminacją, ksenofobią, rasizmem oraz

związanej z nimi nietolerancją.

System monitorowania Strategii Polityki Społecznej

Realizacja Strategii wymagała opracowania i wdrażania programów celowych oraz

badawczych.

Analizy i badania:

1. Diagnoza podstawowych zagrożeń psychozdrowotnych dzieci i młodzieży ze wskazaniem

grup docelowych będących adresatami programów;

2. Raport o rozmiarach zjawiska uzależnień, identyfikacja głównych obszarów zagrożeń i

wskazanie grup będących adresatami programów;

3. Badania mające na celu identyfikowanie grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i

wykluczonych społecznie;

4. Analiza potrzeb w zakresie usług opiekuńczych mieszkańców województwa;

5. Analiza potrzeb w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej osób wykluczonych bądź

zagrożonych wykluczeniem społecznym;

6. Rozpoznanie potrzeb szkoleniowych służb społecznych w kontekście prowadzenia

efektywnej pracy z klientem pomocy społecznej;

7. Analiza efektywności istniejącego systemu rehabilitacji społecznej i zawodowej;

8. Aktualizacja badań dostępności infrastruktury użyteczności publicznej dla osób

niepełnosprawnych;

9. Badania rynku pracy w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych;

10. Badania natężenia i obszarów dyskryminacji, ksenofobii, rasizmu.

Kontynuacja, aktualizacja i stworzenie programów podstawowych:

1. Opracowanie i realizacja programów profilaktycznych i pomocowych w zakresie

promocji zdrowia;

2. Opracowanie i realizacja programów profilaktycznych, kampanii informacyjnych i

edukacyjnych w zakresie problemów uzależnień;

3. Opracowanie i realizacja programów zwiększania zakresu dostępności do pomocy

socjalnej dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich (dożywianie, stypendia, wyprawka

szkolna, inna pomoc rzeczowa);

25

4. Aktualizacja i realizacja Programu wspierania działań pomocy społecznej na rzecz

wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa lubuskiego ze szczególnym

uwzględnieniem rozwoju poradnictwa specjalistycznego;

5. Opracowanie i realizacja programu pomocy stypendialnej dla dzieci i młodzieży;

6. Opracowanie i realizacja programów wsparcia osób wykluczonych społecznie;

7. Opracowanie i realizacja programu szkoleń w zakresie polityki społecznej;

8. Aktualizacja i realizacja programu współpracy z organizacjami pozarządowymi;

9. Opracowanie i realizacja programu pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób

niepełnosprawnych;

10. Opracowanie i realizacja programu likwidacji barier architektonicznych w obiektach

użyteczności publicznej ze szczególnym uwzględnieniem obiektów służących szeroko

pojętej rehabilitacji;

11. Opracowanie i realizacja programów popularyzujących ideę życia w środowisku bez

barier;

12. Opracowanie i realizacja programów łagodzących konflikty społeczne na tle

dyskryminacji, ksenofobii, rasizmu i związanej z nimi nietolerancji.

Zgodnie z zapisami Strategii, monitorowanie realizacji zadań dokonywane jest przez ocenę

stopnia osiągnięcia określonych celów przy pomocy opracowanego systemu wskaźników.

Podstawą opracowania projektu Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na

lata 2014-202016 jest diagnoza społeczna, w której zdefiniowano problemy społeczne i ich

przyczyny, określono grupy społeczne zagrożone marginalizacją i wykluczeniem społecznym,

a także znaczenie środków unijnych i rządowych oraz zasoby infrastruktury społecznej

służące zaspokajaniu potrzeb społecznych w zakresie rozwiązywania problemów społecznych

oraz reintegracji społecznej. Koordynatorem przygotowania Strategii był Regionalny Ośrodek

Polityki Społecznej w Zielonej Górze. Głównymi celami Strategii są wyrównywanie szans

rozwojowych dzieci i młodzieży, zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz

ich integracja ze społeczeństwem, doskonalenie systemu wsparcia społecznego oraz

wspieranie społeczeństwa obywatelskiego.

Strategia będzie realizowana w oparciu o wojewódzkie programy w obszarze pomocy

społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, przeciwdziałania

narkomanii, przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz wspierania rodziny i systemu pieczy

zastępczej, Wieloletni regionalny plan działań na rzecz promocji i upowszechniania ekonomii

społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim 2013-2020. Za koordynację i organizację

procesu realizacji Strategii odpowiada Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej

Górze, ale Strategię realizować będą również inne jednostki organizacyjne samorządu

województwa, samorządy gmin i powiatów (w szczególności jednostki organizacyjne pomocy

16

Prace zainicjowane zostały uchwałą nr XXXIV/376/2013 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 18 lutego 2013 w sprawie przystąpienia do prac nad opracowaniem Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020 oraz przyjęcia zasad, trybu i harmonogramu prac.

26

społecznej), administracja rządowa, organizacje pozarządowe, podmioty ekonomii

społecznej oraz inne podmioty zaangażowane w realizację polityki społecznej.

Monitoring odbywać się będzie w oparciu o określone wskaźniki, sprawdzane na podstawie

danych z oceny zasobów pomocy społecznej, sprawozdań Ministerstwa Pracy i Polityki

Społecznej z udzielonych świadczeń pomocy społecznej (pieniężnych, w naturze i usługach),

sprawozdań z realizacji programów wojewódzkich oraz statystyki publicznej. Corocznie

Zarząd Województwa przedstawi Sejmikowi sprawozdanie z realizacji Strategii, zawierające

raporty z działań w roku budżetowym.

W grudniu 2013 pod obrady Sejmiku trafi uchwała o zmianie harmonogramu opracowania

ww. dokumentu, zgodnie z którym na przełomie lat 2013/2014 odbędą się konsultacje

społeczne projektu Strategii. Podjęcie przez Sejmik uchwały w sprawie przyjęcia Strategii

planowane jest na I kwartał 2014.

Programy operacyjne wynikające ze Strategii Polityki Społecznej:

Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-201617, stanowi

interdyscyplinarną strategię działań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów

narkomanii oraz włączania społecznego osób wykluczonych społecznie bądź zagrożonych

wykluczeniem społecznym w województwie lubuskim. Program realizują samorządy

terytorialne i ich jednostki organizacyjne, instytucje oraz podmioty zobligowane do

podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje pozarządowe. Cele są realizowane w

formie pracy ciągłej przez cały okres realizacji. Program jest monitorowany na bieżąco, a raz

w roku, na podstawie wyników ewaluacji, wprowadzone są korekty. Wnioski końcowe,

związane z realizacją, zostaną zaprezentowane w sprawozdaniu, stanowiącym integralną

część sprawozdawczą Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-

2013.

Celem Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie18 jest ograniczenie

zjawiska przemocy w rodzinie oraz skutków stosowania przemocy w województwie

lubuskim. Program stanowi interdyscyplinarną strategię działań mających na celu

ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie oraz skutków jej stosowania w województwie

lubuskim. Program realizują samorządy terytorialne i ich jednostki organizacyjne, instytucje

oraz podmioty zobligowane do podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje

pozarządowe. Cele programu są realizowane w formie pracy ciągłej przez cały okres

programowania. Program jest monitorowany oraz ewaluowany corocznie w formie rocznego

17

Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2016, Załącznik do Uchwały nr IV/23/10 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 20 grudnia 2010

18 Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie; Załącznik do Uchwały nr XXXIII/315/2009 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 23 marca 2009

27

sprawozdania, stanowiącego integralną część sprawozdawczą ze Strategii Polityki Społecznej

Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013.

Celem Wojewódzkiego Programu Integracji Społecznej Osób Niepełnosprawnych19 jest

zwiększenie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym oraz

przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu. Program stanowi interdyscyplinarną

strategię działań mających na celu zwiększenie uczestnictwa osób niepełnosprawnych z

województwa w życiu społecznym oraz przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu.

Program realizują samorządy terytorialne i ich jednostki organizacyjne, instytucje oraz

podmioty zobligowane do podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje

pozarządowe. Cele programu będą realizowane w formie pracy ciągłej przez cały okres

programowania. Program jest monitorowany oraz ewaluowany corocznie w formie rocznego

sprawozdania, stanowiącego integralną część sprawozdawczą ze Strategii Polityki Społecznej

Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013.

Celem Program Kształcenia i Szkolenia Zawodowego Kadr Pomocy Społecznej w

Województwie Lubuskim na lata 2006-201320 jest profesjonalne doskonalenie zawodowe

kadr pomocy społecznej dla realizacji podstawowych celów Strategii Polityki Społecznej

Województwa Lubuskiego. Obejmuje działania szkoleniowe służące podniesieniu

kompetencji zawodowych. Program szkoleniowy realizowany jest w cyklach rocznych.

Sprawozdanie z rocznej edycji Programu przedkładane jest Sejmikowi Województwa w

ramach sprawozdania z realizacji Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na

lata 2005-2013. Ewaluacja prowadzona jest przez system oceny szkoleń za pomocą ankiet

wypełnianych przez uczestników. Analiza zebranych w ciągu roku ocen i opinii jest podstawą

do oceny efektywności realizowanego Programu. Przyjęte mierniki efektywności to:

1. Liczba zrealizowanych szkoleń;

2. Liczba uczestników szkoleń;

3. Analiza ankiet wypełnianych przez uczestników szkoleń;

4. Wzrost procentowy kadry wyspecjalizowanej w stosunku do pozostałej.

Celem Wojewódzkiego Programu Wspierania Rodziny i Systemu Pieczy Zastępczej na lata

2013-201621 jest stworzenie systemowych rozwiązań wspierających rodzinę oraz rozwój

pieczy zastępczej w województwie lubuskim. Programu ma na celu zaprojektowanie działań

przywracających rodzinie zdolności do wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz

promowanie nowych rozwiązań w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej w

województwie lubuskim. Realizują go samorządy terytorialne i ich jednostki organizacyjne,

instytucje, podmioty zobligowane do podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje

19

Wojewódzki Program Integracji Społecznej Osób Niepełnosprawnych, Załącznik do Uchwały nr XLV/432/2009 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 21 grudnia 2009

20 Program Kształcenia i Szkolenia Zawodowego Kadr Pomocy Społecznej w Województwie Lubuskim na lata 2006-2013; Załącznik do Uchwały nr XLII/305/2006 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 22 maja 2006

21 Wojewódzki Program Wspierania Rodziny i Systemu Pieczy Zastępczej na lata 2013-2016; Załącznik do Uchwały nr XXXII/320/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 19 listopada 2012

28

pozarządowe. W imieniu samorządu województwa zadania wynikające z Programu zrealizuje

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze. Cele zrealizowane są w formie

pracy ciągłej przez cały okres realizacji Programu. Jest on monitorowany raz w roku w formie

rocznego sprawozdania, stanowiącego integralną część sprawozdawczą ze Strategii Polityki

Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013.

Bieżącym monitoringiem Programu Współpracy Województwa Lubuskiego z Organizacjami

Pozarządowymi w 2013 roku22 w zakresie realizacji zadań ujętych w Programie zajmują się

poszczególni realizatorzy Programu. Ocena jego realizacji przeprowadzana jest w oparciu o

informacje dotyczące w szczególności: liczby ogłoszonych otwartych konkursów ofert na

realizację zadań publicznych przez realizatorów Programu; liczby ofert złożonych przez

podmioty Programu do otwartych konkursów ofert na realizację zadań publicznych; liczby

podmiotów Programu, które zwróciły się do Województwa o wsparcie lub powierzenie

realizacji zadań publicznych z pominięciem otwartych konkursów ofert; liczby wniosków

złożonych przez mieszkańców województwa bezpośrednio lub za pośrednictwem

podmiotów Programu o realizację zadań publicznych w ramach inicjatywy lokalnej; liczby

podmiotów Programu, które otrzymały dofinansowanie z budżetu Województwa na

realizację zadań publicznych; wysokości środków finansowych przekazanych podmiotom

Programu na realizację zadań publicznych w danym roku budżetowym; liczby zadań

publicznych, które otrzymały dofinansowanie z budżetu Województwa; terminowości

składania sprawozdań przez podmioty Programu; liczby przeprowadzonych kontroli z

realizacji zadań publicznych zleconych podmiotom Programu; liczby zorganizowanych

przedsięwzięć mających na celu rozwój podmiotów Programu oraz ich profesjonalizację;

liczby inicjatyw realizowanych przez podmioty Programu objętych patronatem Marszałka

Województwa Lubuskiego; liczby zespołów, w których zasiadali przedstawiciele podmiotów

Programu (zespoły opiniująco-doradcze, eksperckie, robocze, Podkomitety i Komitety); liczby

sporządzonych raportów, opracowań, badań, diagnoz; liczby zrealizowanych programów;

liczby wydawanych pozwoleń na przeprowadzanie zbiórek publicznych na terenie całego

województwa lub jego części obejmującej więcej niż jeden powiat; liczby skonsultowanych z

podmiotami Programu projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących

działalności statutowej tych podmiotów. Sprawozdanie z realizacji Programu sporządzane

jest na podstawie danych przedstawionych przez poszczególnych realizatorów Programu

przez Departament UMWL koordynujący współpracę z podmiotami Programu. Zarząd

Województwa zobligowany jest do przedłożenia Sejmikowi sprawozdania z realizacji

Programu do 30 kwietnia 2014 roku. Sprawozdanie to zostanie także opublikowane w

Biuletynie Informacji Publicznej.

Celem Wieloletniego Regionalnego Plan Działań na rzecz promocji i upowszechnienia

ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w

22

Program Współpracy Województwa Lubuskiego z Organizacjami Pozarządowymi w 2013 roku; Załącznik do uchwały nr XXXII/321/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 19 listopada 2012

29

województwie lubuskim na lata 2013-202023 jest wzrost znaczenia ekonomii społecznej dla

rozwoju społeczno-gospodarczego województwa lubuskiego. Jest on realizowany przez

cztery cele szczegółowe, w ramach których wyznaczono priorytety, działania i wskaźniki

realizacji. Za monitoring planu działań odpowiedzialny jest Regionalny Ośrodek Polityki

Społecznej w Zielonej Górze. Monitoring prowadzony jest przez cały okres wdrażania planu, a

jego głównym celem jest bieżące gromadzenie danych pozwalających na ocenę postępu jego

realizacji i stopnia osiąganych celów oraz zapewnienie zgodności realizacji z wcześniej

zatwierdzonymi założeniami. Podstawowymi dokumentem w procesie monitoringu są

raporty roczne z realizacji zadań, dotyczące działań podmiotów ekonomii społecznej,

jednostek samorządu terytorialnego, ośrodków wsparcia ekonomii społecznej oraz innych

podmiotów wspierających. Na podstawie zebranych danych zespół powołany do pracy nad

planem działań pracuje nad raportami rocznymi w oparciu o: własne dane Regionalnego

Ośrodka Polityki Społecznej, statystyki prowadzone przez Wojewódzki Urząd Pracy, statystki

prowadzone przez powiatowe urzędy pracy, dane gromadzone przez Urząd Statystyczny,

dane gromadzone przez ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, dane gromadzone przez

ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie, informacje udzielane

przez pozostałe podmioty zaangażowane we wdrażanie planu oraz dane od wszystkich

instytucji województwa, które wspierają rozwój ekonomii społecznej. Dane dotyczące zadań

jednostek samorządu terytorialnego dostarczane są przez pełnomocników ds. współpracy z

organizacjami samorządowymi. Informację o działalności ośrodków wsparcia ekonomii

społecznej oraz innych podmiotów wspierających pochodzą od tych podmiotów.

Zatwierdzone przez Dyrektora Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Zielonej Górze

raporty roczne przekazywane są do konsultacji i po ich analizie zespół przekazuje informację

zwrotną do ROPS-u, zawierającą opinie i zalecenia w zakresie wdrażania planu działań. Na

zakończenie wdrażania zostanie przygotowany 5-letni raport, podsumowujący realizację

planu.

W ramach systemu monitorowania Strategii Zarząd Województwa przedkłada Sejmikowi

coroczne sprawozdanie z jej realizacji. Sprawozdanie zawiera opis programów celowych,

będących praktycznym wyrazem realizacji regionalnej polityki społecznej i wpisujących się w

podstawowe priorytety wynikające ze Strategii. Należy zaznaczyć, że zadania wynikające ze

Strategii i programów jej towarzyszących do 1 lipca 2012 realizowane były przez

Departament Infrastruktury Społecznej UMWL, a od tego momentu zostały przejęte przez

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze utworzony uchwałą nr XXIV/224/12

Sejmiku Województwa Lubuskiego z 21 maja 2012.

23

Wieloletni Regionalny Plan Działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020, Zielona Góra 2013

30

4. Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia

Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2010-201324 określa cele i działania związane z

ochroną zdrowia. Jej realizacja miała przyczynić się do poprawy zdrowia i jakości życia

mieszkańców województwa jako czynnika rozwoju społeczno-ekonomicznego, jak określony

został cel nadrzędny Strategii. Zgodnie z zasadą komplementarności, Strategia uwzględnia

zapisy dokumentów planistycznych i strategicznych o charakterze międzynarodowym,

europejskim, krajowym i regionalnym.

Zespołem wdrażającym Strategię jest Lubuska Rada Zdrowia, do której zadań należą m.in.

opiniowanie metod i środków służących realizacji Strategii, opiniowanie programów ochrony

zdrowia przygotowywanych przez inne podmioty, opiniowanie programów o znaczeniu

regionalnym dotyczących promocji zdrowia oraz prewencji chorób, przygotowanie

sprawozdań z realizacji Strategii na podstawie danych o chorobowości i zachorowalności,

danych o liczbie oczekujących i czasie oczekiwania na świadczenia oraz opinii konsultantów

wojewódzkich, możliwość wnoszenia uwag i zmian do Strategii.

Ocena efektywności wdrażania Strategii prowadzona jest w oparciu o monitoring oceniający

w regularnych odstępach czasowych postępy w jej realizacji. Monitoring pozwalał w sposób

regularny i usystematyzowany śledzić postępy realizacji i na bieżąco reagować na

występujące trudności i nieprawidłowości. Raz w roku sprawozdanie Zarządu Województwa

z realizacji Strategii przyjmowane było przez Sejmik.

W Strategii przyjęto dwa rodzaje wskaźników monitorowania:

1. Wskaźniki niezbędne do oceny poziomu wdrażania Strategii;

2. Wskaźniki do oceny efektów realizacji Strategii.

Określone zostały także pożądane wyniki realizacji, jako narzędzia do monitorowania i oceny

Strategii – umożliwiające dokonanie analizy porównawczej osiągniętych co roku wyników z

parametrami oczekiwanymi. Ilość wskaźników ograniczono do zamkniętej listy. Miernikiem

właściwej realizacji Strategii jest poprawa wartości wskaźników przyjętych jako narzędzia

zarządzania operacyjnego oraz do oceny efektów realizacji Strategii. Określono „oczekiwane”

wartości wskaźników dla lat 2009-2013, wyliczone na podstawie zmian w latach 2005-2008,

które stanowiły punkt odniesienia do oceny realizacji Strategii.

System monitorowania obejmuje także realizację wynikających ze Strategii programów

operacyjnych, jak na przykład Regionalnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dla

Województwa Lubuskiego na lata 2012-201525. Realizacja działań zawartych w Programie

poddawana jest corocznie monitoringowi i sprawozdawana ministrowi właściwemu do

spraw zdrowia lub wskazanemu przez niego podmiotowi. Bazę do monitorowania stanowią

poszczególne rodzaje zadań, opisy działań, przewidywane efekty, instytucje realizujące, 24

Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2010-2013, Zielona Góra, Styczeń 2010 25

Uchwała nr XXXIV/359/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 18 lutego 2013 w sprawie przyjęcia Regionalnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015

31

terminy, koszty, źródła finansowania zadań. System monitorowania obejmuje informacje o

realizowanych przez partnerów współrealizujących Program działaniach w zakresie celów,

ich efektach oraz sposobie finansowania. Dane z monitoringu są podstawą do wykorzystania

w ewaluacji Programu. Ewaluacja pozwoli ocenić postępy z prowadzonych działań, umożliwi

modyfikację działań oraz harmonogramu – tak by w razie potrzeby móc dostosować Program

do zmieniających się warunków, bądź do aktualnej sytuacji. Informacja na temat stanu i

efektów realizacji jest przedstawiana corocznie Komisji Zdrowia, Rodziny i Spraw

Społecznych Sejmiku Województwa Lubuskiego.

Projekt Lubuskiej Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-202026 kontynuuje kierunki

działań w zakresie ochrony i promocji zdrowia w województwie wyznaczone w Lubuskiej

Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2010-2013. Celem nadrzędnym nowej Strategii będzie

wzmocnienie jakości życia przez poprawę zdrowia mieszkańców województwa i zmniejszanie

nierówności w zdrowiu. Opracowanie dokumentu poprzedziła diagnozą sytuacji

demograficznej i epidemiologicznej województwa oraz analiza stanu zasobów województwa

w zakresie podmiotów leczniczych, potencjału kadry medycznej, stanu technicznego i

wyposażenia w sprzęt i aparaturę medyczną jednostek ochrony zdrowia, kondycji finansowej

podmiotów leczniczych oraz zmian zachodzących w ostatnich latach w obszarze ochrony

zdrowia.

Monitoring wdrażania Strategii będzie ukierunkowany na ciągłą ocenę postępów w jej

realizacji i ma pozwolić na śledzenie postępów realizacji, odpowiednio wczesne reagowanie

na występujące trudności i nieprawidłowości, co pozwoli na wprowadzenie korekt lub

podjęcie innych środków zaradczych. Badanie postępu rzeczowego i finansowego w realizacji

Strategii będzie odbywało się na bieżąco, a raz na 2 lata Zarząd Województwa będzie

przedkładał Sejmikowi sprawozdanie z realizacji Strategii. W Strategii przyjęto dwa rodzaje

wskaźników do monitorowania: wskaźniki niezbędne do oceny poziomu wdrażania Strategii

oraz wskaźniki do oceny efektów realizacji Strategii. Ilość głównych wskaźników ograniczono

do zamkniętej listy, która powstała w oparciu o Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym i

Wskaźniki zrównoważonego rozwoju dla Polski, ale lista ta może zostać poddana weryfikacji,

a wskaźniki mogą ulec zmianie gdy zmienią się metodologie baz wyliczeniowych, co wymusi

zmiany w liście wskaźników.

Za przygotowanie Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020 odpowiada

Departament Ochrony Zdrowia UMWL. Projekt Strategii zostanie przedłożony w grudniu

2013 do akceptacji Lubuskiej Radzie Zdrowia, a następnie rozpoczną się konsultacje

społeczne dokumentu. Planowany termin przedstawienia Strategii pod obrady Sejmiku to I

kwartał 2014.

26

Przygotowanie dokumentu wynika z uchwały Sejmiku Województwa Lubuskiego z 18 marca 2013 w sprawie przystąpienia do prac nad opracowaniem Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020 oraz przyjęcia zasad, trybu i harmonogramu tych prac.

32

5. Lubuska Strategia Zatrudnienia

Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-202027 stanowi uszczegółowienie celów SRWL.

Ze względu na dość odległy horyzont czasowy (2020 rok) przyjęto zasadę, że zapisy Strategii

przekładane są na dostosowane do potrzeb i możliwości roczne plany działań,

przygotowywane przy udziale podmiotów realizujących programy promocji zatrudnienia oraz

działających na rzecz dostosowywania kierunków kształcenia i rozwoju przedsiębiorczości.

Roczne plany są konsultowane z partnerami społeczno-gospodarczymi, zatwierdzane przez

Zarząd Województwa i przedstawiane Sejmikowi Województwa. Struktura dokumentu

opiera się na wytycznych ustawy o rozwoju regionalnym, a diagnoza sytuacji na lubuskim

rynku pracy obejmuje lata 2000-2009, czyli poprzedzające przygotowanie Strategii 10-lecie,

obrazując dokonane zmiany. Strategia zawiera ponadto prognozę trendów rozwojowych na

dekadę 2011-2020, obejmujących zmiany demograficzne (obniżenie liczby osób w wieku

przedprodukcyjnym i produkcyjnym i jednoczesny wzrost liczebności populacji w wieku

poprodukcyjnym, co skutkować może zmniejszeniem liczby osób aktywnych zawodowo),

kontynuację procesu globalizacji rynków oraz rozwój gospodarki opartej na wiedzy (związany

z wprowadzaniem w firmach innowacji).

Do najważniejszych celów polityki zatrudnienia na lata 2011-2020 zaliczono poprawę zasobu

miejsc pracy i zwiększenie aktywności zawodowej ludności; dostosowywanie kwalifikacji

kadr do zmieniających się potrzeb rynku pracy; promocję włączenia zawodowego i

społecznego, oraz wzmacnianie efektywności podejmowanych działań. Strategia, oprócz

kierunków działań, wyznacza dostosowane do strategii europejskich i krajowych rezultaty do

osiągnięcia: jej realizacja powinna pozwolić na osiągnięcie wskaźnika aktywności zawodowej

na poziomie 64,3%, wskaźnika zatrudnienia na poziomie 59,5% oraz stopy bezrobocia

(według definicji BAEL) na poziomie 7,1%. Skutkiem jej realizacji będzie także wzrost do 8,6%

uczestnictwa ludności w kształceniu ustawicznym i spadek odsetka osób bez doświadczenia

zawodowego i bez kwalifikacji, ograniczenie skali długotrwałego bezrobocia dzięki realizacji

inicjatyw z zakresu włączenia zawodowego i społecznego, oraz zwiększenie wskaźnika

zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a tym samym zmniejszenie ich odsetka wśród osób

bezrobotnych.

Cel główny 1. Poprawa zasobu miejsc pracy i zwiększenie aktywności zawodowej ludności.

Cel operacyjny 1.1. Zwiększenie liczby miejsc pracy.

Zakładane efekty to:

Zwiększenie liczby miejsc pracy, w tym nowopowstałych i utrzymanych;

Zwiększenie innowacyjnych przedsięwzięć, w tym w sektorze MŚP;

Zwiększenie inwestycji, w tym z kapitałem zagranicznym;

27

Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-2020, Załącznik do Uchwały nr VI/41/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 14 lutego 2011

33

Poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw;

Zwiększenie stabilności finansowej małych i średnich firm.

Cel operacyjny 1.2. Zmniejszenie skali szarej strefy.

Zakładane efekty:

Zmniejszenie skali nielegalnego zatrudnienia, poprawa realizacji obowiązku pracodawcy

opłacania składek na Fundusz Pracy;

Umożliwienie podjęcia legalnego zatrudnienia przez cudzoziemców w województwie

lubuskim.

Cel operacyjny 1.3. Zwiększenie aktywności zawodowej ludności.

Zakładane efekty:

Zmniejszanie skali odpływu pracowników na inne rynki pracy, w tym zagraniczne;

Zwiększenie wskaźnika aktywności zawodowej, w tym w grupach wiekowych do 25 roku

oraz powyżej 45 roku życia;

Poprawienie salda migracji zewnętrznych.

Cel operacyjny 1.4. Rozwój mechanizmów stabilizujących rynek pracy.

Zakładane efekty:

Utrzymanie miejsc pracy osób zatrudnionych u przedsiębiorcy znajdującego się w

przejściowych trudnościach finansowych;

Ochrona przedsiębiorstw przed likwidacją;

Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa pracowników i przedsiębiorców;

Minimalizacja skutków szoków zewnętrznych dla pracodawców i pracowników.

Cel główny 2. Dostosowywanie kwalifikacji kadr do zmieniających się potrzeb rynku pracy.

Cel operacyjny 2.1. Upowszechnianie informacji o możliwościach kształcenia zawodowego.

Zakładane efekty:

Zwiększenie odpowiedzialności za własne wybory zawodowe osób objętych informacją

zawodową;

Świadomy wybór dalszej ścieżki edukacyjnej i zawodowej przez uczniów gimnazjów;

Zwiększenie odsetka uczniów szkół zawodowych;

Uzyskanie spójnego systemu poradnictwa, łączącego podmioty wspierające rynek pracy i

funkcjonujące na nim (WUP, PUP, OHP, pracodawcy) oraz podmioty systemu edukacji, dla

zagwarantowania sprawnego obiegu informacji i wzajemnego wsparcia.

Cel operacyjny 2.2. Poprawa dostosowywania kierunków kształcenia do potrzeb

pracodawców, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb wynikających z wdrażania innowacji

w gospodarce.

34

Zakładane efekty:

Stała współpraca przedstawicieli urzędów i instytucji odpowiedzialnych bezpośrednio za

oświatę (w tym organów prowadzących szkoły – starostwa oraz Kuratorium Oświaty) w

zakresie projektowania sieci szkół ponadgimnazjalnych oraz ich wewnętrznych struktur;

Współpraca ze związkami pracodawców;

Zmodernizowanie sieci szkół ponadgimnazjalnych po uwzględnieniu możliwości

edukacyjnych uczniów i potrzeb rynku pracy;

Rozszerzenie oferty kształcenia zawodowego, w tym ustawicznego w formach szkolnych;

Wykluczenie sytuacji, w której uczniowie o obniżonych możliwościach intelektualnych (w

tym upośledzeni umysłowo) lub osiągający małą liczbę punktów w procesie rekrutacji

trafiają do szkół kończących się egzaminem maturalnym;

Sprawne przeprowadzanie procesu rekrutacyjnego do szkół ponadgimnazjalnych;

Utrzymanie stałej współpracy z podmiotami biorącymi udział w programie (m.in.

Kuratorium Oświaty, organy prowadzące szkoły, przedstawiciele szkół

ponadgimnazjalnych, urzędy pracy, organizacje pracodawców, związków zawodowych, izb

rzemieślniczych).

Cel operacyjny 2.3. Podniesienie poziomu kształcenia w szkołach zawodowych.

Zakładane efekty:

Wszystkie placówki otrzymają możliwie pełny dostęp do nowoczesnych rozwiązań

technicznych, technologicznych i organizacyjnych w realizacji kształcenia zawodowego

uczniów;

Uzyskanie koncentracji i racjonalizacji wydawania środków finansowych na wyposażenie

technodydaktyczne kształcenia zawodowego;

Umożliwienie uczniom w procesie uczenia się dostępu do najnowocześniejszych

rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych przez korzystanie z bazy

pracodawców;

Podniesienie przygotowania absolwentów placówek kształcenia zawodowego do

funkcjonowania w rzeczywistych warunkach pracy;

Podniesienie poziomu przygotowania uczniów do egzaminów zewnętrznych z zakresu

kształcenia zawodowego;

Zwiększenie dostępności do nowoczesnych systemów edukacyjnych dla młodzieży z

terenów wiejskich i małomiasteczkowych;

Wzrost umiejętności zawodowych nauczycieli w obszarze technologii informacyjno-

komunikacyjnych i internetu;

Zmniejszenie dysproporcji w opanowaniu kompetencji kluczowych przez uczniów w

dziedzinie posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi, językami

obcymi, przedsiębiorczością i naukami ścisłymi.

35

Cel operacyjny 2.4. Umożliwienie nabywania doświadczenia zawodowego przez młode

osoby.

Zakładane efekty:

Wzrost wiedzy młodych osób podejmujących pierwszą pracę o ich uprawnieniach i

obowiązkach, a także obowiązkach pracodawcy;

Zmniejszenie odsetka osób młodych bez doświadczenia zawodowego;

Zwiększenie szans młodzieży na rynku pracy poprzez zaangażowanie pracodawców w

proces kształcenia zawodowego uczniów.

Cel operacyjny 2.5. Wsparcie rozwoju kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych.

Zakładane efekty:

Zwiększenie liczby osób w wieku 25-64 lata, które uczestniczyć będą w formalnym

kształceniu ustawicznym;

Zmniejszenie zagrożenia wykluczeniem cyfrowym w środowisku pracowników oświaty;

Zwiększenie wśród uczestników Indywidualnych Planów Działań świadomości

konieczności doskonalenia umiejętności zawodowych i społecznych przez całe życie.

Cel główny 3. Promocja włączenia zawodowego i społecznego.

Cel operacyjny 3.1. Wzmocnienie motywacji osób w szczególnej sytuacji do reintegracji

zawodowej i społecznej.

Zakładane efekty:

Zwiększenie osobistych i zawodowych aspiracji, poprawa własnego wizerunku, zdobycie

niezbędnej wiedzy i umiejętności do przejścia z edukacji na rynek pracy;

Nabycie umiejętności podejmowania trafnych decyzji edukacyjnych i zawodowych oraz

aktywnego i elastycznego planowania własnego rozwoju zawodowego adekwatnie do

osobistego potencjału;

Ukierunkowanie młodzieży na samodzielne planowanie kariery, kreowanie postaw

przedsiębiorczych, ułatwienie absolwentom startu zawodowego;

Kształtowanie umiejętności rozpoznawania swoich zasobów osobistych i wykorzystania

ich w konstruowaniu swojej drogi zawodowej.

Cel operacyjny 3.2. Rozwój aktywnej integracji.

Zakładane efekty:

Zmniejszenie liczby i odsetka osób długotrwale bezrobotnych;

Zwiększenie aktywności zawodowej osób do 25 roku życia, powyżej 45 roku życia i osób

niepełnosprawnych.

Cel operacyjny 3.3. Promocja prozatrudnieniowych postaw, sprzyjających włączeniu

zawodowemu i społecznemu.

36

Zakładane efekty:

Zwiększenie świadomości korzyści płynących z legalnego zatrudnienia;

Zwiększenie aktywizacji zawodowej wśród osób zagrożonych wykluczeniem zawodowym;

Zmniejszenie odsetka osób korzystających z pomocy społecznej;

Poprawa poinformowania pracodawców o korzyściach związanych z zatrudnieniem osób

niepełnosprawnych;

Zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Cel główny 4. Wzmacnianie efektywności podejmowanych działań.

Cel operacyjny 4.1. Rozwój partnerskiego podejścia do konstrukcji i podejmowania działań.

Zakładane efekty:

Wypracowanie wspólnych rozwiązań na rzecz poprawy sytuacji na regionalnym rynku

pracy;

Poprawa partnerskiego podejścia do konstrukcji różnego rodzaju inicjatyw;

Zwiększenie liczby partnerów.

Cel operacyjny 4.2. Doskonalenie kwalifikacji kadr jednostek zaangażowanych w realizację

Strategii.

Zakładane efekty:

Wzrost jakości i efektywności świadczenia usług i wykonywania innych zadań;

Zwiększenie kompetencji zawodowych i umiejętności pracowników jednostek

zaangażowanych w realizację Strategii.

Cel operacyjny 4.3. Poszerzanie wiedzy o lubuskim rynku pracy.

Zakładane efekty:

Zwiększenie i pogłębienie wiedzy na temat regionalnego rynku pracy oraz zmian

zachodzących na nim, pozwalającej na szybkie diagnozowanie pojawiających się

problemów oraz umożliwiającej konstrukcję adekwatnych i skutecznych przedsięwzięć.

System monitorowania Lubuskiej Strategii Zatrudnienia

Sejmik Województwa Lubuskiego co najmniej raz w roku dokonuje oceny sytuacji na rynku

pracy i realizacji zadań wynikających z polityki rynku pracy, a także rocznych sprawozdań z

realizacji planów działań przekładających Strategię na działania operacyjne. Podmiotami

sprawozdawczymi są jednostki zaangażowane w realizację Strategii – na podstawie

informacji od realizatorów zadań włączonych do rocznych planów działań składają one do

końca stycznia kolejnego roku do Wojewódzkiego Urzędu Pracy roczne sprawozdania z

realizacji zadań. Sprawozdanie roczne zawiera symbol zadania, jego charakterystykę (cel,

wykonawcy, podjęte i zrealizowane działania), koszt realizacji, uzyskane efekty ilościowe i

jakościowe oraz wnioski i rekomendacje wynikające z jego realizacji. Do końca marca WUP

37

przekazuje Zarządowi Województwa zbiorczą roczną informację z realizacji planów działań, a

Zarząd przedstawia tę informację Sejmikowi nie później niż do końca czerwca. Okresowe

sprawozdania z realizacji planów są opiniowane przez Wojewódzką Radę Zatrudnienia,

będącą organem opiniodawczym i doradczym marszałka województwa w sprawach polityki

rynku pracy. Sprawozdania z realizacji planów działań stanowią materiał wyjściowy do

przygotowania planu działań na kolejny rok.

W skład rady zatrudnienia wchodzą przedstawiciele organizacji pracodawców, związków

zawodowych, izb rzemieślniczych, kółek rolniczych, organizacji pozarządowych,

przedstawicieli nauki i wojewody. Jej funkcjonowanie reguluje ustawa o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, opierająca realizację polityki rynku pracy na dialogu i

współpracy z partnerami społecznymi, oraz rozporządzenie ministra gospodarki i pracy w

sprawie rad zatrudnienia. Do jej zakresu działania należą m.in. ocena racjonalności

gospodarki środkami Funduszu Pracy, ocenianie okresowych sprawozdań z działalności

wojewódzkich urzędów pracy oraz przedstawianie Naczelnej Radzie Zatrudnienia

okresowych sprawozdań i wniosków w sprawach zatrudnienia. Obecna rada kadencji 2012-

2016 została powołana 10 grudnia 2012 roku.

Dwa sprawozdania z realizacji planów działań będą miały charakter szczególny. Pierwsze, za

rok 2015, będzie analizą realizacji Strategii w połowie okresu i będzie stanowiło podstawę

oceny aktualności zapisów Strategii w stosunku do sytuacji społeczno-gospodarczej i

uwarunkowań formalno-prawnych. Drugie, za rok 2020, będzie analizą realizacji Strategii za

cały okres jej funkcjonowania. W obu oceny postępów zastosowane zostaną zdefiniowane w

Strategii wskaźniki realizacji (oddziaływania).

38

6. Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego

Podstawą opracowania Strategii rozwoju kultury województwa lubuskiego28 była diagnoza

stanu działalności kulturalnej województwa, zakończona analizą SWOT. Strategia nawiązuje

do zapisów obowiązującej wówczas Strategii rozwoju województwa lubuskiego (z 6 marca

2000 roku), w szczególności do jej ostatniego celu głównego, jakim jest efektywne

wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego i kulturowego, oraz do uszczegóławiających

go celów operacyjnych: wykorzystania walorów środowiska i dziedzictwa kulturowego dla

rozwoju turystyki oraz rozwoju usług kulturalnych, zdrowotnych i sportowych dla

mieszkańców regionu i gości zagranicznych. Przedsięwzięciami mającymi pozwolić na

realizację celów operacyjnych były: inwentaryzacja dziedzictwa kulturowego regionu i

opracowanie programu jego odnawiania i propagowania; powiązanie w sieć informacji i

promocji ośrodków rekreacyjnych, sportowych, kulturalnych i rehabilitacyjnych;

opracowanie mapy „Rekreacja, sport, rehabilitacja, kultura na Ziemi Lubuskiej”; dokończenie

budowy Międzynarodowego Centrum Muzycznego Wschód–Zachód jako regionalnego

centrum muzyczno-konferencyjnego; wspieranie środowisk artystycznych i imprez

kulturalnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym; oraz dwa dodatkowe zadania /

projekty: kształtowanie świadomości społecznej dotyczącej roli środowiska i dziedzictwa

kulturowego i waloryzacja i inwentaryzacja zasobów ekologicznych oraz historyczno-

kulturowych. Przesłanką opracowania Strategii była rola i znaczenie kultury w harmonijnym

rozwoju społeczno-gospodarczym regionu oraz akcesja Polski do Unii Europejskiej i

wyzwania związane z tworzeniem europejskiej „przestrzeni kulturowej” przy zachowaniu

tożsamości kulturowej krajów członkowskich. Strategia precyzuje cele strategiczne i

operacyjne w zakresie kultury, kierunki działania, zadania szczegółowe i ich hierarchizację.

Strategia wyznacza dziewięć celów głównych oraz służące ich realizacji cele operacyjne,

wyszczególniając efekty będące rezultatem realizacji każdego z celów operacyjnych.

Cel główny 1. Zachowanie ciągłości dziedzictwa kulturowego regionu.

Cel operacyjny 1.1. Ochrona dziedzictwa kulturowego regionu.

Efekty realizacji celu operacyjnego:

Unowocześnienie instytucji publicznych zajmujących się ochroną dziedzictwa

kulturowego;

Powstanie programu wojewódzkiego wykorzystującego regionalne zasoby zabytkowe,

kulturę regionalną oraz aktywność społeczną;

Wzmocnienie integracji województwa poprzez pobudzanie kreatywnych postaw

Lubuszan;

28

Strategia rozwoju kultury Województwa Lubuskiego przyjęta przez Sejmik Województwa Lubuskiego uchwałą nr XX/142/2004 z 28 czerwca 2004

39

Zwiększenie ruchu turystycznego, wzmocnienie bazy ekonomicznej przez oferty

kulturalno-turystyczne.

Cel główny 2. Efektywne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego regionu w podnoszeniu

jego atrakcyjności.

Cel operacyjny 2.1. Badanie i dokumentowanie dziedzictwa kulturowego i kultury

współczesnej regionu – ustalenie tematyki i zakresu prac badawczych i dokumentacyjnych

oraz wdrożenie do realizacji.


Powstanie naukowych katalogów zbiorów i opracowań dziedzictwa kulturowego;

Wydanie publikacji prezentujących dziedzictwo kulturowe regionu;

Bieżące monitorowanie zmian zachodzących w życiu kulturalnym regionu;

Uzyskanie materiałów źródłowych do analiz, ocen i planowania;

Zapewnienie ciągłości dokumentacyjnej kultury regionu.

Cel operacyjny 2.2. Zintegrowanie działań w dziedzinie kultury, oświaty i turystyki w zakresie

wykorzystania dziedzictwa kulturowego i kultury współczesnej regionu w kształtowaniu

osobowości i świadomości narodowej oraz w kształtowaniu atrakcyjności regionu.


Zwiększenie potencjału programów naukowych i dydaktycznych;

Podniesienie atrakcyjności regionu;

Poprawa stanu zabytków w regionie;

Ochrona, upowszechnianie dziedzictwa kulturowego w regionie;

Przeciwdziałanie marginalizacji życia kulturalnego;

Wzrost poczucia tożsamości kulturowej mieszkańców regionu;

Wzrost znaczenia kultury jako czynnika wpływającego na zwiększenie zatrudnienia,

poziomu życia mieszkańców regionu i rozwoju społeczno-gospodarczego;

Rozszerzenie ram rutynowych działań w zakresie upowszechniania dziedzictwa

kulturowego i uczestnictwa w kulturze mieszkańców regionu;

Podniesienie wiedzy i kompetencji z zakresu działań kulturalnych;

Wzrost uczestnictwa w kulturze.

Cel operacyjny 2.3. Optymalizacja dostępu wszystkich środowisk i grup społecznych do dóbr

kultury.


Zachowanie ciągłości dziedzictwa kulturowego regionu i zapewnienie swobodnego

dostępu do dóbr kultury wszystkim mieszkańcom regionu.

Cel główny 3. Wzmocnienie pozycji bibliotek publicznych jako ośrodków informacji oraz

kulturalnej i obywatelskiej aktywizacji społeczności lokalnych.

40

Cel operacyjny 3.1. Uzupełnienie zbiorów, zapewnienie zakupu książek na poziomie

normatywu i poprawa warunków korzystania ze zbiorów i usług bibliotek publicznych.


Zgromadzenie optymalnych zasobów księgozbiorów w bibliotekach publicznych;

Poprawa infrastruktury służącej działaniom kulturalnym oraz wspomagającej rozwój

regionu w zakresie nauki, edukacji i gospodarki;

Zabezpieczenie cennych dóbr kultury przed zniszczeniem i kradzieżą;

Podniesienie standardu usług bibliotecznych;

Wzrost liczby użytkowników zadowolonych z warunków do korzystania ze zbiorów i usług

bibliotek publicznych;

Wyrównanie szans mieszkańcom regionu, zwłaszcza osobom niepełnosprawnym i

mieszkańcom małych miejscowości, w zakresie dostępu do szeroko rozumianej kultury.

Cel operacyjny 3.2. Zwiększenie dostępności do zbiorów i zasobów informacyjnych bibliotek

publicznych


Zinwentaryzowanie i zdigitalizowanie najcenniejszych zbiorów;

Dysponowanie nowoczesnymi technologiami, umożliwiającymi globalną promocję

regionalnej spuścizny kulturowej;

Ułatwienie powszechnego dostępu do zbiorów i zasobów informacji, przekładające się na

wzrost liczby osób korzystających z bibliotek;

Promocja regionu w kraju i zagranicą.

Cel operacyjny 3.3. Włączenie bibliotek publicznych w proces budowania regionalnej

infrastruktury informacyjnej województwa lubuskiego.


Dysponowanie bazą danych o regionie lubuskim dla potrzeb nauki, edukacji, kultury,

gospodarki i turystyki;

Zwiększenie atrakcyjności turystycznej województwa lubuskiego poprzez stworzenie sieci

szybkiego dostępu do informacji o regionie;

Rozwój „społeczeństwa informacyjnego”;

Poprawa sieci i infrastruktury technicznej bibliotek;

Wzmocnienie roli bibliotek publicznych jako ważnych ośrodków informacji.

Cel operacyjny 3.4. Podniesienie kwalifikacji i umiejętności zawodowych bibliotekarzy


Rozbudzenie aspiracji zawodowych bibliotekarzy;

Wyższe kwalifikacje bibliotekarzy;

Mobilność zawodowa pracowników bibliotek;

41

Podniesienie prestiżu zawodu bibliotekarza;

Wzrost liczby osób zadowolonych z jakości obsługi w bibliotekach publicznych woj.

Lubuskiego.

Cel główny 4. Aktywne uczestnictwo społeczeństwa w życiu kulturalnym.

Cel operacyjny 4.1. Racjonalne gospodarowanie potencjałem merytorycznym i technicznym

samorządowych instytucji kultury i szkół artystycznych.


Racjonalne i ekonomiczne gospodarowanie potencjałem instytucji kultury i szkół

artystycznych;

Wzmocnienie współpracy rodziny, szkoły i instytucji kultury w procesie edukacji

kulturalnej dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki i terapii

patologii społecznych;

Rozwój spójnych kulturotwórczych działań w skali województwa;

Dostosowanie usług kulturalnych do zapotrzebowania środowisk, poprawa i

wyrównywanie szans w dostępności tych usług;

Integracja lubuskich środowisk kulturalnych.

Cel główny 5. Znoszenie barier kompetencyjnych i organizacyjnych w odbiorze i dostępie

Lubuszan do wartości kultury symbolicznej.

Cel operacyjny 5.1. Integracja społeczności lubuskiej w oparciu o tradycje i różnorodność

kulturową.


Budowanie więzi społecznych;

Wzmocnienie patriotyzmu regionalnego;

Poszanowanie wartości dziedzictwa kulturowego wspólnoty lubuskiej;

Czynne uczestnictwo w życiu kulturalnym wspólnoty lokalnej, utożsamianym z

wartościową lubuską odrębnością i jakością.

Cel główny 6. Zapewnienie społeczeństwu możliwości uczestnictwa w przedsięwzięciach

artystycznych.

Cel operacyjny 6.1. Utrzymanie wysokiego poziomu profesjonalnej działalności artystycznej.


Wzmocnienie integracji województwa lubuskiego poprzez kreatywne postawy Lubuszan;

Współdziałanie instytucji artystycznych ze środowiskami akademickimi i szkolnymi w

edukacji artystycznej dzieci i młodzieży;

Integracja lubuskich środowisk kulturotwórczych;

Wymiana kulturalna z instytucjami artystycznymi w Polsce i za granicą;

42

Rozwój działalności na terenie pogranicza polsko-niemieckiego;

Racjonalne wykorzystanie potencjału instytucji artystycznych.

Cel operacyjny 6.2. Wspieranie i promocja amatorskiego ruchu artystycznego.


Czynny udział w kulturze – przede wszystkim dzieci i młodzieży;

Edukacja artystyczna;

Przeciwdziałanie patologiom;

Zachowanie i upowszechnianie dziedzictwa kulturowego;

Promocja regionu.

Cel główny 7. Mecenat nad regionalną działalnością twórczą.

Cel operacyjny 7.1. Tworzenie optymalnych warunków rozwoju działalności twórczej.


Rozwój twórczości regionalnej;

Wzbogacanie zbiorów regionalnych;

Stała współpraca ze środowiskami twórczymi;

Pełna informacja środowiskowa o regionalnych dokonaniach twórczych;

Poprawa warunków życiowych twórców.

Cel operacyjny 7.2. Wspieranie publikacji i prezentacji twórczości regionalnej.


Wsparcie miejscowych twórców;

Wzbogacenie dziedzictwa kulturowego regionu;

Integracja społeczności lokalnych ze środowiskami twórczymi.

Cel operacyjny 7.3. Promowanie regionu przez sztukę.


Rozwój działalności twórczej;

Wzbogacenie zbiorów sztuki regionu;

Promocja regionu w kraju i za granicą.

Cel główny 8. Integracja społeczności województwa i zachowanie tożsamości narodowej.

Cel operacyjny 8.1. Aktywizacja społecznego ruchu kulturalnego.


Aktywizacja społeczności lokalnych;

Wzrost czynnego uczestnictwa w kulturze;

Integracja organizacji pozarządowych;

43

Efektywne wykorzystanie potencjału kulturalnego.

Cel główny 9. Budowanie społeczeństwa obywatelskiego.

Cel operacyjny 9.1. Kształtowanie postaw obywatelskich.


Aktywizacja społeczności lokalnych;

Wzrost czynnego uczestnictwa w kulturze;

Integracja organizacji pozarządowych;

Efektywne wykorzystanie potencjału kulturalnego.

Cel operacyjny 9.2. Edukacja kulturalna dzieci i młodzieży.


Wzbogacenie programu edukacyjnego;

Kształtowanie tożsamości regionalnej i postaw obywatelskich;

Rozbudzenie zainteresowania regionem;

Utrwalanie dziedzictwa kulturowego;

Wzrost uczestnictwa w kulturze.

Strategia nie zawiera odnośników do sposobów monitorowania jej realizacji, jednak w

ramach systemu jej monitorowania Zarząd Województwa Lubuskiego przedstawia Sejmikowi

roczne sprawozdania z realizacji Strategii, obejmujące aktywność o charakterze

kulturotwórczym, podejmowaną w ramach realizacji poszczególnych celów głównych i

operacyjnych Strategii. Przy sporządzaniu sprawozdania wykorzystywane są informacje

przekazywane w ramach cyklicznej i bieżącej sprawozdawczości wojewódzkich

samorządowych instytucji kultury, a także informacje uzyskane przez Departament

Infrastruktury Społecznej UMWL od lubuskich samorządów lokalnych szczebla powiatowego

i gminnego, obejmujące przedsięwzięcia o charakterze kulturotwórczym realizowane w

kontekście zapisów Strategii. Monitorowane obszary to np. zachowanie ciągłości dziedzictwa

kulturowego regionu, wykorzystanie dziedzictwa kulturowego w podnoszeniu atrakcyjności

regionu, biblioteki publiczne, uczestnictwo społeczeństwa w życiu kulturalnym, znoszenie

barier kompetencyjnych i organizacyjnych w odbiorze i dostępie Lubuszan do wartości

kultury symbolicznej, zapewnienie możliwości uczestnictwa w przedsięwzięciach

artystycznych, mecenat nad regionalną działalnością twórczą, integracja społeczności

województwa i zachowanie tożsamości narodowej czy budowanie społeczeństwa

obywatelskiego.

Za aktualizację Strategii odpowiada Departament Infrastruktury Społecznej UMWL.

Planowana na 2013 rok aktualizacja została przesunięta na 2014 rok, a dokument zostanie

opracowany przez podmiot zewnętrzny.

44

7. Strategia Rozwoju Turystyki

Zapisana w Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2006-201329 misja określa zapewnienie

rosnącego udziału turystyki w rozwoju społeczno-gospodarczym regionu przy wykorzystaniu

potencjału i walorów turystycznych i społecznych Ziemi Lubuskiej. Wyraża ona także dążenie

do integrowania turystycznego regionu przez zapewnienie platformy dialogu, współpracy,

spajania i rozwijania tego potencjału. Zwiększenie atrakcyjności regionu nastąpić powinno

dzięki stworzeniu odpowiednich warunków dla rozwoju konkurencyjnej oferty turystycznej

oraz opracowaniu i wdrożeniu nowych konkurencyjnych rozwiązań na potrzeby turystów,

zgodnych z aspiracjami mieszkańców regionu. Strategia określa główne priorytety polityki

regionu w zakresie turystyki, wskazując działania oraz programy zadaniowe zapisane do

realizacji.

Realizacja Strategii miała przyczynić się do efektywniejszego wykorzystania funduszy

strukturalnych, dynamicznego rozwoju turystyki, aktywizacji i rozwoju uśpionych

turystycznych miasteczek lubuskich, integracji obszarów turystycznych regionu, integracji

działań, rozwoju oferty prywatnej, poprawy konkurencyjności firm istniejących, wzmocnienia

wizerunku regionu w Polsce i Europie, przyspieszenia rewitalizacji i rewaloryzacji wielu

obszarów, miejsc i zabytków, aktywizacji rozwoju infrastruktury proekologicznej, ułatwienia

w tworzeniu nowych „zielonych” miejsc pracy w regionie, wzrostu skali inwestycji w

turystyce oraz powstania zintegrowanych sieciowych produktów turystycznych.

Strategia przewiduje monitoring efektów jej realizacji przez sondaże wewnętrzne, stronę

www, badania marketingowe, opinie zwrotne (tzw. feedbacks na stronie www, portalach),

monitoring mediów przez specjalistyczne firmy monitoringu prasy, oraz telemarketing do

biur, agencji i inwestorów turystycznych. Ponadto, Strategia zestawia główne wskaźniki

realizacji, w tym tzw. kamienie milowe, oraz wybrane wskaźniki szczegółowe (m.in.

oddziaływania, rezultatu).

Priorytet 1. Rozwój produktów turystycznych Ziemi Lubuskiej.

Stan prognozowany do 2015 roku:

Widoczna poprawa estetyki oraz jakości usług w miejscach funkcjonowania produktów

turystycznych (miasta, wsie, otuliny parków);

Wyraźny wzrost zatrudnienia w usługach turystycznych;

Wzrost znaczenia produktów markowych regionu;

Wzbogacona oferta produktów sieciowych, w tym wydarzeń kulturalnych, pamiątek,

nowych atrakcji i usług;

Zintegrowany marketing i zarządzania wiodącymi produktami regionu.

Priorytet 2. Przestrzeń i infrastruktura turystyczna.

29

Przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego 6 lutego 2006 roku.

45


Regularna żegluga turystyczna po Odrze i Warcie;

Powstają nowe, prywatne ośrodki turystyczne, całosezonowe centra;

Budowa sprawnego systemu przewozów kombinowanych (jedna opłata, wspólny rozkład,

synchronizacja połączeń);

System Przewozów Indywidualnych (Turystyczne TAXI);

Zintegrowana regionalna sieć wypożyczalni rowerowych oraz samochodowych;

Powstają sieci nowoczesnych hoteli, w tym z zapleczem SPA, konferencyjno-biznesowym;

Powstaje sieć rezerwacji i monitoringu;

Nowe, atrakcyjne obszary inwestycji turystycznych.

Priorytet 3. Wsparcie marketingowe.


