KONCEPCJA SYSTEMU ADAPTACYJNEGO ZARZ¥DZANIA … · projektowanego systemu informatycznego do...

Zarz¹dzanie Przedsiêbiorstwem Nr 3 (2013)Strona 46

Koncepcja systemu adaptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem dostaw w procesach produkcyjnych

1. Wstêp

S³owo �ryzyko� w jêzyku potocznym kojarzone jest z miar¹zagro¿enia bêd¹cego skutkiem niezale¿nych od nas nega-tywnych zdarzeñ, traktowanych jako zdarzenia losowe. Ety-mologii tego s³owa mo¿na doszukiwaæ siê w greckim s³owieriza, które oznacza rafê stanowi¹c¹ powa¿ne zagro¿eniepodczas ¿eglugi na morzu. Pocz¹tkowo badania dotycz¹ceryzyka skupia³y siê na okre�laniu miary niepewno�ci i doty-czy³y analiz prawdopodobieñstwa wystêpowania losowychzjawisk (B. Pascal, Ch. Huygens, E. Halley i inni). Nieko-rzystnym skutkom potencjalnych zagro¿eñ zapobiegano,stosuj¹c rozwi¹zania nadmiarowe, godz¹c siê ze zwiêksza-niem kosztów [6]. Przyk³adem takich rozwi¹zañ jest zwiêk-szanie wymiarów elementów maszyn i konstrukcji in¿ynier-skich, dublowanie uk³adów sterowania, zwiêkszanie rezerwmagazynowych, finansowych, zwiêkszanie zapasów czasuna realizacjê zadañ.Obecnie stosowanym sposobem zarówno zapobiegania, jaki zmniejszania skutków realizacji potencjalnych ryzyk s¹dzia³ania okre�lane jako zarz¹dzanie ryzykiem. W wynikutych dzia³añ, zmniejszane jest prawdopodobieñstwo wyst¹-pienia negatywnych zdarzeñ (dzia³ania zapobiegawcze)oraz przygotowywane s¹ niezbêdne �rodki, a tak¿e okre�la-ne metody naprawcze zmniejszaj¹ce negatywne skutki zda-rzeñ wystêpuj¹cych w nastêpstwie realizacji uprzednio zi-dentyfikowanych ryzyk (techniki zarz¹dzania ryzykiem).Zarz¹dzanie ryzykiem jest technik¹ zarz¹dcz¹, racjonalizu-j¹c¹ podejmowanie decyzji w warunkach niepewno�ci. Po-dej�cie takie uwa¿ane jest za najbardziej skuteczne w przy-padku funkcjonowania w warunkach niepewno�ci, pozwalana zmniejszenie ró¿nego rodzaju zabezpieczeñ, co ma ko-rzystny wp³yw na rachunek ekonomiczny dzia³añ.Powszechno�æ i istotno�æ problematyki zarz¹dzania ryz-kiem znajduj¹ swoje potwierdzenie w dokumentach stan-daryzacyjnych. W marcu 2012 roku zosta³a opublikowanaprzez Polski Komitet Normalizacyjny norma PN-ISO31000 Zarz¹dzanie ryzykiem � Zasady i wytyczne (polskawersja normy ISO 31000:2009 Risk management � Princi-ples and guidelines) odnosz¹ca siê do zarz¹dzania ryzy-kiem w organizacji jako ca³o�ci lub realizowanych w niejprocesów. Wed³ug zawartych w normie definicji ryzyko toskutek niepewno�ci w odniesieniu do ustalonych celów(wp³yw niepewno�ci na cele), a zarz¹dzanie ryzykiem toskoordynowane dzia³ania dotycz¹ce kierowania i nadzoro-wania organizacj¹ w odniesieniu do ryzyka [3].W normie PN-ISO 31000 przedstawiono zalecane do stoso-wania zasady, których przestrzeganie powinno zwiêkszyæskuteczno�æ dzia³añ w ramach zarz¹dzania ryzykiem [3].Poni¿ej zestawiono zasady zarz¹dzania ryzykiem:a) Zarz¹dzanie ryzykiem tworzy i chroni warto�æ � oznacza

to, ¿e zarz¹dzanie ryzykiem przyczynia siê do wzrostupewno�ci osi¹gania celów.

