Kasperczyk T. Kmak S. - Masaż punktowy i inne metody refleksoterapii

Tadeusz Kasperczyk, Stanis aw Kmak

MASA PUNKTOWY I INNEMETODY REFLEKSOTERAPII

KRAKÓW 2003

SPIS TRE CI

owo wst pne ............................................................................................. 5Rozdzia IRys historyczny ..'. ......................................................................................... 9

U róde czyli w Chinach ......................................................................... 9W Polsce .............................................................................................. 11

Rozdzia IIPodstawy filozofii medycyny chi skiej ..................................................... 13

Tao ...................................................................................................... 13Energia Qi i jej formy yang i yin .............................................................. 16Prawo pi ciu elementów ....................................................................... 20Meridiany g ówne i dodatkowe ............................................................. 27Punkty chi skie i metody ich lokalizacji ................................................. 29

Rozdzia IIIPrzebieg meridianow, po enie punktówi wskazania terapeutyczne .......................................................................... 34

Meridian p uc ....................................................................................... 34Meridian jelita grubego ........................................................................ 37Meridian dka ................................................................................. 42Meridian ledziony i trzustki ................................................................. 51Meridian serca ..................................................................................... 56Meridian jelita cienkiego ...................................................................... 59Meridian p cherza moczowego ............................................................. 63Meridian nerek ..................................................................................... 73Meridian osierdzia................................................................................... 79Meridian potrójnego ogrzewacza ............................................................. 82Meridian p cherzyka ciowego .......................................................... 87Meridian w troby .................................................................................. 94

ówny regulator tylny ......................................................................... 99

4 SPIS TRE CI

ówny regulator przedni ...................................................................... 103Punkty pozameridianowe dodatkowe i nowe" ................................... 107

Rozdzia IVPodstawy diagnostyki................................................................................. 109

Diagnostyka kliniczna ................................................... .................... 109Diagnostyka stanów chorobowych .................................................. ... 111Diagnostyka narz dowa ....................................................................... 112Diagnostyka meridian ............................................................................ 115Poj cie recepty punktowej",podzia punktów pod wzgl dem funkcji ............................................... 119Punkty ród owe ................................................................................... 120Punkty zgodno ci (przychylno ci) .......................................................... 120Punkty przepustowe (Luo) ................................................................... 121Punkty tonizuj ce ................................................................................ 122Punkty sedatywne ................................................................................ 122Punkty zgodno ci przedniej (alarmowe) ............................................... 122Punkty zgodno ci tylnej (alarmowe) .................................................... 123Punkty Hua Tuo ................................................................................... 126Punkty pozosta e .................................................................................. 126

Rozdzia VAkupresura i inne metody refleksoterapii ............................................. 127

Akupresura .......................................................................................... 127Akupunktura ........................................................................................ 131Przy eganie .......................................................................................... 132Elektroakupunktura ................................................................................ 132Sonopunktura ...................................................................................... 132Elektropunktura .................................................................................. 132Magnetopunktura ................................................................................. 134Laseropunktura .................................................................................... 136

Rozdzia VIRecepty punktowe ................................................................................... 138

Wykaz recept punktowych .................................................................... 138Wskazania i przeciwwskazania w stosowaniu akupresury .................... 139Recepty punktowe .............................................................................. 140Punkty samodzielne ............................................................................. 197Najcz ciej stosowane punkty w praktyce sportowej ............................ 204

Bibliografia .............................................................................................. 211Za cznik .......................................................................... 213

Za cznik II .............................................................................................. 214

l

OWO WST PNE

Troska o zachowanie w asnego zdrowia staje si wspó cze nie corazpowszechniejsza. Do wielu z nas dotar a wiadomo , e przeciwdzia aniechorobie to nie to samo co leczenie jej samej. Szukamy wi c takich sposobówpost powania, które chroni nas od chorób.

Strategiczne miejsce w systemie profilaktyki chorób przypada na odnowpsychosomatyczn .

Odnowa psychiki i odnowa biologiczna to dzia anie polegaj ce na przy-spieszaniu naturalnych procesów wypoczynkowych i regeneracji organizmu. Abyefekty te osi gn nale y pozna odpowiednie techniki stosowane w tym celu iich teoretyczne uzasadnienie. Ogromn rol w tym wzgl dzie odgrywaj systemyprofilaktyczne i terapeutyczne zbudowane na podstawie filozofii medycynywschodu, np. joga, Zen, Qigong i inne.

W ramach studiów na kierunku rekreacji w Akademii Wychowania Fizycz-nego w Krakowie realizowana jest specjalizacja z odnowy psychosomatycznej.Na program tej specjalizacji sk adaj si mi dzy innymi takie dzia y jak: masaklasyczny i punktowy, refleksoterapia, odnowa biologiczna i psychiczna, treningzdrowotny i dietetyka.

Autorzy adresuj t ksi g ównie do studentów wspomnianego kierunkustudiów jako podr cznik do masa u punktowego. Zak adamy, e b dzie onapomocna tak e w zawodzie: lekarza, fizjoterapeuty, masa ysty i innych osóbzainteresowanych zagadnieniami zdrowotnymi.

Osoby bez przygotowania metodycznego, które zechc skorzysta z niejwinni zdawa sobie spraw , e wiadomo ci g ównie w zakresie anatomii ipatofizjologii, nale y uzupe ni we w asnym zakresie.

Niniejszy podr cznik po wi cony jest przede wszystkim akupresurze. Przezakupresur rozumiemy tak form terapii, w której dzia aj c bod cemmechanicznym w formie ucisku palcem (lub pa eczk ) na okre lony punkt lubstref cia a wywo ujemy reakcj organizmu.

6 OWO WST PNE

Akupresura wykonywana na punktach chi skich bywa nazywana masa empunktowym. Poj ciem szerszym od akupresury jest refleksoterapia. W refle-ksoterapii wykorzystuje si ró ne postacie bod ców: energi pr du elektrycz-nego, ciep a, sta ego i zmiennego pola magnetycznego, wiat a, itp.

W tej ksi ce, obok akupresury wykonywanej na punktach chi skichomawiamy najpopularniejsze metody refleksoterapii tj. elektropunktur , mag-netopunktur i laseropunktur .

Pierwowzorem tej publikacji jest nasza pierwsza ksi ka z tego zakresu pt:Leczniczy masa punktowy" . Szybkie wyczerpanie si nak adu ksi ki

zach ci o nas do dalszego doskonalenia jej merytorycznej strony, a tak eszeregu zmian redakcyjnych.

Najistotniejsze ró nice pomi dzy Leczniczym masa em punktowym"a Masa em punktowym i innymi metodami refleksoterapii" dotycz :

1. Szerszego potraktowania zagadnie teoretycznych podstaw masa upunktowego, a w szczególno ci filozofii taoistycznej i prawa pi ciuelementów w medycynie naturalnej.

2. czenia do rozdzia u Podstawy diagnostyki" oprócz diagnostykistanów chorobowych i diagnostyki narz dowej, tak e diagnostyki klini-cznej i diagnostyki meridian. Pomimo szerszego potraktowania proble-matyki rozpoznania, ci gle aktualne, pozostaje za enie, e odbiorcatej ksi ki b dzie korzysta z gotowych recept punktowych".Postawienie diagnozy w konwencji tradycyjnej medycyny chi skiej jestspraw bardzo trudn i wymaga wszechstronnej wiedzy medycznej,a zatem i lat studiów koniecznych do jej zdobycia i zastosowania wpraktyce.

3. Poszerzenia zakresu wykorzystania punktów samodzielnych" o punktywykorzystywane w odnowie biologicznej sportowców.

4. Wszystkie punkty wchodz ce w sk ad recepty punktowej" a tak epunkty samodzielne" zilustrowano rycinami niezale nie od podania

w tek cie lokalizacji punktów. /W tym miejscu zwracamy uwag czytelnika, e metodyka lokalizacjipunktów nakazuje post powa wed ug nast puj cego toku: W pierwszejkolejno ci wykorzystujemy rysunek, który ukazuje topografi punktu,nast pnie nale y zapozna si z opisem jego po enia a ostatecznympotwierdzeniem w ciwej lokalizacji jest efekt de-Qi.

* Kasperczyk T., Kmak S.: Leczniczy masa punktowy. Comes, Warszawa, 1993.

OWO WST PNE 7

5. Zrezygnowano z umieszczenia tre ci dotycz cych obja nienia biologi-cznych mechanizmów dzia ania akupresury. Tym razem przyj li myza enie, e ksi ka w ca ci napisana b dzie w konwencji tradycyjnejfilozofii medycyny wschodu. Jakkolwiek wiele zagadnie z zakresutradycyjnej medycyny wschodu znalaz o obja nienie na gruncie naukmedycznych, to istniej jeszcze takie obszary, których w stopniu zada-walaj cym na gruncie medycyny konwencjonalnej nie sposób wyja ni . Zkolei szersze zaprezentowanie tej problematyki wykracza oby poza ramytego wydawnictwa. Czytelników których te zagadnienia bardzo interesujodsy amy do pozycji ksi kowych, których wykaz podano wBibliografii".

6. Z metod refleksoterapeutycznych szerzej omówiono wykorzystanie pr dusta ego (elektropunktura), sta ego pola magnetycznego (magnetopunktura)i wiat a laserowego (laseropunktura).W tym miejscu pragniemy podzi kowa wszystkim tym, którzy podzielilisi z nami swoimi uwagami i opiniami na temat Leczniczego masa upunktowego". Mamy nadziej , e i tym razem b dzie podobnie. Prosimy ouwagi i spostrze enia Pa stwa na adres autorów.

Tadeusz Kasperczyk, Stanis aw KmakKatedra TeoriiRekreacji i Sportów WodnychAl. Jana Paw a II 78 AWF31-571 KRAKÓW.

Rozdzia I RYSHISTORYCZNY

Ten rys historyczny, wbrew pozorom, w wi kszo ci po wi cony jest niedokonaniom w sferze akupresury, lecz akupunktury, któr potocznie zwie sistarsz siostr " masa u punktowego. Wynika to z trudno ci jakie napotykasi ju na wst pie docieka maj cych na celu okre lenie historii akupresury.Aby wiarygodnie przedstawi problem nale oby przeprowadzi gruntownestudia materia ów dotycz cych chi skiej medycyny. Nie to jednak jesttematem niniejszego opracowania. Poni szy rys historyczny nie pretenduje doroli wszechstronnego opracowania rozwoju tej dziedziny medycyny chi skiejw uj ciu historycznym. Celem tego rozdzia u jest podanie w formie kalenda-rium najwa niejszych dat i faktów dotycz cych rozwoju akupunktury i przy e-gania, które traktujemy jako minimum niezb dnej wiedzy w tym zakresie.

Szersze omówienie historii rozwoju akupunktury znajdzie zainteresowanyCzytelnik w podr cznikach autorów polskich i zagranicznych, których du yzestaw zamieszczono na ko cu ksi ki.

U róde , czyli w ChinachPocz tki akupunktury, za kolebk której uznajemy Chiny, si gaj oko o

5000 lat p.n.e. Nazwy Zhen - tzn. nak uwanie i Tsju - tzn. przy eganiepochodz z czasów staro ytnych. yj cy oko o 3000 lat p.n.e. cesarz Chin,nazwany w przekazach historycznych tym Cesarzem - Huang Ti, nakazalekarzom zaniechania leczenia tradycyjnego, tj. w rozumieniu wspó czesnymfarmakologicznego, a zaleci leczenie nak uwaniami za pomoc cienkich igie ,które kieruj przep ywem energii yciowej (Qi) i w ten sposób przywracajzdrowie. Z tego wynika, e wówczas metoda ta musia a by ju dopowszechnie znana, a filozofia zwi zana z uzasadnieniem jej skuteczno cirozwini ta.

10 RYS HISTORYCZNY

Jednym z najstarszych opracowa po wi conych akupunkturze jest dzie opt. Huangdi-Nei-Jing", czyli Przyroda i ycie", nazwane tak e KanonemMedycyny Wewn trznej". Prawdopodobnie dzie o to powsta o w latach 475-221 p.n.e. Jest prac zbiorow sk adaj si z 10 tomów w 2 cz ciach, zktórych druga cz po wi cona jest akupunkturze i przy eganiu (Ling shu -Kanon Akupunktury). W dziele tym zamieszczono map z topografi 295punktów, w tym 25 nieparzystych. Znajdziemy tam omówienie teorii pi ciuelementów (drzewo-ogie -ziemia-metal-woda) oraz pogl dy na energi ycio-

Qi i jej formy yang i yin.yj cy w latach 141-208 n.e. lekarz - uwa any za pioniera chirurgii

chi skiej - Hua Tuo jako pierwszy wykorzysta akupunktur do znieczuleniaprzed zabiegiem chirurgicznym.

W latach 215-282 n.e. lekarz chi ski - Huang Fou-Mi, który w 285 r.og osi dzie o pt. Kia-yi-king", co w t umaczeniu na j zyk polski znaczy:O akupunkturze i przy eganiu" (te sposoby w Chinach rozwija y si jedno-

cze nie). Autor opisa ju 649 punktów: 300 parzystych i 49 nieparzystych.Inny wybitny lekarz - Souen Ssen-Mo (581-682) napisa dzie o, z one z 30tomów, pt. Tsien-kin-fang", czyli Tysi c Z otych Recept". Dwa z owych 30tomów po wi cone s akupunkturze i przy eganiu. Podr cznik ten przez

ugie lata s do nauki akupunktury i przy egania nie tylko lekarzomchi skim, ale tak e korea skim i wietnamskim.

W okresie 618-907 powsta y w Chinach szko y akupunktury jako wydzia yszkó medycznych. To dla celów szkoleniowych w 1027 r. na polecenieCesarza Chin, lekarz Wang-Wei-Jin zleci odlanie z br zu modeli naturalnejwielko ci ludzkich postaci, pustych w rodku. Na powierzchni ka dej z dwóchfigur (odlano tylko 2 modele zwane Tang-Jen) zaznaczono przebieg 12 meri-dian i 649 punktów. Wspomniany lekarz jest autorem podr cznika pt. Ilustro-wany podr cznik o punktach akupunktury i przy egania na odlanym modeluz br zu".

Kolejny krok w rozwoju metody leczenia akupunktur przypad na rok1303. To z tego roku pochodzi zapis autorstwa lekarza Hu-Te-Pina o kolej-nych 2 kana ach (meridianach): g ównym tylnym i g ównym przednim.

cznie mamy ju w XIV wieku 14 meridianów i 693 punkty. Od tamtego -jak e odleg ego czasu - nie zmieni a si liczba kana ów, dodaje si jedynienowe punkty.

Czasy renesansu przynios y dalszy rozwój metod leczenia i nowe dzie anaukowe. W 1601 roku ukaza o si Kompendium akupunktury i przy egania"- dzie o porz dkuj ce posiadan na ten temat wiedz ówczesnych. Znajdujemyw nim opis dziewi ciu igie oraz terapeutyczne w ciwo ci kana ów i punktów.

RYS HISTORYCZNY 11

Powtórnie zosta y odlane modele z br zu, tym razem trzy: m czyzny, kobietyi dziecka. Modele te s y g ównie celom szkoleniowym.

W rozwoju akupunktury w Chinach nast pi pewien regres. W XVIII w.w Chinach powsta y wy sze uczelnie na wzór europejski. Wielu lekarzypowróci o z Europy po okresie studiów i stali si oni przeciwnikami tradycyj-nej chi skiej medycyny uznaj c j za nienaukow . Zastój ten przypad na lata1664-1930.

W latach wojen, jakie z przerwami toczy y si w Chinach od 1924 r. a doko ca II wojny wiatowej akupunktura by a wykorzystywana do leczeniarannych nierzy i to sprawi o, e nast pi jej powtórny rozkwit i pe narehabilitacja. Ponownie metoda ta zosta a zrównana z innymi metodamileczenia. Z Chin akupunktura rozprzestrzeni a si na ca y Daleki Wschód itam, z pewnymi zmianami, by a szeroko stosowana.

W PolsceJe eli nie bra pod uwag udzia u Micha a Boyma w dziele popularyzacji

akupunktury w Europie, to pierwsze dokumenty, wiadcz ce o zainteresowa-niu si lekarzy t metod leczenia w Polsce, pochodz z lat 1828 i 1830. Data1828 wi e si z uzyskaniem przez lekarza Antoniego Baranowskiego stopniadoktora medycyny na Uniwersytecie Wile skim za prac napisan po acinie,a po wi con japo skiej moksie (przy eganiu). Tytu rozprawy po aciniebrzmi: De moxa japonica ac sinensi dissertatio inauguralis chirurgico-practicaquam in Caesarea Litteraturum Universitate Vilnensi ad gradum doctorismedicinae vito obfinendum publice defendet Antonius Baranowski LithauanusMedicinae Magister".

W dwa lata pó niej inny Polak - Józef Domaszewski na UniwersytecieJagiello skim broni rozpraw doktorsk cz ciowo po wi con akupunkturze;tytu rozprawy: De Hydrocephale interno chronice item de acupunctura.Dissertatio inauguralis medico-chirurgica".

* Micha Boym (1612-1659). Polski jezuita, urodzony we Lwowie, jako misjonarz wyjechado Chin (1644 r.). Pobyt w Chinach, obok dzia alno ci misyjnej, M. Boym po wi ci nastudiowanie medycyny chi skiej. Mia ku temu dobre podstawy wyniesione jeszcze z domurodzinnego - ojciec Micha a, Pawe Boym, by nadwornym lekarzem Zygmunta III Wazy.Poza tym znajomo j zyka chi skiego pozwala a mu na szybkie zg bienie tajemnicchi skich ksi g medycznych i t umaczenie ich na j zyk aci ski. Pozostawi po sobie dzie a:Flora Sinesis (Flora Chin), wydane w 1656 r. w Wiedniu, Clavis Medica ad ChinariumDoctorinam de Pulsihus (Klucz medyczny), wydane w 1686 r. w Norymberdze; ponadto

kopisy prac Chi ski medyk i Ksi gi chi skich receptur, wydane ju po mierci przezAndreasa Cleyera oraz Wilhelma Ten Rhyne. Zmar w Chinach w 1659 roku.

12 RYS HISTORYCZNY

Jako ciekawostk podajemy, e ta cz pracy, która zosta a po wi conaakupunkturze zawiera zaledwie 9 stron druku, ma charakter pracy pogl doweji oparta by a na 12 wspó czesnych publikacjach zagranicznych. Niemniejzawarto w niej zadziwiaj co du o tre ci: rys historyczny akupunktury, opisigie , obja nienia mechanizmu dzia ania nak uwa , zastosowanie i warto cilecznicze tej metody.

Pomi dzy rokiem 1830 a poni ej sporz dzonym wykazem dat wa niej-szych wydarze dotycz cych akupunktury istnieje olbrzymia przepa . Wydajesi , e jest to niemo liwe, aby przez ca e dziesi ciolecia w Polsce nie znano,

nie interesowano si akupunktur . Je eli podr czniki z tego okresu nic naten temat nie mówi , to oprócz hipotezy, e rzeczywi cie nic istotnego w tymzakresie si nie dzia o mo na tak e przypuszcza , e nie odkryto i nie opisanojeszcze tych co si tym zagadnieniem interesowali.

Uznajemy zatem, e histori polskiej akupunktury, któr mo emy zaliczydo m odych dziedzin medycyny, wyznaczaj nast puj ce daty:

1972 - powsta a w Gliwicach Poradnia zwalczania Bólu (za spraw drmed. Boles awa Rutkowskiego), w której stosowano g ównie akupunkturi elektroakupunktur .

1978 - w Warszawie utworzono pierwsz w Polsce instytucj majnazw akupunktura w swoim szyldzie: Poradnia Akupunktury.

1981 - rozpocz a prac Sekcja Refleksoterapii przy ZG Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.

1983 - ukaza o si czasopismo Akupunktura polska".1985 - powo ano Krajowego Specjalist do spraw Akupunktury.1987 - utworzono samodzieln organizacj : Polskie Towarzystwo Aku-

punktury (w miejsce wspomnianej Sekcji Refleksoterapii).1988 - powsta o Sto eczne Centrum Akupunktury.1982 i 1984 - odby y si krajowe konferencje akupunktury.Przy omawianiu historii akupunktury w Polsce i jej osi gni doby wspó -

czesnej nie sposób nie wspomnie o roli i zas ugach jakie na tym polu poProf. dr med. Zbigniew Garnuszewski, którego uznaje si powszechnie za ojcapolskiej akupunktury.

Rozdzia II PODSTAWYFILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

TaoOmówienie zagadnienia dotycz cego poj cia Tao wymaga odniesienia si do

a historyczno - filozoficznego okresu w którym si ono pojawi o za sprawchi skiego lekarza i filozofa nazwiskiem Lao-Tsy (lub Lao-Tzu), czyli starymistrz". Powstaje w tym czasie utwór filozoficzny pt. Tao - te King" (IV albo IIIw. p.n.e.). To w nim opisane jest po raz pierwszy poj cie Tao.

Przez Tao rozumie si - drog , metod , sposób w jaki wszech wiat znajdujesi w ci ym ruchu, zasady dotycz ce regularno ci pewnych zjawisk w nimwyst puj cych, inaczej mówi c wszelkie prawid owo ci wiata przyrody i prawnim rz dz cych.

Zak ada si , e koncepcja Tao zrodzi a si g ównie z obserwacji corocznegonast powania po sobie pór roku, prowadz cego do rozwoju, odnowy i rozk adu.Cz owiek cz sto zastanawia si nad pot przyrody i zdawa sobie spraw zeswej bezwzgl dnej od niej zale no ci. W ten sposób zrodzi o si w ludziachprzekonanie, e aby istnie i we wzgl dnej szcz liwo ci, powinnipost powa zgodnie z zasadami natury - przystosowa si do jej praw. Gdybyczyny cz owieka by y w jakim momencie niezgodne z wszechmocnym Tao,wówczas z pewno ci nast pi by konflikt, w którym strona zdecydowanie s absza- czyli cz owiek musia by ponie pora . Tego rodzaju rozwa ania prowadzi yludzi do badania i odkrywania prawid owo ci Tao oraz kszta towania w oparciu onie swojego post powania. Innymi s owy, cz owiek pojmuj c wszech wiat jakoco o ywionego, zmuszaj cego go do bezwzgl dnego pos usze stwa, stara sipoznawa jego rol by móc w ciwie j wype ni .

Taoizm jako system filozoficzno-religijny powsta w epoce Chou (XI - III w.p.n.e.), w tej samej w której inny wybitny filozof tej epoki Konfucjusz(551^79 r. p.n.e.). Filozof ten wywar ogromny wp yw na my l filozoficzn ispo eczn tej epoki.

14 PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Nale y nadmieni , e w epoce tej w Chinach panuje jeszcze systempatriarchalny - w adz sprawuje król, a ziemia i ludzie j uprawiaj cy pozostajjego w asno ci . Wtedy jeszcze uznawano, e obok Tao nieba i ziemi istniejejeszcze Tao - droga króla. Tak rozumiano sposób post powania nieba i króla.Król co jaki czas schodzi z nieba na ziemi przebywa w poszczególnychkomnatach pa acu - wi tyni. Mia on g ównie za zadanie kierowa ademspo ecznym. Bez w tpienia pogl dy te mia y s zachowaniu okre lonegoadu spo ecznego i norm moralnych, a wi c pozwoli rz dzi ludem bezzak óce . Konfucjusz jakkolwiek w wielu kwestiach wyra wiat y pogl d,w tych trzyma si tradycyjnych pogl dów i akceptuje istniej ce stosunkispo eczne.

Zarówno Konfucjusz (który jednak e nie napisa adnego dzie a) jak iyj cy po nim wspomniany ju Lao-Tsy znali teori pi ciu elementów.

Zosta a ona opisana w rozdziale Wielki Kanon" w utworze Ksi ga pism"i zak ada si , e zosta a napisana w pierwszej po owie pierwszego tysi cleciap.n.e. (a wi c przed urodzeniem si obu filozofów). Lao-Tsy wyklucza juw swoich za eniach o Tao ingerencj czynnika ludzkiego w prawa naturyi wszech wiata. G osi pogl d, e Tao wszech wiata sk ada o si z 2 zasadni-czych cz ci: Tao nieba (Chien-tao) oraz Tao ziemi (Kun-tao).

Tao nieba by o otoczone wi ksz czci ni Tao ziemi. Uwa ano, e dzi kiciep u i deszczom jakie niebo zsy o na biern , ciemn i such ziemi mógnast powa proces tworzenia. W zwi zku z tym niebo by o najwi kszymbóstwem, a coroczne odradzanie si ycia w przyrodzie by o uwa ane zaspontaniczne dzia anie nieba i ziemi w oparciu o odwieczne zasady Tao.Równolegle do Tao wszech wiata istnia o Tao cz owieka. Cz owiek winienkierowa si w swoim yciu jednostkowym i spo ecznym porz dkiem obowi -zuj cym w wiecie natury. W my l tej filozofii kto kto jest zdrowy jestcz owiekiem znaj cym sw wewn trzn natur , widz cym siebie w swoimwn trzu. Cz owiek taki uwa any jest za zdrowego, poniewa zna swój umys .A wi c zdrowie nie mo e by w aden sposób oddzielone od duchowegorozwoju. Rozwa aj c problem po ywienia wiadomo, e je li nie b dzie onoodpowiednie mo e doprowadzi do tego, e cz owiek zacznie zachowywa sineurotycznie. Wspieraj c swoje w asne zdrowie poprzez dba o wszystkoco jest wokó nas, o bezpiecze stwo innych ludzi, rozwijaj c w ten sposóbswoje otoczenie - powodujemy, e to wraca do nas niejako podtrzymuj cnasze zdrowie. Kiedy pracujecie nad swoim umys em, starajcie si o to bypanowa nad swoimi negatywnymi uczuciami, nad emocjami, gniewem,niech ci , a wówczas staniecie si zdrowsi.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ 15

Staro ytna filozofia chi ska uwa a, e cz owiek jest male kim wszech-wiatem, zbudowanym z tych samych elementarnych cz stek materialnych na

obraz i podobie stwo wszech wiata. yje i dzia a pod wp ywem tych samych si ,które rz dz przyrod i podlega tym samym regu om. Cz owiek wyró nia sijednak posiadaniem rozumu, zdolno ci odczuwania i poznawania otaczaj cegowiata. Lekarze chi scy wychodz c z tych ogólnych za filozoficznych

odpowiednio interpretowali zgromadzone wiadomo ci z anatomii, patologii ifizjologii oraz ustalali zasady teorii naukowych i metody post powania, któreuleg y stopniowej przemianie ewolucyjnej.

Budowa cz owieka i procesy yciowe przebiegaj wed ug zasad si yin i yang,oraz regu 5 elementów. Aktywno cz owieka to jest yang, jego sen to yin, górnapo owa cia a - yang, dolna - yin, ramiona - yang, nogi yin. Tzw. puste narz dysystemu trawiennego: jelita, dek s aktywnymi producentami energii i dlatego

yang.Rozwini cie teorii yin-yang zawarto na dalszych stronach ksi ki. Nie wdaj c

si w dalsze rozwlek e opisy poj cia Tao, przedstawiamy 7 twierdzeuniwersalnych i 12 zasad wzgl dno ci, które wystarczaj co szczegó owo ujmujistot zagadnienia. (Królicki 1994)

Twierdzenia te i zasady stwarzaj dobr okazj do refleksji i medytacji i jakotakie s podstaw kontemplacji w zakresie ró nego rodzaju praktykpsychoterapeutycznych wywodz cych si z my li taoistycznej.

