Kierunek studiów : TECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA

Specjalność : SYSTEMY OCHRONY ŚRODOWISKA Kierownik specjalności : prof. dr hab. inż. Jan HUPKA

Nazwa przedmiotu Nowoczesne techniki analityczne Kod TOŚo1.7

SOŚ Semestr VII Godziny 1 3 1 Punkty 5+1

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z/E

Kod Katedra Chemii Analitycznej

Odpowiedzialny (a) prof. dr. hab.inż. M. Biziuk Treść programu Program wykładów Cel zajęć : zapoznanie studentów z instrumentalnymi metodami analitycznymi.

Specyfika metod analitycznych opartych na pomiarze względnym. Charakterystyka analitycznych układów pomiarowych. Rodzaje sygnałów, ich położenie i wielkość; problemy szumów w metodach porównawczych. Porównanie dokładności i precyzji metod analitycznych.

Analiza elementarna związków organicznych, ich przydatność i rola w chemii analitycznej. Metody oznaczania węgla, wodoru, chlorowca, azotu i siarki. Metody mineralizacji; mineralizacja zapłonowa oraz automatyczne analizatory elementarne .

Spektroskopowe metody analizy. Podział metod i zasada działania. Mono-chromatory, detektory, metody atomizacji i wzbudzenia oraz wpływ matrycy na efekt analityczny. Źródła błędów oraz metody ich usuwania. Fotometria płomieniowa, sta-loskopia, spektroskopia absorpcji atomowej i cząsteczkowej - zasady działania, aparatura oraz metody wykonywania pomiarów i doboru optymalnych warunków pracy. Optymalizacja techniką sympleksów.

Metody rozdzielania ze szczególnym uwzględnieniem technik chromatograficznych. Chromatografia gazowa: teoretyczne podstawy, charakterystyka kolumn, wybrane detektory, analiza jakościowa i ilościowa. Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) kolumnowa i cienkowarstwowa. Mechanizmy procesów chromatograficznych, selektywność i sprawność układów chromatograficznych; rodzaje faz; aparatura chromatograficzna.

Metody elektroanalityczne, podstawowe prawa fizykochemiczne. Potencjometria, konduktometria, kulometria, elektrody jonoselektywne, chronowoltamperometria: podstawy teoretyczne, metody pomiaru i aparatura.

Literatura uzupełniająca

1. Minczewski J., Marczenko Z., Chemia analityczna, PWN, W-wa 1985,1.3. 2. G.W. Ewing, Metody instrumentalne w analizie chemicznej, PWN, Warszawa 1980.

3. T.H. Gouw, Nowoczesne metody instrumentalne analizy, WNT, Warszawa 1976. 4. J. Kryściak, Chemiczna analiza instrumentalna, PZWL, Warszawa 1989. 5. Metody instrumentalne w kontroli zanieczyszczeń środowiska [red. J. Namieśnik], Wyd. Pol.Gdańskiej, Gdańsk 1992 6. Podstawy analityki [red. J. Łukasiak], Akademia Medyczna w Gdańsku, Gdańsk 1990. 7. H.W. Willard, LL Merritt, J.A. Dean, F.A. Settle, lnstrumental Methods oj Analysis, Wadsworth,. Belmont 1981. 8. Fizykochemiczne metody kontroli zanieczyszczeń środowiska, [red] J. Namieśnik i Z. Jamrógiewicz, WN-T, Warszawa 1998. 9. M. Jarosz, E. Malinowska, Pracownia chemiczna analizy instrumentalnej, Wydawn. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994. Laboratorium i seminarium Studenci wykonują Ćwiczenia w kilkuosobowych grupach. Każdy temat obejmuje dwa następujące po sobie ćwiczenia.

1. Ilościowa analiza elementarna związków organicznych. Wyznaczenie wzoru sumarycznego związku po oznaczeniu w nim procentowej zawartości węgla, wodoru, chlorowca i azotu.

2. Cząsteczkowa spektrofotometria absorpcyjna. Dobór warunków anali-tycznych. Analiza ilościowa próbek modelowych i naturalnych.

3. Emisyjna i absorpcyjna spektroskopia atomowa. Fotometria płomieniowa, absorpcyjna spektrofotometria atomowa, staloskopia. Ocena statystyczna metod oraz porównanie ich precyzji i dokładności. Optymalizacja warunków pracy w fotometrii płomieniowej metoda sympleksów.

4. Elektrochemiczne metody analityczne. Potencjometria, konduktometria, kulometria, elektrody jonoselektywne: analiza ilościowa i jakościowa próbek modelowych i naturalnych. 5. Chromatografia gazowa. Wyznaczanie sprawności oraz parametrów re-tencyjnych układów chromatograficznych. Analiza ilościowa i jakościowa.

6. Chromatografia cieczowa. Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) kolumnowa i cienkowarstwowa. Wyznaczanie sprawności oraz parametrów retencyjnych układów chromatograficznych. Analiza ilościowa i jakościowa.

Nazwa przedmiotu

Utylizacja odpadów komunalnych Kod TOŚo2.7SOŚ

Semestr VII Godziny 1 2 Punkty 3 w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Technologii Chemicznej

Odpowiedzialny (a) dr inż. M. Pertkiewicz-Piszcz Treść programu Wykład Zagadnienia prawne w gospodarce odpadami. Klasyfikacja odpadów. Organizacja gospodarki odpadami. Charakterystyka odpadów komunalnych stałych. Właściwości technologiczne odpadów komunalnych – wskaźniki nagromadzenia, właściwości fizyczne, właściwości paliwowe, właściwości nawozowe. System gospodarki odpadami komunalnymi. Gromadzenie, usuwanie i gospodarcze wykorzystanie odpadów. Unieszkodliwianie odpadów komunalnych. Składowanie odpadów na składowiskach. Charakterystyka składowiska, lokalizacja, uszczelnienia. Eksploatacja składowiska. Procesy zachodzące na składowiskach odpadów, powstawanie biogazu. Odcieki ze składowisk, ich charakterystyka, metody postępowania. Rekultywacja i poeksploatacyjne zagospodarowanie terenu składowiska. Kompostowanie. Termiczne przekształcanie odpadów – spalanie, piroliza. Technologie kompleksowego przerobu odpadów komunalnych. Przerób odpadów na paliwo stałe. Fermentacja metanowa w komorach. Pryzmy energetyczne. Laboratorium Badanie właściwości technologicznych odpadów komunalnych. Zagospodarowanie odpadów szklanych. Kompostowanie odpadów biodegradowalnych. Zagospodarowanie odpadów polimerowych. Charakterystyka i ocena możliwości oczyszczania odcieków ze składowiska odpadów. Ćwiczenia terenowe w Zakładzie Utylizacyjnym w Gdańsku – Szadółkach i Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów w Łężycach. Nazwa przedmiotu Komputerowe wspomaganie projektowania Kod TOŚo3.7