Silny wizerunek turystyczny Ziemi Lubuskiej w Polsce i zagranicą;

Wypromowane produkty turystyczne;

Wysoka efektywność oraz innowacyjność działań marketingowych;

Wdrożony system Zintegrowanej Komunikacji Marketingowej Regionu;

Opracowane i wdrożone wiodące imprezy wizerunkowe (2-3);

Większość działań promocyjnych w turystyce jest prowadzona pod wspólną „banderą”

regionu (System Identyfikacji, logo, marki produktów).

Priorytet 4. Rozwój zasobów ludzkich na potrzeby turystyki Ziemi Lubuskiej.


Zwiększenie zatrudnienia w działalności okołoturystycznej;

Szeroki dostęp do wiedzy, w tym najnowszych osiągnięć z zakresu marketingu,

zarządzania atrakcjami, badań marketingowych;

Kształcenie kadr na potrzeby nowych produktów;

Powszechne wyjazdy poznawcze młodzieży szkolnej i akademickiej – poznawanie i

odkrywanie przez młodzież Ziemi Lubuskiej, w tym krain i miejscowości turystycznych,

atrakcji i produktów;

Kształcenie specjalistycznych kadr na potrzeby produktów;

Nowoczesne programy edukacyjne w szkołach;

Programy szkoleń dla sfery aktywności okołoturystycznej;

Wysoka aktywność zawodowa wśród absolwentów wyższych uczelni;

Powszechne praktyki w uznanych ośrodkach edukacyjnych i turystycznych w Polsce oraz

zagranicą;

Funkcjonuje Centrum Treningowo-Szkoleniowe, które jest dźwignią w nabywaniu

praktycznych umiejętności.

46

Priorytet 5. Wsparcie instytucjonalne.


Szeroko rozpowszechnione i skutecznie realizowane PPP w działaniach (projektach)

turystycznych;

Wysoka efektywność działań instytucji i organizacji publicznych oraz PPP;

Kompetentne kadry;

Wdrożone zarówno unijne normy jakości, jak i wewnętrzny system jakości w turystyce;

Wysoki udział rozwiązań innowacyjnych.

Raporty z realizacji Lubuskiej Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013 przedkładane

były Sejmikowi Województwa Lubuskiego. W październiku 2009 przyjęta została przez Sejmik

informacja na temat realizacji Strategii przez powiaty i gminy za pierwsze lata jej

obowiązywania, w 2012 roku przedstawiony został raport za lata 2010-2011 z odniesieniami

do lat 2008-2009, a w kwietniu 2013 raport za 2012 rok. W raportach oceniana jest spójność

działań jednostek samorządowych województwa z priorytetami określonymi w Strategii.

Raporty prezentują ilość przedsięwzięć zrealizowanych w ramach priorytetów w powiatach.

Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku zastąpi Lubuską Strategię Rozwoju

Turystyki na lata 2006-2013, która przestanie obowiązywać w styczniu 2014 roku. Program

nie będzie się różnić od zastępowanej Strategii na poziomie celu strategicznego, który

pozostanie taki sam (stworzenie możliwości i warunków dla dynamicznego rozwoju

turystycznego województwa). Oba dokumenty mają także niemal identyczne cele pośrednie

odnoszące się do obszarów priorytetowych: rozwój produktów turystycznych, wsparcie

zasobów ludzkich i organizacji współtworzących turystykę w regionie, rozwój informacji i

promocji (marketing), wzmocnienie infrastruktury turystycznej. Różnicą będzie zmiana

rekomendowanych do realizacji działań służących wdrożeniu strategii. Jego zadaniem będzie

aktywizowanie i inspirowanie do udziału w realizacji zamierzeń rozwojowych dotyczących

gospodarki turystycznej; ma się on przyczynić do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu,

poprawy warunków i jakości życia społeczności lokalnych oraz wyznaczyć kierunki działań na

najbliższe lata. 14 listopada 2013 rozpoczęły się otwarte konsultacje społeczne projektu

Programu. Koordynatorem prac jest Departament Infrastruktury Społecznej Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego.

Część programowa zawiera wizję i misję rozwoju turystyki w regionie, strukturę celów i

działań służących rozwojowi funkcji turystycznej, założenia dotyczące realizacji, sposobu

monitorowania i oceny stopnia wdrożenia oraz plan finansowy. Do głównych celów należeć

będzie zbudowanie konkurencyjnego wizerunku turystycznego regionu, stworzenie

kompleksowego systemu informacji i promocji turystycznej, rozwój produktów

turystycznych, infrastruktury turystycznej, turystyki transgranicznej, wiodących form

turystyki oraz rekreacji ruchowej i zdrowotnej, a także wzmocnienie platformy kooperacji

47

wokół turystyki w regionie. Wybrane zostały produkty wizerunkowe: Wino i kuchnia,

Militaria i fortyfikacje oraz Przygoda na wodach.

W zakresie monitorowania realizacji Programu dla każdego działania określono wskaźniki

produktu, rezultatu i oddziaływania, pozwalające oceniać stopień osiągania celu głównego i

celów szczegółowych.

Za przygotowanie Programu odpowiada Departament Infrastruktury Społecznej UMWL. Do

18 grudnia 2013 trwają konsultacje społeczne projektu Programu, pod koniec grudnia 2013

trafi on pod obrady Zarządu Województwa, a w styczniu 2014 pod obrady Sejmiku.

48

8. Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do 2015 roku

Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do 2015 roku30 jest zgodna z

priorytetami Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego (z 2000 roku) i obowiązującymi

podczas jej uchwalania narodowymi programami dotyczącymi rozwoju transportu i

gospodarki. Za podstawowy uznany został w Strategii rok 2006; system aktualizacji zakłada

wprowadzanie zmian w Strategii, proponowanych przez Zarząd Województwa,

opiniowanych przez Komisję Transportu i zatwierdzanych przez Sejmik Województwa.

Zgodnie z zapisaną w Strategii misją, transport pełni rolę usługową wobec społeczeństwa i

gospodarki narodowej. Przyjęta wizja precyzuje, że Strategia wspiera dostosowanie

techniczne, organizacyjne oraz prawne systemu transportowego województwa lubuskiego

do wymogów Unii Europejskiej, wynikające z planowanego przystąpienia Polski do struktur

unijnych. Generalnym celem polityki transportowej jest osiągnięcie zrównoważonego

systemu transportowego przez stworzenie warunków dla sprawnego i bezpiecznego

przemieszczania osób i towarów. Realizacji tej wizji służą cele strategiczne:

1. Zwiększenie dostępności komunikacyjnej oraz dostępności usług transportowych dla

społeczeństwa i gospodarki regionu oraz integracja sieci drogowej województwa z

krajową i międzynarodową siecią transportową;

2. Doskonalenie regionalnego transportu publicznego;

3. Usprawnienie zarządzania systemem transportu w województwie.

W oparciu o Strategię do roku 2015 powinien powstać Regionalny System Transportowy

Województwa Lubuskiego zapewniający, łącznie z innymi branżowymi programami,

zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy województwa. W Regionalnym Systemie

Transportowym szczególną rolę będą pełnić będą, m.in. Komisja Transportu, Lubuski Zarząd

Komunikacji, Bank Danych Transportowych, Regionalne Centra Logistyczne oraz Lubuskie

Linie Kolejowe. Utworzenie Banku Danych Transportowych powinno służyć bieżącej kontroli

realizacji i ewentualnych korekt polityki transportowej.

Zgodnie z zapisami Strategii, powinna być ona co roku poddawana przeglądowi oraz

aktualizacji: przegląd i aktualizacja części „strategicznej” odbywa się w cyklu kadencji władz

samorządowych, z przesunięciem okresu objętego planowaniem o kolejne cztery lata

(planowanie kroczące), zaś części „programowej” co roku. Narzędziami realizacji Strategii są

roczne plany jej realizacji. Realizacja Strategii Transportu odbywa się przez programy

wykonawcze, z których każdy zawiera priorytetowe działania (zadania) do realizacji:

Program Wykonawczy na lata 2004-2006;

Program Wykonawczy na lata 2007-2010;

Program Wykonawczy na lata 2011-2015.

30

Uchwalona przez Sejmik Województwa Lubuskiego 22 marca 2004 uchwałą nr XVI/119/2004.

49

Strategia zawiera scenariusze rozwoju transportu województwa lubuskiego do 2015 roku,

opracowane na podstawie badań oraz wyników prac grup roboczych, przedstawiające

możliwość zaistnienia różnych sytuacji, mogących determinować rozwój transportu w

regionie. Scenariusze umożliwiają weryfikację kierunków realizacji strategii. Obraz

możliwości rozwoju, zawarty w scenariuszach, uzupełnia analiza SWOT transportu

województwa lubuskiego.

Zgodnie z zapisami Strategii, podmiotami zarządzającymi realizacją strategii są Zarząd

Województwa, Departament Gospodarki Urzędu Marszałkowskiego, Komisja Transportu

oraz jednostka koordynująca, odpowiedzialna za monitoring wdrażania zadań w ramach

strategii, nadzór nad prawidłowością realizowanych zadań oraz przedstawianie informacji o

realizowanych zadaniach Zarządowi Województwa oraz Sejmikowi Województwa. Realizacja

zadań jest monitorowana przez Komisję Transportu, pełniącą społeczny nadzór nad realizacją

Strategii i mającą rolę doradczą dla Zarządu Województwa w zakresie dostosowania

zawartości strategii do zmieniającej się sytuacji gospodarczej. Może ona w razie potrzeby

powołać dodatkowe grupy eksperckie. Podczas zebrań Komisji, odbywających się co najmniej

raz na pół roku, przedstawiane są wyniki społecznego i wskaźnikowego monitoringu realizacji

Strategii oraz dokonywana jest jej aktualizacja. Zarząd Województwa i Sejmik Województwa

pełnią bieżący nadzór nad realizacją Strategii, czuwając by przy tworzeniu budżetu

uwzględniany był roczny plan jej realizacji, zaś jednostka koordynująca jest organem o

charakterze operacyjnym, który m.in. zapewnia aktualizacje strategii oraz rocznych planów

jej realizacji oraz prowadzi monitoring jej realizacji z wykorzystaniem systemu wskaźników.

W ramach monitoringu społecznego realizacji Strategii przeprowadzane są badania opinii

społecznej (ankiety, sondaże) oraz udostępniane są kanałami komunikacji społecznej

(ogłoszenia, artykuły w prasie, spotkania) informacje o postępach i efektach w realizacji

Strategii oraz dokonywanych w niej zmianach. Dla oceny stopnia realizacji celów Strategii

wykorzystywane są systemy wskaźnikowego jej monitorowania, pozwalające na wymierną

ocenę stopnia realizacji jej celów szczegółowych. Dla każdego z celów operacyjnych Strategii

określono wskaźniki produktu i rezultatu, pozwalające na monitorowanie stopnia realizacji

Strategii. Ponadto określono wskaźniki benchmarkingu, pozwalające ocenić wpływ realizacji

Strategii na poziom rozwoju gospodarki województwa w stosunku do innych regionów

europejskich i w świecie.

Uchwałą nr 186/2198/13 Zarządu Województwa Lubuskiego z 14 maja 2013 przystąpiono do

sporządzenia Planu Zrównoważonego Rozwoju Transportu Zbiorowego na Terenie

Województwa Lubuskiego. Projekt dokumentu opracowuje Departament Infrastruktury i

Komunikacji UMWL. Plan transportowy dotyczy organizacji publicznego transportu

zbiorowego.

50

9. Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

Podstawowe cele Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego31 to zapewnienie

bezpieczeństwa energetycznego przez wzrost mocy wytwórczej oraz zwiększenie

dostępności infrastruktury energetycznej, wzrost udziału czystej energii, efektywne

gospodarowanie energią, oraz rozwój niematerialnych zasobów energetyki województwa.

Dla osiągnięcia tych celów sprecyzowane zostały cele operacyjne oraz kierunki interwencji i

projekty do realizacji. W wyniku analizy porównawczej ustaleń strategii i dokumentów

strategicznych wyższego szczebla stwierdzono, że Strategia jest spójna z regionalnymi i

ponadregionalnymi (krajowymi i unijnymi) dokumentami w zakresie strategicznego

zarządzania rozwojem, a jej główne cele wpisują się w ustalenia strategii krajowych i

Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska, a ich realizacja przyczyni się do rozwiązania

części zidentyfikowanych problemów środowiskowych województwa.

Bazę instytucjonalną struktury systemu monitorowania Strategii stanowią organy samorządu

województwa, tj. Sejmik Województwa Lubuskiego i Zarząd Województwa Lubuskiego. Dla

realizacji Strategii ważne jest śledzenie zmian prawnych z zakresu energetyki – raporty

dotyczące tych zagadnień powinny być dokładnie analizowane przez właściwe organy

samorządu lub opiniodawczo-doradcze ciało, skupiające partnerów w procesie kreowania

wojewódzkiej polityki rozwoju w dziedzinie energetyki, czyli Regionalną Radę do spraw

Energetyki przy Marszałku Województwa Lubuskiego32. Rada pełni także ważną rolę w

dyskusji na temat celów, kierunków i efektów polityki regionalnej oraz zapewnieniu wymiany

informacji i doświadczeń między uczestnikami tej polityki. Ponadto, zadania w zakresie

konstrukcji mechanizmu współpracy i przepływu informacji między podmiotami publicznymi

biorącymi udział w realizacji polityki rozwoju regionalnego w systemie realizowania i

monitorowania rozwoju regionalnego spełnia Regionalne Obserwatorium Terytorialne.

Dla samorządu województwa głównymi obszarami monitorowania realizacji Strategii jest

stopień dojścia do wyznaczonych przez nią celów. Zgodnie z przyjętym w Strategii systemem

monitorowania, jego podstawą jest wyciąganie wniosków ze zrealizowanych działań oraz

modyfikowanie planów dla osiągnięcia celów Strategii. Kluczowym elementem sytemu jest

wypracowanie technik pozyskiwania informacji oraz opracowanie wskaźników miarodajnie

odzwierciedlających efektywność działań. Wykorzystując te wskaźniki można określić poziom

wyjściowy oraz stopień realizacji celów. Wskaźniki muszą być interpretowane łącznie,

ponieważ pojedynczy wskaźnik może dawać mylne wrażenie o stopniu realizacji Strategii.

Analiza wartości wskaźników pozwala ocenić czy działania są zgodne z celami. Narzędziem

oceny realizacji Strategii może być również porównanie osiąganych wyników z innymi

województwami (benchmarking), co pozwala także na zidentyfikowania najlepszych wzorów.

31

Przyjęta uchwałą nr XLI/485/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 28 października 2013. 32

Powołana uchwałą nr 104/618/2008 Zarządu Województwa Lubuskiego z 18 kwietnia 2008.

51

Ważnym czynnikiem monitorowania jest zakres i termin realizacji działań inwestycyjnych, dla

których na etapie planowania w Strategii nie da się dokładnie przewidzieć terminu i

okoliczności realizacji (plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych opracowywane są

jedynie na okres trzy- lub pięcioletni). Dlatego większe przedsięwzięcia powinny być

monitorowane w zakresie ich umieszczania w kolejnych edycjach planów rozwoju

przedsiębiorstw energetycznych, a prowadzenie spójnej i aktualizowanej bazy danych może

ułatwić monitoring realizacji ustaleń Strategii.

Wszystkie wskaźniki powinny być zestawiane rocznie i dodatkowo w cyklu trzyletnim

przedstawione w formie raportu z realizacji strategii energetyki województwa,

sporządzanego przez wytypowane służby i jednostki związane branżowo z obszarami

energetyki i z ewentualnym wsparciem analiz ekspertów zewnętrznych. Raport powinien być

zaopiniowany i przedyskutowany między innymi na forum Regionalnej Rady do spraw

Energetyki przy Marszałku Województwa Lubuskiego. Źródłami informacji do sporządzenia

raportów powinny być przedsiębiorstwa energetyczne, gminy oraz urząd marszałkowski.

Przy formułowaniu wskaźników przyjęto założenie ograniczenia ich liczby, uwzględniano ich

reprezentatywność dla każdego celu, a przy ustalaniu wielkości liczbowych oparto się na

kalkulacjach spodziewanych efektów działań. Jednak, jak zauważają autorzy Strategii,

porównanie danych liczbowych uzyskanych w procesie monitorowania Strategii nie może

stanowić jedynego kryterium oceny jej realizacji i konieczne jest uwzględnienie związków

przyczynowo-skutkowych, zachodzących na gruncie dynamicznych zmian gospodarczych,

prawnych i politycznych uwarunkowań zewnętrznych, a rzetelna ocena realizacji strategii jest

związana z wyciągnięciem wniosków nie tylko z tego, co zostało zrealizowane, lecz również z

przedsięwzięć, które nie zostały zrealizowane, co pozwala na określenie przyczyn i zaleceń

korygujących lub obszarów koniecznych zmian strategii.

Po zakończeniu okresu, na jaki sporządzona jest Strategia, lub w sytuacji w przypadku

wystąpienia zewnętrznych uwarunkowań wskazujących na konieczność opracowania

nowego dokumentu, powinien być dokonywany przegląd raportów i okresowych aktualizacji

oraz wypracowana koncepcja zmian, uwzględniająca sytuację w kraju i województwie oraz

nowe potrzeby.

Za sporządzenie Strategii odpowiedzialny jest Departament Infrastruktury i Komunikacji

UMWL.

52

10. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego

Samorząd województwa zobligowany jest do aktualizacji strategii rozwoju w celu

dostosowania jej do dokumentów o charakterze nadrzędnym. Powinny być też spójne zapisy

Strategii i Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa33 (PZPWL). Przyjęta w

2012 roku Zmiana Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego34

dostosowana jest do obowiązującej wówczas Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania

Kraju (KPZK) z 2001 roku i Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego z 2005 roku. W celu

zapewnienia pełnej spójności obu dokumentów – Strategii i Planu, będzie on musiał być

znowelizowany w zgodzie z nowymi SRWL i KPZK.

Wśród celów operacyjnych, zabezpieczających cele strategiczne Zmiany PZPWL znajduje się

m.in. prowadzenie monitoringu zmian w zakresie zagospodarowania przestrzennego oraz

prowadzenie monitoringu, co do zgodności opracowań z zakresu planowania przestrzennego

i programów rozwoju na różnych szczeblach administracji samorządowej. Monitoring

stanowi ważny element realizacji założeń Zmiany PZPWL w kolejnych obszarach objętych

dokumentem, takich jak ochrona dziedzictwa kulturowego, gospodarka wodna i ochrona

wód, gospodarka odpadami, ochrona środowiska czy zagospodarowanie przestrzenne.

Za przygotowanie planu odpowiada Departament Geodezji, Gospodarki Nieruchomościami i

Planowania Przestrzennego. Nie są przygotowywane roczne sprawozdania z realizacji Planu,

ale zgodnie z uchwałą nr 165/1970/13 z 29 stycznia 2013 sporządzono okresową ocenę

Planu, której przygotowanie wynika z zapisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym, zgodnie z którą zarząd województwa co najmniej raz w czasie kadencji

sejmiku dokonuje przeglądu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, opracowuje raport

o jego stanie oraz sporządza ocenę realizacji inwestycji, a wyniki tego przeglądu oraz raport

są przedstawiane sejmikowi.

Ocena miała miejsce pod koniec listopada 2013. Zawiera ona m.in. odniesienia do

funkcjonujących w województwie lubuskim dokumentów strategicznych i programowych,

wskazując na istnienie lub brak relacji między PZPWL a danym dokumentem. Analiza

przeprowadzana jest w kontekście odniesień przestrzennych zapisanych w strategiach i

programach, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów problemowych wymagających

interwencji. Ocena zawiera także analizę kompatybilności z przepisami prawa. Ważnym jej

elementem jest analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie ustaleń

zawartych w PZPWL. W ramach raportu stanie zagospodarowania przestrzennego

województwa lubuskiego ocena oparła się o dane statystyczne z lat 2011-2012, odnosząc się

przede wszystkim do okresu po uchwaleniu Zmiany PZPWL. Ponadto, ocena podsumowuje

33

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego, Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra, październik 2002; przyjęty uchwałą nr XXXVII/272/2002 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 2 października 2002

34 Uchwała nr XXII/191/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 21 marca 2012 w sprawie uchwalenia zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubuskiego

53

inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Ostatnimi elementami oceny są

wnioski dotyczące: doprowadzenia do zgodności ustaleń planu województwa z KPZK oraz

SRWL 2020, delimitacji obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich, oparcia rozwoju

przestrzennego województwa na zasobach energetycznych oraz związanej z tym działalności

gospodarczej, pogłębienia analiz na etapie sporządzania planu województwa, ponownej

analizy założeń projektowych, stworzenia funkcjonalno-przestrzennej geobazy województwa

oraz zmian organizacyjnych przy sporządzaniu kolejnej Zmiany PZWL. Ponadto, ocena

zawiera wnioski do zmian legislacyjnych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym.

Monitorowanie i wskaźniki w zakresie planowania przestrzennego nie są przedmiotem

niniejszej analizy.

54

11. Założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej

Podstawą dla opracowania Strategii Rozwoju Polski Zachodniej35 jest porozumienie w

sprawie podjęcia wspólnych prac nad strategią i programem operacyjnym Polski Zachodniej z

26 sierpnia 2010, zawarte w Szczecinie między pięcioma województwami Polski Zachodniej:

Dolnośląskim, Lubuskim, Opolskim, Wielkopolskim i Zachodniopomorskim. Horyzont

czasowy dokumentu to 2020 rok, a zakres priorytetowych obszarów wsparcia obejmuje

komunikację, społeczeństwo informacyjne, naukę oraz jej współpracę z gospodarką,

bezpieczeństwo energetyczne, zasoby wodne i ochronę przeciwpowodziową, planowanie

przestrzenne i rozwój miast, turystykę oraz (ewentualnie) inne obszary wsparcia uzgodnione

przez marszałków. Harmonogram prac zakładał przygotowanie diagnozy Polski Zachodniej do

końca września 2011 roku, strategii Polski Zachodniej do II kwartału 2012 roku oraz

Programu Operacyjnego Polski Zachodniej od 2012 do 2013 roku. Założono, że po akceptacji

Założeń Strategii Rozwoju Polski Zachodniej przez Grupę Sterującą prace przy Strategii

kontynuowanie będą przy wiodącej roli Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i

wspomagającej roli samorządów województw.

Wizja Polski Zachodniej została sformułowana w Założeniach jako: „Polska Zachodnia –

region dorzecza Odry… otwarty, atrakcyjny, mobilizujący, kreatywny, współpracujący”.

Celem Strategii Rozwoju Polski Zachodniej jest wykorzystanie potencjału współpracy

międzywojewódzkiej dla tworzenia warunków wzrostu konkurencyjności regionów Polski

Zachodniej oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów makroregionu w taki

sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu, spójności ekonomicznej,

społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.

W Założeniach zapisano konieczność systematycznego monitorowania procesów

zachodzących w Polsce Zachodniej przy wykorzystaniu systemu obserwatoriów regionalnych,

obejmującego wszystkie województwa. Szczegółowy opis systemu monitorowania zostanie

opisany w Strategii Rozwoju Polski Zachodniej. Jako podstawowe wskaźniki zaproponowano:

1. Zestaw celów określonych na poziomie regionów typu NUTS 2, jaki obowiązuje Polskę w

zakresie wdrażania Strategii Europa 2020.

2. Zmiany w poziomie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Polski Zachodniej

oceniane na tle całej Unii Europejskiej na poziomie całych województw za pomocą:

wielkości produktu krajowego brutto na mieszkańca według parytetu siły nabywczej

(spójność gospodarcza), stopy bezrobocia (spójność społeczna) oraz wskaźnika

dostępności komunikacyjnej w ramach Polski Zachodniej i z sąsiadującymi regionami

(spójność terytorialna).

Nie rzadziej niż co trzy lata powinien powstawać raport z wdrażania Strategii, określający

zmiany w uwarunkowaniach, prezentujący realizację projektów oraz pokazujący zestaw

najlepszych praktyk wdrażania Strategii, akceptowany przez marszałków województw we

35

Dotychczas przygotowane zostały Założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej.

55

współpracy z ministrem ds. rozwoju regionalnego. Jednocześnie aktualizowana powinna być

lista projektów. Aktualizacja Strategii powinna odbywać się w rytmie wieloletniego

programowania polityk i budżetu Unii Europejskiej, czyli najbliższa powinna nastąpić przed

wejściem w kolejny wieloletni okres, rozpoczynający się w roku 2021.

56

12. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020

Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 202036 (dalej: RPO) będzie stanowił narzędzie

realizacji polityki spójności na obszarze województwa lubuskiego w perspektywie finansowej

UE na lata 2014-2020. Projekt RPO może ewoluować w wyniku zmian w pakiecie

legislacyjnym KE dla Polityki Spójności na lata 2014-2020, konsultacji społecznych, ewaluacji

ex-ante, rezultatów strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, a także publikacji

innych dokumentów o charakterze programowym oraz prawnym. RPO będzie realizować

określone w SRWL cele województwa zgodnie z kluczowymi kierunkami rozwoju regionu

przez wdrażanie projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem głównym RPO będzie

długofalowy, inteligentny i zrównoważony rozwój oraz wzrost jakości życia mieszkańców

województwa przez wykorzystanie i wzmocnienie potencjałów regionu i skoncentrowane

niwelowanie barier rozwojowych.

Instytucja Zarządzająca (IZ) RPO zapewnia system monitorowania i sprawozdawczości w

ramach programu, którego celem jest śledzenie postępu realizacji projektów w oparciu o

wskaźniki kluczowe i wskaźniki dodatkowe. IZ jest odpowiedzialna za prawidłowość,

terminowość i systematyczność przebiegu procesu monitorowania i sprawozdawczości,

prowadzonego przy pomocy danych z lokalnego systemu informatycznego i wniosków o

płatność; dba o prawidłowy przebieg procesu, wykrywanie i eliminację nieprawidłowości

oraz o usprawnianie działania systemu. Proces monitorowania i sprawozdawczości jest

obowiązkowy i dotyczy wszystkich poziomów realizacji programu, począwszy od

Beneficjentów, kończąc na IZ. System monitorowania i sprawozdawczość będzie oparty

głównie o wskaźniki ze wspólnej listy wskaźników kluczowych.

IZ zapewni system monitorowania i sprawozdawczości w ramach programu zgodnie z

zasadami wyznaczonymi m.in. przez rozporządzenie ogólne. Jednym z elementów systemu

jest powołanie i funkcjonowanie Komitetu Monitorującego (KM) RPO, którego zadaniem jest

zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów, zatwierdzanie rocznych i końcowych

sprawozdań z realizacji programu, zatwierdzanie planów ewaluacyjnych dla programu oraz

przyjmowanie, analizowanie wyników oraz rekomendacji badań ewaluacyjnych. Zadaniem

KM jest również zatwierdzanie i rekomendowanie zmian w RPO, zatwierdzanie strategii

komunikacji dla RPO, monitorowanie realizacji projektów strategicznych. W ramach prac KM

utworzony zostanie Podkomitet Monitorujący dla Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych

(ZIT), co zapewni koordynację stanu realizacji tych projektów przez miasta wojewódzkie i ich

obszary funkcjonalne.

36

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, Listopad 2013

57

13. Elementy systemu monitorowania polityk publicznych

Do elementów działającego w województwie lubuskim systemu monitorowania polityk

publicznych zaliczyć należy także ukierunkowane na monitorowanie strategii i programów

wojewódzkich działania Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego, Obserwatorium

Integracji Społecznej oraz Obserwatorium Rynku Pracy. Ważnym filarem umożliwiającym

uzyskiwanie danych niezbędnych do prawidłowego monitorowania polityk publicznych są

także porozumienia zawarte między urzędem marszałkowskim a zewnętrznymi

organizacjami (Urzędem Statystycznym w Zielonej Górze, Izbą Celną w Rzepinie) w celu

wymiany informacji, realizacji wspólnych projektów badawczych i opracowań analityczno-

statystycznych oraz wypracowania mechanizmów gromadzenia, opracowywania i

przetwarzania danych. Należy także dodać, że dane pozwalające na monitorowanie

inwestycji zagranicznych uzyskiwane są także dzięki współpracy z Kostrzyńsko-Słubicką

Specjalną Strefą Ekonomiczną, w ponadto planowane jest zawarcie porozumień o

współpracy w zakresie wymiany informacji z Lubuskim Oddziałem Wojewódzkim

Narodowego Funduszu Zdrowia w Zielonej Górze, Regionalną Izbą Obrachunkową w Zielonej

Górze oraz Izbą Skarbową w Zielonej Górze.

W ramach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego powołana została grupa

robocza37 ds. współpracy Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego,

koordynująca działania 9 departamentów UMWL. Zinwentaryzowane zostały także dane

znajdujące się w zasobach własnych UMWL, co stanowić może podstawę dla szczegółowego

monitoringu realizacji polityk publicznych.

Wreszcie jednym z najistotniejszych elementów systemu monitorowania polityk publicznych

będzie z pewnością Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne.

Regionalne Forum Terytorialne – Rada ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego

Z zapisów KSRR wynika konieczność powołania Krajowego Forum Terytorialnego38 (KFT) jako

instrumentu kształtującego strategiczne myślenie o rozwoju na poziomach krajowym,

regionalnym i subregionalnym, inicjującego debaty na temat kierunków i form rozwoju

regionalnego i tworzącego warunki wymiany wiedzy, doświadczeń i informacji między

podmiotami publicznymi i niepublicznymi. Jako ciało doradcze Ministra Rozwoju

Regionalnego KFT odpowiada za właściwe ukierunkowanie jego działań wobec innych

resortów, samorządów terytorialnych i innych podmiotów. W KFT zasiada ponad

sześćdziesięciu członków: 21 przedstawicieli strony rządowej, 24 przedstawicieli strony

samorządowej, 17 przedstawicieli partnerów społeczno-gospodarczych (8 reprezentantów

organizacji pracodawców i pracowników, 1 przedstawiciel związku banków polskich, 5

37

Zarządzenie 47/2013 Marszałka Województwa z 22 maja 2013 w sprawie utworzenia Grupy Roboczej ds. współpracy Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Lubuskiego.

38 Krajowe Forum Terytorialne zostało powołane Zarządzeniem nr 6 Ministra Rozwoju Regionalnego z 21 marca 2011.

58

reprezentantów organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli środowisk naukowych), a

dodatkowo zapraszani są eksperci np. z OECD, Komisji Europejskiej, Banku Światowego,

którzy występują w roli obserwatorów nie posiadających prawa do głosowania.

Reprezentantem Województwa Lubuskiego w KFT jest Marszałek Województwa.

KSRR przewiduje także budowę wojewódzkich platform współpracy z partnerami

działającymi na rzecz rozwoju regionalnego – Regionalnych Forum Terytorialnych

stymulujących strategiczną dyskusję i zapewniających wymianę informacji i doświadczeń z

zakresu celów, kierunków i efektów polityki regionalnej. W województwie lubuskim zadania

te realizuje39 powołana w 2009 roku Rada do Spraw Rozwoju Województwa Lubuskiego,

organ opiniodawczy Zarządu Województwa w zakresie inicjatyw wspierających rozwój

regionu, konsultowania priorytetów rozwoju i ich zgodności z dokumentami strategicznymi

kraju, współpracy przy opracowywaniu i wdrażaniu aktualizacji SRWL, w jej monitorowaniu i

ewaluacji. W jej skład wchodzą szefowie instytucji samorządowych, administracji rządowej,

organizacji pozarządowych, uczelni wyższych i jednostek badawczo-rozwojowych oraz

organizacji przedsiębiorców z regionu. Na posiedzeniach Rady omówiono m.in. Założenia

Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 czy powołanie Lubuskiego

Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego.

Obserwatorium Integracji Społecznej

Obserwatorium Integracji Społecznej (OIS) prowadzi działalność w Regionalnym Ośrodku

Polityki Społecznej w Zielonej Górze w ramach projektu systemowego Koordynacja na Rzecz

Aktywnej Integracji, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu

Społecznego40.

Celem OIS jest podniesienie jakości i efektywności funkcjonowania instytucji w obszarze

pomocy i integracji społecznej w województwie, uruchomienie bazy danych z informacjami

dotyczącymi problemów społecznych, prowadzenie badań i analiz i opracowywanie na ich

podstawie raportów wspomagających planowanie i monitoring SRWL i regionalnych strategii

i programów w zakresie polityki społecznej, sporządzanie bilansu potrzeb w zakresie pomocy

społecznej, identyfikowanie potrzeb informacyjnych z zakresu integracji społecznej oraz

tworzenie i aktualizacja bazy danych o instytucjach pomocy i integracji społecznej. Zadania

OIS znajdują odzwierciedlenie w jego funkcjach: badawczej (obejmującej proces badawczy

od sformułowania problemu badawczego, przez ustalenie metodologii, do przeprowadzenia

badań i opracowania raportów), doradczej (na podstawie wyników badań opracowanie

rekomendacji, planów oraz programów w obszarach polityki społecznej) oraz informacyjnej

39

Zgodnie z zapisami SRWL Rada ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego pełni w województwie lubuskim rolę Regionalnego Forum Terytorialnego. Podczas posiedzenia 26 czerwca 2013 Rada podjęła uchwałę o zmianie swojego regulaminu, dotyczącej pełnienia przez nią roli Regionalnego Forum Terytorialnego w województwie lubuskim, możliwości tworzenia tematycznych grup roboczych i spraw organizacyjnych.

40 Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2009-2013 na podstawie umowy o dofinansowanie projektu systemowego w ramach Działania 1.2. Wsparcie Systemowe Instytucji Pomocy i Integracji Społecznej, Priorytet I. Zatrudnienie i Integracja Społeczna Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

59

(prezentowanie wyników prac OIS szerszej niż adresaci rekomendacji grupie odbiorców; do

kluczowych produktów informacyjnych należy baza danych o podmiotach pomocy i integracji

społecznej). Celem OIS jest nie tylko ocena efektywności działań polityki społecznej, ale

przede wszystkim podnoszenie efektywności i jakości tych działań.

Obserwatorium Rynku Pracy

Obserwatorium Rynku Pracy działa w ramach Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Zielonej Górze.

Do zakresu jego działalności należą statystyki rynku pracy, w tym bieżąca sprawozdawczość

bezrobocia rejestrowanego, prowadzenie biblioteki i informatorium, prowadzenie

sekretariatu partnerstwa lokalnego na rzecz badań rynku pracy, prowadzenie własnych

badań i analiz, zlecanie ekspertyz i badań zewnętrznych. W ramach Lubuskiego Planu Działań

na Rzecz Zatrudnienia na rok 201341 zapisany został cel operacyjny 4.3. Poszerzanie wiedzy o

lubuskim rynku pracy, a w nim Zadanie 4.3.1. Obserwatorium Rynku Pracy. Zgodnie z opisem

zadania Obserwatorium Rynku Pracy działa w ramach WUP i do jego zadań należy

integrowanie monitoringu sytuacji na lubuskim rynku pracy, bieżąca sprawozdawczość

dotycząca bezrobocia rejestrowanego, przygotowanie zbiorczych zestawień, opracowań i

analiz dotyczących regionalnego rynku pracy (w tym monitoringu zawodów deficytowych i

nadwyżkowych w oparciu o sprawozdawczość służb zatrudnienia oraz badania ankietowe

wśród pracodawców). Zakładane efekty pracy Obserwatorium na 2013 rok to przygotowanie

dwóch raportów z badań zawodów nadwyżkowych i deficytowych i zwiększanie wiedzy o

dysproporcjach między umiejętnościami i wykształceniem poszukujących pracy a potrzebami

pracodawców, co miało przyczynić się do lepszej alokacji zasobów pracy w regionie.

Porozumienie o współpracy z Urzędem Statystycznym w Zielonej Górze

Porozumienie zawarte zostało 23 czerwca 2010 i ma na celu wymianę informacji oraz

podejmowanie wspólnych projektów badawczych i opracowań analityczno-statystycznych

oraz stworzenie wspólnych mechanizmów w zakresie gromadzenia, opracowywania i

przetwarzania danych niezbędnych dla programowania i zarządzania rozwojem

województwa. Ze strony Urzędu Statystycznego współpracę koordynuje Lubuski Ośrodek

Badań Regionalnych, a ze strony UMWL Wydział Programowania Regionalnego w

Departamencie Rozwoju Regionalnego i Planowania Przestrzennego.

Porozumienie o współpracy z Izbą Celną w Rzepinie

Porozumienie o współpracy służącej rozwojowi eksportu w województwie lubuskim zawarto

12 września 2012. Ma ono na celu współdziałanie na rzecz kształtowania i rozwoju

efektywnych działań proeksportowych województwa oraz monitorowania, analizowania i

programowania polityki proeksportowej województwa. Współpraca dotyczy pozyskiwania

danych statystyki handlu zagranicznego, programowania działań w ramach systemu

zarządzania dla Zarządu Województwa, monitorowania realizacji strategii, i realizowana jest

przez wymianę informacji, opracowanie i publikowanie materiałów dotyczących handlu 41

Załącznik do Uchwały nr 168/2004/13 Zarządu Województwa Lubuskiego z 12 lutego 2013.

60

zagranicznego zawierających analizę trendów, ich ocenę oraz wskazania perspektyw. Ze

strony UMWL porozumienie koordynuje Departament Rozwoju Regionalnego.

Inwentaryzacja danych znajdujących się w zasobach własnych UMWL

Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL zebrał informacje na

temat cyklicznie aktualizowanych danych znajdujących się w zasobach własnych UMWL. W

wyniku tej inwentaryzacji zidentyfikowano m.in. następujące dane przydatne dla

monitorowania realizacji polityk publicznych województwa, gromadzone w ramach

poszczególnych departamentów UMWL:

Departament Ochrony Zdrowia

1. Chorobowość i zachorowalność;

2. Szpitale (oddziały, wykorzystanie łóżek);

3. Liczba lekarzy i pielęgniarek;

4. Liczba oczekujących i średni czas udzielenie oczekiwania na świadczenia zdrowotnego.

Departament Infrastruktury Społecznej

1. Ewidencja obiektów hotelarskich;

2. Rejestr organizatorów turystyki i pośredników turystycznych;

3. Ewidencja pilotów wycieczek i przewodników turystycznych;

4. Rejestr ośrodków szkolących na pilota wycieczek i przewodnika turystycznego;

5. Analiza i zatwierdzanie arkuszy organizacyjnych jednostek oświatowych.

Departament Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Wsi

1. Obwody rybackie na obszarze województwa;

2. Obwody łowieckie na terenie województwa;

3. Rejestr grup producentów rolnych;

4. Rejestr wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw;

5. Rejestr uznanych organizacji producentów;

6. Ewidencja ubezpieczeń przedsiębiorstw podejmujących i wykonujących działalność

gospodarczą polegającą na świadczeniu usług turystycznych obejmujących polowania;

7. Ewidencja wód, urządzeń oraz melioracyjnych gruntów/LZMiUW;

8. Informacja o realizacji PO RYBY 2007-2013.

9. Wojewódzki System Odpadowy;

10. Baza pozwoleń zintegrowanych i instalacji IPPC;

11. Rejestr rodzaju, ilości oraz miejsc występowania substancji stwarzających szczególne

zagrożenie dla środowiska (dotyczy w szczególności PCB i azbestu);

12. Wykaz przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu pojazdów;

13. Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi;

14. Sprawozdanie o ilości i rodzaju nieczystości ciekłych odebranych od gmin;

15. Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych;

61

16. Sprawozdanie o masie wytworzonych opakowaniach (OPAK-1;)

17. Sprawozdanie o masie przywiezionych z zagranicy opakowań (OPAK-2);

18. Sprawozdanie o masie wywiezionych za granicę opakowań (OPAK-3);

19. Roczne sprawozdanie dotyczące masy wytworzonych, przywiezionych z zagranicy lub

wywiezionych za granicę opakowań;

20. Roczne sprawozdanie o ochronie przyrody i krajobrazu (OS-7).

Departament Geodezji, Gospodarki Nieruchomościami i Planowania Przestrzennego

1. Baza danych przestrzennych

Departament Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego

1. KSI (SIMIK 07-13);

2. LSI (Lokalny System informatyczny);

3. IMS (Irregularity Management System).

Departament Europejskiego Funduszu Społecznego

1. Baza danych lubuskich B+R i otoczenia biznesu;

2. Baza danych lubuskich przedsiębiorców;

3. Baza danych osobowych uczestników projektów w ramach komponentu regionalnego

PO KL gromadzone w Podsystemie Monitorowania EFS 2007.

Centrum Obsługi Inwestorów i Eksporterów

1. Monitoring sytuacji społeczno-gospodarczej województwa w zakresie podmiotów

gospodarki narodowej, w szczególności w zakresie przemysłu.

Dane od innych instytucji

Ponadto, UMWL współpracuje i uzyskuje dane z innych instytucji: Lubuskiego Urzędu

Wojewódzkiego, oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia w Zielonej Górze, Centrum

Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w Warszawie, Krajowego Rejestru

Nowotworów, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wielkopolskim,

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Zielonej Górze, Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w

Zielonej Górze, Urzędu Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Krajowego

Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie i Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej,

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Wojewódzkiego

Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Lubuskiego Ośrodka Doradztwa

Rolniczego, jednostek prowadzonych przez Województwo, niepublicznych placówek

doskonalenia nauczycieli oraz instytucji otoczenia biznesu.

62

Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne

Potencjalnie jednym z ważniejszych elementów systemu monitorowania polityk publicznych

może stać się Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne42 (LROT). Zgodnie z zapisami

KSRR obserwatoria terytorialne powinny stworzyć system współpracy i przepływu informacji

między podmiotami publicznymi realizującymi polityki rozwoju w celu monitorowania i

oceny interwencji publicznej mającej wpływ terytorialny, czyli pełnić rolę koordynującą w

zakresie monitorowania polityk publicznych w regionach. Celem głównym projektu LROT jest

wdrożenie w województwie lubuskim systemu monitorowania polityk publicznych do

30.06.2015, a wynikające z tego celu głównego cele szczegółowe to wzmocnienie potencjału

analitycznego, organizacyjnego i technicznego LROT, podniesienie zdolności w zakresie

monitorowania polityk publicznych przez przygotowanie badań o tematyce społeczno-

gospodarczej oraz wzmocnienie współpracy i wymiany informacji w ramach sieci podmiotów

zaangażowanych w monitorowanie polityk publicznych w województwie lubuskim.

42

Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne funkcjonuje jako projekt dofinansowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V. Dobre rządzenie, Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Poddziałanie 5.2.1 Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej. Tytuł projektu to Wdrożenie systemu monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim poprzez budowę Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego, a jego okres realizacji to 1.03.2013 – 30.06.2015.

63

14. Mocne i słabe strony istniejącego systemu monitorowania polityk

publicznych

Przeprowadzona analiza dokumentów strategicznych województwa lubuskiego w zakresie

monitorowania ich realizacji oraz zestawienie istotnych z punktu widzenia monitorowania

polityk publicznych elementów tego systemu pozwalają na określenie jego silnych i słabych

stron.

Mocne strony systemu monitorowania polityk publicznych

Do mocnych stron systemu monitorowania polityk publicznych z pewnością należy zaliczyć

stworzenie Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego. Jego wykorzystanie w

systemie monitorowania wynika z celów, w jakich zgodnie z KSRR regiony tworzą ROTy.

Ważnym atutem LROT jest jego funkcjonowanie w ogólnopolskiej sieci ROTów, co pozwala

na wymianę doświadczeń w zakresie monitorowania polityk publicznych z innymi

obserwatoriami, podejmowanie wspólnych działań w ramach kilku ROTów (np. związanych z

monitorowaniem realizacji Strategii Rozwoju Polski Zachodniej) czy wreszcie współpraca z

Krajowym Obserwatorium Terytorialnym, pozwalająca na realizację szerzej zakrojonych

badań nad realizacją celów strategicznych regionu i spojrzenia na te zagadnienia w

kontekście porównania z wynikami innych regionów i sytuacją całego kraju. Stabilne

finansowanie projektu do 30 czerwca 2015 (w ramach Działania 5.2 POKL) i jasno określone

cele projektu pozwalają na bezpieczne oparcie systemu monitorowania polityk publicznych o

koordynującą rolę LROT.

W systemie monitorowania opartym na LROT ważne miejsce zajmują Obserwatorium

Integracji Społecznej i Obserwatorium Rynku Pracy. Dotychczasowe doświadczenia związane

z realizacją tych projektów stanowić mogą rodzaj „poligonu doświadczalnego” dla

działalności LROT, pozwalając w łatwy sposób zidentyfikować dobre praktyki w zakresie

monitorowania strategicznego oraz istniejących braków informacyjnych i możliwości ich

uzupełnienia. Z pewnością współpraca z ROPS i WUP, bez względu na to czy jej formalnym

wyrazem jest wymiana informacji między obserwatoriami czy ma ona inny wymiar, stanowi

istotną część sytemu monitorowania polityk publicznych w zakresie przede wszystkim rynku

pracy i polityki społecznej.

Ważnym elementem systemu są też zawarte i planowane porozumienia z organizacjami

zewnętrznymi, w tym z Urzędem Statystycznym w Zielonej Górze i Izbą Celną w Rzepinie.

Porozumienia te pozwalają na uzupełnienie informacji niezbędnej do szczegółowego

monitorowania polityk publicznych o dane niedostępne lub udostępniane z opóźnieniem w

systemie statystyki publicznej. Istotne znacznie ma też współpraca z Kostrzyńsko-Słubicką

Specjalną Strefą Ekonomiczną w zakresie pozyskiwania danych o inwestycjach zagranicznych.

Planowane porozumienia z NFZ w Zielonej Górze oraz RIO i Izbą Skarbową pozwolą na

uzupełnienie bazy danych o kolejne szczegółowe zagadnienia.

64

Podstawą efektywnego monitorowania jest zidentyfikowanie dostępności informacji

pozwalających na jego prowadzenie. Zostało to przeprowadzone przez Departament

Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL, dzięki czemu określono możliwości

szczegółowej analizy realizacji polityk publicznych w zakresie ochrony zdrowia, turystyki,

rolnictwa, ochrony środowiska, planowania przestrzennego i rozwoju gospodarczego w

oparciu o dane własne UMWL. Także współpraca z innymi instytucjami działającymi na

obszarze województwa lubuskiego oraz centralnie pozwala na uzupełnienie bazy

informacyjnej służącej monitorowaniu rozwoju regionu.

Wszystkie dokumenty strategiczne, z wyjątkiem Strategii Rozwoju Kultury (w jej przypadku

Zarząd Województwa przedstawia jednak Sejmikowi roczne sprawozdania z jej realizacji),

mają określony system monitorowania ich realizacji. W przypadku części strategii określone

zostały pożądane wyniki realizacji, będące narzędziami monitorowania i oceny tych strategii i

umożliwiające analizy porównawcze osiągniętych co roku wyników z parametrami

oczekiwanymi. Część dokumentów strategicznych określa także zestawy wskaźników

służących do monitorowania ich realizacji.

Słabe strony systemu monitorowania polityk publicznych

Słabą stroną systemu monitorowania polityk publicznych jest brak wyraźnego umocowania

jednego ośrodka w ramach urzędu marszałkowskiego w roli koordynatora tego systemu. Za

realizację, monitoring i aktualizację poszczególnych strategii sektorowych odpowiadają

merytoryczne departamenty UMWL (przykładowo, za strategię ochrony zdrowia odpowiada

Departament Ochrony Zdrowia, za strategię rozwoju kultury i program rozwoju turystyki –

Departament Infrastruktury Społecznej) lub jednostki podlegające UMWL (za strategię

polityki społecznej odpowiada Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze).

Choć taki podział kompetencji z pewnością odzwierciedla podział kompetencyjny w ramach

UMWL, to jednak w przypadku monitoringu realizacji poszczególnych strategii należy

pomyśleć o koordynacji tego procesu przez jeden departament. Taka koordynacja pozwoli

całościowo spojrzeć na realizację celów zapisanych w SRWL.

Przykładem może być tutaj Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do roku

2015, którą uchwalono w 2004 roku. Za jej realizację odpowiedzialny jest Departament

Infrastruktury i Komunikacji UMWL, jednak nie są sporządzanie roczne sprawozdania z jej

realizacji, nie była ona aktualizowana od momentu uchwalenia i nie ma planów jej

aktualizacji, choć system monitorowania mógłby wskazać na taką konieczność (lub

potwierdzić jej brak).

Wprawdzie zgodnie z §16 Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze do zakresu działania Departamentu Rozwoju

Regionalnego i Współpracy Zagranicznej należy m.in. współpraca z innymi komórkami

organizacyjnymi i jednostkami UMWL w zakresie przygotowania i monitorowania

sektorowych wojewódzkich dokumentów programowych pod kątem spójności z SRWL,

65

jednak dotychczas departament nie był zaangażowany w monitoring strategii sektorowych.

Sytuacja ta ulega zmianie i w 2013 roku pracownicy departamentu uczestniczyli w pracach

zespołów roboczych powołanych w ramach aktualizacji strategii, konsultując m.in. procedurę

opracowania dokumentów i opiniując ich projekty.

W przypadku części strategii, mimo określenia listy wskaźników służących monitorowaniu ich

realizacji, nie określono ani wartości wyjściowych tych wskaźników, ani wartości docelowych,

których osiągnięcie ma być wynikiem realizacji celów zapisanych w strategiach. Znacząco

ogranicza to możliwości monitorowania realizacji polityk publicznych w tym zakresie. Nie

doprecyzowano także źródeł informacji dla tych wskaźników, a część z nich zdefiniowana

została w sposób nieprecyzyjny, niepozwalający w sposób wymierny określić ich wartości i

tym samym monitorować zmiany w ich zakresie.

66

II. Model systemu monitorowania polityk publicznych

Ustalając system monitoringu polityk publicznych należy zdefiniować, z jakich elementów

składa się proces monitoringu oraz jakie narzędzia wykorzystywane są w trakcie tego

procesu. Elementami procesu monitoringu są jego przygotowanie, przeprowadzenie i

wykorzystanie43. W ramach przygotowania monitoringu kluczowe znaczenie ma

zdefiniowanie jego ram, czyli przede wszystkim doprecyzowanie sytemu wskaźników

służących raportowaniu realizacji badanych zjawisk oraz funkcjonalność baz danych

gromadzących informacje. Przygotowanie monitoringu obejmuje także określenie procedur

zbierania danych (przez kogo są one zbierane, w jaki sposób i w jakich terminach),

opracowanie struktur baz danych oraz pilotaż przyjętych rozwiązań. Prowadzenie

monitoringu obejmuje agregację danych i przygotowanie na ich podstawie zestawień,

wprowadzanie danych oraz ich analizę i ocenę zjawisk na ich podstawie. Wykorzystanie

monitoringu to regularne raportowanie służące ocenie stopnia realizacji założonych celów

oraz możliwość omówienia tych raportów na poziomie ciał monitorujących (komitetów

monitorujących) dane zjawisko. Od strony metodyczno-narzędziowej monitoring opiera się

głównie na analizach danych statystycznych, analizach trendów, porównaniu przekrojów

(tematycznych, czasowych, typów interwencji) kolejnych okresów raportowania z planem

wyjściowym.

Rysunek 2. Schemat procesu monitoringu

Zródło: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne

rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, Rys. 9, str. 248

43

Patrz: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 248

Przygotowanie monitoringu

Doprecyzowanie wskaźników

Przygotowanie procedur

Przygotowanie struktury bazy

Pilotaż przyjętych rozwiązań

Prowadzenie monitoringu

Agregacja danych i generowanie zestawień

Wprowadzanie danych

Analiza i ocena

Wykorzystanie monitoringu

Regularne raportowanie

Dyskusja na poziomie

komitetów monitorujących

67

Należy pamiętać, że proces monitoringu polityk publicznych zdefiniowany jest w strategiach

rozwoju regionu i strategiach sektorowych. Wyznaczone w dokumentach strategicznych cele

powinny nie tylko wyznaczać kierunki rozwoju regionu, ale także ułatwiać monitorowanie ich

realizacji oraz dawać podstawę do ewaluacji skuteczności działań. Innymi słowy cele te

powinny być zrozumiałe i skonstruowane przy pomocy jednoznacznych lub jasno

zdefiniowanych pojęć44. J. Górniak i S. Mazur zwracają uwagę, że cele te mogą być

formułowane na poziomie ogólnym w sposób jakościowy i z użyciem niemierzalnych

bezpośrednio pojęć, a lepiej, gdy będą przedstawiać stan rzeczy oczekiwany w przyszłości.

Aby jednak możliwa była ich skuteczna realizacja, muszą zostać przełożone na wymierne

cele, które mogą zostać opracowane w oparciu o kryteria określane jako SMART:

Specific (konkretne) – co chcemy osiągnąć,

Measurable (mierzalne) – trzeba umieć zmierzyć to, co się chce osiągnąć,

Achievable (osiągalne),

Realistic (realistyczne przy istniejących zasobach),

Time-bounded (określone w czasie).

Konkretność celu oznacza jasność tego, do czego się zmierza i wymaga zdefiniowania

efektów realizacji strategii, wymierność to możliwość określenia stopnia realizacji w

kategoriach ilościowych lub przynajmniej na dobrze zdefiniowanych skalach porządkowych.

Wskaźniki można zdefiniować jako poddające się pomiarowi zmienne, pozwalające uchwycić

poziom jakieś cechy, przy czym między mierzoną cechą a wskaźnikiem istnieje związek

przyczynowy, czyli zmiany wskaźnika występują w okresie i w skali takiej, jak zmiany na

poziomie cechy wskaźnikowanej. Wskaźniki wykorzystywane mogą być tak przy sporządzaniu

diagnozy, gdy pozwalają na sprecyzowanie opisu problemów i ich zasięgu, jak i przy

formułowaniu celów, gdy służą ich przedstawieniu w postaci oczekiwanych efektów /

zestawu wartości docelowych, i przy ich ewaluacji45.

J. Górniak i S. Mazur uważają, że choć czasami dla zdefiniowania wymiernych celów

wystarczy jeden wskaźnik, to może być to ryzykowne, gdyż jeśli osiągnięcie wartości

docelowej wiąże się z systemem nagród lub kar, to może to prowadzić do przeniesienia

celów, czyli sytuacji, w której uzyskanie odpowiedniej wartości wskaźnika może zostać

uznane za cel sam w sobie. „Wskaźniki najczęściej reprezentują zmienne, które są trudno

dostępne obserwacji lub są ukrytymi konstruktami (np. innowacyjność, konkurencyjność,

kreatywność itp.). Dobry pomiar takich zjawisk wymaga skonstruowania skal, opartych

zwykle na większej liczbie wskaźników, sprawdzonych statystycznie pod względem swojej

44

Patrz: Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 200

45 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 196

68

rzetelności i trafności. W przypadku celów złożonych, wielowymiarowych należy dobrze

wyodrębnić kluczowe wymiary i przypisać im wskaźniki”46. Punktem wyjścia analiz powinna

być konstrukcja modelu pomiarowego, czyli zestawu cech, o których chcemy uzyskać wiedzę

(często bezpośrednio nieobserwowalnych) i ich przyczynowego powiązania z mierzalnymi

zmiennymi – wskaźnikami47.