Siedem twierdze uniwersalnych

1. Wszystko jest rezultatem zró nicowania. Niesko czono ci.2. Wszystko podlega ustawicznym zmianom.3. Ka da rzecz i ka de zjawisko posiada swoje przeciwie stwo.4. Ka da rzecz i ka de zjawisko ma dwa oblicza. 5Nie istnieje identyczno .6. Im mocniejsza jest cecha danej rzeczy, tym wi ksze jest przeciwie stwo tej

cechy.7. Cokolwiek ma pocz tek musi dobiec ko ca.

Dwana cie zasad wzgl dno ci

1. Jedna jedyna Niesko czono manifestuje si ci przemian dope -niaj cych i antagonistycznych tendencji yin i yang.


2. Yin i yang przejawiaj si nieustannie we wszystkim dzi ki odwiecznemuruchowi niesko czonego Tao.

3. Yin reprezentuje si od rodkow , yang si do rodkow i wspólnie tworzenergi Qi i wszystkie zjawiska.

4. Yin przyci ga yang, yang przyci ga yin.5. Yin odpycha yin, yang odpycha yang.6. czone w ró nych proporcjach yin i yang tworz ró ne zjawiska, które s

do siebie podobne.Zachodz cy pomi dzy rzeczami i zjawiskami objaw przyci gania i od-pychania jest wprost proporcjonalny do zawartych w nich si yin i yang.

7. Wszystkie zjawiska s zmienne, nieprzerwanie zmieniaj , swoj konsty-tucj stanowi z enie si yin i yang. Yin ulega przemianie w yang,yang przemianie w yin.

8. Nic nie sk ada si wy cznie z yin lub wy cznie z yang. Wszystko stanowikomponent obydwu tendencji o zró nicowanym stopniu nasycenia.

9. Nie istnieje neutralne, w ka dym zjawisku przewa a yin lub yang.10. Wielkie yin przyci ga ma e - yin, wielkie yang przyci ga ma e yang.11. Skrajne yin wytwarza yang, skrajne yang wytwarza yin.12. Wszystkie reakcje fizyczne s natury yang w swym wn trzu, natury yin na

powierzchni.

Energia Qi i jej formy yang i yinJednym z podstawowych poj chi skiej filozofii medycyny jest poj cie

energii Qi.Wszystkie procesy, stany, zdrowie rozpatruje si w kategoriach braku,

nadmiaru lub równowagi Qi.Qi - jest to niewidzialna energia - si a yciowa, która istnieje i kr y w

ka dym organizmie ywym, a nawet ka dej materii posiadaj cej strukturchemiczn warunkuj c jego prawid owe funkcjonowanie.

Ka da komórka i narz d maj wi kszy lub mniejszy zasób Qi. Sumawszystkich Qi stanowi o potencji yciowej ca ego organizmu. Kr enie owejenergii ma charakter ci y i odbywa si ustalonymi szlakami, które nazywamykana ami, po udnikami lub meridianami.

Nale y jednak podkre li , e jednoznaczne t umaczenie Qi przy pomocyowa energia" w kr gach cywilizacji europejskiej mo e prowadzi do wielu

mylnych interpretacji. Dzieje si tak dlatego, e poj cie energii jest na gruncienauk przyrodniczych ci le zdefiniowane. Dlatego powinni my pami ta


o pewnej umowno ci tego znaczenia, a ju na pewno unika jego fizycznychinterpretacji.

Ca a medycyna chi ska to w zasadzie studiowanie i analiza energii Qi i jejrodzajów. Zachodzi pytanie sk d ta energia si bierze. ród em jej s rodzice ijest to energia odziedziczana. Przez ca e swoje ycie cz owiek uzupe nia iwydatkuje swoj Qi. Uzupe nienie nast puje poprzez oddychanie i czerpanie jej zpowietrza jak te poprzez spo ywanie pokarmów. Qi jest te pobierana zkosmosu poprzez skór . Cz owiekowi s niezb dne do prawid owego fun-kcjonowania ró ne rodzaje Qi - typu yang z kosmosu, typu yin z ziemi zpo ywienia i oddychania, ta odziedziczona, i ró ne inne nabywane innymisposobami. cz si one przenikaj c wzajemnie, tworz c w ciele cz owiekawewn trzne Qi" lub ma e Qi" uwa ane za podstawowy czynnik yciowy.

Z istnieniem wielkiej ilo ci Qi, lub jej wyczerpywaniem si , wi zano poziomaktywno ci yciowej cz owieka. Wewn trzne Qi by o tym, co decydowa o opowodzeniu danej dzia alno ci, nie metoda dzia ania by a najwa niejsza, leczilo Qi, której cz owiek móg u do wykonywania okre lonej czynno ci.Energia ta w trakcie pracy wyczerpuje si ale podlega bardzo szybko odnowieniu.Ruch energii jest ci y i wielostronny. Nawi zuje do tego nast puj cy obrazowyopis: ka de dzia anie powinno by jak woda, która najpierw sp ywa po zboczachgór strumieniami w doliny, a potem w postaci mgie i chmur unosi si ponadszczyty gór, by spa na nie w postaci deszczu i sp yn z powrotem po ichzboczach. Cz sto podkre la si , e woda zatrzymana w swoim biegu zarastazielskiem, zamula si i zmienia w niezdrowe bagno, wystarczy jednak umo liwijej dalszy ruch, by sta a si znów przejrzysta i zdrowa. Ka da aktywno je elitylko nie jest zbyt jednostronna powoduje przep yw Qi, stwarzaj c pomy lnewarunki zarówno dla podejmuj cego j , jak i dla jego otoczenia. Aktywnopowoduje równie gromadzenie si energii Qi. Niebezpieczny jest zarówno zastójenergii, jak i jej gwa towne wyczerpanie si . Utrata kontroli i brak mo liwo ciregeneracji zapasów Qi grozi chorob , a w skrajnych stanach mierci . Zrozwa nad Tao wiemy, e yang i yin to dwie formy energii Qi (ryc. 1).

Formy te s przeciwstawne sobie, to dwa bieguny,które istniej tylko razem, (nie mog istnie samo-dzielnie). Egzystuj we wzajemnym powi zaniu -harmonii. Zachwianie równowagi mi dzy nimi mawp yw na równowag ustroju, na jego zdolno do Ryc.i. znak Tao, symbol samoregulacji. W poj ciachstarochi skiego systemu energii Q\ - yang i yin.filozoficznego nie ma we wszech wiecie organizmu,


gdzie nie by oby konkurencji i walki przeciwie stw. Dlatego te formy energiiyang i yin okre la si jako prawo jedno ci lub walki przeciwie stw. Te obieformy energii zmieniaj si i zachodz na siebie. Przedstawia to najlepiejmonada chi ska gdzie kolor jasny to yang, a ciemny - yin. W ciemnym jestcz stka jasnego i odwrotnie (ma e yang i ma e yin). Wed ug tej filozofiiwszystko co nas otacza, a tak e jest w nas, daje si zaliczy do yang, lub yin.Yang to: wiat o, s ce, niebo, ogie , ciep o, dzie , lato, rodzaj m ski, ruch,rado , czerwie , opadanie i inne. Yin to: ciemno , noc, ksi yc, zimno,woda, rodzaj ski, sta , smutek, bezruch, purpura, przestrze , wznoszeniesi i inne.

Z faktu, e co jest yang a co yin nie wynika, e co jest lepsze a cogorsze. W przyrodzie nie wyst puje poj cie dobra i z a i nie stosuje te onatakiego warto ciowania. Jest to wytwór intelektualny cz owieka dobry i s usznytylko w sferze, wytworzonych przez niego zasad moralnych. Dla przyrodyzarówno to co z e, np.: drapie nik, jak i to co dobre np.: jagni , s potrzebnei równie wa ne dla niezak óconego jej stanu.

Rozwa ania o istocie prawa jedno ci, lub walki przeciwie stw majogromne znaczenie praktyczne. W yciu codziennym w sposobie pracy i cza-sie wolnym, przy wyborze towarzystwa lub partnerów, przy dobieraniu

ciwej diety czy leku, najwa niejsze jest czenie pierwiastków na zasadzieprzeciwie stw i pami tanie, e ca y otaczaj cy nas wiat zawsze d y dorównowagi i pe nej homeostazy. W dalszych rozwa aniach dotycz cych energiiQi i jej form skupimy uwag na tych wiadomo ciach, które wykorzystane bdla omówienia mechanizmu akupresury.

Wspomniano te powy ej, e energia Qi w organizmie kr y nieustannieswoimi utartymi szlakami czyli meridianami.

Jeden cykl kr enia energii Qi trwa dob (24 godz.) i rozpoczyna si odserca i do serca wraca.

Wysoko fali przep ywu energii w danym meridianie zale y od poziomuQi w meridianie przed nim le cym.

Je eli z przyczyn chorobowych poziom Qi w danym narz dzie zwi zanymz meridianem jest niski to fala p yn ca do narz du nast pnego b dzie równieniska. Zadzia anie na przyk ad poprzez ucisk (akupresur ) lub nak ucie ig ami(akupunktur ), lub inn technik na okre lone punkty meridianu choregonarz du - czyli os abionego energetycznie - wyrównuje w nim poziomenergii, a przez to podnosi fal p yn do narz du nast pnego. Narz dy cia aludzkiego wykazuj ró ny stopie aktywno ci w ci gu doby, co daje podstawydo podzia u ich na narz dy: dzienne, dzienno-nocne i nocne (ryc. 2).


Ryc. 2. Dobowy cykl kr enia energii Qi w organizmie cz owieka.

Narz dy dzienne - maksimum energii wyst puje w nich w godzinach od 7.00do 15.00, s to:

1. dek2. ledziona z trzustk ( ledziona i trzustka w tradycyjnej medycynie chi skiej,

uwa ane s za jeden narz d)3. serce4. jelito cienkieNarz dy dzienno-nocne: godz. 15.00-19.00 i 3.00-7.00, s to:1. uca2. jelito grube3. cherz moczowy4. nerki

Narz dy nocne: od 19.00 do 3.00, s to:1. osierdzie2. potrójny ogrzewacz3. cherzyk ciowy4. troba

Zdrowym jest ten cz owiek, u którego energia Qi cyrkuluje w organizmie wsposób niezak ócony.


Istota leczenia w medycynie starochi skiej, polega na udro nieniu przep ywuenergii Qi w ustroju, by ta przep ywa a w sposób niezak ócony. W tym celustosuje si ró ne techniki oddzia ywania na punkty chi skie le ce na przebiegumeridianu.

Prawo pi ciu elementów

Wed ug tradycyjnej filozofii medycyny chi skiej u podstaw organizacjiwszech wiata le y cykliczno . Przyj to, e sposób organizacji wszech wiata jestuniwersalny, tzn. e elementy owej organizacji w takim samym stopniu dotyczca ci (wszech wiata) jak i sk adowych cz ci tej ca ci, np. istot ywych orazka dej fizjologicznej funkcji.

W ten sposób podporz dkowano wszystkie zjawiska pi ciu elementom.Teoria ta t umaczy materialne zjawiska i procesy zachodz ce w tkankach, tak estany psychiki, oraz wszelkie zale no ci mi dzy fizjologi , patologi irodowiskiem.

Te pi elementów (pierwiastków) to:1. drzewo (D)2. ogie (O)3. ziemia (Z)4. metal (M)5. woda (W)

Pomi dzy tymi elementami zachodz relacje, które mo na okre li ogólniejako prawa przemiany i istnienia. Tak wi c przez prawo pi ciu elementów WuSing rozumie si symbole pod które podstawia si równowa niki odnosz ce sido cz owieka, jego otoczenia, a tak e do wiata przyrody (tab. 1).

Tab. 1. Odpowiedniki pi ciu elementów

Odpowiedniki DRZEWO OGIE ZIEMIA METAL WODA

I Narz d pe ny troba serceosierdzie

ledziona uca nerka

Narz d pusty cherzykciowy

jelito cie .polrójnyogrzewacz

dek jelito gr. cherzmoczowy

Zmys oczy - wzrok zyk - mowa wargi -luzówka

dotyk

nos - w ch ucho - s uch


Odpowiedniki DRZEWO OGIE ZIEMIA METAL WODA

Tkanka mi nie,ci gna,

paznokcie

cera -ukrwienie,naczynia

tnicze

cia o -mi nie,tkanka

czna

skóra, w osycia a

ko ci, mózg,osy g owy

Wydaliny zy pot lina luz moczOsobowo spokojny aktywny zrówno-

wa onyprawy,nieugi ty

ruchliwy

Emocje gniew, z ,nienawi

rado troska,zmartwienie,wspó czucie

smutek strach,depresja

Sk onno do wzywania -krzyku

do miechu do piewu do p aczu do st kania

Wyczerpuje nadu ycieoczu

obserwacja,dzia aniepoznawcze

siedzenie le enie stanic

Zapach zje cza y spalenizna przyjemny gryz cy zgni ySmak kwa ny gorzki odki ostry onyRozwój urodzenie wzrost dojrza starzenie si zej cie -

mierKolor zielony czerwony ty,

ot>bia y,srebrny

czarny,niebieski

Mi so kura(drób)

baranina wo owina konina wieprzowina,ryby

Ziarno pszenica yto kukurydza owies, ry fasolaMetodakonserwacji

Fermentacja,kiszenie

dzenie w cukrze w ostrychprzyprawach,w pró ni

solenie,zamra anie

Sposóbgotowania

krótkiezaparzanie bezprzykrycia naogniu z drzewa

pieczenie(ruszt),sma enie zobracaniem

duszenie podprzykryciem wma ej ilo ciwody, t uszczunic miesza ,piec w glowy

pod ci -nieniem,kuchniaelektryczna

gotowa wdu ej ilo ciwody,miesza

Pora dnia rano po udnic po po udniu wieczór nocPora roku wiosna lato pó ne lato jesie zimaWp ywbioklimatu

wiatr gor co wilgo sucho zimno

Strona wiata wschód po udnic rodek zachód pó noc


Istniej wzajemne wi zi mi dzy tymi pi cioma elementami. S to:1. Wi twórczo-pobudzaj ca (od ywcza)Drzewo pobudza (w znaczeniu rodzi) ogie , ogie pobudza (ogrzewa)

ziemi , ziemia daje metal, metal daje wod , woda ywi drzewo (ryc. 3).Nadmiar pobudzania jednego z 5 elementów prowadzi do zaburzenia równo-wagi pomi dzy nimi.

2. Wi destrukcyjno-hamuj caDrzewo hamuje (podrywa korzeniami) ziemi , ziemia wypija wod , woda

gasi ogie , ogie topi metal, metal tnie drzewo (ryc. 3).Je eli okre lony element np. woda wykazuje s abo , to inny np. ogie

zaczyna dominowa , przybiera form ataku a do jego ca kowitego zniszczenia.

Ryc. 3. Schemat przedstawiaj cy prawo pi ciu elementów.

Z powy szych wi zi wywodzi si jedno z prawide recepty punktowejnazwane prawid em matka-córka", (lub ojciec-syn"). Element drzewa, któryma zwi zek z w trob jest matk " elementu, ognia. Ogie ma zwi zek zsercem. W przypadku chorej w troby nie jest ona w stanie dostarczy energiiQi sercu i serce wykazuje niesprawno .

Do wykorzystania w praktyce tego prawid a b dziemy powraca jeszcze nadalszych stronach ksi ki.

*» wzajemne pobudzanie> wzajemna akcja destrukcyjna> przeciwdzia anie


Patologia mi dzy pi cioma elementami

Zdrowie zawdzi czamy energii Qi, która sprawia, e organizm dysponujeodpowiednimi si ami obronnymi zarówno przed patogennymi czynnikamizewn trznymi jak i wewn trznymi. Mechanizmy obronne ustroju, dzi kidynamicznej równowadze pomi dzy yang i yin naszego cia a zachowuj stanzdrowia. Utrzymuje si on dopóki silny czynnik atakuj c nie naruszy tego stanulub b c s abym nie natrafi na obni on niewydoln wewn trzn si energiipatogennej. Czynnikiem atakuj cym mo e by nag e pogorszenie si pogody jaknp. przenikliwe zimno i je eli natrafi na obni on odporno na ten czynnik mo edoj do choroby. Choroba mo e trwa krótko przy dobrych si ach obronnychustroju, wytwarza si podwy szona ciep ota (gor czka) i poty, któreprzeciwdzia aj atakowi agresji. Je eli organizm na skutek zak ócenia energiiyang-yin nie upora si z atakiem w krótkim czasie, to choroba przewleka si .

W tradycyjnej chi skiej medycynie istnieje poj cie pe no ci gdy nadmiarpatogennego czynnika atakuje powierzchni odpornego organizmu (Pincel 1994).Objawami pe no ci jest nag y pocz tek choroby, ostry jej przebieg, wysokagor czka, poty, szybkie t tno. Jest to tzw. zespó wewn trzny yang-nadmiar czyliShi.

Drugie poj cie to pusto , jest ona przy s abej obronno ci organizmu iwnikni ciu g biej czynnika szkodliwego. Objawami pusto ci s : przewlekaniesi choroby, brak gor czki i zwolnione t tno. Stan ten to zespó wewn trzny yin-niedobór czyli Xu.

Leczenie ma wzmocni stan niedoboru lub os abi nadmiar.Ze wzgl du na pochodzenie czynnika patogennego dzieli sieje na:1. Patogenne czynniki zewn trzne; zimno, ciep o, wiatr, susza, wilgo ,

wp ywy kosmiczne, urazy i zaka enia.2. Patogenne czynniki wewn trzne; z , troska, smutek, strach, rado ,

przeci enie prac narz dów wewn trznych, b dy w od ywianiu i inne.

Meridiany i punkty zwi zane z elementami

Meridiany g ówne czyli narz dowe posiadaj odpowiedni równowa nik wzakresie elementów i tworz bardzo ciekawy uk ad, którego cechamiszczególnymi s : wyst powanie tego samego elementu w parze jak tworzposzczególne meridiany typu yang (narz dy puste) i yin (narz dy pe ne).

Zmiana elementu wyst puje zawsze b przy uk adzie yang-yang, b yin-yin. Element ognia wyst puje 4-krotnie, a pozosta e tylko po 2 razy.


Ryc. 4. Schemat obrazuj cy powi zania pomi dzy meridianami a pi cioma elementami.

Oprócz obiegu energii w meridianach tworz cych pary (ryc. 4) i maj cychpo czenia pomi dzy sob poprzez punkty przepustowe (Luo) istniej tepo czenia, które okre lamy jako du e po udniki. Wyodr bniamy trzy du epo udniki typu yang; i trzy typu yin.

Du e po udniki typu yang tworz :1. jelito cienkie (meridian r czny) i p cherz moczowy (meridian no ny) -

Tai yang2. potrójny ogrzewacz (meridian r czny) i p cherzyk ciowy (meridian

no ny) - Shao yang3. jelito grube (meridian r czny) i dek (meridian no ny ) - Yang MingDu e po udniki typu yin tworz :1. uco (meridian r czny) i ledziona-trzustka (meridian no ny) - Tai yin2. osierdzie (meridian r czny) i w troba (meridian no ny) - Yueh yin3. serce (meridian r czny) i nerka (meridian no ny) - Shao yinDu e po udniki i ich funkcje mo emy przedstawi w nast puj cy sposób:

Tai yang - zimnoShao yang - ciep oYang Ming - suchoTai yin - wilgoYueh yin - wiatrShao yin - ogie


Strza ki cz ce du e po udniki wskazuj wzajemne oddzia ywania na siebiedu ych po udników.

Ka da para w ten sposób jest w stanie wyrówna powstaj ce w wynikudzia powy szych czynników zaburzenia.

Przyk ad: atak zimna na powierzchni cia a zadzia a na le cy zewn trzniedu y po udnik Tai yang. Tai yang tworz meridian jelita cienkiego (ciep o) i

cherza moczowego (zimno). Podczas ataku zimna na po udnik p cherzamoczowego b dzie d no ze strony jelita cienkiego do wyrównania zimnaswoim ogniem.

Przy ataku suszy na Yang Ming ratunek nast pi przy pomocy wilgoci zestrony dka.

Tak wyrównane s mi dzy innymi codzienne wahania klimatyczne. Poja-wienie si deficytu energii w wyrównuj cym sk adniku utrudnia likwidacj atakupatogennego czynnika prowadz cego do zaburzenia.

W pierwszym przyk adzie atak zimna dotknie po udnik Tai yang, a w drugimsucho , po udnik Yang Ming.

Zaburzenie równowagi w tych podwójnych, du ych po udnikach niezlikwi-dowane w ich obr bie, mo e by wyrównane, jak wskazuj strza ki, przez drugidu y po udnik wspó pracuj cy. I tak Tai yang otrzyma pomoc ze strony ogniaShao yin rozpraszaj cego zimno, a Yang Ming od Tai yin dostarczyciela wilgoci.Zale no ci te s wzajemne, tzn. e je eli wewn trzny ogie b dzie uszkadzaShao yin, wtedy Tai yang dostarczy zimna.

W terapii gdy zimno uszkodzi Tai yang, trzeba u punktu Luo po udnikajelita cienkiego dla zaopatrzenia go w ogie od serca z równoczesnymrozproszeniem punktu ród a na po udniku serca.

Takie post powanie na pocz tku choroby mo e wspomóc zlikwidowanieszkodliwego zimna na po udniku Tai yang.

Jak wida z tego, du e po udniki maj wa ne praktyczne znaczenie (Pincel1994).


Punkty chi skie i ich po czenie z pi cioma elementami

Ka dy z punktów zgodno ci (Shu) zwi zany jest z odpowiednim elementem,(st d inna ich nazwa - punkty-elementy") i tak:

Punkty dla meridianów yang: Punkty dla meridianów yin:I róde ko (Ting) - metal (M) - drzewo (D)

II strumyczek (Yang) - woda (W) - ogie (O)III strumie (Shu) - drzewo (D) - ziemia (Z)IV rzeka (King) - ogie (O) - metal (M) Vmorze (Ho) - ziemia (Z) - woda (W)

Tab. 2. Punkty elementyMeridiany Elementy Meridiany Elementy

Yang M W D O Z Yin D 0 Z M WVF 44 43 41 38 34 H 1 2 3 4 8IT 1 2 3 5 8 C 9 8 7 4 3SJ 1 2 3 6 10 PC 9 8 7 5 3G 45 44 43 41 36 LP 1 2 3 5 9IC 1 2 3 5 11 P 11 10 9 8 5

vu 67 66 65 60 40 R 1 2 3 7 10

liczby wygrubionc - punkt element w elemencie"

Punkty te wykorzystuje si przede wszystkim do oddzia ywania na okre lonenarz dy. Szczególnie dotyczy to punktów elementów" (lub element w ele-mencie).

Punkty te w tab. 2 wygrabiono. Punkt le cy na lewo od niego ma dzia aniepobudzaj ce, a le cy na prawo uspakajaj ce (hamuj ce).

Z zagadnieniem tym wi e si poj cie prawid a okre lanego jako matka-córka" lub ojciec-syn". To co przedstawiono przy omawianiu rodzaju wi zipomi dzy pi cioma elementami (ryc. 3) odnosi si tak e do ka dego mendianu zosobna. Wi twórczo-pobudzaj ca wyra a si tym, e chc c pobudzi serce C.8.(ogie ), nale y dzia na C.9. (drzewo). W wi zi hamuj cej serce C.8. (ogie )nale y dzia na C.3. (woda). Prawo - teoria pi ciu elementów t umaczy wsposób, który mo na uzna za naukowy, obieg energii w naturze i stanowi kanonmedycyny naturalnej.


Meridiany g ówne i dodatkowe to szlaki przep ywu energii Qi. Biegn one przewa nie wzd cia a.

Odchodz ce od nich odga zienia (kolaterale) cz okre lone punkty napowierzchni cia a z odpowiednimi narz dami wewn trznymi. Punkty tenajcz ciej s znane jako: punkty chi skie (PCH), punkty akupunktury (PA),biologicznie aktywne punkty (BAP).

Na obwodzie meridianów ko czyn, tak górnej (poni ej stawu okciowego),jak i dolnej (poni ej stawu kolanowego), meridiany cz si ze sob . Te ga zki

cz ce nazywamy Luo (czyt. lo). Meridian yang czy si z meridia-nem yin itym samym daje to swobodne kr enie energii Qi w ca ym ustroju.

Dla unikni cia nieporozumie , których przyczyn mo e by stosowanieró nych nazw, postanowiono oznacza meridiany cyframi rzymskimi (od I doXIV), przyjmuj c za I meridian p uc.

Meridiany g ówne :

Wydaje si , e najlepszym rozwi zaniem jest stosowanie obok nazwrodzimach - nazw aci skich. Chi czycy wspó cze ni tak e stosuj ten system.

NAZWA POLSKA NAZWA ACI SKAI Meridian p uc P Pulmones P

II Meridian jelita grubego JG Intestinum crassum ICIII Meridian dka Z Gaster GIV Meridian ledziony - trzustki ST Lien - Pankreas LPV Cor C

VI Meridian jelita cienkiego JC Intestinum tenue ITVII Meridian p cherza moczowego PM Vesica urinaria VUVIII Meridian nerki N Ren RIX Meridian osierdzia O Pericardium PCX Meridian potrójnego ogrzewacza PO przyj to z chin. SJ

(San Jiao)XI Meridian p cherzyka ciowego P Vesica fellea VF

XII Meridian w troby W Hepar H


Meridiany dodatkowe

XIII Meridian rodkowy tylny (ST), czyli przyj to z chin. TMówny regulator tylny (GRT) (Tu Mai)

XIV XIV Meridian rodkowy przedni przyj to z chin. JM(SP), czyli g ówny regulator przedni (Jen Mai)(GRP) "

to mendiany niesymetryczne.Mendiany maj dwie cz ci: zewn trzn , biegn po powierzchni cia a

wzd punktów, i wewn trzn , zmierzaj do odpowiadaj cych im narz -dów. Zewn trzne cz ci meridianów maj charakterystyczny przebieg. Wszy-stkie zaczynaj si lub ko cz na palcach r k i nóg. Tylko meridian nerkizaczyna si na podeszwowej cz ci stopy. W przewa aj cej swojej d ugo cibiegn one przez ko czyny górne lub dolne, dlatego dzielimy je na meridianygórne - tj. r k, i dolne - tj. nóg.

Do meridianów r k nale : m. p uc, m. jelita grubego, m. osierdzia, m.potrójnego ogrzewacza, m. serca, m. jelita cienkiego. Pozosta e to meridianynóg.

T. Mann, omawiaj c przebieg meridianów po powierzchni cia a, podajenast puj cy opis: je li cz owiek wyprostuje si w taki sposób, e jego ramiona

uniesione w stron nieba, a jego stopy spoczywaj na ziemi, to zauwa amy,e meridiany yang id od nieba do ziemi, a yin od ziemi do nieba. Jest to

zgodne ze staro ytn tradycj , wed ug której, energia yang pochodzi z kosmosu,a yin z ziemi.