SOŚ Semestr VII Godziny 1 2 Punkty 3

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Technologii Chemicznej

Odpowiedzialny (a) dr inż. R. Aranowski Treść programu Wykład Opis matematyczny procesów technologicznych w ochronie środowiska, typy modeli

matematycznych, równania bilansowe aparatów modelowych, równania bilansów masowych i energetycznych. Symulacja procesów. Modele symulacyjne : model czarnej skrzynki, modele deterministyczne, oprogramowanie do symulacji i projektowania procesów. Zasady symulacji procesów : obiekty o parametrach skupionych i rozłożonych w stanie ustalonym i nieustalonym. Aproksymacja i predykcja właściwości substancji, równowagi fazowe ( równanie Margulesa’a van Laara i Wilsona ), równowaga reakcji chemicznych, obliczanie stężeń w stanie równowagi. Bazy danych fizykochemicznych, własności czystych substancji, własności mieszanin, równowag fazowych. Wykorzystanie zasad analizy wymiarowej i teorii podobieństwa do powiększania skali procesów: podstawy analizy wymiarowej, teoria podobieństwa hydrodynamicznego, cieplnego i wymiany masy. Praktyczne zastosowanie opisu matematycznego procesów do modelowania pracy oczyszczalni ścieków. Laboratorium AutoCAD Wprowadzenie do rysunku wektorowego, oprogramowanie CAD. Tworzenie nowego rysunku. Ekran AutoCAD’a : obszar rysunku, linia statutowa, belka narzędziowa, paski narzędzi, linia poleceń, menu górne, menu kontekstowe, menu obrazkowe, menu boczne, menu kursora, ikona układu współrzędnych. Przestrzeń AutoCAD’a : globalny układ współrzędnych WCS (World Coordinate System), lokalny układ współrzędnych UCS (User Coordinate System), współrzędne : względne, bezwzględne, prostokątne, biegunowe, sferyczne, walcowe. Jednostki, skala, rozmiar papieru. Podstawowe obiekty AutoCAD’a : line, xline, ray, mline, pline, polygon, rectang, arc, circle, ellipse, point, region. Modyfikacja rysunku: erase, copy, array, offset, mirror, rotate, break, extend, trim, stretch, chamfer, fillet, scale, explode, insert, bmake, trace, donut, boundary, sketch, solid, spline, hatch, batch, mtext. Właściwości obiektów. Oglądanie rysunków. Modyfikacja rysunku. Wybieranie obiektów. Napisy. Rysowanie precyzyjne. Anulowanie poleceń. Warstwy. Bloki. Centrum danych projektowych. Rysunek aksonometryczny. Kreskowanie. Rysunek prototypowy. Regiony. Multilinie. Zapytania. Naprawianie uszkodzonych rysunków. Wydruk. Rozmieszczenia wydruku. Style wydruku. Automatyczny wydruk. Wymiarowanie. Edycja wymiarowania. Style wymiarowania. Wymiary w rzutach przestrzeni papieru. ChemCAD Wykorzystanie diagramów strumieniowych (flowsheetingu) do modelowania procesów w ochronie środowiska za pomocą programu ChemCAD. Podstawy działania programu ChemCAD. Tworzenie projektów technologicznych procesów ochrony środowiska. Modele matematyczne właściwości fizykochemicznych stosowane w ChemCAD. Symulacja przepływów masowych, pełna symulacja i optymalizacja procesów w stanie ustalonym. Symulowanie wybranych technologii ochrony środowiska za pomocą programu ChemCAD. Tworzenie raportów symulacyjnych i interpretacja wyników.

Nazwa przedmiotu Kinetyka i kataliza Kod TOŚo4.7

SOŚ Semestr VII Godziny 2 1 Punkty 3

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Technologii Chemicznej

Odpowiedzialny (a) dr hab. inż. A. Lisowska-Oleksiak Treść programu Wykład obejmuje zagadnienia dotyczące kinetyki reakcji chemicznych, katalizy homogenicznej oraz katalizy heterogenicznej w świetle współczesnych zapotrzebowań w tej dziedzinie. Tematy: Szybkość reakcji chemicznych, klasyfikacja reakcji chemicznych. Cząsteczkowość, rzędowość. Wyznaczanie równania kinetycznego. Reakcje pierwszego rzędu, pseudo-pierwszego rzędu. Reakcje wyższych rzędów. Metody wyznaczania rzędowości reakcji i stałych szybkości. Reakcje złożone: równolegle, następcze, reakcje łańcuchowe –proste i rozgałęzione. Reakcje w pobliżu stanu równowagi. Reakcje fotochemiczne. Przemiany elektrodowe.. Kinetyka reakcji polimeryzacji; polimeryzacja łańcuchowa, polimeryzacja stopniowa. Przemiany jądrowe. Procesy oscylacyjne; chaos chemiczny. Wyznaczanie atraktorów. Teorie dynamiki molekularnej reakcji chemicznych. Teoria zderzeń Teoria kompleksu aktywnego. Równanie Eyringa Kataliza homogeniczna. Autokataliza. Enzymy. Wpływ rozpuszczalnika na przebieg reakcji chemicznej. Wybrane procesy przemysłowe. Enzymy w procesach przemysłowych. Katalizatory kształtu- zeolity. Procesy zachodzące na powierzchniach ciał stałych; Adsorpcja, adsorpcja chemiczna i fizyczna. kinetyka adsorpcji.Formy chemisorpcyjne. Opis ilościowy zjawiska adsorpcji. Procesy powierzchniowe w terminach teorii absolutnej szybkości reakcji. Metody badania powierzchni; AFM, STM, TEM, XRD, EXAFS LEED, ESCA: (XPS, UPS), ATR, FIM, AES inne. Aktywność katalityczna powierzchni. Adsorpcja i Kataliza heterogeniczna. Reakcje na katalizatorach metalicznych. Reakcje na katalizatorach na osnowie tlenków metali przejściowych. Reakcje na katalizatorach kwasowo-zasadowych. Katalizatory na osnowie polimerów przewodzących. Kinetyka reakcji heterogenicznej. Przykłady procesów przemysłowych z udziałem katalizy heterogenicznej; reakcje utleniania na powierzchni katalizatorów tlenkowych, selektywne utlenianie węglowodorów. Preparatyka katalizatorów. Dynamika procesów elektrochemicznych. Nadpotencjał. Równanie kinetyczne reakcji elektrodowych. Elektrokataliza – materiały elektrodowe ogniw paliwowych, elektrokatalityczny rozkład wody. Fotokataliza. Materiały elektrodowe ogniw fotowoltaicznych.