b) Zarz¹dzanie ryzykiem powinno byæ integraln¹ czê�ci¹wszystkich procesów w organizacji � prawid³owo wbu-dowane we wszystkie procesy przyczynia siê do zmniej-szenia niepewno�ci tych procesów oraz optymalizacjiryzyka, przynosz¹c wymierne korzy�ci.

c) Zarz¹dzanie ryzykiem jest elementem podejmowaniadecyzji � pomaga w podejmowaniu �wiadomych wybo-rów, ustaleniu priorytetów oraz rozpoznawaniu alterna-tywnych kierunków dzia³añ.

d) Zarz¹dzanie ryzykiem jednoznacznie odnosi siê do nie-pewno�ci � uwzglêdnianie natury niepewno�ci oraz spo-sobu, w jaki mo¿e ona byæ identyfikowana, analizowanai oceniana umo¿liwia radzenie sobie z niepewno�ci¹.

e) Zarz¹dzanie ryzykiem jest systematyczne, ustrukturyzo-wane oraz terminowe � takie podej�cie (w odró¿nieniu odakcyjnego) przyczynia siê to ci¹g³ej poprawy efektywno-�ci oraz uzyskania spójnych, porównywalnych i wiary-godnych rezultatów.

f) Zarz¹dzanie ryzykiem wykorzystuje najlepsze dostêp-ne informacje � uwzglêdnia informacje z wielu �róde³,w tym dane historyczne, do�wiadczenia, informacjezwrotne od interesariuszy, obserwacje, prognozy i opi-nie ekspertów.

g) Zarz¹dzanie ryzykiem jest dopasowane � tylko wtedyprzynosi oczekiwane wyniki, gdy jest dopasowane dozewnêtrznych i wewnêtrznych uwarunkowañ organiza-cji i profili ryzyk, jakie wystêpuj¹ w danej organizacji.

h) Zarz¹dzanie ryzykiem bierze pod uwagê czynniki ludzkiei kulturowe � rozpoznaje mo¿liwo�ci, percepcje i intencjeosób wewn¹trz i na zewn¹trz organizacji, które mog¹ u³a-twiæ lub utrudniæ osi¹gniêcie celów organizacji.

i) Zarz¹dzanie ryzykiem jest przejrzyste i ca³o�ciowe �dziêki odpowiedniemu i okre�lonemu czasowo zaanga¿o-waniu zainteresowanych pozwala na w³a�ciw¹ reprezen-tacjê zainteresowanych oraz uwzglêdnianie ich opinii.

j) Zarz¹dzanie ryzykiem jest dynamiczne, iteracyjne orazreaguje na zmiany � stale pod¹¿a za zmianami i reagujena nie, uwzglêdniaj¹c wewnêtrzne i zewnêtrzne zdarze-nia, zmieniaj¹cy siê kontekst i zmieniaj¹c¹ siê wiedzêoraz pojawiaj¹ce siê nowe ryzyka.

k) Zarz¹dzanie ryzykiem u³atwia ci¹g³e doskonalenie orga-nizacji � doskonalenie poziomu dojrza³o�ci zarz¹dzaniaryzykiem jest skuteczne w po³¹czeniu z realizowanymirównolegle innymi aspektami organizacyjnymi.

2. Metody analizy i zarz¹dzania ryzykiem

W latach 50. XX wieku zostaje sformu³owane pojêcie za-rz¹dzania ryzykiem, w ramach którego zwykle ograniczanosiê do przenoszenia skutków finansowych realizacji ryzykna ubezpieczyciela w drodze wykupu odpowiednich polis.Tworzono i zarz¹dzano portfelami ubezpieczeñ, obejmuj¹ccoraz wiêksz¹ ilo�æ losowych przypadków. Efektem takich