Obok 12 meridianów g ównych istnieje 8 meridianów dodatkowych. Dwaz nich maj szczególne znaczenie i zostan omówione podobnie jak g ówne.

to: meridian rodkowy tylny (TM) i rodkowy przedni (JM). Oba meridianydodatkowe maj po czenia z meridianami g ównymi typu yang i yin, i zarz -dzaj nimi. TM zarz dza typem yang, a JM typem yin. Wed ug starych ksi gchi skich, meridiany te stanowi zbiorniki energii Qi i s zlewiskiem tejenergii, dlatego nazywamy je meridianami zarz dzaj cymi, lub g ównymiregulatorami.

Punkty kolejne meridianu podano cyfr arabsk i odnosz si one wy cz-nie do danego meridianu (bywaj systemy numeracji cznej punktów). Liczbpunktów w danym meridianie oraz jego typ podano przy charakterystyceogólnej przebiegu meridianu (patrz rozdzia III).

IEJ PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ 29

Punkty chi skie i metody ich lokalizacjiPunkty chi skie s to miejsca na ciele o szczególnych w ciwo ciach,

których nak ucie, ucisk lub inny sposób pobudzenia s podstaw leczniczegooddzia ywania na organizm. W przebiegu wy ej wymienionych meridianów le y670 punktów:

12 Meridianów g ównych Meridianówny regulator tylny Meridianówny regulator przedni

= 309 x 2 (parzyste) =618 +28 +24

RAZEM: 670 punktów

Oprócz tych punktów opisano oko o 800 dodatkowych, tzw. Extra. Punkty teznajduj si na skórze cz owieka od urodzenia i maj jednakow lokalizacj uka dego. Ich wielko u ludzi zdrowych waha si od 2 do 5 mm ( rednica), a wczasie choroby narz du mog si powi ksza do 10 mm.

Istnieje kilka sposobów lokalizacji punktów. Poni ej podajemy niektóre znich.

1. Wed ug informacji dotycz cych miejsc anatomicznych cia a, na przyk ad:G.45. znajduje si po stronie strza kowej drugiego palca u nogi, 3 mm odrogu paznokcia. T metod b dziemy si pos ugiwa najcz ciej.

2. Metoda cuna indywidualnego. Cun jest to jednostka, która nie odpowiadaadnej znanej dotychczas jednostce pomiarowej. Od tysi cy lat stosowany

jest w akupunkturze, s c do lokalizacji punktów. W akupunkturzeszeroko kciuka uznajemy za 1 cun. Tak e odleg ci mi dzy dwomafa dami na rodkowym paliczku III palca r ki (u kobiet prawej, u m czyznlewej) okre la 1 cun indywidualny (ryc. 5).

3. Metoda cuna proporcjonalnego. Chi czycy podzielili poszczególne okolicecia a wzd i wszerz na ró ne odcinki, tzw. proporcjonalne jednostki cun.W metodzie tej 1 cun na czole nie jest równy 1 cunowi na klatcepiersiowej. Mierzony w jednostkach uk adu SI w ka dej okolicy cia a

dzie mia inn d ugo . Zawsze jednak odleg od punktu Extra 1, tj.le cego u nasady nosa w rodku mi dzy brwiami - do przedniej linii

osów, niezale nie od tego, czy b dzie to kobieta czy m czyzna, doros yczy dziecko, o wysokim czy niskim czole -wynosi b dzie 3 cuny. Inneprzyk ady: odleg mi dzy brodawkami


Ryc. 5. Cun indywidualny.

sutkowymi wynosi b dzie 8 cunów , odleg od górnego brzeguspojenia onowego do p pka - 5 cunów (ryc. 6).

4. Metoda palpacyjna - szczególnie przydatna w stanach chorobowych,kiedy punkt jest powi kszony i bolesny.

5. Lokalizacja za pomoc punktoskopu. Punktoskop jest to aparat, któregodzia anie opiera si na wykorzystaniu ni szego oporu elektrycznegopunktu od otaczaj cej go skóry. Inaczej mówi c, punktoskop jest tobardzo czu y omomierz (ryc. 7).

* U kobiet mi dzy liniami rodkowoobojczykowymi.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHINS KIEJ 31

Ryc. 6. Cun proporcjonalny.


1 - elektroda czynna,2 - elektroda bierna,3 - potencjometr,4 - sygnalizator optyczny,5 - pokrywa pojemnika baterii.

Ryc. 7. Punktoskop (omomierz).

6. Lokalizacja punktów przez odpowiednie u enie cia a lub przyj cieodpowiedniej pozycji. Przyk ad: punkt VF.31. (Fengshi) mo na zlokali-zowa , przyjmuj c pozycj wyprostn ( na baczno ") z przy eniem

k do ud. Koniec palca rodkowego wskazuje ten punkt. Sposób tenwykorzystuje si najcz ciej dla wyznaczenia punktów:a) VF.3L,b) LP.10.,c) IC.4.,d) P.7.,e) R.l.(ryc. 8).


Ryc. 8a

Ryc. 8b

Ryc. 8c

Ryc. 8d Ryc. 8. Przyk ady

sposobów lokalizacji punktów.

Ryc. 8e

Rozdzia IIIPRZEBIEG MERIDIANÓW, PO ENIE PUNKTÓW I

WSKAZANIA TERAPEUTYCZNE

MERIDIAN P UC ( AC. PULMONES - P)Przebieg meridianuW swoim przebiegu zewn trznym rozpoczyna si w punkcie P.I., tj. na

powierzchni klatki piersiowej, na wysoko ci pierwszej przestrzeni mi dzy e-browej, 6 cunów od linii rodkowej cia a. Dalej biegnie w gór i na zewn trz- punkt P.2., st d zst puje w dó po przy rodkowej powierzchni ramienia idochodzi do stawu okciowego. Od stawu okciowego biegnie po stroniepromieniowej przedramienia, przez nadgarstek przechodzi na t tnic promie-niow i osi ga koniuszek kciuka - 3 mm od promieniowego k ta macierzypaznokcia (P. 11.).

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Metal, tworzy par z meridia-nem jelita grubego. Wa niejsze punkty:

- ród owy P.9.-przychylno ci Shu" P.ll., P.10., P.9., P.8., P.5.- tonizuj cy P.9.- sedatywny P.5.- przepustowe P.7., (P.9.)- alarmowy przedni P. 1.- alarmowy tylni VU.13.- samodzielne P.7., P.l 1.Ogó em punktów: 11, czas najwi kszej aktywno ci 3.00-5.00.

PRZEBIEG MERIDIANOW... 35

Ryc. 9. Meridian p uc.

Wykaz punktów: P.l. Zhongfu(zwyk y pa acyk)Po enie: na powierzchni klatki piersiowej, na wysoko ci pierwszej

przestrzeni mi dzy ebrowej, 6 cunów od linii rodkowej cia a.

36 PRZEBIEG MERIDIANÓW...

Wskazania: dychawica oskrzelowa, choroby p uc, obrz k twarzy i ko czyn,ból w okolicy klatki piersiowej.

P.2. Yunmen (drzwi ob oków)Po enie: we wg bieniu, pod wewn trznym brzegiem obojczyka (w odle-ci 1/3 od barkowego ko ca obojczyka).Wskazania: takie same .P.3. Tianfu (niebia ski pa ac)Po enie: na rodkowej górnej powierzchni ramienia, 3 cuny poni ej

przebiegu do u pachowego, po promieniowej stronie mi nia dwug owegoramienia.

Wskazania: choroby narz dów oddechowych, ból w okolicy opatki, barku istawu barkowego, nerwice, zawroty g owy.

P.4. Xiabai (szlachetny wiat)Po enie: na rodkowej powierzchni ramienia, po promieniowej stronie

mi nia dwug owego, 1 cun poni ej P.3.Wskazania: neurogenne choroby serca, cz stoskurcz napadowy, md ci, ból

w piersiach.P.5. Chize (staw okcia)Po enie: we wg bieniu stawu okciowego, po stronie promieniowej ci gna

mi nia dwug owego ramienia (u atwia lokalizacj pozycja zgi cia przedramieniaz d oni zwrócon ku górze - mo na wtedy zauwa nieznaczne wg bienie, wktórym le y ten punkt).

Wskazania: choroby narz dów oddechowych i uk adu nerwowego (nerwice,stany reaktywne, nietrzymanie moczu, drgawki u dzieci, ból w okolicy opatki,niedow ady, zapalenie splotu nerwowego).

P.6. Kongzui (wi kszy otwór)Po enie: po odwróceniu d oni ku górze punkt ten znajduje si po

promieniowej stronie przedramienia, w odleg ci 5 cunów poni ej zgi ciaokciowego, a 7 cunów powy ej poprzecznego zgi cia nadgarstka.

Wskazania: ostre choroby uk adu oddechowego, wysoka temperatura, kaszel,chrypka, nie yt krtani, zapalenie gard a, ból w okolicy ramienia i stawów r k.

P.7. Lieque (niedostatek przechylenia)Po enie: przy d oni zwróconej ku górze punkt ten le y po promieniowej

stronie, powy ej wyrostka rylcowatego, 1,5 cuna od zgi cia poprzecznegonadgarstka.

Przez stwierdzenie takie same" nale y rozumie wskazanie jak dla punktu poprzedniego.

PRZEBIEG MERIDIANÓW... 37

Wskazania: tiki i przykurcze mi ni mimicznych, zapalenie nerwu twarzo-wego i nerwu trójdzielnego, bóle z bów, dychawica oskrzelowa, nie yt krtani,zapalenie migda ków podniebiennych, bóle g owy w okolicy potylicznej,migrena, szczególnie z towarzysz cymi wymiotami, schorzenia r k.

P.8. Jingqu (dolny kana lub sp yw kana u)Po enie: przy promieniowej stronie mi nia zginacza r ki, 1 cun nad fa dem

promieniowo-nadgarstkowym.Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, dychawica oskrzelowa,

wymioty, czkawka, zapalenie nerwu promieniowego.P.9. Taiyuan (wielkie ród o)Po enie: przy promieniowym brzegu ci gna mi nia promieniowego

zginacza r ki, na dolnym fa dzie stawu promieniowo-nadgarstkowego.Wskazania: rozedma p uc, angina, nerwoból mi dzy ebrowy, ból przedra-

mienia, zapalenie spojówek, zapalenie rogówki, bezsenno , depresja. Wykazujespecjalne oddzia ywanie na t tnice, podnosi ci nienie t tnicze itp.

P.10. Yuji (spotkanie ryby)Po enie: na d oniowej powierzchni k bu, w rodku pierwszej falangi

kciuka.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, nadmierne wydzielanie potu,

zapalenie migda ków podniebiennych.P.ll. Shaoshang (m ody kupiec)Po enie: po promieniowej stronie kciuka, 3 mm od rogu paznokcia

(ko cowy punkt).Wskazania: omdlenia, choroby jamy ustnej, gard a, prze yku, bezsenno ,

drgawki u dzieci, punkt znieczulenia skóry podczas zabiegów chirurgicznych.

MERIDIAN JELITA GRUBEGO ( AC.INTESTINUM CRASSUM - IC)Przebieg meridianuBiegnie w gór od punktu IC.l., który znajduje si 3 mm w bok (po stronie

promieniowej) od rogu paznokcia palca II, poprzez nadgarstek, przedrami , ramido przedniego brzegu wyrostka barkowego opatki (acromion), od tego punktuskr ca na przedni powierzchni klatki piersiowej do do ka nadoboj-czykowego.St d wznosi si ku górze i biegnie przez rodek trzonu uchwy, policzek, dowargi górnej. Ko czy si na górnym brzegu bocznej bruzdy skrzyde ka nosa(IC.20.).


Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Metal, tworzy par z meridia-

nem p uc.Wa niejsze punkty:- ród owy IC.4.- przychylno ci Snu" IC.l., IC.2., IC.3., IC.5., IC.l 1.- toni uj cy IC.l 1.- sedatywny IC.2.- przepustowe IC.6., (IC.4.)- alarmowy przedni G.25.- alarmowy tylni VU.25.- samodzielny IC.4., IC.l 1.Ogó em punktów: 20, czas najwy szej aktywno ci 5.00-7.00.

Wykaz punktów:IC.l. Shangyang (kupiec yang)Po enie: po stronie promieniowej palca wskazuj cego, 3 mm w bok od

ta macierzy paznokcia.Wskazania: choroba jamy ustnej (zapalenie migda ków podniebiennych,

jamy ustnej, krtani, bóle z bów), szum w uszach, choroby narz du oddecho-wego; udzielenie nag ej pomocy w omdleniach.

IC.2. Erjian (drugi interwa )Po enie: po promieniowej stronie, nieco dystalnie od stawu ródr czno-

paliczkowego palca wskazuj cego. Punkt ten lokalizuje si przy d oni zaci -ni tej w pi .

Wskazania: choroba jamy ustnej i nosa (zapalenie krtani i migda kówpodniebiennych, krwawienia z nosa, ból z bów); zw enie prze yku, kruczeniew jelitach, rozwolnienia itp., choroby skóry (tr dzik pospolity), itp.

IC.3. Sanian (trzeci interwa )Po enie: na promieniowym brzegu II ko ci ródr cza (w ty od jej g ówki

wyczuwa si zag bienie).Wskazania: takie same.IC.4. Hequ (z cza ko ci)Po enie: w po owie d ugo ci II ko ci ródr cza po stronie promieniowej.

Przy odwiedzeniu od siebie kciuka i palca wskazuj cego punkt ten le y wrodku linii cz cej miejsce po czenia I i II ko ci ródr cza i rodka

kraw dzi b ony mi dzy palcowej (p etwy).


11 10 9 8

Ryc. 10. Meridian jelita grubego.

Wskazania: bóle g owy (twarzy, nosa, oczu, uszu), narz du oddechowego,zapa , bezsenno , nocne pocenie si , brak miesi czki, nerwica neurasteniczna,ból i niedow ad ko czyn górnych, zespo y bólowe w górnej po owie tu owia.

40 PRZEBIEG MERIDIANOW...

IC.5. Yangxi (potok yang)Po enie: na grzbietowej stronie nadgarstka. Gdy kciuk jest odwiedziony w

bok i ku górze, to punkt ten znajduje si w powsta ym wg bieniu mi dzyci gnami mi ni prostowników d ugiego i krótkiego kciuka, w popularnejanatomicznej tabakierce".

Wskazania: bóle g owy, szum w uszach, zapalenie migda ków podniebien-nych, ból z bów, choroby stawu promieniowo-nadgarstkowego.

IC.6. Pianli (pochylone przej cie)Po enie: 3 cuny powy ej IC.5.Wskazania: takie same.IC.7. Wen iu (ciep y strumyk)Po enie: nad ko ci promieniow , po rodku odleg ci mi dzy stawem

promieniowo-nadgarstkowym a zgi ciem okciowym.Wskazania: choroby jamy ustnej, dka, jelit, bóle r k.IC.8. Xialian (dolna wynios r ki)Po enie: 4 cuny poni ej zewn trznego zgi cia okciowego, po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym).Wskazania: pora enie zwieraczy p cherza moczowego, kruczenie w jelitach,

ból w okolicy serca, dychawica oskrzelowa, nie yt oskrzeli, zapalenie op ucnej,gru lica p uc, zapalenie gruczo u sutkowego.

IC.9. Shanglian (górna wynios r ki)Po enie: 3 cuny poni ej zewn trznego zgi cia okciowego po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym).Wskazania: takie same.IC.10. Shousanli (trzy odleg ci na r ce)Po enie: 2 cuny poni ej zewn trznego zgi cia okciowego, po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym),na linii cz cej IC.5. z IC.6.

Wskazania: bóle z bów, zapalenie jamy ustnej, ból w okolicy okcia iramienia, pora enia po owicze, udar mózgu, nerwoból nerwu promieniowego,zapalenie gruczo u sutkowego, zapalenie linianki przyusznej, grypa, przewlek ezapalenie okr nicy.

ICH. Quchi (zgi ty staw)Po enie: na zewn trznym brzegu zgi cia okciowego, po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym).Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, ból w okolicy ramienia,

epatki i okcia, bóle g owy, pora enie po owicze, zapalenie op ucnej, nerwoból


mi dzy ebrowy, neurastenia, niedokrwisto , choroby skóry, przewlek e zapa-lenia okr nicy.

IC.12. Zhouliao (jamka stawu okciowego)Po enie: na bocznej powierzchni ramienia, 1 cun powy ej zewn trznego

brzegu zgi cia okciowego, po rodku mi dzy fa dem okciowym a zewn trznymykciem (przy zgi tym stawie okciowym).

Wskazania: choroby ko czyn górnych.IC.13. Shouwuli (pi odleg ci na r ce)Po enie: na zewn trznym brzegu ko ci promieniowej, 3 cuny nad zgi ciem

okciowym.Wskazania: zapalenie p uc, go ciec, zaburzenia czynno ci ruchowej i czu-

ciowej ko czyn górnych, senno , gru licze zapalenie w ów ch onnych wokolicy szyi, fobie.

IC.14. Binao (mi sie r ki)Po enie: na bocznej powierzchni ramienia, tu nad przyczepem mi nia

naramiennego do ko ci ramieniowej.Wskazania: takie same.IC.15. Jianyu (koniec k ta ramienia)Po enie: nad stawem ramiennym, mi dzy barkowym wyrostkiem opatki a

guzkiem wi kszym ko ci ramieniowej. Odpowiada zag bieniu powsta emu przypodniesieniu r ki.

Wskazania: choroba nadci nieniowa, pora enie po owicze, kr cz szyi, ból wokolicy ramienia.

IC.16. Jugu (wielka ko )Po enie: w zag bieniu mi dzy ko cem barkowym obojczyka a grzebieniem

opatki.Wskazania: drgawki u dzieci, bóle z bów, uchwy, zapalenie splotu

nerwowego, zapalenie oko ostawowe ramienno- opatkowe.IC.17. Tianding (naczynie niebios)Po enie: na tylnym brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na

wysoko ci dolnego brzegu chrz stki tarczowej.Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, zapalenie gard a, trudno ci

w po ykaniu.IC.18. Neck-Futu (boczne uwypuklenie)Po enie: w rodku mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkawego, na

wysoko ci górnego brzegu chrz stki tarczowej.Wskazania: kaszel, dusznica, nadmierne lub zbyt sk pe wydzielanie liny,

afonia czynno ciowa, zbyt niskie ci nienie t tnicze.


IC.19. Nose-Heliao (male ka jamka)Po enie: 15 mm poni ej skrzyde ka nosa (na wysoko ci 1/3 wargi górnej).Wskazania: ostry i przewlek y nie yt nosa, czyrak nosa, zapalenie nerwu

twarzowego, tik i przykurcz mi ni twarzy, nerwoból nerwu trójdzielnego.IC.20. Yingxiang (powitanie wonno ci)Po enie: w po owie fa du wargowego, tu obok skrzyde ka nosa (punkt

ko cowy).Wskazania: ostry nie yt nosa, os abienie powonienia, krwawienie z nosa,

zapalenie nerwu twarzowego itp.

MERIDIAN DKA ( AC. GASTER - G)Przebieg meridianuRozpoczyna si w punkcie G.I., tj. na dolnym brzegu oczodo u, prostopadle

do renicy oka. St d biegnie w dó , okala wargi i dalej wzd dolnej cz ciuchwy do jej k ta, dziel c si po drodze na dwie odnogi. Jedna odnoga

skierowana pionowo do góry, do k ta czo a (punkt G.8.). Druga zst puje na dópo szyi, klatce piersiowej, brzuchu, pachwinie, przedniej powierzchni uda,podudzia i po grzbietowej cz ci stopy i ko czy si na palcu drugim stopy, 3 mmod rogu paznokcia, po stronie strza kowej (G.45.).

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Ziemia, tworzy par z meri-danemledziony i trzustki. Wa niejsze punkty:

- ród owy G.42.- przychylno ci Shu" G.45., G.44., G.42., G.41., G.36.- tonizuj cy G.42.- sedatywny G.45.- przepustowy G.40. (G.42.)- alarmowy przedni JM. 12.- alarmowy tylni VU.21.- samodzielny G.36., G.44.Ogó em punktów: 45, czas najwy szej aktywno ci 7.00-9.00.


Wykaz punktów:G.l. Cheng i (zbiornik ez)Po enie: na dolnym brzegu oczodo u, prostopadle do renicy oka.Wskazania: choroby oczu, tiki i przykurcz mi ni okr nych ust i oczu.G.2. Sibai (czterokrotna wiat )Po enie: 0,7 cuna poni ej dolnego brzegu oczodo u prostopadle do renicy

oka.Wskazania: nerwoból nerwu trójdzielnego, choroby oczu, ból g owy, zawroty

owy, zapalenie zatok szcz kowych, nie yt nosa, zapalenie nerwu twarzowego,przykurcz mi ni mimicznych, zaburzenia mowy.

G.3. Face-Juliao (du a ko )Po enie: na wysoko ci skrzyde ka nosa, w linii G.2.Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-

nych, nerwoból nerwu trójdzielnego, zapalenie rogówki, jaskra, krótkowzrocz-no , zapalenie zatok szcz kowych, bóle z bów, choroby warg i policzków.

G.4. Dicang (spichlerz ziemi)Po enie: 0,4 cuna (ok. 1 cm) z boku k cika ust.Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni okr nych

ust i oczu, nerwoból nerwu trójdzielnego, zaburzenia mowy itp.G.5. Daying (wielkie przej cie)Po enie: ku przodowi i górze od k ta uchwy, na dolnym brzegu mi nia

wacza, w miejscu, w którym wyczuwa si t tnic uchwow . Przy ustalaniupunktu usta winny by zamkni te.

Wskazania: obrz k twarzy, tiki i przykurcze mi ni okr nych ust, mi niuchwy i mi ni szyi oraz oczu, zaburzenia mowy, ból z bów.

G.6. Jiache (rydwan szcz ki)Po enie: ok. 0,5 cuna do przodu i ku górze od k ta uchwy (we wg bieniu).Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-

nych, nerwoból nerwu trójdzielnego, chrypka, bóle z bów (w uchwie), zapaleniejamy ustnej, bóle, tiki i przykurcze mi ni szyi, rozci gni cie wi zade w okolicyszyjno-poty licznej, pora enie po owicze, pora enie 4 ko czyn, zaburzeniamowy.

G.7. Xiaguan (dolna granica)Po enie: w przód i w dó od wyrostka stawowego uchwy; przy zamkni -

tych ustach miejsce to jest nieznacznie wg bione, a gdy usta s otwarte, miejsce,w którym ten punkt le y, jest uwypuklone.

Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, zawroty g owy, szum w uszach,os abienie s uchu, bóle z bów (w szcz ce).


Ryc. 11. Mcridian dka (cz górna).


Ryc. 12. Meridian dka (cz dolna).


G.8. Touwei (zm czona g owa)Po enie: nieznacznie powy ej k ta czo a, 0,5 cuna od przedniej linii

osów; 4,5 cuna od linii rodkowej g owy.Wskazania: ból w okolicy czo owej, migrena, zapalenie spojówki, os abienie

wzroku, zawienie, zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu trójdzielnego.G.9. Renying (przyj cie cz owieka)Po enie: na przednim brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,

na wysoko ci górnego brzegu chrz stki tarczowej.Wskazania: nie yt krtani, zapalenie migda ków podniebiennych, choroby

uc, choroba nadci nieniowa.G.10. Shuitu (wodospad)Po enie: na przednim brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,

w bok od dolnego brzegu chrz stki tarczowej.Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, zapalenie oskrzeli,

dusznica, nie yt krtani, krztusiec.G.ll. Qishe (domek oddechu)Po enie: na górnym brzegu do rodkowego ko ca obojczyka, mi dzy

ówkami mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.Wskazania: takie same.G.12 Quepen (rozbity puchar)Po enie: na tylnym brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, w

rodku jamki nadobojczykowej.Wskazania: dychawica, zapalenie op ucnej, zapalenie mi ni szyi i barku,

nerwoból nerwów mi dzy ebrowych, zapalenie migda ków podniebiennych,gru licze zapalenie w ów ch onnych.

G.13. Qihu (dom oddechu)Po enie: pod obojczykiem, 4 cuny w bok od linii po rodkowej klatki

piersiowej.Wskazania: choroby uk adu oddechowego, skurcz przepony, czkawka,

krztusiec.G.14. Kufang (skarbiec)Po enie: w pierwszym mi dzy ebrzu, 4 cuny w bok od linii po rodkowej

klatki piersiowej.Wskazania: choroby p uc.G.15. Wayi (pokojowy parawan)Po enie: w drugim mi dzy ebrzu, pod G.14.Wskazania: takie same.

-


G.16 Yingchuang (sokole oko)Po enie: w trzecim mi dzy ebrzu, pod G.15.Wskazania: takie same.G.17. Ruzhong rodek klatki piersiowej)Po enie: w rodku sutka.Wskazania: takie same.G.18. Rugen (trzon piersi)Po enie: w pi tym mi dzy ebrzu, na dolnym brzegu gruczo u sutkowego.Wskazania: procesy zapalne gruczo u sutkowego, niedostateczna laktacja,

zapalenie op ucnej, nerwoból mi dzy ebrowy.G.19. Burong (zakazane wej cia)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 6 cunów powy ej

pka.Wskazania: choroby serca, dka, w troby, zaburzenie czynno ci ruchowej i

czuciowej w okolicy opatki i barku, nerwoból mi dzy ebrowy.G.20. Chengman (poczucie pe no ci)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 5 cunów nad

pkiem.Wskazania: kaszel, krwawe wymioty, utrudnione po ykanie, os abienie

apetytu, wzd cie brzucha, biegunka, kruczenie w jelitach, zapalenie otrzewnej,taczka, skurcz przepony.G.21. Liangmen (wrota skrzy owania)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 4 cuny nad p pkiem.Wskazania: choroby dka, a szczególnie nie yt, choroba wrzodowa,

os abienie apetytu, niestrawno itp.22. Guanmen (pograniczne wrota)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 3 cuny nad p pkiem.Wskazania: takie same.G.23. Taiyi (wielka monada)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 2 cuny nad p pkiem.Wskazania: takie same.G.24 Huaroumen ( liskie, nasmarowane wrota)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 1 cun nad p pkiem.Wskazania: padaczka, zapalenie j zyka, przewlek e zapalenie dka i jelit,

wodobrzusze, zapalenie nerek, zapalenie b ony luzowej macicy, zaburzeniacyklu miesi czkowego.


G.25. Tianshu (niebia ska kolumna)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, na wysoko ci p pka.Wskazania: choroby dka i jelit, zapalenie p cherzyka ciowego, nerek,

ony luzowej macicy, zaburzenia cyklu miesi czkowego.G.26. Wailing (zewn trzne wzgórze)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 1 cun pod p pkiem.Wskazania: ból w dolnej cz ci brzucha, kolka jelitowa, bolesno przedniej

ciany brzucha.G.27. Daju (wielka w adza)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 2 cuny poni ej p pka.Wskazania: bezsenno , kolka jelitowa, zaparcia, zatrzymanie moczu, niemoc

ogólna (astenia).G.28. Shuidao (szlak wodny)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 3 cuny poni ej p pka.Wskazania: zapalenie nerek i p cherza moczowego, zatrzymanie moczu,

zapalenie naj drza i rdzenia, kolka jelitowa, wypadanie odbytnicy, chorobymacicy i jajników.