Literatura:

1. P.W. Atkins, w tłumaczeniu Pigonia Chemia Fizyczna Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

2. . Molski, Kinetyka Chemiczna, Warszawa, WNT 2001 3. H. Eyring, Lin, S.M. Lin, Basic Chemical Kinetics, tłum. Ros. Mir, Moskwa 1983.4. E.T. Dutkiewicz, Fizykochemia powierzchni, z cyklu: Wykłady z chemii fizycznej,

Warszawa WNT, 1998. 5. A.G. Whittaker, A.R. Mount, M.R. Heal, Chemia Fizyczna, PWN Warszawa 2003.6. S. Białłozór, Kinetyka, Gdańsk, PG 1970. 7. David J. Cole-Hamilton , Review, Homogeneous Catalysis—New Approaches to

Catalyst , Separation, Recovery, and Recycling, Science, vol. 299, Issue 5613, 1702-1706

8. G.W. Huber Raney Ni-Sn Catalyst for H2 production from Biomass- Derrived Hydrocarbons, Science, vol. 300:2075-2077, 2003

9. Barbara Grzybowska-Świerkosz, Elementy Katalizy Heterogenicznej, PWN Warszawa 1993.

10. D. T. Sawyer, A. Sobkowiak, J.L. Roberts-Jr, Electrochemistry for ChemistsJohn Wiley &Sons, INC., 1995

11. M. Orlik. Reakcje oscylacyjne – porządek i chaos, WNT, Warszawa, 1996

Nazwa przedmiotu Alternatywne źródła energii Kod TOŚo5.7

SOŚ Semestr VII Godziny 2 Punkty 2+1

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z/E

Kod Katedra Aparatury i Maszynoznawstwa

Chemicznego

Odpowiedzialny (a) prof. dr hab.inż. W.M.Lewandowski Treść programu Wykład Wykład obejmuje następujące zagadnienia: - Charakterystykę zasobów, strategię gospodarowania, oszacowanie zasobów

konwencjonalnych źródeł energii nieodnawialnych (węgla kamiennego, brunatnego, ropy naftowej, gazu ziemnego, energii jądrowej), wpływ tych źródeł na skażenie środowiska naturalnego oraz omówienie nowoczesnych proekologicznych technologii wytwarzania energii cieplnej, elektrycznej i skojarzonej o oparciu o tradycyjne nośniki (kotły fluidalne, kondensacyjne, generatory termoelektronowe, generatory magnetohydrodynamiczne MHD i inne).

- Przedstawienie rodzajów, zasobów i możliwości wykorzystania proekologicznych źródeł energii odnawialnych takich jak: wodór, energia wody (rzecznej, pływów i falowania), energetyka wiatrowa, geotermia, energetyka słoneczna (elektrownie słoneczne, systemy pasywne w budownictwie) i wielu innych oraz charakterystyka ich wad, zalet, a także opłacalności i ograniczeń ich stosowania.

- Przegląd i charakterystyka zasobów niekonwencjonalnych źródeł energii pochodzenia organicznego takich jak: drewno, etanol, metanol, słoma, olej rzepakowy, odpady organiczne, osad ściekowy, gnojowica, biogaz itd. oraz przegląd technologii, aparatów, urządzeń i instalacji do ich przetwarzania.

- Wprowadzenie podstaw teoretycznych dotyczących poszczególnych rodzajów energii odnawialnych, teorii promieniowania (słonecznego), teorii zjawisk zachodzących w pasywnych i aktywnych systemach słonecznych, zjawisk fotowoltaicznych, teorii ogniw paliwowych (polimerowych, tlenkowych, fosforanowych, węglanowych), zjawisk wymiany ciepła w nowoczesnych systemach termorenowacyjnych, izolacji transparentnych, geotermi, systemach aktywnych wykorzystania energii słonecznej nisko- i wysoko temperaturowych.

- Zaprezentowanie teorii z wybranych działów termodynamiki, mechaniki płynów i wymiany ciepła, z których wiedza jest niezbędna do sporządzenia bilansu masy, bilansu energii, zaprojektowania optymalnej metody, obliczania wydajności, sprawności i ekonomicznej opłacalności omawianych technologii zagospodarowania proekologicznych odnawialnych źródeł energii.

- Omówienie technologii konwersji, magazynowania i praktycznego wykorzystania odnawialnych źródeł energii: słonecznej (kolektory płaskie, próżniowe, stawy słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne, silniki Stirlinga), wodnej (turbiny akcyjne i reakcyjne, pompy i silniki dyfuzyjne), wiatrowej (siłownie wiatrowe różnych typów), wodoru (silniki, ogniwa paliwowe), biomasy (bioreaktory, komory fermentacyjne do produkcji biogazu, silniki wysokoprężne i generatory), geotermalnej (turbiny, wymienniki, pompy ciepła) i innych.

Literatura

1. Bogdanienko J.: Odnawialne Źródła Energii. Biblioteka Problemów, t. 290. Warszawa, PWN 1989. Brinkworth B.J.: Energia Słoneczna w Służbie Człowieka. Biblioteka Problemów, t. 254. Warszawa, PWN 1979.

2. Cieśliński J., Mikielewicz J.: Niekonwencjonalne źródła energii. Gdańsk, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej 1996.

3. Mikielewicz J., Cieśliński J.T.: Niekonwencjonalne urządzenia i systemy konwersji energii. Seria Maszyny Przepływowe, t. 24. Wrocław, Ossolineum 1999.

4. Lewandowski W.M.: Proekologiczne odnawialne źródła energii, WNT Warszawa 2005.

5. Klugmann E., Klugmann-Radziemska E.: Alternatywne źródła energii. Energetyka fotowoltaiczna. Białystok, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko 1999.

6. Klugmann-Radziemska E., Klugmann E.: Systemy słonecznego ogrzewania i zasilania elektrycznego budynków. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2002.

7. Planning and Installing Solar Thermal Systems, a guide for installers, architects and engineers, The German Solar Energy Society (DGS LV Berlin BRB), Ecofys 2005

Nazwa

przedmiotu Uzdatnianie wody do celów spożywczych i

przemysłowych Kod TOŚo6.7

SOŚ Semestr VII Godziny 2 2 1 Punkty 5+1

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z/E

Katedra Technologii Tłuszczów i Detergentów

Odpowiedzialny (a) prof. dr hab. inż. Krystyna Mędrzycka dr inż. R. Tomczak - Wandzel

Treść programu Wykład Wymagania jakościowe wody dla celów konsumpcyjnych. Jakość wód powierzchniowych przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia (Rozporządzenie Ministra Środowiska, 2002 r.). Standardy zużycia wody. Wymagania jakościowe wody dla różnych sektorów przemysłu. Jednostkowe zużycie wody w zależności od wytwarzanego produktu. Sposoby minimalizacji zużycia wody (obiegi zamknięte, urządzenia wodooszczędne itp.). Sposoby poboru i przesyłu wody. Oczyszczanie wody z wykorzystaniem infiltracji naturalnej i sztucznej. Podstawy procesów i technologie uzdatniania wody: mechaniczno-fizyczne (sedymentacja, filtrowanie, odgazowanie lub napowietrzanie), fizyczno-chemiczne (koagulacja, wytrącanie, utlenianie, wymiana jonowa, odsalanie). Dezynfekcja wody (metoda termiczna, ultrafiltracja, promieniowanie, chlorowanie, ozonowanie, związkami jodu, srebra i inne). Produkty uboczne procesu uzdatniania wody i ich wpływ na jakość wody. Techniki membranowe w uzdatnianiu wody (odwrócona osmoza, ultrafiltracja, nanofiltracja, elektrodializa). Odnowa wody. Sorpcja na węglu aktywnym. Dobór technologii uzdatniania wody w zależności od jej źródła (powierzchniowe, podziemne, morskie, kopalniane) oraz przeznaczenia. Nowoczesne rozwiązania procesów uzdatniania wody, w tym dla celów energetycznych. Podczas zajęć laboratoryjnych studenci praktycznie zapoznają się z wybranymi technikami uzdatniania wody z przeznaczeniem do celów spożywczych i przemysłowych (m.in. zmiękczanie, wymiana jonowa, odżelazianie, koagulacja, dezynfekcja). Uzupełnieniem są zajęcia terenowe w stacji uzdatniania wody. Podczas seminarium studenci prezentują wyniki badań i wdrożeń z zakresu technologii uzdatniania wody w oparciu o najnowsze doniesienia literaturowe. Laboratorium Zmiękczanie wody

