Barbara Kozłowska

Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska

Politechniki Łódzkiej

21 maja 2013 r., Płock/Soczewka

Konferencja

„Nowy model gospodarki odpadami

komunalnymi – gdzie jesteśmy?”

Regulacje prawne dotyczące gospodarowania

odpadami w Unii Europejskiej i w Polsce

– ich stosowanie

najwięcej Dania - 718 kg/Mieszkańca i rok

najmniej Estonia - 298 kg/Mieszkańca i rok

Polska – 315 kg/Mieszkańca i rok

Średnio w 27 krajach UE:

- 503 kg/M i rok

2011

Obecny sposób postępowania

z odpadami w UE

38%

22%

15%

25%

PRAWO

MIĘDZYNARODOWE

PRAWO

WSPÓLNOTOWE

PRAWO

WEWNĘTRZNE

KONSTYTUCJA

Thematic Strategy on waste prevention and recycling

Waste Framework Directive

(2008/98/EC)

Waste Streams

Waste Treatment Operations

Framework Legislation

Waste Shipment Regulation

(EEC/259/93)

Incineration Directive(2000/76/EC)

Landfill Directive (1999/31/EC)

recycling standards

(future, based on WFD)

Sewage Sludge

(86/278/EEC)

Batteries & Accumulators(2006/66/EC)

Packaging & Packaging

Waste(94/62/EC)

PCBs (96/59/EC)

End-of-Life Vehicles

(2000/53/EC)

Electrical & Electronic Equipment

(2002/96/EC)

Mining Waste (2003/319/

EC)

Restrictions on the Use of Hazardous

Substances in WEEE (2002/95/EC)

STRATEGIA ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU

I WYKORZYSTANIA ODPADÓW

REGULACJE RAMOWEDYREKTYWA RAMOWA W

SPRAWIE ODPADÓW 2008/98

ROZPORZĄDZENIE 1013/2006

PRZEMIESZCZANIE ODPADÓW

PROCESY ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓWTERMICZNE

PRZEKSZTAŁCANIESKŁADOWANIE STANDARDY

RECYKLINGU

REGULACJE DOTYCZĄCE STRUMIENI ODPADÓW

OSADY

ŚCIEKOWE

BATERIE

AKUMULATORY

OPAKOWANIA

ODPADY OPAKOW.

ZUŻYTY SPRZĘT

ELEKTR. ELEKTRON.

OPADY

WYDOBYWCZE

ODPADY

Z PCB I PCT

WRAKI

SAMOCHODOWE

SUBSTANCJE

NIEBEZPIECZNE

PRODUKTY UBOCZNE UTRATA STATUSU ODPADU

© Marek Górski

złom elektryczny i

elektroniczny

lista odpadówdec.

94/3

O ODPADACHDYR.2006/1

2

baterie i

akumulatory

usuwanie

PCB i PCT

osady ściekowe

w rolnictwie

przemysł

tlenków tytanu

oleje

odpadowe

odpady z

opakowań

DYR.

75/439

DYR.

78/176

DYR.

91/157

DYR.

86/278

DYR.

96/59

DYR.

94/62

sporządzanie informacji

oznakowanie opakowańDec.

97/129

Dec.

97/138

kontrola przy wywozie poza OECD

dokumenty przy transporcie

przyjęcie zmian w Konw. BazylejskiejDec.

97/640

Dec.

94/774

Dec.

94/575

przemieszczanie odpadów

wewnątrz i na zewnątrz EU

ROZP.

259/93

1997 r. – strategia EU w

postępowaniu z odpadami

odpady

niebzpieczne

DYR.

91/689

ujednolicenie raportów

Państw w/s gospodarki

odpadami

DYR.

91/692

Dec.

94/741

kwestionariusze o implementacji

dyrektyw

DYR.

2000/5

3

DYR.

2002/9

6

baterie i

akumulatory

DYR.