Ryszard SERAFIN

KONCEPCJA SYSTEMU ADAPTACYJNEGO ZARZ¥DZANIARYZYKIEM DOSTAW W PROCESACH PRODUKCYJNYCH

Zarz¹dzanie Przedsiêbiorstwem Nr 3 (2013) Strona 47

Koncepcja systemu adaptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem dostaw w procesach produkcyjnychdzia³añ by³y uzyskiwane rekompensaty finansowe w przy-padku wyst¹pienia niekorzystnych zdarzeñ. Portfel ubez-pieczeñ poszerzano przewa¿nie po wyst¹pieniu niekorzyst-nego zdarzenia, zabezpieczaj¹c siê w ten sposób przedskutkami jego ponownego wyst¹pienia. W latach 60. XX w.rozpoczê³o siê stopniowe odchodzenie od ubezpieczeñjako g³ównego sposobu zarz¹dzania ryzykiem. Do�wiad-czenia wskazywa³y, ¿e w wielu przypadkach nie jest mo¿li-we ubezpieczenie ryzyka lub nie zaspokaja ono dostatecz-nie potrzeb organizacji. Lepszym sposobem jest skupieniesiê na dzia³aniach ukierunkowanych na zapobieganiu stra-tom, a nie uzyskiwaniu rekompensat po ich wyst¹pieniu[2]. Zapocz¹tkowa³o to dzia³ania okre�lane jako zarz¹dza-nie ryzykiem w formie, która ewoluowa³a do postaci obec-nie stosowanego podej�cia przedstawionego w normie PN-ISO 31000.Stosowany tradycyjnie sposób zarz¹dzania ryzykiemprzedstawiono na rysunku 1., jako sekwencjê szeregu ko-lejnych dzia³añ.Okre�lenie potencjalnych ryzyk � na podstawie analizyrozwa¿anego procesu z wykorzystaniem do�wiadczeniasporz¹dzana jest lista mo¿liwych do wyst¹pienia niepo¿¹-danych zjawisk o charakterze losowym, które mog¹ mieæniekorzystny wp³yw na osi¹gniêcie celu.Wybór metody oceny � nie ma obowi¹zuj¹cych standardówokre�laj¹cych sposób oceny poziomu ryzyka w analizowa-nym zagadnieniu. Stosowana metodyka dla opisywanegow artykule problemu pozwala okre�liæ poziom ryzyka jakofunkcji punktowych ocen dla cz¹stkowych kryteriów (me-toda matematyczna) lub bazuj¹c na ³¹cznej ocenie eksper-tów (metoda szacunkowa) [2]. Stosowana jest te¿ ocenaopisowa (nienumeryczna).

Ocena poziomu ryzyka � oprócz wskazanej powy¿ej meto-dy matematycznej i szacunkowej, jako kolejny przyk³admo¿na wskazaæ stosowan¹ w zarz¹dzaniu projektami(zgodnie z metodyk¹ PMBOK Guide ang. A Guide to theProject Management Body of Knowledge) ocenê zale¿n¹ oddwóch parametrów � prawdopodobieñstwa wyst¹pieniaoraz skutków niekorzystnego zdarzenia. Iloczyn tychdwóch parametrów jest miar¹ liczbow¹ poziomu ryzyka[5]. Zamiast miary liczbowej mog¹ byæ w tym przypadkustosowane miary opisowe.Dzia³ania zapobiegawcze � w przypadku zdarzeñ o wyso-kim poziomie ryzyka powinny byæ podjête dzia³ania zapo-biegawcze, maj¹ce na celu obni¿enie tego poziomu do ak-ceptowalnej warto�ci. Jako przyk³ad takich zapobiegaw-czych dzia³añ mo¿na wskazaæ dopuszczanie nadmiarowo�cii zwiêkszanie zapasów, przeprowadzenie dodatkowych ana-liz i symulacji, pozyskanie opinii wiêkszej liczby ekspertów.Monitorowanie skutków � jest to obserwacja (czêsto po³¹-czona z pomiarem) odchyleñ w osi¹ganiu celu wynikaj¹-cych z losowo wystêpuj¹cych zagro¿eñ.Analiza skutków � obejmuje ocenê skutków ³¹cznie z decy-zjami dotycz¹cymi dzia³añ naprawczych oraz decyzjamio ponownym uruchomieniu procedury oceny poziomu ry-zyka, obejmuj¹cej prowadzenie dzia³añ zapobiegawczych.Przedstawiona metodyka zarz¹dzania ryzykiem, w którejpowtórzenie oceny poziomu ryzyka wymaga specjalnej de-cyzji, ma charakter statyczny. Poziom ryzyka oceniany jestna podstawie przes³anek przed realizacj¹ procesu, któregodotyczy oceniane ryzyko. Jest to jedyna mo¿liwa drogaw procesach niepowtarzalnych, realizowanych jednorazo-wo. Natomiast w procesach powtarzalnych realizowanychwielokrotnie mo¿na zastosowaæ podej�cie, w którym po-ziom ryzyka oceniany jest po ka¿dej realizacji procesu.