1) Zmiękczanie wody metodą termiczną 2) Chemiczno – strąceniowe metody zmiękczania wody :

- dekarbonizacja wody wapnem, - zmiękczanie wody metodą wapienno – sodową, - zmiękczanie wody metodą fosforanową

3) Kontrola efektu zmiękczania wody poprzez pomiar twardości wody metodą wersenianową. Porównanie skuteczności poszczególnych metod.

Odgazowanie wody

1) Odgazowanie wody metodą termiczną. 2) Odtlenianie wody na anionicie Amberlite IRA 410 3) Odgazowanie wody pod zmniejszonym ciśnieniem. 4) Odgazowanie wody metodą chemiczną. 5) Ocena efektów stosowanych metod do odgazowania wody.

Wykorzystanie procesu wymiany jonowej do uzdatniania wody

1) Zmiękczanie wody na kationicie. 2) Demineralizacja wody z użyciem kationitów i anionitów. 3) Regeneracja jonitów. 4) Kontrola efektu uzdatniania wody (oznaczenie twardości, zawartości chlorków,

pH).

Odżelazianie wody 1) Badanie zawartości żelaza w próbkach wody surowej metodą z fenantroliną. 2) Przeprowadzenie procesu odżelaziania metodą napowietrzania w kolumnie. 3) Filtracja przez filtr piaskowo – żwirowy. 4) Badanie zawartości żelaza w próbkach wody po procesie odżelaziania.

Usuwanie zawiesin i barwy z wody metodą koagulacji

1) Ustalanie optymalnej dawki koagulantu i optymalnego odczynu pH. 2) Badanie przebiegu procesu koagulacji przy użyciu różnych koagulantów : PIX,

PAX. 3) Badanie przebiegu koagulacji przy użyciu środków wspomagających. 4) Ocena efektu procesu koagulacji z wykorzystaniem urządzenia Turbiscan.

Dezynfekcja wody

1) Fizyczne metody dezynfekcji wody - termiczna, - promieniowanie ultrafioletowe.

2) Chemiczne metody dezynfekcji wody - ozonowanie, - chlorowanie.

3) Ocena skuteczności procesu dezynfekcji poprzez oznaczanie przeżywalności bakterii E.coli.

Ćwiczenia terenowe w stacji uzdatniania wody. Seminarium Podczas seminarium studenci prezentują wyniki badań i wdrożeń z zakresu technologii uzdatniania wody w oparciu o najnowsze doniesienia literaturowe.

Nazwa

przedmiotu Metody analizy technicznej Kod TOŚo1.8SOŚ

Semestr VIII Godziny 2 2 Punkty 4 w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Chemii Analitycznej

Odpowiedzialny (a) prof. dr hab. inż. M. Kamiński Treść programu 1. Analiza techniczna, analityka procesowa, kontrola jakości - najważniejsze pojęcia i

definicje, w tym: znaczenie norm i specyfikacji parametrów materiałów i strumieni do analizy;

2. Wymagania prawne, normalizacja, metody „własne” w analityce technicznej; 3. System jakości wg normy PN/ISO 9001 – najważniejsze wymagania; Pojęcie i

znaczenie akredytacji laboratorium w/g normy PN-EN ISO/IEC 17025 - najważniejsze wymagania; Wymagania Kodeksu Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (GLP); Problem walidacji metod badań skrót.

4. Techniki i metody badań: podział na grupy; najważniejsze techniki i metody w grupach.

5. Próbka, zasady planowania poboru próbek, przygotowanie próbek do analizy – skrót. 6. Przykłady „klasycznych” i instrumentalnych procedur analitycznych w kilku branżach

przemysłu chemicznego i pokrewnych: surowce mineralne, metale i stopy metali, produkty naftowe, nawozy sztuczne, polimery, produkty syntezy organicznej, tłuszcze spożywcze, detergenty, produkty farmaceutyczne, produkty rolno – spożywcze,, produkty biotechnologii.

7. Zasady pomiaru, budowa aparatury, charakterystyka metrologiczna i zakres zastosowań wybranych fizykochemicznych, technicznych i instrumentalnych metod badań w analityce technicznej: fluorescencja rentgenowska, emisja atomowa ze wzbudzaniem plazmy, destylacja symulowana, rozkład masy cząsteczkowej - chromatografia żelowa, metody spalania z detekcją i oznaczaniem elektrochemicznym, chemiluminescencyjnym, fluorescencyjnym, absorpcjometrycznym; Spektrometria NIR i FTIR oraz metody chemometryczne; metody testowe i metody pomiaru parametrów temperaturowych, cieplnych, grawimetrycznych, granulometrycznych i technicznych (np. temperatury płynięcia, mięknienia, zastygania, mętnienia, zapłonu itp., gęstości cieczy, gazów i c. stałych, rozkładu granulometrycznego, porowatości, własności smarnych, liczb oktanowych, kompatybilności między-materiałowych i inne), nefelometria, turbidymetria, polarymetria, pomiar barwy i inne.

8. Niepewność i źródła niepewności pomiaru, znaczenie i zakres zastosowań pojęć: powtarzalność, odtwarzalność, próbka kontrolna, wzorzec i materiał odniesienia, średni błąd laboratorium; sposoby wyznaczania i minimalizacji niepewności pomiaru w praktyce, spójnośc pomiarowa; międzylaboratoryjne badania porównawcze i międzylaboratoryjne badania biegłości.

9. Kryteria i zasady wyboru metody badań i wyposażenia badawczego w analityce technicznej.

Laboratorium - wykonanie oznaczeń w sposób zgodny z odpowiednimi normami przedmiotowymi:

1) Metody oznaczania parametrów podstawowych materiału gęstości, lepkości, pH, temperatury topnienia, zapłonu itp.,

2) Oznaczanie rozkładu temperatury destylacji i tzw. destylacja symulowana; 3) Metody oznaczania zawartości grup węglowodorów, 4) Oznaczanie rozkładu masy molekularnej i zawartości wiskozatora w oleju z

zastosowaniem chromatografii żelowej; 5) Oznaczanie liczby bromowej, jodowej, zmydlania itp.; 6) Przemysłowa analityka gazów procesowych, 7) Oznaczanie barwy oraz nefelometria i turbidymetria, 8) Oznaczanie zawartości chloru organicznego i siarki – metody ze spalaniem próbki, 9) Metody oznaczania zawartości wody w materiałach.

