Wpływ wsparcia unijnego na rozwój rolnictwa ekologicznego ... · ustanawiaj ące szczegółowe...
Transcript of Wpływ wsparcia unijnego na rozwój rolnictwa ekologicznego ... · ustanawiaj ące szczegółowe...
Wpływ wsparcia unijnego na rozwój rolnictwa ekologicznego
w Polsce
Dr inŜ. Henryk Skórnicki
1. Rolnictwo ekologiczne na świecie i w Polsce2. Przepisy prawne oraz system kontroli i certyfikac ji w
rolnictwie ekologicznym3. Wsparcie rolnictwa ekologicznego4. Wyniki produkcyjno-ekonomiczne w wybranych
gospodarstwach ekologicznych5. Podsumowanie
ROLNICTWO EKOLOGICZNE
Produkcja ekologiczna na świecie (2010)
• 37.2 milionów hektarów uŜytków rolnych na świecie było pod uprawami ekologicznymi;
• 1 809 122 gospodarstwa rolne na świecie zajmowało się produkcjąekologiczną;
• 9,3 miliona ha uŜytków rolnych w Europie było pod uprawami ekologicznymi co stanowiło około 1.9 % UR;
• 257 545 gospodarstw rolnych w Europie zajmowało się produkcją ekologiczną;• 8.4 miliona hektarów UR w Unii Europejskiej (EU 27) było pod uprawami
ekologicznymi co stanowiło 4,7%;• 180 tys. gospodarstw rolnych w UE zajmowało produkcją ekologiczną;
Największy udział w światowej produkcji ekologicznej ma Oceania (32,6%) i Europa (24,9%)
• kontrolę i certyfikację w 2010 roku prowadziło 532 podmioty w tym ponad 184 w Unii Europejskiej. Najwięcej podmiotów certyfikujących funkcjonuje w Hiszpanii - 33, w Niemczech – 22, we Włoszech -21, Rumunia – 14, Słowenia – 13, a tylko po jednym w Holandii, Litwie i Luksemburgu.
The World of Organic Agriculture, Statistics and Emerging Trends 2011 – FiBL and IFOAM (2012)
Udział gruntów rolnych uŜytkowanych ekologicznie wg regionów 2010
Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.
10 państw z największą powierzchniągruntów rolnych w rolnictwie
ekologicznym 2010
Kraje z największym udziałem powierzchni dla rolnictwa ekologicznego
Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.
ŚŚwiat wiat -- Wzrost powierzchni Wzrost powierzchni gruntgruntóów rolnych uw rolnych uŜŜytkowanych ekologicznieytkowanych ekologicznie
19991999--20102010
Source: FiBL-IFOAM-SOEL Surveys 2000-2012,based on data from governments, the private sector and certifiers.
EuropEuropaa: : Wzrost gruntWzrost gruntóów rolnych uw rolnych uŜŜytkowanych ytkowanych ekologicznieekologicznie 19851985--20102010
Source: Lampkin and FiBL, based on national data sources and Eurostat
10 10 kkrajrajóów w z najwiz najwięększym przyrostem kszym przyrostem powierzchni dla rolnictwa powierzchni dla rolnictwa ekologicznego ekologicznego -- 20102010
Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.
Udział producentów ekologicznych wg regionów - 2010
Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.
10 kraj10 krajóów z najwiw z najwięększksząą liczbliczbąą producentproducentóów w ekologicznych ekologicznych -- 20102010
Source: FiBL-IFOAM Survey 2012, based on data from governments, the private sector and certifiers.
10 kraj10 krajóów z najwiw z najwięększymi rynkami produktkszymi rynkami produktóów w ekologicznych ekologicznych -- 2010 2010
((ogogóółłemem 44.5 44.5 mld mld Euro)Euro)
Source: FiBL-AMI Survey 2012, based on data from governments, the private sector and market research companies.
10 krajów z najwyŜszym spoŜyciem produktów organicznych na głowę mieszkańca - 2010
Source: FiBL-AMI Survey 2012, based on data from governments, the private sector and market research companies.
Liczba gospodarstw w systemie rolnictwa ekologicznego w Polsce 2003 - 2011.