2006/6

6

składowanie odpadów

spalanie odpadówDYR.

2000/76/E

C

DYR.

99/31

przemieszczanie odpadówROZP.

1013

/2006

statystyki odpadówROZP.

2150

/2002

dyrektywa PE i Rady

2008/98/WE

z dnia 19 listopada

2008 r. w sprawie

odpadów oraz

uchylająca niektóre

dyrektywy

Odpady

wydobywcze

DYR.

2006/2

1

wraki samochodowe

Dyrektywa PE i Rady z dnia

24 listopada 2010 r. w sprawie

emisji przemysłowych IED

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE

z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylajaca niektóre

dyrektywy

Dz.Urz.UE z 22.11.2008 nr L 312/3

transpozycja – 12.12.2010

Podstawowe założenia dyrektywy

konieczność wyjaśnienia kluczowych pojęć

wzmocnienie środków niezbędnych dla

przeciwdziałania powstawaniu odpadów

wprowadzenie podejścia uwzględniającego

cały cykl życia produktów i materiałów, a nie

tylko fazę odpadu

wprowadzenie zachęt do poddawania odpadów

odzyskowi oraz wykorzystywania odzyskanych

materiałów

uniknięcie powielania rozwiązań już przyjętych

w innych aktach wspólnotowych

10

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie

obowiązek przygotowania planów

zagospodarowania odpadami oraz programów

dotyczących zapobiegania powstawaniu

odpadów, w tym również określenia celów w ciągu

5 lat od wejścia dyrektywy w życie.

Społeczeństwo Recyklingu według nowej Dyrektywy Ramowej

IDEA „SPOŁECZEŃSTWA RECYKLINGU” dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do

wykorzystywania odpadów jako zasobu

realizacja założenia wymaga -

zapewnienia segregacji u źródła

zbierania i recyklingu priorytetowych strumieni

odpadów

IDEA REGIONÓW gospodarowania

odpadami komunalnymi

Dyrektywa ramowa 2008/98

Art. 16.1 - 1. Państwa członkowskie stosują właściwe

środki, we współpracy z innymi państwami

członkowskimi, jeżeli jest to konieczne lub pożądane,

aby ustanowić zintegrowaną i wystarczającą sieć

instalacji do unieszkodliwiania odpadów i

instalacji do odzysku zmieszanych odpadów

komunalnych zebranych z gospodarstw

domowych, uwzględniającą przypadki, w których

zbieranie takie obejmuje również takie odpady od

innych wytwórców, z uwzględnieniem najlepszych

dostępnych technik.© Marek Górski 12

PRAWO ATOMOWE z 2000 r.

z 27 kwietnia 2001r.

z 27 k w i et n ia

20 0 1 r .

PRZEPISY

SZCZEGÓŁOWE

PRZEPISY

UZUPEŁNIAJĄCE

13

NOWELIZACJAz 22.01.2010

z 13 września 1996 r.

USTAWA O RECYKLINGU POJAZDÓW

WYCOFANYCH Z EKSPLOATACJI

z 20.01.2005

USTAWA O MIĘDZYNARODOWYM

OBROCIE ODPADAMI

z 29 czerwca 2007

USTAWA O ZUŻYTYM SPRZĘCIE

ELEKTRYCZNYM I ELEKTRONICZNYM z

29.07.2005

USTAWA O ZAKAZIE STOSOWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST z 19.06.1997

USTAWA O SUBSTANCJACH ZUBOŻAJĄCYCH WARSTWĘ OZONOWĄ z 20.04.2004

USTAWA O PORTOWYCH URZĄDZENIACH DO ODBIORU ODPADÓW ZE STATKÓW

z 12.09.2002

USTAWA O NAWOZACH I NAWOŻENIU z 10.07.2007

USTAWA O ODPADACH WYDOBYWCZYCH

Z 10.07.2008

USTAWA O BATERIACH

I AKUMULATORACH Z 29.04.2009

14

PRAWO GEOLOGICZNE

I GÓRNICZE z 09.06.2011 r.