3. System adaptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem

W procesach powtarzalnych ocena ryzyka mo¿e byæ pro-wadzona na podstawie danych o zdarzeniach zarejestrowa-nych w trakcie poprzednio realizowanych wyst¹pieñ proce-sów. Jest to mo¿liwe w przypadku automatyzacji przetwa-rzania danych (akwizycja, sk³adowanie, udostêpnianiei analizowanie danych) o zdarzeniach, pozyskiwanychz zasobów bazodanowych informatycznych systemów za-rz¹dzania, stosowanych przez organizacjê. Zadanie to jestmo¿liwe do realizacji z wykorzystaniem odpowiednio za-projektowanego systemu informatycznego do zarz¹dzaniaryzykiem.Na rysunku 2. pokazano schemat koncepcji systemu ada-ptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem. Po ka¿dej realizacji pro-cesu wyniki monitorowania zachodz¹cych zdarzeñ zwiêk-szaj¹ zasób danych wykorzystywanych w ocenie poziomuryzyka. Jest to uk³ad ze sprzê¿eniem zwrotnym, reaguj¹cyna skutki wynikaj¹ce z zachodz¹cych losowych zdarzeñ.Dzia³anie uk³adu ma charakter dynamiczny, a uk³ad ada-ptuje siê w ocenie poziomu ryzyka do warunków wynikaj¹-cych z aktualnego stanu.Uk³ad mo¿e posiadaæ dodatkow¹ pêtlê sprzê¿enia zwrotne-go, która wp³ywa na modyfikacje dzia³añ zapobiegawczych.Mog¹ to byæ zmiany zaostrzaj¹ce lub ³agodz¹ce zabezpie-czenia przed skutkami zwi¹zanymi z ocenianym ryzykiem.Rys. 1. Zarz¹dzanie ryzykiem w uk³adzie tradycyjnym



Przedstawiona tradycyjna procedura oceny poziomu ryzykajest tutaj wykorzystywana jako pierwsze przybli¿enie: okre-�la stan pocz¹tkowy wykorzystywany do momentu zebraniadostatecznej ilo�ci danych z kolejnych realizacji procesu.Przedstawiony model systemu adaptacyjnego zarz¹dzaniaryzykiem jest zgodny z szeregiem zasad przedstawionychw normie PN-ISO 31000, a w szczególno�ci:� zarz¹dzanie ryzykiem jest elementem podejmowania de-

cyzji (zasada c) � pozwala podejmowaæ decyzje odno-�nie dzia³añ zapobiegawczych na podstawie stale aktu-alizowanych rzeczywistych danych;

� zarz¹dzanie ryzykiem jednoznacznie odnosi siê do nie-pewno�ci (zasada d) � na podstawie stale aktualizowa-nych rzeczywistych danych mo¿e byæ obliczana miaraniepewno�ci. Przyk³adem takiej miary jest prawdopodo-bieñstwo wyst¹pienia zdarzenia;

� zarz¹dzanie ryzykiem jest systematyczne (zasada e) � niejest to jednorazowa akcja poprzedzaj¹ca realizacje pro-cesu, a s¹ to systematycznie powtarzane i uaktualnianeanalizy;

� zarz¹dzanie ryzykiem wykorzystuje najlepsze dostêpneinformacje (zasada f) � bazowanie na rzeczywistych da-nych historycznych pobieranych w kolejnych realiza-cjach procesu zwiêksza wiarygodno�æ aktualnych ocen;

� zarz¹dzanie ryzykiem jest dynamiczne, iteracyjne orazreaguje na zmiany (zasada j) � jest dzia³aniem iteracyj-nym, przez co uwzglêdnia zmiany pojawiaj¹ce siê w ko-lejnych realizacjach procesu.

Zgodno�æ z wieloma zasadami przedstawionymi w normiePN-ISO 31000 umacnia przekonanie o zaletach adaptacyj-nego systemu zarz¹dzania ryzykiem i potwierdza zasad-no�æ jego stosowania.