Nazwa przedmiotu Metody zapewnienia i kontroli jakości Kod TOŚo2.8

SOŚ Semestr VIII Godziny 2 1 1 Punkty 4+1

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z/E

Kod Katedra Chemii Analitycznej

Odpowiedzialny (a) prof. dr hab. inż. M. Kamiński Treść programu Część I Zasady: zapewnienia jakości w produkcji i badaniach – Wymagania PN – ISO 9001, PN-EN ISO/IEC 17025 oraz Kodeksu Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (GLP), akredytacja laboratorium, walidacja metod analitycznych, audyt jakości; Część II Wymagania prawne dotyczące kontroli jakości; Zasady organizacji i działania laboratorium kontroli jakości; Wybrane techniki i metody kontroli jakości materiałów – surowców i produktów chemicznych, paliwowych, farmaceutycznych, żywnościowych... 1. „Kontrola jakości”: pojęcia i definicje, specyfikacje wymagań dotyczących jakości;

zasady normalizacji metod kontroli jakości; znaczenie norm i specyfikacji jakościowych.

2. Regulacje prawne, unormowania krajowe i międzynarodowe w zakresie kontroli jakości, relacje dostawca – odbiorca, certyfikacja, akredytacja, bezpieczeństwo stosowania wyrobów i wymagania dyrektyw Unii Europejskiej.

3. Pojęcie systemu zapewnienia jakości w zakładzie i laboratorium; sens akredytacji laboratorium, ogólne wymagania wobec akredytowanego laboratorium; ogólne wymagania Kodeksu Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP), wymagania Kodeksu Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (GLP).

4. Pojęcie auditu; znaczenie auditu dla funkcjonowania i doskonalenia funkcjonowania systemu zapewnienia jakości. Przebieg auditu i działania poauditowe.

5. Szczegółowa charakterystyka najważniejszych wymagań norm PN-ISO 9001, PN-EN ISO/IEC 17025 i GLP; szczególnie zalecenia dotyczące alternatywnych sposobów spełnienia w praktyce wymagań normy ISO 9001, PN-EN ISO/IEC 17025 i Kodeksu GLP.

6. Pojęcie walidacji metody badań oraz walidacji wyposażenia pomiarowego, zalecenia

praktyczne co do sposobów wykonania walidacji. 7. Metody pomiarów i badań stosowane w kontroli jakości – podział, grupy, specyfika

branżowa. 8. Próbka, zasady planowania poboru próbek i metody pobierania próbek w kontroli

jakości. 9. Przykłady ważniejszych metod kontroli jakości w najważniejszych branżach

przemysłu chemicznego i pokrewnych: węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa; rudy metali i inne surowce mineralne; metale i stopy metali; produkty naftowe – paliwa, oleje, asfalty; nawozy sztuczne; polimery; produkty syntezy organicznej; tłuszcze spożywcze, techniczne i detergenty; produkty farmaceutyczne; produkty rolno – spożywcze, żywność i pasze, napoje.

10. Charakterystyka wybranych fizykochemicznych, technicznych i instrumentalnych technik i metod kontroli jakości materiałów, szczególnie technik i metod istotnych dla ochrony środowiska i zachowania zdrowia: fluorescencja rentgenowska; absorpcja i emisja atomowa; destylacja symulowana; chromatografia żelowa i oznaczanie rozkładu masy cząsteczkowej; oznaczanie zawartości pierwiastków z wykorzystaniem spalania oraz kulometrii, chemoluminescencji, fluorescencji; metody oznaczania parametrów temperaturowych, cieplnych, grawimetrycznych, granulometrycznych, technicznych, kolorymetria, nefelometria, turbidymetria, polarymetria; zasady tworzenia modeli i zastosowania chemometrycznych metod oznaczania.

11. Niepewność pomiaru w kontroli jakości oraz źródła niepewności, powtarzalność odtwarzalność, próbka kontrolna, wzorzec, materiał odniesienia, średni błąd laboratorium; sposoby minimalizacji i wyznaczania niepewności pomiaru, nadzór nad wyposażeniem do pomiarów i badań”, stosowanie próbek kontrolnych, zapewnienie spójności pomiarowej; międzylaboratoryjne badania porównawcze i badania biegłości jako metody weryfikacji i minimalizacji niepewności pomiarów, dodatkowe korzyści z badań międzylaboratoryjnych.

12. Zasady wyboru metod badań i wyposażenia badawczego w laboratorium kontroli jakości.

Laboratorium 12 ćwiczeń laboratoryjnych wybrane, znormalizowane metody kontroli jakości.

Nazwa

przedmiotu Elektrochemia w ochronie środowiska Kod TOŚo3.8SOŚ

Semestr VIII Godziny 2 1 Punkty 3 w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Technologii Chemicznej

Odpowiedzialny (a) dr hab. A. Lisowska-Oleksiak, dr hab. inż. M. Lieder

Treść programu: 1. Procesy elektrochemiczne. Dlaczego i gdzie? Wady i zalety. 2. Elektroliza 3. Ilościowy wymiar elektrolizy. Prawa Faradaya. 4. Typowe materiały elektrodowe 5. Przykładowe zastosowania elektrolizy 6. Katodowa obróbka ścieków a) dechlorynacja związków organicznych b) usuwanie toksycznych metali poprzez ich elektroosadzanie c) usuwanie toksycznych metali w postaci tlenków i wodorotlenków 7. Elektrolityczne (katodowe) usuwanie metali. Typowe rozwiązania technologiczne: a) elektrolizer zbiornikowo-płytowy b) elektrolizer płytowo-ramowy z katodą 3D (systemy ElectroProd i EnViro) c) elektrolizer Chemelec d) elektrolizery z wirującą katodą e) elektrolizer z fluidalną katodą 8. Elektrolityczne (katodowe) usuwanie metali. Usuwanie jonów cynku 9. Elektrolityczna redukcja chromianów do wodorotlenku 10. Anodowa obróbka ścieków. Utlenianie bezpośrednie a) regeneracja utleniacza chromianowego b) utlenianie Cr(III) do chromianów z jednoczesnym usuwaniem innych metali 11. Elektrochemiczne utlenianie cyjanków 12. Bezpośrednie utlenianie związków organicznych 13. Pośrednie utlenianie związków organicznych z wykorzystaniem elektrolitycznie wytwarzanych utleniaczy: chloran (I) sodu, nadtlenek wodoru, ozon, odczynnik Fentona. 14. Pośrednie utlenianie związków organicznych z wykorzystaniem elektrogenerowanych kationów metali: Ag(II), Ce(IV), Fe(III). 15. Elektrochemiczne oczyszczanie gazów 16. Odsiarczanie (SO2). a) Technologia Ispra Mark 13A FGD b) Technologai Peracidox c) Wraz ususwaniem NO - technologia Saarberg--Holter--Lurgi (SHL) 17. Odsiarczanie (H2S) gazu ziemnego 18. Elektroliza jonowymienna z użyciem membran a) zatężanie kwasu chromowego b) odzysk chlorku miedzi c) regeneracja kąpieli trawiących miedź