© Marek Górski

USTAWA

O PLANOWANIU I

ZAGOSPODAROWANIU

PRZESTRZENNYM

z 27 marca 2003

USTAWA

O NORMALIZACJI

z 12 września 2002

USTAWA

PRAWO BUDOWLANE

z 7 lipca 1994

USTAWA

O SYSTEMIE ZGODNOŚCI

z 30 sierpnia 2002

USTAWA

O OGÓLNYM BEZPIECZEŃSTWIE

PRODUKTÓW

z 30 grudnia 2003

PRAWO ATOMOWE z 2000 r.

z 27 kwietnia 2001r.

z 27 k w i et n ia

20 0 1 r .

PRZEPISY

SZCZEGÓŁOWE

PRZEPISY

UZUPEŁNIAJĄCE

16

z 14 grudnia

2012 r.z 14 grudnia

2012 r.

Brak określenia relacji

z ustawą P.o.ś

Plany gospodarki odpadami

przestają przestają być

integralną częścią programów

ochrony środowiska

Konstrukcja ustawy (1)

• Konstrukcja ustawy z 14.XII.2012 r.

• 1) przepisy ogólne,

• 2) zasady ogólne gospodarki odpadami,

• 3) plany gospodarki odpadami,

• 4) przepisy dotyczące uprawnień

wymaganych dla prowadzenia

gospodarowania odpadami,

• 5) ewidencja odpadów, sprawozdawczość

i bazy danych o produktach, opakowaniach

i gospodarowaniu odpadami,

© MAREK GÓRSKI 17

Konstrukcja ustawy (2)• 6) szczególne zasady gospodarowania

niektórymi rodzajami odpadów (m.in.

zawierającymi PCB i azbest, zużytymi

olejami, komunalnymi osadami ściekowymi,

medycznymi i weterynaryjnymi),

• 7) wymagania dotyczące określonych

procesów przetwarzania odpadów

(składowanie i termiczne przekształcanie),

• 8) przepisy karne i administracyjne kary

pieniężne,

• 9) przepisy zmieniające, przejściowe

i końcowe© MAREK GÓRSKI 18

Gospodarka i gospodarowanie

odpadami (funkcjonalny zakres ustawy)

• Art. 3 ust. 1 pkt. 3

• gospodarka odpadami – rozumie się przez to

wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami

• (obejmuje też zapobieganie powstawaniu odpadów)

• Art. 3 ust. 1 pkt. 2

• gospodarowanie odpadami – rozumie się

przez to zbieranie, transport, przetwarzanie

odpadów, łącznie z nadzorem nad tego

rodzaju działaniami, jak również późniejsze

postępowanie z miejscami unieszkodliwiania

odpadów oraz …

© MAREK GÓRSKI 19

Zasady ogólne• zasada bezpieczeństwa (|ochrony zdrowia i życia

ludzi oraz przestrzegania wymagań ochrony

środowiska - rozdz.1 w dziale II),

• zasada przestrzegania hierarchii sposobów

postępowania z odpadami (rozdz. 2),

• zasada bliskości (rozdz. 3),

• zasada „zanieczyszczający płaci”, połączona

z zasadą rozszerzonej odpowiedzialności

producenta (rozdz. 5),

• zasada odpowiedzialności posiadacza za zgodne

z prawem zagospodarowanie odpadów (rozdz. 9,

art. 28 ust. 1 w rozdz. 8)

© MAREK GÓRSKI 20

Hierarchia postępowania z odpadami (1)

• Art. 17. Wprowadza się następującą

hierarchię sposobów postępowania

z odpadami:

• zapobieganie powstawaniu odpadów;

• przygotowywanie do ponownego

użycia;

• recykling;

• inne procesy odzysku;

• unieszkodliwianie.