4. Adaptacyjny system w procesie zarz¹dzaniaryzykiem dostaw

Przyk³adem procesu w organizacji, w którymmo¿e byæ zastosowany system adaptacyjnego za-rz¹dzania ryzykiem, jest proces dostaw zaopa-trzenia materia³owego w produkcji powtarzalnej.Realizacja dostaw jest domen¹ funkcjonuj¹cegow przedsiêbiorstwie systemu logistycznego i sta-nowi kluczowy element osi¹gania celów produk-cyjnych. Realizacja dostaw odbywa siê w warun-kach pewnej niepewno�ci, powodowanej mo¿li-wymi zdarzeniami losowymi w ³añcuchu dostaw,zasadne jest wiêc wprowadzenie systemu zarz¹-dzania ryzykiem dostaw. W tym celu wprowadzasiê pojêcie skuteczno�ci realizacji dostawy zaopa-trzenia materia³owego, opisanej nastêpuj¹cymimiarami zgodno�ci miêdzy planowan¹ (zamó-wion¹) i realizowan¹ dostaw¹, które dotycz¹ na-stêpuj¹cych parametrów:� asortyment � niezgodno�æ rodzajowa dostawy;� jako�æ � niezgodno�æ jako�ci dostawy z wyma-

ganiami okre�lonymi w zamówieniu;� ilo�æ � niezgodno�æ ilo�ci jednostek dostawy

z ilo�ci¹ wskazan¹ w zamówieniu;� terminowo�æ � niezgodno�æ terminu dostawy

z terminem okre�lonym w zamówieniu;� inne � niezgodno�æ miêdzy warto�ci¹ zmie-

rzon¹ w procesie dostawy i wymagan¹ przezzamawiaj¹cego w odniesieniu do niewymie-nionych, specyficznych dla danego procesu za-opatrzenia.

Czêsto�æ wystêpowania niezgodno�ci dostaw okre�lona napodstawie danych o zdarzeniach przedstawionych powy-¿ej, pozwala zarówno na szacowanie ryzyka w podziale naryzyka szczegó³owe odnosz¹ce siê do pojedynczych para-metrów, jak i ryzyko ca³kowite, odnosz¹ce siê jednocze�niedo wszystkich parametrów.Na rysunku 3. przedstawiono ideowy schemat sytemu ada-ptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem dostaw.W ramach systemu nastêpuje dynamiczne (automatyczniepo ka¿dej realizacji dostawy) szacowanie ryzyka poprzezwyznaczenie miary i porównania z ryzykiem dopuszczal-nym. Szacowanie przeprowadzane jest w trzech krokach:1. W bloku Ocena dostaw porównywane s¹ warto�ci para-

metrów, zawarte w zamówieniu oraz odpowiadaj¹ce rze-czywi�cie zrealizowanej dostawie. Ró¿nice pomiêdzywarto�ciami tych parametrów stanowi¹ dane do wyzna-czenia miary ryzyka.

2. W bloku Wyznaczenie ryzyka okre�lana jest miara ryzykaw formie odpowiadaj¹cej szczegó³owym potrzebom. Przy-k³adem miary mo¿e byæ prawdopodobieñstwo wyst¹pienianiekorzystnego zdarzenia, obliczane na podstawie zbiera-nych danych historycznych. Prawdopodobieñstwo to okre-�la udzia³ wyst¹pieñ niekorzystnego zdarzenia w ca³ymzbiorze zdarzeñ. W celu badania stabilno�ci dostaw i okre-�lania tendencji zmian mo¿na stosowaæ karty kontrolne,gdzie ocena ryzyka dokonywana jest na podstawie konfi-guracji tworzonej przez szereg kolejnych punktów lub ichusytuowania wzglêdem linii kontrolnych.

Rys. 2. Adaptacyjny system zarz¹dzania ryzykiem



3. W bloku Ocena ryzyka porównywane jest aktualnie wy-znaczone ryzyko z przyjêtym jako dopuszczalne dla dane-go procesu. Wynik oceny determinuje decyzjê o ewentu-alnym rozpoczêciu dzia³añ koryguj¹cych wp³ywaj¹cychna poprawê skuteczno�ci dostaw.