G.29. Guilai (powrót)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 4 cuny poni ej p pka.Wskazania: zaburzenia moczowo-p ciowe.G.30. Qichong (uderzenie oddechu)Po enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, na wysoko ci wzgórka

ko ci onowej.Wskazania: choroby narz dów p ciowych m skich i skich, ból krzy a.G.31. Biguan (granica biodra)Po enie: mi dzy mi niem krawieckim a mi niem napinaj cym powi

szerok uda. Na skrzy owaniu linii prowadz cych przez kolec biodrowy przedni,górny i linii horyzontalnej przechodz cej przez dolny brzeg spojenia onowego.

Wskazania: ból krzy a, zaburzenia czynno ci ruchowych i czynno ciruchowych ko czyn dolnych, zapalenie pachwinowych w ów ch onnych.

G.32. Femur-Futu (boczne uwypuklenie)Po enie: na brzu cu mi nia prostego uda, 6 cunów powy ej górnego

brzegu rzepki.Wskazania: takie same.


G.33. Yinshi (zacieniony bazar)Po enie: w zag bieniu, 3 cuny powy ej górno-bocznej kraw dzi rzepki.Wskazania: takie same.G.34. Liangqiu (szczyt wzgórza)Po enie: w zag bieniu, 2 cuny powy ej górno-bocznej kraw dzi rzepki.Wskazania: zapalenie stawu biodrowego, ból krzy a, zapalenie gruczo u

sutkowego, ból i s abo ko czyn dolnych.G.35. Dubi (nos cielaka)Po enie: przy zgi tym kolanie punkt ten le y we wg bieniu na zewn trz

wi zad a rzepki, na poziomie dolnego brzegu rzepki, tzw. oko tygrysa.Wskazania: zaburzenia czynno ci stawu kolanowego.G.36. Zusanli (trzy odleg ci na nodze). Punkt przez Chi czyków nazywany

wielkim lekarzem nóg".Po enie: 3 cuny poni ej dolnego brzegu rzepki i 1,5 cuna w bok od

grzebienia ko ci piszczelowej. Lokalizacja punktu przez odpowiednie u eniecz ci cia a: przy zgi tym stawie kolanowym (90°) uk adamy d z rozwartymipalcami w taki sposób, e dolny brzeg rzepki pokrywa si z lini stawówpaliczkowo- ródr cznych. Palec rodkowy przebiega wzd grzebienia ko cipiszczelowej, a koniec palca IV wskazuje punkt G.36. Praw d oni wyznaczamypunkt na prawej nodze, lew za na lewej.

Wskazania: choroby uk adu trawiennego, ko czyn dolnych, wyczerpanieogólne, choroby jamy ustnej, zatrzymanie moczu, choroba nadci nieniowa, ból

owy, zawroty g owy, choroby oczu.G.37. Shangjuxu (górna, ogromna pustka)Po enie: 3 cuny poni ej G.36., na brzu cu mi nia piszczelowego.Wskazania: ból krzy a, zaburzenia czynno ci czuciowej i ruchowej ko czyn

dolnych, zapalenie stawu kolanowego, choroby dkowo-jelitowe.G.38. Tiaokou (pokryte zmarszczkami usta)Po enie: mi dzy ko ci piszczelow i ko ci strza kow , 8 cunów nad górn

kraw dzi kostki bocznej.Wskazania: choroby dkowo-jelitowe i choroby ko czyn dolnych.G.39. Xiajuxu (dolna, ogromna pustka)Po enie: mi dzy ko ci piszczelow i ko ci strza kow , 7 cunów nad górn

kraw dzi kostki bocznej.Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowych i ruchowych ko czyn dolnych,

bóle fantomowe, ból g owy, nerwoból mi dzy ebrowy, zapalenie migda kówpodniebiennych, linotok, zapalenie gruczo u sutkowego.


G.40. Fenglong (bogata pe no )Po enie: na przedniej kraw dzi ko ci strza kowej, 8 cunów nad górn

kraw dzi kostki bocznej.Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowych i ruchowych ko czyn dolnych,

ból g owy, zaparcia, zatrzymanie moczu, choroby w troby, kaszel z plwocin .G.41. Jiexi (rozerwany potok)Po enie: w poprzecznym zgi ciu grzbietu stopy, mi dzy ci gnem mi nia

prostownika palców d ugiego a ci gnem mi nia prostownika palucha.Wskazania: choroby ko czyn dolnych, obrz k twarzy, zawroty g owy,

padaczka, zaparcia, wzd cia brzucha.G.42. Chongyang (wartki yang)Po enie: na najwy szym miejscu grzbietu stopy, na zewn trznym brzegu

ci gna prostownika d ugiego palca, mi dzy II a III ko ci ródstopia.Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowej i ruchowej ko czyn dolnych,

stany zapalne stawów ko czyn dolnych, ból z bów, zapalenie dzi se , padaczka,wymioty, wzd cia brzucha, brak aknienia.

G.43. Xiangu (obni aj cy si pagórek)Po enie: mi dzy II a III ko ci ródstopia, w najszerszym miejscu.Wskazania: obrz k twarzy, przekrwienie spojówki, kruczenie w jelitach, kolka

jelitowa, choroby z gor czk , pocenie si nocne.G.44. Neiting (wewn trzny dziedziniec)Po enie: na grzbietowej powierzchni stopy, mi dzy g ówkami II i III ko ci

ródstopia, w odleg ci 0,5 cuna od brzegu p etwy.Wskazania: gor czka przerywana, obrz k twarzy, zapalenie dzi se , skurcz

wi zade g osowych, kolka jelitowa, skurcze przepony.G.45. Lidui (straszna zap ata)Po enie: po stronie strza kowej drugiego palca u nogi, 3 mm od rogu

paznokcia (ko cowy punkt).Wskazania: choroba narz dów jamy ustnej, ból g owy, psychozy, ból ko czyn

dolnych i okolicy pachwinowej, wzd cia brzucha.


MERIDIAN LEDZIONY I TRZUSTKIAC. LIEN-PANCREAS - LP)

Przebieg meridianuMeridian ledziony i trzustki rozpoczyna si w punkcie LP. 1., tj. 3 mm do

wewn trz od macierzy paznokcia palucha. Nast pnie biegnie po przy rodkowejpowierzchni stopy, podudzia, uda, bocznej powierzchni brzucha (gdzie wielo-krotnie wchodzi do jamy brzusznej) i dalej w gór do drugiego mi dzy ebrz - 6cunów od linii rodkowej cia a. St d kieruje si w dó do drugiej przestrzenimi dzy ebrowej, gdzie ko czy si punktem LP.21., tj. w rodku linii pachowej, wszóstym mi dzy ebrzu.

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Ziemia, tworzy par z meridia-

nem dka.Wa niejsze punkty:- ród owy LP.3.-przychylno ci Shu" LP.l., LP.2., LP.3.. LP.5., LP.9.- tonizuj cy LP.2.- sedatywny LP.5.- przepustowe LP.4. (LP.3.)- alarmowy przedni H.13.- alarmowy tylni VU.20.- samodzielny LP.6.Ogó em punktów: 21, czas najwy szej aktywno ci 9.00-11.00.

Wykaz punktów:LP.l. Yinbai (tajemnicze wiat o)Po enie: 3 mm do wewn trz od macierzy paznokcia palucha stopy.Wskazania: zapa , ostre zapalenie jelita cienkiego i okr nicy, wzd cia

brzucha, zaburzenia cyklu miesi czkowego, drgawki u dzieci, choroby psychi-czne. W okresie ci y dzia anie na ten punkt jest przeciwwskazane.

LP.2. Dadu (wielkie miasto)Po enie: na wewn trznej powierzchni palucha, u podstaw falangi palucha,

na jej dolnym bfzegu.Wskazania: takie same.LP.3. Taibai (najwy sza wiat )Po enie: na wewn trznej stronie stopy, na tylno-dolnym brzegu g ówki I

ko ci ródstopia.


Ryc. 13. Meridian lcdziony-trzustki (cz dolna).


Ryc. 14. Meridian ledziony-trzustki (cz górna).


Wskazania: choroby dkowo-jelitowe, ból krzy a, zaburzenia czynno ciruchowej i czuciowej ko czyn dolnych, padaczka.

LP.4. Gongsun (wnuk ksi cia)Po enie: na wewn trznej powierzchni stopy, na przednio-dolnym brzegu

podstawy I ko ci ródstopia.Wskazania: choroby dkowo-jelitowe, zapalenie mi nia sercowego,

choroba wie cowa, zapalenie op ucnej, obrz ki g owy i twarzy, padaczka,krwotok z macicy, poronienie nawykowe.

LP.5. Shangqiu (wzgórze narad)Po enie: we wg bieniu, nieco z przodu i poni ej kostki przy rodkowej.Wskazania: choroby dkowo-jelitowe (wzd cia brzucha, kruczenie w je-

litach, ból j zyka i dolnej cz ci brzucha, wymioty, zaparcia i hemoroidy).Choroby i ko ci.

LP.6. Sanyinjiao (punkt spotkania trzech yin)Po enie: na wewn trznej powierzchni ydki, 3 cuny powy ej rodka kostki

przy rodkowej, bezpo rednio z ty u kraw dzi ko ci piszczelowej.Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego (brak miesi czkowania,

krwotok maciczny, bóle w okolicy pr cia, polucje), zaburzenia czynno ciczuciowych i ruchowych ko czyn dolnych, nie yt jelita cienkiego i okr nicy,krwawienie z ylaków odbytu, bezsenno , zespo y neurasteniczne.

LP.7. Lougu (ods oni ty pagórek)Po enie: 6 cunów nad górnym brzegiem kostki przy rodkowej, 15 mm w ty

od ko ci piszczelowej.Wskazania: choroby uk adu trawiennego.LP.8. Diji (organ ziemi)Po enie: 8 cunów nad kostk przy rodkow , przy tylnym brzegu ko ci

piszczelowej.Wskazania: bóle krzy a, os abienie.LP.9. Yinlingquan ( ród o na wzgórzu)Po enie: na wewn trznej stronie ydki, przy zgi tym kolanie we wg bieniu

na dolnym brzegu k ykcia przy rodkowego piszczeli.LP.IO. Xuehai (morze krwi)Po enie: na wewn trznej powierzchni uda, przy zgi tym kolanie 2 cuny

powy ej górnego brzegu rzepki i przy rodkowego k ykcia ko ci udowej.Wskazówka praktyczna: pacjent siedzi, a masa ysta k adzie swoj praw d

na jego lewym kolanie, tak aby d znajdowa a si nad rzepk -koniuszek kciukawskazuje punkt LP.IO. Punkt ten nazywamy punktem 100 sw dze ".


Wskazania: krwotok macicy, zapalenie b ony luzowej macicy, zapalenienaj drza, zaburzenia cyklu miesi czkowego, wyprysk (egzema), wrzody nako czynach dolnych, zmazy nocne.

LP.ll. Jimen (siódme wrota)Po enie: przy przy rodkowej kraw dzi mi nia czworog owego uda, 6

cunów nad górn kraw dzi rzepki.Wskazania: zaburzenia czynno ci p cherza moczowego, pachwinowe zapa-

lenie w ów ch onnych.LP.12. Chongmen (wrota ataku)Po enie: przy dolnej kraw dzi rodka wi zad a pachwinowego, 4 cuny w

bok od linii po rodkowej cia a.Wskazania: zapalenie naj drza, nerwoból nerwu powrózka nasiennego,

zapalenie b ony luzowej macicy, rozd cie brzucha, kurczowy ból dka,zapalenie gruczo u sutkowego.

LP.13. Fushe (wielki pa ac)Po enie: 1 cun nad wzgórkiem onowym, 4 cuny w bok od linii

po rodkowej cia a.Wskazania: powi kszenie ledziony, zatrucia o owiem, zaparcia.LP.14. Fujie (szew brzucha)Po enie: 3,5 cuna nad wzgórkiem onowym, 4 cuny w bok od linii

po rodkowej cia a.Wskazania: kolka jelitowa, czerwonka, impotencja.LP.15. Daheng (wielki zakr t)Po enie: na wysoko ci p pka, 4 cuny w bok od linii po rodkowej cia a.Wskazania: choroby jelita cienkiego i grubego.LP.16. Fuai (ból brzucha)Po enie: 1,5 cuna nad p pkiem, 4 cuny w bok od linii po rodkowej cia a.Wskazania: choroby dka.LP.17. Shidou (otwór po ywienia)Po enie: w pi tym mi dzy ebrzu, 6 cunów w bok od linii po rodkowej

cia a.Wskazania: zapalenie p uc i oskrzeli, nerwoból mi dzy ebrowy, chorobytroby.LP.18. Tianxi (niebia ski potok)Po enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 6 cunów w bok od linii po rodkowej

cia a.Wskazania: zapalenie oskrzeli, nerwoból mi dzy ebrowy, zmniejszona

wydzielina mleka, zapalenie gruczo u sutkowego.


LP.19. Xiongxiang (okolica piersi)Po enie: w trzecim mi dzy ebrzu, 6 cunów od linii po rodkowej cia a.Wskazania: bóle w klatce piersiowej i plecach, utrudnione po ykanie,

zapalenie oskrzeli.LP.20. Zhourong (otaczaj cy przepych)Po enie: w drugim mi dzy ebrzu, 6 cunów od linii po rodkowej cia a.Wskazania: takie same.LP.21. Dabao (wielki wynalazca)Po enie: w rodku linii pachowej, w szóstym mi dzy ebrzu (ko cowy

punkt).Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, choroby w troby.

MERIDIAN SERCA ( AC. COR - C)Przebieg meridianówRozpoczyna si pod pach w punkcie Cl., tj. przy dolnym brzegu mi nia

piersiowego wi kszego i wewn trznym brzegu mi nia dwug owego ramienia.St d biegnie wzd okciowego brzegu wewn trznej powierzchni ramienia,stawu okciowego, przedramienia nadgarstka i dalej przez d i promieniowpowierzchni V palca r ki, po stronie grzbietowej, 3 mm od wewn trznego k tapaznokcia (punkt C.9.).

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu; yin, zwi zany z elementem Ogie , tworzy par z meridia-nemjelita cienkiego. Wa niejsze punkty:

- ród owy Cl.- przychylno ci Shu", C.9., C.8., C.7., C.4., C.3.- tonizuj cy C.9.- sedatywny C.7. -przepustowe C.5. (C.7.)- alarmowy przedni JM. 14.- alarmowy tylni VU. 15.- samodzielny C.7., C.9.Ogó em punktów: 9, czas najwy szej aktywno ci 11.00-13.00.


Ryc. 15. Meridian serca.

Wykaz punktów:Cl. Jiquan (najwy sze ród o)Po enie: na wysoko ci do u pachowego, przy dolnym brzegu mi nia

piersiowego wi kszego i wewn trznym brzegu mi nia dwug owego ramienia.Wskazania: choroby serca, histeria, nerwoból mi dzy ebrowy, zapalenie

splotu nerwowego, md ci, choroba Raynauda.C.2. Qingling (m oda dusza)Po enie: na wewn trznym brzegu mi nia dwug owego ramienia, 3 cuny

nad zgi ciem okciowym.Wskazania: te same.C.3. Shaohai (ma e morze)Po enie: na brzegu okciowym przedramienia, w odleg ci 12 cunów od

zgi cia poprzecznego nadgarstka.


Wskazania: cz stoskurcz napadowy, zapalenie w ów ch onnych szyjnych ipachowych, psychozy, bóle z bów, zawroty g owy, nerwoból nerwu trój-dzielnego, kurcze mi ni ko czyn górnych, choroba Raynauda.

C.4. Lingdao (droga ducha)Po enie: na d oniowej powierzchni przedramienia, po promieniowej stronie

ci gna mi nia zginacza nadgarstka okciowego, 1,5 cuna powy ej bruzdypoprzecznej nadgarstka.

Wskazania: choroby czynno ciowe serca, histeria, md ci, ból w okolicystawu okciowego, pora enie nerwu okciowego.

C.5. Tongli (wi ze wiatem wewn trznym)Po enie: mi dzy ci gnem okciowym zginacza r ki a powierzchniowym

zginaczem palców, 1 cun nad fa dem nadgarstkowym.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, cz stoskurcz pochodzenia nerwo-

wego, przekrwienie spojówki, kurcze mi ni ko czyn górnych, nerwice,nadci nienie t tnicze.

C.6. Yinxi (granica yin)Po enie: mi dzy ci gnem okciowego zginacza r ki a powierzchniowym

zginaczem palców, 0,5 cuna nad fa dem nadgarstkowym.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, krwotoki z nosa, cz stoskurcz

napadowy, zapalenie migda ków podniebiennych, histeria, wrzody dka,astemia u ludzi w podesz ym wieku.

C.7. Shenmen (boskie drzwi)Po enie: w bru dzie poprzecznej nadgarstka po stronie d oniowej, na linii

cz cej C.4., C.5. i C.6.Wskazania: bezsenno , nerwice, psychozy i neurogenne choroby serca,

nadczynno gruczo u tarczowego, choroba nadcisnieniowa, utrata krwi poporodzie itp.

C.8. Shaofu (ma y obszar)Po enie: mi dzy IV a V ko ci ródr cza, w szerokiej przestrzeni mi dzy

kostnej.Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, zatrzymanie lub nietrzymanie moczu,

okresowe obfite krwawienia miesi czkowe, wi d w okolicy zewn trznejnarz dów p ciowych, cz stoskurcz napadowy, ból ramienia.

C.9. Shaochong (mniejszy potok)Po enie: po promieniowej stronie koniuszka V paica, 3 mm od k ta

podstawy paznokcia (ko cowy punkt).Wskazania: astemia po chorobach z gor czk , nerwoból mi dzy ebrowy,

cz stoskurcz neurogenny, kurcze mi ni ko czyn górnych, zapalenie gard a,nerwice z zespo em strachu, smutku, t sknoty, amnezja itp.


MER1DIAN JELITA CIENKIEGOAC. INTESTINUM TENUE - IT)

Przebieg meridianuZaczyna si na V palcu r ki, 3 mm od zewn trznego k ta podstawy paznokcia

(punkt IT.l.). Nast pnie biegnie wzd okciowego brzegu tego palca i r ki,przechodzi na tyln powierzchni nadgarstka, sk d po stronie okciowej wznosisi na bark. Z barku (po stronie grzbietowej) przechodzi na szyj , kieruje si wokolic k ta uchwy, policzka, zewn trznego k ta oka i ko czy si w okolicyskrawka ucha w punkcie IT.l9.

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Ognia, tworzy par z meridia-

nem serca.Wa niejsze punkty:- ród owy IT.4.-przychylno ci Shu" IT.l., IT.2., IT.3., IT.5., IT.8.- tonizuj cy IT.3.- sedatywny IT.8.- przepustowe IT.7., (IT.4.)- alarmowy przedni JM.4.- alarmowy tylni VU.27.- samodzielny IT.l., IT.2.Ogó em punktów: 19, czas najwy szej aktywno ci 13.00-15.00.

Wykaz punktów:IT.l. Shaoze (ma y staw)Po enie: ok. 3 mm od zewn trznego k ta podstawy paznokcia V palca r ki.Wskazania: kaszel, bóle g owy, zapalenie migda ków podniebiennych,

choroby czynno ciowe serca, ból przedramienia, tiki i przykurcze mi ni okolicyszyjno-potylicznej, niedostateczna laktacja, zapalenie gruczo u sutkowego,zatrucia pokarmowe.

IT.2. Qiangu (przednia dolina)Po enie: w zag bieniu przednim od g ówki paliczka V palca.Wskazania: szum w uszach, bóle przedramienia, niedostateczna laktacja,

zapalenie gruczo u sutkowego, padaczka, czkawka.


Ryc. 16. Meridian jelita cienkiego.


IT.3. Houxi (tylny w wóz)Po enie: w stawie ródr czno-paliczkowym V palca r ki, tu za g ow V

ko ci ródr cza. Punkt ten naj atwiej wyznaczy wówczas, gdy r ka jestzaci ni ta w pi . Wtedy to znajduje si on na szczycie zgi cia d oni w stawachródr czno-paliczkowych.

Wskazania: przykurcz mi ni okolicy szyjno-potylicznej, przedramienia iramienia, padaczka, krwotok z nosa, os abienie s uchu, zapalenie powiek,zapalenie korzeni nerwowych szyjnych.

IT.4. Hand-Wangu (ko nadgarstka)Po enie: na okciowym brzegu d oni, we wg bieniu mi dzy podstaw ko ci

ródr cza a ko ci trój grani as t .Wskazania: takie same.IT.5. Yanggu (s oneczna okolica)Po enie: w zag bieniu mi dzy wyrostkiem rylcowatym ko ci okciowej a

ko ci grochowat , po stronie okciowej nadgarstka.Wskazania: zawroty g owy, szum w uszach, os abienie s uchu, padaczka,

zapalenie jamy ustnej, bóle przedramienia.IT.6. Yanglao (troska staro ci)Po enie: na grzbiecie nadgarstka po stronie promieniowej wyrostka

rylcowatego ko ci okciowej.Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowej i ruchowej w okolicy ramienia i

opatki, przekrwienia spojówki, os abienie wzroku.IT.7. Zhinheng (prosta ga )Po enie: 5 cunów powy ej bruzdy poprzecznej nadgarstka, na linii cz cej

IT.5. z IT.8.Wskazania: choroby psychiczne, zespo y neurasteniczne, zawroty g owy, bóle

owy i r ki.IT.8. Xiaohai (niewielkie morze)Po enie: na tylnej powierzchni stawu okciowego, w rowku mi dzy

nadk ykciem okciowym ko ci ramieniowej a wyrostkiem okciowym ko ciokciowej.

Wskazania: przykurcze mi ni ramienia i stawu okciowego, nerwoból stawuokciowego, zapalenie dzi se , pl sawica, padaczka, bóle w dolnej cz ci jamy

brzusznej.IT.9. Janzhen (czysto kamienia)Po enie: w ty i w dó od stawu ramiennego, mi dzy ko ci ramienn a

opatk , na tej samej linii pionowej co dó pachowy.Wskazania: szum w uszach, bóle g owy, bóle w okolicy opatki, pleców i

stawów ko czyn górnych.


IT.10. Naoshu (punkt ramienia)Po enie: na tylnej powierzchni stawu ramiennego, na tylnej linii pionowej

przechodz cej przez dó pachowy.Wskazania: bóle ramienia i opatki, stawu ramieniowego, bóle w okolicy

szyjno-szcz kowej.IT.ll. Tianzong (niebia scy przodkowie)Po enie: w centrum do u podgrzebieniowego, na wysoko ci Th.5. i Th.6.Wskazania: zaburzenia czuciowe i ruchowe w okolicy ramienno- opatko-wej,

zapalenie splotu nerwowego.IT.12. Bingfeng (twarz wiatru)Po enie: w centrum do u nadgrzbietowego opatki, we wg bieniu.Wskazania: takie same.IT.13. Quyuan (zgi ta ciana)Po enie: na górnym brzegu kolca opatki.Wskazania: takie same.IT.14. Jianwaishu (zewn trzna strona ramienia)Po enie: na przysrodkowym brzegu opatki, na wysoko ci I a II kr gu

piersiowego.Wskazania: zaburzenia czuciowe i ruchowe r ki, zapalenie p uc, zespo y

neurasteniczne, zbyt niskie ci nienie t tnicze.IT.15. Jianzhongshu rodek ramienia)Po enie: 2 cuny w bok od wyrostka kolczystego VII kr gu szyjnego.Wskazania: choroby uk adu oddechowego, bóle w okolicy szyjnej i potyli-

cznej, os abienie wzroku.IT.16. Tianchuang (niebia skie okno)Po enie: na tylnym brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na

wysoko ci górnego brzegu chrz stki tarczowej.Wskazania: nerwoból nerwów mi dzy ebrowych, zapalenie jamy ustnej, bóle

w okolicy szyi i opatki, szum w uszach, zapalenie dzi se .IT.17. Tianrong (niebia ska posta )Po enie: w miejscu przyczepienia mi nia mostkowo-obojczykowo-sut-

kowego do wyrostka sutkowatego (nieco w gór i w ty od k ta uchwy).Wskazania: nerwoból nerwów mi dzy ebrowych, bóle w okolicy szyjno-

potylicznej, szum w uszach, zapalenie dzi se , tiki i przykurcze mi ni pleców iklatki piersiowej.

IT.18. Quanliao (zag bienie ko ci jarzmowej)Po enie: w zag bieniu poni ej ko ci jarzmowej.Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-

nych, bóle szcz ki.


IT.19. Tinggong (pa ac s uchu)Po enie: we wg bieniu przed skrawkiem ucha. Uciskaj c ten punkt,

zamykamy przewód s uchowy zewn trzny. Lokalizacj u atwia otwarcie ust(ko cowy punkt).

Wskazania: os abienie s uchu, zapalenie zewn trznego przewodu s uchowego,chrypka, afazja, j kanie.

MERIDIAN P CHERZA MOCZOWEGOAC. VESICA URINARIA - VU)

Przebieg meridianuRozpoczyna si w punkcie VU.l., tj. 3 mm od wewn trznego k ta oka, st d

wznosi si na czo o i po szczycie g owy biegnie na potylic . Tu (VU.10.)rozdziela si na 2 ga zie.

Pierwsza ga biegnie dok adnie wzd kr gos upa, w odleg ci 1,5 cuna odlinii rodkowej cia a, do miejsca nieco powy ej fa du po ladkowego, sk d zpunktu VU.35. przechodzi przez po ladek na tyln ( rodkow ) powierzchni uda iko czy si w dole podkolanowym.

Druga ga biegnie od ga zi pierwszej, wzd wewn trznego brzegu opatkido do u podkolanowego, gdzie czy si z ga zi pierwsz w punkcie VU.40.

Dalej wzd tylnej powierzchni goleni, skr ca za kostk zewn trzn ,przechodz c na zewn trzny brzeg stopy do V palca i w odleg ci 3 mm odzewn trznego k ta podstawy paznokcia ko czy swój przebieg (VU.67.).

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Woda, tworzy par z meridia-

nem nerki.Wa niejsze punkty:- ród owy VU.64.- przychylno ci Shu" VU.67 VU.66 VU.60 VU.40.- tonizuj cy VU.67.- sedatywny VU.65.- przepustowe VU.58. (VU.64.)- alarmowy przedni JM.3.- alarmowy tylni VU.28.- samodzielny VU.60.Ogó em punktów: 67, czas najwy szej aktywno ci 15.00-17.00.

64 PRZEBIEG MERIDIANOW.

Ryc. 17. Meridian p cherza moczowego (cz górna).


62 63 64 65 66

67

Ryc. 18. Mcndian p cherza moczowego (cz dolna).


Wykaz punktów:VU.l. Jingming (Jing - oko, ming - wiat )Po enie: 3 mm od wewn trznego k ta oka.Wskazania: choroby oczu, nie yt nosa.VU.2. Zanzhu (przewiercony bambus)Po enie: na wewn trznym brzegu (nad VU.l.).Wskazania: choroby oczu, zawroty g owy, bóle przedniej cz ci g owy,

zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu trójdzielnego.VU.3. Meichong (przej cie brwi)Po enie: 0,5 cuna w cz ci ow osionej czo a.Wskazania: takie same.VU.4. Quchai (skrzywiony s uga)Po enie: nad wewn trznym k tem oka, na linii w osów, nad czo em.Wskazania: bóle g owy, zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu

trójdzielnego, os abienie wzroku, niedro no nosa, krwotoki z nosa, polipy nosa,nie yt nosa.