© MAREK GÓRSKI 21

22tylko odpady przetworzone

zapobieganie i ograniczanie

przygotowanie do powtórnego użycia

recykling

inne metody odzysku,

np. odzysk energii

Unieszkodli-

wianie

Sankcje za niedopełnienie obowiązku

implementacji prawa wspólnotowegoObowiązek państw członkowskich UE - zapewnienie

skuteczności przepisów prawa unijnego.

W przypadku naruszenia tego obowiązku – organy UE

mogą wszcząć procedurę i sankcje w celu zmuszenia

państwa do realizacji zobowiązań wynikających z prawa

UE.

Podstawa – art. 228 Traktatu z Maastricht, zmodyfikowany

w Traktacie Lizbońskim - jako art. 260.

Wykładnia stosowania art. 228 i 260:

Communication from the Commission – Application of

Article 228 of the Treaty SEC(2005)1658.

Communication from the Commission – Implementation of

Article 260(3) of the Treaty (2011/C 12/01).

Postępowanie prowadzące

do nałożenia przez ETS kary finansowej

• Komisja Europejska kieruje pismo do państwa

członkowskiego, zarzucające mu naruszenie prawa

wspólnotowego – są to tzw. zarzuty formalne (tzw. letter of

formal notice).

• Zarzucając naruszenie zobowiązań traktatowych, Komisja

musi równocześnie umożliwić temu państwu przedstawienie

swoich uwag.

• Komisja wskazuje termin na odpowiedź na zarzuty –

z reguły 2 miesiące

• Jeśli w wyznaczonym terminie państwo podejmie działania

zalecone przez Komisję, sprawa w zasadzie jest

zakończona. Jeśli natomiast początkowe podejrzenia

Komisji nie potwierdzą się, sprawa kończy się

automatycznie.

Wysokość kary i ryczałtu

Dobowa kara pieniężna

• min. 4.332 EUR/dzień,

• maks. 259.920 EUR/dzień.

Dobowy ryczałt

Min. 1444 EUR/dzień

Maks. 28.880 EUR/dzień

Łączna kwota nie niższa niż 3.610.000 EUR

Sankcje - Polska

• Komisja Europejska wdrożyła procedurę

o naruszenia prawa unijnego wobec Polski

w dniu 27 stycznia 2011 roku i ponowiła

wezwanie do nadrobienia zaległości w dniu

16 czerwca 2011 roku.

• Przyczyna - brak pełnej transpozycji

dyrektywy ramowej o odpadach do polskiego

prawa, której termin upłynął w grudniu 2010

roku.

Sankcje - Polska• W kwietniu 2012 roku, na wniosek komisarza

ds. środowiska Janeza Potocznika, Komisja

Europejska zwróciła się do ETS o nałożenie

kar finansowych na cztery kraje członkowskie

w wysokości:

- 67 tys. 314 euro dziennie na Polskę

- 27 tys. 316 euro dziennie na Węgry

- 15 tys. 220 euro dziennie na Bułgarię oraz

- 17 tys. 136 euro dziennie na Słowację.

Aktualnie ustawa o odpadach została uchwalona

przez Sejm 14 grudnia 2012 r.

Postępowanie w sprawach naruszenia przepisów UE w zakresie ochrony środowiska wg sektorów (czerwiec 2011)

impact assessments

(38) 10%

impact nature

(4) 1%

impact waste

(1) 0%

water

(89) 24%miscellaneous

(1) 0%

information

(3) 1%

air

(40) 11%

chemicals

(33) 9%

liability

(1) 0%

waste

(86) 23%nature

(79) 21%

DG ENV website on waste:

http://ec.europa.eu/environment/waste/index.htm

DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ

barbara.kozlowska@p.lodz.pl

tel. 42 631 37 78

BĄDŹMY WZOREM DO NAŚLADOWANIA.

ZBIERAJMY SELEKTYWNIE I SEGREGUJMY ODPADY