Zatem oczekiwane efekty definiuje się zwykle zestawem kilku wskaźników. K. Olejniczak

wskazuje jako przykład48 rankingi jakości życia w różnych krajach, gdzie „jakość życia” została

zdefiniowana przez The Economist w formie zestawu 9 wskaźników, takich jak PKB per

capita, stan zdrowia, stabilność polityczna i bezpieczeństwo, stabilność zatrudnienia czy

jakość klimatu. Dobra definicja oczekiwanej zmiany zależy od jakości wszystkich użytych do

jej opisania wskaźników (portfel wskaźników). Jakość wskaźników determinuje jakość

monitoringu.

Zgodnie z zasadami konstruowania portfela wskaźników49:

Liczba wskaźników w portfelu nie powinna być zbyt duża, ale powinny one obejmować

kluczowe obszary problemowe danej interwencji;

Wskaźniki powinny się wzajemnie uzupełniać i nie powinny powielać tej samej

informacji;

Każdy wskaźnik powinien mieć przypisaną wagę, portfel powinien być podzielony na

wskaźniki kluczowe, pomocnicze i – ewentualnie – uzupełniające.

J. Górniak i S. Mazur precyzują50, że wskaźników nie powinno być zbyt wiele, bo i tak

zarówno przy podejmowaniu decyzji, jak i przy ocenie realizacji działań wykorzystuje się

zazwyczaj jedynie kilka kluczowych wskaźników, i lepiej jest opracować hierarchiczny system

z wyróżnioną grupą do dziesięciu najważniejszych wskaźników opisujących różne obszary

szczegółowe. Ważne jest, aby wykorzystanie wskaźników umożliwiło prezentację danego

zagadnienia w sposób zrozumiały tak dla decydentów, jak i opinii publicznej, i nie prowadziło

do błędnych interpretacji i do podejmowania na tej podstawie błędnych decyzji dotyczących

46

Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 200


48 Patrz: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 243

49 Patrz: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, Tabela 9, str. 243 [na podstawie: Górniak J., Lendzion B., Olejniczak K., Weremiuk A., Poradnik ewaluacji ex ante dla programów rozwoju społeczno-gospodarczego, Krajowa Jednostka Oceny, MRR, Warszawa 2009]


69

dalszych działań. Wyzwaniem jest także aktualność wskaźników, ich podatność na błąd

systematyczny, wpływ czynników nieprzewidywalnych51.

Istotne jest, aby wskaźniki były możliwymi do zmierzenia cechami, których wartości

zmieniają się pod wpływem cechy badanej i aby dobrze oddawały one istotę realizowanych

celów. Przy ich obliczaniu należy opierać się na rzetelnych danych, umożliwiających

porównanie wyników z wynikami dla innych regionów lub z kryterium odniesienia

pozwalającym na jasną interpretację uzyskanych wartości. Choć nie należy mechanicznie

wykorzystywać gotowych wskaźników np. z opracowań GUS, to jednak są one cennym

źródłem informacji, gdyż są dobrze sprawdzone i w ich przypadku można w łatwy sposób

uzyskać dostęp do danych52.

51

Górniak J., Keler K., Rola systemów wskaźników w ewaluacji, [w:] Olejniczak K., Kozak M., Ledzion B. (red.), Teoria i praktyka ewaluacji interwencji publicznych. Podręcznik akademicki, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, str. 119


70

1. Określenie celu i adresatów systemu

System monitorowania polityk publicznych województwa lubuskiego ma na celu

umożliwienie oceny realizacji zapisów przede wszystkim dokumentów strategicznych, ale też

programowych, w odniesieniu do Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 oraz

strategii sektorowych i towarzyszących im programów operacyjnych. Wdrożenie systemu

pozwoli na bieżącą kontrolę realizacji celów strategicznych oraz umożliwi szybkie reagowanie

na wszelkie sygnały odchylania się wartości osiąganych wskaźników realizacji od wartości

oczekiwanych przez korektę działań. Możliwe będzie także korygowanie niektórych zapisów

dokumentów strategicznych i programowych w przypadku zmian sytuacji zewnętrznej i

wewnętrznej województwa wymagającej korekty takich zapisów, dzięki zastosowaniu

wskaźników łatwych do porównania, co umożliwi także prezentację stanu rozwoju

województwa na tle innych regionów. System monitorowania polityk publicznych służyć

będzie także do podsumowania realizacji tych polityk w całym okresie programowania i

stanowić będzie punkt wyjścia dla przygotowania aktualizacji dokumentów strategicznych.

Aby dobrze zdefiniować adresatów sytemu, należy odwołać się do pojęcia interesariusza,

czyli podmiotów, które mogą wpływać na realizację polityk publicznych, a jednocześnie

pozostają pod ich wpływem. Wychodząc od takiej definicji interesariuszy za głównych

adresatów systemu monitorowania polityk publicznych w regionie uznać należy Zarząd

Województwa i Sejmik Województwa Lubuskiego. Zarząd odpowiada za realizację wszystkich

strategii przyjętych do realizacji w regionie, stąd konieczność monitorowania postępów tej

realizacji, pozwalającego na sprawdzenie, w jakim punkcie rozwoju znajduje się

województwo w odniesieniu do stanu wyjściowego (określonego w diagnozie sytuacji w

każdej ze strategii), jak kształtuje się rozwój województwa na tle innych regionów, czy

realizacja strategii następuje zgodnie z przyjętym (np. w formie programów wykonawczych

przyjętych na konkretne lata) harmonogramem, oraz ile jeszcze pozostaje do zrobienia w

porównaniu do stanu oczekiwanego, zdefiniowanego jako stan realizacji założonych celów

strategii. Z tego samego powodu informacje te są istotne dla Sejmiku, który może na tej

podstawie rozliczać Zarząd z realizacji strategii, a także podjąć, na podstawie wymiernych

wskaźników, decyzję o aktualizacji zapisów dokumentów strategicznych.

W tym samym stopniu system monitorowania stanowi sposób oceny realizowanych zadań

przez departamenty UMWL oraz przez jednostki podległe UMWL, odpowiedzialne za

realizację strategii sektorowych. System monitorowania stanowić może istotne uzupełnienie

okresowych sprawozdań z realizacji zadań przyjętych na dany rok budżetowy.

System monitorowania polityk publicznych stanowić może także odniesienie dla innych

instytucji zewnętrznych w stosunku do UMWL, z którymi UMWL podpisał lub podpisze w

przyszłości porozumienia o wymianie informacji i prowadzeniu wspólnych badań i analiz

dotyczących różnych obszarów rozwoju województwa. Podobnie, system ten dostarczać

będzie informacji instytucjom, z którymi UMWL współpracuje na mniej formalnych zasadach.

71

Interesariuszami w tym przypadku są także mieszkańcy województwa, którzy mogą śledzić

zmiany sytuacji w regionie, rozliczając tym samym swoich przedstawicieli wybranych w

wyborach samorządowych z ich pracy. Dane gromadzone w ramach sytemu monitorowania

stanowić mogą także istotny argument we wpływaniu mieszkańców na decyzje dotyczące

rozwoju regionu, podejmowane w ramach samorządu regionalnego, a także lokalnego. Dane

te mogą być wykorzystywane przez mieszkańców w ramach konsultacji społecznych, a w

niektórych przypadkach (jeśli taka forma jest dopuszczana przez statut gminy) pomocniczo w

przygotowaniu inicjatyw uchwałodawczych (nawet, jeśli dane „schodzić” będą tylko na

poziom powiatów, a nie gmin).

Dane z systemu monitorowania stanowić mogą podstawę argumentacji także dla

parlamentarzystów z regionu, którzy w oparciu o nie mogą przedstawiać czynniki rozwojowe

regionu w procesie lobbowania np. o zakres czy przebieg inwestycji finansowanych z

środków rządowych.

Adresatem systemu monitorowania będą także przedstawiciele sektora nauki, którzy na tej

podstawie będą prowadzić badania naukowe, być może także oferując pogłębienie

niektórych analiz w drodze badań własnych.

72

2. Określenie przydatności znajdujących się w posiadaniu UMWL zasobów

informacyjnych dla monitorowania polityk publicznych

Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL przeprowadził

ankietowe badanie dostępnych zasobów informacyjnych znajdujących się w posiadaniu

departamentów UMWL. Określony został zbiór danych opracowywanych przez

departamenty lub na ich potrzeby na bieżąco, cyklicznie, jak i niecyklicznie.

Tabela 1. Przydatność zasobów znajdujących się w posiadaniu UMWL dla monitorowania polityk publicznych

Departament UMWL

Posiadane / gromadzone dane Przydatność w systemie monitorowania

Dane gromadzone we własnym zakresie

DFR

Raporty dotyczące wpływu projektów realizowanych w ramach poszczególnych działań RPO na rozwój społeczno-gospodarczy regionu;

Raporty dotyczące komplementarności interwencji z projektami realizowanymi z innych funduszy UE

Niecykliczne sprawozdania przydatne do monitorowania realizacji celów RPO. Dane możliwe do wykorzystania szerzej w systemie monitorowania polityk publicznych, ale ich wadą jest brak cykliczności pozwalającej na śledzenie dynamiki zmian i wpływu działań

DFW Sprawozdania bieżące i okresowe Przydatność ograniczona do obszaru rolnictwa

DZ Sprawozdania z realizacji Strategii Ochrony Zdrowia i programów zdrowotnych

Przydatne do monitorowania polityki ochrony i promocji zdrowia

DR

Opracowania Wydziału Przedsiębiorczości

Opracowania Wydziału Współpracy Zagranicznej

Opracowania Wydziału ds. RPO

Przydatność ograniczona, dane wtórne

Sprawozdania z realizacji priorytetów współpracy zagranicznej możliwe do wykorzystania w monitorowaniu obszarów gospodarki

Do wykorzystania w monitorowaniu realizacji LRSI w cyklu rocznym

DFS

Raporty dotyczące diagnozy stanu gospodarki, wpływu środków UE na rynek pracy, analizy potrzeb rozwojowych, sprawozdania dotyczące komponentu regionalnego POKL, systemu integracji społecznej, projektów edukacyjnych

Duża przydatność w systemie monitorowania polityk publicznych regionu, zwłaszcza w przypadku opracowań cyklicznych (rocznych i półrocznych). Możliwość porównań i śledzenia trendów. W przypadku opracowań niecyklicznych przydatność ograniczona do monitoringu kończącego się okresu programowania.

DS

Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych oraz o realizacji zadań przez placówki doskonalenia

Analizy budżetu, sprawozdania dotyczące wynagrodzeń nauczycieli

Sprawozdania z realizacji Strategii Rozwoju Turystyki, ewidencja hoteli, organizatorów turystyki, pilotów i przewodników, ośrodków szkolących, dane do opracowania

Sprawozdanie roczne, przydatne do monitorowania polityki w obszarze edukacji

Przydatność ograniczona

Duża przydatność do monitorowania obszaru turystyki i sportu, możliwość przygotowania szczegółowych raportów z tego zakresu

73

Departament UMWL


„Turystyka polska”

Sprawozdanie z działalności ośrodków adopcyjnych

Sprawozdania z realizacji Strategii Rozwoju Kultury, programu opieki nad zabytkami, o działalności instytucji kultury

Umożliwia kwartalny monitoring w obszarze polityki społecznej

Sprawozdania roczne (dwuletnie w przypadku programu opieki nad zabytkami) do wykorzystania w monitorowaniu obszaru kultury i ochrony zabytków

DW

Przygotowane programy ochrony środowiska, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem

Sprawozdania z realizacji: przepisów o ochronie gruntów, inwestycji wodociągowych, udrażniania wód płynących oraz w zakresie grup producentów rolnych, utrzymania wód i urządzeń melioracji

Sprawozdania dotyczące realizacji programów operacyjnych z zakresu rybactwa i rybołówstwa

Przygotowane programy mają ograniczone zastosowanie w monitorowaniu polityk publicznych, z wyjątkiem ich części diagnostycznych, o ile odwołują się do aktualnych danych

Sprawozdania cykliczne, przygotowywane w cyklu przeważnie rocznym, do wykorzystania w monitoringu obszarów ochrony środowiska i rolnictwa

Sprawozdania miesięczne, półroczne i roczne do wykorzystania w obszarach ochrony środowiska i rolnictwa

DN

Studium integracji przestrzennej polskiej części pogranicza Polski i Niemiec

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego

Przygotowane jednorazowo, może stanowić punkt odniesienia dla wyników przyszłych analiz, jeśli będą przeprowadzane

Duży potencjał analityczny m.in. w obszarach infrastruktury, turystyki i sportu, ochrony środowiska, rolnictwa

Dane posiadane

DFR KSI, LSI, SKW, IMS Dane nie są ogólnodostępne i nie mogą być

przekazywane na potrzeby LROT – brak przydatności do monitorowania

DFW Baza operacji PROW Potencjalna przydatność do monitorowania

obszaru rolnictwa

DZ Roczne raporty dotyczące zachorowalności, szpitali, lekarzy i pielęgniarek, świadczeń zdrowotnych

Duża przydatność do monitorowania obszaru ochrony i promocji zdrowia; dane te są także łatwo dostępne on-line

DR

Dane UStat dotyczące sytuacji społeczno-gospodarczej, newslettery MRR, MG i PAIIZ

www.innowacje.lubuskie.pl

Dane UStat o dużej przydatności do monitoringu większości polityk publicznych, newslettery uzupełniająco, ograniczona przydatność

Wysoka przydatność do monitorowania obszaru innowacji, system przyjazny i o dużej ilości danych

DFS Bazy danych B+R, IOB, przedsiębiorców, uczestników projektów POKL

Dane nie są ogólnodostępne i nie mogą być przekazywane na potrzeby LROT – brak przydatności do monitorowania

DS Arkusze organizacyjne jednostek oświatowych

Przydatność ograniczona

74

Departament UMWL


Sprawozdanie z działalności ośrodków adopcyjnych

Ograniczona przydatność w monitorowaniu obszaru polityki społecznej

DW

Bazy, rejestry, zestawienia i sprawozdania Wydziału Środowiska

Bazy Wydziału Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Informacja o realizacji PO RYBY

Przydatne do monitorowania obszaru ochrony środowiska

Uzupełniająco do monitorowania obszaru rolnictwa

Uzupełniająco do monitorowania obszaru rolnictwa

DN Baza danych Wydziału Planowania Przestrzennego

Przydatność w monitorowaniu większości obszarów polityk publicznych

Źródło: Ankieta przeprowadzona przez Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL

wśród departamentów UMWL

75

3. Zasoby informacyjne dotyczące regionu w posiadaniu innych instytucji

Zidentyfikowane zasoby informacyjne dotyczące województwa lubuskiego będące w

posiadaniu instytucji zewnętrznych w stosunku do UMWL:

Urząd Statystyczny w Zielonej Górze:

1. Dane statystyczne dotyczące działalności innowacyjnej w regionie (m.in. podmioty

prowadzące działalność badawczo-rozwojową, nakłady na działalność badawczo-

rozwojową, finansowanie działalności badawczo-rozwojowej, zatrudnienie w

działalności badawczo-rozwojowej, podmioty prowadzące działalność innowacyjną,

nakłady na działalność innowacyjną, finansowanie działalności innowacyjnej, ilość

zgłoszeń krajowych wynalazków, ilość przyznanych patentów krajowych, dostęp

podmiotów do internetu, liczba studentów i absolwentów uczelni wyższych);

2. Podmioty gospodarcze wpisane do rejestru REGON;

3. Rachunki regionalne (Produkt Krajowy Brutto);

4. Zatrudnienie, wynagrodzenia i produkcja sprzedana przemysłu i budownictwa,

produkcja budowlano-montażowej, sprzedaż detaliczna i hurtowa towarów – dane

dotyczące podmiotów gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób;

5. Wyniki finansowe przedsiębiorstw i nakłady inwestycyjne dotyczące podmiotów

gospodarczych zatrudniających powyżej 49 pracowników i prowadzących księgi

rachunkowe (z wyjątkiem przedsiębiorstw rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa,

działalności finansowej i ubezpieczeniowej oraz szkół wyższych);

6. Pracujący w sektorze przedsiębiorstw – według (wybranych) sekcji i działów PKD;

7. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw – według (wybranych) sekcji i

działów PKD;

8. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wg sekcji

PKD;

9. Produkcja sprzedana przemysłu – przetwórstwo przemysłowe i wybrane działy tej

sekcji;

10. Produkcja sprzedana budownictwa w tym produkcja budowlano-montażowa;

11. Sprzedaż detaliczna zrealizowana przez jednostki handlowe i niehandlowe;

12. Sprzedaż hurtowa;

13. Finanse przedsiębiorstw w tym: przychody z całokształtu działalności, koszty

uzyskania przychodów z całokształtu działalności, wynik finansowy ze sprzedaży

produktów, towarów i materiałów, wynik finansowy na działalności gospodarczej;

14. Wyniki finansowe przedsiębiorstw według sekcji;

15. Relacje ekonomiczne oraz struktura przedsiębiorstw według uzyskanych wyników

finansowych;

16. Aktywa obrotowe oraz zobowiązania krótko- i długoterminowe przedsiębiorstw;

17. Nakłady inwestycyjne na: środki trwałe, budynki i budowle, maszyny, urządzenia

techniczne i narzędzia, środki transportu;

76

18. Dane nt. bezrobocia rejestrowanego;

19. Aktywność ekonomiczna ludności wg BAEL;

20. Liczba ludności zamieszkałej według płci i wieku w podziale terytorialnym (regiony,

województwa, podregiony, powiaty i gminy);

21. Dochody i wydatki ludności w oparciu o Badanie budżetów gospodarstw domowych;

22. Infrastruktura materialna: długość sieci wodociągowej, długość sieci kanalizacyjnej,

długość sieci gazowej, zasoby mieszkaniowe, mieszkania oddane do użytkowania,

powierzchnia użytkowa mieszkań, szkoły, biblioteki, obiekty zbiorowego

zakwaterowania;

23. Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego.

Wszystkie powyższe dane mogą zostać wykorzystane w systemie monitorowania polityk

publicznych. Stanowią zestaw sprawdzonych danych, nadających się do prowadzenia

porównań zarówno w ramach regionu, jak i między regionami. Zapewniona jest także

cykliczność gromadzenia tych danych, choć w przypadku niektórych wskaźników ich

publikacja następuje z dużym opóźnieniem (np. PKB w dwuletnim opóźnieniem, a

występowały też przypadki korekty danych po trzech latach w stosunku do tych

publikowanych po dwóch latach). Niemniej, należy dążyć do oparcia jak największego

zakresu monitoringu na danych pochodzących z urzędu statystycznego, co jest formą

efektywną i ograniczającą koszty monitorowania przy coraz szerszym zakresie statystyki

publicznej. Warto wykorzystać możliwości proponowania tematów badawczych w ramach

konsultacji programu badawczego GUS (co roku w listopadzie).

Izba Celna w Rzepinie:

1. Eksport z regionu w podziale na towary, kraje przeznaczenia i wartość eksportu.

Dane przydatne w systemie monitorowania handlu zagranicznego regionu, choć mogą dawać

niepełny obraz tego zjawiska, gdyż Izba dysponuje danymi dotyczącymi tej części działań

eksportowych, która „przechodzi” przez Izbę, podczas gdy część wymiany handlowej

dotyczącej regionu ewidencjonowana jest także przez inne izby celne. Stąd dla uzyskania

pełniejszego obrazu wymiany handlowej regionu warto oprzeć się na danych z Izby Celnej w

Warszawie.

Izba Celna w Warszawie:

1. Eksport w podziale na województwa, kraje przeznaczenia, wartość eksportu w zł,

euro i USD;

2. Import w podziale na województwa, kraje przeznaczenia, wartość eksportu w zł, euro

i USD.

77

Dane kompletne, pozwalające na uzyskanie pełnego obrazu wymiany handlowej regionu z

zagranicą. Konieczne jest wypracowanie metodologii pozwalającej na rozdzielenie części

wymiany handlowej nieprzyporządkowanej do żadnego województwa – co może wpłynąć na

lepszy obraz regionu, zwłaszcza w kontekście jego położenia geograficznego.

Specjalne Strefy Ekonomiczne:

1. Inwestycje / wydane zezwolenia w SSE w całej strefie;

2. Inwestycje zagraniczne / wydane zezwolenia w SSE w całej strefie;

3. Inwestycje / wydane zezwolenia w SSE w województwie lubuskim;

4. Inwestycje zagraniczne według kraju pochodzenia;

5. Inwestycje zagraniczne według podstref;

6. Inwestycje zagraniczne według sektorów gospodarki;

7. Inwestycje zagraniczne według podmiotów gospodarczych.

Dane niezbędne do monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w regionie. Choć

inwestycje w SSE nie obejmują 100% inwestycji regionalnych, to jednak ich udział jest na tyle

znaczący, że dane te pozwalają na uzyskanie realistycznego obrazu tego zagadnienia. Dane

bardzo przydatne w monitoringu, łatwe także do wykorzystania promocyjnego regionu –

odpowiednio opakowane dane na temat inwestycji zagranicznych mogą przyciągać kolejne

inwestycje.

Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia:

1. Biuletyny statystyczne Ministerstwa Zdrowia (m.in. zachorowania na choroby

weneryczne, zachorowania na nowotwory złośliwe, zachorowania na gruźlicę,

zachorowania na niektóre choroby zakaźne i zatrucia, personel medyczny

uprawniony do wykonywania zawodu, lekarze ogólni i lekarze dentyści oraz

pielęgniarki i położne uprawnieni do wykonywania zawodu według wieku, płci i

województw, liczba zarejestrowanych praktyk lekarzy i lekarzy dentystów, personel

pracujący w placówkach ochrony zdrowia, lekarze specjaliści zatrudnieni w

placówkach ochrony zdrowia, personel medyczny pracujący w podstawowej opiece

zdrowotnej w zakładach opieki zdrowotnej, średni personel medyczny pracujący w

placówkach ochrony zdrowia, personel medyczny pracujący w szpitalach ogólnych,

pracujący w poradniach specjalistycznych, pracujący w zakładach długoterminowej,

stacjonarnej opieki zdrowotnej, stacje i punkty krwiodawstwa, szpitale ogólne

według regionów i województw, szpitale i łózka według rodzajów oraz działalność

szpitali ogólnych, pracownie badań czynnościowych w szpitalach ogólnych,

pracownie diagnostyczne w szpitalach ogólnych, zakłady radiologii i diagnostyki

izotopowej w szpitalach ogólnych, sprzęt medyczny, stanowiska dializacyjne i

wykonane dializy, działalność oddziałów ginekologiczno-położniczych w szpitalach,

78

finanse samorządowych, samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej) –

http://www.csioz.gov.pl/publikacja.php?id=6.

2. Biuletyn informacyjny CSIOZ (np. stan jakości rejestru podmiotów wykonujących

działalność leczniczą) – http://www.csioz.gov.pl/biuletyn.php.

3. W przyszłości: Projekt Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania

zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (P1), którego celem jest budowa

elektronicznej platformy usług publicznych w zakresie ochrony zdrowia

umożliwiającej organom administracji publicznej i obywatelom gromadzenie, analizę i

udostępnianie zasobów cyfrowych o zdarzeniach medycznych, w zakresie zgodnym z

ustawą z 28 kwietnia 2011 o systemie informacji w ochronie zdrowia. W Systemie P1

będzie znajdowała się informacja o zdarzeniach medycznych wszystkich obywateli

Polski niezależnie od płatnika, a także obywateli Unii Europejskiej i innych krajów,

którzy skorzystają ze świadczeń zdrowotnych na terenie Polski. Dane te będą mogły

być dalej wykorzystywane w istotny sposób do celów profilaktyki i leczenia pacjenta,

planowania opieki zdrowotnej i zarządzania kryzysowego. (http://p1.csioz.gov.pl/11).

Dane przydatne do monitorowania polityki ochrony zdrowia w regionie. Rozbudowany portal

dostarcza zróżnicowanych wskaźników dobrze monitorujących system ochrony zdrowia,

pozwala także na porównania z innymi regionami.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych:

http://www.psz.zus.pl/Default.aspx

1. Aktywni płatnicy składek w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowych według

województw;

2. Aktywni płatnicy składek w ubezpieczeniu zdrowotnym według województw;

3. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowych według

województw;

4. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniu chorobowym według województw;

5. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniu wypadkowym według województw;

6. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniu zdrowotnym według województw;

7. Osoby pobierające emeryturę wg województwa miejsca zamieszkania;

8. Osoby pobierające emeryturę wg powiatu miejsca zamieszkania;

9. Osoby pobierające emeryturę wg gminy miejsca zamieszkania;

10. Renty z tytułu niezdolności do pracy ogółem wg województw, powiatów i gmin (w

przygotowaniu);

11. Renty rodzinne ogółem wg województw, powiatów i gmin (w przygotowaniu);

12. Liczba osób pobierających zasiłki wg płci i województw;

13. Zasiłki – liczba dni, kwota wypłat – wg województw;

14. Świadczenia przedemerytalne wg województw, powiatów i gmin;

http://www.csioz.gov.pl/publikacja.php?id=6

http://www.csioz.gov.pl/biuletyn.php

http://p1.csioz.gov.pl/11

http://www.psz.zus.pl/Default.aspx

79

15. Zasiłki przedemerytalne wg województw, powiatów i gmin;

16. Renty socjalne wg województw, powiatów i gmin (w przygotowaniu);

17. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne wg województw, powiatów i gmin;

18. Emerytury pomostowe wg województw, powiatów i gmin (w przygotowaniu);

19. Wyniki kontroli orzekania o czasowej niezdolności do pracy wg województw;

20. Wyniki kontroli wykorzystania zwolnień lekarskich wg województw;

21. Opracowania i raporty (np. analiza wyników badania okresów pobierania emerytur).

Dane uzupełniające dla monitorowania demografii i polityki społecznej w województwie.

System jest rozbudowywany, dzięki czemu zakres danych będzie się rozszerzał.

Narodowy Fundusz Zdrowia:

http://www.nfz.gov.pl/new/index.php?katnr=3&dzialnr=19&artnr=1483

1. Informacja o zawartych umowach przez poszczególne Oddziały Wojewódzkie NFZ w

latach 2008-2013;

Dane do wykorzystania w ograniczonym zakresie do monitorowania systemu ochrony

zdrowia (uzupełniająco).

Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze:

1. Sprawozdanie z działalności RIO i wykonania budżetu przez jednostki samorządu

terytorialnego w 2012;

2. Wykonanie budżetu przez lubuskie JST w roku 2012

(http://www.zielonagora.rio.gov.pl/);

3. Kwartalnik Regionalnej Izby Obrachunkowej (m.in. Wykonanie budżetu przez

jednostki samorządu terytorialnego województwa lubuskiego);

Ograniczony zakres danych, część dostępna w formie papierowej (Kwartalnik). Możliwe

wykorzystanie do monitorowania niektórych obszarów polityk publicznych w zakresie

zależnym od zadań wykonywanych bezpośrednio przez jednostki samorządu terytorialnego.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

1. Rolnictwo Województwa Lubuskiego – dane na poziomie województwa

(http://www.arimr.gov.pl/fileadmin/pliki/PREZENTACJE_OR/Zalacznik_nr_3.pdf);

2. Realizacja form pomocy w województwie lubuskim 2004-2011;

3. Struktura płatności na koniec 2011 roku;

4. Liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności obszarowych 2004-2011;

5. Powierzchnia z wniosków obsługiwanych w systemie dopłat bezpośrednich;

6. Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW);

http://www.nfz.gov.pl/new/index.php?katnr=3&dzialnr=19&artnr=1483

http://www.zielonagora.rio.gov.pl/

http://www.arimr.gov.pl/fileadmin/pliki/PREZENTACJE_OR/Zalacznik_nr_3.pdf

80

7. Realizacja zadań inwestycyjnych w ramach PROW;

8. Modernizacja gospodarstw rolnych 2007-2011;

9. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 2007-2011.

Dane o ograniczonej przydatności, odnoszące się do poziomu regionalnego, w formie

nieprzyjaznej do wykorzystania w systemie monitorowania polityk publicznych, nie

aktualizowane na bieżąco.

Urzędy Skarbowe i Izba Skarbowa

Urzędy Skarbowe mogą dostarczyć – w zakresie zapewniającym zachowane tajemnicy

skarbowej – dane dotyczące podatków od osób fizycznych i prawnych czy wyników

finansowych przedsiębiorstw i osób fizycznych – w formie zagregowanych danych dla gmin.

Dane te są trudniejsze do uzyskania, a ich przydatność do monitorowania polityk publicznych

jest ograniczona. Mogą one stanowić uzupełnienie dla danych ze statystyki publicznej (np.

dotyczących wyników finansowych przedsiębiorstw). Pełniejsza informacja (z punktu

widzenia polityk publicznych) może być dostępna w przypadku Izby Skarbowej, zwłaszcza w

wyniku zawarcia porozumienia określającego zasady i zakres współpracy między Izbą a

UMWL. Dane tego typu mogą służyć do określania potencjału gospodarczego województwa,

rozkładu przestrzennego zatrudnionych, wyznaczenia obszarów zagrożonych ubóstwem czy

określenia źródeł utrzymania mieszkańców.

Uczelnie wyższe

Uczelnie wyższe dostarczyć mogą szeregu danych dotyczących ich działalności, istotnych np.

z punktu widzenia obsługi inwestora. Dane o kierunkach studiów, ilości studentów,

prowadzonych lektoratach języków obcych, ilości absolwentów, to dane dotyczące

atrakcyjności inwestycyjnej województwa (zapewnienie kadr dla nowopowstających i

rozwijających się zakładów pracy). Mogą one stanowić poważny argument w obsłudze

inwestorów prowadzonej zarówno przez UMWL, COIiE, Agencję Rozwoju Regionu czy SSE.

Stąd mogą być istotnym elementem monitorowania obszarów sektorowych regionu,

uzupełniając system wskaźników opartych na statystyce publicznej. Współpraca z

bibliotekami uczelnianymi w zakresie listy obronionych prac (zwłaszcza doktorskich) może

uzupełnić zasób informacyjny o gotowe opracowania rozszerzające analizę wybranych

obszarów – i być podstawą do włączenia ich autorów w proces przygotowania bardziej

szczegółowych opracowań / wskaźników, jeśli tego typu potrzeba pojawi się w przyszłości.

Obserwatorium Integracji Społecznej / ROPS oraz Obserwatorium Rynku Pracy / WUP

Należy skorzystać z doświadczeń Obserwatorium Integracji Społecznej przy Regionalnym

Ośrodku Polityki Społecznej w Zielonej Górze, zwłaszcza w zakresie opracowywania badań

81

dotyczących roli, zagrożeń i perspektyw pracy pracownika socjalnego, specyfiki zawodu oraz

warunków pracy pracowników socjalnych w jednostkach pomocy społecznej, diagnozy pieczy

zastępczej w powiatach województwa, wolontariatu w instytucjach pomocy społecznej,

bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej czy potrzeb ludzi starszych – do

monitorowania polityk społecznych. Oprócz badań należy skorzystać także z doświadczeń w

organizacji konferencji (OIS organizował np. konferencję dotyczącą roli pracownika

socjalnego), szkoleń (OIS organizował np. szkolenie seminaryjne dotyczące aktywnej polityki

społecznej), warsztatów (np. warsztaty dla NGO dotyczące dotacji na realizację zadań

publicznych) czy wydawania newslettera.

W przypadku Obserwatorium Rynku Pracy działającego przy Wojewódzkim Urzędzie Pracy w

Zielonej Górze do wykorzystania bezpośredniego są badania dotyczące statystyki rynku pracy

– dla monitorowania polityk publicznych w zakresie rynku pracy i demografii, a także inne

opracowania dotyczące barometru zawodów.

82

4. Poziomy monitorowania: strategia kompleksowa – strategie sektorowe

Punktem wyjścia dla określenia poziomów monitorowania polityk publicznych powinny być

cele i wskaźniki określone na poziomie KSRR. Cele i wskaźniki dotyczące poziomu

regionalnego wynikają z zapisów dotyczących celu 1 i celu 2.

Zgodnie z zapisami KSRR, wśród miar sukcesu realizacji celu 1 Wspomaganie wzrostu

konkurencyjności regionów, oprócz zmiany do 2020 roku pozycji Warszawy w klasyfikacji

MEGA (z potencjalnego ośrodka MEGA do klasy silne MEGA), który to cel nie ma

bezpośredniego przełożenia na monitorowanie rozwoju innych regionów, przyjęto także

osiągniecie w 2020 roku: wskaźnika urbanizacji 65%, połączenie wszystkich ośrodków

wojewódzkich drogami ekspresowymi lub autostradami, optymalizację połączeń kolejowych

ośrodków wojewódzkich z Warszawą, zwiększanie liczby i udziału pasażerów korzystających z

transportu publicznego w największych miastach i ich obszarach funkcjonalnych, zwiększenie

udziału osób z wyższym wykształceniem w wieku 15-64 lat w każdym województwie co

najmniej o 30%, znaczące zwiększenie w każdym województwie odsetka przedsiębiorstw

wprowadzających innowacje oraz wzrost całkowitych wydatków na B+R dokonujący się przez

koncentrację tych wydatków w obszarach metropolitalnych, objęcie 68% ludności kraju

zasięgiem izochrony drogowej 60 minut względem miast wojewódzkich, wzrost

wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15% w 2020 roku i

20% w 2030 roku, a także wzrost liczby turystów krajowych i zagranicznych odwiedzających

poszczególne województwa oraz wzrost udziału kultury i turystyki w zatrudnieniu i

wytwarzaniu regionalnego PKB. Miary sukcesu realizacji celu 1 KSRR w województwach będą

określone wartościami docelowymi wybranych wskaźników monitorowania KSRR.

Dla celu 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów

problemowych wyróżniono podstawowe obszary usług publicznych będące przedmiotem

zainteresowania polityki regionalnej, czyli usługi edukacyjne i szkoleniowe, medyczne,

komunikacyjne, komunalne i związane z ochroną środowiska oraz kulturalne. W każdym z

obszarów, zgodnie z zasadą koncentracji, ustalono ograniczoną listę wskaźników,

stanowiących punkt odniesienia i przedmiot umowy między podmiotami polityki regionalnej.

I tak:

dla usług edukacyjnych i szkoleniowych podstawowym celem jest podniesienie poziomu

wykształcenia ludności i poprawa jego struktury tam, gdzie wskaźniki w tym zakresie są

najniższe, a podstawowe kierunki działań polityki regionalnej na obszarach wiejskich

dotyczą upowszechnienia wychowania przedszkolnego i różnych form opieki nad dziećmi,

podnoszenia jakości edukacji na poziomie podstawowym, gimnazjalnym, średnim i

wyższym przez inwestycje w wyposażenie szkół, dostosowywanie kierunków kształcenia

do potrzeb rynku pracy i wdrażanie programów stypendialnych, rozwijania oferty i jakości

usług w zakresie uczenia się przez całe życie na poziomie regionalnym i lokalnym oraz

tworzenia i wspomagania rozwoju centrów dziennego pobytu dla dzieci i młodzieży;

83

dla usług medycznych podstawowym celem jest poprawa kondycji zdrowotnej

mieszkańców obszarów problemowych, co jest warunkiem zwiększenia udziału populacji

w wieku produkcyjnym na rynku pracy, przez zwiększanie dostępu mieszkańców

obszarów peryferyjnych do lekarzy pierwszego kontaktu i lekarzy specjalistów oraz usług

pielęgnacyjnych i specjalistycznych, optymalizację systemów ratownictwa medycznego,

programy profilaktyczne z zakresu chorób naczyniowo-sercowych oraz nowotworowych

oraz zwiększanie dostępności do placówek i instytucji opieki nad matką i dzieckiem i

przedsięwzięcia w zakresie edukacji prozdrowotnej i profilaktyki;

dla usług komunikacyjnych celem jest zwiększenie dostępności transportowej przy

pomocy transportu zbiorowego kolejowego i drogowego przez poprawę jakości

infrastruktury oraz taboru, zwiększanie zasięgu, optymalizację i wiązanie z regionalnymi i

metropolitalnymi systemami transportu publicznego dla zwiększenia wahadłowej

mobilności mieszkańców obszarów problemowych oraz udostępnianie e-usług przez

zwiększanie dostępu do szerokopasmowego internetu, rozwój e-usług publicznych na

poziomie lokalnym i regionalnym oraz przez działania edukacyjne dotyczące grup

społecznych o najniższych wskaźnikach korzystania z komputera i internetu.

dla usług komunalnych i związanych z ochroną środowiska prowadzenie działań

samorządów terytorialnych przy pomocy środków własnych, w wyjątkowych przypadkach

uzupełnianych interwencją z poziomu kraju, polegających na poprawie zaopatrzenia w

wodę, oczyszczania ścieków oraz gospodarki odpadami;

dla usług kulturalnych interwencja polityki regionalnej będzie dotyczyć rozwijania tych

usług kulturalnych, które służyć będą rozwojowi zasobów ludzkich, przez wspieranie

organizacji czasu wolnego, imprez kulturalnych, grantowe wspieranie wymian,

współpracy organizacji i samorządów w obszarze kultury, promocję i kultywowanie

niematerialnego dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich i zwiększenie dostępu

mieszkańców do dóbr i usług kultury (koncerty, festiwale), a ponadto umożliwianie

uczestnictwa w przedsięwzięciach kulturalnych rozwijających kreatywność,

innowacyjność, tolerancyjność i więzi społeczne wśród społeczeństwa oraz wspomaganie

aktywnych inicjatyw i nowych form uczestnictwa w przedsięwzięciach kulturalnych

oferowanych np. przez lokalne domy kultury, oraz przez wykorzystanie technik

teleinformatycznych w dostępie do dóbr kultury, w tym cyfrowych zasobów

bibliotecznych oraz księgozbiorów lokalnych bibliotek.

Działania w ramach tego obszary problemowego polityki regionalnej będą prowadzone z

poziomu regionalnego w ramowych zintegrowanych programach regionalnych przy wsparciu

ministra rozwoju regionalnego. Towarzyszyć temu będą działania uzupełniające w ramach

programów sektorowych dotyczących rolnictwa, edukacji, zdrowia, kultury.

84

Miarami sukcesu realizacji celu 2. KSRR są:

wzrost w zakresie podstawowych wskaźników odnoszących się do usług publicznych,

wzrost przedsiębiorczości, poprawa struktury zatrudnienia, zmniejszenie emigracji i

zagrożenia procesami depopulacji;

zmiana struktury zatrudnienia na obszarach wiejskich, zwiększenie się udziału osób o

wykształceniu co najmniej średnim, zwiększenie odsetka dzieci objętych wychowaniem

przedszkolnym;

zwiększenie wskaźnika aktywności zawodowej w miastach, zwiększenie liczby

przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców oraz korzystne zmiany w strukturze wykształcenia;

wzrost liczby pracujących poza rolnictwem, zwiększenie dostępności do ośrodków

wojewódzkich i krajowych przy wykorzystaniu sieci dróg i kolei;

zwiększenie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich z wykorzystaniem

dróg i kolei. Zakłada się, że do roku 2020 na większości obszarów o niskiej dostępności

transportowej nie będzie on dłuższy niż 90 minut.

Miary sukcesu realizacji celu 2. KSRR w poszczególnych województwach będą określone

szczegółowo wartościami docelowymi wybranych wskaźników monitorowania KSRR.

Kolejną ponadregionalną strategią, która ma wpływ na zdefiniowanie celów i wskaźników

regionalnych, jest w przypadku województwa lubuskiego Strategia Rozwoju Polski

Zachodniej. Założenia tej Strategii zawierają listę przedsięwzięć o charakterze regionalnym i

ponadregionalnym, które mogą mieć charakter projektów sieciowych lub grupy

przedsięwzięć obejmujących nie tylko zadania inwestycyjne. Należą do nich np. rozwój

Uniwersytetu Zielonogórskiego, utworzenie Akademii Gorzowskiej, tworzenie sieci

powszechnego dostępu do internetu. Zarząd Województwa Lubuskiego wskazał 25

inwestycji, na podstawie oceny merytorycznej dokonanej wg trzech kryteriów: znaczącego

wpływu na osiągnięcie celów strategicznych województwa, ich co najmniej regionalnego

charakteru i zgodności z dokumentami strategicznymi (KSRR, KPZK, Założenia Strategii

Rozwoju Polski Zachodniej) oraz realności przystąpienia do ich realizacji do 2020 roku z

uwzględnieniem potencjału instytucjonalnego i finansowego oraz priorytetów Polityki

Spójności 2014-2020. W wyniku prac nad Założeniami Strategii Rozwoju Polski Zachodniej

określono 25 potencjalnych projektów ponadregionalnych, spośród których marszałkowie

województw Polski zachodniej wskazali siedem priorytetowych. Dwa z tych projektów nie

dotyczą województwa lubuskiego (budowa drogi S5 z Wielkopolski na Opolszczyznę i dalej

do granicy z Republiką Czeską i drogi S11 z Zachodniopomorskiego przez Wielkopolskę na

Opolszczyznę). Powinny być one współfinansowane ze środków UE w ramach krajowych

programów operacyjnych. Jest wśród nich pięć ważnych dla województwa lubuskiego

projektów, w tym trzy znajdujące się na liście kluczowych inwestycji:

1. Modernizacja odrzańskiej drogi wodnej;

2. Dokończenie drogi S3;

3. Modernizacja linii kolejowej CE-59 (a także E-59);

85

4. Budowa ponadregionalnych specjalistycznych centrów usług medycznych (w tym

radioterapii w Gorzowie Wlkp.);

5. Rozbudowa sieci energetycznych (400 kV).

A. Wskaźniki strategiczne określone w SRWL 2020

SRWL określa grupę wskaźników stopnia realizacji celu głównego i celów strategicznych,

odzwierciedlających ogólną kondycję społeczno-gospodarczą województwa lubuskiego. Na

kształtowanie ich wartości wpływ będzie miała realizacja celów operacyjnych, stanowią one

zatem syntetyczne odzwierciedlenie stopnia realizacji strategii. Dzięki porównaniu

osiąganych przez województwo lubuskie wartości tych wskaźników do wartości osiąganych

przez inne regiony, do średniej krajowej oraz średniej UE-27 możliwe będzie wskazanie

pozycji regionu na ścieżce rozwojowej. Lista wskaźników i ich wartości docelowe w 2020

roku wyznaczono w oparciu o ekspertyzę ex-ante oraz diagnozę strategiczną w zakresie

prognoz demograficznych i gospodarczych. Lista wskaźników realizacji Strategii nie jest

zamknięta i w miarę pojawiania się nowych danych z badań oraz analiz stopnia rozwoju

może być rozszerzana. W miarę dostępności danych wskaźniki stopnia realizacji celu

głównego i celów strategicznych będzie można przedstawiać w raportach na poziomie

podregionów, powiatów i gmin.

Tabela 2. Wskaźniki stopnia realizacji celu głównego

Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka

miary Źródło danych

Wartości wskaźników

Bazowe (2010)

Docelowe (2020)

1

Produkt Krajowy Brutto per capita Polska = 100

Podregion gorzowski Podregion zielonogórski

% GUS

85,4*

89,1 83,1

87,5

90,0 86,0

2 PKB per capita (w PPS) UE27 = 100 % EUROSTAT 51,9* 64,0

3 Wskaźnik zatrudnienia wg BAEL (liczba

pracujących w wieku 15-64 w % ogólnej liczby ludności w tym wieku)

% GUS

(BAEL) 57,2 65,0

4 Przeciętne dalsze trwanie życia M/K


lata GUS 71,5 / 80,1 71,5 / 79,5 71,6 / 80,5

74 / 82,8 74 / 82,8 74 / 82,7

* dane dla 2009 roku

Źródło: SRWL2020

Tabela 3. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna




Bazowe (2010)

Docelowe (2020)

1 Nakłady na działalność B+R w relacji do PKB % GUS 0,10* 0,50

2 Absolwenci szkół wyższych na kierunkach % GUS 14,7 16,9

86

matematycznych, przyrodniczych i technicznych (% absolwentów szkół wyższych ogółem)

3 Wartość dodana brutto na jednego pracującego zł GUS 82 812 125 310

4

Struktura pracujących wg sektorów gospodarki Przemysł

Usługi Rolnictwo

% GUS

34,0 58,3 7,8

32,8 60,3 6,9

5 Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w

obiektach zakwaterowania zbiorowego % GUS 27,3 31,0

6 Udział produkcji energii elektrycznej z OZE w

produkcji energii ogółem % GUS 8,6 12,5


Źródło: SRWL2020

Tabela 4. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 2. Wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna




Bazowe (2010)

Docelowe (2020)

1

Liczba mieszkańców w strefach dostępności drogowej Zielonej Góry

30 min 60 min 90 min

Gorzowa Wielkopolskiego 30 min 60 min 90 min

tys. osób IGiPZ PAN

245* 739*

1502*

198* 503*

1128*

276 891

2515

204 680

2102

2

Liczba mieszkańców w strefach dostępności kolejowej Zielonej Góry

30 min 60 min 90 min

Gorzowa Wielkopolskiego 30 min 60 min 90 min

tys. osób IGiPZ PAN

195* 523*

1053*

189* 391* 760*

210 635

1743

253 566

1946

3 Odsetek gospodarstw domowych posiadających

komputer (z dostępem do internetu) % GUS 60,5 84,3

4 Odsetek podmiotów gospodarczych posiadających dostęp do internetu

szerokopasmowego % GUS 67,4 99,0


Źródło: SRWL2020

Tabela 5. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 3. Społeczna i terytorialna spójność regionu




Bazowe (2010)

Docelowe (2020)

1 Stopa bezrobocia wg BAEL % GUS (BAEL) 10,5 8,8

87

2

Liczba dzieci w wieku 3-5 lat w placówkach wychowania przedszkolnego w % ogółu dzieci w

tej grupie wiekowej Podregion gorzowski

Podregion zielonogórski

% GUS

65,6

65,3 65,8

78,5

78,3 78,3

3 Wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym % GUS 15,2 13,1

4 Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków


% GUS 68,4 74,9 64,4

78,6 82,2 77,8

5 Urodzenia żywe na 1 tys. mieszkańców


% GUS 10,8 10,8 10,8

14,1 14,1 14,1

Źródło: SRWL2020

Tabela 6. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 4. Region efektywnie zarządzany




Bazowe (2010)

Docelowe (2020)

1

Udział wydatków inwestycyjnych w relacji do budżetów gmin


% GUS

19,5 19,0 19,8

36,8 37,4 36,4

2 Odsetek powierzchni województwa objętej

obwiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego

% GUS 6,3 24,8

3 Odsetek osób korzystających z usług on-line

świadczonych przez urzędy % MSWiA 21,1* 60,0


Źródło: SRWL2020

88

B. Wskaźniki z zakresu planowania przestrzennego

Wskaźniki planowania przestrzennego po uzgodnieniu ze Zleceniodawcą nie są omawiane w

ramach tego opracowania.

Dla porządku należy zasygnalizować, że od grudnia 2013 działa Geoportal 2

(geoportal.gov.pl), projekt realizowany przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii.

Udostępnia on zbiory danych przestrzennych, gromadzone przez administrację publiczną,

szerokiej grupie interesariuszy, obejmującej, oprócz jednostek administracji publicznej, także

przedsiębiorców, inwestorów czy osoby prywatne, w tym w szczególności właścicieli

nieruchomości. Założeniem portalu jest usprawnienie dostępu do dokumentacji geodezyjnej

i kartograficznej (m.in. map i zdjęć satelitarnych). Portal podzielony jest na moduły: Portal

Branżowy (dostępny dla Służby Geodezyjnej i Kartograficznej), Geoportal Krajowy (zgodny z

zapisami ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej) i Geoportal INSPIRE (wynikający

z zapisów dyrektywy unijnej zakładającej zwiększenie dostępności do informacji

geograficznej na poziomie całej UE). Zakończenie wdrożenia projektu planowane jest na

marzec 2015.

C. Wskaźniki funduszy unijnych RPO-L

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego prowadzi prace nad przygotowaniem Wspólnej Listy

Wskaźników Kluczowych 2014 (WLWK), które będą gromadzone w systemie informatycznym

2014-2020, czyli wskaźników produktu i rezultatu agregowanych z poziomu projektów.

Propozycję katalogu tych wskaźników, uwzględniającą m.in. common indicators z projektów

rozporządzeń funduszowych na lata 2014-2020 czy wskaźniki kluczowe 2007-2013, MRR

przygotował w formie matrycy powiązań wskaźników z celami tematycznymi i priorytetami

inwestycyjnymi na lata 2014-2020. Poddano ją konsultacjom wewnętrznym w MRR według

grup tematycznych dotyczących społeczeństwa informacyjnego, B+R, transportu, energetyki,

infrastruktury społecznej, otoczenia biznesu oraz środowiska i w wyniku tych konsultacji

przygotowano katalog wskaźników agregowanych z poziomu projektów, spójny dla

wszystkich programów operacyjnych, zawierający wskaźniki produktu i rezultatu określone

dla najważniejszych typów projektów planowanych do realizacji w ramach celów

tematycznych i priorytetów inwestycyjnych.