Liczba przetwórni w systemie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2003-2011
Ilość gospodarstw rolnych i powierzchnia w województwach 2011
Struktura rolnictwa ekologicznego w Polsce( dane MRiRW; wyliczenia własne))
Województwo
Producenci prowadzący działalność
w zakresie ekologicznej uprawy roślin i utrzymania
zwierząt
% udział w ogólnej liczbie gospodarstw
Powierzchnia UR
certyfikowana(ha)
Powierzchnia UR
w okresie konwersji
(ha)
Razem powierzchnia
UR(ha)
Średnia powierchnia
gosp. ekologicznego
% udział w
powierzchni
% powierzchni w okresie konwersji
w stosunku do certyfikowanej
( tendencja)
dolnośląskie1 321 5,64 26644,57 13597,83 40242,40 30,46 7,01 51,03
kujawsko-pomorskie 371 1,58 6207,29 1585,96 7793,25 21,011,36 25,55lubelskie 2 061 8,80 23957,04 9759,42 33716,46 16,36 5,88 40,74lubuskie 1 096 4,68 27489,64 18676,34 46165,98 42,12 8,05 67,94łódzkie 472 2,01 4268,05 2980,70 7248,75 15,36 1,26 69,84małopolskie 2 103 8,98 14679,04 1836,76 16515,80 7,85 2,88 12,51mazowieckie 2 124 9,06 19816,05 11252,40 31068,45 14,63 5,42 56,78opolskie 84 0,36 1232,43 1169,04 2401,47 28,59 0,42 94,86podkarpackie 2 078 8,87 27229,82 5865,69 33095,51 15,93 5,77 21,54podlaskie 2 442 10,42 27576,88 21308,05 48884,93 20,02 8,52 77,27pomorskie 763 3,26 16377,08 10954,33 27331,41 35,82 4,76 66,89śląskie 230 0,98 2498,72 1550,92 4049,64 17,61 0,71 62,07świętokrzyskie 1 297 5,54 10802,76 2885,59 13688,35 10,55 2,39 26,71warmińsko-mazurskie 3 033 12,94 56051,08 53144,09 109195,17 36,00 19,03 94,81wielkopolskie 874 3,73 21039,71 11900,16 32939,87 37,69 5,74 56,56zachodniopomorskie 3 082 13,15 71380,93 47968,72 119349,65 38,72 20,80 67,20Polska 23 431 100,00 357251,09 216436,00 573687,09 24,48 100,00 60,58
Pozostałe działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego – stan 2011 ( dane MRiRW)
Województwo
Producenci prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa produktów ekologicznych oraz produkcji pasz i/lub droŜdŜy
Producenci prowadzący działalność w zakresie wprowadzania na rynek produktów ekologicznych importowanych z państw trzecich
Producenci prowadzący działalność w
zakresie wprowadzaniana rynek produktów ekologicznych
Producenci prowadzący działalnośći
jako dostawcy
kwalifikowanego
materiału siewnego
wegetatywnego materiału rozmnoŜeni
owego
Producenci ekologiczny prowadzący działalnośćw zakresie pszczelarstwa
Producenci ekologiczny prowadzący działalność w zakresie zbioru ze stanu naturalnego
Producenci ekologiczny prowadzący działalność w zakresie
akwakulturyi/lub
wodorostów morskich
dolnośląskie 11 0 11 0 3 2 0
kujawsko-pomorskie 12 1 6 0 0 0 0lubelskie 28 2 27 3 1 8 0lubuskie 7 0 1 1 0 0 0łódzkie 12 0 7 1 0 0 0małopolskie 23 0 16 1 0 3 0mazowieckie 55 6 54 1 3 3 1opolskie 1 0 3 1 0 0 0podkarpackie 19 0 24 0 5 4 0podlaskie 6 0 5 0 1 4 0pomorskie 11 0 3 2 2 4 0śląskie 11 0 10 0 0 1 0świętokrzyskie 9 1 4 0 0 1 0warmińsko-mazurskie 7 1 1 1 0 0 0wielkopolskie 39 4 21 3 0 2 1zachodniopomorskie 16 1 10 3 2 8 0Polska 267 16 203 17 17 40 2
Rozporz ądzenie Rady 834 /2007z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania
produktów ekologicznych (Dz. U. L. 189 z 20.07.2007 r., s.1) Rozporządzenia zmieniające:
Sprostowanie do rozporz ądzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i
uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91
Rozporz ądzenie Rady (WE) nr 967/2008 z dnia 29 września 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji
ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych
Wspólnotowe akty prawne
rozporz ądzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdraŜania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli.