VU.5. Wuchu (pi te miejsce)Po enie: 0,5 cuna nad wewn trznym k tem oka, na linii w osów, nad

czo em.Wskazania: padaczka, ból g owy, zawroty g owy, os abienie wzroku, bóle w

okolicy ramion i pleców.VU.6. Chengguang (zbiornik wiat a)Po enie: 2 cuny powy ej linii w osów, 1,5 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, choroby nosa.VU.7. Tongtian (przenikaj ce niebo)Po enie: na wierzcho ku g owy, 4 cuny nad lini w osów, 1,5 cuna od linii

po rodkowej cia a.Wskazania: choroby nosa, przykurcze i tiki mi nia okr nego ust, nerwoból

nerwu trójdzielnego.VU.8. Luo ue (niepe ne po czenie)Po enie: 5,5 cuna nad lini w osów, 1,5 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: toniczne napi cie mi ni okolicy szyjno-potylicznej, jaskra, szum

w uszach, psychozy.VU.9. Yuzhen (nefrytowa poduszka)Po enie: na bocznej powierzchni górnego brzegu guzowato ci potylicznej, 1

1/3 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: nerwoból nerwu trójdzielnego, zawroty g owy, bóle g owy,

krótkowzroczno , os abienie w chu, nadmierne wydzielanie potu.


VU.10. Tianzhu (niebia ska kolumna)Po enie: na bocznej powierzchni mi nia czworobocznego, na granicy

ow osionej cz ci karku, 1 1/3 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: bóle g owy, tiki i przykurcze mi ni karku oraz okolicy szyjno-

opatkowej, kr cz karku, zapalenie krtani, choroby nosa, zespo y neurasteniczne,choroby oczu; dzia anie na autonomiczny uk ad nerowy.

VU.11. Dashu (wielki kr g)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego. Th.l.Wskazania: zapalenie oskrzeli, bóle g owy, padaczka, zapalenie korzeni

nerwowych szyjno-piersiowych, choroby uk adu oporowo-ruchowego.VU.12. Fengmen (wrota wiatru)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.2.Wskazania: choroby uk adu oddechowego, zapalenie korzeni nerwowych

szyjno-piersiowych, senno , wymioty, zapobieganie grypie.VU.13. Feishu (shu p uca)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.3.Wskazania: choroby narz dów oddechowych, taczka, wi d skóry, bóle w

okolicy pleców oraz l wi.VU.14. Jueyinshu (shu osierdzia)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.4.Wskazania: choroby serca, p uc, czkawka, wymioty.VU.15. Xinshu (shu serca)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.5.Wskazania: choroby serca, dka, zw enie prze yku, zaburzenia emo-

cjonalno-wolicjonalne.VU.16. Dushu (shu Du-Mai)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.6.Wskazania: takie same.VU.17. Geshu (shu przepony)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.7.Wskazania: choroby serca i p uc (ko atanie serca, zapalenie op ucnej,

dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli), nie yt dka, niestrawno u dzieci,dla zwi kszenia czynno ci krwiotwórczych.

VU.18. Ganshu (shu w troby)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.9.Wskazania: taczka, choroby dka i jelit, zawroty g owy po chorobach z

gor czk , zawienie, psychozy, zapalenie oskrzeli, nerwoból mi dzy ebrowy,goryjcowato dwunastnicy (choroba t goryjcowa, hakowica).


VU.19. Danshu (shu p cherzyka ciowego)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 10.Wskazania: gor czka, dreszcze, bóle g owy, choroba p cherzyka ciowego,taczka, wymioty, zw enie prze yku, nie yt krtani, zapalenie op ucnej,

nadci nienie t tnicze.VU.20. Pishu (shu ledziony)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.l 1.Wskazania: choroby uk adu trawiennego, cukrzyca.VU.21. Weishu (shu dka)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.12.Wskazania: choroby dka, w troby, os abienie wzroku.VU.22. Sanjiaoshu (shu potrójnego ogrzewacza)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego L.l.Wskazania: choroby dka, zapalenie korzeni nerwowych l wiowo-

krzy owych, zespo y neurasteniczne, nietrzymanie moczu.VU.23. Shenshu (shu nerki)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.2.Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego (zapalenie nerek, skurcz

zwieraczy p cherza moczowego, nietrzymanie moczu, brak nasienia (asper-mia),zmazy nocne (polucje), zaburzenia cyklu miesi czkowego, bóle krzy a.

VU.24. Qihaishu (shu morza oddechu)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.3.Wskazania: bóle krzy a - lumbagia, hemoroidy, nadci nienie t tnicze.VU.25. Dachnugshu (shu jelita grubego)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.4.Wskazania: bóle l wiowo-krzy owe, choroby jelita grubego (wzd cie

brzucha, nie yt jelita grubego i okr nicy, kruczenie w brzuchu, rozwolnienie lubzaparcia), nietrzymanie moczu, choroba nadci nieniowa.

VU.26. Guanyuanshu (shu pocz tku granicy)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.5.Wskazania: bóle l wiowo-krzy owe, choroba nadci nieniowa, zatrzymanie

lub nietrzymanie moczu.VU.27. Xiaochangshu (shu jelita cienkiego)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, S.l. (w

zag bieniu pomi dzy kolcem biodrowym tylnym a ko ci krzy ow ).Wskazania: nie yt jelita cienkiego i okr nicy, hemoroidy, bóle l wiowo-

krzy owe, zapalenie b ony luzowej macicy.


VU.28. Pangguangshu (shu p cherza moczowego)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, na

wysoko ci drugiego tylnego otworu krzy owego.Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego, bóle l wiowo-krzy owe.VU.29. Zhonglushu (shu rodka palców)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, na

poziomie trzeciego otworu ko ci krzy owej.Wskazania: cukrzyca, nie yt jelita cienkiego i okr nicy, bóle krzy a.VU.30. Baihuanshu (shu zwieracza)Po enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, na

poziomie czwartego otworu ko ci krzy owej.Wskazania: bóle l wiowo-krzy owe, choroby odbytnicy, zatrzymanie

moczu, zapalenie b ony luzowej macicy.VU.31. Shangliao (górna jamka)Po enie: odpowiada pierwszemu tylnemu otworowi krzy owemu.Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego, bóle l wiowo-krzy owe,

hemoroidy.VU.32. Ciliao (nast pna jamka)Po enie: odpowiada drugiemu tylnemu otworowi krzy owemu.Wskazania: takie same.VU.33. Zhongliao rodkowa jamka)Po enie: odpowiada trzeciemu otworowi tylnemu ko ci krzy owej.Wskazania: takie same.VU.34. Xialiao (jamka dolna)Po enie: odpowiada czwartemu otworowi tylnemu ko ci krzy owej.Wskazania: takie same.VU.35. Huiyang (krocze)Po enie: na dolnym brzegu ko ci guzicznej, mi dzy mi niami po lad-

kowymi.Wskazania: choroby odbytnicy i odbytu, wi d skóry i wierzbi czka w

okolicy krocza.VU.36. Chengfu (podtrzymanie oparcia)Po enie: w rodku fa du po ladkowego, w miejscu spotkania trzech

mi ni: po ladkowego wielkiego, dwug owego uda i pó ci gnistego.Wskazania: bóle l wiowo-krzy owe, hemoroidy, zatrzymanie moczu.VU.37. Yinmen (wrota rozkwitu)Po enie: w rodku tylnej powierzchni uda, mi dzy mi niem dwug o-

wym a mi niem pó ci gnistym, 6 cunów poni ej VU.36.Wskazania: takie same.


VU.38. Fuxi (p ytka dolina)Po enie: na wewn trznym brzegu mi nia dwug owego uda, 1 cun nad

do em podkolanowym (lokalizowa przy zgi tym stawie kolanowym).Wskazania: wymioty, rozwolnienie, zapalenie p cherza moczowego,

zatrzymanie moczu, zapalenie nerwu sutkowego, zapalenie korzeni rdzeniowychwiowo-krzy owych.VU.39. Weiyang (skupisko yang)Po enie: na zewn trznym brzegu do u podkolanowego, z zewn trznej strony

ci gna mi nia dwug owego uda.Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l wiowo-krzy owych, zespó

Guillaina-Barrego, padaczka, stany gor czkowe.VU.40. Weizhong rodek wydaj cy rozkazy)Po enie: w rodku do u podkolanowego, w bok od t tnicy podkolanowej.Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l wiowo-krzy owych, grypa,

zapalenie stawu kolanowego, udar mózgu, brak wydzielania potu w chorobach zgor czk , wypadanie w osów i brwi, krwawienie z ylaków odbytu, krwotoki znosa, choroby skóry (dermatozy), choroby dkowo-jelitowe, chorobanadci nieniowa.

VU.41. Fufen (cz dope niaj ca)Punkt rozpoczyna drugie odga zienie.Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.2.Wskazania: choroba narz dów oddechowych, zapalenie korzeni rdzeniowych

szyj no-piersi owych.VU.42. Pohu (siedziba duszy)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.3.Wskazania: takie same.VU.43. Gaohuang (centrum ycia)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.4.Wskazania: choroby przewlek e (gru lica p uc, zapalenie oskrzeli, choroba

wrzodowa dkowa), zespo y neurasteniczne, zmazy (polucje). W staro ytno ciuwa ano, e dzia anie na ten punkt umo liwia leczenie stu chorób" i wp ywa naorganizm zapobiegawczo.

VU.44. Shentang (sala ducha)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.5.Wskazania: choroby serca, narz dów oddechowych, bóle pleców w okolicy

ramienia.VU.45. Yixi (krzyk bólu)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.6.Wskazania: choroby serca, zapalenie korzeni rdzeniowych piersiowych.

PRZEBIEG MER1DIANÓW... 71

VU.46. Geguan (granica przepony)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.7.Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, choroby prze yku, przepony, czkawki,

linotoki.VU.47. Hunmen (wrota duszy)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.9.Wskazania: choroby w troby, dka, prze yku.VU.48. Yanggang (po czenia yang)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 10.Wskazania: takie same.VU.49. Yishe (miejsce uczu )Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.l 1.Wskazania: takie same.VU.50. Weicang (zbiornik dka)Po enie 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 12.Wskazania: choroby dka i jelit.VU.51. Huangmen (wrota o rodków ycia)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, LA.Wskazania: przewlek e choroby narz dów wewn trznych, zapalenie gruczo u

sutkowego.VU.52. Zhishi (miejsce walki)Po enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, S.2.Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego i jelit.VU.53. Baohuang ysko yciowe centrum)Po enie: 3 cuny bocznie w linii rodkowej tylnej, na wysoko ci drugiego

otworu krzy owego.Wskazania: nie yt jelita cienkiego i okr nicy, zaparcia, zatrzymanie moczu,

zapalenie naj drza, zapalenie korzeni rdzeniowych l dzwiowo-krzy owych.VU.54. Zhibian (sk adany kraj)Po enie: na wysoko ci czwartego otworu krzy owego, 3 cuny bocznie od

linii rodkowej cia a.Wskazania: zapalenie p cherza moczowego, hemoroidy, bóle krzy a, rwa

kulszowa, choroba ko czyn dolnych.VU.55. Heyang (punkt spotkania yang).Po enie: 2 cuny poni ej poprzecznej linii do u podkolanowego.Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l dzwiowo-krzy owych i zespó

Guillaina-Barrego, krwotok z macicy, zapalenie b ony luzowej macicy.


VU.56. Chengjin (podtrzymywacz mi ni)Po enie: 5 cunów poni ej do u podkolanowego, mi dzy g ówkami

mi nia brzuchatego ydki.Wskazania: takie same.VU.57. Chengshan (podparcie góry)Po enie: na dolnym brzegu mi nia brzuchatego ydki, mi dzy jego

ow boczn a przy rodkow .Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l wiowo-krzy owych, kurcz

mi nia brzuchatego ydki, wymioty, rozwolnienia, drgawki u dzieci, hemoroidy.VU.58. Feiyang (pobudka)Po enie: w miejscu przej cia zewn trznego brzu ca mi nia brzuchatego

ydki w ci gno pi towe, 7 cunów nad kostk boczn .Wskazania: takie same.VU.59. Fuyang (yang ko ci nogi)Po enie: 3 cuny powy ej kostki bocznej, na zewn trz brzegu ci gna

pi towego.Wskazania: przykurcz miejscowy, zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból

nerwu trójdzielnego, bóle w okolicy uda i bóle l wiowo-krzy owe.VU.60. Kunlun (nazwa góry w Tybecie)Po enie: w zag bieniu, w rodku linii cz cej ci gno Achillesa z tyl-

nym brzegiem kostki zewn trznej, na wysoko ci szczytu kostki.Wskazania: bóle g owy i inne zespo y bólowe, choroba nadci nieniowa,

zawroty g owy, krwotoki z nosa, krwawienie z ylaków odbytu, rwa kulszowa,zapalenie stawu skokowo-goleniowego, zapalenie sromu, zatrzymanie odej cia

yska.VU.61. Pushen (pomoc robotnicom)Po enie: w zag bieniu po bocznej stronie kostki pi towej, na pograniczu

skóry bia ej" i czerwonej".Wskazania: zapalenie nerwu kolanowego, s abo mi nia brzuchatego

ydki i mi nia podeszwowego.VU.62. Shenmai (wysuni ty pa ac)Po enie: 0,5 cuna poni ej dolnego brzegu zewn trznej kostki stopy.Wskazania: bóle przedniej cz ci g owy, bóle dolnej cz ci brzucha,

przeczulica w okolicy stawu kolanowego, wymioty, padaczka, drgawki u dzieci.VU.63. Jinmen (z ote wrota)Po enie: ku przodowi i w dó od VU.62 w zag bieniu tylnym od

guzowato ci V ko ci ródstopia.Wskazania: bóle przedniej cz ci g owy, bóle dolnej cz ci brzucha,

przeczulica w okolicy stawu kolanowego, wymioty, padaczka, drgawki u dzieci.


VU.64. Jinggu (g ówna ko )Po enie: na zewn trznym brzegu stopy, poni ej i do przodu guzowato ci

pi towej V ko ci ródstopia, w miejscu po czenia czerwonej i bia ej" skórystopy.

Wskazania: bóle g owy, bóle l wiowo-krzy owe, padaczka, drgawki udzieci, przykurcze mi ni, zawienie.

VU.65. Shugu (zbiór ko ci)Po enie: na zewn trznym brzegu stopy, z ty u i poni ej g ówki V ko ci

ródstopia, w miejscu po czenia czerwonej i bia ej" skóry stopy.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, os abienie s uchu, zapalenie

wewn trznego k ta oka, zawienie, bóle w okolicy ciemieniowej i szyjno-po-tylicznej, bóle l wi i pleców, przykurcze mi nia brzuchatego ydki, czyrakimnogie (karbunku y) i czyraki (furunku y), w gry pospolite.

VU.66. Foot-Tonggu (przej cie dolin )Po enie: w zag bieniu przednim od g ówki V ko ci ródstopia.Wskazania: bóle g owy, krwotok z nosa, bóle szyi i karku.VU.67. Zhiyin (kra cowy yin)Po enie: na ko cu V palca stopy, 3 mm od zewn trznego k ta podstawy

paznokcia (ko cowy punkt).Wskazania: bóle g owy, przekrwienie spojówki, zatrzymanie moczu, bóle w

stawach ko czyn dolnych.

MERIDIAN NEREK ( AC. REN - R)Przebieg meridianuMeridian rozpoczyna si na podeszwie stopy w punkcie R.I., tj. w zag bieniu

mi dzy II a III ko ci ródstopia. St d wznosi si w kierunku pi ty i po zatoczeniuko a (p tli) w okolicy kostki przy rodkowej biegnie w gór po przy rodkowejstronie goleni i uda. Mi dzy narz dami p ciowymi a odbytem wnika do miednicy,aby wy oni si w punkcie na górnym brzegu spojenia onowego, w odleg ci 0,5cuna od linii rodkowej cia a (punkt R.ll.). Dalej wznosi si i na wysoko cimi dzy zag bieniem pierwszego ebra a obojczykiem, 2 cuny w bok od liniirodkowej cia a, w punkcie R.27. ko czy swój przebieg.

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Woda, tworzy par z meridia-nem

cherza moczowego.


Ryc. 19. Meridian nerek (cz dolna).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc. 20. Meridian nerek (czgórna).

75


Wa niejsze punkty:- ród owy R.3.- przychylno ci Shu" R.I., R.2., R.3., R.7., R.10.- tonizuj cy R.7.- sedatywny R.l. i R.12.- przepustowe R.4. (R.3.)- alarmowy przedni VF.25.- alarmowy tylni VU.23.- samodzielny R.L, R.3.Ogó em punktów: 27, czas najwy szej aktywno ci 17.00-19.00.

Wykaz punktów:R.l. Yongquan (wi ksze tryskaj ce ród o)Po enie: we wg bieniu, na podeszwie stopy, mi dzy II a III stawem

ródstopowo-paliczkowym, przy zgi tych palcach stopy.Wskazania: afazja histeryczna, ochryp g osu, afonia, kaszel, ostre

zapalenie migda ków podniebiennych, bezp odno , opadni cie macicy, nie-trzymanie lub zatrzymanie moczu, kurcz mi ni ko czyn dolnych, drgawki udzieci, padaczka.

R.2. Rangu (dolina prób)Po enie: na przy rodkowej powierzchni stopy, we wg bieniu z przodu i

poni ej guzowato ci ko ci ódkowej, w po owie d ugo ci cz cej koniec paluchaz tylnym brzegiem pi ty.

Wskazania: nie yt krtani, zapalenie migda ków podniebiennych, linotok,wymioty, choroby uk adu moczowo-p ciowego (zapalenie p cherza moczowego,zapalenie naj drza, nietrzymanie moczu, bezp odno , zaburzenia cyklu mie-si czkowego, wi d sromu), drgawki u dzieci.

R.3. Taixi (wielki potok)Po enie: w po owie odleg ci mi dzy szczytem kostki przy rodkowej a

ci gnem Achillesa (bezpo rednio po przeciwnej stronie znajduje si punktVU.60.).

Wskazania: choroby narz du oddechowego, jamy brzusznej, kurcz trzewny,bóle w okolicy serca.

R.4. Dazhong (wielki puchar)Po enie: 0,5 cuna w dó i nieco do ty u od zag bienia pomi dzy kostk

przy rodkow a ci gnem Achillesa.Wskazania: cz stoskurcz napadowy, psychozy, zapalenie jamy ustnej,

wymioty, zaparcia, nadmierne krwawienie miesi czkowe, bóle l wiowe.


R.5. Shuiguan ( ród o wody)Po enie: 1 cun poni ej zag bienia pomi dzy kostk przy rodkow a

ci gnem Achillesa, w linii pionowej.Wskazania: brak miesi czki, sk pe krwawienie miesi czkowe, nadmierne

wydalanie moczu.R.6. Zhaohai ( wiec ce si morze)Po enie: w zag bieniu, 1 cun poni ej dolnego brzegu kostki przy rodkowej.Wskazania: sucho b ony luzowej w jamie ustnej, ogólna s abo , zapalenie

migda ków podniebiennych, kolka jelitowa, zaburzenia cyklu miesi czkowego,bezsenno , zwiotczenie , oty .

R.7. Fuliu (powracaj cy potok)Po enie: 2 cuny powy ej zag bienia pomi dzy kostk przy rodkow a

ci gnem Achillesa, na jego przednim brzegu.Wskazania: zapalenie rdzenia, choroba narz dów moczowo-p ciowych, mocne

pocenie si , bóle l wiowe, bóle z bów, krwawienie z ylaków odbytu, zbytniskie ci nienie t tnicze.

R.8. Jaoxim (zmienne zaufanie)Po enie: na tylnym brzegu ko ci piszczelowej, dwa cuny powy ej

wewn trznego brzegu kostki przy rodkowej.Wskazania: choroby narz dów moczowo-p ciowych.R.9. Zhubin (buduj ca si zapora)Po enie: w miejscu przej cia mi nia brzuchatego ydki w ci gno

Achillesa.Wskazania: padaczka, skurcz mi nia brzuchatego ydki, zapalenie j zyka,

impotecja.R.10. Yingu (dolina yin)Po enie: na przy rodkowej linii poprzecznej kolana, mi dzy ci gnem

mi ni pó ci gnistego i pó oniastego.Wskazania: bóle wewn trznej powierzchni uda, zapalenie stawu kolanowego,

choroby narz dów moczowo-p ciowych.R.ll. Henggu (poprzeczna ko )Po enie: na wysoko ci wzgórka onowego, 0,5 cuna w bok od linii

rodkowej cia a.Wskazania: nietrzymanie moczu, cz stoskurcz, zmazy (polucje), przekrwienie

spojówki, zapalenie rogówki, zespo y bólowe miednicy mniejszej.R.12. Dahe (wielki blask)Po enie: 1 cun nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.


Wskazania: impotencja, ból w okolicy pr cia, aspermia (brak nasienia),przewlek e zapalenie pochwy, przekrwienie spojówki, zapalenie rogówki.

R.13. Qixue (punkt energii)Po enie: 2 cuny nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.Wskazania: takie same.R.14. Siman (czterokrotna pe no )Po enie: 3 cuny nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.Wskazania: choroby jelit i narz dów moczowo-p ciowych.R.15. Abdomen-Zhongzhu rodkowa rzeka)Po enie: 4 cuny nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.Wskazania: takie same.R.16. Huangshu (punkt zgodno ci centrów yciowych)Po enie: na wysoko ci p pka, 0,5 cuna od linii rodkowej cia a.Wskazania: choroby dka i jelit.R.17. Shangqu (melodia kupca)Po enie: 2 cuny nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: takie same.R.18 Shinguan (kamienna granica)Po enie: 3 cuny nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: takie same.R.19. Yindu (stolica yin)Po enie: 4 cuny nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: choroby narz dów oddechowych, dka i jelit.R.20. Abdomen-Tonggu (przenikaj ca dolina)Po enie: 5 cunów nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: takie same.R.21. Youmen (wrota ciemno ci)Po enie: 6 cunów nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.Wskazania: odbijanie si z dka, linotok, choroby w troby.R.22. Bulang (spacerowy korytarz)Po enie: w pi tym mi dzy ebrzu, 2 cuny w bok od linii rodkowej cia a.Wskazania: choroby narz dów oddechowych, prze yku, dka.R.23. Shonfeng (piecz ducha)Po enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii rodkowej cia a.Wskazania: takie same.


R.24. Lingxu (pustka duchowa)Po enie: w trzecim mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii po rodkowej cia a.Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, choroby narz dów oddechowych,

os abienie w chu, zapalenie gruczo u sutkowego, zaburzenia nerwicowe u kobiet.R.25. Shencang (zbiornik ducha)Po enie: w drugim mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii po rodkowej cia a.Wskazania: takie same.R.26. Yuzhong (w zw tpieniu)Po enie: w pierwszym mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii po rodkowej cia a.Wskazania: choroby narz dów oddechowych.R.27. Shufu (warsztat zgodno ci)Po enie: w dole podobojczykowym, tu poni ej dolnego brzegu obojczyka,

2 cuny na zewn trz od linii rodkowej mostka (ko cowy punkt).Wskazania: zapalenie oskrzeli, czkawka, wymioty, linotok.

MERIDIAN OSIERDZIA ( AC. PERICARDIUM - PC)Przebieg meridianuMeridian osierdzia nale y do meridianów r k. Rozpoczyna si w punkcie

PC.l., tj. w czwartej przestrzeni mi dzy ebrowej, 1 cun na zewn trz odbrodawki sutkowej (5 cunów od linii rodkowej cia a). St d wznosi si nieco

ukiem nad do em pachowym) i przechodzi na przedni powierzchni ramie-nia. Biegn c rodkiem ramienia, mi dzy g owami mi nia dwug owego,przecina staw okciowy do wewn trz od ci gna tego mi nia. Na przedramie-niu meridianu biegnie dalej po rodku, przecina staw nadgarstkowy i kieruje sido palca rodkowego III, gdzie w odleg ci 3 mm po wewn trznej stronie

ta podstawy paznokcia ko czy swój bieg.

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Ogie , tworzy par z meridia-nem potrójnego ogrzewacza. Wa niejsze punkty:

- ród owe PC.7.- przychylno ci Shu" PC.9., PC.8., PC.7., PC.5., PC.3.- toni uj cy PC.9.- sedatywny PC.7.- przepustowe PC.6. (PC.7.)- alarmowy przedni JM. 17.- alarmowy tylni VU.14.

Ryc. 21. Meridian osierdzia. PRZEBIEG MERIDIANOW.


- samodzielny PC.7.Ogó em punktów: 9, czas najwy szej aktywno ci 19.00-21.00.

Wykaz punktów:PCI. Tianchi (niebia ska sadzawka)Po enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 5 cunów w bok od linii rodkowej

cia a.Wskazania: zapalenie osierdzia, nerwoból mi dzy ebrowy, hipolaktacja,

zapalenie gruczo u sutkowego.PC.2. Tian uan (niebia skie ród o)Po enie: mi dzy g owami mi nia dwug owego ramienia, 2 cuny ni ej do u

pachowego.Wskazania: choroby serca i dka.PC.3. Quze (kr ty staw)Po enie: w poprzecznym zgi ciu do u okciowego, po okciowej stronie

ci gna mi nia dwug owego ramienia. Po przeciwnej stronie tego ci gnaznajduje si punkt P.5. Dla atwiejszej lokalizacji punktu nale y zgi przedrami .

Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, zapalenie oskrzeli, ostry nie ytdka, bóle ramienia, udar s oneczny, zwi kszona potliwo w okolicy g owy.

PC.4. Ximen (pograniczne wrota)Po enie: mi dzy ci gnami mi nia d ugiego d oni i mi nia promieniowego

zginacza nadgarstka, 5 cunów powy ej poprzecznego zgi cia nadgarstka.Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, cz stoskurcz, wymioty krwawe,

krwotoki z nosa, czkawka, psychozy.PC.5. Jianshi (po rednik)Po enie: na powierzchni d oniowej przedramienia, 3 cuny powy ej

poprzecznego zgi cia nadgarstka.Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, nie yt dka, padaczka, zespo y

depresyjne, zaburzenia cyklu miesi czkowego, hydroadenit.PC.6. Neiguan (wewn trzne wrota)Po enie: 2 cuny nad zgi ciem poprzecznym nadgarstka, mi dzy ci gnami

mi nia d oniowego d ugiego i zginacza nadgarstka (1 cun poni ej PC.5.).Wskazania: choroby serca, dka, wylew krwawy do spojówki, bóle stawu

okciowego i ramienia, psychoza, choroba nadci nieniowa.PC.7. Daling (wielkie wzgórze)Po enie: w rodku poprzecznego zgi cia nadgarstka, mi dzy ci gnami

mi ni zginacza nadgarstka promieniowego i d oniowego d ugiego.


Wskazania: choroby serca, nerwoból mi dzy ebrowy, hydroadenit, zapaleniemigda ków podniebiennych, bóle g owy, choroba nadci nieniowa, bezsenno ,psychozy, kurcz pisarski, zapalenie splotu nerwowego.