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 zawiera propozycje

wskaźników dla celów szczegółowych, choć nie zostały jeszcze określone wartości docelowe

tych wskaźników w 2023 roku i nie dla wszystkich wskaźników określono wartości bazowe. I

tak:

dla celu szczegółowego 1.2.1. PI 1.2: Rozwój współpracy podmiotów działających w

obszarze B+R oraz innowacji z przedsiębiorcami jako wskaźniki rezultatu strategicznego

zapisano nakłady na działalność B+R w relacji do PKB (wartość bazowa dla 2011 roku to

89

0,77; źródłem danych jest GUS) oraz nakłady sektora przedsiębiorstw na działalność B+R

w relacji do PKB (wartość bazowa 0,23; GUS);

dla celu szczegółowego 1.2.2. PI 1.2: Wzmocnienie infrastrukturalne IOB prowadzących

działalność w obszarze B+R oraz innowacji jako wskaźniki rezultatu strategicznego

zapisano udział przedsiębiorstw innowacyjnych w ogóle przedsiębiorstw sektora usług

(wartość bazowa dla lat 2008-2010 to 12,8; GUS);

dla celu szczegółowego 1.2.3. PI 1.2: Wzrost innowacyjności przedsiębiorstw wskaźnik

rezultatu strategicznego to nakłady na działalność B+R w relacji do PKB oraz nakłady

sektora przedsiębiorstw na działalność B+R w relacji do PKB (wartość bazowa w 2011 roku

to 0,23; GUS), wskaźniki produktu i rezultatu bezpośredniego WLWK to liczba

przedsiębiorstw współpracujących z ośrodkami badawczymi (w szt.), liczba

przedsiębiorstw wspartych w zakresie inwestycji w infrastrukturę B+R (w szt.) oraz

nakłady inwestycyjne na zakup aparatury naukowo-badawczej (w zł);

dla celu szczegółowego 3.1.1. PI 3.1.: Stworzenie warunków do powstawania nowych i

innowacyjnych podmiotów gospodarczych w regionie wskaźniki rezultatu to stopa

inwestycji w sektorze prywatnym – nakłady brutto na środki trwałe w sektorze

prywatnym jako % PKB (GUS) i wartość dodana brutto na pracującego w gospodarce

ogółem (gdzie EU27=100; Eurostat), a wskaźniki WLWK to (wszystkie dane z IZ RPO i w

szt.) liczba przedsiębiorstw otrzymujących wsparcie, liczba wspartych instytucji otoczenia

biznesu – ośrodki przedsiębiorczości, powierzchnia wspartych (przygotowanych) terenów

inwestycyjnych, liczba wspartych przedsięwzięć informacyjno-promocyjnych o

charakterze międzynarodowym, liczba wspartych przedsięwzięć informacyjno-

promocyjnych o charakterze krajowym i liczba przedsiębiorstw wspartych w zakresie

internacjonalizacji działalności;

dla celu szczegółowego 3.2.1. PI 3.2.: Wsparcie działalności przedsiębiorstw w celu

rozwoju ich współpracy międzynarodowej wskaźniki rezultatu i wskaźniki WLWK są takie,

jak dla celu 3.1.1.;

dla celu szczegółowego 3.3.1. PI 3.3.: Rozwój sektora MŚP przyczyniający się do wzrostu

konkurencyjności podmiotów gospodarczych wskaźniki rezultatu są takie jak dla celu

3.1.1.;

dla celu szczegółowego 3.3.2. PI 3.3.: Wzmocnienie roli Instrumentów Inżynierii

Finansowej jako alternatywnego źródła finansowania przedsięwzięć wskaźniki rezultatu są

takie jak dla celu 3.1.1., a wskaźniki WLWK to (wszystkie dane z IZ RPO i w szt.) liczba

przedsiębiorstw otrzymujących wsparcie, liczba przedsiębiorstw wspartych w zakresie

inwestycji i liczba wspartych klastrów.

dla celu szczegółowego 3.4.1. PI 3.4.: Wzmocnienie oraz podniesienie jakości usług

instytucji otoczenia biznesu (IOB) wskaźniki rezultatu są takie jak dla celu 3.1.1., a

wskaźniki WLWK to (wszystkie dane z IZ RPO i w szt.) liczba przedsiębiorstw

otrzymujących wsparcie, liczba wspartych IOB – ośrodki przedsiębiorczości, liczba

90

wspartych IOB – ośrodki innowacji oraz liczba przedsiębiorstw wspartych w zakresie

doradztwa specjalistycznego;

dla celu szczegółowego 9.3.1. PI 9.3.: Wsparcie działalności podmiotów ekonomii

społecznej wskaźnikiem rezultatu jest wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem

społecznym (wskaźnik zbiorczy trzech podwskaźników; w %; Eurostat), a wskaźnik WLWK

to liczba podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem (w szt., IZ RPO);

dla celu szczegółowego 2.3.1. PI 2.3.: Upowszechnienie i wzrost zastosowania technik

informacyjnych i komunikacyjnych we wszystkich dziedzinach życia wskaźnik rezultatu to

odsetek osób korzystających z internetu w kontaktach z administracją publiczną (wartość

bazowa w 2012 roku to 31,6; dane GUS / Eurostat), a wskaźnik WLWK to liczba

zainstalowanych aplikacji w instytucjach publicznych (w szt.);

dla celu szczegółowego 4.1.1. PI 4.1.: Zwiększenie udziału produkcji energii z OZE na

terenie województwa lubuskiego wskaźnik rezultatu to udział energii ze źródeł

odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto (wartość bazowa w 2011 roku to

10,4%; GUS), a wskaźniki WLWK to liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii

elektrycznej z OZE (w szt.) oraz liczba zmodernizowanych jednostek wytwarzania energii

elektrycznej z OZE (w szt.);

dla celu szczegółowego 4.3.1. PI 4.3.: Racjonalizacja zużycia energii w sektorze publicznym

i mieszkaniowym wskaźniki rezultatu to zużycie energii pierwotnej (wartość bazowa dla

2010 roku to 96 929 tys. ton; Eurostat) i emisja gazów cieplarnianych (wartość bazowa w

2010 roku to 88; źródło danych to KOBiZE), a wskaźniki WLWK to liczba

zmodernizowanych energetycznie budynków (w szt.) oraz długość wybudowanych lub

przebudowanych dróg dla rowerów (w km).

dla celu szczegółowego 4.7.1. PI 4.7.: Rozwój energetyki rozproszonej opartej na

skojarzonym wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej wskaźnik rezultatu to zużycie

energii pierwotnej (wartość bazowa w 2010 roku to 96 929 tys. ton; Eurostat), a wskaźnik

WLWK to liczba zmodernizowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej

w ramach kogeneracji (w szt.);

dla celu szczegółowego 5.2.1. PI 5.2.: Poprawa stanu bezpieczeństwa w regionie, w tym

zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego, poprzez stałe podnoszenie poziomu

wyposażenia służb ratowniczych w sprzęt do likwidacji skutków nadzwyczajnych zagrożeń

oraz rozwój form małej retencji wskaźnik rezultatu to liczba obiektów małej retencji

wodnej (wartość bazowa to 740 630 m3; GUS / MRiRW), a wskaźnik WLWK to pojemność

małej retencji (w m3);

dla celu szczegółowego 6.1.1. PI 6.1.: Poprawa stanu środowiska w regionie poprzez

realizację inwestycji w sektorze gospodarki odpadami wskaźnik rezultatu to udział

odpadów komunalnych zbieranych selektywnie w masie wszystkich zebranych odpadów

komunalnych w skali kraju w ciągu roku (wartość bazowa w 2010 roku to 10%; GUS), a

wskaźnik WLWK to liczba rozbudowanych / zmodernizowanych zakładów

zagospodarowania odpadów (w szt.);

91

dla celu szczegółowego 6.2.1. PI 6.2.: Podniesienie poziomu podstawowych standardów

życia mieszkańców województwa poprzez uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej

wskaźnik rezultatu to odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków (wartość

bazowa w 2011 roku to 65,7%; GUS), a wskaźnik WLWK to długość wybudowanej

kanalizacji sanitarnej (w km);

dla celu szczegółowego 6.3.1. PI 6.3.: Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz

naturalnego regionu wskaźnik WLWK to liczba instytucji kultury objętych wsparciem (w

szt.);

dla celu szczegółowego 6.4.1. PI 6.4.: Ochrona i wykorzystanie kapitału przyrodniczego

regionu wskaźnik rezultatu to obszary Natura 2000 objęte planami zadań ochronnych

(wartość bazowa to 1,22%; GDOŚ), a wskaźnik WLWK to liczba przebudowanych lub

zmodernizowanych obiektów turystycznych i rekreacyjnych (w szt.);

dla celu szczegółowego 6.5.1. PI 6.5.: Poprawa stanu powietrza, środowiska akustycznego

oraz wykorzystanie terenów zdegradowanych wskaźnik WLWK to łączna powierzchnia

zrekultywowanych gruntów (w ha);

dla celu szczegółowego 7.2.1. PI 7.2.: Poprawa przepustowości i sprawności infrastruktury

transportowej w województwie poprzez pełne włączenie regionu w transeuropejskie sieci

transportowe wskaźnik rezultatu to wskaźnik międzygałęziowej dostępności

transportowej (wartość bazowa w 2010 roku to 0,3281; MRR), a wskaźnik WLWK to

całkowita długość przebudowanych lub zmodernizowanych dróg (w km);

dla celu szczegółowego 7.4.1. PI 7.4.: Wzmocnienie systemu kolejowych regionalnych

przewozów pasażerskich i towarowych wskaźnik rezultatu to wskaźnik międzygałęziowej

dostępności transportowej (wartość bazowa w 2010 roku to 0,3281), a wskaźniki WLWK

to pojemność zakupionego lub zmodernizowanego pasażerskiego taboru kolejowego (w

osobach) oraz całkowita długość przebudowanych lub zmodernizowanych linii kolejowych

(w km);

dla celu szczegółowego 8.5.1. PI 8.5: Podniesienie zdolności do zatrudnienia osób

pozostających bez pracy, w tym osób znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji

na rynku pracy wskaźniki to liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu programu (w tym

samozatrudnieni), liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu oraz

liczba osób posiadających zatrudnienie 6 miesięcy po opuszczeniu programu (w tym

samozatrudnieni), a wskaźniki WLWK to liczba osób długotrwale bezrobotnych objętych

wsparciem w programie, liczba osób niepełnosprawnych objętych wsparciem w

programie, liczba osób w wieku do 30 lat objętych wsparciem w programie oraz liczba

osób w wieku 50 lat i więcej objętych wsparciem w programie;

dla celu szczegółowego 8.7.1. PI 8.7: Podniesienie zdolności do samozatrudnienia oraz

rozwój przedsiębiorczości wskaźniki rezultatu to liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu

programu (w tym samozatrudnieni), liczba utworzonych miejsc pracy w ramach

udzielonych z EFS środków na podjęcie działalności gospodarczej oraz liczba utworzonych

mikroprzedsiębiorstw działających 30 miesięcy po uzyskaniu wsparcia finansowego, a

92

wskaźniki WLWK to liczba osób, które otrzymały środki na podjęcie działalności

gospodarczej w programie;

dla celu szczegółowego 8.8.1. PI 8.8: Wyrównanie szans w dostępie do zatrudnienia

wskaźnik rezultatu to liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu programu (w tym

samozatrudnieni), liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu oraz

liczba osób posiadających zatrudnienie 6 miesięcy po opuszczeniu programu (w tym

samozatrudnieni), a wskaźniki WLWK to liczba osób opiekujących się osobami zależnymi,

które zostały objęte wsparciem w ramach programu oraz liczba utworzonych miejsc

opieki nad dziećmi do lat 3;

dla celu szczegółowego 8.9.1. PI 8.9: Poprawa adaptacyjności przedsiębiorstw i ich

pracowników oraz dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb

rynku pracy wskaźniki rezultatu to liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu

programu, liczba osób, które po opuszczeniu programu podjęły pracę lub kontynuowały

zatrudnienie w dotychczasowym miejscu pracy, oraz liczba osób znajdujących się w

lepszej sytuacji na rynku pracy 6 miesięcy po opuszczeniu programu, a wskaźniki WLWK to

liczba osób zatrudnionych objętych wsparciem w ramach programu (w tym

samozatrudnieni), liczba osób zatrudnionych w wieku 50 lat i więcej, które zostały objęte

wsparcie w ramach programu, liczba mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich

przedsiębiorstw objętych wsparciem w ramach programu oraz liczba pracowników

zagrożonych zwolnieniem z pracy oraz osób zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu

pracy objętych wsparciem w ramach programu;

dla celu szczegółowego 8.10.1. PI 8.10: Podniesienie poziomu aktywności zawodowej

mieszkańców regionu wskaźniki rezultatu to liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po

opuszczeniu programu oraz liczba osób posiadających zatrudnienie 6 miesięcy po

opuszczeniu programu (w tym samozatrudnieni), a wskaźniki WLWK to liczba osób w

wieku 50 lat i więcej objętych wsparciem w programie, liczba osób objętych badaniami

profilaktycznymi w programie oraz liczba osób objętych programami rehabilitacji

medycznej ułatwiającymi powrót do pracy;

dla celu szczegółowego 9.4.1. PI 9.4: Upowszechnienie aktywizacji zawodowej, społecznej,

zdrowotnej i edukacyjnej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym wskaźniki rezultatu

to liczba osób nieaktywnych zawodowo poszukujących pracy po opuszczaniu programu,

liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu programu, liczba osób posiadających

zatrudnienie 6 miesięcy po opuszczeniu programu (w tym samozatrudnieni) oraz liczba

osób, które podjęły kształcenie i szkolenie po opuszczeniu programu, a wskaźniki WLWK

to liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie,

liczba osób niepełnosprawnych objętych wsparciem w programie, liczba osób w wieku

poniżej 25 lat objętych wsparciem w programie, liczba osób nieaktywnych zawodowo,

nieuczestniczących w kształceniu lub szkoleniu, objętych wsparciem w programie, oraz

liczba migrantów, osób obcego pochodzenia, należących do mniejszości, objętych

wsparciem w programie;

93

dla celu szczegółowego 9.7.1. PI 9.7: Zwiększenie dostępności usług społecznych wskaźnik

WLWK to liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które skorzystały z usług

społecznych w programie;

dla celu szczegółowego 9.8.1. PI 9.8: Wzmocnienie i poszerzenie sieci wsparcia sektora

ekonomii społecznej wskaźniki rezultatu to liczba utworzonych podmiotów ekonomii

społecznej, liczba miejsc pracy utworzonych w przedsiębiorstwach społecznych, liczba

miejsc pracy utworzonych w podmiotach ekonomii społecznej nie będących

przedsiębiorstwami społecznymi oraz liczba miejsc pracy istniejących co najmniej 30

miesięcy utworzonych w przedsiębiorstwach społecznych, a wskaźniki WLWK to liczba

podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem oraz liczba osób zagrożonych

wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie;

dla celu szczegółowego 9.9.1. PI 9.9: Wzrost aktywności społeczności lokalnych w obszarze

przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu nie określono wskaźników;

dla celu szczegółowego 10.1.1. PI 10.1: Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu

edukacji oraz dostosowanie systemu kształcenia do zindywidualizowanych potrzeb

uczniów wskaźnik rezultatu to liczba nauczycieli prowadzących zajęcia z wykorzystaniem

TIK, a wskaźniki WLWK to liczba dzieci objętych w ramach programu dodatkowymi

zajęciami zwiększającymi ich szanse edukacyjne w edukacji przedszkolnej, liczba miejsc

wychowania przedszkolnego dofinansowanych w programie, liczba nauczycieli objętych

wsparciem w zakresie TIK, liczba szkół o najniższych wynikach edukacyjnych objętych

wsparciem w ramach programu, liczba uczniów objętych wsparciem w ramach programu

oraz liczba uczniów uczestniczących w zajęciach prowadzonych w oparciu o indywidualne

podejście do ucznia;

dla celu szczegółowego 10.3.1. PI 10.3: Wzmocnienie potencjału, atrakcyjności i

podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących

kształcenie zawodowe uwzględniające potrzeby rynku pracy brak wskaźników;

dla celu szczegółowego 10.3.2. PI 10.3: Upowszechnienie i promocja kształcenia

ustawicznego osób dorosłych wskaźniki to liczba osób świadczących usługi doradztwa

edukacyjno-zawodowego po opuszczeniu programu, liczba osób, które uzyskały

kwalifikacje po opuszczeniu programu, liczba uczniów szkół i placówek kształcenia

zawodowego uczestniczących w stażach i praktykach u pracodawcy, liczba szkół

zawodowych współpracujących z pracodawcami w programie, liczba szkół i placówek

objętych wsparciem w zakresie realizacji zadań w obszarze doradztwa edukacyjno-

zawodowego, liczba osób uczestniczących w pozaszkolnych formach kształcenia

realizowanych we współpracy z pracodawcami oraz liczba podmiotów realizujących

zadania centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego objętych wsparciem w

programie;

dla celu szczegółowego 9.1.1. PI 9.1: Poprawa jakości infrastruktury zdrowotnej i

społecznej uwzględniająca obszary deficytowe wskaźnik strategiczny to wskaźnik

zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym (wskaźnik zbiorczy trzech

94

podwskaźników w %), a wskaźniki WLWK to liczba wspartych podmiotów leczniczych oraz

liczba wybudowanych / przebudowanych / rozbudowanych obiektów, w których

realizowane są usługi aktywizacji społeczno-zawodowej;

dla celu szczegółowego 9.2.1. PI 9.2: Rewitalizacja fizyczna, gospodarcza i społeczna

obszarów zmarginalizowanych i zagrożonych marginalizacją wskaźnik strategiczny to

wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym (wskaźnik zbiorczy trzech

podwskaźników w %), a wskaźniki WLWK to powierzchnia zrewitalizowanych obszarów (w

ha) oraz liczba nowych / przebudowanych/ przekształconych obiektów infrastruktury

zlokalizowanych na rewitalizowanych obszarach;

dla celu szczegółowego 10.4.1. PI 10.4: Poprawa jakości infrastruktury edukacyjnej

wszystkich szczebli kształcenia wskaźniki strategiczne to odsetek osób w wieku 30-34 lata

posiadających wykształcenie wyższe, osoby dorosłe w wieku 25-64 lata uczestniczące w

szkoleniu, młodzież niekontynuująca nauki (w %), oraz odsetek dzieci w wieku 3-4 lat

objętych edukacją przedszkolną, a wskaźniki WLWK to liczba wybudowanych lub

zmodernizowanych obiektów infrastruktury jednostek organizacyjnych systemu oświaty,

potencjalna liczba użytkowników infrastruktury opieki nad dziećmi lub edukacyjnej

wspartej w programie, oraz liczba wybudowanych / przebudowanych / rozbudowanych

obiektów infrastruktury szkół wyższych;

95

D. Wskaźniki strategii sektorowych

Punktem wyjścia do propozycji określenia wskaźników polityk publicznych w poszczególnych

obszarach rozwoju regionu jest przegląd wskaźników wynikających z zapisów strategii

sektorowych obowiązujących i przygotowywanych w województwie lubuskim.

Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015

LRSI powołuje się na przykładowe wskaźniki zaproponowane w European Innovation

Scoreboard oraz Global Innovation Scoreboard, które mogą być wykorzystane w procesie

monitoringu jej wdrażania. Wskaźniki te oraz formy ich prezentowania wynikające z

międzynarodowych systemów monitoringu były podstawą opracowania katalogu

wskaźników LRSI, pozwalających na prowadzenie porównawczych analiz w odniesieniu do

wyników innych regionów.

European Innovation Scoreboard:

1. Potencjał ludzki:

udział absolwentów w dziedzinach nauk i technologii na poziomie studiów wyższych;

udział pracujących z wyższym wykształceniem w populacji pracujących;

udział zatrudnionych w średnio i wysoko zaawansowanych technologicznie

przedsiębiorstwach;

udział wszystkich zatrudnionych w usługach hi-tech.

2. Tworzenie nowej wiedzy:

udział wydatków budżetowych na B+R jako procent PKB;

udział wydatków biznesu na B+R jako procent PKB;

ilość patentów w dziedzinie hi-tech na milion mieszkańców.

3. Wykorzystanie nowej wiedzy i jej transfer:

procent MSP stosujących innowacje;

udział produkcyjnych MSP zaangażowanych we współpracę w dziedzinie innowacji;

wydatki na innowacje jako procent obrotu.

4. Finansowanie innowacji, rezultaty i rynki innowacji:

inwestycje venture capital w firmy technologiczne jako procent PKB;

kapitalizacja nowych rynków jako procent PKB;

udział sprzedaży produktów na „nowych rynkach”;

dostęp do Internetu w przeliczeniu na 100 mieszkańców;

udział rynku technologii informacyjnych w PKB;

zmiany udziału produkcji w sektorach hi-tech w odniesieniu do tej produkcji w

krajach OECD.

96

Global Innovation Scoreboard:

1. Czynniki napędzające innowacje:

nowi absolwenci przedmiotów ścisłych i inżynierii na 1000 mieszkańców w wieku 20-

29;

ludność uczestnicząca w edukacji policealnej na 100 mieszkańców w wieku 25-64;

dostęp sieci szerokopasmowych (liczba linii na 100 mieszkańców);

udział w kształceniu ustawicznym na 100 mieszkańców w wieku 25-64;

poziom wykształcenia młodzieży (% ludności w wieku 20-24, która ukończyła szkolę

średnią).

2. Czynniki wpływające na tworzenie wiedzy:

wydatki publiczne na badania i rozwój (% PKB);

wydatki firm na badania i rozwój (% PKB);

udział średnio zaawansowanych i zaawansowanych technologii B + R (% wydatków na

produkcje B + R);

udział przedsiębiorstw uzyskujących wsparcie publiczne na innowacje.

3. Innowacje i przedsiębiorczość:

MSP działające innowacyjnie (% MŚP);

innowacyjne MSP kooperujące z innymi (% MŚP);

wydatki na innowacje (% obrotów);

kapitał wysokiego ryzyka w fazie początkowej (% PKB);

wydatki na Technologie Informacyjno-Komunikacyjne (% PKB);

MŚP wykorzystujące innowacje organizacyjne (% MŚP).

4. Wdrożenia:

zatrudnienie w usługach wysokich technologii (% ludności pracującej);

eksport produktów wysokich technologii i udział w całkowitym eksporcie;

płace w produkcji nowych produktów (% obrotów);

płace w produkcji nowych produktów dla firm (nie dla rynku) (% obrotów);

zatrudnienie w średnio zaawansowanych i wysokich technologiach (% ludności

pracującej).

5. Własność intelektualna:

europejskie patenty na milion populacji;

patenty na milion populacji;

liczba nowych marek na milion populacji;

liczba nowych rejestrowanych wzorów na milion populacji.

W dokumencie LRSI zaproponowano także zestaw wskaźników benchmarkingu,

pozwalających ocenić wpływ realizacji LRSI na poziom innowacyjności regionu w stosunku do

innych regionów europejskich i w świecie według poniżej przedstawionych tematów

statystycznych:

97

1. Wskaźniki innowacyjności regionu

1.1. Ilość patentów zgłoszonych w Urzędzie Patentowym;

1.2. Nakłady na działalność B + R (% PKB);

1.3. Wielkość zatrudnienia w działalności B + R;

1.4. Udział nowych produktów/usług w ogólnej sprzedaży firmy;

1.5. Udział eksportu w ogólnej sprzedaży firmy;

1.6. Nakłady na innowacje w przemyśle.

2. Wskaźniki działalności i zdolności badawczych regionu

2.1. Ilość instytucji sektora B+R, rodzaj i specjalizacje;

2.2. Finansowanie działalności B+R ze środków publicznych (ilość, %);

2.3. Finansowanie działalności B+R ze środków prywatnych (ilość, %);

2.4. Zatrudnienie w laboratoriach badawczych;

2.5. Ilość firm posiadających działy badawcze;

2.6. Ilość opublikowanych artykułów naukowych;

3. Wskaźniki odnośnie działań wspierających innowacji

3.1. Zatrudnienie w obszarze innowacji w instytucjach wsparcia biznesu;

3.2. Poziom umiejętności w instytucjach wsparcia biznesu (wskaźnik jakościowy);

3.3. Ilość i rodzaj usług w zakresie innowacji uzyskanych przez MŚP we współpracy z

instytucjami wsparcia biznesu;

3.4. Poziom zmiany świadomości i przyzwyczajeń MŚP w wyniku organizowanych

akcji przez instytucje wsparcia biznesu.

Projekt Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020

W projekcie Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020 dla

każdego celu strategicznego przewidziane zostały wskaźniki pozwalające na jego

monitorowanie. Wskaźniki te zostały przedstawione w tabeli poniżej:

Tabela 7. Wskaźniki dla celów strategicznych w projekcie Strategii Polityki Społecznej Województwa

Lubuskiego na lata 2014-2020

Cel główny Wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży

Cel strategiczny Wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji, w tym szczególnie opiekuńczo-wychowawczej oraz zapewnianie dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich pomocy socjalnej

Wskaźniki 1. Liczba placówek wsparcia dziennego. 2. Liczba rodzin wielodzietnych. 3. Liczba regionalnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej. 4. Liczba dzieci w rodzinach zastępczych. 5. Liczba dzieci przysposobionych. 6. Liczba osób ubiegających się o świadczenia rodzinne w krajach Unii Europejskiej oraz

krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii.

Cel strategiczny Zwiększanie dostępu do różnych form edukacji, dóbr kultury, kultury fizycznej

98

Wskaźniki 1. Liczba działań promocyjnych na rzecz aktywności ruchowej dzieci i młodzieży. 2. Liczba nowopowstałych boisk sportowych. 3. Liczba instytucji kultury. 4. Liczba zwiedzających galerie, wystawy, muzea. 5. Liczba widzów w kinach, teatrach i instytucjach muzycznych.

Cel strategiczny Zapewnianie dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej dostępu do edukacji i rehabilitacji

Wskaźniki 1. Liczba dzieci niepełnosprawnych uczących się w szkołach specjalnych. 2. Liczba dzieci niepełnosprawnych uczących się w szkołach ogólnodostępnych. 3. Liczba dzieci objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną udzielaną przez poradnię

psychologiczno-pedagogiczną.

Cel strategiczny Promocja zdrowia

Wskaźniki 1. Liczba nieletnich uzależnionych w województwie lubuskim. 2. Liczba nieletnich uzależnionych podejmujących terapie i leczenie.

Cel główny Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze społeczeństwem

Cel strategiczny Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych poprzez zatrudnianie i likwidację barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się

Wskaźniki 1. Liczba osób niepełnosprawnych bezrobotnych. 2. Liczba placówek korzystających z dofinansowania na likwidację barier

architektonicznych. 3. Liczba placówek, ośrodków wsparcia dla osób niepełnosprawnych.

Cel strategiczny Profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień

Wskaźniki 1. Liczba osób uzależnionych w województwie lubuskim. 2. Liczba osób uzależnionych oraz współuzależnionych podejmujących terapie i leczenie. 3. Liczba placówek udzielających pomocy osobom uzależnionym.

Cel strategiczny Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka oraz ich integracja ze społeczeństwem

Wskaźniki 1. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej. 2. Liczba osób bezdomnych. 3. Liczba interwencji dotyczących przemocy w rodzinie. 4. Liczba programów przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

Cel główny Doskonalenie systemu wsparcia społecznego

Cel strategiczny Wspieranie samorządów lokalnych w zapewnieniu usług środowiskowych

Wskaźniki 1. Liczba osób korzystających z usług opiekuńczych. 2. Liczba wolontariuszy - seniorów. 3. Liczba podmiotów III sektora zrzeszających seniorów.

Cel strategiczny Doskonalenie kompetencji zawodowych służb społecznych

Wskaźniki 1. Liczba organizowanych szkoleń. 2. Liczba pracowników pomocy i integracji społecznej biorących udział w szkoleniach. 3. Liczba pracowników pomocy i integracji społecznej podnoszących swoje kwalifikacje

zawodowe.

Cel główny Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego

Cel strategiczny Rozwijanie współpracy z podmiotami III sektora

Wskaźniki 1. Liczba podmiotów III sektora. 2. Liczba podmiotów ekonomii społecznej.

99

3. Liczba udzielonych dotacji podmiotom III sektora.

Cel strategiczny Promowanie aktywności obywatelskiej

Wskaźniki 1. Liczba działań samorządu województwa na rzecz promocji aktywności obywatelskiej. 2. Liczba zeznań podatkowych mieszkańców województwa lubuskiego, w których

przekazano 1% podatku na organizację pożytku publicznego.

Cel strategiczny Zapobieganie dyskryminacji, ksenofobii, rasizmowi i związanej z nimi nietolerancji

Wskaźniki 1. Liczba mieszkańców województwa deklarująca narodowość niepolską. 2. Liczba migracji wewnętrznych i zagranicznych ludności na pobyt stały.

Źródło: Projekt Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020

Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia

Strategia określiła zarówno wskaźniki poziomu wdrażania (realizacji) strategii, jak i wskaźniki

oceny efektów jej realizacji.

Wskaźniki poziomu wdrażania strategii

1. Wskaźniki chorobowości i zachorowalności (w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców):

a) liczba osób objętych opieką czynną (w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców):

Dzieci i młodzież w wieku od 0 do 18 lat;

Osoby w wieku 19 lat i więcej.

b) liczba nowych zachorowań objętych opieką czynną (wraz ze strukturą

przedstawiającą rozkład na poszczególne jednostki chorobowe):

Dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18 lat;

Osób w wieku 19 lat i więcej.

Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej

2. Dane o kolejkach – jako narzędzie do monitorowania efektywności wykorzystania

zasobów kadrowych, organizacyjnych, materialnych i finansowych systemu ochrony

zdrowia:

a) liczba pacjentów oczekujących na świadczenie zdrowotne (w tym o statusie

„pilne”);

b) średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego (w tym o statusie

„pilne”) wraz ze strukturą przedstawiającą rozkład na poszczególne procedury

(wymaga to uzupełnienia danych o kolejkach przez NFZ) lub komórki.


3. Dane o wykorzystaniu łóżek i długości leczenia – narzędzia do monitorowania

efektywności stacjonarnej opieki zdrowotnej:

a) % wskaźnik wykorzystania łóżek szpitalnych;

b) średnia długość pobytu pacjenta na oddziale.

Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej.

100

Wskaźniki oceny efektów realizacji:

1. Narzędzia do monitorowania ogólnych warunków (czynników) wpływających na

zdrowie mieszkańców.

a) średnia długość życia mieszkańców województwa lubuskiego (odrębnie dla

mężczyzn i kobiet);

b) wskaźnik umieralności w województwie lubuskim (odrębnie dla mężczyzn i kobiet).


2. Narzędzia do monitorowania efektywności publicznej służby zdrowia

a) wskaźnik udziału dopłat do ochrony zdrowia z budżetów gospodarstw domowych

(liczony jako iloraz wydatków na zdrowie z budżetów domowych w przeliczeniu na

1 mieszkańca pomnożonych przez liczbę mieszkańców i kosztu zakupu świadczeń

zdrowotnych przez LOW NFZ).

Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej.

Strategia na podstawie zmian w latach 2005-2008 (dane z LCZP, GUS, Eurostat) określiła

oczekiwane wartości wskaźników dla lat 2009-2013, które powinny stanowić punkt

odniesienia do oceny realizacji Strategii.

Tabela 8. Wartości oczekiwane mierników realizacji Strategii

WSKAŹNIKI / MIERNIKI 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Wskaźniki chorobowości / zachorowalności

Liczba osób objętych opieką czynną (0-18 lat) 2 204,1 2 204,1 2 157,8 2 111,5 2 065,2 2 018,9

Liczba nowych osób objętych opieką czynną (0-18 lat)

353,1 353,1 347,1 341,0 335,0 328,9

Liczba osób objętych opieką czynną (>= 19 lat)

3 060,7 3 060,7 3 050,9 3 041,1 3031,3 3 021,5

Liczba nowych osób objętych pieką czynną (>= 19 lat)

315,5 315 314 313 312 311

Efektywność wykorzystania zasobów

Liczba oczekujących na świadczenia zdrowotne

76 008 76 000 76 000 75 000 74 000 73 000

W tym na świadczenia o statusie pilne 2 020 2 010 2 010 1 900 1 800 1 700

Średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia

111 111 111 100 100 90

- w tym na świadczenia o statusie pilne 74 74 74 70 70 60

Syntetyczny wpływ wszystkich czynników

Średnia długość życia mężczyzn 70,50 70,83 71,16 71,49 71,82 72,15

Średnia długość życia kobiet 79,30 79,58 79,86 80,14 80,42 80,70

Umieralność mężczyzna 1 068,82 1 068,82 1 068,82 1 068,82 1 068,82 1 068,82

101

Umieralność kobiet 836,4 836,4 836,4 836,4 836,4 836,4

Efektywność stacjonarnej opieki zdrowotnej

% wskaźnik wykorzystania łóżek szpitalnych 78,9 79 79,5 80 80,5 81

Średnia długość pobytu pacjenta na oddziale 9,35 9,19 9,03 8,87 8,71 8,85

Wskaźnik udziału wydatków w budżetów domowych; W 2007 roku – 47,03%

b.d. 46 46 47 47 47

Źródło: Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia

W Strategii pojawiła się także informacja, że Zespół Wdrażający Strategię może dodatkowo

rozszerzyć monitoring o następujące mierniki realizacji Strategii:

1. Współczynniki umieralności z powodu najczęściej występujących schorzeń oraz tych,

które niekorzystnie przedstawiają się w województwie lubuskim na tle kraju, np. z

powodu:

chorób układu krążenia (ze szczególnym uwzględnieniem udarów mózgu);

nowotworów, w tym oskrzela i płuca, bez określenia umiejscowienia, jelita grubego,

żołądka, sutka, szyjki macicy;

zewnętrznych przyczyn, w tym samobójstw i wypadków;

chorób układu trawiennego;

chorób układu oddechowego, w tym POChP.

2. Współczynnik umieralności okołoporodowej i zgonów niemowląt.

3. Odsetek kobiet i mężczyzn umierających przed 65 rokiem życia oraz przyczyny tych

zgonów.

4. Współczynniki zachorowalności na nowotwory, kompletność rejestracji zachorowań i

zgonów na nowotwory złośliwe w Lubuskim Rejestrze Nowotworów Złośliwych,

odsetek zgonów z powodu nowotworu złośliwego bez określenia umiejscowienia.

5. Współczynniki zachorowań na choroby zakaźne, ze szczególnym uwzględnieniem

gruźlicy oraz chorób przenoszonych drogą płciową, HIV, WZW typu C.

6. Liczba osób korzystających z różnych form opieki psychiatrycznej i psychologicznej.

7. Liczba instytucji realizujących programy promocji zdrowia.

8. Odsetek śmiertelnych ofiar wypadków drogowych.

9. Liczba wypadków przy pracy i w szkole.

10. Częstość orzekania o stopniu niepełnosprawności.

Projekt Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia 2014-2020

Wskaźnikami poziomu wdrażania Strategii są:

1. Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących według podstawowego miejsca pracy na

10 tys. mieszkańców.

102

Nazwa wskaźnika Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców

Obszar tematyczny Zdrowie publiczne

Definicja

Pokazuje liczbę lekarzy i lekarzy dentystów pracujących w danej placówce przypadającą na 10 tysięcy ludności (stan na 31 grudnia), bez względu na rodzaj umowy, na podstawie której wykonywana jest praca (np. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, w tym umowa zlecenie) i wymiar czasu pracy. Pracujący lekarze, dla których jednostka sprawozdawcza jest głównym miejscem pracy wg oświadczenia pracującego. Osoby te, niezależnie od wymiaru czasu pracy, są liczone raz.

Jednostka miary osoba

Znaczenie Zdrowie mieszkańców bezpośrednio uzależnione jest od jakości i dostępności usług medycznych. Dostęp do odpowiedniej liczby lekarzy daje szansę na uzyskanie właściwej opieki medycznej w krótkim czasie.

Pożądany kierunek zmian: Wzrost wartości wskaźnika

Źródło danych GUS

2. Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej według

podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców.

Nazwa wskaźnika Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców


Definicja

Pokazuje liczbę pielęgniarek i położnych pracujących w danej placówce przypadającą na 10 tysięcy ludności (stan na 31 grudnia), bez względu na rodzaj umowy, na podstawie której wykonywana jest praca (np. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, w tym umowa zlecenie) i wymiar czasu pracy. Pracujące pielęgniarki i położne, dla których jednostka sprawozdawcza jest głównym miejscem pracy wg oświadczenia pracującego. Osoby te, niezależnie od wymiaru czasu pracy, są liczone raz.

Jednostka miary osoba

Znaczenie Zdrowie mieszkańców bezpośrednio uzależnione jest od jakości i dostępności usług medycznych. Liczba pielęgniarek i położnych różnicuje jakość opieki zapewnianej przez placówki medyczne w regionie.



Te dwa wskaźniki pokazują stopień zaangażowania zasobów ludzkich w świadczenie opieki

zdrowotnej. Liczba lekarzy podstawowej opieki medycznej pokazuje ogólną dostępność

opieki zdrowotnej, liczba pielęgniarek i położnych różnicuje jakość opieki zapewnianej przez

placówki medyczne w regionie.

3. Liczba oczekujących i średni czas oczekiwania (w dniach) na świadczenie w

województwie lubuskim.

Nazwa wskaźnika Liczba oczekujących i średni czas oczekiwania (w dniach) na świadczenie w województwie lubuskim


Definicja Średni czas oczekiwania oznacza średnią liczbę dni, jaką oczekiwały na udzielenie świadczenia osoby skreślone z listy oczekujących z powodu

103

wykonania świadczenia u danego świadczeniodawcy. Czas ten świadczeniodawcy mają obowiązek obliczać zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 czerwca 2008 w sprawie zakresu niezbędnych informacji gromadzonych przez świadczeniodawców, szczegółowego sposobu rejestrowania tych informacji oraz ich przekazywania podmiotom zobowiązanym do finansowania świadczeń ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., nr 123, poz. 801, z późn. zm.). Do obliczenia średniego czasu oczekiwania są brane wyłącznie informacje o osobach znajdujących się na liście oczekujących, którym w okresie ostatnich 6 miesięcy udzielono świadczenia i z tego powodu zostały z listy skreślone. Nie brane są pod uwagę informacje o osobach, którym wykonano świadczenie, a które nie są umieszczane na listach oczekujących, tj. osoby znajdujące się w momencie zgłoszenia do świadczeniodawcy w stanie nagłym oraz osoby znajdujące się w planie leczenia i wymagające okresowego, w ściśle ustalonych terminach, wykonywania kolejnych etapów świadczenia. Średni czas oczekiwania wynoszący 0 dni może oznaczać dwie sytuacje: świadczenia są udzielane na bieżąco lub w okresie ostatnich 6 miesięcy nikt nie został skreślony z listy oczekujących z powodu wykonania świadczenia. Należy zwracać uwagę nie tylko na średni czas oczekiwania, ale jednocześnie na liczbę osób oczekujących oraz liczbę osób skreślonych z listy oczekujących z powodu wykonania świadczenia.

Kolejność pacjentów na listach oczekujących, określająca ich planowane przyjęcie, uzależniona jest od terminu zgłoszenia i kategorii medycznej, do której zostaną zakwalifikowani. Rozróżnia się kategorie na listach oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej:

- przypadek pilny – jeżeli istnieje konieczność pilnego udzielenia świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego i możliwość szybkiego pogorszenia stanu zdrowia lub znaczące zmniejszenie szans na powrót do zdrowia,

- przypadek stabilny w przypadku innym niż stan nagły i przypadek pilny

Jednostka miary Osoby i dni

Znaczenie Zdrowie mieszkańców bezpośrednio uzależnione jest od jakości i dostępności usług medycznych.

Pożądany kierunek zmian: Obniżenie liczby oczekujących oraz skrócenie czasu oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego .

Źródło danych LOW NFZ, Ministerstwo Zdrowia

Oczekiwana długość życia, współczynnik zgonów na nowotwory i choroby serca, czy mierniki

zachorowalności są miarami efektów dla sfery zdrowia. Dla pacjenta ważniejsze są jakość i

dostępność opieki zdrowotnej oraz infrastruktury medycznej niż wielkość środków

finansowych na to przeznaczonych.

Wskaźniki oceny efektów realizacji Strategii:

1. Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn / kobiet w momencie urodzenia.

Nazwa wskaźnika Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn / kobiet w momencie urodzenia


Definicja

Wskaźnik wyraża średnią liczbę lat, jaką ma jeszcze do przeżycia osoba (kobieta lub mężczyzna) w momencie urodzenia, przy założeniu stałego poziomu umieralności z okresu, dla którego opracowano tablice trwania życia.

Jednostka miary lata

Znaczenie Wskaźnik charakteryzujący długość życia kobiet i mężczyzn, co pośrednio

104

świadczy o kondycji zdrowotnej społeczeństwa. W ostatnich latach przeciętna długość życia mężczyzn i kobiet wydłuża się. Z jednej strony wskazuje to na polepszające się warunki życia ludności i lepszą opiekę zdrowotną, z drugiej zaś jest to sygnał, że przed państwem i społeczeństwem pojawiają się nowe wyzwania związane m.in. z systemem zabezpieczeń społecznych, czy opieką zdrowotną osób starszych.



2. Wskaźnik zgonów na 10 tys. mieszkańców wg przyczyn (choroby układu krążenia,

nowotwory).

Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn


Definicja Jest to udział zgonów osób z powodu wybranych chorób (układu krążenia oraz nowotworów- razem ) w ogólnej liczbie zgonów.

Jednostka miary %

Znaczenie

Wskaźnik ten pozwala na syntetyczną ocenę stanu zdrowia społeczeństwa oraz (pośrednio) stanu ochrony zdrowia i poziomu wiedzy medycznej. Wysoki odsetek osób chorujących na nowotwory, choroby układu krążenia lub oddechowego, świadczy o złej kondycji zdrowotnej społeczeństwa i warunków życia oraz wskazuje na skuteczność służby zdrowia. Konsekwencją dużej liczby zachorowań i zgonów w wyniku chorób jest rosnące zapotrzebowanie na usługi zdrowotne. Jest to sygnał do podjęcia działań zapobiegawczych, mających na celu m.in. rozwój wiedzy medycznej oraz promujących zdrowy styl życia. Szczególnie niepokojąca jest sytuacja, gdy zgony z powodu chorób dotyczą grupy wieku znacznie poniżej granicy wyznaczonej przez przeciętne dalsze trwanie życia osób, które mogą być aktywne zawodowo (do 65 roku życia).

Pożądany kierunek zmian: Spadek wartości wskaźnika


3. Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych.

Nazwa wskaźnika Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych.


Definicja

Pokazuje liczbę zgonów niemowląt, tj. dzieci do 1 roku życia, w relacji do liczby urodzeń żywych. Wartości ustalone według metodologii Światowej Organizacji Zdrowia.

Jednostka miary promil

Znaczenie

Wskaźnik zgonów niemowląt w sposób syntetyczny odzwierciedla stan zdrowia społeczeństwa i poziom świadczeń zdrowotnych. Spadek zgonów niemowląt będzie świadczył m.in. o poprawie poziomu życia, rozwoju zachowań prozdrowotnych kobiet w ciąży, rozwoju medycyny w kierunku poprawy jakości opieki medycznej w związku z ciążą, porodem i połogiem.



4. Współczynnik dzietności.

Nazwa wskaźnika Współczynnik dzietności ogólnej

Obszar tematyczny Zmiany demograficzne

105

Definicja

Współczynnik dzietności oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15-49 lat), przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne.

Jednostka miary Liczba dzieci

Znaczenie

Współczynnik dzietności jest syntetycznym miernikiem płodności określającym całkowitą płodność kobiet i intensywność urodzeń. Niska dzietność w perspektywie długookresowej prowadzi do deformacji w strukturze wieku, a w konsekwencji do niżu demograficznego. Spadek dzietności w powiązaniu z przyrostem liczby osób starszych nasila proces starzenia się społeczeństwa. W perspektywie długookresowej oznacza to m.in. powstawanie luki na rynku pracy, zachwianie systemu emerytalnego itd. Rozwój ekonomiczny i wyrównywanie dysproporcji między regionami wymaga znaczącego udziału kobiet w rynku pracy. Z tego względu w ramach polityki prorodzinnej uruchamiane są mechanizmy, które pozwolą kobietom na łączenie pracy zawodowej z realizacją planów prokreacyjnych.



Uwagi

Wskaźnik powinien przyjmować wartości z przedziału 2,10-2,15, który określa się przy istniejącej umieralności jako poziom zapewniający tzw. prostą zastępowalność pokoleń.

5. Wydatki na zdrowie z budżetów domowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca oraz koszt

zakupu świadczeń zdrowotnych przez LOW NFZ.

Nazwa wskaźnika Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych


Definicja

Stanowi składową wydatków ponoszonych na towary i usługi konsumpcyjne przeznaczone na zaspokojenie potrzeb gospodarstwa domowego związanych z ochroną zdrowia. Obejmuje środki wydatkowane na zakup artykułów farmaceutycznych i pozostałych artykułów medycznych, zakup i naprawę urządzeń i sprzętu terapeutycznego, opłacenie usług lekarskich, stomatologicznych, laboratoriów medycznych i pracowni rentgenowskich, usług medycznych pomocniczych i medycyny niekonwencjonalnej, pozostałych usług związanych ze zdrowiem oraz usług szpitalnych i sanatoryjnych.

Jednostka miary zł

Znaczenie

Wskaźnik pośrednio opisuje dostęp do świadczeń (towarów i usług) w zakresie ochrony zdrowia, w dużym stopniu determinowany zabezpieczeniem środków finansowych adekwatnych do potrzeb zdrowotnych populacji. Zaangażowanie środków prywatnych, w tym wydatków bezpośrednich gospodarstw domowych w finansowanie usług w zakresie ochrony zdrowia wynika m.in. z ograniczonego dostępu do usług medycznych w ramach publicznej ochrony zdrowia. Wzrost wartości wydatków prywatnych przeznaczonych na zdrowie w stosunku do sumy przeznaczonych na ten cel środków publicznych może oznaczać pogorszenie dostępu do usług medycznych świadczonych w zakresie publicznej ochrony zdrowia.



106

Miernikiem właściwej realizacji Strategii będzie poprawa wartości wskaźników zarządzania

operacyjnego Strategią i mierników oceny efektów jej realizacji. Projekt Strategii prezentuje

wartości bazowe zaproponowanych wskaźników:

Tabela 9. Wskaźniki / mierniki Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020

Wskaźniki / mierniki Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020

Źródło

Wartość bazowa 2012

Oczekiwane zmiany 2020

Efektywność wykorzystania zasobów

Liczba oczekujących na świadczenia zdrowotne:

- ogółem

- w tym na świadczenia o statusie pilne

LOW NFZ

114 132

7 713

Obniżenie liczby oczekujących

Średni czas oczekiwania na świadczenia (w dniach):

- ogółem

- w tym na świadczenia o statusie pilne

LOW NFZ

24,47

5,75

Zmniejszenie czasu oczekiwania

Liczba lekarzy pracujących wg podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców

Liczba lekarzy dentystów pracujących wg podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców

GUS

19,4

5,4

Wzrost liczby lekarzy i lekarzy dentystów

Liczba pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców

Liczba położnych podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców

GUS

49,1

5,9

Wzrost liczby pielęgniarek i położnych

Syntetyczny wpływ wszystkich czynników

Przeciętne dalsze trwanie życia (lata):

- mężczyzn

- kobiet

GUS

72,3

80,3

74,0

81,3

Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych (‰) GUS 6,0 Obniżenie wskaźnika

Wskaźnik zgonów na 10 tys. mieszkańców wg przyczyn:

- choroby układu krążenia

- nowotwory

GUS

24,7*

40,53*

Obniżenie wskaźników

Współczynnik dzietności GUS 1,307 1,45

Urodzenia żywe na 1 tys. mieszkańców (‰) GUS 10,13 Wzrost wskaźnika

Efektywność stacjonarnej opieki zdrowotnej

% wskaźnik wykorzystania łóżek szpitalnych LUW 71,3 Wzrost wskaźnika

Średnia długość pobytu pacjenta na oddziale (dni) LUW 9,1 Obniżenie wskaźnika

* ze względu na ograniczenia statystyczne rokiem bazowym jest 2011

Źródło: Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020

107

Wskaźniki zostały także przyporządkowane do konkretnych celów strategicznych

wynikających z projektu Strategii.

Tabela 10. Wskaźniki dla celów strategicznych Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020

Cele strategiczne Wskaźniki

1. Dostosowanie opieki zdrowotnej do dynamiki długookresowych trendów demograficznych i epidemiologicznych.

Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych;

Wskaźnik zgonów według przyczyn łącznie (w tym choroby układu krążenia, nowotwory).

Dodatkowo:

Wskaźnik kobiet ciężarnych objętych opieką przedporodową do ogólnej liczby rodzących;

Wskaźnik chorobowości dzieci i młodzieży.

2. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu ochrony zdrowia.

Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących wg podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców;

Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców;

Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz koszt zakupu świadczeń zdrowotnych przez LOW NFZ;

Liczba oczekujących i średni czas oczekiwania (w dniach) na świadczenie w województwie lubuskim.

Dodatkowo :

Średnie wykorzystanie łóżek;

Średni pobyt pacjenta.

3. Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa.

Wskaźniki dodatkowe:

Średni czas przybycia ZRM na miejsce zdarzenia.

4. Promocja zdrowia i kształtowanie prozdrowotnych postaw mieszkańców województwa lubuskiego.

Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn / kobiet w momencie urodzenia.

5. Zmniejszenie nierówności w zdrowiu.

Wskaźniki dodatkowe:

Wskaźnik ubóstwa;

Stopa bezrobocia;

Liczba osób / rodzin korzystających z pomocy społecznej.

Źródło: Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020

Lubuska Strategii Zatrudnienia na lata 2011-2020

Strategia określa wskaźniki jej realizacji, definiując wartości bazowe oraz wartości

oczekiwane dla lat 2015 i 2020. Wszystkie zaproponowane wskaźniki opierają się na danych

ze statystyki publicznej.

108

Tabela 11. Wskaźniki realizacji Lubuskiej Strategii Zatrudnienia na lata 2011-2020

Wyszczególnienie Sytuacja

wyjściowa (2009)

Wartość wskaźnika

w 2015 roku

Wartość wskaźnika

w 2020 roku

Cel 1. Poprawa zasobu miejsc pracy i zwiększenie aktywności zawodowej ludności

Wskaźnik aktywności zawodowej [%] (BAEL) 55,4 60,4 64,3

Wskaźnik zatrudnienia [%] (BAEL) 50,3 55,8 59,5

Stopa bezrobocia rejestrowanego [%] (GUS) 15,9 12,5 10,0

Stopa bezrobocia [%] (BAEL) 9,5 7,6 7,1

Cel 2. Dostosowywanie kwalifikacji kadr do zmieniających się potrzeb rynku pracy

Udział ludności uczestniczącej w kształceniu ustawicznym [%] (GUS)

3,3 5,0 8,6

Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)

23,8 21,0 18,5

Udział osób bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)

28,0 26,0 24,0

Cel 3. Promocja włączenia zawodowego i społecznego

Udział długotrwale bezrobotnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)

37,8 35,0 31,0

Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. ludności (GUS)

750,5* 710,0 680,0

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych [%] (GUS)

23,0 25,0 27,5

Udział osób niepełnosprawnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)

7,1 6,0 5,0

* dane za 2008 rok

Źródło: Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-2020

Dodatkowo, w zakresie monitorowania polityk publicznych w obszarze rynku pracy można

oprzeć się na zapisach Wieloletniego Regionalnego Planu Działań na rzecz promocji i

upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i

jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020, którego celem jest wzrost

znaczenia ekonomii społecznej dla rozwoju społeczno-gospodarczego województwa. Cel ten

jest realizowany przez cztery cele szczegółowe, w ramach których wyznaczono priorytety,

działania i wskaźniki realizacji.

109

Tabela 12. Wskaźniki Wieloletniego Regionalnego Planu Działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020

Działania Przyjęte wskaźniki realizacji działań

Cel 1. Budowa zintegrowanego systemu wsparcia rozwoju ekonomii społecznej.

Priorytet I: Koordynacja i instytucjonalizacja ekonomii społeczne.

Działanie I.1. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze jako koordynator działań.

Liczba podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubuskim;

Liczba gmin i powiatów zaangażowanych we wspieranie podmiotów ekonomii społecznej;

Liczba publikacji prasowych i internetowych, kampanii oraz audycji radiowych dotyczących zagadnień związanych z ekonomią społeczną.

Działanie I.2. Rada Programowa Partnerstwa na rzecz ekonomii społecznej jako regionalne forum ekonomii społecznej.

Liczba spotkań w ramach forum ekonomii społecznej;

Liczba podmiotów uczestniczących w spotkaniach Rady Programowej Partnerstwa na rzecz ekonomii społecznej.

Działanie I.3. Współpraca ze Zrzeszeniem Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego.

Liczba reprezentantów Zrzeszenia uczestniczących w spotkaniach Rady Programowej Partnerstwa na rzecz ekonomii społecznej;

Liczba gmin/powiatów, które uwzględniły problematykę ekonomii społecznej w dokumentach programowych;

Liczba podmiotów ekonomii społecznej (PES) zaangażowanych w tworzenie dokumentów lokalnych i regionalnych.

Priorytet II: Infrastruktura wsparcia ekonomii społecznej.

Działanie II.1. Ośrodki wsparcia ekonomii społecznej.

Liczba organizacji pozarządowych, które rozpoczęły swoją działalność gospodarczą przy wsparciu ośrodka wsparcia ekonomii społecznej (OWES);

Liczba osób, które znalazły zatrudnienie w PES dzięki działalności OWES.

Działanie II.2. Wsparcie tworzenia podmiotów ekonomii społecznej.

Liczba PES utworzonych dzięki dotacjom z powiatowych urzędów pracy;

Liczba dotacji/dofinansowań przekazanych przez jednostki samorządu terytorialnego dla PES.

Działanie II.3. Fundusz pożyczkowy i poręczeniowy.

Liczba PES, które skorzystały z Funduszu pożyczkowego i poręczeniowego.

Działanie II.4. Publiczne służby zatrudnienia i pomocy społecznej jako instytucje wspierające.

Liczba spotkań zrealizowanych w ramach sieci współpracy;

Liczba podmiotów uczestniczących w pracach sieci współpracy.

Cel 2. Zwiększenie świadomości i partycypacji społeczności lokalnych w rozwoju ekonomii społecznej.

Priorytet III: Promocja ekonomii społecznej jako narzędzia zmian społeczno-gospodarczych.

Działanie III.1. Promowanie aktywności obywatelskiej.

Liczba samorządów oraz organizacji uczestniczących w działaniach partnerskich.

Działanie III.2. Propagowanie katalogu możliwych działań ekonomii społecznej w samorządzie oraz promocja dobrych praktyk

Liczba podmiotów zaprezentowanych za pomocą platformy informacyjnej.

110

Działania Przyjęte wskaźniki realizacji działań

w zakresie ekonomii społecznej.

Działanie III.2. Klauzule społeczne (modelowe rozwiązania, promocja, doradztwo).

Liczba ogłoszonych przetargów zawierających klauzule społeczne;

Liczba osób przeszkolonych w zakresie PZP, stosowania klauzul społecznych oraz społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych.

Działanie III.3. System promocji i doradztwa z zakresu ekonomii społecznej w społecznościach lokalnych.

Liczba programów wspierania liderów, przedstawicieli PES oraz administracji publicznej w zakresie wiedzy o ES.

Priorytet IV: Edukacja dla ekonomii społecznej.

Działanie IV.1. Projekty edukacyjne na rzecz ekonomii społecznej/Szkolne Ośrodki Kariery.

Liczba młodych osób, które skorzystały z zaplanowanej ścieżki kariery zawodowej.

Działanie IV.2. Ekonomia społeczna w OHP. Liczba młodych osób, którzy zapoznali się z tematyką

przedsiębiorczości społecznej.

Działanie IV.3. Praktyczne przygotowanie uczniów oraz studentów do przedsiębiorczości społecznej.

Liczba utworzonych firm symulacyjnych/ spółdzielni uczniowskich/akademickich biur karier/ akademickich inkubatorów przedsiębiorczości.

Działanie IV.4. Studia podyplomowe z zakresu ekonomii społecznej.

Liczba osób, które podniosły swoje kwalifikacje w ramach studiów podyplomowych.

Cel 3. Zwiększenie udziału podmiotów ekonomii społecznej w realizacji lokalnych polityk publicznych w tym usług użyteczności publicznej.

Priorytet V: Partnerstwo na rzecz zadań i usług publicznych.

Działanie V.1. Promowanie i wspieranie uspołeczniania usług użyteczności publicznej.

Liczba przeszkolonych pracowników samorządowych (kadry) z zakresu wykorzystania ekonomii społecznej do aktywizacji społeczno-zawodowej.

Działanie V.2. Promowanie liderów i aktywności obywatelskiej.

Liczba kampanii informacyjno-promocyjnych o zasięgu lokalnym.

Cel 4. Wzrost aktywności zawodowej poprzez system integracji i reintegracji zawodowej i społecznej.

Priorytet VI: Rozwój zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej.

Działanie VI.1. Przygotowanie do aktywności zawodowej.

Liczba osób, które skorzystały z wolontariatu, praktyk lub staży zawodowych w organizacjach działających w obszarze ekonomii społecznej;

Liczba osób biorących udział w ścieżkach reintegracji.

Działanie VI.2. Wspieranie rozwoju zatrudnienia.

Liczba osób wykluczonych bądź zagrożonych wykluczeniem społecznym (z programem społecznym), zatrudnionych w przedsiębiorstwach społecznych.

Źródło: Wieloletni Regionalny Plan Działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz

rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020

Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013

Strategia Rozwoju Turystyki określa wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania, zebrane

w poniższej tabeli.