19. Elektrokoagulacja 20. Elektroflotacja 21. Elekrochemiczne odbarwianie 22. Zjawiska elektrokinetyczne w glebie i osadach 23. Oczyszczanie gleby skażonej paliwami 24. Elektroliza w mikroemulsjach 25. Elektrochemiczna aktywacja reakcji katalitycznych 26. Oczyszczanie odpadów nuklearnych Blok2 1. Elektrodializa w ochronie środowiska a) membrany monopolarne, b) membrany bipolarne aplikacje: bezprądowe niklowanie, oczyszczanie produktów gorzelnianych, odsalanie wody, usuwanie radionuklidow i inne 2. Elektrochemiczne źródła prądu -aspekt ekologiczny a) ogniwa galwaniczne; materiały elektrodowe, elektrolity b) elektrokatalityczne procesy elektrodowe ogniw paliwowych c) nowe źródła wodoru - elektrokatalityczny rozkład wody d) bieżące kierunki badań nad ekologicznymi materiałami elektrodowymi e) przepisy prawne dotyczące gospodarki zużutymi bateriami w EU wraz z bieżącymi dyrektywami 3. Pseudo-ciekle membrany z przenośnikami hydroksyoksymowymi i innymi w oczyszczaniu ścieków galwanicznych i innych 4. Rekultywacja gleby i uzdatnianie zanieczyszczonych wód gruntowych przy zastosowaniu metod elektrochemicznych 5. Elektrochemiczne sensory kontroli jakości żywności Laboratorium 1) Otrzymywanie podchlorynów 2) Redukcja CrVI do CrIII za pomocą elektrody polimerowej. 3) Usuwanie śladowych ilości Cd2+. 4) Elektrodowe destrukcyjne utlenianie krezoli. 5) Metody elektroanalityczne: oznaczania Se w próbach biologicznych; oznaczanie azotynów i azotanów. 6) Odzysk metali szlachetnych (Au, Ag) ze złomowanych urządzeń elektronicznych.

Nazwa

przedmiotu Ekologiczne aspekty przetwórstwa surowców

mineralnych z elementami mineralogii Kod TOŚo4.8

SOŚ Semestr VIII Godziny 1 1 1 Punkty 3

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Technologii Chemicznej

Odpowiedzialny (a) dr inż. J. Rzechuła Treść programu Wykład Minerały, skały, surowce mineralne (1h). Skorupa ziemska – kopaliny stałe, ciekłe i gazowe (1h). Kopaliny główne, współwystępujace, towarzyszące i odpadowe (1h). Surowce energetyczne, metaliczne, chemiczne i skalne (4h). Surowce chemiczne – sól kamienna, sole potasowe, saletry, siarka, siarczki, siarczany, surowce fosforowe, surowce fluorkowe, surowce borowe, surowce organiczne (6h). Surowce skalne w technologii chemicznej (3h). Laboratorium Hodowla monokryształów z roztworów wodnych (4h). Gęstość właściwa, gęstość objętościowa i porowatość surowców mineralnych i materiałów (4h). Wybrane elementy polowej, jakościowej analizy chemicznej minerałów i surowców mineralnych (8h). Seminarium Apatyty i fosforyty, przetwórstwo na nawozy, odpadowy fosfogips i jego właściwości (2h). Siarczany z odsiarczania spalin jako gipsowy surowiec wtórny (2h). Siarka z odsiarczania ropy naftowej (2h). Surowce mineralne w produkcji tłuszczów (2h). Węgiel energetyczny i jego odpady podczas spalania (2h). Cytrogipsy jako surowiec wtórny – powstawanie i możliwości jego wykorzystania (2h). Surowce mineralne w produkcji cukru (2h). Wapienie jako surowiec w przemyśle chemicznym (2h).

Nazwa przedmiotu

Chemia i technologia układów zdyspergowanych

Kod TOŚo5.8SOŚ

Semestr VIII Godziny 2 2 Punkty 4 w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Technologii Tłuszczów i Detergentów

Odpowiedzialny (a) dr hab. inż. H. Szeląg Treść programu Orientacja na powierzchniach międzyfazowych. Adsorpcja z roztworów, adsorpcja z ciekłych mieszanin dwuskładnikowych. Zwilżanie jednej cieczy przez drugą. Kąt zwilżania. Charakterystyka układów dyspersyjnych. Właściwości układów zdyspergowanych. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Oddziaływania między naładowanymi i obojętnymi cząstkami makroskopowymi. Rola związków powierzchniowo czynnych w tworzeniu układów zdyspergowanych. Metody otrzymywania układów zdyspergowanych.

Właściwości elektryczne układów dyspersyjnych. Podwójna warstwa elektryczna, potencjał elektrokinetyczny. Flokulacja, koalescencja i kremowanie. Emulsje, rodzaje i właściwości. Metody otrzymywania emulsji. Urządzenia stosowane do otrzymywania emulsji (mieszalniki, młyny koloidowe, homogenizatory ultradźwiękowe i membranowe). Stabilność układów emulsyjnych i metody jej oceny. Mikroemulsje, ich właściwości, metody otrzymywania i zastosowanie. Właściwości reologiczne układów zdyspergowanych. Fizyczne i chemiczne metody deemulgowania. Właściwości pian, ich otrzymywanie i rozbijanie. Aerozole, ich otrzymywanie i usuwanie.

Nazwa

przedmiotu Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku

pracy Kod TOŚo6.8

SOŚ Semestr VIII Godziny 1 Punkty 1

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra

Odpowiedzialny (a) dr M. Doroszkiewicz, dr inż. D. Gorlo

Treść programu ?

Nazwa przedmiotu

Oczyszczanie ścieków i zagospodarowanie osadów ściekowych

Kod TOŚo1.9SOŚ

Semestr IX Godziny 2 2 1 Punkty 5+1 w ć l p s Sposób

zaliczenia Z/E

Kod Katedra Technologii Tłuszczów i Detergentów

Odpowiedzialny (a) prof. dr hab. inż. K. Mędrzycka Treść programu

?

Nazwa

przedmiotu Polimery w ochronie środowiska Kod TOŚo2.9

SOŚ Semestr IX Godziny 1 2 1 Punkty 4

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Katedra Technologii Polimerów

Odpowiedzialny (a) dr inż. H. Janik Treść programu

1. POLIMERY WOKÓŁ NAS. Problemy stwarzane przez polimery i rozwiązywane przez nie. Wprowadzenie do tematyki przedmiotu.

2. CHARAKTERYSTYKA TYPOWYCH POLIMERÓW MAJĄCYCH ZASTOSOWANIE W OCHRONIE ŚRODOWISKA

3. DEGRADACJA I STABILIZACJA POLIMERÓW. Definicja. Klasyfikacja i krótkie omówienie czynników powodujących degradację (termiczna, mechaniczna, chemiczna, biologiczna, radiacyjna, mieszana). Szersze omówienie degradacji oksydacyjnej (etapy, wybrane właściwości polimerów a podatność na degradację oksydacyjną) , fotodegradacji i biodegradacji (biodegradacja a biorozkład, produkty biodegradacji, czynniki wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na szybkość biodegradacji, specyficzność działania enzymów, testy biodegradowalności, polimery biodegradowalne – rodzaje, charakterystyka. Metody badań degradacji polimerów. Stabilizacja profilaktyczna i zasadnicza. Antyutlenicze, antyozonanty, fotostabilizatory, środki przeciwgrzybiczne.