PC.8. Laogong (pa ac pracy)Po enie: w rodku d oni, mi dzy III a IV ko ci ródr cza.Wskazania: choroba nadci nieniowa, zapalenie jamy ustnej, taczka,

krwotoki z nosa, parastezje koniuszków palców, nadmierne wydzielanie potu,psychozy reaktywne, histeria, punkt nag ej pomocy".

PC.9. Zhongchong rodkowe urwisko)Po enie: na koniuszku III palca r ki, 3 mm od wewn trznego k ta podstawy

paznokcia (ko cowy punkt).Wskazania: choroby serca, bóle g owy, choroby gor czkowe z brakiem

wydzielania potu. Punkt nag ej pomocy".

MERIDIAN POTRÓJNEGO OGRZEWACZA ( AC.CARDINALIS TRICALORI; Z CHIN. - SJ)Przebieg meridianuMeridian potrójnego ogrzewacza zaczyna si na palcu serdecznym (palec IV)

ki, przy macierzy paznokcia (SJ.l.). Dalej biegnie przez grzbietow cz r ki,przedrami , rami i dochodzi do tylnej doliny barku, sk d przechodzi na szyj ,okr a od góry ucho i ko czy swój bieg w punkcie SJ.23., tj. na zewn trznymbrzegu brwi.

Ogólna charakterystyka meridianu;Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Ogie , tworzy par z meridia-

nem osierdzia. Wa niejsze punkty:- ród owy SJ.4.-przychylno ci Shu", SJ.l., SJ.2., SJ.3., SJ.6., SJ.l 1.- tonizuj cy SJ.3. -sedatywny SJ.10.- przepustowe SJ.5. (SJ.4.)- alarmowy przedni JM.5.- alarmowy tylni VU.22.- samodzielny SJ.5.Ogó em punktów: 23, czas najwi kszej aktywno ci 21.00-23.00.


Ryc. 22. Meridian potrójnego ogrzewacza.


Wykaz punkówSJ.l. Guanchong (pograniczny punkt ataku)Po enie: 3 mm w bok - po stronie okciowej, obok macierzy paznokcia IV

palca r ki.Wskazania: stany gor czkowe, md ci, bóle g owy, os abienie aknienia,

niestrawno ci u dzieci, punkt nag ej pomocy".SJ.2. Yemen (wrota p ynów)Po enie: na okciowym brzegu paliczka bli szego IV palca.Wskazania: bóle i zawroty g owy, os abienie s uchu, szum w uszach,

zapalenie dzi se , choroby oczu, bóle w okolicy stawu okciowego i przedra-mienia, psychozy reaktywne.

SJ.3. Hand-Zhongzhu (s'rodkowa wyspa)Po enie: na grzbietowej stronie r ki mi dzy IV a V ko ci ródr cza, tu za

stawem ródr czno-paliczkowym.Wskazania: stany gor czkowe, niskie ci nienie t tnicze.SJ.4. Yangchi (zbiornik wody yang)Po enie: na grzbietowej powierzchni r ki, w zag bieniu grzbietowego

zgi cia nadgarstka, po okciowej stronie ci gna mi nia prostownika wspólnegopalców.

Wskazania: cukrzyca, zapalenie stawu promieniowo-nadgarstkowego, grypa,go ciec, bóle przedramienia.

SJ.5. Waiguan (zewn trzne wrota)Po enie: 2 cuny powy ej stawu promieniowo-nadgarstkowego. Punkt ten

nale y do najcz ciej wykorzystywanych w akupunkturze.Wskazania: os abienie s uchu, ból w stawach ko czyny górnej, bóle z bów,

choroby oczu, ogólna s abo , bezsenno , grypa.SJ.6. Zhigou (rozwidlenie rowu)Po enie: 3 cuny nad stawem promieniowym nadgarstka, mi dzy ko ci

promieniow a okciow .Wskazania: choroby p uc i serca, bóle r k, wymioty, zapa po porodzie.SJ.7. Huizong (spotkane ród o)Po enie: w rodku linii poprzecznej nadgarstka pomi dzy ci gnem mi ni

zginacza promieniowego nadgarstka i mi nia d ugiego d oni.Wskazania: pl sawica, bóle ramienia i przedramienia.SJ.8. Sanyangluo (Luo 3 yang)Po enie: 4 cuny nad stawem promieniowo-nadgarstkowym, mi dzy ko ci

okciow a ko ci promieniow .Wskazania: g uchota, bóle z bów uchwy, choroby oczu, bóle ramienia i

przedramienia.

PRZEBIEG MERIDIANOW... K5

SJ.9. Sidu (cztery zasuwy)Po enie: mi dzy ko ci okciow a promieniow , 5 cunów poni ej zgi cia

okciowego.Wskazania: takie same.SJ.10. Tianjing (niebia skie ród o)Po enie: na tylnej powierzchni stawu okciowego, w odleg ci 1 cuna

powy ej szczytu wyrostka okciowego. Przy zgi tym stawie okciowym wmiejscu tym powstaje wg bienie.

Wskazania: choroby narz du oddechowego, psychozy, g uchota, zapaleniepowiek, bóle w okolicy szyi i karku, kr cz szyi.

SJ.ll. Qinglengyuan (czysta ch odna otch )Po enie: na tylnej powierzchni ramienia, 2 cuny nad wyrostkiem

okciowym.Wskazania: bóle ko czyn górnych.SJ.12. \iaoluo (odprowadzenie zastoju wody)Po enie: na tylnej powierzchni ramienia, 5 cunów nad stawem okciowym.Wskazania: bóle g owy, nerwoból nerwów potylicznych, padaczka, go cowe

zapalenie t tnic, bóle r k.SJ.13. Naohui (spotkanie ramienia)Po enie: na dolnym brzegu mi nia naramienoego, na wysoko ci do u

pachowego.Wskazania: bóle ko czyn górnych i w okolicy szyi oraz karku.SJ.14. Jianliao (jamka ramienia)Po enie: w ty i w dó od wyrostka barkowego opatki. Podczas odwie-

dzenia ramienia w miejscu tego punktu tworzy si jamka.Wskazania: zapalenie splotu nerwowego ramienia.SJ.15. Tianliao (boski do ek)Po enie: w rodku odleg ci mi dzy punktem VF.21. a górnym brzegiem

kolca opatki.Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych szyjno-piersiowych, zapalenie

splotu nerwowego ramienia.SJ.16. Tianyou (boskie okno)Po enie: w ty i w dó od wyrostka sutkowego, w miejscu przyczepienia

tylnego brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (pod punktemVF.12.).

Wskazania: bóle okolicy szyjno-potylicznej, nie yt krtani, szum w uszach,uchota, przekrwienie oka, obrz ki twarzy, bezsenno .


SJ.17. Yifeng (ochrona przed wiatrem)Po enie: w zag bieniu, w ty od podstawy p atka ucha, mi dzy k tem

uchwy a wyrostkiem sutkowym, nieco poni ej i do przodu od wyrostkasutkowego. Lokalizacj punktu u atwia otwarcie ust.

Wskazania: szum w uszach, g uchota, zapalenie nerwu twarzowego, zapa-lenie jamy ustnej.

SJ.18. Qimai (pulsuj ca a)Po enie: na tylnym brzegu podstawy ma owiny usznej, na tej samej

wysoko ci co otwór przewodu s uchowego zewn trznego.Wskazania: bóle g owy, szum w uszach, zapalenie t czówki, drgawki u

dzieci, wymioty, padaczka, biegunka.SJ.19. Luxi (oparcie czaszki)Po enie: na tylnym brzegu podstawy ma owiny usznej, (w rodku

odleg ci mi dzy punktem SJ.20. a punktem SJ.18.).Wskazania: szum w uszach, bóle g owy, padaczka, l ki.SJ.20. Jiaosun (k t ucha)Po enie: przy podstawie górnego brzegu ma owiny usznej.Wskazania: zaburzenia podwzgórza, tiki, przykurcze mi ni okolicy ust,

zapalenie jamy ustnej, s abo mi ni waczy, wymioty, choroby oczu,powi kszenie gruczo u tarczowego.

SJ.21. Ermen (brama ucha)Po enie: w przód i w gór od skrawka ucha, na tylnym brzegu wyrostka

stawowego uchwy.Wskazania: szum w uszach, g uchota, zapalenie ucha, bóle z bów szcz ki,

przykurcz mi nia okr nego ust.SJ.22. Ear-Heliao (jamka skroniowa)Po enie: na przednio-górnym brzegu podstawy ma owiny usznej, nad

podstaw wyrostka jarzmowego ko ci skroniowej.Wskazania: bóle g owy, nerwobóle nerwu trójdzielnego i jego powik ania,

nie yt nosa, zapalenie przewodu s uchowego.SJ.23. Sizhukong (jedwabny bambus)Po enie: na zewn trznym brzegu brwi (ko cowy punkt).Wskazania: choroby oczu, bóle g owy, zawroty g owy, pora enie nerwu

twarzowego, drgawki u dzieci.


MERIDIAN P CHERZYKA CIOWEGOAC. VESICA FELLEA - VF)

Przebieg meridianuMeridian ten swój kr ty przebieg rozpoczyna od zewn trznego k ta oka

(VF.l.); na samej g owie posiada a 20 punktów. W odcinkach do u nadoboj-czykowego schodzi po przednio-bocznej stronie tu owia, uda, goleni i stopy doIV palca stopy - 3 mm od zewn trznego k ta podstawy paznokcia (VF.44.).

Ogólna charakterystyka meridianu;Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Drzewo, tworz par z meri-

dianem w troby. Wa niejsze punkty:- ród owy VF.40.-przychylno ci Shu" VF.44 VF.43 VF.41., VF.38., VF.34.- tonizuj cy VF.43.- sedatywny VF.38.- przepustowe VF.37. (VF.40.)- alarmowy przedni VF.24.- alarmowy tylni VU.19.- samodzielny - brakOgó em punktów: 44, czas najwi kszej aktywno ci 23.00-1.00.

Wykaz punktów:VF.l.Tongziliao (ko zag bienia ocznego)Po enie: ok. 6 mm w bok od zewn trznego k ta oka.Wskazania: choroby narz du wzroku, nerwoból nerwu trójdzielnego, zapa-

lenie dzi se , pora enie nerwu twarzowego, przykurcz mi ni mimicznych,migrena.

VF.2. Tinghui (zbieracz s uchu)Po enie: poni ej skrawka ucha (trages), z przodu, na wysoko ci wci cia

skrawka. Przy otwartych ustach powstaje w tym miejscu do ek.Wskazania: zapalenie zewn trznego przewodu s uchowego, szum w uszach,

uchota, pora enie nerwu tarczowego, tiki, ból z bów.VF.3. Shangguan (górne wrota)Po enie: na przeci ciu granicy ow osionej cz ci skroni i górnego brzegu

uku jarzmowego.Wskazania: migrena, zawroty g owy, szum w uszach, g uchota, pora enie

nerwu tarczowego, tiki, bóle z bów, przykurcz mi nia okr nego ust.

PRZEBIEG MERIDIANÓW.

Ryc. 23. Mcridian p cherzyka ciowego (cz górna).


Ryc. 24. Meridian p cherzyka ciowego (cz dolna).


VF.4. Hanyan (zamkni cie szcz ki)Po enie: na granicy górnej trzeciej cz ci odleg ci mi dzy punktami G.8.

a VF.6.Wskazania: takie same.VF.5. Xuanlu (daszek czo a)Po enie: na 1/3 górnej linii cz cej VF.4. z VF.7.Wskazania: takie same.VF.6. Xuanli (zawieszony ci ar)Po enie: na linii cz cej VF.4. z VF.7. w 1/3 dolnej cz ci.Wskazania: zespo y neurasteniczne, migrena, obrz ki twarzy, bóle z bów.VF.7. Qubin (zgi ty k t skroni)Po enie: na skrzy owaniu linii poziomej i pionowej, przechodz cych przez

górny i przedni brzeg ucha.Wskazania: bóle w okolicy ciemieniowej, skroniowej i szyjnej, migrena,

choroby oczu.VF.8. Shuaigu (koniec doliny)Po enie: nad wierzcho kiem ma owiny usznej, 1,5 cuna w cz ci ow o-

sionej (w miejscu szwu kostnego ciemieniowego i skroniowego).Wskazania: bóle w okolicy ciemieniowej i szyjno-potylicznej, migrena,

wymioty, nietrze wo , pragnienie.VF.9. Tianchong (punkt niebia ski)Po enie: 0,5 cuna ku ty owi od VF.8., powy ej i do ty u od ucha, 2 cuny w

cz ci ow osionej.Wskazania: padaczka, bóle g owy, bóle w okolicy szyjno-potylicznej.VF.10. Fubai (nap ywaj ca wiat )Po enie: ok 1 cuna poni ej od VF.9.Wskazania: szum w uszach, g uchota, bóle z bów, zapalenie migda ków

podniebiennych, niedow ad ko czyn, bóle w okolicy szyjno-potylicznej.VF.11. Head-Qisoyin (pocz tek yin)Po enie: miejsce po czenia wyrostka sutkowatego ko ci skroniowej i ko ci

potylicznej.Wskazania: nerwoból nerwu trójdzielnego, przykurcz mi ni ko czyn,

czkawka, szum w uszach.VF.12. Head-Wangu (ostatnia ko )Po enie: we wg bieniu z ty u i poni ej wyrostka sutkowego ko ci

skroniowej.Wskazania: obrz ki twarzy, afazje, zapalenie dzi se , ucha, migda ków

podniebiennych, migrena, bezsenno .


VF.13. Benshen (korze ducha)Po enie: na linii zewn trznego brzegu oka, ok. 0,5 cuna w cz ci

ow osionej czo a.Wskazania: padaczka, bóle g owy, zawroty g owy, tiki, przykurcz mi ni

szyjno-potylicznych.VF.14. Yangbai (rozkwit wiat ci)Po enie: na czole, pionowo nad renic oka, w odleg ci 1 cuna od brwi.Wskazania: choroby oczu, nerwoból nerwu trójdzielnego, pora enie nerwu

twarzowego, przykurcz mi ni mimicznych.VF.15. Head-Lingi (sp yw ez)Po enie: u pacjenta patrz cego na wprost, punkt ten le y w cz ci

ow osionej czo a, 0,5 cuna ku ty owi od czo a, na linii renicy oka.Wskazania: choroby oczu, padaczka.VF.16. Muchuang (okno oka)Po enie: le y w cz ci ow osionej czo a, 1,5 cuna ku ty owi od czo a, na

linii renicy oka.Wskazania: zapalenie spojówki, os abienie wzroku, obrz ki twarzy, zawroty

owy, stany gor czkowe.VF.17. Zhengying (pionowe yin)Po enie: le y w cz ci ow osionej czo a, 2,5 cuna ku ty owi od czo a, na

drugiej bocznej linii g owy.Wskazania: zawroty g owy, bóle z bów, zanik nerwu wzrokowego.VF.18. Chengling (spotkanie ducha)Po enie: w cz ci ow osionej czo a, 4 cuny ku ty owi od czo a, w linii

VF.17.Wskazania: krwawienie z nosa, grypa.VF.19. Naokong (obszar mózgu)Po enie: 1 cun nad zag bieniem pomi dzy mi niem mostkowo-sutko-wo-

obojczykowym i czworobocznym (nad VF.20.).Wskazania: krwawienie z nosa, duszno , bóle g owy, przykurcz mi ni

okolicy ramiennej i szyjnej, cz stoskurcz.VF.20. Fengchi (zbiornik wodny na wietrze)Po enie: na dolnym brzegu potylicy, we wg bieniu mi dzy przyczepami

mi nia czworobocznego i mostkowo-obojczykowo-sutkowego.Wskazania: choroby mózgu, oczu, nosa, zaburzenia czuciowe nerwudnego i dodatkowego, pora enie po owiczne, zespo y neurasteniczne, choroba

nadci nieniowa.


VF.21. Jianjing (studnia ramienia)Po enie: W po owie odleg ci pomi dzy wyrostkiem barkowym opatki a

C.7. lub w linii rodkowej obojczyka na kraw dzi mi nia czworobocznego.Wskazania: bóle w obr czy ko czyny górnej i okolicy szyjno-potylicznej,

pora enie po owiczne, bóle g owy, krwawienie poporodowe, zawroty g owy.VF.22. Yuanye (wzburzone ród o)Po enie: w czwartym mi dzy ebrzu, w rodku linii pachowej.Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy.VF.23. Zhejin (mi sie boczny)Po enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 6 cunów w bok od rodkowej linii

cia a.Wskazania: choroby dka, zespo y neurasteniczne.VF.24. Riyue (s ce i ksi yc)Po enie: w siódmym mi dzy ebrzu, na linii rodkowoobojczykowej.Wskazania: choroby dka i w troby, skurcz przepony, kolka jelitowa,

wzd cie brzucha.VF.25. Jingmen (wrota stolicy)Po enie: na dolnym brzegu ko ca XII ebra, na bocznej powierzchni

brzucha.Wskazania: wymioty, kolka jelitowa, bóle l wiowe, nadci nienie t tnicze,

nerwoból nerwów mi dzy ebrowych.VF.26. Daimai (naczynie do pasa)Po enie: na wysoko ci p pka, poni ej wolnego ko ca XI ebra.Wskazania: choroby ginekologiczne, bóle l wiowe.VF.27. Wushu (pi centralnych kolumn)Po enie: nad kolcem biodrowym górnym przednim, na wysoko ci 3 cuny

poni ej p pka.Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego, choroby dka i jelit,

bóle l wiowe.VF.28. Weidao cz ca droga)Po enie: na górnym brzegu kolca biodrowego przedniego górnego, na

wysoko ci 3,5 cuna poni ej p pka.Wskazania: takie same.VF.29. Femur-Juliao (jamka spokoju)Po enie: po rodku, mi dzy kolcem biodrowym przednim górnym a naj-

wy szym punktem kr tarza wielkiego (lokalizowa w pozycji siedz cej luble cej na boku).

Wskazania: bóle l wiowe, choroby narz du moczowo-p ciowego.


VF.30. Huantiao (skaka w ko o)Po enie: na bocznym zag bieniu po ladka, powy ej najwy szego szczytu

kr tarza wielkiego, w 1/3 odleg ci od ko ci krzy owej.Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych, choroba nadci nieniowa, choroby

skóry.VF.31. Fengshi (rynek wiatru)Po enie: na bocznej powierzchni uda; gdy stoi si z r kami opuszczonymi

wzd ud, koniuszek palca rodkowego dok adnie wskazuje ten punkt.Wskazania: zapalenie stawów, choroba Rotha.VF.32. Femur-Zhongdu rodkowy rów)Po enie: na bocznej powierzchni uda, 4 cuny nad rzepk .Wskazania: takie same.VF.33. Xiyangguan (granica yang)Po enie: w zag bieniu górnym w stosunku do nadk ykcia bocznego ko ci

udowej, 1 cun ponad dolny brzeg rzepki.Wskazania: takie same.VF.34. Yangling uan (wolne ród o yang)Po enie: 2 cuny poni ej dolnego brzegu rzepki, w zag bieniu bezpo rednio

poni ej i z przodu g ówki ko ci strza kowej.Wskazania: zapalenie stawów, nerwoból nerwu udowego, obrz ki twarzy,

zaparcia nawykowe, pora enie lub niedow ad nerwu strza kowego.VF.35. Yangjiao (skrzy owanie yang)Po enie: na tylnym brzegu ko ci strza kowej, 7 cunów nad górnym

brzegiem kostki bocznej.Wskazania: pora enie lub niedow ad nerwu strza kowego, rwa kulszowa,

obrz ki twarzy.VF.36. Waiqiu (pozorny pagórek)Po enie: na przednim brzegu ko ci strza ki, 7 cunów nad górnym brzegiem

kostki bocznej.Wskazania: takie same.VF.37. Guangming (jaskrawe wiat o)Po enie: 5 cunów powy ej szczytu kostki bocznej, na bocznej powierzchni

podudzia, na przednim brzegu ko ci strza kowej.Wskazania: choroby ko czyn dolnych, psychozy reaktywne, migrena.VF.38. Yangfu (oparcie yang)Po enie: 4 cuny nad kostk boczn , na przednim brzegu ko ci strza kowej.Wskazania: bóle l wiowe, zapalenie stawu kolanowego, bóle w druj ce,

zapalenie migda ków podniebiennych, choroby .

94 PRZEBIEG MERID1ANÓW...

VF.39. Xuanzhong (zawieszony dzwon)Po enie: 3 cuny nad kostk boczn , na przednim brzegu ko ci strza kowej.Wskazania: bóle ko czyn dolnych, pora enie po owiczne, zapalenie mig-

da ków podniebiennych, krwawienie z nosa, nie yt nosa, stwardnienie t tnic,zespo y neurasteniczne.

VF.40. Qiuxu (wzgórze - rynek)Po enie: w przód i poni ej od kostki bocznej (w gór i w ty od ko ci

sze ciennej).Wskazania: skurcz mi nia brzuchatego ydki, zapalenie op ucnej, duszno ,

kolka jelitowa, zapalenie p cherzyka ciowego, obrz k i bóle w okolicypachowej, choroby oczu.

VF.41. Foot-Linqi (sp yw ez)Po enie: w najwy szym miejscu, mi dzy IV a V ko ci ródstopia, w

którym wyczuwa si zag bienie.Wskazania: bóle ko czyn, stawów, twarzy, bóle w druj ce, zawroty g owy,

zaburzenia cyklu miesi czkowego, zapalenie gruczo u sutkowego.VF.42. Diwuhui (pi spotka ziemi)Po enie: mi dzy IV a V ko ci ródstopia, 1 cun do przodu od VF.41.Wskazania: bóle w okolicy pachowej, zapalenie gruczo u sutkowego, go ciec,

bóle stopy, gru lica p uc.VF.43. Xiaxi cie niona dolina)Po enie: w szczelinie mi dzy g owami IV i V ko ci ródstopia.Wskazania: os abienie s uchu, bóle g owy, s abo ko czyn dolnych,

duszno , krwioplucie, zapalenie gruczo u sutkowego, skurcz t tnicy siatkówki.VF.44. Foot-Qiaoyin (ko cowe yin)Po enie: 3 mm od k ta podstawy paznokcia, po stronie zewn trznej

czwartego palca stopy (ko cowy punkt).Wskazania: choroby serca i narz du oddechowego, czkawka, bóle g owy,

sucho w ustach, g uchota, ból w okolicy oczu, punkt nag ej pomocy".

MERIDIAN W TROBY ( AC. HEPAR - H)Przebieg meridianuMeridian w troby nale y do meridianów nóg. Rozpoczyna si punktem H.I.,

tj. 3 mm od k ta podstawy paznokcia - od strony zewn trznej I palca stopy.Nast pnie przechodzi na grzbiet stopy i biegnie w gór po wewn trznejpowierzchni goleni i uda (mi dzy meridianem nerki i ledziony-trzustki). Nawysoko ci grzebienia ko ci biodrowej meridian ten rozga zia si dochodz c dozewn trznych narz dów moczowo-p ciowych i wchodzi w doln cz


jamy brzusznej, a nast pnie do w troby. Powierzchniowa cz - ga -biegniepo przednio-zewn trznej stronie ciany brzucha i ko czy si w VI mi dzy ebrzu,w linii sutkowej punktem Qimen (H.I4.).

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Drzewo, tworz par z meridia-nem

cherzyka ciowego. Wa niejsze punkty:- ród owy H.3.- przychylno ci Snu" H.I., H.2., H.3., H.4., H.8.- tonizuj cy H.8.- sedatywny H.2. -przepustowe H.5., (H.3.)- alarmowy przedni H.14.- alarmowy tylni VU.18.- samodzielny - brakOgó em punktów: 14, czas najwi kszej aktywno ci 1.00-3.00.

Wykaz punktów:H.l. Dadun (wielka szczero )Po enie: 3 mm od macierzy paznokcia, na zewn trznej stronie palucha.Wskazania: choroby przewodu pokarmowego, nietrzymanie moczu, ból

pr cia, cukrzyca, brak miesi czkowania.H.2. Xingjian (rejon ruchu)Po enie: mi dzy I a II palcem stopy, z przodu stawu ródstopno-palicz-

kowego.Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego, w troby, przewodu

pokarmowego, choroby serca, cukrzyca, ból z bów, bezsenno , pocenie si ,nerwoból mi dzy ebrowy, bóle pi ty.

H.3. Taichong (wielki potok)Po enie: mi dzy I a II ko ci ródstopia, u podstawy ko ci ródstopia.Wskazania: ból mi ni, nerwoból mi dzy ebrowy, niedostateczne skurcze

macicy po porodzie, skurcz jelita cienkiego i narz dów miednicy mniejszej.H.4. Zhongfeng rodkowa piecz )Po enie: 1 cun ku przodowi od szczytu kostki wewn trznej, w zag bieniu,

przy rodkowo od mi nia piszczelowego przedniego.Wskazania: choroby narz dów moczowo-p ciowych i ko czyn dolnych.


Ryc. 25. Meridian w troby (cz dolna).


Ryc. 26 Mendian w troby (i/.c c górna).


H.5. Ligou (ko cowa bruzda)Po enie: na tylnej kraw dzi ko ci piszczelowej, 5 cunów powy ej kostki

przy rodkowej.Wskazania: kolka jelitowa, cz stoskurcz napadowy, choroby narz dów

moczowo-p ciowych, choroby mózgu i rdzenia, wi d.H.6. Tibia rodkowa stolica)Po enie: na tylnej kraw dzi ko ci piszczelowej, 7 cunów powy ej kostki

przy rodkowej.Wskazania: choroby stawów ko czyn dolnych i narz dów moczowo-

ciowych.H.7. Xiguan (wrota kolana)Po enie: w ty i w dó od k ykcia ko ci piszczelowej, 2 cuny poni ej

dolnego brzegu rzepki.Wskazania: zapalenie stawu kolanowego, bóle ko czyn dolnych.H.8. Quguan (zgi te ród o)Po enie: za przy rodkowym nadk ykciem ko ci udowej, przed miejscem

przyczepu mi ni pó oniastego i pó ci gnistego.Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego i ko czyn dolnych,

wi d, obrz k i ból narz dów p ciowych.H.9. Yinbao (otoczka yin)Po enie: 4 cuny nad górnym brzegiem rzepki, na przednim brzegu

mi nia pó oniastego.Wskazania: drgawki, zatrzymanie moczu, zaburzenia cyklu miesi czkowego.H.10. Femur-Wuli (noga pi li)Po enie: 1 cun poni ej krocza, na zewn trznym brzegu mi nia przywo-

dziciela d ugiego.Wskazania: ogólna potliwo , bezsenno , wyprysk na mosznie.H.ll. Yinlian (k t yin)Po enie: na wysoko ci krocza, na przednim brzegu mi nia przywodziciela.Wskazania: ból ci gaj cy w biodrze, up awy, wi d, zaburzenia cyklu

miesi czkowego, bezp odno .H.12. Jimai (bystry puls)Po enie: w bok i w dó od guzka onowego.Wskazania: takie same.H.13. Zhangmen (wrota praw)Po enie: na wolnym ko cu XI ebra, na bocznej powierzchni brzucha.Wskazania: choroby narz du oddechowego, przewodu pokarmowego,troby, p cherza ciowego, zarobaczenie, bóle l wiowe.