111

Tabela 13. Wskaźniki Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013

Wskaźniki produktu:

1. Liczba obiektów typu SPA oraz ośrodków rehabilitacyjnych; 2. Liczba farm zdrowia i urody 3. Liczba specjalistycznych pensjonatów agroturystycznych 4. Liczba wiosek wakacyjnych 5. Liczba prywatnych muzeów i galerii 6. Liczba imprez i wydarzeń przyciągających turystów oraz podnoszących atrakcyjność produktów i

regionu 7. Liczba zintegrowanych produktów szlaków tematycznych 8. Liczba przystani i portów rzecznych 9. Liczba stanic wodno-rowerowych (rzecznych i pojeziernych) 10. Liczba ofert turystyki przyjazdowej do Ziemi Lubuskiej 11. Liczba przeprowadzonych kampanii marketingowych (liczba filmów, spotów, kampanii banerowych,

udziałów w targach) 12. Liczba nowoczesnych obiektów hotelowych, w tym z rozszerzoną ofertą (tzw. extended hotels) czy o

nowoczesnym wzornictwie (design hotels) 13. Liczba kilometrów profesjonalnie wytyczonych i oznakowanych tras turystycznych wg określonych

standardów jakości 14. Liczba produktów sieciowych (zintegrowanych sieciowo), w tym ponadregionalnych [65] 15. Liczba przewodników turystycznych, w tym specjalistycznych 16. Liczba wydanych map specjalistycznych i produktowych 17. Liczba wydanych poradników (tzw. guidelines) w zakresie wdrażania programów strategii 18. Liczba nowych ośrodków konferencyjnych i szkoleniowych 19. Liczba nowych atrakcji typu pola golfowe, aquaparki, parki tematyczne, parki pokazowo-edukacyjne 20. Liczba zmodernizowanych oraz zrewitalizowanych (ożywionych) atrakcji 21. Liczba miejscowości, które otrzymały wsparcie przy opracowywaniu rozwoju i wdrażaniu produktów

lokalnych 22. Liczba zorganizowanych press i study tourów 23. Liczba nowych punktów IT, w tym Regionalnych Centrów Informacji oraz tzw. kiosków IT 24. Liczba opracowań promocyjnych dotyczących całego regionu, ze wspólną szatą graficzną i marką 25. Liczba wspartych grantami oraz pomocą rzeczową i niematerialną LOTów i NGOsów 26. Liczba nowo zarejestrowanych LOTów 27. Liczba projektów wdrażanych przez NGOsy oraz LOTy w zakresie turystyki 28. Liczba przewoźników tanich linii lotniczych, które otrzymały specjalną ofertę – pakiet zachęt dla

rozpoczęcia prowadzenia usług pasażerskich przewozów na Ziemi Lubuskiej 29. Liczba nowo uruchomionych tras i połączeń wakacyjno-turystycznych (także sezonowych np.

kolejowych, autobusowych, wodnych) 30. Liczba finansowanych NGOsów oraz projektów zgłaszanych przez NGOsy oraz podmioty prywatne

Wskaźniki rezultatu:

1. Liczba turystów, którzy skorzystali z nowych obiektów infrastruktury turystycznej 2. Liczba sprzedanych pakietów turystyki przyjazdowej na nowe oferty 3. Liczba turystów, którzy przyjechali dzięki ofercie nowych produktów turystycznych regionu 4. Wzrost liczby turystów korzystających z produktów niszowych i specjalistycznych (wędkarstwo,

turystyka ptasia, militarna, przygodowa, motywacyjna) 5. Wzrost liczby odwiedzających atrakcje Ziemi Lubuskiej 6. Wzrost przychodów ze sprzedaży pamiątek oraz produktów lokalnych 7. Wzrost liczby obcokrajowców przekraczających granicę, którzy zdecydowali się na pobyt turystyczny w

regionie 8. Liczba artykułów o Ziemi Lubuskiej w prasie turystycznej polskiej i zagranicznej 9. Liczba turystów na nowych szlakach turystycznych regionu 10. Wzrost ogólnej liczby turystów aktywnych w regionie, w tym rowerowych 11. Wzrost średniej liczby miejscowości i atrakcji, które zobaczy turysta aktywny w czasie pobytu

112

12. Wzrost średnich wydatków przypadających na turystę w regionie 13. Wzrost liczby turystów, którzy wykupili pobyt zdrowotny (turnus rehabilitacyjny, wczasy zdrowotne,

pakiety odnowy biologicznej, poprawy urody, kształtowania sylwetki) oraz wakacje intelektualne 14. Wzrost średniej liczby osobodni na turystę 15. Wzrost liczby przewoźników linii lotniczych (w tym tanich linii) oraz oferowanych przez nich połączeń na

Ziemi Lubuskiej 16. Wzrost liczy pasażerów w liniach przewozów kolejowych (PKP), lotniczych (linie lotnicze),

autobusowych (PKS, inni prywatni przewoźnicy) [66] 17. Liczba miejsc pracy stworzonych bezpośrednio przy nowych produktach 18. Wzrost liczby miejsc pracy stworzonych przez obiekty turystyczne 19. Liczba NGOsów skutecznej działających, które poprawiły swoją efektywność dzięki otrzymanemu

wsparciu 20. Liczba LOTów, które zwiększyły swoją aktywność w zakresie statutowej działalności dzięki

otrzymanemu wsparciu 21. Liczba podmiotów branży, które poprawiły zdolność kredytową 22. Liczba firm, które dzięki wsparciu i pomocy wdrożyły skutecznie projekt, pozyskały środki z UE lub

poprawiły swoją efektywność 23. Liczba miejscowości oferujących swój produkt turystyczny (lokalny i miejsca), w tym dzięki

otrzymanemu wsparciu 24. Rozpoznawalność marki regionu na poziomie minimum 20% 25. Wzrost udziału rozwiązań innowacyjnych w obszarze infrastruktury oraz usług turystycznych w regionie 26. Wzrost liczby specjalistów i menadżerów na potrzeby turystyki reigonu 27. Poprawa jakości bazy turystycznej regionu

Wskaźniki oddziaływania:

1. Poprawa oceny atrakcyjności inwestycyjnej regionu oraz poszczególnych powiatów i gmin 2. Wzrost dochodów gmin (z podatków CIT, PIT, od nieruchomości) 3. Wzrost zatrudnienia w sferze okołoturystycznej 4. Wzrost poziomu PKB regionu 5. Wzrost liczby inwestycji okołoturystycznych 6. Poprawa jakości życia mieszkańców 7. Poprawa jakości oferty kulturalnej regionu 8. Poprawa ogólnego wizerunku regionu

Źródło: Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013

Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku

Wybrane wskaźniki oddziaływania:

1. Liczba turystów odwiedzających Lubuskie;

2. Wzrost liczby podróży turystycznych planowanych indywidualnie do regionu;

3. Wzrost długości trwania pobytów turystycznych;

4. Większa liczba turystów w miejscowościach regionu, którzy uprzednio odwiedzili

Zieloną Górę lub Gorzów Wielkopolski;

5. Wydłużenie się czasu pobytu turysty tranzytowego w regionie;

6. Liczba nowych produktów turystycznych, których wdrożenie rozpoczęto;

7. Wzrost liczby turystów rowerowych odwiedzających region;

8. Wzrost liczby turystów wodniackich odwiedzających region;

9. Wzrost liczby turystów korzystających z obszarów leśnych w regionie;

10. Liczba podmiotów z branży turystycznej działających w ramach LOT w regionie;

113

11. Liczba pracowników rozpoczynających pracę w samorządach i firmach, którzy

skorzystali z programu praktyk;

12. Liczba prac dotyczących turystyki w regionie powstających na lubuskich uczelniach;

13. Liczba nowych inicjatyw poświęconych wiodącym formom turystyki;

14. Liczba nowych miejscowości w regionie ubiegających się o status uzdrowiska;

15. Liczba osób, które korzystają z roweru, jako środka transportu do pracy i rekreacji;

16. Liczba osób, które korzystają z infrastruktury rzecznej i samych rzek jako sposobu na

rekreacje;

17. Liczba ofert adresowanych do turysty niemieckiego;

18. Liczba turystów z Niemiec odwiedzających region;

19. Liczba relacji w prasie niemieckiej i innych mediach przed i po realizacji imprezy.

Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego na lata 2004-2015

Strategia Rozwoju Transportu określa wskaźniki produktu i rezultatu dla wszystkich działań

służących jej realizacji.

Tabela 14. Wskaźniki Strategii Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego na lata 2004-2015

Działanie Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu

Cel strategiczny 1. Zwiększenie dostępności komunikacyjnej oraz dostępności usług transportowych dla społeczeństwa i gospodarki regionu oraz integracja sieci drogowej województwa z krajową i międzynarodową siecią transportową.

Cel operacyjny 1.1. Kształtowanie kolejowego podsystemu transportowego przyczyniającego się w stopniu najwyższym do rozwoju gospodarczego województwa i podnoszenia jakości obsługi transportowej jego społeczeństwa.

Działanie 1.1.1. Stworzenie mechanizmów ekonomicznych i prawnych w celu zwiększenia popytu na transport kolejowy.

1. Ilość/rodzaj działań promujących wykorzystanie transportu kolejowego;

2. Modernizacja układu do podwyższonej prędkości;

3. Działania w sprawie podniesienia podatku od środków transportowych.

1. Ilość przedstawicieli kadry zarządzającej przedsiębiorstw (rodzaj) uczestniczących w działaniach promujących zwiększenie popytu na transport kolejowy;

2. Oszczędność czasu podróży (czas podróży x ilość użytkowników);

3. Oszczędność czasu podróży (czas podróży x ilość ładunków/pasażerów);

4. Zakres zróżnicowania stawek podatku od środków transportowych stosowanych w województwie lubuskim.

Działanie 1.1.2. Poprawa dostępności transportu kolejowego dla podmiotów gospodarczych i

1. Wspieranie działań w celu zapewnienia rozwoju infrastruktury dworców kolejowych;

2. Opracowanie programów ścieżek rowerowych umożliwiających dotarcie do dworca kolejowego;

1. Liczba dworców kolejowych i linii kolejowych oferujących dogodne przesiadki;

2. Czas dotarcia do dworca kolejowego w danej miejscowości;

3. Wskaźnik zadowolenia

114


podróżnych. 3. Punktualność i regularność funkcjonowania kolei;

4. Poprawa infrastruktury kolejowej dla niepełnosprawnych.

użytkowników; 4. Dostępność do linii kolejowych

(mierzona jako udział procentowy mieszkańców pozostających w strefie dogodnej dostępności do przystanków komunikacji zbiorowej);

5. % pociągów spóźniających się; 6. Liczba dworców kolejowych

przystosowana do obsługi niepełnosprawnych.

Działanie 1.1.3. Reaktywacja zawieszonych linii kolejowych na bazie samorządowego taboru szynowego.

1. Opracowanie programów reaktywacji zawieszonych linii kolejowych;

2. Liczba modernizowanych linii kolejowych oddanych do użytku.

1. Długość reaktywowanych linii kolejowych (w km);

2. Natężenie ruchu na poszczególnych odcinkach reaktywowanych linii kolejowych.

Działanie 1.1.4. Stałe zwiększanie udziału transportu kolejowego w przewozach, jako gałęzi najbardziej przyjaznej środowisku, najbezpieczniejszej i najtańszej z makro-ekonomicznego punktu widzenia.

1. Km linii kolejowych zmodernizowanych do podwyższonej prędkości;

2. Ulepszone linie kolejowe w %.

1. Generalne utrzymanie obecnego stanu sieci (saldo likwidacji i rozwoju);

2. Oszczędność czasu podróży.

Działanie 1.1.5. Remont i modernizacja infrastruktury kolejowej (dworce, przystanki, parkingi).

1. Liczba poddanych modernizacji dworców, przystanków i parkingów;

2. Liczba budowanych przystanków i parkingów.

1. Liczba zmodernizowanych dworców, przystanków i parkingów;

2. Liczba zbudowanych przystanków i parkingów;

3. Wskaźnik zadowolenia użytkowników.

Działanie 1.1.6. Opracowanie i wdrożenie zasad funkcjonowania i finansowania regionalnych przewozów kolejowych i infrastruktury kolejowej w województwie.

1. Opracowanie zasad finansowania linii kolejowych w województwie;

2. Zapewnienie dogodności systemu biletowego (łatwość zakupu, różnorodność ofert).

1. Liczba km przejętych linii kolejowych w województwie, nad którymi sprawuje nadzór Marszałek Województwa;

2. Liczba i czas otwarcia punktów sprzedaży biletów kolejowych.

Cel operacyjny 1.2. Poprawa funkcjonowania i podniesienie poziomu infrastruktury drogowej

Działanie 1.2.1. Modernizacja i rozbudowa głównych dróg w regionie wraz z rozbudową infrastruktury towarzyszącej.

1. Długość dróg (w km) poddawanych modernizacji;

2. Liczba budowanych mostów, wiaduktów, sygnalizacji świetlnej;

3. Budowa obwodnic aglomeracji miejskich;

1. Długość dróg (w km), na których zakończono remonty;

2. Długość dróg, których szerokość doprowadzono do stanu normatywnego;

3. Zakończone mosty, wiadukty,

115


4. Ocena kosztów inwestycyjnych, eksploatacyjnych i zewnętrznych w zakresie oddziaływania na środowisko.

sygnalizacja świetlna;

4. Wykaz aglomeracji, dla których zakończono obwodnice;

5. Porównanie wybieranych opcji ze względu na oddziaływanie na środowisko.

Działanie 1.2.2. Właściwe koordynowanie sieci i połączeń transportu drogowego województwa z krajowym systemem transportowym i międzynarodową siecią transportową.

1. Ilość/rodzaj tras wylotowych z obwodnic miast;

2. Ilość/rodzaj podmiotów działających w ramach wspólnego porozumienia w zakresie finansowania działań z zakresu koordynacji połączeń transportowych;

3. Gęstość linii drogowych.

1. Czas dojazdu z głównych miast do dróg krajowych;

2. Gęstość linii drogowych zapewniająca spójność z krajowym systemem transportowym i międzynarodową siecią transportową.

Działanie 1.2.3. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu drogowego na środowisko naturalne i warunki życia mieszkańców. Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.

1. Prowadzenie działań w ramach zbierania, analizowania i wymiany informacji dotyczących wpływu transportu na środowisko z uwzględnieniem pomiarów emisji zanieczyszczeń;

2. Priorytet dla komunikacji zbiorowej;

3. Wyeliminowanie kongestii w śródmieściu;

4. Obserwacja i analiza poziomu ładunków krytycznych;

5. Określenie zakresu swobody korzystania z samochodu i określenie ograniczeń (śródmieścia miast);

6. Promocja przyjaznych środowisku środków transportu (rower, ruch pieszy, wspólne używanie samochodu).

1. Ograniczenie emisji CO2 w stosunku do 2000 roku;

2. Ograniczenie emisji SO2 i NOx w stosunku do 2000 roku;

3. Zmniejszenie udziału samochodów prywatnych w przejazdach mieszkańców;

4. Udział ruchu niezmotoryzowanego w zaspokojeniu potrzeb transportowych;

5. Skala rozbudowy sieci drogowoulicznej (ograniczona do tras dla komunikacji zbiorowej oraz dla przeprowadzenia ruchu tranzytowego);

6. Ograniczenie liczby samochodów na 1000 mieszkańców.

Cel operacyjny 1.3. Stworzenie warunków dla pełnienia przez rzeki i inne cieki wodne właściwych im funkcji oraz zapewnienie udziału polskich dróg wodnych w jednolitym systemie dróg wodnych śródlądowych Europy.

Działanie 1.3.1. Realizacja kompleksowego programu modernizacji infrastruktury liniowej i punktowej drogi wodnej Odry zgodnie z wymogami umowy międzynarodowej AGN oraz umowy dwustronnej polsko-niemieckiej.

1. Ilość/rodzaj projektów dotyczących rozwiązań modernizacyjnych drogi wodnej Odry w ramach Funduszy Strukturalnych i innych programów europejskich.

1. Długość odcinków zmodernizowanych.

Działanie 1.3.2. Zwiększenie udziału

1. Ilość portów i przystani zmodernizowanych.

1. Skrócenie czasu oczekiwania na załadunek i rozładunek.

116


transportu wodnego śródlądowego w obsłudze popytu na usługi transportowe w województwie lubuskim.

Cel operacyjny 1.4. Rozwój sieci połączeń lotniczych krajowych i ich stabilizacja rozkładowa oraz rozwój połączeń z miastami Europy Zachodniej.

Działanie 1.4.1. Ożywienie ruchu pasażerskiego i towarowego.

1. Liczba osób/ton ładunków obsługiwanych na lotnisku.

1. Wzrost miejsc obsługiwanych przez transport lotniczy;

2. Średni wzrost ilości pasażerów w skali rocznej.

Działanie 1.4.2. Wykorzystanie warunków dla rozwoju małych lotnisk w województwie lubuskim np. pod Zieloną Górą i Gorzowem Wlkp. i innymi miejscowościami.

1. Opracowany regionalny program wykorzystania małych lotnisk.

1. Ilość/rodzaj nowych rozwiązań wykorzystania sprzętu zaproponowanych dla małych lotnisk.

Cel strategiczny 2. Rozbudowa, modernizacja i poprawa jakości regionalnego transportu publicznego.

Cel operacyjny 2.1. Promowanie i rozwijanie komunikacji publicznej w obsłudze potrzeb przewozowych ludności.

Działanie 2.1.1. Opracowanie i permanentna aktualizacja Internetowego Informatora Komunikacji Publicznej Województwa Lubuskiego.

1. Określenie rodzaju informacji zamieszczanych w Internetowym Informatorze Komunikacji Publicznej Województwa Lubuskiego.

1. Ilość / rodzaj informacji zamieszczonych w Internetowym Informatorze Komunikacji Publicznej Województwa Lubuskiego;

2. Szybkość dostępu do danych dotyczących komunikacji publicznej w województwie lubuskim.

Działanie 2.1.2. Poprawa jakości publicznego transportu zbiorowego w aglomeracjach miejskich i na obszarze podmiejskim na bazie samorządowego taboru szynowego.

1. Ilość zmodernizowanych usług transportu publicznego;

2. Koordynacja rozkładów jazdy przewoźników wykonujących przewozy.

1. Ilość obsługiwanych użytkowników (wzrost w % populacji);

2. % zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko;

3. Odsetek linii autobusowych, na których przeprowadzono koordynację z pozostałymi rodzajami transportu.

Działanie 2.1.3. Otwarcie rynku przewozowego dla przewoźników ze wszystkich krajów, wprowadzenie jednolitych regulacji rynkowych Unii Europejskiej.

1. Liczba przewoźników z krajów Unii Europejskiej wykonująca przewozy w województwie lubuskim.

1. Odsetek linii obsługiwanych przez przewoźników z UE;

2. Udział w rynku przewozów transportowych przewoźników z UE.

117


Cel operacyjny 2.2. Zwiększenie sprawności organizacji przewozów w województwie.

Działanie 2.2.1. Poprawa ekonomicznej efektywności transportu.

1. Wykorzystanie narzędzi marketingowych dla rozpoznania potrzeb i badania popytu na usługi transportowe;

2. Opracowanie metodyki badań potrzeb w zakresie przewozów pasażerskich;

3. Gromadzenie informacji o przewoźnikach i kosztach przewozu.

1. Odsetek umów zawieranych na przewozy udokumentowanych dokładnymi badaniami popytu;

2. Gromadzenie i analizowanie informacji o potokach pasażerów między poszczególnymi miejscowościami oraz ocenach biletów;

3. Znajomość kosztów przewozów na poszczególnych liniach.

Działanie 2.2.2. Opracowanie metodyki badań i badanie potrzeb w zakresie przewozów pasażerskich.

1. Opracowanie programów związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego;

2.Odnowienie taboru autobusowego oraz zakup autobusów szynowych;

3. Poprawa niezawodności i punktualności komunikacji pasażerskiej;

4. Poprawa komfortu jazdy.

1. Liczba wypadków w transporcie publicznym, przy wykonywaniu przewozów pasażerskich;

2. Wzrost potoków pasażerów podróżujących nowoczesnymi środkami transportu;

3. % przewozów odbywających się punktualnie.

Cel strategiczny 3. Usprawnienie zarządzania systemem transportu w województwie.

Cel operacyjny 3.1. Stworzenie i rozwój systemu przewozów kombinowanych / intermodalnych w województwie lubuskim.

Działanie 3.1.1. Utworzenie operatora transportu kombinowanego / intermodalnego, którego zadaniem byłoby uporządkowanie rynku transportu kombinowanego oraz zorganizowanie systemu połączeń krajowych i międzynarodowych – przewozów kombinowanych.

1. Ilość ośrodków transportu kombinowanego otrzymujących wsparcie;

2. Planowanie i wykonywanie transportu zapewniającego minimalizację kosztów;

3. Zapewnienie odpowiedniej technologii transportu i prac przeładunkowych.

1. Wzrost szybkości transportu towarów za pomocą tych jednostek;

2. Ilość ładunków przejętych nowoczesnego transportu kolejowego;

3. Procentowe zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko po przejęciu przewozów przez transport kombinowany.

Działanie 3.1.2. Utworzenie nowoczesnego terminalu intermodalnego w regionie.

1. Przekształcenie terminali odpraw towarowych przejść granicznych (w Świecku, Gubinku, Olszynie) w nowoczesne terminale intermodalne.

1. Wielkość potoków ładunków na kierunku wschód- zachód (terminale w Gubinku i Olszynie);

2. Wielkość potoków ładunków na kierunku północ-południe i wschód-zachód – terminal w Świecku.

Cel operacyjny 3.2. Instytucjonalizacja regionalnego systemu transportowego.

Działanie 3.2.1. Przejęcie infrastruktury kolejowej na funkcjonalnie spójnych odcinkach linii kolejowych przez

1. Określenie zadań Lubuskich Sieci Kolejowych;

2. Określenie i wybór formy prawnej Lubuskich Sieci Kolejowych;

3. Wykorzystanie metody

1. Odsetek linii kolejowych w województwie przejętych przez Lubuskie Sieci Kolejowe;

2. Potoki pasażerów korzystających Lubuskiego Sieci;

118


samorządy terytorialne (powiaty, gminy) i utworzenie spółek samorządowych pod nazwą Lubuskie Sieci Kolejowe.

benchmarkingu dla doskonalenia funkcjonowania Lubuskich Sieci Kolejowych;

3. Opracowanie programu zakupu autobusów szynowych.

3. Natężenie ruchu na poszczególnych odcinkach linii kolejowych obsługiwanych przez Lubuskie Sieci Kolejowe;

4. Długość odcinków obsługiwanych przez autobusy szynowe.

Działanie 3.2.2. Utworzenie Lubuskiego Zarządu Komunikacji.

1. Określenie kompetencji Lubuskiego zarządu Komunikacji;

2. Określenie źródeł finansowania Lubuskiego Zarządu Komunikacji;

3. Określenie zakresu współpracy z podobnymi organizacjami w Brandenburgii (Niemcy).

1. Ilość/rodzaj spraw realizowanych przez Lubuski Zarząd Komunikacji;

2. Efektywność ekonomiczna funkcjonowania Zarządu Komunikacji;

3. Obszary wspólnej koordynacji zadań przewozowych w województwie Lubuskim i Brandenburgii.

Działanie 3.2.3. Utworzenie Banku Danych Transportowych Województwa Lubuskiego.

1. Określenie rodzaju informacji gromadzonych w Banku Danych;

2. Określenie zasad udostępniania danych;

3. Prowadzenie ewidencji wielkości potoków pasażerów i towarów oraz ich rozkład przestrzenny i czasowy.

1. Szybki dostęp do danych transportowych;

2. Udostępnianie statystyki sprzedanych biletów;

3. Prowadzenie statystyki zarejestrowanych najlepszych rejestrowanych pojazdów: ciężarowych, osobowych i autobusów.

Źródło: Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego na lata 2004-2015

Ponadto Strategia Rozwoju Transportu określa wskaźniki benchmarkingu:

Wskaźniki transportochłonności regionu

1. Udział wydatków na transport w PKB;

2. Długość dróg w km;

3. Gęstość dróg;

4. Długość linii kolejowych w tym zmodernizowanych o podwyższonej prędkości;

5. Liczba aglomeracji posiadających pełne i częściowe obwodnice;

6. Przewozy pasażerów (osoby) i ładunków (tony) transportem lotniczym.

Wskaźniki zagrożenia transportu dla otoczenia

1. Wielkość emisji CO2;

2. Wielkość emisji SO2 i NOx;

3. Poziom hałasu na drogach i centrum miast;

4. Natężenie ruchu samochodów ciężarowych i osobowych.

Wskaźniki odnośnie działań wspierających rozwój transportu regularnego

1. Długość linii autobusowych i kolejowych transportu regularnego;

2. Komfort jazdy (mierzony udziałem pasażerów korzystających z nowoczesnych

autobusów i autobusów szynowych w ogólnej liczbie pasażerów);

119

3. Ilość obsługiwanych użytkowników (wzrost w % populacji).

Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego określa wskaźniki realizacji dla zapisanych w

niej celów strategicznych, wyznaczając zarówno wartości bazowe (dla 2011 roku), jak i

wartości oczekiwane dla lat 2015, 2020 i 2030.

Tabela 15. Wskaźniki Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego

Wskaźnik Jednostka Źródło Wartości wskaźników

2011 2015 2020 2030

Cel strategiczny CS1

Poziom wydobycia ze złóż lokalnych:

Węgla brunatnego

Gazu ziemnego

tys. t / rok

mln Nm3/rok

PE, GUS

72

441

75

450

75

450

58

450

Wielkość zainstalowanych mocy wytwórczych energii elektrycznej

MW PE, URE 526,1 570 800 1600

Produkcja energii elektrycznej GWh / rok GUS 2393,6 2500 3000 9000

Moc elektryczna zainstalowana w jednostkach wytwórczych poniżej 5 MW (źródłach rozproszonych)

MW GUS 94 118 268 270

Ilość połączeń elektroenergetycznych województwa z KSP

szt. PE, URE 2 2 4 5

Łączna ilość linii elektroenergetycznych:

WN

SN

km PE

1243

10577

1280

10625

1350

10800

1500

11000

Ilość gmin z dostępem do systemu gazowniczego

szt. PE, GUS 63 65 70 80

Udział sieci ciepłowniczej w technologii preizolowanej

% PE, GUS 46 50 70 100

Ilość gmin posiadających aktualne dokumenty planowania energetycznego

szt. administr

acja 5 80 83 83


Elektrownie wiatrowe – moc zainstalowana

MW PE, URE 51 95 180 300

Produkcja pelletu tys. t / rok

przedsiębiorcy

144 144 300 500

Powierzchnia upraw energetycznych tys. ha GUS 1,14 2,5 14 20

Ilość małych elektrowni wodnych (MEW) szt.

PE, URE, DZGWiM

55 58 65 75

Biogazownie rolnicze szt. PE, ARR 3 20 83 83

120

Wskaźnik Jednostka Źródło Wartości wskaźników

2011 2015 2020 2030

Powierzchnia termalnych kolektorów słonecznych

tys. m2 PE, URE b.d. 15 90 350

Instalacje fotowoltaiczne – ilość szt. PE, URE 4 15 75 200

Instalacje energetycznego wykorzystania odpadów komunalnych

szt. WPGO 0 1 3 3


Systemy ciepłownicze zasilane z układów kogeneracyjnych

szt. PE 3 6 10 15

Ilość opracowanych i wdrożonych programów optymalizacji zużycia energii i obniżenia kosztów w obiektach sektora publicznego

szt. administr

acja 0 12 30 60

Ilość zorganizowanych kampanii promocyjnych

szt. administr

acja 0 5 10 15

Ilość wymienionych autobusów miejskich

szt.

Przedsiębiorstwa

transportowe

b.d. 5 15 30


Ilość absolwentów szkół wyższych o profilach związanych z górnictwem i energetyką

osoby / rok GUS,

administracja

b.d. 50 50 50

Ilość projektów badawczych związanych z opracowywaniem i wdrażaniem innowacyjnych technologii w zakresie energetyki odnawialnej, efektywności energetycznej i budownictwa energooszczędnego

szt. administr

acja b.d. 5 10 15

Działania edukacyjne i informacyjne w obszarze energetyki prowadzone przez jednostki samorządowe – ilość projektów

szt. administr

acja 0 10 80 160

Ilość wdrożonych programów zarządzania zużyciem energii w jednostkach samorządowych

szt. administr

acja 0 12 30 60

Wdrożone projekty współpracy szkół i organizacji pozarządowych przy realizacji kampanii i akcji społecznych w lokalnych społecznościach – ilość

szt. PE,

administracja

0 5 10 15

Źródło: Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego

121

5. Propozycja wskaźników monitorowania obszarów polityk publicznych

Wskaźniki zapisane w realizowanych i przygotowywanych strategiach sektorowych oraz

w SRWL stanowią punkt wyjścia dla przygotowania propozycji zestawu wskaźników dla

poszczególnych obszarów polityk publicznych. Poniżej zaproponowano wskaźniki dla

obszarów polityk publicznych wraz z ich opisami, znaczeniem i jednostką miary. Tabele

statystyczne dla wszystkich zaproponowanych wskaźników zamieszczone zostały w

aneksie na końcu opracowania: zawierają one wartości dla kilku ostatnich lat (jako

wystarczający na potrzeby monitorowania polityk publicznych przyjęto okres 3-letni) na

poziomie całego województwa oraz w przypadku wybranych wskaźników dodatkowo dla

lubuskich powiatów. Zgodnie z zasadami konstruowania portfela wskaźników przyjęto, że

liczba wskaźników w portfelu nie powinna być zbyt duża, ale powinny one obejmować

kluczowe obszary problemowe i powinny się wzajemnie uzupełniać. Stąd liczba

zaproponowanych wskaźników została ograniczona do około 10 dla każdego obszaru, z

wyjątkiem obszaru edukacji i edukacji wyższej – ze względu na bezpośrednie i pośrednie

oddziaływanie tego obszaru na potencjał rozwojowy innych obszarów zdecydowano się

na zwiększenie liczby wskaźników, oraz obszarów demografii i rynku pracy oraz ochrony

środowiska – ze względu na ich kompleksowość zaproponowano większą liczbę

wskaźników. Dla wszystkich wskaźników podano także informacje dotyczące ich

dostępności (źródła) i cykliczności.

W przypadku wskaźników dla obszaru rynek pracy i demografia podstawą są wskaźniki

realizacji Lubuskiej Strategii Zatrudnienia na lata 2011-2020, dla obszaru innowacji

oparto się na bazie LRSI / portalu lubuskie.innowacje.pl (która zawiera dane pochodzące

ze statystyki publicznej). Dla pozostałych danych oparto się na danych GUS: Banku

Danych Lokalnych (http://www.stat.gov.pl/bdl) oraz Systemie Monitorowania Rozwoju

Strateg (www.strateg.stat.gov.pl).

Należy przyjąć, że dane dla wskaźników odnoszące się do ostatniego roku (lub do roku

2011 w przypadku braku danych dla roku 2012) stanowią wartości bazowe wskaźników

dla dalszego procesu monitorowania polityk publicznych. Ponieważ dla większości

wskaźników podano w Aneksie dane dla ostatnich 3 lat, możliwe jest wyznaczenie

trendów dla tych wskaźników, uzupełnianych w ramach wdrożonego systemu

monitorowania polityk publicznych w kolejnych latach.

Należy także przemyśleć kwestię określenia wartości docelowych wskaźników,

wyznaczających stan rozwoju poszczególnych obszarów województwa, jaki region chce

osiągnąć w kolejnych latach. Wydaje się, że z punktu widzenia monitorowania polityk

publicznych w powiązaniu z nową perspektywą finansową UE należałoby odnieść

wartości wskaźników docelowych do roku 2020. Specyfika różnych obszarów polityki

społecznej nie pozwala na jednoznaczne określenie sposobu wyznaczania wskaźników

docelowych, możliwego do zastosowania we wszystkich przypadkach. Z pewnością

można oprzeć się na zamieszczanych przez GUS prognozach demograficznych, co pozwoli

122

przeliczyć wskaźniki w oparciu o oficjalne prognozy statystyki publicznej. Należy jednak

pamiętać, że system monitorowania polityk publicznych nie powinien ograniczyć się

wyłącznie do monitorowania wskaźników ilościowych. Ważnym elementem

monitorowania każdej z przyjętych i opracowywanych strategii sektorowych oraz SRWL

jest odniesienie do wskaźników jakościowych oraz do realizacji celów operacyjnych

zapisanych w tych dokumentach. Możliwe jest zatem nie tylko odniesienie do realizacji

wymiernych działań służących wdrożeniu strategii (np. dla strategii polityki społecznej

mogą to być wskaźniki oparte na zmniejszeniu liczby rodzin wymagających wsparcia czy

przeszkoleniu określonej liczby pracowników socjalnych), ale także należy pamiętać o

monitorowaniu tych projektów w ujęciu koszt – czas – jakość, czyli odniesieniu do

założonego budżetu realizacji zadań (przekroczenie budżetu oznacza osiągnięcie gorszych

niż zakładane wskaźników realizacji), terminu realizacji (zmieszczenie się w założonym

harmonogramie realizacji) oraz założonej jakości realizacji (czy zrealizowano całość

założonego programu, czy zrealizowane zadania wypełniają założone funkcje).

Okresowe sprawozdania z realizacji strategii sektorowych powinny służyć także

weryfikacji założonych celów (zwłaszcza operacyjnych), co może wpływać także na

zmianę przyjętych wskaźników docelowych, jeśli taka potrzeba wynika ze zmieniających

się potrzeb województwa lub ze zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej kraju

czy regionu.

123

A. Obszar ludności i rynku pracy

Wskaźniki dotyczące rynku pracy są wskaźnikami realizacji Lubuskiej Strategii Zatrudnienia

na lata 2011-2020.

Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):

1. Liczba ludności ogółem

2. Gęstość zaludnienia

3. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

4. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem

5. Przyrost naturalny

6. Saldo migracji

7. Wskaźnik aktywności zawodowej wg BAEL

8. Wskaźnik zatrudnienia wg BAEL

9. Stopa bezrobocia rejestrowanego

10. Stopa bezrobocia wg BAEL

11. Udział ludności uczestniczącej w kształceniu ustawicznym

12. Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego wśród bezrobotnych

zarejestrowanych

13. Udział osób bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych zarejestrowanych

14. Udział długotrwale bezrobotnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych

15. Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. ludności

16. Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych

17. Udział osób niepełnosprawnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych

Nazwa wskaźnika Liczba ludności ogółem

Pierwotne źródło danych GUS

Opis wskaźnika Liczba mieszkańców regionu

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne w regionie

Częstotliwość Dane roczne

Jednostka miary Osoba

Nazwa wskaźnika Gęstość zaludnienia


Opis wskaźnika Liczba ludności przypadająca na 1 km2 powierzchni ogólnej (stan w dniu 31 XII)

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany zaludnienia na obszarze


Jednostka miary Ilość osób na km2

Nazwa wskaźnika Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym


Opis wskaźnika Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym

Znaczenie wskaźnika Monitoruje starzenie się społeczeństwa i jego potencjał demograficzny


Jednostka miary -

124

Nazwa wskaźnika Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem


Opis wskaźnika Przedstawia udział ludności w wieku przedprodukcyjnym, w wieku produkcyjnym oraz w wieku poprodukcyjnym w stosunku do liczby mieszkańców ogółem

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne, potencjał demograficzny oraz starzenie się społeczeństwa


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Przyrost naturalny

Pierwotne źródło danych GUS / Rocznik Demograficzny 2013, 2012, 2011

Opis wskaźnika Różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w danym okresie.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne.



Nazwa wskaźnika Saldo migracji


Opis wskaźnika Różnica między liczbą zameldowań i wymeldowań.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne



Nazwa wskaźnika Wskaźnik aktywności zawodowej wg BAEL

Pierwotne źródło danych GUS / Kwartalna informacja o rynku pracy

Opis wskaźnika Osoby w wieku 15 lat i więcej należące do pracujących (zgodnie z pojęciem -"Pracujący według BAEL i NSP 2002") lub bezrobotnych (zgodnie z pojęciem - "Bezrobotni według BAEL i NSP 2002"). Pracujący i bezrobotni tworzą razem zbiorowość aktywnych zawodowo.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje aktywność ekonomiczną ludności

Częstotliwość Dane kwartalne

Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Wskaźnik zatrudnienia wg BAEL (dane średnioroczne)


Opis wskaźnika Udział pracujących ("Pracujący według BAEL i NSP 2002") w ogólnej liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje aktywność ekonomiczną ludności


Jednostka miary %

125

Nazwa wskaźnika Stopa bezrobocia rejestrowanego (dane średnioroczne)


Opis wskaźnika Procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo (tzn. pracującej i bezrobotnej). Definicja odnosi się do osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy (zgodnie z pojęciem "Bezrobotni zarejestrowani") i aktywnych zawodowo będących sumą zarejestrowanych osób bezrobotnych i pracujących w jednostkach sektora publicznego i prywatnego.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan gospodarki województwa, zapotrzebowanie na nowe miejsca pracy, mobilność mieszkańców, dostosowanie wykształcenia mieszkańców do wymogów rynku pracy


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Stopa bezrobocia wg BAEL


Opis wskaźnika Procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo (tzn. pracującej i bezrobotnej). Definicja odnosi się do osób bezrobotnych (zgodnie z pojęciem "Bezrobotni według BAEL i NSP 2002") i aktywnych zawodowo (będących sumą pracujących - zgodnie z pojęciem "Pracujący według BAEL i NSP 2002" i bezrobotnych (zgodnie z pojęciem "Bezrobotni według BAEL i NSP 2002").

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan gospodarki województwa, zapotrzebowanie na nowe miejsca pracy, mobilność mieszkańców, dostosowanie wykształcenia mieszkańców do wymogów rynku pracy


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział ludności uczestniczącej w kształceniu ustawicznym


Opis wskaźnika Osoby dorosłe w wieku 25-64 lata uczestniczące w kształceniu i szkoleniu.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stopień reagowania ludności na zmieniające się warunki gospodarcze oraz ich chęć podnoszenia kwalifikacji.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy


Opis wskaźnika Procentowy udział osób bezrobotnych bez stażu pracy w ogólnej liczbie zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie wśród młodych ludzi nieposiadających doświadczenia zawodowego, strukturę bezrobocia.


Jednostka miary %

126

Nazwa wskaźnika Udział osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy


Opis wskaźnika Procentowy udział osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych w ogólnej liczbie zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych. Bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych to bezrobotny nieposiadający kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu poświadczonych dyplomem, świadectwem, zaświadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem uprawniającym do wykonywania zawodu (art. 2 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) – łącznie z osobami z wykształceniem średnim ogólnokształcącym.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie wśród ludzi nieposiadających kwalifikacji zawodowych, strukturę bezrobocia.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział długotrwale bezrobotnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy


Opis wskaźnika Procentowy udział osób bezrobotnych zarejestrowanych pozostających bez pracy dłużej niż 1 rok w ogóle bezrobotnych zarejestrowanych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie długotrwałe, strukturę bezrobocia.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. ludności


Opis wskaźnika Udział osób korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 10 tys. ludności.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie z pomocy społecznej, stopień ubóstwa ludności.



Nazwa wskaźnika Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych


Opis wskaźnika Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku 16-64 lata obliczono jako udział pracujących niepełnosprawnych w wieku 16-64 lata w ogólnej liczbie ludności niepełnosprawnej w tym wieku. Do osób niepełnosprawnych zaliczono osoby w wieku 16 lat i więcej, które mają przyznane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zatrudnienie osób niepełnosprawnych.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział osób niepełnosprawnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych


Opis wskaźnika Udział osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako bezrobotne wśród ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych i strukturę bezrobocia.


Jednostka miary %

127

B. Obszar polityki społecznej


1. Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę

2. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym po uwzględnieniu w dochodach

transferów społecznych

3. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem wg granic ubóstwa – procent osób w gospodarstwach

domowych poniżej granic

4. Placówki socjalizacyjne / placówki wielofunkcyjne / placówki wsparcia dziennego /

placówki stacjonarnej pomocy społecznej ogółem

5. Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. mieszkańców

6. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej

7. Korzystający ze świadczeń rodzinnych

8. Liczba podmiotów III sektora wg REGON z podziałem na fundacje, stowarzyszenia,

spółdzielnie

Nazwa wskaźnika Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę


Opis wskaźnika Kwota jaką dysponują gospodarstwa domowe w przeliczeniu na 1 osobę

Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezpieczeństwo materialne rodzin


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym po uwzględnieniu w dochodach transferów społecznych


Opis wskaźnika Procent osób, których dochód ekwiwalentny do dyspozycji (po uwzględnieniu transferów społecznych) jest niższy od granicy ubóstwa ustalonej na poziomie 60% mediany rocznych ekwiwalentnych dochodów do dyspozycji w danym kraju.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zagrożenie ubóstwem mieszkańców regionu.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Wskaźniki zagrożenia ubóstwem wg granic ubóstwa - procent osób w gosp. dom. poniżej granic


Opis wskaźnika Wskaźniki zagrożenia ubóstwem wg różnych jego granic w % osób w gosp. dom. znajdujących się poniżej minimum egzystencji, relatywnej granicy ubóstwa i ustawowej granicy ubóstwa. Granice ubóstwa: relatywna: 50% średnich wydatków (ekwiwalentnych) gospodarstw domowych; ustawowa: kwota, która zgodnie z ustawą uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej. Poziom minimum egzystencji to granica ubóstwa skrajnego. Minimum egzystencji wyznacza poziom zaspokojenia potrzeb, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zagrożenie ubóstwem w gospodarstwach domowych, w tym udział osób uprawnionych do ubiegania się o przyznanie świadczeń pomocy społecznej.


Jednostka miary %

128

Nazwa wskaźnika Placówki socjalizacyjne / placówki wielofunkcyjne / placówki wsparcia dziennego / placówki stacjonarnej pomocy społecznej ogółem


Opis wskaźnika Placówka socjalizacyjna zapewnia całodobową opiekę i wychowanie zaspakajając niezbędne potrzeby dziecka. Prowadzi zajęcia wychowawcze, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne rekompensujące brak wychowania w rodzinie i przygotowujące do życia społecznego, a dla dzieci niepełnosprawnych odpowiednią rehabilitację i zajęcia specjalistyczne. Zapewnia dzieciom kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych, podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej. Placówka wielofunkcyjna to placówka opiekuńczo-wychowawcza, której organizacja umożliwia łączenie dziennych i całodobowych działań interwencyjnych, socjalizacyjnych, terapeutycznych skierowanych na dziecko i rodzinę dziecka. Placówka wsparcia dziennego wspiera funkcje opiekuńczo-wychowawcze rodziny świadcząc opiekę dzienną i zapewniając dziecku pomoc w nauce, organizację czasu wolnego, rozwój zainteresowań, organizację zabaw i zajęć sportowych, w miarę możliwości pomoc rzeczową, posiłek.

Znaczenie wskaźnika Pokazuje ilość placówek świadczących pomoc społeczną w regionie, realizujących zadania z zakresu polityki społecznej.


Jednostka miary Obiekt

Nazwa wskaźnika Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. mieszkańców


Opis wskaźnika Osoby korzystające ze świadczeń ogółem, to suma pobierających różne świadczenia. W podziale wg form świadczeń korzystający mogą być wykazywani kilkakrotnie. Natomiast rzeczywista liczba osób korzystających ze świadczeń wskazuje korzystającego tylko raz niezależnie od ilości i rodzaju przyjętych świadczeń.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan ubóstwa w regionie i zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej.



Nazwa wskaźnika Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej


Opis wskaźnika Szacunki na podstawie Zbioru Centralnego Krajowego Systemu Monitoringu Pomocy Społecznej (ZC KSMPS) Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, zawierającego informację o zrealizowanych świadczeniach środowiskowej pomocy społecznej i odbiorcach tej pomocy - gospodarstwach domowych i ich członkach. Zbiór jest zasilany informacjami uzyskanymi w rodzinnym wywiadzie środowiskowym, przeprowadzonym przez pracowników socjalnych gminnych ośrodków pomocy społecznej. Dane zawierają rzeczywistą liczbę gospodarstw domowych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej oraz wszystkie osoby w tych gospodarstwach.



Jednostka miary Osoba / gospodarstwo domowe

129

Nazwa wskaźnika Korzystający ze świadczeń rodzinnych


Opis wskaźnika Liczbę dzieci korzystających z zasiłków rodzinnych przeciętnie w miesiącu wyszacowano przez wyliczenie średniej miesięcznej liczby świadczeń wypłaconych w roku, a liczbę rodzin dzieci korzystających z zasiłków rodzinnych przez wyliczenie średniej miesięcznej liczby tych rodzin.



Jednostka miary Osoba / gospodarstwo domowe

Nazwa wskaźnika Liczba podmiotów III sektora wg REGON z podziałem na fundacje, stowarzyszenia i spółdzielnie


Opis wskaźnika Liczba działających w ramach sektora prywatnego fundacji, stowarzyszeń i spółdzielni.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój różnych form działalności gospodarczej związanych z III sektorem.


Jednostka miary Jednostka gospodarcza

130

C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji


1. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (ceny bieżące) w zł

2. Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys. ludności

3. Wartość dodana brutto per capita

4. Spółki z kapitałem zagranicznym na 10 tys. ludności

5. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

6. Zatrudnieni w działalności B+R ogółem

7. Zatrudnieni w działalności B+R w przeliczeniu na 1000 osób aktywnych zawodowo

8. Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca w zł

9. Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w przeliczeniu na 1 mieszkańca

10. Nakłady na działalność B+R w relacji do PKB

11. Przedsiębiorstwa, które posiadały środki automatyzacji

12. Wynalazki zgłoszone na 1 mln mieszkańców

13. Udzielone patenty na 1 mln mieszkańców

14. Absolwenci kierunków ścisłych i inżynieryjnych na 1000 ludności w wieku 20-29 lat

15. Udział absolwentów kierunków ścisłych i inżynieryjnych w liczbie absolwentów ogółem

16. Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w % produkcji

sprzedanej wyrobów ogółem

17. Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www

18. Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną

19. Studenci na 10 tys. ludności

20. Nakłady na działalność innowacyjną w przemyśle w przeliczeniu na 1 mieszkańca (ceny

bieżące)

21. Udział środków własnych w finansowaniu nakładów na działalność innowacyjną w

przemyśle w ogóle nakładów na działalność innowacyjną w %

22. Udział nakładów na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz oprogramowania w

przemyśle w nakładach ogółem na działalność innowacyjną w %

23. Nakłady na szkolenie personelu związane z działalnością innowacyjną w przemyśle na

zatrudnionego

Nazwa wskaźnika Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (ceny bieżące) w zł


Opis wskaźnika Produkt krajowy brutto w cenach bieżących przeliczony na 1 mieszkańca

Znaczenie wskaźnika PKB obrazuje końcowy rezultat działalności wszystkich podmiotów gospodarki narodowej. Obliczanie wartości rocznego PKB polega na oszacowaniu trzech równych co do wartości kategorii makroekonomicznych określających PKB przez: 1) rozmiary działalności produkcyjnej; PKB równa się sumie wartości dodanej wszystkich sektorów instytucjonalnych lub wszystkich sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) krajowych jednostek produkcyjnych powiększonej o podatki od produktów i pomniejszonej o dotacje do produktów, 2) końcowy rezultat działalności produkcyjnej; PKB obliczany jest jako suma

131

popytu krajowego, tj. spożycia i akumulacji oraz salda wymiany produktów z zagranicą, 3) suma rozchodów na rachunku tworzenia dochodów gospodarki ogółem (koszty związane z zatrudnieniem, podatki związane z produkcją i importem pomniejszone o dotacje, nadwyżka operacyjna brutto oraz dochód mieszany gospodarki ogółem). Służy porównywaniu poziomu dobrobytu mieszkańców


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys. ludności


Opis wskaźnika Ilość podmiotów gospodarki narodowej przeliczona na 10 tys. ludności

Znaczenie wskaźnika Pokazuje rozwój przedsiębiorczości w odniesieniu do liczby mieszkańców regionu



Nazwa wskaźnika Wartość dodana brutto per capita


Opis wskaźnika Wartość dodana brutto w cenach bieżących przeliczona na 1 mieszkańca. Wartość produktów (wyrobów i usług) wytworzona przez jednostki krajowe rynkowe i nierynkowe pomniejszona o zużycie pośrednie poniesione w związku z jej wytworzeniem.

Znaczenie wskaźnika Obrazuje efektywność pracy i produkcji w regionie w odniesieniu do wszystkich mieszkańców.


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Spółki z kapitałem zagranicznym na 10 tys. ludności


Opis wskaźnika Ilość spółek z kapitałem zagranicznym przeliczona na 10 tys. ludności.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje napływ inwestycji zagranicznych w regionie.



Nazwa wskaźnika Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą


Opis wskaźnika Ilość osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stopień przedsiębiorczości w regionie.



Nazwa wskaźnika Zatrudnieni w działalności B+R


Opis wskaźnika Ilość osób zatrudnionych w działalności B+R. Zatrudnieni w działalności badawczej i rozwojowej (B+R) to wszystkie osoby związane bezpośrednio z działalnością B+R, zarówno pracownicy merytoryczni, jak i personel pomocniczy. Do pracowników związanych bezpośrednio z działalnością B+R zaliczani są pracownicy przeznaczający na tę działalność co najmniej 10% swojego ogólnego czasu pracy.

132

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość rynku pracy związanego z działalnością B+R.



Nazwa wskaźnika Zatrudnieni w działalności B+R na 1000 osób aktywnych zawodowo


Opis wskaźnika Relacja liczby zatrudnionych w działalności badawczej i rozwojowej do liczby ludności aktywnej zawodowo wg BAEL, wrażona w %.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość rynku pracy związanego z działalnością B+R.


Jednostka miary -

Nazwa wskaźnika Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej na 1 mieszkańca


Opis wskaźnika Przelicza nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej na 1 mieszkańca.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość nakładów inwestycyjnych w regionie i pozwala na ich relatywne porównanie z wartościami dla innych regionów.


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w przeliczeniu na 1 mieszkańca


Opis wskaźnika Pokazuje wartość poniesionych nakładów B+R ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (ludność według faktycznego miejsca zamieszkania w dniu 30 VI). Wartość nakładów inwestycyjnych obejmuje nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja lub modernizacja) istniejących obiektów majątku trwałego, a także nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji.

Znaczenie wskaźnika Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) to systematyczna praca twórcza prowadzona w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy. Obejmuje trzy rodzaje badań: badania podstawowe (prace teoretyczne i eksperymentalne nieukierunkowane w zasadzie na uzyskanie konkretnych zastosowań praktycznych), badania stosowane (prace badawcze podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy mającej konkretne zastosowania praktyczne) oraz prace rozwojowe (polegające na zastosowaniu istniejącej już wiedzy do opracowania nowych lub istotnego ulepszenia istniejących wyrobów, procesów czy usług). Działalność B+R odróżnia od innych rodzajów działalności dostrzegalny element nowości i eliminacja niepewności naukowej i/lub technicznej.


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Nakłady na działalność B+R w relacji do PKB


Opis wskaźnika Suma nakładów wewnętrznych poniesionych na działalność badawczą i rozwojową przez wszystkie jednostki w kraju prowadzące tę działalność, niezależnie od źródeł pochodzenia środków, w relacji do PKB.

Znaczenie wskaźnika Wskaźnik stanowi główny miernik z zakresu statystyki działalności badawczo-rozwojowej, charakteryzujący konkurencyjność i poziom rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.


Jednostka miary zł

133

Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa, które posiadały środki automatyzacji


Opis wskaźnika Środki automatyzacji procesów produkcyjnych są to urządzenia (lub zestawy maszyn i urządzeń) wykonujące określone czynności bez udziału człowieka, stosowane w celu samoczynnego sterowania, regulowania urządzeń technicznych oraz kontrolowania przebiegu procesów technologicznych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wykorzystanie nowoczesnych środków produkcji w przedsiębiorstwach regionu.



Nazwa wskaźnika Wynalazki zgłoszone na 1 mln mieszkańców


Opis wskaźnika Liczba wynalazków zgłoszonych przez rezydentów poszczególnych krajów do ochrony w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO) według metody naliczania cząstkowego w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców danego kraju.

Znaczenie wskaźnika Liczba zgłoszonych wynalazków to wskaźnik charakteryzujący poziom wynalazczości kraju i odzwierciedlający zdolność kraju do wykorzystywania wiedzy i przełożenia jej na potencjalne korzyści gospodarcze.


Jednostka miary Ilość

Nazwa wskaźnika Liczba zgłoszeń patentowych na 1 mln mieszkańców


Opis wskaźnika Liczba patentów zgłoszonych przez rezydentów poszczególnych krajów do ochrony w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO) według metody naliczania cząstkowego w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców danego kraju.

Znaczenie wskaźnika Liczba udzielonych patentów to wskaźnik charakteryzujący poziom wynalazczości kraju i odzwierciedlający zdolność kraju do wykorzystywania wiedzy i przełożenia jej na potencjalne korzyści gospodarcze.



Nazwa wskaźnika Absolwenci kierunków ścisłych i inżynieryjnych na 1000 ludności w wieku 20-29 lat


Opis wskaźnika Liczba absolwentów szkół wyższych w przeliczeniu na 1000 ludności w wieku 20-29 lat. Absolwent szkoły wyższej to osoba, która uzyskała dyplom stwierdzający ukończenie studiów wyższych i - po obronie pracy - uzyskała tytuł zawodowy magistra (po studiach magisterskich jednolitych lub drugiego stopnia/uzupełniających), inżyniera lub licencjata (po studiach pierwszego stopnia/zawodowych). Dane uwzględniają wartości ogółem oraz wybrane kierunki studiów, tj. matematyczno-statystyczne, informatyczne, architektura i budownictwo, inżynieryjno-techniczne, produkcja i przetwórstwo.

Znaczenie wskaźnika Wyższe wykształcenie (w szczególności na kierunkach ścisłych i inżynieryjnych) stanowi "przepustkę" do znalezienia atrakcyjnego zatrudnienia oraz umożliwia wybór miejsca pracy z szerszej oferty rynkowej. Jest postrzegane jako czynnik umożliwiający podniesienie jakości życia. Możliwość zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry stanowi czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego.



134

Nazwa wskaźnika Udział absolwentów kierunków ścisłych i inżynieryjnych w liczbie absolwentów ogółem


Opis wskaźnika Liczba absolwentów szkół wyższych w liczbie absolwentów ogółem. Absolwent szkoły wyższej to osoba, która uzyskała dyplom stwierdzający ukończenie studiów wyższych i - po obronie pracy - uzyskała tytuł zawodowy magistra (po studiach magisterskich jednolitych lub drugiego stopnia/uzupełniających), inżyniera lub licencjata (po studiach pierwszego stopnia/zawodowych). Dane uwzględniają wartości ogółem oraz wybrane kierunki studiów, tj. matematyczno-statystyczne, informatyczne, architektura i budownictwo, inżynieryjno-techniczne, produkcja i przetwórstwo.

Znaczenie wskaźnika Wyższe wykształcenie (w szczególności na kierunkach ścisłych i inżynieryjnych) stanowi "przepustkę" do znalezienia atrakcyjnego zatrudnienia oraz umożliwia wybór miejsca pracy z szerszej oferty rynkowej. Jest postrzegane jako czynnik umożliwiający podniesienie jakości życia. Możliwość zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry stanowi czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w produkcji sprzedanej wyrobów ogółem


Opis wskaźnika Przeliczenie wartości produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w wartości produkcji sprzedanej wyrobów ogółem.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje innowacyjność produkcji wyrobów w regionie.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www


Opis wskaźnika Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www w ilości przedsiębiorstw ogółem.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje nastawienie przedsiębiorstw na nowoczesne kanały komunikacji.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną


Opis wskaźnika Procent przedsiębiorstw w ogóle przedsiębiorstw regionu ponoszących nakłady na działalność inwestycyjną.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje innowacyjność produkcji przemysłowej w regionie.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Studenci na 10 tys. ludności


Opis wskaźnika Ilość studentów w przeliczeniu na 10 tys. ludności

Znaczenie wskaźnika Obrazuje potencjał rozwojowy zasobów ludzkich w regionie.



135

Nazwa wskaźnika Nakłady na działalność innowacyjną w przemyśle w przeliczeniu na 1 mieszkańca


Opis wskaźnika Nakłady na działalność innowacyjną poniesione w przemyśle (w cenach bieżących) w przeliczeniu na 1 mieszkańca regionu.

Znaczenie wskaźnika Pokazuje wielkość nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle w sposób zrelatywizowany, pozwalający na porównanie z innymi regionami.


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Udział środków własnych w finansowaniu nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle w ogóle nakładów na działalność innowacyjną


Opis wskaźnika Przelicza wartość środków własnych przeznaczonych na finansowanie nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle na ogół nakładów na działalność innowacyjną.

Znaczenie wskaźnika Pokazuje wielkość środków przeznaczanych na działalność innowacyjną w przemyśle w odniesieniu do całości nakładów innowacyjnych – innowacje w przemyśle stanowią podstawową siłę napędową innowacji regionu, a jednocześnie najtrudniejszy element działalności innowacyjnej, wymagający największych nakładów na B+R, bardzo czasochłonny, obarczony dużym ryzykiem i o długim okresie zwrotu.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział nakładów na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz oprogramowania w przemyśle w nakładach ogółem na działalność innowacyjną


Opis wskaźnika Przelicza wartość środków przeznaczonych na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz na zakup oprogramowania w nakładach poniesionych ogółem na działalność innowacyjną.

Znaczenie wskaźnika Pokazuje jaka część nakładów na działalność innowacyjną przeznaczana jest na zakup wiedzy zewnętrznej, niewypracowywanej w ramach firm ponoszących nakłady na działalność innowacyjną. Z jednej strony pokazuje wykorzystanie dostępnych źródeł wiedzy i istniejących programów, a także potencjał współpracy z innymi firmami i uczelniami w zakresie pozyskiwania wiedzy, z drugiej pozwala na wyłączenie tej części nakładów na działalność innowacyjną, która nie jest przeznaczona na B+R w ramach własnych prac przedsiębiorstwa.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Nakłady na szkolenie personelu związane z działalnością innowacyjną w przemyśle na pracownika


Opis wskaźnika Przelicza wartość środków przeznaczonych na szkolenia personelu na 1 zatrudnionego.

Znaczenie wskaźnika Pokazuje wielkość nakładów na szkolenie personelu, wskazując potencjał rozwoju kadry pracowniczej związanej z innowacjami, z możliwością porównania między regionami.