4. POLIMERY W OCZYSZCZANIU WODY I ŚCIEKÓW - KOAGULACJA I FLOKULACJA Z WYKORZYSTANIEM POLIMERÓW. Liniowe, rozpuszczalne polielektrolity oraz polimery obojętne stosowane do koagulacji zanieczyszczeń koloidalnych w ściekach. POLIMERYCZNE WYMIENIACZE JONOWE. Kationity i anionity stosowane do usuwania twardości wody, odsalania i dejonizacji wody. Odzyskiwanie cennych metali ze ścieków.

5. POLIMERY W OCHRONIE GLEBY I MEMBRANY POLIMEROWE. Budowa i zastosowanie membran polimerowych. Ochrona gleby poprzez zastosowanie geomembran i geowłóknin. Funkcje i właściwości polimerów stosowanych do zabezpieczania składowisk odpadów. Przykłady uszczelniania składowisk odpadów i wysypisk śmieci.

6. POLIMERY W OCZYSZCZANIU POWIETRZA 7. POLIMERY W OCHRONIE ZDROWIA.Wymagania stawiane polimerom

“biomedycznym”. Polimery naturalne i syntetyczne stosowane w wytwarzaniu środków krwiozastępczych. Polimerowe środki kontrolowanego uwalniania substancji biologicznie czynnych. Leki polimerowe. Polimery stosowane w wytwarzaniu implantów trwałych i biodegradowalnych. Zastosowanie polimerów w stomatologii, okulistyce, chirurgii i kardiochirurgii. Polimery w inżynierii tkankowej.

8. PALNOŚĆ TWORZYW SZTUCZNYCH, METODY BADAŃ. SPOSOBY ZMNIEJSZANIA PALNOŚCI. Klasyfikacja palności materiałów. Wskaźnik tlenowy. Badania szybkości rozprzestrzeniania się ognia, wydzielania dymu i substancji toksycznych. Antypireny – środki zmniejszania palności polimerów.

9. POLIMEROWE MATERIAŁY OPAKOWANIOWE I IZOLACYJNE. Wymagania ekologiczne dot. opakowań, produkcja opakowań w Polsce, rodzaje polimerów stosowanych na opakowania, wybrane zagadnienia dot. certyfikacji opakowań. Izolacje cieplne z tworzyw sztucznych. Zastosowanie rurociągów z tworzyw sztucznych.

10. POLIMERY W WALCE Z KOROZJĄ. 11. POLIMERY W KONSERWACJI ZABYTKÓW.

Nazwa przedmiotu

Priorytety badawcze (ERA) i przygotowanie wniosków do UE

Kod TOŚo3.9SOŚ

Semestr IX Godziny 1 1 Punkty 2 w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Technologii Chemicznej

Odpowiedzialny (a) dr inż. A. Zaleska Treść programu Wykład Formy finansowania Programów Ramowych przez Komisję Europejską. Podstawowe zasady przygotowywania Programów Ramowych. Budżet 6. Programu Ramowego. Kto może uczestniczyć? Przykłady udanych przedsięwzięć w 4, 5 i 6 PR. Priorytety tematyczne w 6 Programie Ramowym. Konkursy w 6PR. Modele rozliczania kosztów. Działania badawczo-rozwojowe i ich finansowanie przez Unie Europejską według rodzaju instrumentu. System stypendialny Marii Curie. Formularze i podstawowe dokumenty potrzebne do przygotowania wniosków grantowych. Procedury aplikacyjne. Składanie wniosków. Kryteria oceny. Negocjowanie warunków kontraktów. Organizacja i finansowanie projektów badawczych. Sieci doskonałości. Projekty zintegrowane. Projekty badawczo-rozwojowe. Programy INCO, INTAS, NEST, EURATOM. Programy wspierające inicjatywy mające na celu podniesienie jakości edukacji szkolnej oraz wymianę studentów między uczelniami krajów Wspólnoty Europejskiej - SOCRATES. Program Leonardo da Vinci. Seminarium w laboratorium komputerowym Korzystanie ze strony domowej 6. Programu Ramowego CORDIS (Sixth Framework Programme), Krajowego Punktu Kontaktowego oraz Regionalnego Punktu Kontaktowego Biura Programów Europejskich. Zapoznanie się z dokumentacją niezbędną do przygotowania wniosków europejskich. Wypełnianie formularzy wniosków do UE. Przygotowanie przykładowego wniosku: indywidualne przygotowanie wniosku o stypendium, lub grupowe przygotowanie wniosku o dofinansowanie badań.

Nazwa przedmiotu Gospodarka odpadami niebezpiecznymi Kod TOŚo4.9

SOŚ Semestr IX Godziny 1 1 Punkty 2

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Katedra Technologii Tłuszczów i Detergentów

Odpowiedzialny (a) prof.dr hab.inż. K. Mędrzycka Treść programu Definicja i podział odpadów niebezpiecznych. Źródła odpadów niebezpiecznych i ich wpływ na środowisko naturalne oraz człowieka. Prawne regulacje dotyczące odpadów niebezpiecznych na szczeblu krajowym oraz międzynarodowym. Handel odpadami – konwencja Bazylejska. Działalność organizacji międzynarodowych w dziedzinie gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Prawne i ekonomiczne instrumenty wpływania na minimalizację wytwarzania odpadów. Sposoby minimalizacji skutków odpadów niebezpiecznych, priorytety w postępowaniu z nimi (unikanie wytwarzania – technologie nisko- i bezodpadowe, segregacja i recykling, bezpieczne unieszkodliwianie chemiczne i termiczne, bezpieczne składowanie). Technologie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych w zależności od ich właściwości i właściwości ich składników (na przykładach odpadów zawierających metale ciężkie, fluorowcowęglowodory, substancje promieniotwórcze, azbest, produkty ropopochodne, leki, pestycydy). Zintegrowane systemy gospodarki odpadami niebezpiecznymi na przykładach krajów takich jak Dania i Niemcy. Przykłady niewłaściwego i prawidłowego postępowania z odpadami niebezpiecznymi w Polsce. Podczas seminariów prezentowane będą najnowocześniejsze rozwiązania w gospodarce odpadami, co stanowić będzie uzupełnienie wykładów. Studenci poznają sposoby unieszkodliwiania wybranych typów odpadów, a także zapoznają się z tymi technologiami w zakładach przemysłowych (w trakcie zajęć terenowych).