H.14. Qimen (drzwi czasu)Po enie: na linii sutkowej, w VI przestrzeni mi dzy ebrowej (ko cowy

punkt).Wskazania: takie same.

ÓWNY REGULATOR TYLNYAC. SINARTERIA REGENS; Z CHIN. - TM)

Przebieg meridianuMeridian rozpoczyna si w narz dach rodnych, w jamie miednicy, schodzi

w kierunku krocza do wierzcho ka ko ci onowej - do pkt. TM.l., tj. wpo owie odleg ci mi dzy ko ci ogonow a odbytem. Dalej wznosi siwzd linii wyrostków kolczystych, przechodzi przez g ow , rodek czo a,nosa i ko czy si na wewn trznej powierzchni wargi górnej, w rodku jej

dzide ka - w punkcie TM.28. Meridian G.R.T. jest kana em zbiorczymwszystkich kana ów yang. Inna jego nazwa: guwerner".

Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yang.Wa niejsze punkty:- samodzielny TM. 3., TM. 12., TM.26.Ogó em punktów: 28.

Wykaz punktów:TM.l. Changcjiang (zwi kszenie si y)Po enie: w rodku odleg ci mi dzy odbytem a ko cem ko ci ogonowej.

W trakcie lokalizacji wskazana pozycja z kolanami przy klatce piersiowej.Wskazania: choroba odbytnicy i tylnego kana u odbytowego.TM.2. Yaoshu (shu l wi)Po enie: w rodku po czenia krzy owo-ogonowego.Wskazania: zapalenie korzeni l wiowo-krzy owych, choroby narz du

moczowo-p ciowego i odbytnicy.TM.3. Yaoyangguan (yao - l wie, wrota yang)Po enie: mi dzy wyrostkami kolczystymi kr gów L4-L5.Wskazania: zapalenie korzeni l wiowo-krzy owych, choroby narz du

moczowo-p ciowego i jelita grubego.TM.4. Mingmen (wrota ycia)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi L2-L3.


Ryc. 27. Meridian g ównego regulatora tylnego.


Wskazania: bóle g owy, zapalenie opon mózgowych u dzieci, kolka jelitowa,bóle w okolicy l wiowej, hemoroidy, up awy, zmazy, impotencja, bezsenno ,szum w uszach, zespo y asteniczne.

TM.5. Xuanshu (wisz ca kolumna)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi L1-L2.Wskazania: bóle l wiowe, choroby dka i jelit.TM.6. Jizhong rodek kr gos upa)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th 11-

Thl2.Wskazania: padaczka, choroby jelit, wypadni cie odbytnicy u dzieci.TM.7. Zhongshu rodkowa o )Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th 10-

Thll.Wskazania: bóle l wiowe, os abienie wzroku.TM.8. Jinsuo ci gni ty mi sie )Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th9-

ThlO.Wskazania: padaczka, bóle l wiowe, choroba dka, zespo y neuraste-

niczne.TM.9. Zhiyang (kra cowe yang)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th7-Th8.Wskazania: bóle l wiowe, choroby w troby i dka.TM. 10. Lingtai (taras duchów)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th6-Th7.Wskazania: choroby narz dów oddechowych, zapobieganie grypie.TM.ll. Shendao (boska droga)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th5-Th6.Wskazania: choroby serca, narz dów oddechowych, bóle g owy, zespo y

neurasteniczne, zapalenie jamy ustnej.TM.12. Shenzhu (kr gos up)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th3-Th4.Wskazania: choroby mózgu i rdzenia, padaczka, l ki nocne, krwawienie z

nosa.TM.13. Taodao (droga przemian)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Thl-Th2.Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych, szyjno-piersiowych, migren,

psychozy reaktywne, choroby z gor czk .TM.14. Dazhui (wielki kr g)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi C7-TH1.


Wskazania: grypa, malaria, choroby p uc, krwotoki z nosa.TM.15. Yamen (wrota milczenia)Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi C1-C2,

3,5 cuna od Cl.Wskazania: bóle g owy, szum w uszach, zaburzenia mowy, zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych, krwawienie z nosa.TM.16. Fengfu (rejon wiatru)Po enie: we wg bieniu, bezpo rednio poni ej wypuk ci zewn trznej

potylicy.Wskazania: bóle g owy, krwawienie z nosa, zapalenie krtani, psychozy,

nast pstwa wylewu krwi do mózgu, taczka, zanik nerwu wzrokowego.TM.17. Naohu (drzwi mózgu)Po enie: na górnym brzegu guzowato ci potylicznej, 5 cunów nad C7.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, zespo y neurasteniczne, choroby

oczu.TM.18. Qiangjian (miejsce si y)Po enie: 3 cuny ponad TM.16.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, wymioty, drgawki u dzieci,

bezsenno , zespo y neurasteniczne.TM.19. Houding (tylne wzgórze g owy)Po enie: 4,5 cuna ku przodowi od TM.16.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, migrena, tiki, przykurcze mi ni

okolicy szyjno-potylicznej.TM.20. Baihui (sto spotka )Po enie: w linii rodkowej g owy,na wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, zespo y neurasteniczne, niedo-

krwienie mózgu, wypadni cie odbytnicy, hemoroidy.TM.21. Qianding (przednie wzgórze)Po enie: 1,5 cuna ku przodowi od wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych, w linii rodkowej g owy.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, krwawienie z nosa, drgawki u dzieci,

padaczka.TM.22. Xinhui (zespolenie czaszki)Po enie: 3 cuny ku przodowi od wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych, w linii rodkowej g owy.Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, krwawienie z nosa, senno ,

niestrawno .


TM.23. Shangxing (górna gwiazda)Po enie: 4 cuny ku przodowi od wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych lub 4 cuny nad g adzizn mi dzy brwiami, w linii rodkowejowy.

Wskazania: bóle czo owej cz ci g owy, zawroty g owy, krwawienie z nosa,choroby oczu.

TM.24. Shenting (boski dwór)Po enie: 0,5 cuna powy ej przedniej ow osionej granicy g owy.Wskazania: bóle czo owej cz ci g owy, zawroty g owy, ostry nie yt nosa,

zapalenie gruczo u zowego, wymioty, ko atanie serca, chwiejno emocjonalna.TM.25. Suliao (podstawowa ko )Po enie: na czubku nosa.Wskazania: polipy nosa, nie yt nosa, zawienie, krwawienie z nosa, tr dzik w

okolicy nosa, zapa .TM.26. Renzhong rodek cz owieka)Po enie: w rynience nosa, w odleg ci 2/3 od dolnego brzegu wargi górnej.Wskazania: nag a pomoc w przypadku utraty wiadomo ci, padaczka,

zaburzenia psychiczne, nadkrwisto mózgu, tiki, obrz k twarzy, cukrzyca.TM.27. Duiduan (górna obwódka wargi)Po enie: bezpo rednio nad warg górn , w miejscu przej cia skóry w b on

luzow .Wskazania: takie same, dodatkowo taczka, krwawienie z dzi se .TM.28. Yinjiao-Head (skrzy owanie dzi se )Po enie: w rodku w dzide ka wargi górnej (ko cowy punkt).Wskazania: takie same.

ÓWNY REGULATOR PRZEDNIAC. SINARTERIA RESPONDENS; Z CHIN. - JM)

Przebieg meridianuPunkt JM.l., daj cy pocz tek zewn trznej ga zi kana u, znajduje si w

po owie odleg ci mi dzy zewn trznymi narz dami p ciowymi a odbytem.Biegnie rodkiem przedniej powierzchni cia a przez brzuch, klatk piersiow ,gard o i uchw , ko cz c si w punkcie JM.24., w rodku bruzdy wargowo-bródkowej. Jest odpowiedzialny za wszystkie kana y yin.


Ogólna charakterystyka meridianu:Typ meridianu: yin.Wa niejsze punkty:- samodzielny JM.6., JM. 17.Ogó em punktów: 24.

Wykaz punktów:JM.l. Huiyin (punkt p ciowy)Po enie: w centrum krocza, mi dzy odbytem a moszn u m czyzn i

sromem u kobiet.Wskazania: nadmierne wydzielanie potu i zapalenie skóry w okolicy krocza,

zatrzymywanie moczu, zaparcia, brak miesi czki, impotencja, chorobyodbytnicy.

JM.2. Qugu (zgi ta ko )Po enie: po rodku na górnym brzegu spojenia onowego.Wskazania: choroby narz dów p ciowych.JM.3. Zhongji rodkowy punkt szczytu)Po enie: 1 cun powy ej górnego spojenia onowego.Wskazania: takie same.JM.4. Guanyuan (wrota ród a)Po enie: 2 cuny nad wzgórkiem onowym (3 cuny poni ej p pka).Wskazania: choroby jelita cienkiego i narz dów moczowo-p ciowych, stany

depresyjne.JM.5. Shimen (kamienne wrota)Po enie: 2 cuny poni ej p pka.Wskazania: takie same.JM.6. Qihai (morze energii)Po enie: 1,5 cuna poni ej p pka.Wskazania: takie same.JM.7. Yinjiao-Abdomen (skrzy owanie yin)Po enie: 1 cun poni ej p pka.Wskazania: choroby narz dów moczowo-p ciowych i jelit.JM.8. Shenque (boska granica)Po enie: w centrum p pka.Wskazania: biegunka, wodobrzusze, kruczenie w jelitach, wypadni cie

odbytu.JM.9. Shuifen (rozdzielacz wody)Po enie: 1 cun nad p pkiem.Wskazania: wodobrzusze, choroby jelit.


Ryc. 28. Meridian g ównego regulatora przedniego.


JM.10. Xiawan (dolny kana )Po enie: 2 cuny nad p pkiem.Wskazania: choroby jelit.JM.ll. Jianli (opuszczone miejsce li)Po enie: 3 cuny nad p pkiem.Wskazania: choroby dka, wodobrzusze, skurcz przepony.JM.12. Zhongwan rodkowy kana )Po enie: w rodku linii cz cej p pek z wyrostkiem mieczykowatym.Wskazania: takie same.JM.13. Shangwan (górny kana )Po enie: 5 cunów nad p pkiem.Wskazania: takie same.JM.14. Juque (granica si y)Po enie: 6 cunów nad p pkiem.Wskazania: choroby dka, serca i p uc, stan trwogi i l ku, stany mania-

kalne, padaczka.JM.15. Jiuwei (ogon go bia)Po enie: na ko cu wyrostka mieczykowatego.Wskazania: psychozy reaktywne, choroby dka, serca i p uc.JM.16. Zhongting rodkowy dwór)Po enie: na granicy po czenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczy-

kowatym.Wskazania: choroby p uc i prze yku.JM.17. Shanzhong lub Tanzhong rodek piersi)Po enie: w linii rodkowej mostka, na wysoko ci IV przestrzeni mi dzy-

ebrowej.Wskazania: takie same.JM.18. Yutang (nefrytowy pokój)Po enie: na wysoko ci wci cia stawowego IV ebra, na mostku.Wskazania: takie same.JM.19. Zigong (purpurowy pa ac)Po enie: na linii rodkowej, na wysoko ci II mi dzy ebrza.Wskazania: takie same.JM.20. Huagai (wspania a os ona)Po enie: w miejscu po czenia r koje ci i trzonu mostka.Wskazania: choroby narz du oddechowego.JM.21. Xuanji (per owy nefryt)Po enie: w centrum r koje ci mostka.


Wskazania: dychawica oskrzelowa, zapalenie migda ków podniebiennych,obrz ki krtani, choroby prze yku i dka.

JM.22. Tiantu (niebia ska cie ka)Po enie: na wewn trznej kraw dzi wci cia szyjnego r koje ci mostka.Wskazania: dychawica oskrzelowa, skurcz mi ni krtani, nie yt gard a,

zapalenie migda ków podniebiennych, zaburzenia mowy, skurcz prze yku.JM.23. Lianquan (boczne ród o)Po enie: w rodku szyi, mi dzy chrz stk tarczow i bródk .Wskazania: zapalenie oskrzeli, dychawica, nie yt gard a, wymioty, zapalenie

zyka, linotok.JM.24. Chengjiang (zbiornik p ynu)Po enie: w rodku bruzdy wargowo-bródkowej, we wg bieniu (ko cowy

punkt).Wskazania: nast pstwa wylewu krwi do mózgu, zapalenie nerwu twarzo-

wego, opadanie powieki górnej, obrz ki twarzy, cukrzyca, bóle z bów, padaczka,zapa .

PUNKTY POZAMERIDIANOWEDODATKOWE I NOWE"Oprócz opisanych powy ej punktów, które stanowi oko o 1 /3 wszystkich

punktów akupunklurowych, istniej jeszcze punkty le ce poza meridianami(pó niej odkryte i st d nie uwzgl dnione w przebiegu meridianów). Punkty tenazywamy te dodatkowymi, nowymi, punktami ekstra itp. W niniejszej pracyograniczono si tylko do liczbowego zestawienia tych punktów.

Je eli podana receptura punktowa" b dzie uwzgl dnia a który z tychpunktów, to w dolnej cz ci strony zostanie zamieszczony opis jego lokalizacji.

Liczbowe zestawienie punktów:1. Meridian regulator energii yin (punktów - 7),2. Meridian regulator energii yang (punktów - 5),3. Meridian regulator ruchowy yin (punktów - 3),4. Meridian regulator ruchowy yang (punktów -12),5. Meridian kana strefowy - opasuj cy (punktów - 3),6. Meridian kana ycia (punktów -14),7. Punkty dodatkowe - Extra (Ex):- na g owie i szyi (punktów - 31),- na przedniej powierzchni tu owia (punktów - 10),

108 PRZEBIEG MER1DIANÓW...

- na tylnej powierzchni tu owia (punktów - 35),- na ko czynie górnej (punktów - 44),- na ko czynie dolnej (punktów - 42),8. Punkty dodatkowe - Extra nowe (ExN):- na g owie i szyi (punktów - 35),- na przedniej powierzchni tu owia (punktów - 6),- na tylnej powierzchni tu owia (punktów -18),- na ko czynie górnej (punktów -15),- na ko czynie dolnej (punktów - 36).

Rozdzia IV PODSTAWYDIAGNOSTYKI

W niniejszej ksi ce przyj to za enie, e czytelnik b dzie si pos ugiwagotowymi receptami punktowymi, a wi c nie b dzie samodzielnie dokonywarozpoznania stanu organizmu. Dlatego problematyk t omawiamy w du ymskrócie jedynie dla zrozumienia istoty problemu diagnostyki w ogóle.

Diagnostyk w medycynie chi skiej mo na podzieli na 4 grupy:

A. Diagnostyk klinicznB. Diagnostyk stanów chorobowychC. Diagnostyk narz dowD. Diagnostyk meridian

A. DIAGNOSTYKA KLINICZNAPodstaw do dalszego ró nicowania zespo ów chorobowych stanowi wywiad

chorobowy, objawy kliniczne i fakty uzyskane czterema sposobami tj.ogl daniem, os uchiwaniem, w chaniem i obmacywaniem. Ka dy z tych czterechsposobów odgrywa specyficzn rol w diagnostyce chorób i jedynie czenie tychsposobów razem pozwala szczegó owo i dok adnie zrozumie chorob i uzyskapoprawn diagnoz , a równocze nie sposób leczenia.

1. Ogl danie

Ogl danie jest sposobem, w którym ocen diagnostyczn dokonuje siwzrokiem. Obserwuje si wymow , barw i wygl d j zyka. Wymowa jestzewn trzn manifestacj yciowej aktywno ci. W dobrym zdrowiu wymowa jestnormaln , z b yskiem w oczach, ci odpowiedzi i dobrym kontaktem

110 PODSTAWY DIAGNOSTYKI

z lekarzem. Je eli chory jest os abiony, jest oboj tny w rozmowie, ma mgliste,bez po ysku oczy, utrudnion odpowied i nie wspó pracuje z lekarzem. Barwkoloru skóry zaleca si obserwowa przy wietle dziennym, poniewa prawdziwabarwa jest trudna do ustalenia przy wietle lampy. Obserwuje si kolor skóry,oczu, luzówek i wydzielin ( luz nosa, plwocina, stolec, mocz, up awy).Obserwuje si wygl d pacjenta, budow organizmu, oraz sposób le enia,siedzenia lub poruszania si . Ustalanie charakteru choroby powinno rozpoczynasi od obserwacji j zyka, jego wielko ci, kszta tu, barwy, nawil ania, nalotu iruchomo ci.

2. Os uchiw anie

Os uchuje si mow , oddech i kaszel. Mowa s aba o niskim tonie wskazuje nazespó niedoboru, a mowa mocna na zespó nadmiaru. Pl tanie si s owne lubkra cowa gadatliwo wskazuj na zaburzenie umys owe. S aby oddech ztowarzysz cym krótkim wdechem i poceniem wysi kowym przemawiaj zazespo em niedoboru. Ci ki oddech towarzyszy astmie oskrzelowej. Kaszel ogrubym g osie wskazuje na inwazj p uc przez zimny wiatr lub nagromadzeniezimnej flegmy w p ucach, a kaszel o cienkim g osie przemawia za inwazj wiatrugor cego. Kaszel suchy z niewielk ilo ci plwociny jest cz sto spowodowanyinwazj patologicznej sucho ci lub przez niedobór yin p uc.

3. chanie

Intensywny zapach wykrztusin lub wydalin wskazuje na zespó gor ca, amd y odór na zespó zimna. Sk py, intensywnie ty mocz z zapachem wskazujena wilgo z gor cem w p cherzu moczowym, a mocz jasny bez zapachuwskazuje na zimno w p cherzu moczowym. Smrodliwy wydech wskazuje nagor co w dku.

4. Obmacywanie

Obmacywanie skóry, tkanki podskórnej, mi ni, ci gien, ko ci oraz zgrubielub wyro li mo e wskaza rodzaj czynnika chorobotwórczego. Nadzwyczajwa ne by o badanie t tna na obu przegubach r k, co informowa o o stanienarz dów Zang-Fu.

PODSTAWY DIAGNOSTYKI 111

Wypytywanie chorego lub otoczenia o warunki choroby pozwala zrozumieproces patologiczny. S ucha si g ównych skarg chorego, a nast pnie wypytuje opocz tek choroby, jej przebieg oraz histori poprzedzaj . Systematycznepytania zadaje si zale nie od wiedzy, jaka jest konieczna do zró nicowaniazespo u chorobowego.

B. DIAGNOSTYKA STANÓW CHOROBOWYCHRozró nia si 8 stanów chorobowych, po czonych w przeciwstawne stany:1. hamowanie - pobudzanie2. zimno - gor co3. wewn trzny - zewn trzny4. yin - yang

1. Hamowanie - pobudzanie

Ka chorob mo na zakwalifikowa do zespo u pobudzania lub hamo-wania.

Objawy hamowania: choroby przewlek e, os abienie, agodny ból, zimnepoty, os abiony system nerwowy, stolce lu ne, brzuch mi kki, t tno s abe.

Zasada leczenia w hamowaniu - pobudzanie.Objawy pobudzania: stan ogólny dobry, silne bóle (ból nasila si przy ucisku),brak potu, zaparcie; wzd cia, t tno pobudzone. Zasada leczenia w pobudzaniu -hamowanie.

2. Zimno - gor co

Objawy ustala si na podstawie reaktywno ci organizmu: zimno: twarz blada,ko czyny zimne, sucho w ustach, mocz przezroczysty (obfity).

Zasada leczenia w objawach zimna - hamowanie.Gor co: gor czka, twarz czerwona, sucho w jamie ustnej, mocz ciemny

(sk py), wydzielina luzowa ta, t tno podwy szone.Zasada leczenia w objawach gor ca - pobudzanie.


3. Wewn trzny - zewn trzny

Objawy wewn trzne i zewn trzne okre la si na podstawie umiejscowieniachoroby i czasu jej trwania. W objawach wewn trznych czas choroby jest krótki.

Objawy wewn trzne: gor czka, ucisk i ból w klatce piersiowej i brzuchu,sucho w gardle, zaparcie, mocz obfity ( tociemny), t tno zapadaj ce si .

Objawy zewn trzne: ból g owy, dreszcze z podwy szon temperatur ,amanie w ko ciach", j zyk blady.

4. Yin - yang

Jest to podstawowa zasada diagnostyki, której istota zosta a omówiona juwcze niej (Rozd. II).

C. DIAGNOSTYKA NARZ DOWAMetoda wykorzystuje podzia narz dów na tzw. Zang i Fu .Do narz dów Zang

zalicza si : serce, w trob , ledzion , nerki, p uca i osierdzie. S to narz dymi szowe i nale do uk adu yin. Ich g ówn fizjologiczn funkcj jestprodukcja i magazynowanie substancji zawieraj cych energi yciow Qi, krew i

yny ustrojowe,Do narz dów Fu zalicza si : jelito grube, jelito cienkie, potrójny ogrzewacz,dek, p cherzyk ciowy i p cherz moczowy. S to tzw. narz dy puste i

nale do uk adu yang. Ich g ównym zadaniem jest przyjmowanie i trawieniepo ywienia, przyswajanie substancji yciowych oraz transport w przyswajaniu iwydalaniu z organizmu. S jeszcze dwa dodatkowe narz dy Fu: mózg i macica.

Narz dy Zang (pe ne):Serce kontroluje naczynia krwiono ne, a przez to zarz dza kr eniem krwi

ca ego organizmu. Ka dy narz d Zang wi e si z odpowiednim organemzmys owym. Dlatego e narz d ten zaopatruje w krew mózg, jest narz demzarz dzaj cym umys em. Od pracy serca zale : intelekt, wiadomo , pami ,my lenie, sen. Serce ma równie powi zanie z j zykiem. J zyk po rednio

* Zang-Fu ~ narz dy wewn trzne: Zang - pe ne, Fu - puste.


okre la zespo y gor ca i zimna oraz nadmiaru i niedoboru serca. J zyk bladywskazuje na niedobór, a intensywnie czerwony - na nadmiar serca".

troba. Funkcje w troby to: magazynowanie krwi, utrzymywanie prze-ywu energii Qi, kontrola ci gien i wzmacnianie oczu. W troba, niezale nie od

serca, zaopatruje tkanki w krew i wp ywa na menstruacj u kobiet. W troba mawp yw na , jej ilo w p cherzyku ciowym i dozowanie do jelit. W trobazaopatruje ci gna w krew i energi yin, a przez to s one mocne i elastyczne.Meridian w troby w prostej linii dociera do oka i wp ywa na funkcj oczu, tj. nazdolno widzenia i ruchu ga ek ocznych; st d powiedzenie e oczy tozwierciad o w troby". W leczeniu chorób oczu wykorzystujemy cz sto punktymeridianu w troby.

ledziona pe ni funkcj w trawieniu pokarmu i przyswajaniu podstawowychsubstancji. Dostarcza cz ci p ynu energetycznego do serca i p uc, sk d jest onrozprowadzany po ca ym ciele. ledziona czy si z trzustk , która odgrywaznaczn rol w trawieniu. ledziona jest magazynem krwi, cmentarzyskiem"starych krwinek. Bierze ona udzia w odm adzaniu" krwi.

Stan ledziony czy si z wygl dem ust. Wargi blade przemawiaj za chorobledziony, a ró owe i b yszcz ce - za jej normalnym stanem.

uca. Fizjologiczna funkcja p uc to zarz dzanie energi Qi i kontrolaoddechu, regulacja gospodarki wodnej oraz sprawowanie kontroli nad skór i

osami.uca maj po czenie z nosem, który jest furtk " oddechu. Niezak ócony

oddech i wra liwe powonienie wiadcz o prawid owej pracy p uc.

Nerki pe ni nast puj ce funkcje: magazynowanie substancji yciowych iodpowiedzialno za rozmna anie cz owieka, jego wzrost i rozwój. Ponadtomagazynuj energi niezb dn do produkcji szpiku kostnego, do funkcjonowaniardzenia kr gowego i mózgu, a tak e nadzoruj przemian wodn i przyjmowanieQi z powietrza. Nerki posiadaj kontakt z uchem. G uchota w podesz ym wiekujest g ównie spowodowana brakiem Qi nerek.

Osierdzie. Osierdzia nie uwa a si za osobny narz d, lecz za podorgan serca.ówn funkcj osierdzia jest ochrona serca.

Narz dy Fu (puste):Jelito cienkie. ówn funkcj jelita cienkiego jest przyjmowanie i czasowe

przechowywanie cz ciowo nadtrawionego przez dek pokarmu, dalsze


trawienie po ywienia i przyswajanie substancji yciowych oraz cz ci wody zpo ywienia. Pozosta y pokarm przekazywany jest do jelita grubego.

cherzyk ciowy. Zadaniem p cherzyka ciowego jest magazynowanieci i sta e wydzielanie jej do jelit w celu u atwienia trawienia. Funkcja

cherzyka ciowego jest zwi zana z funkcj w troby w kierowaniu energiyciow .

dek. ównym zadaniem dka jest rozk adanie po ywienia. Przyj-muje i przechowuje mas pokarmow , trawi j i przesy a do jelita cienkiego.

dek i ledziona wspó pracuj ze sob i one ponosz g ówn odpowiedzial-no za trawienie.

Jelito grube przejmuje od jelita cienkiego mas pokarmow cz ciowoprzetrawion , przyswaja zawarte w niej substancje pokarmowe, g ównie p yny, iprzesuwa ow mas do odbytnicy.

cherz moczowy odpowiada g ównie za magazynowanie i wydalaniemoczu. Czynno t p cherz moczowy wykonuje za pomoc energii Qi nerek.

Potrójny ogrzewacz nie jest jakim konkretnym narz dem organicznym. Podpoj ciem tym kryje si czynno narz dów klatki piersiowej (serce i p uca), jamybrzusznej ( ledziona, dek, nerki, p cherz moczowy) i narz dów jamy czaszki.

Mózg. Organy postrzegania, a wi c oczy, uszy, usta, nos, umieszczone s naowie w pobli u mózgu. Dzi ki temu korzystnemu po eniu mog postrzega

obiekty, które znajduj odbicie w mózgu. Dawna medycyna chi ska g osi, edzia alno umys owa jest zdominowana prac ró nych narz dów, w ród którychserce jest najwa niejsze.

Macica. Funkcj macicy jest udzia w menstruacji i od ywianiu p odu. Zmacic wspó dzia aj nerki i w troba. Gdy energia nerek jest wystarczaj ca, tocykl miesi czkowy jest regularny i mo liwe jest zap odnienie. W troba regulujeilo krwi kr cej i w ten sposób wp ywa na miesi czk . Meridian ównyregulator przedni" i meridian ycia bior pocz tek w macicy. Qi i krew z tychmeridianów przechodz do macicy, wp ywaj c na przebieg miesi czki i jej cykl.


D. DIAGNOSTYKA MERIDIAN

Diagnostyka meridian zostanie omówiona g ównie w kontek cie objawówpatologicznych towarzysz cych zaburzeniu w poszczególnych 12 meridianach

ównych i 2 cudownych".

I. (P) Meridian P ucObjawy chorobowe:- kaszel,- astma,- przekrwienie i ból gard a,- ból w dole nadobojczykowym,- uczucie rozpierania klatki piersiowej,- ból przy rodkowej powierzchni ramienia.