Dzia³ania koryguj¹ce wymagaj¹ decyzji zale¿nych od aktu-alnej sytuacji. Mo¿e to byæ zmiana harmonogramu zamó-wieñ z uwzglêdnieniem wiêkszych zapasów czasu, mo¿e tobyæ korekta umów lub zmiana dostawców. Innym przyk³a-dem dzia³añ koryguj¹cych mo¿e byæ decyzja o zwiêkszeniutzw. zapasu bezpieczeñstwa dla danego asortymentu, coz³agodzi skutki niedostatecznej skuteczno�ci dostaw.System jest tak¿e przydatny w przypadku wysokiej skutecz-no�ci dostaw. W takim przypadku informacje pozyskiwanew ramach systemu mog¹ przyczyniæ siê do zmniejszania za-pasów magazynowych lub skracania cyklu dostaw. Przek³a-da siê to oczywi�cie na lepsze wyniki ekonomiczne przedsiê-biorstwa.

5. Przyk³ad numeryczny zarz¹dzania ryzykiem dostaw

W prezentowanym przyk³adzie zarz¹dzanie ryzykiem do-tyczy jednego dostawcy oraz jednego parametru, jakim jestterminowo�æ dostaw. W tabeli 1 zamieszczono dane doty-cz¹ce terminowo�ci dla 42 kolejnych realizacji dostaw.Opó�nienia dostaw podawane w dniach rozumiane s¹ jakoprzekroczenie terminu okre�lonego w zamówieniu. Niewskazywano przypadków wcze�niejszej realizacji dostaw,przyjmuj¹c, ¿e s¹ to terminowe dostawy (opó�nienie równe0 dni).Zgodnie z danymi zawartymi w tabeli 1 najwiêksze opó�-nienie wynosi 5 dni. Na podstawie danych przedstawio-nych w tabeli obliczono miary ryzyka opó�nienia dostaw(tab. 2). Przyk³adowo, z tabeli tej mo¿emy odczytaæ, ¿e

opó�nienie równe 2 dni wyst¹pi³o 7 razy w analizowanymzbiorze 42 realizacji dostaw, co stanowi 17%. Prawdopodo-bieñstwo opó�nienia dostawy najwy¿ej o 2 dni (2 dni lubmniej) wynosi 79%, a prawdopodobieñstwo opó�nieniao co najmniej 2 dni (dwa dni lub wiêcej) wynosi 38%.Tak wyznaczona ocena ryzyka pozwala dobieraæ odpo-wiednie zapasy czasu przy sk³adaniu zamówieñ oraz uza-sadniæ wysoko�æ poziomu zapasów magazynowych.W celu uzupe³nienia oceny ryzyka wykorzystano kartykontrolne [7]. Dane dotycz¹ce terminowo�ci (tab. 1) po-traktowano jako zbiór testowy do wyznaczenia po³o¿enialinii centralnej i linii kontrolnych (tab. 3). Przyjêto liniêcentraln¹ na poziomie warto�ci �redniej z danych przedsta-wiaj¹cych terminowo�æ dostaw. Wyznaczono odchyleniestandardowe bêd¹ce miar¹ rozrzutu. Górna linia kontrolnajest oddalona od linii centralnej o warto�æ trzech odchyleñ,a górna linia ostrzegawcza o warto�æ dwóch odchyleñ stan-dardowych. Ze wzglêdu na specyfikê zadania nie wprowa-dzano dolnej linii ostrzegawczej i kontrolnej.Na rysunku 4. przedstawiono kartê kontroln¹ z wyró¿nio-nymi liniami: centraln¹, ostrzegawcz¹ oraz kontroln¹ na tletestowego zbioru danych. Okre�laj¹c parametry karty,przyjêto, ¿e zbiór danych testowych odpowiada naturalnejzmienno�ci procesu, który zosta³ utworzony w drodze po-miaru charakterystyki procesu uznanego za stabilny. Dal-sze wykorzystanie karty kontrolnej procesu ma umo¿liwiæidentyfikacjê zaburzania stabilno�ci i w konsekwencji po-dejmowanie dzia³añ w celu przywrócenia stabilno�ci pro-cesu, tzn. przywrócenia obserwowalnej zmienno�ci w gra-nicach wyznaczonych lini¹ kontroln¹ (ponownie wyzna-czon¹ po dokonanych zmianach w procesie).Przyjêcie danych z 42 pomiarów do okre�lenia parametrówkarty nie jest wymogiem koniecznym. Zgodnie z zalecenia-mi wynikaj¹cymi z prawid³owo�ci statystycznych, powinien