Nazwa przedmiotu Fotochemia Kod TOŚo5.9

SOŚ Semestr IX Godziny 2 Punkty 2

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Chemii Nieorganicznej

Odpowiedzialny (a) dr inż. S. Konieczny Treść programu

1. Podstawy fotochemii ( istota fotochemii i podstawowe pojęcia fotochemiczne, stany wzbudzone, reguła Francka-Condona, multipletowość spinów, reguły wyboru, diagram Jabłońskiego, przejścia promieniste i bezpromieniste, procesy emisyjne – fluorescencja, fosforescencja, chemiluminescencja ).

2. Fotochemia atmosfery ( charakterystyka atmosfery, fotochemiczna degradacja węglowodorów w atmosferze, fotochemia związków siarki i azotu, mechanizm powstawania smogu fotochemicznego, związki chloru a degradacja ozonu, fotochemiczne uwarunkowania efektu cieplarnianego ).

3. Reakcje fotochemiczne w roztworach ( fotochemiczne procesy jedno- i wielocząsteczkowe, procesy CT, fotoutlenianie i fotoredukcja, fotosensybilizatory).

4. Wydajności kwantowe reakcji fotochemicznych. Aktynometria. 5. Fotochemia stosowana ( przemysłowe syntezy fotochemiczne, fotopolimeryzacja,

techniki fotograficzne i litograficzne, fotochromizm, filtry i wybielacze optyczne, fotochemia w biologii i medycynie ).

6. Fotochemiczna zamiana i magazynowanie energii słonecznej. Fotodegradacja wody.

7. Elektroluminescencja związków organicznych i polimerów. Diody OLED i PLED. 8. Fotodegradacja odpadów.

9. Terapia fotodynamiczna (PDT).

Nazwa przedmiotu Analityka zanieczyszczeń środowiska Kod TOŚo6.9

SOŚ Semestr IX Godziny 2 2 1 Punkty 5

w ć l p s Sposób

zaliczenia Z

Kod Katedra Chemii Analitycznej

Odpowiedzialny (a) prof. dr hab. inż. J. Namieśnik Treść programu Program wykładów Cel zajęć: Poznanie podstawowych zagadnień analityki śladów i analityki zanieczyszczeń środowiska w stopniu wystarczającym do podejmowania decyzji co do wyboru właściwej metodyki i sprzętu dla rozwiązania określonego zadania badawczego. Tematyka zajęć: Źródła informacji analitycznych. Sposób cytowania źródeł literaturowych. Podstawowe problemy analizy śladowej. Zakres stężeń analizy śladowej. Rozdzielanie i wzbogacanie śladów. Ogólny schemat analizy śladowej. Kierunki rozwojowe w analityce i monitoringu środowiskowego. Bioanalityka i biomonitoring. Sposoby pobierania i przygotowania próbek środowiskowych do analizy. Zagadnienia reprezentatywności. Techniki wstępnego wzbogacania i izolacji zanieczyszczeń z wód i powietrza. Urządzenia do pobierania próbek. Przygotowanie próbek. Wybrane metodyki i techniki oznaczania zanieczyszczeń powietrza, wód i gleby. Techniki oznaczeń końcowych. Detektory. Opracowanie wyników. Problem kalibracji przyrządów pomiarowych. Metody sporządzania mieszanin wzorcowych. Rola materiałów odniesienia. Sumaryczne wskaźniki oceny zanieczyszczeń środowiska. Eliminacja wpływu składników tła na wyniki oznaczeń. Ocena przydatności sumarycznych wskaźników stopnia skażenia środowiska. Charakterystyka i ocena handlowych aparatów do kontroli zanieczyszczenia środowiska. Podstawowe grupy metod oznaczania zanieczyszczeń wód i gleby. Kontrola i zapewnienie jakości wyników (QA/QC). Walidacja metodyk analitycznych. Materiały odniesienia. Literatura uzupełniająca 1. J. Namieśnik, J. Łukasiak, Z. Jamrógiewicz: Pobieranie próbek środowiskowych do analizy, PWN, W-wa, 1995. 2. J. Dojlido: Instrumentalne metody badania wody i ścieków, Arkady, W-wa, 1980. 3. Fizykochemiczna analiza wód i gruntów (praca zbiorowa pod redakcją J. Siepaka) UAM, Poznań, 1992. 4. J. Nawrocki, I. Obst: Metody analizy powietrza atmosferycznego i organicznych zanieczyszczeń wody pitnej. Wydawnictwa Naukowe UAM, Poznań, 1992. 5. A. Ostrowska, S. Gawliński, Z. Szczubiałka: Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin, IOŚ, W-wa, 1991.

6. R. Korol, J. Korol: Badanie składu i właściwości osadów ściekowych. Biblioteka

Monitoringu Środowiska, Dęba, 1992. 7. Instrumentalne metody w kontroli zanieczyszczeń środowiska (praca zbiorowa pod

redakcją J. Namieśnika) Politechnika Gdańska, Gdańsk, 1992. 8. Ćwiczenia z chemii środowiska, (praca zbiorowa pod redakcją E. Szczepaniec –

Cięciak i P. Kościelniaka), Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 1995, tom 1-3. 9. J. Minczewski, J. Chwastowska, R. Dybczyński: Metody rozdzielania i zagęszczania,

WNT, W-wa, 1973. 10. Metody manualnych pomiarów zanieczyszczeń atmosfery, (katalog pod redakcją W.

Domka i W. Skorupskiego), IOŚ, W-wa, 1990. 11. L. Starostin, Z. Witkiewicz, S. Neffe: Analiza środków trujących. Współczesne

metody oraz wojskowe środki detekcji i rozpoznania skażeń chemicznych, WAT, W-wa, 1995.

12. Fizykochemiczne metody kontroli zanieczyszczeń środowiska (praca zbiorowa pod redakcją J. Namieśnika i Z. Jamrógiewicza), WNT, Warszawa, 1998.

13. Przygotowanie próbek środowiksowych do analizy. J. Namieśnik,. Z. Jamrógiewicz, M. Pilarczyk, L. Torres, WNT, Warszawa, 2000.

14. Pestycydy. Występowanie, oznaczanie i unieszkodliwianie (praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. inż. Marka Biziuka) Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2001

Program seminarium Cel zajęć: Zapoznanie się z najnowszą literaturą obcojęzyczną z zakresu analityki i monitoringu środowiskowego. Zdobycie umiejętności syntezy danych literaturowych i ich właściwego przedstawienia. Pogłębienie umiejętności dyskusji na tematy naukowe. Tematyka zajęć: Poszukiwania literaturowe w bibliotece związane z tematem zadanym przez prowadzącego zajęcia (temat nie powinien być bezpośrednio związany z tematyką pracy dyplomowej). Przedstawienie w trakcie sesji sprawozdawczych dwóch krótkich wystąpień (7-8 minut każde) poświęconych omówieniu treści i wniosków zawartych w dwóch publikacjach wydanych w języku angielskim. Przedstawienie właściwej cytaty omawianych prac.