Rozporządzenia zmieniające:• Rozporz ądzenie Komisji (WE) NR 1254/2008 z dnia 15 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające
szczegółowe zasady wdraŜania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroliRozporz ądzenie Komisji (WE) nr 710/2009 z dnia 5 sierpnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŜania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do ustanawiania szczegółowych zasad dotyczących ekologicznej produkcji zwierzęcej w sektorze akwakultury i ekologicznej produkcji wodorostów morskichRozporz ądzenie Komisji (UE) NR 271/2010 z dnia 24 marca 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŜania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do unijnego logo produkcji ekologicznejRozporz ądzenie wykonawcze Komisji (UE) NR 344/2011 z dnia 8 kwietnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŜania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroliRozporz ądzenie wykonawcze Komisji (UE) NR 426/2011 z dnia 2 maja 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŜania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroliRozporz ądzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 126/2012 z dnia 14 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 w odniesieniu do certyfikatów oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1235/2008 w odniesieniu do ustaleńdotyczących przywozu produktów ekologicznych ze Stanów Zjednoczonych AmerykiRozporz ądzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 203/2012 z dnia 8 marca 2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdraŜania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących wina ekologicznego.
USTAWA z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekolo gicznym (Dz.U. 09. Nr 116, poz. 975)Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 l istopada 2010 r.zmieniające rozporządzenie w sprawie jednostek organizacyjnych oceniających i potwierdzających zgodność środków do produkcji ekologicznej z wymaganiami określonymi w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego oraz prowadzących wykaz tych środków (Dz. U. Nr 225, poz. 1468)Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 wr ześnia 2010 r.zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru formularza wykazu producentów, którzy spełnili wymagania dotyczące produkcji w rolnictwie ekologicznym, oraz sposobu jego przekazywania (Dz.U. Nr 173, poz. 1176)Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 ma rca 2010 r.w sprawie jednostek organizacyjnych oceniających i potwierdzających zgodnośćśrodków do produkcji ekologicznej z wymaganiami określonymi w przepisach dotyczących rolnictwa ekologicznego oraz prowadzących wykaz tych środków (D. U. Nr 54, poz. 326)Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 m aja 2010 r.w sprawie nabywania uprawnień inspektora rolnictwa ekologicznego (Dz.U. z 2010 r., Nr 94, Poz.607)Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 m arca 2010 r. w sprawie niektórych warunków produkcji ekologicznej (Dz.U. Nr 56, poz. 348)
PRAWO KRAJOWE
SYSTEM KONTROLI
I CERTYFIKACJI
1) MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI
2) INSPEKCJA JAKO ŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO SPOśYWCZYCH
3) UPOWAśNIONE JEDNOSTKI CERTYFIKUJ ĄCE
MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI
INSPEKCJA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO
SPOZYWCZYCH
EKOGWARANCJA PTRE PL-EKO-1
AGRO BIO TEST PL-EKO-7
PNG PL-EKO-2
TÜV Rheinland Polska PL-EKO-8
COBICO PL-EKO-3
Centrum Jakości AgroEko PL-EKO-9
BIOEKSPERT PL-EKO-4
SGS Polska PL-EKO-10
BIOCERT MAŁOPOLSKA PL-EKO-5
PCBC PL-EKO-6
INSPEKCJA HANDLOWA
PAŃSTWOWA INSPEKCJA OCHRONY ROŚLIN I
NASIENNICTWA
INSPEKCJA WETERYNARYJNA
PCA MINISTER GOSPODARKI
UOKIK
WSPARCIE ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO
1) Środki krajowe- badania w rolnictwie ekologicznym, - dofinansowanie kosztów kontroli
2) Środki krajowe i UE- Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004 -2006, - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, - Promocja 3/2008
WSPARCIE ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO
1) Środki krajowe- badania w rolnictwie ekologicznym, - dofinansowanie kosztów kontroli
2) Środki krajowe i UE- Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004 -2006, - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, - Promocja 3/2008