Rys. 3. System adaptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem dostaw



Tab. 1. Terminowo�æ realizacji dostaw

Tab. 2. Miara ryzyka opó�nienia

Tab. 3. Parametry karty kontrolnej

Rys. 4. Budowa karty kontrolnej


Koncepcja systemu adaptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem dostaw w procesach produkcyjnychto byæ zbiór co najmniej 30 pomiarów; zatem przyjêtyw przyk³adzie zbiór testowy spe³nia ten warunek z nadmia-rem. Wyznaczone na podstawie zbioru testowego parame-try karty bêd¹ wykorzystywane do analizy ryzyka termino-wo�ci w kolejnych realizacjach dostaw.Na tak przygotowanej karcie kontrolnej nanoszone s¹ wynikirealizacji kolejnych dostaw. Na rysunku 5. przedstawionodane dotycz¹ce 22 kolejnych dostaw. Pocz¹tkowych 12punktów na karcie nie wskazuje na zaburzenia naturalnejzmienno�ci. Natomiast nastêpne 10 punktów jest sygna³emsygnalizuj¹cym mo¿liwo�æ wyst¹pienia zaburzenia stabilno-�ci zgodnie z testem nr 2, przedstawionym w normie PN-ISO8258: Test 2. Dziewiêæ kolejnych punktów w strefie C lubpoza ni¹ po tej samej stronie linii kontrolnej [4].Jest to jedna z o�miu przedstawionych w normie PN-ISO8258 konfiguracji opisuj¹cych po³o¿enie kolejnych punk-tów pomiarowych w stosunku do linii parametrów kartykontrolnej, które s¹ interpretowane jako symptomy niesta-bilno�ci procesu. Do ka¿dej z nich mo¿na przypisaæ inter-pretacjê wyja�niaj¹c¹ przyczyny jej powstania [1]. Sytu-acja przedstawiona na rysunku 5. jest sygna³em do bardziejdok³adnej analizy procesu dostaw i ewentualnego rozpo-czêcia dzia³añ koryguj¹cych. W praktycznych dzia³aniachparametry karty kontrolnej powinny byæ co jaki� czas kory-gowane z uwzglêdnieniem zbiorów testowych zawieraj¹-cych dane z kolejnych realizacji procesu dostaw.

6. Podsumowanie

Przedstawiona w pracy koncepcja pozwala na oryginalnepodej�cie do zagadnienia zarz¹dzania ryzykiem w procesachpowtarzalnych. Bazowanie na systematycznie aktualizowa-nym zbiorze danych o obserwowanych zdarzeniach przyjê-tych do wyznaczania miary ryzyka w kolejnych realizacjachprocesu pozwala zarz¹dzaæ ryzykiem w sposób dynamicznyz uwzglêdnieniem adaptacji do bie¿¹cych warunków. Podej-�cie takie jest mo¿liwe tylko z wykorzystaniem systemówinformatycznych, z których pobierane s¹ odpowiednie dane.Do prezentacji koncepcji systemu adaptacyjnego zarz¹dza-nia ryzykiem u¿yto przyk³adu wyznaczenia jedynie wybra-nego, cz¹stkowego ryzyka skuteczno�ci dostaw. Budowa do-celowego systemu wymaga uwzglêdnienia oceny ryzykacz¹stkowego dla pozosta³ych parametrów zaproponowa-

nych w artykule oraz rozwa¿enia potrzeby wprowadzaniainnych miar, specyficznych dla danego procesu logistyczne-go. Ponadto, nale¿y opracowaæ sposób oceny ³¹cznego ryzy-ka skuteczno�ci dostaw oraz uwzglêdniæ w nim wariant wy-stêpowania wielu dostawców tego samego asortymentu.Wreszcie nale¿y rozwa¿yæ metodê agregowania globalnegoryzyka skuteczno�ci dostaw uwzglêdniaj¹cego ca³o�æ (wieleasortymentów, wielu dostawców) procesów dostaw.Kolejnym zadaniem w realizacji koncepcji proponowanegomodelu zarz¹dzania ryzykiem jest algorytmizacja ocenyryzyka oraz zastosowanie technik sztucznej inteligencjiw odniesieniu do budowy rozwi¹zañ w zakresie wspoma-gania decyzji o podejmowaniu dzia³añ koryguj¹cych (decy-zji zarz¹dczych).Kolejnym zagadnieniem wymagaj¹cym rozwi¹zania jestsposób integracji adaptacyjnego systemu zarz¹dzania ryzy-kiem z istniej¹cym w organizacji systemem informatycz-nym zarz¹dzania.