Jednostka miary %

136

D. Obszar ochrony i promocji zdrowia


1. Liczba lekarzy i lekarzy dentystów na 10 tys. mieszkańców

2. Liczba pielęgniarek i położnych na 10 tys. mieszkańców

3. Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn

4. Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet

5. Wskaźnik zgonów według przyczyn – łącznie

6. Wskaźnik zgonów według przyczyn – nowotwory

7. Wskaźnik zgonów według przyczyn – choroby układu krążenia

8. Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych

9. Współczynnik dzietności ogólnej

10. Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie na osobę w gospodarstwach

domowych

11. Ilość łóżek w szpitalach ogólnych

12. Liczba jednostek systemu ratownictwa medycznego w regionie

Nazwa wskaźnika Liczba lekarzy i lekarzy dentystów na 10 tys. mieszkańców


Opis wskaźnika Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących według podstawowego miejsca pracy ogółem, przeliczona na 10 tysięcy mieszkańców regionu.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do pracowników służby zdrowia.



Nazwa wskaźnika Liczba pielęgniarek i położnych na 10 tys. mieszkańców


Opis wskaźnika Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej pracujących według podstawowego miejsca pracy ogółem, przeliczona na 10 tysięcy mieszkańców regionu.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do usług medycznych.



Nazwa wskaźnika Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn

Nazwa wskaźnika Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet


Opis wskaźnika Wyraża średnią liczbę lat, jaką w danych warunkach umieralności ma jeszcze do przeżycia osoba pochodząca z określonej zbiorowości

Znaczenie wskaźnika Monitoruje długość życia mieszkańców, jest także wskaźnikiem wykorzystywanym przy przyznawaniu emerytur – pośrednio monitoruje stan zdrowia mieszkańców oraz tzw. „srebrną gospodarkę”.


Jednostka miary Lata

137

Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn łącznie

Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn – nowotwory

Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn – choroby układu krążenia


Opis wskaźnika Ilość zgonów według wybranych przyczyn

Znaczenie wskaźnika Monitoruje przyczyny zgonów i ich ilość, a tym samym pośrednio rozwój systemu opieki zdrowotnej i stan zdrowia ludności



Nazwa wskaźnika Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych


Opis wskaźnika Ilość zgonów niemowląt w przeliczeniu na 1 tys. urodzeń żywych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan systemu opieki zdrowotnej


Jednostka miary Promil

Nazwa wskaźnika Współczynnik dzietności ogólnej


Opis wskaźnika Liczba dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15 - 49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje potencjał demograficzny województwa


Jednostka miary -

Nazwa wskaźnika Przeciętne miesięczne wydatki na zdrowie na 1 osobę


Opis wskaźnika Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje nakłady ludności na ochronę zdrowia.


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Ilość łóżek w szpitalach ogólnych


Opis wskaźnika Ilość łóżek w szpitalach ogólnych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan sytemu opieki zdrowotnej.


Jednostka miary Łóżko

Nazwa wskaźnika Jednostki systemu ratownictwa medycznego


Opis wskaźnika Szpitalne oddziały ratunkowe oraz zespoły ratownictwa medycznego (podstawowe, specjalistyczne i lotnicze). Także izby przyjęć zgłoszone jako jednostki współpracujące z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostęp do systemu ratownictwa medycznego w regionie.



138

E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego


1. Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych

2. Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół gimnazjalnych

3. Współczynnik skolaryzacji brutto dla liceów ogólnokształcących

4. Współczynnik skolaryzacji brutto dla zasadniczych szkół zawodowych

5. Ilość nauczycieli pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na etaty

6. Średnie wyniki egzaminów gimnazjalnych w części humanistycznej i matematyczno-

przyrodniczej w stosunku do średniej krajowej

7. Zdawalność egzaminów maturalnych

8. Studenci szkół wyższych na 10 tys. ludności

9. Absolwenci szkół wyższych na 10 tys. ludności

10. Liczba szkół wyższych

11. Ilość słuchaczy studiów podyplomowych

12. Ilość słuchaczy studiów doktoranckich

13. Ilość nauczycieli akademickich

Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych

Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla szkół gimnazjalnych

Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla liceów ogólnokształcących

Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla zasadniczych szkół zawodowych


Opis wskaźnika Współczynnik skolaryzacji brutto: Relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania. Współczynnik skolaryzacji brutto np. dla poziomu szkoły podstawowej wyliczamy dzieląc liczbę wszystkich uczniów szkół podstawowych bez względu na wiek na początku danego roku szkolnego przez liczbę ludności w wieku 7-12 lat (wiek przypisany do tego poziomu) według stanu w dniu 31 XII tego samego roku; wynik podajemy w ujęciu procentowym.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan realizacji obowiązku szkolnego.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w przeliczeniu na etaty


Opis wskaźnika Ilość etatów nauczycielskich.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność kadry pedagogicznej.


Jednostka miary Etat

Nazwa wskaźnika Średnie wyniki egzaminów gimnazjalnych w części humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej w stosunku do średniej krajowej


Opis wskaźnika Średnie wyniki uczniów na egzaminach gimnazjalnych w części humanistycznej i

139

w części matematyczno-przyrodniczej na tle średniej krajowej.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje jakość szkolnictwa gminazjalnego.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Zdawalność egzaminów maturalnych


Opis wskaźnika Zdawalność egzaminów maturalnych – dane Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje jakość szkolnictwa średniego.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Studenci szkół wyższych na 10 tys. ludności

Nazwa wskaźnika Absolwenci szkół wyższych na 10 tys. ludności


Opis wskaźnika Ilość studentów / absolwentów szkół wyższych przeliczona na 10 tys. ludności.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje udział nowych osób z wyższym wykształceniem w regionie. Należy porównywać ze wskaźnikami dla bezrobocia oraz innymi wskaźnikami dotyczącymi zatrudnienia i wskaźnikami dla przedsiębiorczości.



Nazwa wskaźnika Liczba szkół wyższych


Opis wskaźnika Ilość szkół wyższych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje bazę szkolnictwa wyższego w regionie.



Nazwa wskaźnika Słuchacze studiów podyplomowych

Nazwa wskaźnika Uczestnicy studiów doktoranckich


Opis wskaźnika Uczestnicy studiów podyplomowych i studiów doktoranckich łącznie z cudzoziemcami.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje ilość potencjalnych kadr dla rozwoju szkolnictwa wyższego oraz dla rozwoju innowacyjności i przedsiębiorczości.



Nazwa wskaźnika Nauczyciele akademiccy


Opis wskaźnika Ilość nauczycieli akademickich.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność kadry akademickiej i możliwości rozwoju regionu – kształcenie nowych studentów i doktorantów, czyli kadr dla rozwoju przemysłu i innowacyjności.



140

F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego


1. Drogi publiczne o twardej nawierzchni na 100 km2

2. Drogi ekspresowe i autostrady na 100 km2

3. Ścieżki rowerowe na 10 tys. km2

4. Pojazdy ogółem

5. Linie kolejowe na 100 km2

6. Ofiary śmiertelne w wypadkach drogowych na 100 tys. ludności

7. Moc zainstalowana w elektrowniach ogółem

8. Produkcja energii elektrycznej ogółem

9. Udział energii z OZE w produkcji energii elektrycznej

10. Zużycie energii elektrycznej ogółem

11. Zużycie energii elektrycznej w sektorze przemysłowym

12. Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych

13. Korzystający z instalacji gazowej w ogóle ludności – ogółem

14. Korzystający z instalacji gazowej w ogóle ludności na wsiach

15. Korzystający z instalacji gazowej w ogóle ludności w miastach

16. Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z dostępem do internetu w ogóle

gospodarstw domowych

17. Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z szerokopasmowym internetem w

ogóle gospodarstw domowych

18. Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do internetu

19. Przedsiębiorstwa wykorzystujące internet do kontaktów z administracją publiczną

Nazwa wskaźnika Drogi publiczne o twardej nawierzchni na 100 km2


Opis wskaźnika Drogi publiczne. Informacje dotyczą dróg (i obiektów mostowych) powiatowych, wojewódzkich i krajowych – zamiejskich i w granicach administracyjnych miast. Przeliczone na 100 km

2.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci drogowej w regionie.


Jednostka miary Km

Nazwa wskaźnika Drogi ekspresowe i autostrady na 100 km2


Opis wskaźnika Długość dróg ekspresowych i autostrad przeliczona na 100 km2.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci drogowej w regionie.


Jednostka miary Km

141

Nazwa wskaźnika Komunikacja miejscka


Opis wskaźnika Miejsca w wozach to suma wszystkich miejsc w autobusach, tramwajach i trolejbusach w poszczególnych województwach.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność transportu publicznego w regionie.


Jednostka miary Tys. sztuk

Nazwa wskaźnika Ścieżki rowerowe na 10 tys. km2


Opis wskaźnika Długość ścieżek rowerowych przeliczona na 10 tys. km2.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój alternatywnych w stosunku do poruszania się pojazdami samochodowymi możliwości poruszania się w miastach.


Jednostka miary Km

Nazwa wskaźnika Pojazdy ogółem


Opis wskaźnika Dane dot. samochodów osobowych, ciężarowych, specjalnych, autobusów, autokarów, przyczep i naczep ciężarowych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje ilość pojazdów. Wskaźnik do dalszych analiz dotyczących rozwoju sieci drogowej, zapotrzebowania na miejsca postojowe, dojazdów do pracy itp.


Jednostka miary Ilość (sztuki)

Nazwa wskaźnika Linie kolejowe ogółem na 100 km2


Opis wskaźnika Linie kolejowe przeliczone na 100 km2.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci kolejowej w regionie.


Jednostka miary Km

Nazwa wskaźnika Ofiary śmiertelne w wypadkach drogowych na 100 tys. ludności


Opis wskaźnika Dane dla dróg gminnych w granicach admin. miast i gminnych zamiejskich, dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych (zamiejskich oraz w granicach admin. miast). Dane Komendy Głównej Policji z Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa na drogach.



Nazwa wskaźnika Moc zainstalowana w elektrowniach ogółem


Opis wskaźnika Rodzaje mocy. Materiały Agencja Rynku Energii S.A.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa energetycznego regionu.


Jednostka miary MW

142

Nazwa wskaźnika Produkcja energii elektrycznej


Opis wskaźnika Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej z elektrowni cieplnych, wodnych i odnawialnych. Materiały Agencja Rynku Energii S.A.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa energetycznego regionu.


Jednostka miary GWh

Nazwa wskaźnika Udział energii z OZE w produkcji energii elektrycznej


Opis wskaźnika Udział wyprodukowanej energii elektrycznej pochodzących z odnawialnych źródeł energii w ogóle produkcji energetycznej.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa energetycznego regionu oraz ukierunkowanie sektora energetycznego na rozwijanie alternatywnych źródeł energii i ochronę środowiska.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Zużycie energii elektrycznej ogółem

Nazwa wskaźnika Zużycie energii elektrycznej w sektorze przemysłowym

Nazwa wskaźnika Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych


Opis wskaźnika Zużycie energii elektrycznej. Materiały Agencja Rynku Energii S.A.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zapotrzebowanie na produkcję energii elektrycznej w regionie.


Jednostka miary GWh

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji gazowej ogóle ludności – ogółem

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji gazowej ogóle ludności na wsiach

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji gazowej ogóle ludności w miastach


Opis wskaźnika Procent korzystających z instalacji gazowej w ogóle ludności, w podziale na miasta i wsie.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci gazowej w regionie.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z dostępem do internetu w ogóle gospodarstw domowych

Nazwa wskaźnika Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z szerokopasmowym internetem w ogóle gospodarstw domowych


Opis wskaźnika Udział gospodarstw domowych wyposażonych w komputer z dostępem do internetu / szerokopasmowego internetu w ogóle gospodarstw domowych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój społeczeństwa informacyjnego.


Jednostka miary %

143

Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do internetu

Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa wykorzystujące internet do kontaktów z administracją publiczną


Opis wskaźnika Udział przedsiębiorstw posiadających dostęp do internetu w ogóle przedsiębiorstw. Procent przedsiębiorstw wykorzystujących internet do kontaktów z administracją publiczną.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój społeczeństwa informacyjnego, a także skomputeryzowanie i korzystanie przedsiębiorstw z nowoczesnych kanałów informacji, oraz dostęp do internetowych kanałów komunikacji sektora publicznego.


Jednostka miary %

144

G. Obszar kultury


1. Liczba ludności na 1 placówkę biblioteczną

2. Czytelnicy bibliotek na 1000 ludności

3. Domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice

4. Uczestnicy imprez organizowanych w jednostkach kultury

5. Muzea ogółem

6. Widzowie w kinach na 1000 ludności

7. Widzowie i słuchacze w teatrach i instytucjach muzycznych na 1000 ludności

Nazwa wskaźnika Liczba ludności na 1 placówkę biblioteczną


Opis wskaźnika Liczba ludności obszaru przypadająca na 1 placówkę biblioteczną.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność do kultury powszechnej.



Nazwa wskaźnika Czytelnicy bibliotek na 1000 ludności


Opis wskaźnika Liczba osób korzystających z placówek bibliotecznych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców obszaru.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie ludności z kultury powszechnej.



Nazwa wskaźnika Domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice


Opis wskaźnika Liczba domów kultury, klubów i świetlic.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do kultury powszechnej.

Częstotliwość Dane zbierane co rok do 2012 roku, wcześniej zbierane co 2 lata.


Nazwa wskaźnika Uczestnicy imprez organizowanych w jednostkach kultury


Opis wskaźnika Liczba osób uczestniczących w imprezach organizowanych w jednostkach kultury.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie ludności z kultury powszechnej.



Nazwa wskaźnika Muzea ogółem


Opis wskaźnika Dane dotyczące muzeów na podstawie sprawozdań K-02.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do kultury.

Częstotliwość Dane roczne.


145

Nazwa wskaźnika Widzowie w kinach na 1000 ludności


Opis wskaźnika Ilość widzów w kinach przeliczona na 1000 mieszkańców. Informacje o kinach dotyczą kin ogólnie dostępnych (spr. K-08).

Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie mieszkańców z kultury masowej.



Nazwa wskaźnika Widzowie i słuchacze w teatrach i instytucjach muzycznych na 1000 ludności


Opis wskaźnika Ilość widzów w teatrach i instytucjach muzycznych przeliczona na 1000 mieszkańców.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie mieszkańców z kultury masowej.



146

H. Obszar turystyki i sportu


1. Turystyczne obiekty noclegowe

2. Turystyczne obiekty hotelowe

3. Kwatery agroturystyczne ogółem

4. Miejsca noclegowe na 1000 ludności

5. Udzielone noclegi na 1000 ludności

6. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych ogółem

7. Turyści zagraniczni korzystający z noclegów

8. Turyści z Niemiec korzystający z noclegów

9. Kluby sportowe ogółem

10. Ćwiczący w klubach sportowych

11. Sekcje sportowe w klubach sportowych

Nazwa wskaźnika Turystyczne obiekty noclegowe


Opis wskaźnika Do obiektów noclegowych zaliczono hotele, motele, pensjonaty, inne obiekty hotelowe, domy wycieczkowe, schroniska, schroniska młodzieżowe, szkolne schroniska młodzieżowe, ośrodki wczasowe, ośrodki kolonijne, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, domy pracy twórczej, zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych, pola biwakowe, kempingi, obiekty do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego, zakłady uzdrowiskowe, (kwatery prywatne do 1999 r.) i inne. Począwszy od danych za rok 2012 do turystycznych obiektów noclegowych ogółem doliczono kwatery agroturystyczne i pokoje gościnne (kwatery prywatne).

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność miejsc noclegowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.

Częstotliwość Dane roczne / Dane krótkookresowe


Nazwa wskaźnika Turystyczne obiekty hotelowe


Opis wskaźnika Do obiektów noclegowych zaliczono hotele, motele, pensjonaty, inne obiekty hotelowe, domy wycieczkowe, schroniska, schroniska młodzieżowe, szkolne schroniska młodzieżowe, ośrodki wczasowe, ośrodki kolonijne, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, domy pracy twórczej, zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych, pola biwakowe, kempingi, obiekty do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego, zakłady uzdrowiskowe, (kwatery prywatne do 1999 r.) i inne.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność miejsc hotelowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.

Częstotliwość Dane roczne / Dane krótkookresowe


147

Nazwa wskaźnika Kwatery agroturystyczne ogółem


Opis wskaźnika Dane o turystycznych obiektach indywidualnego zakwaterowania (pokojach gościnnych i kwaterach agroturystycznych) dotyczą obiektów z badania KT-1 posiadających 10 i więcej miejsc noclegowych. Dane dotyczą tylko tych jednostek, które złożyły sprawozdania statystyczne. W przypadku prezentowania danych na niskim poziomie agregacji, procedura imputacji braków danych nie jest stosowana. Liczba obiektów (oraz pokoi i miejsc noclegowych) dotyczy obiektów, które złożyły sprawozdanie i działały w dniu 31 lipca. Dane dotyczące wykorzystania obiektów (udzielone noclegi, wynajęte pokoje, turyści) wykazywane są dla całego roku sprawozdawczego.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność miejsc noclegowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.



Nazwa wskaźnika Miejsca noclegowe na 1000 ludności


Opis wskaźnika Ilość miejsc noclegowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje podaż miejsc noclegowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.


Jednostka miary Miejsce

Nazwa wskaźnika Udzielone noclegi na 1000 ludności


Opis wskaźnika Ilość udzielonych noclegów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje popyt na miejsca noclegowe w regionie, zakres korzystania z usług turystycznych.


Jednostka miary -

Nazwa wskaźnika Stopień wykorzystania miejsc noclegowych ogółem


Opis wskaźnika W okresie 1 I - 31 XII. Stopień wykorzystania netto oblicza się dzieląc ogólną liczbę udzielonych noclegów przez ilość wszystkich oferowanych miejsc noclegowych w poszczególnych dniach miesiąca, w ciągu których były one faktycznie udostępnione.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje popyt na miejsca noclegowe w regionie oraz bazę turystyczną.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Turyści zagraniczni korzystający z noclegów


Opis wskaźnika Ilość turystów zagranicznych korzystających z noclegów w regionie.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje atrakcyjność regionu z punktu widzenia turystyki zagranicznej.



148

Nazwa wskaźnika Turyści z Niemiec korzystający z noclegów


Opis wskaźnika Ilość turystów niemieckich korzystających z noclegów w regionie.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje atrakcyjność regionu dla turystów z Niemiec.



Nazwa wskaźnika Kluby sportowe ogółem


Opis wskaźnika Dane dot. klubów sportowych (łącznie z klubami resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych, SALOS i UKS oraz wyznaniowymi) i ćwiczących w sekcjach sportowych wg dyscyplin (spr. KFT-1).

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do klubów sportowych – ofertę rekreacyjną regionu.



Nazwa wskaźnika Ćwiczący w klubach sportowych


Opis wskaźnika Dane dot. klubów sportowych (łącznie z klubami resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych, SALOS i UKS oraz wyznaniowymi) i ćwiczących w sekcjach sportowych wg dyscyplin (spr. KFT-1). Ćwiczący mogą być wykazani wielokrotnie, jeśli uprawiają więcej dyscyplin sportu.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do klubów sportowych – ofertę rekreacyjną regionu.



Nazwa wskaźnika Sekcje sportowe w klubach sportowych


Opis wskaźnika Dane dot. klubów sportowych (łącznie z klubami resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych, SALOS i UKS oraz wyznaniowymi) i ćwiczących w sekcjach sportowych wg dyscyplin (spr. KFT-1).

Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do klubów sportowych i do ich oferty (sekcji klubowych), czyli ofertę rekreacyjną regionu.



149

I. Obszar ochrony środowiska


1. Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca służące ochronie środowiska

2. Emisja zanieczyszczeń gazowych

3. Emisja zanieczyszczeń pyłowych

4. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w ogóle ludności

5. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności

6. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności w miastach

7. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności na wsiach

8. Ścieki oczyszczone w ciągu roku biologicznie i z podwyższonym usuwaniem biogenów

w ogóle ścieków

9. Ścieki przemysłowe oczyszczane na 100 km2

10. Ścieki komunalne oczyszczane na 100 km2

11. Odpady wytworzone na 1 km2

12. Odpady selektywnie zbierane w ciągu roku ogółem

13. Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km2

14. Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku ogółem

15. Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności

16. Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności w miastach

17. Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności na wsiach

18. Udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni ogółem

19. Lesistość jako % powierzchni

Nazwa wskaźnika Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca służące ochronie środowiska


Opis wskaźnika Nakłady na środki trwałe z zakresu ochrony środowiska w przeliczeniu na jednego mieszkańca

Znaczenie wskaźnika Monitoruje poprawę infrastruktury dotyczącej ochrony środowiska.


Jednostka miary zł

Nazwa wskaźnika Emisja zanieczyszczeń gazowych

Nazwa wskaźnika Emisja zanieczyszczeń pyłowych


Opis wskaźnika Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych.

Znaczenie wskaźnika Zakłady szczególnie uciążliwe dla czystości powietrza to tzw. punktowe źródła emisji zanieczyszczeń, czyli jednostki organizacyjne ustalone w 1986 r. Ustalona w ten sposób zbiorowość jednostek sprawozdawczych (zakładów) utrzymywana jest corocznie, co m.in. zapewnia zachowanie ciągłości i porównywalności wyników badania i może być powiększona jedynie w szczególnych wypadkach, np. o jednostki nowouruchomione lub rozbudowane o wysokiej skali progowej emisji zanieczyszczeń. Pozwala na porównanie trendów dotyczących wzrostu / spadku emisji zanieczyszczeń.


Jednostka miary t / r

150

Nazwa wskaźnika Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w ogóle liczby ludności


Opis wskaźnika Udział mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków w ogólnej liczbie ludności.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój infrastruktury komunalnej związanej z ochroną środowiska.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności w miastach

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności na wsiach


Opis wskaźnika Udział mieszkańców korzystających z instalacji kanalizacyjnej w ogólnej liczbie ludności, w podziale na mieszkańców miast i wsi.



Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Ścieki oczyszczane biologicznie i z podwyższonym usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem


Opis wskaźnika Udział ścieków oczyszczanych biologicznie i z podwyższonym usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje udział zaawansowanych technologicznie oczyszczalni ścieków.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Ścieki komunalne oczyszczane na 100 km2

Nazwa wskaźnika Ścieki przemysłowe oczyszczane na 100 km2


Opis wskaźnika Ilość oczyszczonych ścieków komunalnych / ścieków przemysłowych w przeliczeniu na 100 km

2

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wystarczalność oczyszczalni ścieków komunalnych i przemysłowych dla zachowania stanu środowiska naturalnego.


Jednostka miary dam3

Nazwa wskaźnika Odpady wytworzone na 1 km2


Opis wskaźnika Ilość wytworzonych odpadów przeliczona na 1 km2.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wytwarzanie odpadów w województwie. Pozwala na określenie zapotrzebowania na nowe składowiska odpadów i na działania zmierzające do redukcji ilości odpadów, w tym dotyczące inwestycji w zakłady utylizacji odpadów.


Jednostka miary t

151

Nazwa wskaźnika Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km2


Opis wskaźnika Wszystkie dzikie wysypiska na terenie gminy, tj. miejsca nieprzeznaczone do składowania odpadów, gdzie porzucane są odpady komunalne. Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km

2 powierzchni ogółem.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje działania zmierzające do likwidacji dzikich wysypisk – stan zanieczyszczania regionu i podjęte działania w celu redukcji tego zanieczyszczenia.


Jednostka miary m2

Nazwa wskaźnika Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku


Opis wskaźnika Ilość wody zużywana na potrzeby gospodarki narodowej ogółem oraz w przemyśle.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje zapotrzebowanie na wodę w regionie.


Jednostka miary dam3

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności w miastach

Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności na wsiach


Opis wskaźnika Udział mieszkańców korzystających z instalacji wodociągowej w ogólnej liczbie ludności, w podziale na mieszkańców miast i wsi.



Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni ogółem


Opis wskaźnika Wielkość obszarów prawnie chronionych w stosunku do powierzchni ogółem.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość obszarów objętych ochroną przyrodniczą.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Lesistość w % powierzchni


Opis wskaźnika Wskaźnik lesistości (lesistość) – stosunek procentowy powierzchni lasów do ogólnej powierzchni geograficznej kraju (danej jednostki terytorialnej: województwa, powiatu).

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość obszarów leśnych.


Jednostka miary %

152

J. Obszar rolnictwa


1. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego o powierzchni powyżej 1ha

użytków rolnych (w ha użytków rolnych)

2. Udział gospodarstw wielkopowierzchniowych w liczbie gospodarstw ogółem

3. Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – bydło

4. Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – trzoda chlewna

5. Produkcja rolnicza (w cenach stałych roku poprzedniego)

6. Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – mleko

7. Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – produkcja żywca rzeźnego w

przeliczeniu na mięso

8. Produkcja roślinna, zboża ogółem, plony z 1 ha

9. Powierzchnia użytków rolnych

Nazwa wskaźnika Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych (w ha użytków rolnych)


Opis wskaźnika Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego – dotyczy gospodarstw o

powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość gospodarstw rolnych indywidualnych.


Jednostka miary ha

Nazwa wskaźnika Udział gospodarstw wielkopowierzchniowych w liczbie gospodarstw ogółem


Opis wskaźnika Dane o gruntach wykazano według form użytkowania. Prezentowane informacje

dotyczą działalności rolniczej w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Przez

użytkowanie rozumie się faktyczne gospodarowanie na gruntach. Dane o

powierzchni zasiewów dotyczą powierzchni upraw poszczególnych ziemiopłodów

uprawianych w plonie głównym.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje potencjalną siłę ekonomiczną rolnictwa opartą o

wielkopowierzchniowe gospodarstwa rolne.


Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – bydło

Nazwa wskaźnika Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – trzoda chlewna


Opis wskaźnika Pogłowie zwierząt przeliczone na 100 ha użytków rolnych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje wydajność gospodarki rolnej.


Jednostka miary Szt.

153

Nazwa wskaźnika Produkcja rolnicza (w cenach stałych roku poprzedniego)


Opis wskaźnika Produkcja rolna na 1 ha użytków rolnych w odsetkach (%).



Jednostka miary %

Nazwa wskaźnika Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – mleko

Nazwa wskaźnika Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – produkcja żywca rzeźnego w przeliczeniu na mięso


Opis wskaźnika Produkcja mleka w litrach / produkcja żywca rzeźnego w przeliczeniu na mięso w

kg.



Jednostka miary l / kg

Nazwa wskaźnika Produkcja roślinna


Opis wskaźnika Plony z 1 ha: zboża ogółem.



Jednostka miary dt

Nazwa wskaźnika Powierzchnia użytków rolnych


Opis wskaźnika Powierzchnia użytków rolnych.

Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan zagospodarowania gruntów rolnych.


Jednostka miary ha

154

6. Schemat organizacyjny systemu monitorowania polityk publicznych WL

Zgodnie z zapisami KSRR włączenie polityki regionalnej w krajowy system strategicznego

zrządzania rozwojem, wprowadzający jednolite zasady programowania wsparcia i wspólne

standardy dotyczące realizacji, monitorowania i ewaluacji polityk rozwoju, służyć ma

poprawie jakości tych polityk. Sposobem realizacji tych założeń jest wdrożenie programu

przygotowania administracji publicznej do kształtowania i prowadzenia polityki zarządzania

rozwojem przez kompleksowe działania obejmujące w szczególności hierarchizację

dokumentów strategicznych i wypracowanie metodologii diagnozy, programowania,

implementacji, monitorowania i ewaluacji, uporządkowanie terminologii programowania

polityki regionalnej (a szerzej polityki rozwoju) i wypracowanie narzędzi wsparcia procesów

programowania i monitorowania rozwoju, w tym jednolitego ogólnopolskiego systemu

wskaźników kluczowych, wykorzystywanego w strategiach krajowych i regionalnych oraz w

systemie obserwatoriów rozwoju na poziomie krajowym i regionalnym.

Dla podwyższania jakości zarządzania politykami publicznymi zostaje utworzony system

stałego monitorowania i ewaluacji procesów rozwoju regionalnego i efektów polityki

regionalnej – system obserwatoriów rozwoju terytorialnego, składający się z obserwatorium

krajowego oraz sieci obserwatoriów regionalnych. System ten ma na celu usprawnienie

monitoringu i ewaluacji polityk publicznych w drodze elastycznego pozyskiwania i

agregowania danych i wypracowywania standardów ich wymiany. Stworzenie

obserwatoriów powinno zwiększyć użyteczność badań ewaluacyjnych dzięki wykorzystaniu

informacji zwrotnych, w procesie stałego zbierania, opracowywania i udostępniania danych

dotyczących interwencji publicznych i rozwoju społeczno-gospodarczego w obszarach

strategicznej interwencji państwa. W efekcie przyczyni się to do lepszego planowania i

realizacji interwencji publicznej ukierunkowanej terytorialnie.

Utworzenie sieci obserwatoriów umożliwi także lepszą wymianę wiedzy między krajowym,

regionalnym i lokalnym szczeblem zarządzania polityką regionalną, dzięki udostępnianiu

wyników badań ewaluacyjnych (organizacja spotkań i dyskusji, prowadzenie bazy wiedzy,

podręczniki), upowszechnieniu dorobku ekspertów, praktyków i instytucji naukowych,

opracowaniu katalogu dobrych praktyk oraz stworzeniu portalu integrującego tematykę i

narzędzia prowadzenia działań rozwojowych. W szczególności upowszechnieniu wiedzy z

zakresu rozwoju regionalnego służyć będzie działalność obserwatoriów polityk rozwoju.

Odpowiadając za realizację polityki regionalnej, samorządy województw analizują dane

dotyczące rozwoju regionalnego i przestrzennego na poziomie regionalnym, wykorzystując

mechanizmy monitorowania i ewaluacji dla zwiększenia efektywności tej polityki. Odbywa

się to m.in. przez budowę systemów informacji przestrzennej i regionalnej, budowę i nadzór

nad regionalnymi obserwatoriami polityk publicznych, monitorowanie i ocenę postępów w

realizacji wynikających m.in. ze strategii rozwoju województw priorytetów rozwojowych na

poziomie regionalnym, monitorowanie realizacji przedsięwzięć priorytetowych na terenie

województwa (kontrakt terytorialny), opracowywanie co trzy lata raportu o rozwoju

155

społeczno-gospodarczym i przestrzennym województw, uczestniczenie w budowie

jednolitego systemu wskaźników w formie elektronicznej bazy danych statystycznych,

analizowanie i ocenę trafności kierunków interwencji, przygotowywanie analiz społeczno-

gospodarczych i przestrzennych, ocen, oraz scenariuszy rozwoju na poziomie regionu, oraz

wypracowywanie rekomendacji do zmian polityki w oparciu o wyniki badań ewaluacyjnych

realizowanych programów i strategii.

W sieci współpracy tworzone na szczeblu krajowym i regionalnym zaangażowane są na

zasadzie partnerstwa różne podmioty: partnerzy społeczno-gospodarczy, stowarzyszenia i

organizacje pozarządowe, środowisko akademickie (uczelnie, instytuty badawcze i naukowe)

oraz podmioty prywatne. Biorą one udział w procesach realizacji (monitorowanie, ewaluacja,

komunikacja i promocja) polityki rozwoju uczestnicząc w komitetach monitorujących

programy operacyjne, wspierając działalność obserwatoriów, bezpośrednio realizując

zadania związane z komunikowaniem, informacją i promocją realizacji celów KSRR, oraz

monitorując i oceniając przebieg procesów rozwojowych w ramach własnej działalności (np.

badania dokonywane przez instytuty naukowe i badawcze czy monitorowanie działalności

publicznej przez organizacje pozarządowe).

Instrumentem kształtującym i stymulującym strategiczne myślenie o rozwoju na poziomie

krajowym, regionalnym i subregionalnym jest Krajowe Forum Terytorialne. Inicjując debaty

m.in. na temat kierunków i form realizacji rozwoju regionalnego Forum pomaga podmiotom

publicznym i niepublicznym w wymianie wiedzy, doświadczeń i informacji, a jako ciało

doradcze MRR odpowiada za ukierunkowanie działań (w obszarach polityki przestrzennej,

regionalnej, miejskiej, transportowej, rozwoju wsi, itp.) wobec innych resortów, samorządów

terytorialnych i innych podmiotów. Do zadań Forum należy m.in. analiza procesów i zjawisk

dotyczących polityki regionalnej, ocena realizacji tej polityki oraz skutków przestrzennych

realizacji polityk sektorowych, formułowanie opinii i rekomendacji w oparciu o badania,

ewaluacje i raporty, w tym analizy dokonywane przez obserwatoria służące monitorowaniu

polityki regionalnej, a także ocena raportu MRR o rozwoju społeczno-gospodarczym,

regionalnym oraz przestrzennym i analogicznych raportów samorządów województw w

odniesieniu do regionów oraz przedkładanie rekomendacji dotyczących kolejnych edycji tych

raportów. Wdrożenie systemu obserwatoriów regionalnych pozwala na włączenie ich

przedstawicieli do składu Forum.

Fora terytorialne powoływane są także na poziomie regionów, w celu prowadzenia

publicznej debaty na temat analiz i formułowania rekomendacji i rozwiązań dotyczących

polityki regionalnej. W województwie lubuskim funkcję regionalnego forum terytorialnego

(RFT) pełni Rada ds. Rozwoju Regionu53, powołana w 2009 roku.

53

Uchwała nr 174/2071/13 Zarządu Województwa Lubuskiego z 12.03.2013 zmieniająca uchwałę w sprawie powołania Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego oraz Załącznik nr 1 do uchwały nr 1/2013 Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego z 26 czerwca 2013 (Regulamin Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego).

156

Do zadań Rady należy:

1. wspieranie działań Zarządu w dziedzinie planowania rozwoju województwa lubuskiego;

2. opiniowanie ważnych inicjatyw wspierających rozwój regionu;

3. konsultowanie priorytetów rozwoju województwa i ich zgodności z zapisami krajowych

dokumentów strategicznych, wyznaczających zakres i ramy polityki regionalnej;

4. wspieranie Zarządu Województwa we wdrażaniu, monitorowaniu i ewaluacji SRWL;

5. opiniowanie projektów regionalnych dokumentów strategicznych;

6. inicjowanie debaty na temat kierunków i form realizacji polityki rozwoju województwa;

7. formułowanie opinii i rekomendacji w zakresie polityki rozwoju w oparciu o wyniki

badań, ewaluacji i raportów, w tym analiz dokonywanych w ramach Lubuskiego

Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego,

8. ocena raportu o rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym województwa

lubuskiego, opracowywanego w ramach Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium

Terytorialnego;

9. rekomendowanie Obserwatorium wykonanie dodatkowych analiz niezbędnych do

oceny postępu realizowanej polityki rozwoju regionu;

10. współpraca z innymi RFT i KFT.

KSRR definiuje system monitorowania i ewaluacji polityki regionalnej jako zintegrowany

system umożliwiający analizę procesów w układzie terytorialnym, tworzony we współpracy z

Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego oraz Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii,

którego głównymi elementami instytucjonalnymi są obserwatoria rozwoju i jednostki

ewaluacyjne na poziomie krajowym i regionalnym.

System obserwatoriów rozwoju terytorialnego służyć ma usprawnieniu monitoringu i

ewaluacji polityk publicznych mających wpływ terytorialny. W jego skład wchodzi krajowe

obserwatorium oraz tworzone obligatoryjnie przez samorządy województw regionalne

obserwatoria. Tworzą one system współpracy i przepływu informacji między podmiotami

publicznymi realizującymi polityki rozwoju na szczeblu krajowym i regionalnym, oraz z

instytucjami na szczeblu ponadnarodowym, zaangażowanymi w monitorowanie i ewaluację

działań prorozwojowych na poziomie kraju i w regionach (np. OECD). W system ten

zaangażowane są również krajowe i regionalne instytucje prowadzące działalność badawczą,

edukacyjną i informacyjną w obszarze zarządzania rozwojem: instytuty badawcze,

uniwersytety oraz stowarzyszenia i organizacje pozarządowe. System obserwatoriów

stanowi zatem węzeł systemu instytucjonalnego służącego rozwojowi regionalnemu, w

którym zbiegają się strumienie informacji z systemu monitorowania polityki regionalnej, z

jednostek ewaluacyjnych w urzędach marszałkowskich i ministerstwach, i z innych źródeł

(np. raporty OECD, dane statystyczne z krajowych i europejskich baz danych, badania

naukowe).

Zadania obserwatoriów obejmują m.in. prowadzenie: bieżących analiz i ewaluacji polityk

publicznych dla optymalizacji wykorzystania środków finansowych; badań i analiz

157

strategicznych dotyczących aktualnej sytuacji, trendów rozwojowych i prognozowania zmian

społeczno-gospodarczych w regionach; prac diagnostycznych na potrzeby działalności

operacyjnej i planowania strategicznego; tworzenie scenariuszy i dostarczenie informacji do

wyboru najlepszej ścieżki rozwoju; dostarczanie informacji o realizacji polityki regionalnej

warunkujących przyznawanie dalszych środków na finansowanie działań rozwojowych;

wspieranie budowy systemu monitorowania terytorialnych interwencji publicznych przez

tworzenie elastycznego systemu pozyskiwania danych i wypracowywanie standardów

wymiany tych danych przez rząd i samorządy oraz agregowania porównywalnych danych.

Działania obserwatoriów wspomagać mają dyskusję strategiczną Krajowego Forum

Terytorialnego oraz stanowić wkład do raportu MRR o rozwoju społeczno-gospodarczym,

regionalnym i przestrzennym. Za budowę krajowego obserwatorium odpowiada MRR,

sprawując zarazem nadzór nad jego działalnością, za utworzenie regionalnych

obserwatoriów terytorialnych (ROT) odpowiadają zarządy województw. W Urzędzie

Marszałkowskim Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze ROT utworzono w październiku

2012 roku.

Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne (LROT) jest jednym z 16 obserwatoriów

terytorialnych, powoływanych w każdym z województw w oparciu o zapisy KSRR. Jego

działalność obejmuje przygotowywanie bieżących analiz i ewaluacji polityk publicznych,

badań i analiz strategicznych dotyczących aktualnej sytuacji oraz tworzenie scenariuszy na

przyszłość. Działa ono w sieci obserwatoriów terytorialnych, współpracując z Krajowym

Obserwatorium Terytorialnym (KOT) i innymi obserwatoriami regionalnymi. LROT działa w

strukturze Wydziału ds. Rozwoju Regionu w Departamencie Rozwoju Regionalnego i

Współpracy Zagranicznej UMWL. Swoje zadania LROT realizuje m.in. przez prowadzenie

analiz sytuacji społeczno-gospodarczej, wdrożenie mechanizmu pozyskiwania danych,

prowadzenie regionalnego banku danych, współdziałanie z jednostkami odpowiedzialnymi za

monitorowanie i ewaluację polityk publicznych. Na potrzeby KOT przygotowuje raporty

analityczne, dotyczące m.in.: zagospodarowania przestrzennego, sytuacji społeczno-

gospodarczej, wykorzystania środków strukturalnych UE, potencjałów i specjalizacji regionu.

Projekt Wdrożenie systemu monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim

poprzez budowę Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego, złożony przez

UMWL, znalazł się na drugim miejscu listy rankingowej projektów w ramach konkursu nr

1/POKL/5.2.1/2013 ogłoszonego przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Budżet

realizowanego w okresie 1 marca 2013 – 30 czerwca 2015 projektu to 1 552 580 zł, w tym

dofinansowanie z POKL (Priorytet V. Dobre rządzenie, Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału

administracji samorządowej, Poddziałanie 5.2.1. Modernizacja zarządzania w administracji

samorządowej) to 1 319 693 zł.

Celem głównym projektu jest wdrożenie w województwie lubuskim systemu monitorowania

polityk publicznych do 30 czerwca 2015. Realizacji celu głównego służą trzy cele

szczegółowe:

158

1. Cel szczegółowy 1. Wzmocnienie potencjału analitycznego, organizacyjnego i

technicznego ROT;

2. Cel szczegółowy 2. Podniesienie zdolności w zakresie monitorowania polityk publicznych

poprzez przygotowanie badań o tematyce społeczno-gospodarczej;

3. Cel szczegółowy 3. Wzmocnienie współpracy i wymiany informacji w ramach sieci

podmiotów zaangażowanych w monitorowanie polityk publicznych w województwie

lubuskim.

Ostatni cel szczegółowy determinuje umiejscowienie LROT w schemacie wdrażania,

monitorowania i ewaluacji SRWL. Zgodnie z tym schematem, przygotowanym w oparciu o

KSRR, LROT stanowi element systemu monitorowania polityk publicznych:

159

Rysunek 3. LROT jako element systemu monitorowania polityk publicznych

Poziom regionalny

Rada ds. Rozwoju

Województwa (RFT)

Gru

pa ro

bo

cza ds.

wsp

ółp

racy z LRO

T

Wydział ds. Rozwoju

Regionu

Sejmik Województwa

Zarząd Województwa

Marszałek

LROT

Poziom krajowy

Rada Ministrów

Komitet Koordynacyjny

ds. Polityki Rozwoju MRR

Inne

Ministerstwa

Krajowe

Obserwatorium

Terytorialne

Krajowa

Jednostka

Oceny

Krajowe

Forum

Terytorialne

Jednostka

Monitorująca

Kontrakt

Terytorialny

Poziom ponadregionalny

Regionalne

Obserwatoria

Terytorialne

Regionalne

Fora

Terytorialne

Departamenty

wdrażające

strategie i programy

Rada Naukowa

Jednostki samorządu

terytorialnego

Powiaty Gminy

Jednostki podległe

UMWL, w tym:

WUP ROPS

Obserwatoria: Integracji

Społecznej i Rynku Pracy

Pozostałe instytucje sieci

współpracy, w tym:

Izba Celna RIO

Izba Skarb.

NGO

UStat

WIOŚ Uczelnie

NFZ

SSE

IOB

Departament Rozwoju

Regionalnego i

Współpracy Zagranicznej

Źródło: opracowanie własne na podstawie KSRR, SRWL, założeń działania LROT

160

Tabela 16. Zasady i możliwości współpracy z podmiotami zaangażowanymi i potencjalnie zaangażowanymi w system na poziomie województwa

Podmiot Rodzaj współpracy

Sejmik Województwa Razem z Zarządem Województwa tworzą instytucjonalną strukturę monitorowania SRWL. Ocenia realizację SRWL, wprowadza jej uzupełnienia oraz dokonuje jej niezbędnych i uzasadnionych zmian. Sejmik jako jeden z głównych interesariuszy sytemu monitorowania polityk publicznych będzie przede wszystkim odbiorą końcowym raportów przygotowanych przez LROT na zlecenie Zarządu, przyjmując okresowe sprawozdania z realizacji strategii. Może być także (pośrednim) zleceniodawcą w zakresie dodatkowych badań i analiz, o których przygotowanie zwróci się do Zarządu.

Zarząd Województwa i Marszałek

ZWL dokonuje okresowej oceny stopnia realizacji SRWL przede wszystkim w oparciu o przyjęte wskaźniki. Jest odpowiedzialny za przedkładanie sprawozdań z realizacji strategii Sejmikowi do zatwierdzenia. Jest głównym odbiorą raportów i analiz przygotowywanych przez LROT. Powinien określać kierunki badań – poza badaniami wynikającymi z konieczności monitorowania realizacji strategii może określać dodatkowe pola analiz (np. w formie rocznego planu badań i analiz), które będą wypełniać bieżące potrzeby informacyjne Zarządu. Zleca także badania i analizy ad hoc, dostarczające szybkich informacji z zakresu realizacji polityk publicznych w regionie.

Departamenty wdrażające strategie i programy

Oddziaływanie obustronne – z jednej strony są odbiorcami badań i analiz z zakresu wdrażanych przez nie strategii i programów, proponując także dodatkowe pola analizy, z drugiej dostarczają danych i informacji nt. realizacji polityk publicznych, własnych raportów, aktualizują wykorzystywane przez siebie bazy danych, współpracują z organizacjami zewnętrznymi, będąc ważnym elementem systemu monitorowania polityk publicznych. Szczególną rolę pełni Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, który powinien koordynować proces monitorowania polityk publicznych (w ramach LROT i innych zespołów wchodzących w skład departamentu).

Rada Naukowa Stanowi ciało doradcze w zakresie określania planów badawczych, metodologii prowadzonych badań i analiz, oceny wykonanych badań (zakres, metodologia). Stanowi rodzaj „recenzenta” działań LROT, ale także doradcy i mentora służącego doświadczeniem i wiedzą.

Jednostki samorządu terytorialnego powiatowe i gminne

Są przede wszystkim dostarczycielami danych z poziomu swojej jednostki w zakresie monitorowania realizacji polityk publicznych, ale także odbiorcą informacji wynikającej z raportów i analiz (głównie w zakresie własnej jednostki, ale także w formie porównania do innych jednostek regionu i do danych regionalnych). Mogą być także pomysłodawcami obszarów badawczych i aktywnymi recenzentami prac LROT (propozycje rozszerzenia zakresu badań).

Jednostki podległe UMWL Ważne źródło danych do monitorowania polityk publicznych. Należy wykorzystać doświadczenia Obserwatorium Integracji Społecznej i Obserwatorium Rynku Pracy, tak organizacyjne, jak i metodologiczne. Przygotowywane w ramach WUP czy ROPS analizy stanowią ważny element systemu monitorowania. Jednocześnie mogą być odbiorcami części danych pozyskiwanych w innych instytucjach, a gromadzonych przez LROT.

Urząd Statystyczny w Zielonej Górze

Istotne źródło danych do monitorowania polityk publicznych. Razem z danymi gromadzonymi przez GUS, danymi z BDL, dostarcza zestawu sprawdzonych i systematycznie zbieranych danych, stanowiących podstawę systemu monitorowania. Zawarte porozumienie o współpracy ułatwia wspólną realizację badań i analiz przy wykorzystaniu wiedzy, doświadczenia i zasobów

161

Podmiot Rodzaj współpracy

obu stron.

Specjalne Strefy Ekonomiczne Źródło informacji na temat inwestycji zagranicznych, a jednocześnie odbiorca badań i analiz z zakresu społeczno-gospodarczego, do wykorzystania w pozyskiwaniu nowych inwestycji. Trójkąt: SSE – COIiE – LROT powinien stanowić operacyjną podstawę obsługi inwestora, przy czym rolą LROT jest gromadzenie i przetwarzanie danych dotyczących sytuacji gospodarczej i relacji z inwestorami na potrzeby pozostałych dwóch partnerów.

Izba Skarbowa w Zielonej Górze

Źródło informacji gospodarczych. Planowane zawarcie porozumienia o współpracy może przyczynić się do łatwiejszego uzyskiwania danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej, a umożliwiających analizę wybranych zagadnień gospodarczych.

Narodowy Fundusz Zdrowia o./ Zielona Góra

Źródło informacji. Planowane zawarcie porozumienia o współpracy może przyczynić się do łatwiejszego uzyskiwania danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej, a umożliwiających analizę wybranych zagadnień społecznych.

Izba Celna w Rzepinie / Izba Celna w Warszawie

Źródło informacji. Zawarte porozumienie może ułatwiać dostęp do danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze

Źródło informacji. Planowane zawarcie porozumienia o współpracy może przyczynić się do łatwiejszego uzyskiwania danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze

Źródło informacji z zakresu ochrony środowiska. Możliwość przygotowania wspólnych opracowań.

Uczelnie, jednostki badawcze, instytuty

Źródło informacji, potencjalni wykonawcy badań i analiz zlecanych. Recenzenci prac LROT (zwłaszcza w zakresie metodologii realizowanych badań i analiz). Także odbiorcy raportów. Ważny element systemu monitorowania polityk publicznych, dysponujący potencjałem zarówno organizacyjnym, jak i potencjałem wiedzy, umożliwiającym prowadzenie pogłębionych badań i analiz. Współpraca może polegać także na wspólnym wykonaniu analiz realizacji polityk publicznych.

Instytucje otoczenia biznesu Źródło danych do monitorowania polityk publicznych, ale także ważny odbiorca informacji o charakterze społeczno-gospodarczym. Potencjalny inicjator rozszerzenia zakresu monitoringu.

Organizacje pozarządowe (NGO)

Odbiorca raportów, uczestnik dyskusji z zakresu monitorowania polityk publicznych, partner społeczny korzystający z dostarczanych przez LROT danych w celu lepszego ukierunkowania polityk publicznych. W zakresie zagadnień społecznych potencjalne źródło danych do monitorowania.

Inne M.in. Lubuski Urząd Wojewódzki, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w Warszawie, Krajowy Rejestr Nowotworów, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wielkopolskim, Urząd Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, KZGW w Warszawie i Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, ARIMR – źródła dodatkowej informacji niedostępnej w statystyce publicznej.

Źródło: opracowanie własne

162

7. Narzędzia prezentacji i promocji systemu monitorowania polityk

publicznych WL

Zarówno Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, jak i sam LROT,

powinny dysponować narzędziami prezentacji i promocji systemu monitorowania polityk

publicznych województwa.

System prezentacji danych powinien obejmować możliwie szeroki zbiór odbiorców, choć

dane te powinny być ukierunkowane tematycznie w zależności od odbiorcy.

Odbiorcą wszystkich badań i analiz prowadzonych w ramach systemu monitorowania polityk

publicznych powinien być Zarząd Województwa, jako główny interesariusz LROT. W

zależności od przyjętych rozwiązań bezpośrednim lub pośrednim odbiorcą wyników prac

LROT jest też Sejmik Województwa.

Rada Naukowa to także adresat systemu prezentacji wyników monitoringu – odpowiedni

wybór składu Rady może wpłynąć na „rozreklamowanie” LROT i systemu monitoringu w

środowisku naukowo-badawczym, co może być nie bez znaczenia dla potencjalnej

współpracy przy realizacji badań czy pozyskiwaniu danych.

Stosunkowo niedrogim, prostym do implementacji sposobem komunikacji jest internet –

należy rozważyć utworzenie dedykowanej strony internetowej gromadzącej wyniki pracy

LROT. Strona może być także połączona z dedykowanym portalem służącym prezentacji (w

formie liczbowej, wykresów, na mapach) gromadzonych danych – należy skorzystać z

dobrych praktyk portalu lubuskie.innowacje.pl. Wykorzystanie opcji newsletterów pozwoli

na bieżącą komunikację z zainteresowanymi odbiorcami treści zamieszczanych na stronie i

na portalu, a także na stworzenie bazy adresowej ułatwiającej bezpośrednie dotarcie do tych

zainteresowanych w przypadku innych form promocji systemu monitorowania polityk

publicznych.

Strukturę portalu bazodanowego oprzeć można na układzie obszarowym, analogicznym do

podziału na obszary układu wskaźników z rozdziału 5. Portal stanowić powinien bazę danych

zgromadzonych przez LROT, zarówno w wyniku analizy dostępnych źródeł (ze szczególnym

uwzględnieniem danych ze statystyki publicznej), jak i w wyniku przeprowadzonych badań

pogłębiających wiedzę na temat poszczególnych obszarów. Portal powinien umożliwiać nie

tylko generowanie zestawień w układzie kilku ostatnich lat (w wyniku dyskusji z

Zamawiającym i członkami grupy roboczej ds. współpracy LROT wskazano na użyteczność

danych z ostatnich 3 lat, co pozwala na śledzenie trendów w bieżącym okresie oraz na

konieczność systematycznego uzupełniania danych dotyczących analizowanych wskaźników

począwszy od 2014 roku, aby wraz z rozwojem systemu móc generować zestawienia

trendów w dłuższym okresie), zarówno w formie tabeli z danymi, jak i w formie wykresów

czy map (jeżeli takie ujęcie wskaźnika jest uzasadnione merytorycznie).

163

Strukturę portalu należy uzupełnić o dodatkową „zakładkę” pokazującą bieżący monitoring

sytuacji społeczno-gospodarczej województwa – opartą na wskaźnikach monitorowanych w

krótszym interwale czasowym (większość wskaźników proponowanych w rozdziale 5

opartych zostało na danych rocznych, ale w przypadku niektórych z nich możliwe jest także

łatwe uzyskanie danych kwartalnych; możliwe jest także wprowadzenie wskaźników

opartych na badaniach własnych / badaniach zleconych, monitorujących dany obszar w

ujęciu kwartalnym). Portal powinien zostać także uzupełniony o definicje (opis) wskaźników,

aby ułatwić użytkownikom portalu wybór interesujących danych, oraz o krótką instrukcję

(najlepiej w formie „obrazkowej”, opartej na zrzutach z ekranu) korzystania z portalu.

Dodatkowym elementem portalu, oprócz wskaźników sektorowych proponowanych w

rozdziale 5, mogą być wskaźniki dotyczące monitorowania realizacji Regionalnego Programu

Operacyjnego oraz komponentów regionalnych w ramach krajowych programów

operacyjnych, w ujęciu np. liczby i wartości dofinansowanych projektów czy statystyki

dotyczącej beneficjentów programów (np. w podziale na ich formę prawną czy sektor

działalności).

Prezentacja wskaźników powinna być możliwa w ujęciu regionalnym (z możliwością

porównań z wynikami osiąganymi przez inne polskie województwa lub przynajmniej przez

województwa objęte – po jej przyjęciu – Strategią Rozwoju Polski Zachodniej), ujęciu

powiatowym, oraz dla wybranych wskaźników (o ile w systemie monitorowania polityk

publicznych będą gromadzone dane także na tym poziomie) w ujęciu gminnym – w zakresie

interesujących wskaźników może być to ograniczona grupa danych; należy pamiętać, że w

przypadku dużej części wskaźników schodzenie poniżej poziomu powiatów nie wnosi

wartościowej informacji dotyczącej realizacji polityk, a może wiązać się z dodatkowymi,

często wysokimi kosztami ich uzyskania.

Istotnym elementem portalu jest także możliwość kontaktu z zespołem obsługującym portal

– niezbędna dla mniej zaawansowanych użytkowników (choć należy pamiętać, że portal

powinien być narzędziem jak najprostszym, służącym do szybkich, krótkich i

jednowymiarowych analiz pojedynczych wskaźników i ich automatycznej prezentacji

graficznej w formie wykresów i map) oraz dla użytkowników chcących rozszerzyć zakres

uzyskanych informacji lub zgłosić uwagi dotyczące samych wskaźników lub proponowanych

usprawnień w działalności portalu.

Wśród tych innych form promocji należy wymienić organizację seminariów i konferencji

tematycznych. Proponuje się, aby seminaria miały wymiar bardziej praktyczny i opierały się

na wybranych, wąskich tematach (np. powiązanych z określonymi wskaźnikami realizacji

polityk publicznych), skierowanymi do wyselekcjonowanej grupy odbiorców. Dobrym

rozwiązaniem jest połączenie części „metodologicznej” z bardziej praktyczną formą, np.

warsztatów wskazujących na rozwiązania pozwalające wpływać na lepszą realizację polityk

publicznych / szkoleń np. dla przedsiębiorców czy organizacji pozarządowych. Konferencje,

będące wydarzeniami o szerszym zakresie, powinny koncentrować się na wybranym

164

szerszym temacie badawczym, prezentując np. wyniki monitorowania strategii sektorowej

lub grupy badań zbliżonych tematycznie. Seminaria i konferencje są także szansą na

rozszerzenie współpracy z interesariuszami LROT i z innymi organizacjami będącymi głównie

odbiorami systemu monitorowania, co może wpłynąć na wprowadzenie interakcji między

LROT a tymi podmiotami i włączenie ich także w system w charakterze źródła danych do

systemu monitorowania. To rozszerzenie współpracy może zostać zapoczątkowane przez

współpracę przy organizacji seminariów i konferencji, oparcie się na wspólnych ekspertach,

podobnych badaniach, wykorzystaniu potencjału obu stron.