Płatności do uŜytków zielonychAT AustriaBE BelgiaBG BułgariaCZ CzechyDE NiemcyDK DaniaEE EstoniaES HiszpaniaFI FinlandiaFR FrancjaGR GrecjaHU WęgryIE IrlandiaIT WłochyLT LitwaLU LuksemburgLV ŁotwaPL PolskaPT PortugaliaSE SzwecjaSl SłoweniaSK SłowacjaUK Wlk. Brytania
w okresie przestawiania
po przestawieniu
27
Płatności do gruntów ornychAT AustriaBE BelgiaBG BułgariaCZ CzechyDE NiemcyDK DaniaEE EstoniaES HiszpaniaFI FinlandiaFR FrancjaGR GrecjaHU WęgryIE IrlandiaIT WłochyLT LitwaLU LuksemburgLV ŁotwaPL PolskaPT PortugaliaSE SzwecjaSl SłoweniaSK SłowacjaUK Wlk. Brytania
w okresie przestawiania
po przestawieniu
28
Płatności do warzyw i ziółAT AustriaBE BelgiaBG BułgariaCZ CzechyDE NiemcyDK DaniaEE EstoniaES HiszpaniaFI FinlandiaFR FrancjaGR GrecjaHU WęgryIE IrlandiaIT WłochyLT LitwaLU LuksemburgLV ŁotwaPL PolskaPT PortugaliaSE SzwecjaSl SłoweniaSK SłowacjaUK Wlk. Brytania
w okresie przestawiania
po przestawieniu
29
Płatności do upraw trwałych i sadówAT AustriaBE BelgiaBG BułgariaCZ CzechyDE NiemcyDK DaniaEE EstoniaES HiszpaniaFI FinlandiaFR FrancjaGR GrecjaHU WęgryIE IrlandiaIT WłochyLT LitwaLU LuksemburgLV ŁotwaPL PolskaPT PortugaliaSE SzwecjaSl SłoweniaSK SłowacjaUK Wlk. Brytania
w okresie przestawiania
po przestawieniu
30
Liczba gospodarstw obj ętych analiz ą w latach 2005 -2010
Struktura wykształcenia rolników analizowanej próby n a tle ogółu gospodarstw ekologicznych oraz na tle ogółu gospodarstw rolniczych w Polsce w 2010 r. (w %)
Tab. 3. Inwestycje oraz dotacje w analizowanych gospodarstwach w latach 2005 - 2010
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
33
Udział procentowy dopłat w cało ści nadwy Ŝki bezpośredniej w latach 2005 - 2010
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
34
Przychody, dochody i ponoszone koszty w latach 2008 – 2010 (w zł w na 1 gospodarstwo)
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
35
Zmiany głównych wska źników ekonomicznych w latach 2009-2010 (w zł na 1 ha u Ŝ. rol.)
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
36
Udział procentowy przychodów wgospodarstwie w 2010 r.
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
37
Przychody gospodarstwa rolnego w zł – 2010 r.
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
38
Udział procentowy wpływów zewn ętrznych w gospodarstwie (58,24) w stosunku do dochodu osobistego (100) w 2010 r.
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
39
Dochód gospodarstwa rolnego w 2010 r.
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
40
Gospodarstwa w przedziałach osi ąganego dochodu osobistego w latach 2008 – 2010 (w %)
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
41
Gospodarstwa w przedziałach osi ąganego dochodu rolniczego brutto w latach 2008 – 2010 - w % (bez uwzgl ędniania wpływów zewn ętrznych)
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
42
Sprzeda Ŝ produktów z analizowanych gospodarstw ekologicznych oraz relacje uzyskiwanych cen produktów w 2010 r.
CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE
43
Rys. Części składowe dochodu osobistego rolnika w %.
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu
Struktura organizacyjna w rolnictwie ekologicznymDział Rolnictwa Ekologicznego i Programów RolnośodowiskowychCDR Brwinów – 1 specjalistaOddział Radom – 7 specjalistówOddział Poznań – 1 specjalista
Pokazowe Gospodarstwo Ekologiczne w Chwałowicach
Współpraca z jednostkami badawczymi
Podsumowanie
• Przygotowany w Polsce system instytucjonalnej obsłu gi rolnictwa ekologicznego, w tym kontroli i certyfikacji, jest spójny z rozwi ązaniami stosowanymi we Wspólnocie Europejskiej oraz powinien stanowi ć gwarancje jako ści ekologicznego systemu produkcji. Posiada równie Ŝ znaczący wpływ na rozwój tego systemu produkcji rolnej oraz przetwórstwa.
• Bardzo wa Ŝnym bod źcem, wpływaj ącym na rozwój rolnictwa ekologicznego jest wsparcie finansowe dla rolników ekologicznych w tym środkami z UE.
• Polska w ostatnich pi ęciu latach nale Ŝy do pierwszej dziesi ątki państw na świecie z najwi ększą dynamik ą wzrostu powierzchni upraw i liczby gospodarstw prowadz ących produkcj ę metodami ekologicznymi.
• Uwzgl ędniaj ąc tendencje rozwoju rolnictwa ekologicznego w Europ ie i na Świecie nale Ŝy sądzić, Ŝe Polska w najbli Ŝszych latach mo Ŝe zostaćna rynku mi ędzynarodowym znacz ącym producentem i eksporterem Ŝywno ści jako ści ekologicznej.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