Literatura:

[1] Hamrol A.: Zarz¹dzanie jako�ci¹ z przyk³adami.PWN, Warszawa 2005.

[2] Kuliñska E.: Metody analizy ryzyka w procesach logi-stycznych. �Logistyka� 2/2011.

[3] Polska Norma PN-ISO 31000: Zarz¹dzanie ryzykiem� Zasady i wytyczne. Polski Komitet Normalizacyjny,marzec 2012.

[4] Polska Norma PN-ISO 8258+AC1: Karty kontrolneShewharta. Polski Komitet Normalizacyjny, kwiecieñ1993.

[5] Sybena Consulting, Szczegó³owe porównaniePMBoK, PRINCE2, CMMI. Dostêpny w Internecie:http://www.sybena.pl/szczegporowaniepm.htm#_Toc167589576.

[6] Szomañski B.: Znaczenie zarz¹dzania ryzykiem. Ma-teria³y III Ogólnopolskiej Konferencji pn. Dobrepraktyki doskonalenia zarz¹dzania � zarz¹dzanie ry-zykiem. Warszawa 2012. Dostêpny w Internecie:http://www.mg.gov.pl/node/16093.

[7] Thompson J.R., Koronacki J., Niecku³a J.: Technikizarz¹dzania jako�ci¹. Od Shewharta do metody �SixSigma�. Exit 2005.

Rys. 5. Karta kontrolna w zarz¹dzaniu ryzykiem


Koncepcja systemu adaptacyjnego zarz¹dzania ryzykiem dostaw w procesach produkcyjnychTHE CONCEPT OF ADAPTIVE MANAGEMENTRISKS OF SUPPLY IN THE PRODUCTION PRO-CESSES

Key words:risk, adaptive risk management, supply chain, productionprocesses.

Abstract:The analyzed literature points to the important role of riskmanagement in enterprises. ISO 31000:2009 norm �Riskmanagement � Principles and guidelines� could be conside-red as an evidence. Developed in 2009 and published inpolish edition in 2012 (PN-ISO 31000) presents principlesand guidelines, which are recommended for the applicationin order to reduce uncertainty in decision-making, increasethe effectiveness of achieving the objectives and improveoperations.This paper proposes a new approach to risk managing insupply processes for the repetitive manufacturing, which isbased on an adaptive system with iterative risk assessmentemploying data from the management information systemas an essential element.The paper presents the concept of adaptive managementsystem of supply risk, proposes a set of measures to evalu-ate the effectiveness of delivery supply, and then presentsa simple numerical example of risk assessment. In thisexample are employed two measures of risk assessment: theprobability of occurrence and an assessment of the stabilityof the supply process with using Shewhart control charts.The presented concept also requires the development ofmethodology for implementation. For this purpose it mayserve a specially designed application responsible for col-lecting information and data needed for risk assessment. Itis also possible to use existing enterprise information ma-nagement systems through its integration with developedIT solution for implementing adaptive management of sup-ply risk.In summary, the concept of the adaptive management ofsupply risk in manufacturing processes is important forcompanies, because of the nature of production which isdependent on regularity and timing of delivery, and com-pleteness of supply. This is important and applicable ideaboth for smaller businesses as well as large, which covera very wide supply and quantitatively large range. The pro-posed solution in the article is utilitarian and can bring tan-gible benefits to companies that implement a system of ada-ptive management risks of supply.

Mgr in¿. Ryszard SERAFINKatedra Zarz¹dzania i In¿ynierii ProdukcjiInstytut Innowacyjno�ci Procesów i ProduktówWydzia³ In¿ynierii Produkcji i LogistykiPolitechnika [email protected]

KONCEPCJA SYSTEMU ADAPTACYJNEGO ZARZ¥DZANIA … · projektowanego systemu informatycznego do...

Documents

Transcript of KONCEPCJA SYSTEMU ADAPTACYJNEGO ZARZ¥DZANIA … · projektowanego systemu informatycznego do...