Nie ma potrzeby częstego przygotowywania wydawnictw, co pociąga za sobą stosunkowo

wysokie koszty związane z edycją i wydrukiem raportów. W większości przypadków

wystarczającą formą są raporty w wersji elektronicznej, które mogą w łatwy sposób trafić tak

do głównych interesariuszy, jak i do innych zainteresowanych odbiorców (tu wykorzystać

można newletter ze strony internetowej i zgromadzoną w zgodzie z przepisami o ochronie

danych osobowych bazę teleadresową). Należy zadbać, aby raporty trafiały wyłącznie do

osób zainteresowanych, potencjalnie chcących skorzystać z informacji gromadzonych w

ramach systemu monitorowania. Wybrane opracowania warto jednak wydać w formie

papierowej – jeśli taka wersja może posłużyć jako np. uzupełnienie informacji dla

potencjalnych inwestorów. Kwestię tę należy przemyśleć pod kątem rzeczywistego

zapotrzebowania na tego typu publikacje papierowe.

Dobre praktyki innych ROTów wskazują, że raporty służące prezentacji realizacji polityk

publicznych powinny być przygotowywane w trzech formach: pełnego raportu dogłębnie

prezentującego monitorowany obszar polityk publicznych, kilku- lub kilkunastostronicowego

streszczenia raportu, zawierającego podstawowe informacje i tezy z raportu, oraz

jednostronicowego materiału informacyjnego. Streszczenia powinny być konstruowane w

taki sposób, aby mogły być wykorzystywane roboczo jako zbiór najbardziej istotnych

informacji, na podstawie których można zapoznać się z monitorowanym obszarem.

Natomiast materiały informacyjne służą przede wszystkim do zachęcenia do lektury – i

odwiedzenia strony internetowej / portalu. Mogą być także wykorzystywane w celach czysto

promocyjnych – wraz z krótką informacją na temat samego sytemu monitorowania polityk

publicznych mogą trafiać bezpośrednio do mediów (np. lokalna prasa, radio, telewizja,

portale internetowe) – w tym przypadku należy wykorzystać kontakty biura prasowego czy

departamentu odpowiedzialnego za promocję urzędu. Dodatkową wartość mogą mieć

streszczenia niektórych raportów w języku angielskim – ich profesjonalne przygotowanie

może służyć do promocji regionu we współpracy z wyspecjalizowanymi jednostkami, jak

COIiE czy SSE.

Należy dodać, że jedną z form promocji może być także organizacja konferencji prasowych –

co sprawdza się zwłaszcza w przypadku prezentacji kilku badań dotyczących pokrewnych

obszarów polityk rozwoju. W tym przypadku należy zadbać o odpowiednią współpracę ze

165

strony biura prasowego urzędu oraz zapewnić możliwie najwyższy szczebel decyzyjny do

prezentacji istotnych informacji – włączając w to Marszałka Województwa.

Należy wykorzystać wszystkie formy istniejącej współpracy – np. podpisane porozumienia o

współpracy – do promowania systemu monitorowania. Może się to odbywać w formie

najprostszej – wzajemnych odnośników na stronach internetowych partnerów, ale także w

formie promocji przy okazji wydarzeń organizowanych przez partnerów.

Specyfika działalności LROT, opartej na dużym potencjale badawczym, pozwala na

wykorzystanie zgromadzonego doświadczenia i wiedzy do promocji systemu w ramach

konferencji naukowych – w formie prezentacji, odczytów, referatów. Warto w tym

przypadku skorzystać ze współpracy z Radą Naukową i wykorzystać informacje pochodzące

od jej członków dotyczące takich konferencji, a także – w miarę możliwości – skorzystać z ich

wiedzy w formie recenzji przygotowanych przez LROT wystąpień o charakterze naukowym.

Istotną formą promocji może także okazać się współpraca w ramach sieci ROTów i KOT –

regularna wymiana informacji zarówno w formie kontaktów mailowych / telefonicznych, jak i

na spotkaniach ROTów pozwoli na uzupełnienie wiedzy, skorzystanie z najlepszych praktyk,

wykorzystanie opracowanych przez innych metodologii, czy odniesienie do zgromadzonych

przez nich danych w kontekście monitorowania polityk publicznych w województwie

lubuskim.

166

III. Wnioski i rekomendacje dotyczące organizacji systemu

monitorowania polityk publicznych WL

Wnioski i rekomendacje dotyczące organizacji systemu monitorowania polityk publicznych w

województwie lubuskim odnoszą się bezpośrednio do przedstawionych w części I tego

opracowania mocnych i słabych stron istniejącego systemu monitorowania, a także do

zaproponowanego schematu realizacji i promocji tego systemu.

Jako główną rekomendację uznać należy wdrożenia systemu monitorowania polityk

publicznych w sposób zapewniający jego spójność, co osiągnąć można przez wyznaczenie

koordynatora tego systemu. Ponieważ w sensie formalnym zabieg taki został

przeprowadzony w Regulaminie Organizacyjnym UMWL (do zakresu działania Departamentu

Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej należy m.in. współpraca z innymi

komórkami organizacyjnymi i jednostkami UMWL w zakresie przygotowania i monitorowania

sektorowych wojewódzkich dokumentów programowych pod kątem spójności z SRWL), to

jednak należy zadbać o skuteczne egzekwowanie tej roli przez departament, a w sensie

operacyjnym przez LROT.

Co za tym idzie, konieczne jest opracowanie zbioru wskaźników bazowych, które służyć będą

do porównań we wszystkich obszarach. Funkcję taką mogą pełnić wskaźniki zaproponowane

w tym opracowaniu, uzupełnione w miarę potrzeb monitorowania nowych obszarów lub w

miarę potrzeb bardziej szczegółowego spojrzenia na niektóre obszary. Baza taka powinna

być ogólnie dostępna, najlepiej w formie portalu bazodanowego, a uzupełnieniem do niej

powinny być przystępnie opracowane raporty zawierające odniesienia do danych

jakościowych.

Wyegzekwowanie koordynacyjnej roli LROT i utworzenie wspólnej bazy wskaźników dla

wszystkich obszarów polityki publicznej powinno prowadzić do „warstwowego”

monitorowania polityk publicznych – sprawozdania z realizacji strategii sektorowych

powinny stanowić podstawę okresowego sprawozdania z realizacji celów SRWL. Innymi

słowy, system sprawozdawczości powinien ukazywać zależność między realizacją celów

strategii sektorowych a realizacją celów SRWL.

Dla zapewnienia spójność zapisów i pojęć funkcjonujących / przygotowywanych strategii i

programów sektorowych z zapisami dokumentu nadrzędnego, jakim jest SRWL, przydatne

może być wprowadzenie wspólnego słownika pojęć / definicji wykorzystywanych na

poziomie strategicznych w regionie. Powinien odnosić się on bezpośrednio do zakresu

pojęciowego wykorzystywanego w SRWL, która stanowi bazę dla opracowania innych

strategii i programów oraz podstawę systemu monitorowania polityk publicznych. W

przypadku strategii przyjętych do realizacji do tej pory słownik powinien odwoływać się do

pojęć ujętych w sposób alternatywny (przede wszystkim w zakresie użytych nazw, np. inna

nazwa tego samego zjawiska czy wskaźnika), łącząc je w jedno hasło, pozwalające w łatwy

sposób odnaleźć we wszystkich dokumentach pojęcia podobne, ukrywające się pod różną

167

terminologią. Dla strategii i programów przygotowywanych w przyszłości, słownik powinien

stanowić bazę pojęciową – punkt odniesienia – zapewniając spójność terminologiczną i

ułatwiając monitorowanie polityk od poziomu sektorowego do poziomu SRWL.

Ważnym i trafnym posunięciem było przeprowadzenie kwerendy danych dostępnych

wewnętrznie w departamentach UMWL. Należy na bieżąco aktualizować informacje o

dostępnych / pojawiających się bazach danych czy o współpracy departamentów z

podmiotami zewnętrznymi, o ile współpraca ta skutkuje dostępem do nowych danych i

informacji – dane te powinny w szerokim zakresie zasilać wspólny system monitorowania

polityk publicznych.

Monitorując polityki publiczne i realizując projekt Wdrożenie systemu monitorowania polityk

publicznych w województwie lubuskim poprzez budowę Lubuskiego Regionalnego

Obserwatorium Terytorialnego należy korzystać z doświadczeń ROPS i WUP, zwłaszcza tych

dotyczących działalności Obserwatorium Integracji Społecznej i Obserwatorium Rynku Pracy.

Chodzi tu o wykorzystanie potencjału wiedzy i potencjału organizacyjnego, a także

wypracowanych przez ostanie lata kanałów gromadzenia informacji.

Aby zapewnić jak najszerszą bazę informacji należy utrzymać dotychczasową praktykę

współpracy z organizacjami zewnętrznymi, zwłaszcza z podmiotami, z którymi UMWL ma

podpisane porozumienia o współpracy. System porozumień należy możliwie rozszerzyć, o ile

wpłynie to faktycznie na zwiększenie i ułatwienie dostępu do nowych danych źródłowych.

Określona struktura organizacyjna systemu monitorowania polityk publicznych z

umiejscowieniem w nim LROT wymusza współpracę Obserwatorium w czterech

płaszczyznach: z KOT, z ROTami, z pozostałymi komórkami UMWL oraz z jednostkami

samorządu terytorialnego i innymi instytucjami w regionie. Należy rozwijać każdą z

płaszczyzn tej współpracy – w przypadku KOT i ROTów przez aktywne uczestnictwo w sieci

współpracy obserwatoriów, prowadzenie wspólnych badań (tak przy współudziale KOT i ich

finansowaniu / współfinansowaniu ze środków MRR, jak i badań realizowanych przez same

ROTy, np. te współpracujące w ramach realizacji Strategii Rozwoju Polski Zachodniej).

168

Aneks: Tabele statystyczne dla proponowanych wskaźników

monitorowania polityk publicznych

A. Obszar ludności i rynku pracy

Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL

Jednostka terytorialna

Liczba ludności ogółem

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 38529866 38538447 38533299

łódzkie 2542436 2533681 2524651

mazowieckie 5267072 5285604 5301760

małopolskie 3336699 3346796 3354077

śląskie 4634935 4626357 4615870

lubelskie 2178611 2171857 2165651

podkarpackie 2127948 2128687 2129951

podlaskie 1203448 1200982 1198690

świętokrzyskie 1282546 1278116 1273995

lubuskie 1023215 1023158 1023317

Podregion 13 - gorzowski 386634 386904 387265

Powiat gorzowski 68790 69396 70010

Powiat międzyrzecki 58953 58846 58849

Powiat słubicki 47558 47498 47329

Powiat strzelecko-drezdenecki 50713 50686 50664

Powiat sulęciński 36045 35924 35804

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 124575 124554 124609

Podregion 14 - zielonogórski 636581 636254 636052

Powiat krośnieński 57110 56925 56751

Powiat nowosolski 88170 88062 87984

Powiat świebodziński 56762 56777 56666

Powiat zielonogórski 93328 93749 94561

Powiat żagański 82872 82433 82187

Powiat żarski 99992 99762 99446

Powiat wschowski 39397 39349 39434

Powiat m.Zielona Góra 118950 119197 119023

wielkopolskie 3446745 3455477 3462196

zachodniopomorskie 1723741 1722739 1721405

dolnośląskie 2917242 2916577 2914362

opolskie 1017241 1013950 1010203

kujawsko-pomorskie 2098711 2098370 2096404

pomorskie 2275494 2283500 2290070

warmińsko-mazurskie 1453782 1452596 1450697

169

Wskaźnik: Gęstość zaludnienia


2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Polska 122 122 122 122 122 122 122 123 123 123

łódzkie 143 142 141 141 140 140 140 140 139 139

mazowieckie 144 145 145 145 146 146 147 148 149 149

małopolskie 214 215 215 215 216 217 217 220 220 221

śląskie 382 381 380 379 377 377 376 376 375 374

lubelskie 87 87 87 86 86 86 86 87 86 86

podkarpackie 118 118 118 118 118 118 118 119 119 119

podlaskie 60 60 59 59 59 59 59 60 59 59

świętokrzyskie 110 110 110 109 109 109 108 110 109 109

lubuskie 72 72 72 72 72 72 72 73 73 73

wielkopolskie 113 113 113 113 114 114 114 116 116 116

zachodniopomorskie 74 74 74 74 74 74 74 75 75 75

dolnośląskie 145 145 145 145 144 144 144 146 146 146

opolskie 112 112 111 111 110 110 110 108 108 107

kujawsko-pomorskie 115 115 115 115 115 115 115 117 117 117

pomorskie 120 120 120 120 121 121 122 124 125 125

warmińsko-mazurskie 59 59 59 59 59 59 59 60 60 60

Wskaźnik: Gęstość zaludnienia

Obszar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

lubuskie 72 72 72 72 72 72 72 73 73 73

Podregion 13 - gorzowski 62 62 62 62 62 62 63 63 63 63

Powiat gorzowski 53 53 54 54 54 55 56 57 57 58

Powiat międzyrzecki 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42

Powiat słubicki 47 47 47 47 47 47 46 48 48 47

Powiat strzelecko-drezdenecki 40 40 40 40 40 40 40 41 41 41

Powiat sulęciński 30 30 30 30 30 30 30 31 31 30

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 1462 1460 1458 1464 1463 1460 1463 1453 1453 1454

Podregion 14 - zielonogórski 80 80 80 80 80 80 80 81 81 81

Powiat krośnieński 41 41 41 40 40 40 40 41 41 41

Powiat nowosolski 113 113 113 113 113 113 113 114 114 114

Powiat świebodziński 60 60 60 60 60 60 60 61 61 61

Powiat zielonogórski 56 57 57 57 58 58 58 59 60 60

Powiat żagański 73 73 73 72 72 72 72 73 73 73

Powiat żarski 71 71 71 71 71 71 71 72 72 71

Powiat wschowski 62 62 62 62 62 63 63 63 63 63

Powiat m.Zielona Góra 2036 2032 2027 2025 2014 2015 2014 2039 2043 2040

170

Wskaźnik: Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym


2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Polska 58,9 57,5 56,3 55,7 55,3 55,1 55 55,2 55,8 56,6

łódzkie 58,7 57,5 56,6 56,5 56,4 56,4 56,4 56,9 57,9 59

mazowieckie 59,6 58,4 57,5 57 56,8 56,8 56,9 57,4 58,1 59

małopolskie 62 60,7 59,6 58,7 57,9 57,5 57,1 57,2 57,4 57,8

śląskie 54,6 53,7 53 52,7 52,5 52,6 52,9 53,4 54,3 55,4

lubelskie 64,6 62,9 61,6 60,6 59,7 59 58,5 58,2 58,3 58,7

podkarpackie 64,7 62,9 61,2 59,8 58,5 57,5 56,7 56,6 56,5 56,7

podlaskie 65,7 63,7 62 60,6 59,5 58,6 57,8 57,3 57 57

świętokrzyskie 63 61,5 60,1 59,1 58,4 57,8 57,4 57,2 57,6 58,2

lubuskie 55,9 54,3 53 52,2 52 51,9 52 52,1 52,9 54

wielkopolskie 57,6 56 54,8 54,4 54,1 53,9 53,9 54,2 55,1 56

zachodniopomorskie 55,1 53,7 52,5 52 51,7 51,7 51,9 52 52,9 53,9

dolnośląskie 55 53,6 52,4 51,9 51,6 51,7 51,9 52,2 53,2 54,4

opolskie 57,4 56 54,6 53,7 52,9 52,5 52,1 52,5 52,8 53,5

kujawsko-pomorskie 58,3 56,8 55,6 55,2 54,9 54,7 54,6 54,7 55,3 56

pomorskie 57,7 56,5 55,4 54,9 54,8 54,8 54,9 54,9 55,6 56,6

warmińsko-mazurskie 59,4 57,6 56,1 55 54,3 53,8 53,5 52,9 53,2 53,9

171


Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem

w wieku przedprodukcyjnym

w wieku produkcyjnym

w wieku poprodukcyjnym

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

% % % % % % % % %

Polska 18,8 18,5 18,3 64,4 64,2 63,9 16,8 17,3 17,8

łódzkie 17,5 17,3 17,1 63,8 63,3 62,9 18,8 19,4 20,0

mazowieckie 18,7 18,6 18,6 63,5 63,3 62,9 17,7 18,1 18,6

małopolskie 19,9 19,6 19,4 63,6 63,5 63,4 16,5 16,9 17,3

śląskie 17,3 17,1 17,0 65,2 64,8 64,3 17,6 18,1 18,7

lubelskie 19,2 18,9 18,6 63,2 63,2 63,0 17,5 17,9 18,4

podkarpackie 20,3 19,8 19,5 63,9 63,9 63,8 15,9 16,3 16,7

podlaskie 19,0 18,6 18,2 63,6 63,7 63,7 17,4 17,7 18,1

świętokrzyskie 18,3 17,9 17,6 63,6 63,5 63,2 18,1 18,7 19,2

lubuskie 19,1 18,9 18,6 65,8 65,4 64,9 15,1 15,7 16,4

Podregion 13 - gorzowski 19,2 18,9 18,8 66,0 65,6 65,1 14,9 15,5 16,2

Powiat gorzowski 21,2 20,9 20,6 65,8 65,7 65,5 13,0 13,4 13,9

Powiat międzyrzecki 18,8 18,6 18,4 66,3 66,0 65,4 14,8 15,5 16,2

Powiat słubicki 20,3 19,9 19,7 66,2 66,1 65,7 13,5 14,1 14,6

Powiat strzelecko-drezdenecki 20,2 19,9 19,6 64,8 64,5 64,2 14,9 15,6 16,2

Powiat sulęciński 20,3 20,0 19,6 65,3 65,3 65,2 14,4 14,7 15,2

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 17,0 16,9 16,9 66,5 65,7 64,8 16,6 17,4 18,3

Podregion 14 - zielonogórski 19,1 18,8 18,6 65,6 65,3 64,8 15,3 15,9 16,6

Powiat krośnieński 19,4 19,0 18,6 66,4 66,1 65,8 14,2 14,9 15,6

Powiat nowosolski 19,7 19,5 19,2 64,7 64,2 63,8 15,7 16,3 17,1

Powiat świebodziński 19,9 19,6 19,3 65,4 65,0 64,7 14,7 15,3 16,0

Powiat zielonogórski 20,2 19,8 19,4 66,6 66,4 66,1 13,2 13,8 14,5

Powiat żagański 19,1 18,7 18,5 65,4 65,2 64,7 15,4 16,0 16,8

Powiat żarski 19,5 19,2 18,8 65,5 65,4 65,0 15,0 15,5 16,2

Powiat wschowski 21,4 21,0 20,6 64,5 64,3 64,0 14,1 14,7 15,4

Powiat m.Zielona Góra 16,2 16,1 16,2 65,9 65,2 64,3 17,9 18,6 19,5

wielkopolskie 19,9 19,6 19,4 64,9 64,5 64,1 15,3 15,9 16,5

zachodniopomorskie 18,5 18,2 17,9 65,8 65,4 65,0 15,7 16,4 17,1

dolnośląskie 17,4 17,2 17,0 65,7 65,3 64,8 16,9 17,5 18,2

opolskie 17,1 16,8 16,6 65,6 65,4 65,1 17,3 17,8 18,3

kujawsko-pomorskie 19,4 19,0 18,8 64,7 64,4 64,1 16,0 16,6 17,1

pomorskie 20,1 19,9 19,7 64,6 64,3 63,8 15,4 15,9 16,4

warmińsko-mazurskie 20,0 19,6 19,3 65,4 65,3 65,0 14,7 15,2 15,7

172


Przyrost naturalny

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 34822 12915 1469

łódzkie -5695 -6864 -7501

mazowieckie 7367 4178 2827

małopolskie 7416 5797 4529

śląskie 95 -2906 -4463

lubelskie -402 -1618 -1348

podkarpackie 3702 2916 2662

podlaskie 114 -492 -695

świętokrzyskie -1561 -2125 -2447

lubuskie 1451 773 760

wielkopolskie 9872 7327 6297

zachodniopomorskie 811 -147 -526

dolnośląskie -172 -1736 -3207

opolskie -719 -1033 -1241


pomorskie 7571 5727 4579



Aktywność zawodowa

III kw. 2011

III kw. 2012

III kw. 2013

% % %

Polska 55,8 56,2 56,2

łódzkie 56,5 56,5 57,9

mazowieckie 60,1 60,4 59,2

małopolskie 56,2 55,3 56,1

śląskie 52,8 54,2 54,9

lubelskie 57,7 57,1 56,8

podkarpackie 56,3 56,9 57,1

podlaskie 56,0 56,4 55,7

świętokrzyskie 57,6 57,4 55,8

lubuskie 56,2 54,3 53,8

wielkopolskie 57,5 57,7 58,2

zachodniopomorskie 52,3 52,3 52,2

dolnośląskie 53,4 53,8 53,5

opolskie 52,8 54,4 54,2

kujawsko-pomorskie 54,5 56,6 56,6

pomorskie 54,9 56,6 56,5

warmińsko-mazurskie 51,2 50,9 52,4

173


Saldo migracji

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska -2114 -4334 -6617

łódzkie -1780 -1891 -1828

mazowieckie 13377 14354 13287


śląskie -4938 -5672 -5902

lubelskie -4905 -5136 -5172

podkarpackie -1929 -2177 -1947

podlaskie -1516 -1974 -1808

świętokrzyskie -2545 -2305 -2128

lubuskie -474 -830 -622

Podregion 13 - gorzowski -149 -228 -80


Powiat międzyrzecki -169 -204 -148

Powiat słubicki -9 -107 -57

Powiat strzelecko-drezdenecki -138 -112 -84

Powiat sulęciński -106 -139 -137

Powiat m.Gorzów Wielkopolski -167 -157 -126

Podregion 14 - zielonogórski -325 -602 -542

Powiat krośnieński -141 -175 -181

Powiat nowosolski -63 -167 -129

Powiat świebodziński -108 -70 -134


Powiat żagański -278 -349 -273

Powiat żarski -151 -189 -282

Powiat wschowski -41 -77 -11

Powiat m.Zielona Góra 148 140 -38


zachodniopomorskie -937 -855 -833

dolnośląskie 1385 1071 940

opolskie -1793 -2258 -2173

kujawsko-pomorskie -1683 -1649 -2006

pomorskie 2649 2279 1951

warmińsko-mazurskie -2706 -2996 -2587

174


Wskaźnik zatrudnienia

2010 2011 2012

% % %

Polska 50,0 50,2 50,2

łódzkie 51,1 51,6 50,3



śląskie 47,5 48,4 48,4

lubelskie 50,4 50,8 50,6


podlaskie 48,8 50,1 50,6


lubuskie 49,4 49,5 48,9




opolskie 48,2 48,4 49,2


pomorskie 50,3 49,8 50,2



Stopa bezrobocia rejestrowanego

2010 2011 2012

% % %

Polska 12,4 12,5 13,4

łódzkie 12,2 12,9 14,0



śląskie 10,0 10,2 11,1

lubelskie 13,1 13,2 14,2


podlaskie 13,8 14,1 14,7


lubuskie 15,5 15,4 15,9




opolskie 13,6 13,3 14,4


pomorskie 12,3 12,5 13,4


175


Stopa bezrobocia wg BAEL

III kw. 2011 III kw. 2012 III kw. 2013

% % %

Polska 9,3 9,9 9,8

łódzkie 8,4 10,2 10,9



śląskie 9,9 9,5 8,6

lubelskie 8,7 10,3 10,3


podlaskie 8,4 9,7 9,9


lubuskie 10,1 8,5 10,1




opolskie 8,7 8,7 8,6


pomorskie 7,8 8,6 8,9



Osoby dorosłe w wieku 25-64 lata uczestniczące w kształceniu

i szkoleniu

2010 2011 2012

% % %

Polska 5,2 4,4 4,5

łódzkie 4,1 3,4 3,1



śląskie 5,5 4,5 4,5

lubelskie 5,8 5,0 5,2




lubuskie 4,4 3,3 2,9








176


Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego

wśród bezrobotnych zarejestrowanych

2010 2011 2012

% % %

Polska 20,7 19,9 18,6

łódzkie 15,9 15,3 14,4



śląskie 19,8 18,5 17,1

lubelskie 31,3 30,1 28,5


podlaskie 25,9 24,8 23,7


lubuskie 19,2 18,3 16,3

Podregion 13 - gorzowski 15,1 15,5 14,5

Powiat gorzowski 16,3 16,1 15,1

Powiat międzyrzecki 16,5 15,0 13,8

Powiat słubicki 12,6 16,6 15,6

Powiat strzelecko-drezdenecki 17,0 18,2 17,2

Powiat sulęciński 15,4 13,1 12,4

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 12,7 13,4 12,5

Podregion 14 - zielonogórski 21,4 19,9 17,4

Powiat krośnieński 20,3 17,9 15,9

Powiat nowosolski 18,4 17,4 16,9

Powiat świebodziński 25,8 24,6 20,6

Powiat zielonogórski 29,0 26,3 21,5

Powiat żagański 17,2 16,9 15,1

Powiat żarski 17,6 16,6 16,3

Powiat wschowski 14,4 14,8 12,3

Powiat m.Zielona Góra 33,6 26,8 19,7




opolskie 18,4 16,8 15,0


pomorskie 15,6 15,3 14,5


177


Udział osób bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych

zarejestrowanych

2010 2011 2012

% % %

Polska 39,1 38,3 37,9

łódzkie 43,9 43,4 43,2



śląskie 37,4 37,2 36,8

lubelskie 36,5 35,5 35,4


podlaskie 40,3 39,6 39,2


lubuskie 40,2 39,6 38,9




















opolskie 41,8 40,4 39,4


pomorskie 40,9 40,2 39,7


178


Długotrwale bezrobotni w bezrobotnych ogółem

2010 2011 2012

% % %

Polska 29,1 34,6 35,4

łódzkie 29,7 35,1 37,0



śląskie 23,6 29,8 31,3

lubelskie 32,2 39,7 41,2


podlaskie 34,0 39,1 41,0


lubuskie 23,9 27,1 28,4




















opolskie 24,0 30,5 31,4


pomorskie 24,0 29,5 31,2


179


Osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej na 10 tys.

ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 541,5 523,7 499,9

łódzkie 544,8 530,4 523,4

mazowieckie 453,9 438,9 412,4

małopolskie 437,4 418,7 399,3

śląskie 400,3 391,5 373,6

lubelskie 576,6 559,8 539,5


podlaskie 642,3 630,6 613,2


lubuskie 697,9 657,3 603,9




opolskie 421,7 405,9 383,1


pomorskie 569,6 561,0 529,0



Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych

2010 2011 2012

% % %

Polska 20,4 20,7 21,4

łódzkie 24,0 26,9 26,5



śląskie 18,5 18,3 18,3

lubelskie 20,6 22,1 23,1


podlaskie 18,5 22,2 24,5


lubuskie 25,0 25,5 26,8




opolskie 22,2 22,7 23,8


pomorskie 20,5 20,2 21,3


180


Udział niepełnosprawnych wśród bezrobotnych

zarejestrowanych

2012

%

Polska 5,2

łódzkie 7,1

mazowieckie 3,7

małopolskie 5,0

śląskie 6,1

lubelskie 3,6

podkarpackie 4,0

podlaskie 5,6

świętokrzyskie 5,0

lubuskie 7,9

wielkopolskie 5,7

zachodniopomorskie 4,3

dolnośląskie 7,0

opolskie 5,3

kujawsko-pomorskie 4,4

pomorskie 6,1

warmińsko-mazurskie 5,2

181

B. Obszar polityki społecznej



Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę

ogółem dochód do dyspozycji ogółem, Polska =

100

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

zł zł zł zł zł zł % % %

Polska 1192,82 1226,95 1278,43 1147,18 1183,66 1232,85 100,0 100,0 100,0

łódzkie 1178,73 1203,19 1268,42 1124,92 1148,54 1216,56 98,8 98,1 99,2

mazowieckie 1601,97 1622,96 1710,01 1539,05 1569,11 1646,06 134,3 132,3 133,8

małopolskie 1107,54 1156,79 1189,84 1069,47 1124,62 1156,33 92,9 94,3 93,1

śląskie 1168,42 1215,44 1278,87 1119,66 1166,44 1228,38 98,0 99,1 100,0

lubelskie 978,49 1025,80 1056,45 929,75 979,43 1006,73 82,0 83,6 82,6

podkarpackie 907,28 937,85 959,12 866,05 901,38 921,85 76,1 76,4 75,0

podlaskie 1103,20 1224,92 1242,39 1067,28 1188,46 1194,86 92,5 99,8 97,2

świętokrzyskie 1026,36 1062,78 1119,76 996,56 1031,24 1090,28 86,0 86,6 87,6

lubuskie 1153,06 1189,89 1231,16 1108,70 1148,74 1181,08 96,7 97,0 96,3

wielkopolskie 1125,74 1135,02 1153,43 1091,75 1102,85 1121,44 94,4 92,5 90,2


dolnośląskie 1239,17 1282,93 1367,00 1194,47 1235,35 1319,85 103,9 104,6 106,9

opolskie 1115,73 1181,90 1294,26 1058,03 1123,99 1239,85 93,5 96,3 101,2


pomorskie 1243,12 1286,94 1350,56 1199,98 1241,89 1307,24 104,2 104,9 105,6



Wskaźnik zagrożenia ubóstwem

relatywnym

2010 2011

% %

Polska 17,6 17,7

łódzkie 17,8 19,1

mazowieckie 15,0 14,0

małopolskie 17,7 20,4

śląskie 12,4 13,0

lubelskie 30,7 31,3

podkarpackie 24,1 21,3

podlaskie 13,4 16,2

świętokrzyskie 23,2 25,5

lubuskie 23,3 25,1

wielkopolskie 17,6 16,9

zachodniopomorskie 17,4 17,5

dolnośląskie 15,9 12,8

opolskie 14,7 13,4

kujawsko-pomorskie 19,2 17,9

pomorskie 15,1 16,8

warmińsko-mazurskie 15,1 16,5

182


Wskaźniki zagrożenia ubóstwem wg granic ubóstwa - procent osób w gosp. dom. poniżej granic

minimum egzystencji

relatywna granica ubóstwa

ustawowa granica ubóstwa

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

% % % % % % % % %

Polska 5,7 6,8 6,8 17,1 16,9 16,3 7,3 6,6 7,2

łódzkie 3,8 5,5 5,7 12,2 13,2 13,4 5,1 5,1 5,7

mazowieckie 4,1 4,7 4,7 11,6 12,4 11,5 5,1 4,4 4,6

małopolskie 4,7 4,8 6,2 15,4 15,0 15,6 6,2 5,4 6,6

śląskie 4,4 4,8 4,5 14,0 12,3 11,3 5,7 4,8 4,8

lubelskie 9,1 11,0 8,5 26,6 23,3 22,9 11,4 10,3 9,0

podkarpackie 5,7 7,1 7,0 19,3 21,6 20,7 6,8 6,8 8,6

podlaskie 8,9 11,2 10,7 24,8 24,2 23,0 11,0 10,3 10,7

świętokrzyskie 9,4 10,1 10,5 26,2 26,3 24,3 11,9 9,2 12,2

lubuskie 4,0 3,1 4,9 15,2 13,4 13,3 4,8 2,8 5,0

wielkopolskie 6,6 9,3 8,5 18,4 21,3 19,7 8,2 9,2 8,5


dolnośląskie 5,2 4,7 4,6 16,1 13,7 12,2 6,7 5,1 5,1

opolskie 3,5 4,6 4,7 13,3 10,2 9,9 4,7 4,2 4,8


pomorskie 7,0 9,2 9,8 20,1 19,5 20,3 9,7 9,9 10,6


183


Placówki socjalizacyjne

Placówki rodzinne

2010 2011 2012 2010 2011 2012

ob. ob. ob. ob. ob. ob.

Polska 283 307 414 277 290 270

łódzkie 24 24 28 13 16 15

mazowieckie 25 29 45 43 45 39

małopolskie 30 31 37 20 28 26

śląskie 24 32 48 25 25 24

lubelskie 14 14 21 9 8 11

podkarpackie 23 23 26 7 7 8

podlaskie 2 3 6 4 4 4

świętokrzyskie 7 7 7 21 19 19

lubuskie 6 5 10 4 6 5

Podregion 13 - gorzowski 2 1 3 4 5 4

Powiat gorzowski 0 0 0 1 2 2

Powiat międzyrzecki 1 1 1 0 0 0

Powiat słubicki 0 0 1 0 0 0

Powiat sulęciński 0 0 1 0 0 0

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 1 0 0 3 3 2

Podregion 14 - zielonogórski 4 4 7 0 1 1

Powiat krośnieński 1 1 1 0 0 0

Powiat świebodziński 0 0 1 0 1 1

Powiat zielonogórski 1 1 1 0 0 0

Powiat żagański 1 1 1 0 0 0

Powiat żarski 0 0 1 0 0 0

Powiat wschowski 0 1 2 0 0 0

Powiat m.Zielona Góra 1 0 0 0 0 0

wielkopolskie 22 27 36 18 20 17

zachodniopomorskie 12 12 14 16 16 18

dolnośląskie 27 30 37 38 39 34

opolskie 11 11 14 1 1 1

kujawsko-pomorskie 21 23 26 16 15 14

pomorskie 23 22 41 31 30 24

warmińsko-mazurskie 12 14 18 11 11 11

184


Placówki wsparcia dziennego

2012

miejsca

Polska 91115

łódzkie 5523

mazowieckie 10315

małopolskie 8171

śląskie 9111

lubelskie 2917

podkarpackie 3027

podlaskie 2452

świętokrzyskie 2018

lubuskie 1858

Podregion 13 - gorzowski 972

Powiat gorzowski 71

Powiat międzyrzecki 95

Powiat słubicki 58

Powiat strzelecko-drezdenecki 160

Powiat sulęciński 148

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 440

Podregion 14 - zielonogórski 886

Powiat krośnieński 179

Powiat nowosolski 32

Powiat świebodziński 25

Powiat zielonogórski 160

Powiat żagański 110

Powiat żarski 249

Powiat m.Zielona Góra 131

wielkopolskie 10694

zachodniopomorskie 9346

dolnośląskie 4841

opolskie 2866

kujawsko-pomorskie 7562

pomorskie 8544

warmińsko-mazurskie 1870

185


Placówki stacjonarnej pomocy społecznej

placówki (z filiami)

miejsca (łącznie z filiami) mieszkańcy (łącznie z

filiami)

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

ob. ob. ob. msc msc msc osoba osoba osoba

Polska 1489 1582 1626 102947 105405 108304 101199 101949 104458

łódzkie 90 97 99 7392 7557 7827 7201 7342 7757

mazowieckie 218 223 228 14548 14506 14590 14125 13852 14028

małopolskie 128 145 150 8857 9244 9428 8828 8915 9094

śląskie 186 194 200 11470 11846 12309 11183 11581 11905

lubelskie 85 90 89 5554 5507 5684 5339 5178 5203

podkarpackie 71 80 81 5283 5559 5676 5266 5351 5431

podlaskie 44 46 49 3043 3075 3333 2964 2976 3170

świętokrzyskie 54 58 62 3997 4017 4150 3883 3920 3977

lubuskie 33 40 42 2574 2726 2827 2569 2640 2728

Podregion 13 - gorzowski 17 18 20 1205 1219 1382 1204 1192 1360

Powiat gorzowski 2 2 2 159 160 156 158 155 156

Powiat międzyrzecki 5 5 7 310 308 479 310 308 464

Powiat strzelecko-drezdenecki 2 3 3 71 96 102 73 99 102

Powiat sulęciński 1 1 1 232 220 220 231 219 217

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 7 7 7 433 435 425 432 411 421

Podregion 14 - zielonogórski 16 22 22 1369 1507 1445 1365 1448 1368

Powiat krośnieński 1 2 2 99 103 103 99 101 100

Powiat nowosolski 1 2 2 109 139 140 111 139 128

Powiat świebodziński 3 5 5 259 289 298 252 279 302

Powiat zielonogórski 2 2 1 180 177 104 177 175 104

Powiat żagański 0 1 1 0 40 40 0 9 19

Powiat żarski 4 5 6 276 299 305 269 287 292

Powiat wschowski 1 1 1 60 60 60 59 60 55

Powiat m.Zielona Góra 4 4 4 386 400 395 398 398 368

wielkopolskie 126 126 129 8454 8443 8641 8214 8206 8330

zachodniopomorskie 69 76 78 5167 5263 5530 5286 5006 5275

dolnośląskie 96 102 105 7309 7760 8101 7156 7590 7889

opolskie 55 57 58 3538 3760 3791 3711 3784 3713

kujawsko-pomorskie 75 77 72 5133 5161 5080 4945 4970 4996

pomorskie 92 103 111 6185 6448 6601 6113 6199 6400

warmińsko-mazurskie 67 68 73 4443 4533 4736 4416 4439 4562

186


Osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej na 10 tys.

ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 541,5 523,7 499,9

łódzkie 544,8 530,4 523,4

mazowieckie 453,9 438,9 412,4

małopolskie 437,4 418,7 399,3

śląskie 400,3 391,5 373,6

lubelskie 576,6 559,8 539,5


podlaskie 642,3 630,6 613,2


lubuskie 697,9 657,3 603,9




opolskie 421,7 405,9 383,1


pomorskie 569,6 561,0 529,0



Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej

gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej

osoby w gospodarstwach domowych korzystających ze

środowiskowej pomocy społecznej

udział osób w gospodarstwach

domowych korzystających ze

środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

gosp.dom. gosp.dom. gosp.dom. osoba osoba osoba % % %

Polska 1229371 1174352 1194097 3338703 3101405 3111064 8,7 8,1 8,1

łódzkie 86853 84020 85180 209575 198935 199153 8,2 7,8 7,9

mazowieckie 150572 141351 141049 400547 365442 361257 7,6 6,9 6,8

małopolskie 80088 76786 79044 234718 220264 223456 7,0 6,6 6,7

śląskie 104701 101377 104878 265433 242859 248982 5,7 5,2 5,4

lubelskie 71140 68522 69551 219726 207696 207614 10,1 9,6 9,6

podkarpackie 76547 70288 72937 253249 230273 233915 11,9 10,8 11,0

podlaskie 42522 42516 42408 122773 119220 117586 10,2 9,9 9,8

świętokrzyskie 53175 49573 50780 150521 135706 137350 11,7 10,6 10,8

lubuskie 41885 39117 39198 105291 95842 94023 10,3 9,4 9,2

wielkopolskie 100110 95830 97713 274174 256875 257780 8,0 7,4 7,5

zachodniopomorskie 68740 66691 67056 180120 166308 167034 10,4 9,7 9,7

dolnośląskie 86666 81296 80348 202850 185165 179282 7,0 6,4 6,1

opolskie 26664 25978 26352 65931 61756 60933 6,5 6,1 6,0

kujawsko-pomorskie 89735 85403 87919 242468 228255 230725 11,6 10,9 11,0

pomorskie 74596 73485 75064 204008 195174 195586 9,0 8,6 8,6

warmińsko-mazurskie 75377 72119 74620 207319 191635 196390 14,3 13,2 13,5

187


Korzystający ze świadczeń rodzinnych rodziny otrzymujące zasiłki

rodzinne na dzieci dzieci, na które rodzice

otrzymują zasiłek rodzinny

2010 2011 2012 2010 2011 2012

rodzina rodzina rodzina osoba osoba osoba

Polska 1540801 1416015 1285312 3003450 2767822 2521897

łódzkie 104285 96359 87827 192875 179264 164538

mazowieckie 172189 159033 146261 343481 317893 292968

małopolskie 141489 132299 121003 292403 272552 249661

śląskie 120445 108784 98089 229179 208343 189208

lubelskie 111131 103622 95406 218730 203641 187173

podkarpackie 113883 104664 94802 231128 211625 191629

podlaskie 55223 51094 46548 113115 104478 95218

świętokrzyskie 66108 61323 55980 125890 116075 105619

lubuskie 44929 40105 35354 83770 75464 67267

wielkopolskie 153215 140696 127109 293743 270985 246297


dolnośląskie 92246 82016 72350 170643 154123 137483

opolskie 30048 26745 23430 57993 51679 45285


pomorskie 90864 84921 78284 184326 172074 159208


188


Spółdzielnie Fundacje Stowarzyszenia i

organizacje społeczne

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp.

Polska 17156 17067 17155 12444 13617 15219 92044 95870 100299

łódzkie 954 960 958 681 746 845 5967 6174 6422

mazowieckie 3151 3115 3110 4641 4994 5531 12749 13261 13871

małopolskie 1120 1121 1119 1085 1172 1306 7852 8220 8590

śląskie 1162 1147 1142 884 954 1085 8395 8706 9062

lubelskie 1156 1141 1146 498 555 619 5603 5809 6052

podkarpackie 731 738 772 256 277 306 5610 5822 6104

podlaskie 474 469 474 213 248 287 2924 3025 3125

świętokrzyskie 491 483 481 203 208 236 3022 3131 3294

lubuskie 476 468 470 172 199 225 2643 2754 2909

Podregion 13 - gorzowski 187 182 177 80 91 101 995 1041 1120

Powiat gorzowski 17 16 15 10 11 15 147 157 173

Powiat międzyrzecki 33 32 32 8 10 10 190 196 207

Powiat słubicki 30 29 26 5 6 7 110 121 126

Powiat strzelecko-drezdenecki 23 22 20 7 7 8 132 140 156

Powiat sulęciński 21 20 20 5 5 6 88 95 102

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 63 63 64 45 52 55 328 332 356

Podregion 14 - zielonogórski 289 286 293 92 108 124 1648 1713 1789

Powiat krośnieński 29 29 29 5 5 7 139 146 151

Powiat nowosolski 37 37 39 4 8 10 182 187 201

Powiat świebodziński 20 20 20 7 8 8 143 148 162

Powiat zielonogórski 42 42 42 9 11 12 229 255 270

Powiat żagański 40 39 40 7 7 9 163 167 171

Powiat żarski 46 45 50 7 10 11 224 235 249

Powiat wschowski 19 19 21 0 0 0 115 121 121

Powiat m.Zielona Góra 56 55 52 53 59 67 453 454 464

wielkopolskie 1752 1774 1828 831 911 1011 8882 9321 9782

zachodniopomorskie 1111 1108 1100 353 397 449 4366 4592 4830

dolnośląskie 1371 1359 1373 1002 1139 1312 7249 7631 8044

opolskie 486 483 480 120 139 153 2600 2691 2806

kujawsko-pomorskie 964 967 961 455 509 555 4732 4886 5095

pomorskie 1062 1036 1039 787 883 981 5378 5599 5881

warmińsko-mazurskie 695 698 702 263 286 318 4072 4248 4432

189

C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji



Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca

2010 2011 2012

zł zł zł

Polska 36778 39665 :

łódzkie 34063 36750 :

mazowieckie 60075 64790 :

małopolskie 31248 34107 :

śląskie 39671 42830 :

lubelskie 24778 26919 :

podkarpackie 24691 26801 :

podlaskie 26653 28485 :

świętokrzyskie 27779 29552 :

lubuskie 30980 32795 :

wielkopolskie 38321 41285 :

zachodniopomorskie 31709 33485 :

dolnośląskie 41194 44961 :

opolskie 29796 31771 :

kujawsko-pomorskie 30683 32596 :

pomorskie 35057 37822 :

warmińsko-mazurskie 26747 28635 :


Podmioty gosp. narodowej na 10 tys. ludności

2010 2011 2012


Polska 1574,6 1564,3 1615,6

łódzkie 1424,6 1424,2 1473,9

mazowieckie 2034,7 2019,2 2097,3

małopolskie 1561,1 1559,6 1615,9

śląskie 1494,9 1479,0 1526,9

lubelskie 1191,1 1181,3 1216,7

podkarpackie 1123,1 1110,8 1140,3

podlaskie 1201,2 1199,6 1241,0


lubuskie 1577,2 1560,7 1620,9

wielkopolskie 1679,7 1689,4 1748,4


dolnośląskie 1728,6 1721,4 1785,4

opolskie 1486,2 1470,7 1500,7


pomorskie 1771,1 1759,8 1812,6


190


Wartość dodana brutto na 1 mieszkańca

2010 2011 2012

zł zł zł

Polska 32392 34844 :

łódzkie 30001 32283 :

mazowieckie 52911 56915 :

małopolskie 27522 29962 :

śląskie 34940 37624 :

lubelskie 21823 23647 :

podkarpackie 21746 23543 :

podlaskie 23474 25023 :

świętokrzyskie 24466 25960 :

lubuskie 27286 28808 :

wielkopolskie 33751 36267 :

zachodniopomorskie 27927 29415 :

dolnośląskie 36281 39496 :

opolskie 26242 27909 :

kujawsko-pomorskie 27024 28634 :

pomorskie 30876 33225 :

warmińsko-mazurskie 23557 25155 :


Podmioty z kapitałem zagranicznym na 10 tys. ludności

2010 2011 2012


Polska 6,0 6,5 :

łódzkie 3,7 4,1 :

mazowieckie 16,3 17,9 :

małopolskie 4,4 4,7 :

śląskie 4,5 4,9 :

lubelskie 1,6 1,6 :

podkarpackie 1,6 1,8 :

podlaskie 1,2 1,3 :

świętokrzyskie 1,4 1,4 :

lubuskie 7,6 7,9 :

wielkopolskie 6,0 6,4 :

zachodniopomorskie 7,5 8,0 :

dolnośląskie 7,8 8,1 :

opolskie 4,6 4,9 :

kujawsko-pomorskie 2,7 2,8 :

pomorskie 5,5 5,9 :

warmińsko-mazurskie 2,1 2,2 :

191


Osoby fizyczne prowadzące działalność

gospodarczą

2012

jed.gosp.

Polska 2917272

łódzkie 178979

mazowieckie 482381

małopolskie 257489

śląskie 335721

lubelskie 126516

podkarpackie 118107

podlaskie 74021

świętokrzyskie 84198

lubuskie 77225

Podregion 13 - gorzowski 32361

Powiat gorzowski 5751

Powiat międzyrzecki 4286

Powiat słubicki 3781

Powiat strzelecko-drezdenecki 3425

Powiat sulęciński 2227

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 12891

Podregion 14 - zielonogórski 44864

Powiat krośnieński 3875

Powiat nowosolski 4792

Powiat świebodziński 3790

Powiat zielonogórski 6617

Powiat żagański 5195

Powiat żarski 6399

Powiat wschowski 2423

Powiat m.Zielona Góra 11773

wielkopolskie 295101

zachodniopomorskie 163227

dolnośląskie 232065

opolskie 71851

kujawsko-pomorskie 141365

pomorskie 192616

warmińsko-mazurskie 86410

192


Zatrudnieni w działalności B+R

2011

osoba

Polska 134 551

łódzkie 7 858

mazowieckie 37 391

małopolskie 15 307

śląskie 12 853

lubelskie 6 881

podkarpackie 6 622

podlaskie 2 552

świętokrzyskie 1 558

lubuskie 1 102

wielkopolskie 13 723

zachodniopomorskie 3 479

dolnośląskie 9 302

opolskie 1 608

kujawsko-pomorskie 4 281

pomorskie 7 680

warmińsko-mazurskie 2 354

Zatrudnieni w B+R w przeliczeniu na 1000 osób aktywnych zawodowo

Region 2009 2010 2011

Dolnośląskie 4,7 4,2 5,2

Kujawsko-pomorskie 2,9 3 3,1

Lubelskie 2,8 3 3,1

Lubuskie 1,5 0 1,7

Łódzkie 3,2 3,2 3,4

Małopolskie 5,1 6,2 7

Mazowieckie 9,3 10,4 9,8

Opolskie 2,2 2,3 2,4

Podkarpackie 1,6 4,2 2,9

Podlaskie 2,9 2,8 3,3

Pomorskie 5 4,8 5,6

Śląskie 3,5 3,5 3,6

Świętokrzyskie 1,7 1,7 1,5

Warmińsko-mazurskie 2 2,2 2,6

Wielkopolskie 4,1 4,3 4,6

Zachodniopomorskie 2,5 0 3

POLSKA 4,3 4,6 4,8

193

Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca

Region 2009 2010 2011

zł zł zł

Dolnośląskie 6 519 6 155 6 916

Kujawsko-pomorskie 5 375 5 064 5 392

Lubelskie 3 673 3 799 4 751

Lubuskie 4 380 7 329 7 810

Łódzkie 5 250 5 382 6 641

Małopolskie 4 526 4 811 5 431

Mazowieckie 8 723 8 244 8 680

Opolskie 4 409 4 590 4 628

Podkarpackie 4 064 4 837 6 306

Podlaskie 3 892 4 194 5 423

Pomorskie 7 903 5 753 6 118

Śląskie 6 117 5 672 6 506

Świętokrzyskie 4 861 5 250 5 242

Warmińsko-mazurskie 4 101 4 503 5 334

Wielkopolskie 5 390 5 487 6 038

Zachodniopomorskie 5 034 4 816 5 092

POLSKA 5 729 5 641 6 316

Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w przeliczeniu na 1 mieszkańca

Region 2009 2010 2011

zł zł zł

Dolnośląskie 202,1 216 248,7

Kujawsko-pomorskie 167,6 97,3 89,3

Lubelskie 137 166 173,8

Lubuskie 28,7 44,4 54,8

Łódzkie 193,6 217,2 228

Małopolskie 280,2 327,7 362,3

Mazowieckie 670,9 808,3 886,5

Opolskie 66,3 37,8 82,9

Podkarpackie 90 238,9 254,8

Podlaskie 55,6 86,2 116,1

Pomorskie 178,6 215,1 274,4

Śląskie 206 183 223,3


Warmińsko-mazurskie 80,9 119,5 138,4

Wielkopolskie 248,5 226 263,8

Zachodniopomorskie 69,6 100,8 114,1

POLSKA 237,7 270,4 303,3

194

Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w relacji do PKB

Region 2009 2010 2011



Lubelskie 0,58 0,67 9,6

Lubuskie 0,1 0,14 6,3

Łódzkie 0,6 0,64 11,5

Małopolskie 0,93 1,05 22,2


Opolskie 0,23 0,13 8,5


Podlaskie 0,21 0,32 10,1

Pomorskie 0,52 0,61 13,1

Śląskie 0,55 0,46 14,4


Warmińsko-mazurskie 0,31 0,45 8



POLSKA 0,68 0,74 12,7


Przedsiębiorstwa, które posiadały środki automatyzacji

2010 2011 2012

szt szt szt

Polska 7890 9085 8770

łódzkie 614 692 562



śląskie 1078 1179 1208

lubelskie 283 338 362


podlaskie 167 202 288

świętokrzyskie 226 271 240

lubuskie 235 277 286




opolskie 180 196 242


pomorskie 395 496 441


195

Wynalazki zgłoszone na 1 mln mieszkańców

Region 2009 2010 2011

ilość ilość ilość

Dolnośląskie 100 110 115

Kujawsko-pomorskie 56 59 74

Lubelskie 64 57 97

Lubuskie 23 27 49

Łódzkie 70 83 111

Małopolskie 78 93 100

Mazowieckie 123 133 146

Opolskie 73 69 94

Podkarpackie 33 39 56

Podlaskie 42 47 61

Pomorskie 97 88 97

Śląskie 81 94 117

Świętokrzyskie 37 38 53

Warmińsko-mazurskie 25 41 44

Wielkopolskie 83 91 119

Zachodniopomorskie 64 67 85

POLSKA 76 83 101

Udzielone patenty na 1 mln mieszkańców

Region 2009 2010 2011

ilość ilość ilość



Lubelskie 28 25 47

Lubuskie 18 7 19

Łódzkie 45 37 54



Opolskie 33 28 64


Podlaskie 13 9 9

Pomorskie 35 36 38

Śląskie 59 50 69





POLSKA 40 36 52

196

Absolwenci kierunków ścisłych i inżynieryjnych na 1000 mieszkańców w wieku 20-29

Region 2009 2010 2011



Lubelskie 7,2 8,7 9,6

Lubuskie 5,9 7,6 6,3

Łódzkie 10,0 10,7 11,5





Podlaskie 7,0 10,7 10,1

Pomorskie 7,8 8,0 13,1

Śląskie 11,4 12,7 14,4





POLSKA 9,6 10,6 12,7

Udział absolwentów kierunków ścisłych i inżynieryjnych w liczbie absolwentów ogółem

Region 2009 2010 2011

% % %



Lubelskie 10,0 10,3 11,0

Lubuskie 13,2 16,6 14,7

Łódzkie 12,4 12,1 13,9



Opolskie 11,4 11,8 11,8


Podlaskie 11,8 14,0 12,8

Pomorskie 12,2 12,3 17,3

Śląskie 19,4 18,7 19,6





POLSKA 13,7 13,7 15,5

197

Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w produkcji

sprzedanej wyrobów ogółem

Region 2010 2011

% %

Dolnośląskie 6,5 6,5

Kujawsko-pomorskie 15,9 6,8

Lubelskie 4,8 4,7

Lubuskie 4,0 3,9

Łódzkie 6,6 6,1

Małopolskie 13,1 10,4

Mazowieckie 13,0 8,2

Opolskie 6,3 6,1

Podkarpackie 13,2 15,2

Podlaskie 5,5 5,3

Pomorskie 49,8 47,8

Śląskie 14,4 7,8

Świętokrzyskie 6,3 6,1

Warmińsko-mazurskie 12,1 7,7

Wielkopolskie 12,3 20,6

Zachodniopomorskie 2,9 5,4

POLSKA 13,9 11,8

Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www

Region 2009 2010 2011

% % %



Lubelskie 49,7 56,6 58,7

Lubuskie 45,5 50,6 54,6

Łódzkie 56,4 62,9 61,4



Opolskie 52,6 64,3 59


Podlaskie 49,7 60,8 63,9

Pomorskie 59,2 69 66,7

Śląskie 60,2 67,7 67,3


Warmińsko-mazurskie 44,8 52,8 51


Zachodniopomorskie 53 60,6 61,7

POLSKA 57,4 65,5 64,7

198


Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność

innowacyjną

przedsiębiorstwa przemysłowe

2010 2011 2012

% % %

Polska 13,85 12,82 12,90

łódzkie 9,98 9,53 10,92

mazowieckie 13,38 11,69 12,33

małopolskie 13,72 14,66 13,15

śląskie 17,32 13,32 16,05

lubelskie 15,06 16,67 12,20


podlaskie 13,86 11,35 19,26


lubuskie 11,50 10,59 13,14




opolskie 15,47 16,18 16,23


pomorskie 12,64 12,02 9,85


Studenci na 10 tys. mieszkańców

Region 2009 2010 2011

osoba osoba osoba



Lubelskie 488 466 443

Lubuskie 279 258 233

Łódzkie 530 452 427



Opolskie 397 392 375


Podlaskie 456 441 424

Pomorskie 474 471 459

Śląskie 403 391 368





POLSKA 493 472 451

199

Nakłady na działalność inwestycyjną w przemyśle na 1 mieszkańca

Region 2009 2010 2011

zł zł zł

Dolnośląskie 545,73 593,06 601,55


Lubelskie 238,67 249,53 244,64

Lubuskie 328,5 256,89 230,16

Łódzkie 824,76 0 906,59

Małopolskie 329,73 325,29 360,91

Mazowieckie 988,08 1176,04 743,31

Opolskie 377,46 260,32 391,71

Podkarpackie 476,26 440,9 551,85

Podlaskie 244,33 0 258,93

Pomorskie 0 841,03 374,83

Śląskie 757,85 870,69 867,57


Warmińsko-mazurskie 0 176,19 184,6

Wielkopolskie 290,42 446,06 652,22


POLSKA 593,71 616,82 540,45

Udział środków własnych w finansowaniu nakładów na działalność innowacyjną

Region 2009 2010 2011

% % %



Lubelskie 86,5 80,4 71,3

Lubuskie 84,5 72,4 75,4

Łódzkie 78,6 0,0 61,6



Opolskie 51,4 82,2 36,3


Podlaskie 77,7 0,0 82,3

Pomorskie 0,0 47,5 61,2

Śląskie 85,8 88,1 77,9





POLSKA 68,4 75,2 73,4

200

Udział nakładów na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz oprogramowania (w %)

Region 2009 2010 2011

% % %



Lubelskie 2,1 28,3 0,8

Lubuskie 1,3 1,7 2,2

Łódzkie 1,8 0,0 0,6





Podlaskie 2,7 0,0 0,1

Pomorskie 0,0 5,1 1,1

Śląskie 1,7 2,6 2,1





POLSKA 2,9 5,9 3,5

Nakłady na szkolenia personelu związane z działalnością innowacyjną w przemyśle na osobę

Region 2009 2010 2011

zł zł zł



Lubelskie 3673 3799 4751

Lubuskie 4380 7329 7810

Łódzkie 5250 5382 6641



Opolskie 4409 4590 4628


Podlaskie 3892 4194 5423

Pomorskie 7903 5753 6118

Śląskie 6117 5672 6506





POLSKA 5729 5641 6316

201

D. Obszar ochrony i promocji zdrowia



Lekarze i lekarze dentyści na 10 tys. mieszkańców

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 45 45 46

łódzkie 53 54 55



śląskie 43 45 46

lubelskie 46 47 47


podlaskie 51 52 53


lubuskie 31 32 32




opolskie 31 32 32


pomorskie 47 48 48



Pielęgniarki i położne na 10 tys. mieszkańców

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 82 82 83

łódzkie 106 106 107



śląskie 88 89 90

lubelskie 88 85 86


podlaskie 85 86 87


lubuskie 72 72 73




opolskie 77 77 79


pomorskie 75 69 70


202


Przeciętne dalsze trwanie życia (wiek 0)

mężczyźni kobiety

2010 2011 2012 2010 2011 2012

lata lata lata lata lata lata

Polska 72,1 72,4 72,7 80,6 80,9 81,0

łódzkie 70,1 70,4 70,6 79,4 79,5 79,8

mazowieckie 72,6 72,7 72,9 81,0 81,6 81,3

małopolskie 73,7 73,9 74,0 81,4 81,7 81,9

śląskie 71,6 71,9 72,0 79,7 79,8 80,0

lubelskie 71,2 71,7 72,4 81,0 81,1 81,5

podkarpackie 73,7 74,1 74,3 81,8 82,0 82,1

podlaskie 72,5 73,3 73,1 81,9 81,8 82,3

świętokrzyskie 71,8 72,0 72,7 80,9 81,3 81,5

lubuskie 71,5 71,5 72,3 80,1 79,9 80,3

wielkopolskie 72,5 72,9 73,2 80,5 80,9 80,8

zachodniopomorskie 71,3 71,8 72,6 80,1 80,4 80,5

dolnośląskie 71,7 72,1 72,3 80,2 80,5 80,3

opolskie 73,0 73,4 73,1 80,4 81,0 80,6

kujawsko-pomorskie 71,4 72,2 72,8 79,8 80,1 80,3

pomorskie 73,0 73,4 73,3 80,8 81,0 80,9

warmińsko-mazurskie 71,3 71,5 71,7 80,4 80,7 81,0

Jednostka terytorialna Zgony łącznie

Zgony wg przyczyn:

nowotwory

Zgony wg przyczyn:

choroby układu krążenia

2010 2011 2010 2011 2010 2011

Polska 378478 375501 96066 96009 174003 169872

łódzkie 31221 30816 7173 7160 14198 13696

mazowieckie 53389 53080 13193 13226 24740 24517

małopolskie 29633 29727 7730 7705 13918 13974

śląskie 47719 47709 12566 12548 21091 21714

lubelskie 23037 22981 4895 4926 11855 11384

podkarpackie 18288 18214 4244 4203 9569 9160

podlaskie 11814 11647 2798 2853 5372 5062

świętokrzyskie 14006 13725 3118 3121 7436 6425

lubuskie 9488 9648 2454 2527 4293 4147

wielkopolskie 31037 30755 8383 8398 12952 13078


dolnośląskie 29721 29396 7478 7699 14189 14014

opolskie 9882 9719 2456 2549 4785 4603


pomorskie 19319 19332 5698 5729 7682 7607


203


Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych

2010 2011 2012

promil promil promil

Polska 5,0 4,7 4,6

łódzkie 4,0 4,5 4,2



śląskie 5,7 6,0 4,8





lubuskie 5,4 5,6 6,0









Współczynnik dzietności ogólnej

2010 2011 2012

- - -

Polska 1,376 1,297 1,299

łódzkie 1,353 1,279 1,290

mazowieckie 1,453 1,366 1,370

małopolskie 1,396 1,332 1,316

śląskie 1,341 1,265 1,274

lubelskie 1,367 1,297 1,299


podlaskie 1,309 1,227 1,231


lubuskie 1,352 1,298 1,307




opolskie 1,155 1,102 1,146


pomorskie 1,490 1,392 1,398


204


Przeciętne miesięczne wydatki na zdrowie na 1 osobę

2010 2011 2012

zł zł zł

Polska 47,42 50,41 52,68

łódzkie 52,28 54,58 57,85

mazowieckie 70,99 74,83 73,56

małopolskie 43,56 47,03 51,99

śląskie 44,44 48,86 52,56

lubelskie 37,83 42,68 43,95


podlaskie 40,92 45,53 49,91


lubuskie 42,77 47,12 50,03




opolskie 43,90 49,14 48,12


pomorskie 46,12 49,71 54,41


205


Łóżka w szpitalach ogólnych

2010 2011 2012

łóżko łóżko łóżko

Polska 181077 180606 188820

łódzkie 13533 13407 13134

mazowieckie 24186 24353 26259

małopolskie 14274 14362 14952

śląskie 25989 25568 26001

lubelskie 11290 11293 11836


podlaskie 5970 5699 5851


lubuskie 4191 4219 4537














Powiat żarski 183 183 439






opolskie 4387 4381 4973


pomorskie 8708 8542 9068


206


Szpitalne oddziały ratunkowe Izby przyjęć

2010 2011 2012 2010 2011 2012

szt szt szt szt szt szt

Polska 219 222 208 149 134 154

łódzkie 17 16 17 17 18 14

mazowieckie 27 28 28 5 3 8

małopolskie 23 22 20 5 5 7

śląskie 9 9 9 7 6 8

lubelskie 19 19 18 18 18 23

podkarpackie 11 12 11 10 8 10

podlaskie 11 11 9 14 10 10


lubuskie 7 8 8 16 15 15

wielkopolskie 26 25 21 9 10 14


dolnośląskie 13 13 13 1 1 1

opolskie 5 5 6 3 3 4


pomorskie 12 13 13 15 13 11


207

E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego



Współczynnik skolaryzacji brutto

szkoły podstawowe

2010 2011 2012

% % %

Polska 98,44 99,81 99,15

łódzkie 99,46 100,55 99,85

mazowieckie 101,90 104,09 103,38

małopolskie 97,66 99,28 98,34

śląskie 98,75 100,18 99,02

lubelskie 97,47 98,31 97,85


podlaskie 94,85 95,62 94,96


lubuskie 97,37 98,55 97,42














Powiat żarski 97,61 98,34 96,66



wielkopolskie 100,33 101,67 100,86



opolskie 96,11 97,07 96,01


pomorskie 99,01 100,75 100,31


208



gimnazja

2010 2011 2012

% % %

Polska 100,46 100,00 99,71

łódzkie 101,65 101,28 100,90

mazowieckie 102,30 102,18 102,30

małopolskie 98,33 97,94 97,59

śląskie 101,23 100,84 100,72

lubelskie 98,67 98,42 98,01


podlaskie 96,76 96,16 95,64


lubuskie 100,90 100,53 100,46




Powiat słubicki 100,47 100,06 100,32










Powiat żarski 101,15 101,55 102,56



wielkopolskie 102,88 102,38 102,21


dolnośląskie 100,44 100,21 99,59

opolskie 99,64 98,35 97,63


pomorskie 100,11 99,63 99,35


209



licea ogólnokształcące

2010 2011 2012

% % %

Polska 58,67 59,73 60,08

łódzkie 64,58 65,57 65,59

mazowieckie 67,43 68,74 69,76

małopolskie 55,75 56,22 54,81

śląskie 58,79 59,79 60,66

lubelskie 61,85 63,26 63,36


podlaskie 59,13 60,80 61,62


lubuskie 52,24 52,63 53,90






opolskie 51,86 52,65 53,42


pomorskie 59,45 60,44 60,61




zasadnicze szkoły zawodowe

2010 2011 2012

% % %

Polska 15,85 15,63 15,16

łódzkie 12,97 12,81 12,78

mazowieckie 11,63 11,33 10,88

małopolskie 17,32 17,25 16,70

śląskie 15,51 15,59 15,28

lubelskie 12,63 12,55 12,23


podlaskie 10,51 10,10 9,57


lubuskie 17,19 17,36 16,76






opolskie 19,88 19,01 18,54


pomorskie 18,92 19,03 18,37


210


Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w przeliczeniu na etaty

gimnazja licea

ogólnokształcące szkoły podstawowe

2011 2012 2011 2012 2011 2012

etat etat etat etat etat etat

Polska 106755,25 102978,54 47834,03 44763,23 173266,97 170619,49

łódzkie 6567,78 6279,46 3404,10 3151,70 10627,82 10423,13

mazowieckie 14292,74 13896,67 7497,56 7052,61 24370,51 24242,01

małopolskie 9648,47 9291,82 4099,28 3762,48 16328,78 16072,59

śląskie 11793,65 11425,94 5042,69 4741,48 18166,04 18045,79

lubelskie 6328,21 6094,62 3307,82 2995,65 10927,40 10549,85

podkarpackie 6656,35 6361,95 2779,65 2587,66 11104,47 10761,53

podlaskie 3397,80 3230,84 1643,26 1548,03 5429,31 5231,63

świętokrzyskie 3672,48 3508,79 1645,78 1533,89 5958,39 5800,57

lubuskie 2819,91 2735,21 1074,47 1035,20 4340,25 4236,17

Podregion 13 - gorzowski 1037,13 996,45 389,06 367,15 1575,22 1553,09

Podregion 14 - zielonogórski 1781,85 1737,67 685,63 668,07 2764,56 2683,83

wielkopolskie 10144,31 9818,51 3874,07 3639,14 16109,34 15935,03


dolnośląskie 7281,35 6902,38 3259,42 3014,47 11166,11 11004,48

opolskie 2683,32 2591,73 1145,61 1060,58 4527,28 4429,54


pomorskie 6519,03 6396,02 2838,19 2759,12 10709,58 10739,33



Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w przeliczeniu na etaty

szkoły policealne szkoły ponadgimnazjalne zawodowe i artystyczne

szkoły zasadnicze zawodowe

2011 2012 2011 2012 2011 2012

etat etat etat etat etat etat

Polska 9770,94 9697,65 54019,95 52298,59 16492,01 15825,36

łódzkie 693,78 675,13 3359,97 3293,79 950,66 950,88

mazowieckie 1117,98 1132,90 6414,97 6157,71 1742,34 1596,00

małopolskie 699,05 668,28 5226,51 5177,45 1607,67 1438,29

śląskie 1512,65 1514,65 6370,86 6127,92 1841,33 1829,50

lubelskie 706,23 712,19 3274,08 3104,51 1030,42 980,73

podkarpackie 603,38 561,82 3792,38 3684,95 1066,25 1029,47

podlaskie 431,30 449,51 1840,41 1849,43 378,58 379,50

świętokrzyskie 295,44 326,63 1932,71 1985,16 607,07 594,65

lubuskie 184,71 205,72 1622,1 1502,7 454,84 443,57



wielkopolskie 879,32 836,69 4809,34 4666,16 1600,11 1547,65


dolnośląskie 730,78 709,38 3578,16 3366,63 1102,98 1081,82

opolskie 179,97 168,62 1528,36 1481,28 405,36 391,50


pomorskie 530,43 581,77 2941,4 2741,38 989,88 946,54


211


Egzaminy gimnazjalne - średnie wyniki uczniów

w części humanistycznej

w części matematyczno-

przyrodniczej

w stosunku do średniej krajowej

w stosunku do średniej krajowej

2011 2012 2011 2012

Polska 1,00 - 1,00 -

łódzkie 0,99 - 1,01 -

mazowieckie 1,08 - 1,04 -

małopolskie 1,05 - 1,05 -

śląskie 1,00 - 0,99 -

lubelskie 1,04 - 1,01 -

podkarpackie 1,07 - 1,03 -

podlaskie 0,98 - 1,02 -

świętokrzyskie 1,00 - 0,99 -

lubuskie 0,95 - 0,97 -

wielkopolskie 0,94 - 0,99 -

zachodniopomorskie 0,94 - 0,94 -

dolnośląskie 0,98 - 0,97 -

opolskie 0,97 - 0,97 -

kujawsko-pomorskie 0,96 - 0,96 -

pomorskie 0,93 - 0,97 -

warmińsko-mazurskie 0,94 - 0,96 -


Zdawalność egzaminów maturalnych

ogółem w stosunku do średniej

krajowej

2010 2011 2012 2010 2011 2012

% % % - - -

Polska 81,0 75,0 80 1,00 1,00 1,00

łódzkie 82,0 76,0 80 1,01 1,01 1,00

mazowieckie 82,0 76,0 81 1,01 1,01 1,01

małopolskie 83,0 77,0 82 1,02 1,03 1,03

śląskie 82,0 76,0 81 1,01 1,01 1,01

lubelskie 80,0 74,0 80 0,99 0,99 1,00

podkarpackie 81,0 75,0 80 1,00 1,00 1,00

podlaskie 81,0 77,0 82 1,00 1,03 1,03

świętokrzyskie 80,0 76,0 78 0,99 1,01 0,98

lubuskie 82,0 77,0 82 1,01 1,03 1,03

wielkopolskie 81,0 75,0 80 1,00 1,00 1,00

zachodniopomorskie 80,0 73,0 78 0,99 0,97 0,98

dolnośląskie 82,0 75,0 80 1,01 1,00 1,00

opolskie 82,0 75,0 80 1,01 1,00 1,00

kujawsko-pomorskie 83,0 75,0 80 1,02 1,00 1,00

pomorskie 82,0 75,0 80 1,01 1,00 1,00

warmińsko-mazurskie 80,0 73,0 78 0,99 0,97 0,98

212


Studenci na 10 tys. ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 472 451 435

łódzkie 452 427 403



śląskie 391 368 344














Absolwenci szkół wyższych na 10 tys. ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 123 128 126

łódzkie 131 120 115



śląskie 105 111 105





lubuskie 73 67 65








213


Szkoły wyższe ogółem

2010 2011 2012

ob. ob. ob.

Polska 453 453 453

łódzkie 32 30 29



śląskie 45 45 45

lubelskie 18 18 19


podlaskie 17 18 18


lubuskie 8 8 8






opolskie 6 6 6


pomorskie 28 28 29



Słuchacze studiów podyplomowych

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 183984 188023 172589

łódzkie 9336 9845 8483

mazowieckie 55684 61445 60324

małopolskie 16788 16565 14073

śląskie 15452 14071 12038

lubelskie 9065 9405 8199


podlaskie 3897 3387 2905


lubuskie 1817 1553 1264




opolskie 3593 3574 3228


pomorskie 9646 9650 8720


214


Uczestnicy studiów doktoranckich

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 36761 39387 42295

łódzkie 2754 2960 2897

mazowieckie 9686 10243 11470


śląskie 3202 3433 3470

lubelskie 2521 2799 3021










pomorskie 2040 2189 2380



Nauczyciele akademiccy

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 101627 100808 100738

łódzkie 7554 7229 6871

mazowieckie 17192 17067 17785

małopolskie 12656 12732 12599

śląskie 9770 9719 9530

lubelskie 6626 6655 6750


podlaskie 3123 3151 3069


lubuskie 1505 1455 1392




opolskie 1701 1698 1641


pomorskie 6067 5938 6125


215

F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego



Drogi o twardej nawierzchni

na 100 km2

2010 2011 2012

km km km

Polska 87,6 89,7 89,8

łódzkie 102,4 108,5 105,3


małopolskie 155,8 157,8 159,2

śląskie 172,4 179,6 173,2

lubelskie 80,5 84,9 82,4


podlaskie 59,4 61,0 61,4


lubuskie 58,4 59,2 59,5




opolskie 91,5 90,0 90,4


pomorskie 66,8 67,7 68,7



Drogi ekspresowe i autostrady

na 100 km2

2010 2011 2012

km km km

Polska 0,49 0,58 0,77

łódzkie 0,42 0,42 1,54



śląskie 1,70 1,98 2,31

lubelskie 0,02 0,02 0,05


podlaskie 0,00 0,00 0,05


lubuskie 0,42 1,06 1,06




opolskie 0,94 0,93 0,94


pomorskie 0,66 0,66 0,75


216


Komunikacja miejska

miejsca w wozach

2010 2011 2012

tys. szt tys. szt tys. szt

Polska 1859,7 1844,6 1816,2

łódzkie 144,7 140,1 130,7

mazowieckie 429,2 488,4 442,2

małopolskie 150,0 151,9 157,3

śląskie 276,0 269,3 290,8

lubelskie 42,9 46,2 59,6


podlaskie 43,3 41,9 42,3


lubuskie 23,2 23,2 22,6




opolskie 18,9 17,6 17,0


pomorskie 106,5 110,4 105,6


217


Ścieżki rowerowe na 10 tys. km

2

2011 2012

km km

Polska 184,9 222,4

łódzkie 157,7 205,8



śląskie 454,1 506,5

lubelskie 100,4 113,5


podlaskie 89,1 111,6


lubuskie 186,5 264,0

Podregion 13 - gorzowski 219,0 268,9

Powiat gorzowski 439,9 591,4

Powiat międzyrzecki 17,3 99,4

Powiat słubicki 203,2 203,2

Powiat strzelecko-drezdenecki 124,2 124,2

Powiat sulęciński 199,5 199,5

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 2186,0 2267,4

Podregion 14 - zielonogórski 161,3 260,2

Powiat krośnieński 209,9 215,7

Powiat nowosolski 28,5 553,8

Powiat świebodziński 52,3 108,9

Powiat zielonogórski 144,0 175,3

Powiat żagański 56,5 78,6

Powiat żarski 152,2 315,1

Powiat wschowski 33,7 33,7

Powiat m.Zielona Góra 6620,7 6827,6




opolskie 267,2 314,5


pomorskie 270,2 329,2


218


Pojazdy ogółem

2011 2012

szt szt

Polska 24189370 24875717

łódzkie 1647831 1686814

mazowieckie 3701596 3819544

małopolskie 1991757 2056263

śląskie 2648070 2715994

lubelskie 1385960 1426531

podkarpackie 1235568 1272180

podlaskie 729621 743199


lubuskie 645744 668589

Podregion 13 - gorzowski 251526 259843

Powiat gorzowski 48495 50596

Powiat międzyrzecki 40576 41609

Powiat słubicki 30010 31037

Powiat strzelecko-drezdenecki 38705 39923

Powiat sulęciński 24654 25478

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 69086 71200

Podregion 14 - zielonogórski 394218 408746

Powiat krośnieński 38347 39731

Powiat nowosolski 47748 49445

Powiat świebodziński 34675 35870

Powiat zielonogórski 61501 64213

Powiat żagański 50512 52508

Powiat żarski 66537 69402

Powiat wschowski 24633 25420

Powiat m.Zielona Góra 70265 72157




opolskie 663947 682053


pomorskie 1384063 1427252


219


Linie kolejowe ogółem na 100 km

2

2011 2012

km km

Polska 6,5 6,4

łódzkie 5,8 5,8

mazowieckie 4,8 4,8


śląskie 17,4 16,8

lubelskie 4,1 4,2


podlaskie 3,8 3,5


lubuskie 6,9 6,9




opolskie 9,2 8,7


pomorskie 6,8 6,8



Moc zainstalowana w elektrowniach ogółem

2010 2011 2012

MW MW MW

Polska 36058,2 37595,2 38203,4

łódzkie 5084,2 6004,0 6078,9

mazowieckie 5060,8 5086,5 5195,1

małopolskie 2095,7 2099,7 2111,8

śląskie 7478,5 7477,1 7346,8

lubelskie 444,1 442,3 442,1


podlaskie 314,4 323,6 342,0


lubuskie 484,1 526,1 531,6

wielkopolskie 3035,2 3057,6 3101,9


dolnośląskie 2525,4 2565,7 2574,4

opolskie 1836,3 1867,7 1926,7


pomorskie 1379,9 1422,7 1509,4


220


Ofiary śmiertelne na 100 tys. ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 10,14 10,89 9,28

łódzkie 12,57 12,77 11,71

mazowieckie 12,46 13,54 11,09


śląskie 7,59 7,49 7,27

lubelskie 11,73 11,59 11,21


podlaskie 12,12 12,65 10,92


lubuskie 10,56 11,92 9,68

Podregion 13 - gorzowski - 12,41 9,30

Powiat gorzowski - 18,84 11,47

Powiat międzyrzecki - 35,65 11,91

Powiat słubicki - 4,21 14,73

Powiat strzelecko-drezdenecki - 5,92 11,84

Powiat sulęciński - 16,68 8,36

Powiat m.Gorzów Wielkopolski - 2,41 4,02

Podregion 14 - zielonogórski - 11,63 9,90

Powiat krośnieński - 22,79 10,56

Powiat nowosolski - 11,36 10,23

Powiat świebodziński - 36,97 12,33

Powiat zielonogórski - 12,84 22,34

Powiat żagański - 2,42 4,86

Powiat żarski - 9,02 11,04

Powiat wschowski - 12,70 10,15

Powiat m.Zielona Góra - 1,68 0,84




opolskie 10,51 9,85 8,00


pomorskie 8,72 9,74 7,83


221


Produkcja energii elektrycznej

2010 2011 2012

GWh GWh GWh

Polska 157657,6 163547,9 162139,0

łódzkie 29519,6 33006,2 34968,5

mazowieckie 22433,8 22408,2 22090,0

małopolskie 6859,4 6984,8 6384,5

śląskie 32604,7 33037,1 31249,5

lubelskie 1925,0 2030,9 2100,7

podkarpackie 2662,3 2876,5 2664,7

podlaskie 629,9 796,4 723,4


lubuskie 2283,9 2393,6 2524,7

wielkopolskie 12641,2 12948,9 13112,6


dolnośląskie 13368,0 13350,5 13567,7

opolskie 8967,3 9004,7 8442,2


pomorskie 3080,5 3252,8 3426,3



Udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej

ogółem

2010 2011 2012

% % %

Polska 6,9 8,0 10,4

łódzkie 1,5 1,8 3,3



śląskie 4,7 5,1 7,1



podlaskie 37,5 48,8 60,2


lubuskie 8,6 8,0 11,4






pomorskie 25,0 30,8 35,5


222


Zużycie energii elektrycznej ogółem

2010 2011 2012

GWh GWh GWh

Polska 144453 147668 148415

łódzkie 11013 11751 11035

mazowieckie 22220 22012 22563

małopolskie 12184 12750 12642

śląskie 25273 26509 26132

lubelskie 5219 5290 5546


podlaskie 2682 2689 2803


lubuskie 3291 3215 3318




opolskie 5027 4466 4868


pomorskie 7826 7710 8208



Zużycie energii elektrycznej - sektor przemysłowy

2010 2011 2012

GWh GWh GWh

Polska 42130 44838 45806

łódzkie 1672 1849 1811



śląskie 6900 7386 7374

lubelskie 1958 2040 2304




lubuskie 1299 1159 1319




opolskie 1984 1921 1896


pomorskie 2366 2473 2925


223


Zużycie energii elektrycznej - gospodarstwa domowe

2010 2011 2012

GWh GWh GWh

Polska 28614 28258 28318

łódzkie 1954 1917 1902



śląskie 3582 3529 3489

lubelskie 1395 1385 1385










pomorskie 1817 1796 1777


224


Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności

2010 2011 2012

% % %

Polska 52,5 52,5 52,4

łódzkie 39,3 39,3 39,7



śląskie 61,4 61,3 62,6

lubelskie 39,2 39,4 39,8


podlaskie 26,9 27,0 27,7


lubuskie 52,6 52,6 52,3




















opolskie 41,6 41,6 42,0


pomorskie 50,9 50,8 49,9


225


Korzystający z instalacji gazowej

w % ogółu ludności na wsi

Korzystający z instalacji gazowej

w % ogółu ludności w miastach

2010 2011 2012 2010 2011 2012

% % % % % %

Polska 20,8 21,2 21,7 72,9 72,7 72,4

łódzkie 4,0 4,0 4,3 59,3 59,3 60,0

mazowieckie 17,6 18,0 18,2 75,3 74,9 73,2

małopolskie 49,3 49,9 50,8 77,3 77,0 75,9

śląskie 29,1 29,5 31,3 70,5 70,5 71,7

lubelskie 13,4 13,7 14,1 68,9 69,1 69,6

podkarpackie 59,9 59,8 60,8 89,0 88,8 89,4

podlaskie 3,2 3,3 3,4 42,6 42,6 43,7

świętokrzyskie 9,7 10,0 10,2 68,9 68,8 68,8

lubuskie 11,8 12,3 12,7 76,0 75,9 75,3


Powiat gorzowski 18,3 19,4 20,4 91,1 91,1 94,1

Powiat międzyrzecki 11,1 11,2 11,5 14,6 14,9 16,4

Powiat słubicki 11,0 11,6 11,8 58,5 58,7 58,7

Powiat strzelecko-drezdenecki 1,1 1,2 1,3 48,3 48,5 51,0

Powiat sulęciński 2,7 2,8 3,0 14,1 14,4 15,6

Powiat m.Gorzów Wielkopolski 0,0 0,0 0,0 86,0 85,0 83,2


Powiat krośnieński 2,9 3,2 3,4 59,2 59,7 60,2

Powiat nowosolski 9,2 9,8 10,4 68,8 68,9 70,0

Powiat świebodziński 17,4 17,6 17,5 91,7 92,6 92,5

Powiat zielonogórski 27,2 28,1 28,8 77,1 77,9 78,2

Powiat żagański 15,2 15,1 15,5 81,7 81,7 81,6

Powiat żarski 0,7 0,7 0,8 85,1 84,9 85,0

Powiat wschowski 2,2 2,7 2,9 71,8 71,9 73,0

Powiat m.Zielona Góra 0,0 0,0 0,0 93,4 93,1 89,1

wielkopolskie 19,6 20,2 20,4 70,2 70,2 69,3


dolnośląskie 12,1 12,6 12,9 84,6 84,4 83,1

opolskie 3,2 3,4 3,5 76,5 76,5 77,2


pomorskie 7,6 8,0 8,4 73,3 73,1 71,8


226


Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer osobisty z dostępem do

Internetu

2010 2011 2012

% % %

Polska 59,6 62,3 64,7

łódzkie 52,3 54,9 59,2



śląskie 64,1 65,2 67,9

lubelskie 50,6 55,4 59,5


podlaskie 52,6 57,5 59,4


lubuskie 60,5 59,9 59,7




opolskie 57,3 63,4 66,7


pomorskie 64,2 69,4 71,0



Gospodarstwa domowe

wyposażone w komputer z

szerokopasmowym Internetem

2011 2012

% %

Polska 48,2 52,4

łódzkie 36,4 41,5



śląskie 45,7 49,7

lubelskie 43,3 48,3


podlaskie 46,5 48,8


lubuskie 41,1 49,9




opolskie 62,2 65,3


pomorskie 43,0 49,8


227


Przedsiębiorstwa ogółem

posiadające dostęp do Internetu

2010 2011 2012

% % %

Polska 95,8 93,9 93,2

łódzkie 96,6 91,5 91,6



śląskie 95,8 93,9 94,9

lubelskie 91,6 96,0 94,4


podlaskie 95,8 95,6 92,3


lubuskie 95,1 95,7 93,9




opolskie 98,5 91,1 91,8


pomorskie 96,5 94,0 92,9



Przedsiębiorstwa

wykorzystujące internet w

kontaktach z administracją

publiczną

2010 2011

% %

Polska 92,0 90,2

łódzkie 90,4 91,0



śląskie 90,4 94,0

lubelskie 96,0 92,3


podlaskie 93,9 89,6


lubuskie 95,7 92,4




opolskie 87,6 89,1


pomorskie 91,7 90,0


228

G. Obszar kultury



Ludność na 1 placówkę biblioteczną

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 3940 3990 4072

łódzkie 4094 4120 4132



śląskie 5466 5456 5575

lubelskie 2867 2839 2927


podlaskie 4107 4057 4105


lubuskie 2842 2932 2932




















opolskie 3028 3063 3061


pomorskie 5280 5556 5654


229


Czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 169 168 168

łódzkie 162 162 160



śląskie 190 189 188





























230


Domy i ośrodki kultury, kluby i

świetlice

2011 2012

ob. ob.

Polska 3708 3870

łódzkie 196 198

mazowieckie 256 266


śląskie 350 362

lubelskie 178 176


podlaskie 158 169


lubuskie 79 80














Powiat żarski 4 4






opolskie 213 209


pomorskie 236 270


231


Uczestnicy imprez w jednostkach kultury

2011 2012

osoba osoba

Polska 30750339 31483578

łódzkie 1342569 1447903

mazowieckie 2850524 2893784


śląskie 3157577 3393271

lubelskie 2259918 1992553


podlaskie 1145831 1097527


lubuskie 907154 977770














Powiat żarski 134817 120318






opolskie 1087767 853001


pomorskie 1704613 1745628


232


Muzea łącznie z oddziałami

2010 2011 2012

ob. ob. ob.

Polska 782 777 768

łódzkie 46 48 45



śląskie 55 57 56

lubelskie 45 46 43


podlaskie 26 27 26


lubuskie 15 16 16

















opolskie 13 14 14


pomorskie 57 59 59


233


Widzowie w kinach na 1000 ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 978 1030 973

łódzkie 842 854 828



śląskie 1178 1219 1156











pomorskie 1139 1222 1319



Widzowie i słuchacze w teatrach i instytucjach muzycznych na

1000 ludności

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 299,15 283,85 277,19

łódzkie 236,79 239,59 245,16

mazowieckie 540,57 555,08 526,75

małopolskie 306,34 303,69 302,13

śląskie 305,69 293,06 285,76

lubelskie 107,29 109,28 103,31

podkarpackie 105,27 114,85 103,98

podlaskie 308,69 273,71 218,36


lubuskie 352,90 144,73 221,54

wielkopolskie 246,10 176,49 190,05


dolnośląskie 331,14 261,25 264,59

opolskie 167,59 184,74 136,93


pomorskie 338,58 350,81 354,72


234

H. Obszar turystyki i sportu



Turystyczne obiekty noclegowe

obiekty hotelowe inne obiekty noclegowe

2010 2011 2012 2010 2011 2012

ob. ob. ob. ob. ob. ob.

Polska 3223 3285 3414 3983 3754 6069

łódzkie 182 189 211 107 107 162

mazowieckie 251 259 273 154 132 193

małopolskie 394 420 429 481 460 971

śląskie 268 273 267 243 235 350

lubelskie 117 108 130 205 165 206

podkarpackie 171 164 173 208 189 279

podlaskie 68 74 76 114 91 167


lubuskie 145 139 131 153 141 176




Powiat słubicki 17 16 16 10 10 11

Powiat strzelecko-drezdenecki 6 6 6 15 14 18





Powiat nowosolski 6 8 7 5 6 6



Powiat żagański 7 8 6 0 0 2

Powiat żarski 16 13 10 2 2 5



wielkopolskie 320 333 338 305 280 365


dolnośląskie 363 360 377 363 332 569

opolskie 59 64 58 52 52 62


pomorskie 268 267 292 534 509 983


235


kwatery agroturystyczne

obiekty ogółem VII

2010 2011 2012

ob. ob. ob.

Polska 346 582 683

łódzkie 6 17 21



śląskie 21 26 37

lubelskie 7 20 21


podlaskie 31 53 54


lubuskie 9 14 22




opolskie 5 5 5


pomorskie 48 77 87


236


Miejsca noclegowe na 1000 ludności

Udzielone noclegi na 1000 ludności

2010 2011 2012 2010 2011 2012

msc msc msc - - -

Polska 15,84 15,74 17,53 1448,58 1483,38 1609,36

łódzkie 7,85 7,98 9,19 769,54 780,64 845,21

mazowieckie 8,25 8,11 8,65 1060,19 1066,12 1114,41

małopolskie 21,00 21,95 25,28 2393,83 2512,55 2854,60

śląskie 8,84 9,08 9,56 988,76 990,08 1002,46

lubelskie 9,31 8,38 9,02 738,95 684,05 706,26

podkarpackie 10,61 10,15 11,37 968,00 990,89 1073,06

podlaskie 9,47 9,18 10,34 750,05 750,17 820,97

świętokrzyskie 9,54 9,46 10,32 939,36 975,39 1056,42

lubuskie 19,83 18,52 20,04 1290,44 1303,62 1280,78




Powiat słubicki 35,45 32,74 32,68 3328,87 3566,82 3310,67









Powiat żagański 3,63 4,17 3,89 448,67 450,66 464,39

Powiat żarski 7,20 6,06 6,36 570,41 547,55 442,04


Powiat m.Zielona Góra 6,28 9,75 9,13 494,01 730,38 879,83

wielkopolskie 12,47 11,97 12,22 889,35 873,07 854,16


dolnośląskie 16,82 16,99 20,26 1650,70 1714,34 1961,44

opolskie 7,62 8,09 7,78 541,99 559,94 605,60


pomorskie 35,31 34,27 40,47 2489,56 2496,21 2799,11


237


Stopień wykorzystania miejsc noclegowych

2010 2011 2012

% % %

Polska 33,4 33,6 33,6

łódzkie 31,1 30,3 29,2



śląskie 32,1 31,3 30,9

lubelskie 32,9 31,6 30,4


podlaskie 28,5 28,8 29,2


lubuskie 27,1 27,8 26,5




















opolskie 24,8 24,8 26,1


pomorskie 34,8 34,5 34,7


238


Turyści zagraniczni korzystający

obiekty hotelowe inne obiekty noclegowe -

razem

2010 2011 2012 2010 2011 2012

osoba osoba osoba osoba osoba osoba

Polska 3667358 3907422 4369548 467612 502128 609746

łódzkie 104428 119635 143067 9242 6995 12330

mazowieckie 860589 936092 1023659 33965 40701 53207

małopolskie 786085 823317 915501 110031 119998 156292

śląskie 227410 251587 261736 25181 22564 25113

lubelskie 84305 91870 98896 5635 5965 6119

podkarpackie 60524 62518 68812 7506 7428 7703

podlaskie 60512 76010 114138 11629 14283 21760

świętokrzyskie 23552 25396 25876 2994 2677 3252

lubuskie 151190 167176 171006 8958 9325 8896




Powiat słubicki 28721 31612 35092 1683 2635 2626









Powiat żagański 1773 1810 3722 0 0 20

Powiat żarski 11893 10774 11383 14 0 70



wielkopolskie 236645 226284 230116 16600 16059 39553


dolnośląskie 366813 371854 424956 47987 58891 58990

opolskie 28968 28623 29498 2187 3723 5724


pomorskie 224139 250361 313767 35767 32012 47227


239


Turyści korzystający z noclegów

Niemcy

2010 2011 2012

osoba osoba osoba

Polska 1128378 1141632 1224852

łódzkie 21334 22126 24040

mazowieckie 92880 99068 105122

małopolskie 110474 109119 121932

śląskie 61216 64278 62160

lubelskie 6359 6638 6149


podlaskie 7903 10249 9909


lubuskie 36155 36819 35288



















dolnośląskie 177390 176593 184500

opolskie 15209 15962 14366


pomorskie 97140 95692 105560


240


Kluby sportowe ogółem

Ćwiczący w klubach sportowych

2008 2010 2012 2008 2010 2012

szt szt szt osoba osoba osoba

Polska 13411 13278 14307 895119 860954 906940

łódzkie 844 794 862 56428 49539 53610

mazowieckie 1458 1319 1408 105136 95932 105664

małopolskie 1396 1372 1486 102698 96035 105615

śląskie 1259 1308 1351 95106 94227 100557

lubelskie 917 787 790 60488 49270 48219

podkarpackie 1258 1270 1323 75282 74249 72154

podlaskie 449 442 437 29135 28694 27552

świętokrzyskie 395 375 365 23586 23272 21228

lubuskie 409 399 479 24313 24134 25120




Powiat słubicki 24 21 27 1444 1206 1288









Powiat żagański 32 29 23 1680 1541 1155

Powiat żarski 46 46 56 2598 2879 2432



wielkopolskie 1254 1323 1374 76097 78386 79363


dolnośląskie 899 986 1208 59073 61859 70581

opolskie 305 382 513 17142 21121 28484


pomorskie 734 626 664 49408 42545 41834


241


Sekcje sportowe

2008 2010 2012

szt szt szt

Polska 28445 25923 25704

łódzkie 1785 1539 1547



śląskie 2357 2241 2201

lubelskie 2320 1809 1692


podlaskie 1114 1021 924
























pomorskie 1449 1183 1149


242

I. Obszar ochrony środowiska



Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca służące ochronie

środowiska

2010 2011 2012

zł zł zł

Polska 283,67 315,59 262,83

łódzkie 314,59 618,82 471,29

mazowieckie 241,13 248,60 186,08

małopolskie 180,98 238,22 209,60

śląskie 319,57 325,79 316,68

lubelskie 186,60 245,01 247,56

podkarpackie 291,94 245,04 221,20

podlaskie 213,72 204,65 258,05


lubuskie 227,46 220,49 201,76

wielkopolskie 250,98 342,52 232,50


dolnośląskie 240,61 268,30 216,51

opolskie 322,63 310,48 333,63


pomorskie 367,99 330,72 230,43


243


Emisja zanieczyszczeń gazowych

2010 2011 2012

t/r t/r t/r

Polska 216155409 220928015 216513740

łódzkie 35704615 39937712 40843590

mazowieckie 29506761 28580921 27841946

małopolskie 10475801 10974586 10581600

śląskie 43390320 43373049 40845924

lubelskie 5196066 5578811 5325389

podkarpackie 3767845 3701683 3360437

podlaskie 1616560 1646078 1480002

świętokrzyskie 13330270 13857730 12692797

lubuskie 2080915 2089620 2054163














Powiat żarski 354623 326314 294833



wielkopolskie 16801325 16702195 16746326


dolnośląskie 16343721 15942227 16039578

opolskie 13736434 13966727 12593052


pomorskie 6523874 6908834 6901786


244


Emisja zanieczyszczeń pyłowych

2010 2011 2012

t/r t/r t/r

Polska 62508 57506 52381

łódzkie 4217 3925 3451



śląskie 13371 12734 10564

lubelskie 2778 2439 2098




lubuskie 1389 1261 1162




















opolskie 2689 2463 2137


pomorskie 3357 2778 2777


245


Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w %

ogólnej liczby ludności

2010 2011 2012

% % %

Polska 64,7 65,7 68,6

łódzkie 66,0 67,3 67,0



śląskie 72,0 72,8 76,2

lubelskie 53,0 53,3 54,9


podlaskie 62,5 63,6 65,5


lubuskie 67,5 68,0 70,3




















opolskie 66,1 68,1 68,7


pomorskie 79,3 80,8 81,8


246


Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności

ogółem w miastach na wsi

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

% % % % % % % % %

Polska 62,0 63,5 64,3 86,1 86,7 87,0 24,8 27,8 29,4

łódzkie 58,8 59,8 60,4 83,6 84,2 84,7 15,0 16,8 17,9

mazowieckie 61,5 63,1 63,7 85,8 86,8 87,1 17,8 20,5 21,8

małopolskie 52,7 54,5 55,1 84,5 85,3 85,5 22,0 24,9 26,1

śląskie 69,0 70,1 70,9 81,4 82,1 82,5 25,4 28,6 30,7

lubelskie 47,2 48,5 49,3 85,8 86,1 86,5 13,6 15,9 17,0

podkarpackie 56,9 60,7 61,5 84,9 85,6 85,8 37,2 43,1 44,4

podlaskie 60,0 61,0 61,5 89,1 89,5 90,0 16,5 17,6 18,3

świętokrzyskie 47,4 50,0 51,5 83,9 84,2 84,6 17,4 22,0 24,5

lubuskie 63,3 64,4 64,9 87,4 88,1 88,2 21,4 23,2 24,7




Powiat słubicki 58,8 60,3 61,8 79,2 80,7 80,9 22,3 23,8 27,7









Powiat żagański 54,3 55,6 55,4 76,2 78,1 77,0 19,9 20,5 21,6

Powiat żarski 50,3 50,2 50,2 77,8 77,9 77,9 6,5 6,6 6,6



wielkopolskie 61,0 62,6 63,9 86,3 87,1 87,7 28,9 31,8 34,2


dolnośląskie 68,1 69,3 70,1 85,5 86,3 86,7 27,7 30,1 32,2

opolskie 59,2 60,8 61,8 87,3 87,7 87,6 28,3 31,4 33,6


pomorskie 75,4 76,5 77,2 93,4 93,7 93,9 40,6 43,5 45,7


247


Oczyszczane biologicznie i z podwyższonym usuwaniem

biogenów w % ścieków ogółem

2010 2011 2012

% % %

Polska 95,6 95,5 97,6

łódzkie 100,0 100,0 100,0



śląskie 97,1 98,4 98,7

lubelskie 99,9 99,9 99,8


podlaskie 99,9 99,9 99,8


lubuskie 98,4 98,0 98,6




















opolskie 99,9 99,9 98,3


pomorskie 100,0 100,0 100,0


248


Ścieki przemysłowe oczyszczane na 100 km

2

Ścieki komunalne oczyszczane na 100 km

2

2010 2011 2012 2010 2011 2012

dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3

Polska 285,04 286,19 266,85 397,35 384,76 390,43

łódzkie 230,12 214,82 177,04 483,59 479,37 470,37

mazowieckie 106,38 107,70 106,12 516,40 436,97 488,16

małopolskie 1208,97 1293,85 1060,70 762,60 697,43 670,40

śląskie 1554,92 1369,13 1292,04 1186,26 1173,91 1194,77

lubelskie 87,89 78,28 79,09 199,69 197,48 192,31

podkarpackie 114,04 103,11 68,62 300,34 312,65 317,63

podlaskie 32,37 33,66 33,21 166,19 165,36 165,07

świętokrzyskie 157,76 204,18 151,51 280,95 280,20 277,32

lubuskie 36,96 36,80 33,24 209,67 213,40 235,50




Powiat słubicki 8,41 11,01 10,51 134,70 139,00 147,10









Powiat żagański 4,24 0,35 0,44 121,76 118,75 123,61

Powiat żarski 82,50 73,38 60,02 149,13 155,73 157,31


Powiat m.Zielona Góra - - - 9389,78 9374,36 13990,40

wielkopolskie 315,04 391,79 434,31 354,06 357,70 361,04


dolnośląskie 378,47 336,75 302,31 511,11 511,90 507,43

opolskie 663,29 609,11 517,54 318,81 318,68 315,58


pomorskie 242,61 243,08 247,97 438,64 433,53 433,49


249


Odpady wytworzone na 1 km2

2010 2011 2012

t t t

Polska 362,9 395,1 393,8

łódzkie 338,8 434,5 445,0

mazowieckie 156,2 212,6 167,9

małopolskie 401,1 438,3 446,6

śląskie 2879,1 2852,6 3005,6

lubelskie 193,5 206,9 249,7


podlaskie 35,3 35,1 72,7


lubuskie 65,4 81,2 66,1



















dolnośląskie 1682,0 1757,6 1730,5

opolskie 90,7 103,2 101,0


pomorskie 99,5 131,1 158,9


250


Odpady zebrane selektywnie w ciągu roku

ogółem

2010 2011 2012

t t t

Polska 859913,8 984161,9 1005434,0

łódzkie 56324,2 63032,6 71047,7

mazowieckie 139540,8 160924,9 168399,2

małopolskie 88733,7 113915,1 103033,0

śląskie 120060,6 139078,6 137452,0

lubelskie 31021,2 32276,2 36031,4

podkarpackie 38332,9 44057,5 44318,2

podlaskie 10361,2 15173,8 12840,6

świętokrzyskie 13884,2 15707,1 14104,9

lubuskie 19712,0 23426,8 31829,4

wielkopolskie 94228,5 103653,2 109863,2


dolnośląskie 70757,1 65519,0 73634,8

opolskie 18264,3 20820,3 21677,9


pomorskie 45954,1 53163,4 55039,8


251


Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km2 powierzchni ogółem

2010 2011 2012

m2 m

2 m

2

Polska 1595 806 801

łódzkie 619 345 624



śląskie 2153 1727 1787



podlaskie 3053 3758 3033


















opolskie 4010 3606 3670


pomorskie 32 125 56


252


Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku

2010 2011 2012

dam3 dam

3 dam

3

Polska 10356540,6 10679117,6 10349522,1

łódzkie 291615,9 307419,3 302381,8

mazowieckie 2764527,7 2714494,0 2751481,7

małopolskie 492733,2 496305,0 505889,3

śląskie 400676,8 400282,7 392674,7

lubelskie 348005,6 351514,3 339951,4

podkarpackie 271657,4 277174,0 240991,8

podlaskie 79366,6 80452,6 83873,1

świętokrzyskie 1385628,5 1358377,4 1284875,0

lubuskie 89521,7 88087,9 92273,7




Powiat słubicki 5633,3 5587,7 5565,2









Powiat żagański 6367,0 6152,6 5603,0

Powiat żarski 12506,2 11268,6 16440,4



wielkopolskie 1539315,5 1800847,9 1698240,8


dolnośląskie 424016,4 427007,3 411168,6

opolskie 110269,3 109527,7 109873,9


pomorskie 201099,3 221340,2 201913,9


253


Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności

ogółem w miastach na wsi

2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012

% % % % % % % % %

Polska 87,4 87,6 87,9 95,3 95,4 95,4 75,2 75,7 76,2

łódzkie 89,6 89,7 89,9 94,3 94,4 94,5 81,2 81,5 81,8

mazowieckie 83,5 84,0 84,2 91,2 91,5 91,6 69,7 70,5 71,0

małopolskie 75,7 76,0 76,3 93,9 94,1 94,1 58,1 58,6 59,2

śląskie 93,3 93,4 93,6 97,1 97,1 97,1 80,3 80,6 81,2

lubelskie 81,1 81,5 81,7 93,8 93,9 93,9 70,0 70,7 71,1

podkarpackie 75,7 75,9 76,1 91,8 91,8 91,9 64,4 64,8 65,1

podlaskie 87,6 87,9 88,0 95,9 96,0 96,1 75,2 75,7 75,9

świętokrzyskie 83,9 84,3 84,6 95,0 95,0 95,0 74,9 75,5 76,0

lubuskie 89,4 89,6 89,7 95,7 95,9 95,9 78,4 78,8 79,0




Powiat słubicki 92,1 92,2 92,3 93,7 93,7 93,9 89,2 89,4 89,4









Powiat żagański 90,1 90,3 90,1 94,2 94,3 94,5 83,6 84,0 83,2

Powiat żarski 88,7 88,8 88,8 96,2 96,2 96,2 76,7 76,9 77,0



wielkopolskie 92,5 92,6 93,0 96,7 96,7 96,8 87,3 87,5 88,2


dolnośląskie 91,5 91,6 91,9 96,7 96,7 96,8 79,4 79,9 80,8

opolskie 94,5 94,5 94,6 97,5 97,5 97,5 91,3 91,3 91,4


pomorskie 92,7 92,8 93,0 97,9 98,0 98,0 82,5 83,0 83,5


254


Udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni

ogółem

2010 2011 2012

% % %

Polska 32,44 32,46 32,46

łódzkie 19,72 19,73 19,74

mazowieckie 29,68 29,68 29,68

małopolskie 52,05 52,06 52,09

śląskie 22,15 22,15 22,18

lubelskie 22,69 22,69 22,70


podlaskie 31,98 31,98 32,00


lubuskie 38,88 38,92 38,85














Powiat żarski 44,78 44,79 44,74





opolskie 27,23 27,23 27,23


pomorskie 32,66 32,67 32,67


255


Lesistość w %

2010 2011 2012

% % %

Polska 29,2 29,2 29,3

łódzkie 21,1 21,1 21,2



śląskie 31,8 31,8 31,8

lubelskie 23,0 23,1 23,1


podlaskie 30,5 30,6 30,6


lubuskie 49,0 49,0 49,1




















opolskie 26,5 26,5 26,5


pomorskie 36,2 36,2 36,3


256

J. Obszar rolnictwa



Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego o

powierzchni powyżej 1ha użytków rolnych

2010 2011 2012

ha ha ha

Polska 8,6 8,3 9,2

łódzkie 7,2 6,8 7,5



śląskie 5,1 4,7 5,3



podlaskie 12,2 11,3 13,3


lubuskie 14,3 14,9 17,8




opolskie 13,1 13,3 14,0


pomorskie 14,6 15,3 15,9



Udział gospodarstw wielkopowierzchniowych w liczbie gospodarstw ogółem

2010 2011 2012

% % %

Polska 0,44 0,44 0,63

łódzkie 0,12 0,13 0,16



śląskie 0,16 0,14 0,37

lubelskie 0,16 0,09 0,23


podlaskie 0,28 0,33 0,40


lubuskie 1,50 1,58 2,10




opolskie 1,18 1,43 1,36


pomorskie 1,28 1,12 1,73


257


Pogłowie bydła na 100 ha użytków rolnych

Pogłowie trzody chlewnej na 100 ha użytków rolnych

2010 2011 2012 2010 2011 2012

szt szt szt szt szt szt

Polska 35,9 35,6 36,7 95,3 84,5 74,0

łódzkie 48,5 46,0 44,3 127,9 114,2 99,9

mazowieckie 49,6 47,1 48,7 68,3 56,9 45,0

małopolskie 28,1 24,5 30,7 48,5 43,4 36,6

śląskie 26,7 23,9 29,2 71,1 64,4 70,9

lubelskie 24,4 24,2 25,7 68,3 54,7 42,3

podkarpackie 15,4 14,1 14,4 31,7 26,6 28,6

podlaskie 85,8 84,2 81,4 52,7 44,0 33,3

świętokrzyskie 30,1 30,8 32,4 69,7 56,0 44,1

lubuskie 12,7 13,2 13,5 37,0 38,7 28,8

wielkopolskie 46,0 47,5 47,8 246,8 231,1 206,3


dolnośląskie 9,6 9,5 9,7 38,4 26,6 23,1

opolskie 22,0 22,1 21,9 127,8 102,5 87,6


pomorskie 22,1 25,1 25,1 113,1 105,5 96,0



Produkcja rolnicza (w cenach stałych roku poprzedniego)

globalna, w odsetkach

2010 2011 2012

% % %

Polska 100,0 100,0 :

łódzkie 7,9 8,2 :

mazowieckie 15,5 16,1 :

małopolskie 3,8 4,5 :

śląskie 2,8 3,0 :

lubelskie 8,4 9,3 :

podkarpackie 2,7 2,7 :

podlaskie 6,3 6,5 :

świętokrzyskie 3,4 3,7 :

lubuskie 2,2 2,4 :

wielkopolskie 17,4 14,8 :

zachodniopomorskie 4,1 3,7 :

dolnośląskie 4,6 4,7 :

opolskie 3,4 3,6 :

kujawsko-pomorskie 7,5 7,1 :

pomorskie 4,4 4,3 :

warmińsko-mazurskie 5,6 5,4 :

258


Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych

produkcja mleka produkcja żywca rzeźnego w

przeliczeniu na mięso

2010 2011 2012 2010 2011 2012

l l l kg kg kg

Polska 769 780 822 252,1 256,8 264,3

łódzkie 959 959 956 317,3 339,0 350,4

mazowieckie 1375 1280 1323 265,4 260,9 305,2

małopolskie 532 508 666 193,6 181,4 196,8

śląskie 503 474 640 294,1 334,6 388,2

lubelskie 524 497 531 166,5 178,0 167,5

podkarpackie 392 368 388 129,2 118,0 131,2

podlaskie 1840 2067 2097 193,6 190,8 176,6

świętokrzyskie 665 718 629 184,4 206,6 239,9

lubuskie 240 242 240 233,5 258,2 200,8

wielkopolskie 800 824 903 479,9 453,6 450,6

zachodniopomorskie 182 204 211 176,8 196,5 189,2

dolnośląskie 178 192 201 102,0 98,8 89,2

opolskie 559 480 507 235,9 248,4 208,5

kujawsko-pomorskie 799 822 836 297,2 288,4 321,0

pomorskie 354 411 441 269,3 321,9 321,4

warmińsko-mazurskie 874 895 914 249,9 262,7 269,4


Produkcja roślinna

zboża ogółem

plony z 1 ha

2010 2011 2012

dt dt dt

Polska 35,6 34,3 37,0

łódzkie 31,3 31,9 31,0



śląskie 32,1 38,1 38,6

lubelskie 31,5 31,1 32,5


podlaskie 29,1 26,3 29,2


lubuskie 36,4 28,0 37,5




opolskie 50,9 56,0 57,5


pomorskie 36,7 35,1 36,8


259


Użytki rolne

2007 2008 2009 2010 2011 2012

ha ha ha ha ha ha

Polska 16177081 16154250 16119584 15502969 15442385 15050331

łódzkie 1107876 1123622 1097741 1004448 997893 993744

mazowieckie 2194536 2138029 2190256 2016839 2070988 2024811

małopolskie 715480 722157 690663 663516 683086 583148

śląskie 457850 445802 454479 454596 446276 388638

lubelskie 1572063 1587672 1584332 1416613 1452525 1409236

podkarpackie 767573 772128 746806 693080 689938 625897

podlaskie 1124648 1127514 1148773 1070353 1063177 1083443

świętokrzyskie 594755 577318 578415 550559 534823 502597

lubuskie 485645 499204 500189 450993 491888 485286

wielkopolskie 1818153 1810499 1807258 1789875 1790118 1801425


dolnośląskie 971280 964456 951342 967524 951589 957068

opolskie 557976 569325 561404 518752 536217 518726


pomorskie 770057 762307 772309 807540 745959 749998


Koncepcja systemu monitorowania polityk publicznych w ...

Documents

Transcript of Koncepcja systemu monitorowania polityk publicznych w ...