II. (IC) Meridian Jelita GrubegoObjawy chorobowe:- krwawienie z nosa,- katar nosa,- ból z bów,- przekrwienie i ból gard a,- ból karku,- ból przedniej powierzchni barku i przedniego brzegu powierzchni

wyprostnej ko czyny górnej,- kruczenie i ból brzucha,- rozwolnienie, biegunka.

III. (G) Meridian dkaObjawy chorobowe:- kruczenie i wzd cie brzucha,- obrz ki,- ból nadbrzusza,- wymioty,- uczucie g odu,- krwawienie z nosa,- niedow ad oczu i ust,- przekrwienie i ból gard a,- ból w klatce piersiowej,- ból brzucha,


- ból bocznej powierzchni ko czyny dolnej,- gor czka,- zaburzenie umys u.

IV. (LP) Meridian Sledziony-TrzustkiObjawy chorobowe:- odbijanie si , bekanie,- wymioty,- ból nadbrzusza,- wzd cie brzucha,- lu ne stolce,- taczka,- ospa i ogólne z e samopoczucie,- odr twienie i ból gard a oraz j zyka,- obrz k i zimno w przy rodkowej powierzchni uda i kolana.

V. (C) Meridian SercaObjawy chorobowe:- ból i ko atanie serca,- ból hypochondryczny,- bezsenno ,- poty nocne,- sucho gard a,- pragnienie,- ból w rodkowej powierzchni ko czyny górnej,- zaczerwienienie d oni.

VI. (IT) Meridian Jelita CienkiegoObjawy chorobowe:- uchota,- za cenie twardówek,- zapalenie gard a,- obrz k policzka,- rozpieranie i ból w dole brzucha,- cz ste oddawanie moczu,- ból wzd tylnego brzegu bocznej powierzchni barku i ramienia.


VII. (VU) Meridian P cherza MoczowegoObjawy chorobowe:- zatrzymanie moczu,- moczenie nocne,- zaburzenie umys owe,- zaburzenie wzroku,- zawienie na wietrze,- zatkanie nosa.- nie yt i krwawienie z nosa,- ból g owy,- ból karku, górnego i dolnego odcinka kr gos upa, po ladków i tylnej

powierzchni ko czyny dolnej.

VIII. (R) Meridian NerekObjawy chorobowe:- bezwiedne moczenie,- cz ste oddawanie moczu,- moczenie nocne,- impotencja,- nieregularne miesi czki,- astma,- krwioplucie,- sucho j zyka.- przekrwienie i ból gard a.- obrz k,- lumbago,- ból wzd kr gos upa i rodkowej powierzchni uda,- os abienie ko czyny dolnej,- uczucie gor czki w mi niu p aszczkowatym.

IX. (PC) Meridia OsierdziaObjawy chorobowe:- pobolewanie serca,- ko atanie serca,- niepokój umys owy,- uczucie napi cia w klatce piersiowej,- zaczerwienienie twarzy,- obrz k pod pach ,- zaburzenie umys owe,


- kurcze w ko czynie górnej,- uczucie gor czki w mi niu p aszczkowatym.

X. (SJ) Meridian Potrójnego OgrzewaczaObjawy chorobowe:- wzd cie brzucha,- obrz ki,- bezwiedne moczenie,- zaburzenie oddawania moczu,- uchota,- dzwonienie w uszach,- ból zewn trznego k ta oka,- obrz k policzka,- przekrwienie i ból gard a,- ból za uchem,- ból karku i bocznej powierzchni ramienia i okcia.

XI. (VF) Meridian P cherzyka ciowegoObjawy chorobowe:- ból g owy,- ból zewn trznego k ta oka,- ból uchwy,- mroczki przed oczami,- gorzki smak w ustach,- obrz k i ból w dole nadobojczykowym, ból pachy,- ból wzd bocznej powierzchni klatki piersiowej,- ból w podbrzuszu, udzie i ko czynie dolnej.

XII. (H) Meridian W trobyObjawy chorobowe:- ból l wi i krzy a,- uczucie pe no ci w klatce piersiowej,- ból w dole brzucha,- przepuklina,- ból szczytu g owy,- sucho gard a,- czkawka,- bezwiedne moczenie,


- zaburzenie oddawania moczu,- zaburzenia umys owe.

PATOLOGIA 2 CUDOWNYCH" MERIDIANÓW (TM)Meridian G ównego Regulatora TylnegoObjawy chorobowe:- sztywno i ból kr gos upa,- kurcz t cowy z przegi ciem do ty u,- ból g owy.

(JM) Meridian G ównego Regulatora PrzedniegoObjawy chorobowe:- up awy,- nieregularne miesi czki,- przepuklina,- bezwiedne moczenie,- zatrzymanie moczu,- ból w dole brzucha.

Poj cie recepty punktowej",Podzia punktów pod wzgl dem funkcjiPrzez recept punktow " rozumiemy zestaw punktów aktywnych biologi-

cznie, które s wykorzystywane do oddzia ywania profilaktycznego lubleczniczego w akupresurze.W doborze punktów wchodz cych w sk ad recepty punktowej" kierujemy si zjednej strony diagnoz , z drugiej za funkcjami, jakie pe ni okre lone punkty.

Punkty pod wzgl dem funkcji dzielimy na:- ród owe (korzeniowe),- zgodno ci (przychylno ci),- przepustowe,- toni uj ce,- sedatywne,- zgodno ci przedniej (alarmowe),- zgodno ci tylnej (alarmowe),- Hua Tuo,- pozosta e.


Punkty ród owe (korzeniowe)Punkty te reprezentuj narz d danego meridianu, a wi c jest ich 12. Przez te

punkty przelewa si energia Qi.

Istnieje okre lona prawid owo w po eniu tych punktów, a mianowicie: dlameridianu typu yin, znajduj si one zawsze na 3 miejscu od obwodowego ko cameridianu, a dla meridianu typu yang - na 4 miejscu (z jednym wyj tkiem). Tylkodla meridianu p cherzyka ciowego (VF) punkt ród owy znajduje si na 5miejscu od obwodu.

Zestawienie punktów ród owych

P.9.; IC.4.; G.42.; LP.3.; C.7.; J.T.4.; VU.64.; R.3.; PC.7.; SJ.4.; VF.40.; H.3.Oddzia ywanie na punkt ród owy mo e mie charakter pobudzaj cy

(tonizuj cy) - przy niedoczynno ci narz du, lub uspokajaj cy (sedatywny) -przynadczynno ci.

W celu okre lenia stanu czynno ciowego narz du nale y zbada opornoelektryczn na wszystkich symetrycznych punktach ród owych. Je eli opornoelektryczna spada, wiadczy to o wzro cie pobudzenia i nale y stosowa ucisk ocharakterze uspokajaj cym.

Punkty zgodno ci (przychylno ci)Na ka dym z dwunastu g ównych meridianów, id c od obwodu, znajduje si 5

specyficznych punktów (nie zawsze umiejscowionych po kolei). Specyfika tadotyczy wzrostu si y oddzia ywania ka dego punktu poprzedzaj cego w stosunkudo nast pnego.

Bardziej obrazowo mo na to wyrazi przez porównanie ich do przep ywuwody w naturze, i tak: punkt pierwszy od obwodu przyrównuje si do róde ka, aostatni do morza. (tab. 3)

Z punktami tymi wi e si jedno z prawide recepty punktowej", tzw.prawid o matka-syn" (najcz stsze prawid o). W wypadku niedoboru energii Qidzia amy na matk ", a w razie nadmiaru - na syna". Matka" znajduje si wrodku mi dzy dwoma punktami (np. IC.4.). Ten powy ej - syn" (np. IC.5.) jest

pobudzaj cy, a le cy ni ej (IC.3.) jest uspokajaj cy.


Tab. 3. Zestawienie punktów zgodno ci (Shu)

Meridian I II III IV Vróde ko strumyczek potok rzeka morze

I-P P.l 1. P.10. P.9. P.8. P.5.II-IC IC.l. IC.2. IC.3. IC.5. IC.l 1.III-G G.45. G.44. G.42. G.41. G.36.

IV-LP LP.l. LP.2. LP.3. LP.5. LP.9.V-C C.9. C.8. C.7. C.4. C.3.

VI-IT IT 1. IT.2. IT.3. IT.5. IT.8.VII-VU VU.67. VU.66. VU.65. VU.60. VU.40.VIII-R R.l. R.2. R.3. R.7. R.10.IX-PC PC.9. PC.8. PC.7. PC.5. PC.3.X-SJ SJ.l. SJ.2. SJ.3. SJ.6. SJ.ll.

XI-VF VF.44. VF.43. VF.4I. VF.38. VF.34.XII-H H.l. H.2. H. 3 . H.4. U.8.

Punkty przepustowe (Luo) to punkty-po czenia mi dzy meridianami typu yang i yin, umo liwiaj ce

przep yw energii Qi. Tak e g ówny regulator tylny i przedni posiadaj punktyprzepustowe; jest ich 19. Dzia aj c na punkt przepustowy, wp ywa sizarówno na meridian, na którym on le y, jak i na ten, z którym tworzy par .(tab. 4)

Tab. 4. Zestawienie punktów przepustowych (Luo)

Para Meridian Punkty - kana y poprzeczne

I uc -jelita grubego P.7. (IC.4.)(P.9.) IC.6.

II dka - ledziony-trzustki G.40. (LP.3.)(G.42.) LP.4.

III Serca -jelita cienkiego C.5. (IT.4.)(C.7.) IT.7.

IV cherza moczowego - nerek VU.58. (R.3.)(VU.64.) R.4.

V Osierdzia - potrójnego ogrzewacza PC.6. (SJ.4.)(PC.7.) SJ.5.

VI cherzyka ciowego - w troby VF.37. (H.3.)(VF.40.) H.5.

Obja nienie:W nawiasach podano punkty ród owe, pozosta e to s punkty Luo.Punkty Luo - grupowe: SJ.8.; VF.39.; PC.5.; LP.6.Ponadto: LP.21. Luo Major i TM.L; JM. 15.


Punkty tonizuj ce (pobudzaj ce)Ka dy meridian g ówny ma po jednym punkcie, którego ucisk wykorzystuje

si w celu pobudzenia narz du i meridianu. Wi kszo tych punktów le y nastopie lub na r ce.

Zestawienie punktów tonizuj cych

P.9.; IC.11.; G.41.; LP.2.; C.9.; IT.3.; VU.67.; R.7.; PC.9.; SJ.3.; VF.43.;H.8.

Punkty sedatywne (uspokajaj ce)Podobnie jak w przypadku punktów tonizuj cych, ka dy meridian ma po

jednym punkcie sedatywnym, oprócz meridianu nerki, który posiada dwa takiepunkty. Punkty te s wykorzystywane w stanach nadmiaru energii.

Zestawienie punktów sedatywnych

P.5.; IC.2.; G.45.; LP.5.; C.7.; IT.8.; VTJ.65.; R.l. i 12.; PC.7.; SJ.10.;VF.38.; H.2.

Punkty zgodno ci przedniej (Mu) (alarmowe)Ka dy z dwunastu narz dów ma w asny punkt alarmowy, który sygnalizuje

o z ym stanie narz dów. Bolesno dotykowa takiego punktu jest bardzowyra na, st d te punkty te bywaj nazywane punktami trwogi" (choregonarz du). Punkty te zlokalizowane s na przedniej powierzchni cia a - napowierzchni yin - i dlatego s wykorzystywane w leczeniu chorób, którymtowarzyszy niedoczynno narz du (tab. 5, ryc. 29).

Wszystkie punkty zgodno ci s wykorzystywane w leczeniu wymienio-nych narz dów.


Tab. 5. Punkty zgodno ci przedniej (alarmowe)

Narz d Punkty alarmowe

1. uca P.l.2. Jelito grube G.25.3. dek JM. 12.4. Sledziona-tzrustka H.13.5. Serce JM. 14.6. Jelito cienkie JM.4.7. cherz moczowy JM.3.8. Nerki VF.25.9. Osierdzie JM. 17.

10. Potrójny ogrzewacz JM.5.11. cherzyk ciowy VF.24.12. troba H.14.

Punkty zgodno ci tylnej (Snu) (alarmowe)Punkty te nazywane s te punktami tylnymi Shu. Jest ich równie 12.

Znajduj si one na tylnej powierzchni cia a (yang) - na pierwszej linii p cherzamoczowego (ga przy rodkowa - patrz: meridian VII, VU). Pe ni one taksam rol jak punkty zgodno ci przedniej. Ka dy punkt jest zwi zany z jednymnarz dem i po ony jest niemal nad tym narz dem. Punkty zgodno ci tylnejstosowane s w leczeniu chorób, którym towarzyszy nadczynno narz du (tab.6, ryc. 30).

Tab. 6. Zestawienie punktów zgodno ci tylnej (alarmowe)Narz d Punkty alarmowe

1. uca VU.i3. (1)2. Jelito grube VU.25. (10)3. dek VU.21. (7)4. Sledziona-tzrustka VU.20. (6)5. Serce VU.15. (3)6. Jelito cienkie VU.27. (11)7. cherz moczowy VU.28. (12)8. Nerki VU.23. (9)9. Osierdzie VU.14. (2)

10. Potrójny ogrzewacz VU.22. (8)11. cherzyk ciowy VU.19. (5)12. troba YU.18. (4)

Uwaga! w nawiasie podano kolejno po enia punktów od góry.


JK.17

Ryc. 29. Punkty zgodno ci przedniej (alarmowe).

- H.%

-YF.24H .13


VU.13VU.14VU.15

Ryc. 30. Punktyzgodno ci tylnej

(alarmowe).

YU.18VU.19VU.20VU. 21VU . 22 -VU. 23

VU. 25

VU. 27VU.28~


Punkty Hua TuoPunkty Hua Tuo (od nazwiska lekarza chi skiego z II w. n.e., który

pierwszy je opisa ) znajduj si w odleg ci 0,5 cuna od linii wyrostkówkolczystych (czyli od linii meridianu GRT) na odcinku od kr gu Th.l do L.4na wysoko ci odpowiadaj cych im punktów meridianu p cherza moczowego.Punkty te wykorzystuje si w leczeniu schorze narz dów wewn trznych ikr gos upa, najcz ciej z punktami meridianu p cherza moczowego.

Drobner (1994) masa tego pasma nazywa masa em 7 linii". Tworz je:ga bli sza i dalsza p cherza moczowego ( 2 x 2 = 4), linia po rodkowa(GRT) oraz 2 linie punktów Hua Tuo. Razem 7 linii.

By mo e doskona e rezultaty w leczeniu dolegliwo ci kr gos upa jakieuzyskujemy przy pomocy masa u bankowego b klasycznego zawdzi cza-my tej szczególnej strefie akupresurowej ( cznie wyst puje tu ok. 100 pkt.).W przypadku masa u 7 linii" a wi c i GRT Drobner (1994) radzi czy to zestymulacj tzw. punktu kardynalnego odgrywaj cego rol cznika", zaktóry w tym przypadku uznajemy punkt P.7.

Punkty pozosta eW wielu opracowaniach naukowych z zakresu tradycyjnej medycyny

chi skiej autorzy wyszczególniaj , oprócz wy ej omówionych punktów specy-ficznych, jeszcze kilka innych, które tak e bywaj wykorzystywane zarównodo diagnostyki, jak i terapii. S to: punkty kluczowe (Xi), punkty wp ywowe,punkty dolnego morza" zarz dzaj ce narz dami pustymi (Fu), punkty kardy-nalne, punkty spotkania i inne.

* Punkty kardynalne cz meridiany cudowne" z meridianami narz dowymi. Jest ich cznieosiem: P.7., JT.3., PC.6., SJ.5. (parzyste).

Rozdzia V AKUPRESURA IINNE METODY REFLEKSOTERAPII

AkupresuraAkupresura, czyli masa punktowy, polega na stosowaniu ró nych form

ucisku na punkty biologiczne aktywne w celu uzyskania efektu profilaktycznegolub terapeutycznego. Bardzo cz sto masa punktowy jest uzupe niany masa-em klasycznym - najcz ciej jako faza wst pna zabiegu i jako forma jego

zako czenia. W fazie wst pnej dominuj techniki masa u klasycznego w formieaskania i rozcierania, a w fazie ko cowej w formie oklepywania, wstrz sania

i wibracji.Prawid owo wykonany ucisk na punkty aktywne, wchodz ce w sk ad

recepty punktowej, wyzwala u masowanego zjawisko okre lane terminemde-Qi*.

De-Qi to reakcja sensoryczna ustroju na bodziec dzia aj cy na punktaktywny. De-Qi mo e przybiera ró ne postacie: od odczucia przyjemnegociep a i rozlu nienia, w pierwszej fazie ucisku na punkt, do mrowienia,sw dzenia, dr twienia, przep ywu pr du elektrycznego w ko cowej fazieucisku. Odczucie to zale y mi dzy innymi od: lokalizacji punktu, sposobuucisku, rodzaju dysfunkcji, indywidualnej wra liwo ci na bodziec.

De-Qi mo e wyst powa w miejscu bezpo redniego oddzia ywania napunkt, przenikaj c w g b cia a, ale tak e promieniowa na du ej powierzchnicia a, a nawet do miejsc odleg ych od punktu.

Efekty masa u s ci le zwi zane z objawami de-Qi i s tym lepsze, imodczucia s silniejsze. Je eli nie wyst pi wy ej opisane objawy, to mo e tooznacza , e niedok adnie zlokalizowano punkt, lub e nie dobrano w ciwejsi y bod ca.

* Czytaj: de-czi".

I2S AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Technika uciskowa

Ucisk punktu mo e by wykonany dowolnym palcem r ki lub specjalnympr cikiem (ryc. 31). O wyborze decyduj przede wszystkim po enie punktu iwskazania dotycz ce si y ucisku.

Na przyk ad punkty po one w okolicy macierzypaznokcia lub punkty w okolicy oka, nosa itp. b dziemyuciska za pomoc pr cika (lub ma ego palca), natomiastpunkty po one na goleni czy plecach naj atwiej uciskakciukiem. W trakcie praktyki masa ysta swobodnie

dzie wybiera optymalny dla niego sposób ucisku. Dlacelów szkoleniowych uwzgl dniono kilka rodzajówucisku.

Rodzaje ucisków - ruchów w masa u punktowym:- ucisk punktowy; jest to

ucisk punktu bez odrywaniapalca od miejsca ucisku i bezwykonywania jakichkolwiekruchów; palec (pr cik) mo eby ustawiony pod k tem 45°-90°;

- ucisk po czony zruchem posuwisto-zwrotnym wprzód i w ty , na boki;

- ucisk punktowy (sta ylub zmienny) po czony z

ruchem okr nym w prawo (zgodnie z ruchemwskazówek zegara);

- ucisk po czony z ruchem spiralnym - od zew-trz w lewo (odwrotnie do ruchów wskazówek zegara)

do rodka (stosowa przy pobudzeniu);- ucisk po czony z ruchem spiralnym - od rodka

w prawo na zewn trz (stosowa przy hamowaniu).

W praktyce masa u punktowego mo liwe s kombinacje powy szychsposobów ucisku. W masa u w ogóle, a w akupresurze w szczególno ci istotnspraw jest wielko si y ucisku. Trudno jednoznacznie okre li wielko si y, zjak nale y wykona masa . W tym miejscu zostan przytoczone spotykane wliteraturze pogl dy na ten temat.

Wed ug W. S. Ibrahimowej - cytat.: si a ucisku ma by taka, by mo na by o jzastosowa na ga ki oczne, nie wywo uj c nieprzyjemnych odczu .

* W. S. Ibrahimowa, Masa punktowy. WP, Warszawa 1990.

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII 129

Mo e by to dotyk, b lekki lub g boki ucisk. W adnym wypadku nie wolnonarusza ci ci skóry, wywo ywa ostrego bólu czy krwotoku.

M. i O. Doma scy* - cytat.: uciski przewa nie s mocne. Ju z tegonieprecyzyjnego przecie opisu wynika, e sprawa jest bardzo trudna dojednoznacznego okre lenia. G boka wiedza teoretyczna i do wiadczenie zczasem pozwol na optymalne dobranie si y bod ca.

Ze wzgl du na sposób pobudzania punktów, tj. stopie intensywno ci bod cai czas jego trwania, wyodr bnia si dwie metody masa u punktowego:

- masa metod uspokajaj ,- masa metod pobudzaj .Masa metod uspokajaj (sedatywny) charakteryzuje si lekkim

uciskiem punktów ze stopniowym narastaniem si y, z kombinacj nieprzerwa-nych ruchów horyzontalnych lub obrotowych w nakazanym kierunku (np. w gór ,w bok na zewn trz, w kierunku stawu itp).

Czas trwania ucisku od 30 sekund do 1 minuty bez odrywania palca.Czynno t powtarza si 3-4 razy, tak e opracowanie" jednego punktu wynosiok. 3-5 minut. Czas trwania zabiegu zale y od liczby punktów w recepcie.

Masa metod pobudzaj (tonizuj cy). Cech charakterystyczn tejodmiany masa u punktowego jest silny, szybki ucisk z oderwaniem palca odpunktu. Czas ucisku - do 10 sekund, przerwa ok. 10 sekund i tak powtarza 3-5razy.

Ordynacja (zalecenie) masa u punktowego

Masa punktowy zaleca si 2-3 razy w tygodniu, w serii do 20 zabiegów. Czastrwania zabiegu nie powinien przekroczy 30 minut. Przeci tnie czas zabieguwynosi 10-15 minut, w zale no ci od liczby masowanych punktów. Minimalnaliczba punktów, która tworzy recept punktow " (poza punktamisamodzielnymi" , wynosi 2-3. W zwi zku z tym, e cz sto zachodzi potrzeba

po czenia masa u punktowego z innymi formami masa u, postanowili mypokrótce omówi podstawowe techniki masa u klasycznego oraz specyfikmasa u stawowego.

M. i O. Doma scy, Zdrowie w twoich r kach - leczenie akupresur . KAW, Kraków 1987.Przyk adowe punkty samodzielne" wymieniono na stronie 192.

130 AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Techniki masa u klasycznego

askaniePolega na wykonywaniu ruchów posuwistych z ró si nacisku na cia o. W

zale no ci od tego wyodr bniamy g askanie lekkie (powierzchowne) lub silne(g bokie). Mo na g aska wzd , w poprzek lub okr nie.

Tempo ruchów: 25/min.Reakcja ustroju: wyzwala agodne bod ce (dzia anie uspokajaj ce). Po

askaniu wykonujemy rozcieranie.

Rozcieranie to ruchy pó koliste lub koliste po czone z uciskiem skóry (skóra powinna

by sfa dowana). Rozcieranie mo e by wykonywane tak e w odmianie lekkiej isilnej.

Tempo ruchów: 60-100/min.Reakcja ustroju: sprzyja miejscowemu ociepleniu tkanek. Po rozcieraniu

wykonujemy ugniatanie lub uciskanie punktowe.

UgniataniePolega na uniesieniu mi nia i jego uci ni ciu (wygnieceniu lub wyci ni ciu)

ze znaczn si . Technika ta posiada kilkana cie odmian, mi dzy innymiwa kowanie, zwijanie, pi owanie itp.

Tempo ruchów: nieco wolniejsze ni przy rozcieraniu, tj. ok. 40 ruchów/min.Reakcja ustroju: wyzwala pubudzenie g ównie mi ni.Po ugniataniu (lub uciskaniu punktowym) wykonujemy oklepywanie lub

wstrz sanie (t ostatni technik w sytuacji, gdy pomijamy oklepywanie).

Oklepywanie to ruchy szybkie, krótkie (z bliskiej odleg ci), polegaj ce na uderzaniu

cia a.Tempo ruchów: oklepywanie wolne (ok. 200 uderze /min) i oklepywanie

szybkie (250-300 uderze /min).Reakcja ustroju: pobudzenie mi ni i nerwów.Technika niewskazana przy podniesionym napi ciu mi niowym. Po okle-

pywaniu wykonujemy wstrz sanie.

Wstrz saniePolega na wykonywaniu ruchów o charakterze drga o niedu ej cz stotli-

wo ci.Tempo ruchów: umiarkowane.


Reakcja ustroju: uspokojenie, rozlu nienie. Powstrz saniu wykonujemy wibracje.

Wibracje to ruchy drgaj ce o du ej cz stotliwo ci (st d cz ste zastosowanie

specjalnych aparatów).Tempo ruchów: du e (trudne do oceny). Reakcja ustroju:dzia anie uspokajaj ce. Technika wibracji ko czy zabiegimasa u klasycznego.

Masa klasyczny stawówMasa stawów inaczej okre lamy jako masa dostawowy lub centryfugalny

(od s ów w j z. niem., gdzie fuga" znaczy szpara, szczelina lub fiigen -do czy ,spaja ). Oznacza to, e wszystkie ruchy wykonujemy z obwodu, szpary stawowej(centrum stawu).

Pos ugujemy si g ównie technikami: g askania, rozcierania i ugniatania.Masa wykonujemy na mokro", tj. z u yciem rodka po lizgowego typu oliwka,el, krem, itp.

Je eli stosujemy skojarzone formy masa u - klasyczny i punktowy stawów -toakupresura ma miejsce, podobnie jak w innych sytuacjach, po wst pnej cz cimasa u klasycznego.

Czas trwania zabiegu: ok 10-15 min.Masa centryfugalny ma zastosowanie w stanach pourazowych stawów, w

naci gni ciu mi ni, ci gien, wi zade , torebki stawowej, tak e w st uczeniachoko ostawnych, skr ceniach, zwichni ciach itp.

AkupunkturaJest to nak uwanie ig ami w celach leczniczych. Nazwa pochodzi od s ów

aci skich acus" - ig a i punktum" - punkt, puncture "- nak uwanie. Ig y swykonane ze z ota, srebra lub stali. Ig a sk ada si z trzonu i r koje ci, na ko cu

koje ci znajduje si oczko, które s y do liczenia obrotów ig y podczasstymulacji, a tak e do ewentualnego pod czenia pr du, a nade wszystko u atwiaprac ig w ogóle. D ugo igie - od 1,5 cm do 13 cm, grubo - od 0, 26 - 0, 45mm.

132 AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Przy eganieTechnika ta polega na dzia aniu na punkty chi skie ciep em. Oprócz

okre lenia przy eganie, stosuje si takie jak: fitotermopunktura, przypiekanie, a wEuropie cz sto - moksa. Dlatego moksa, e najcz ciej u ywanym materia em wpostaci cygara do przypiekania jest ro lina - moksa. Jest to chi ska odmianapio unu. Oprócz ciep a moksa wydziela tak e zwi zek chemiczny o nazwiemokaina, który daje przyjemny zapach, i wnikaj c przez skór , dzia astymuluj co na punkty aktywne.

Przy eganie mo e by z blizn (bezpo rednio na skórze), lub bez blizny (jestto sposób po redni - na przyk ad przez plasterek czosnku lub chrzanu). Mo e bystosowana kombinacja akupunktury i przy egania (ogrzewanie przez ig ).

ElektroakupunkturaJest to oddzia ywanie pr dem poprzez ig na punkty biologiczne aktywne.

Wykorzystuje si pr dy: sta y i impulsowy o ró nej warto ci nat enia i cz -stotliwo ci impulsów.

Problematyka leczenia pr dami nale y do dzia u rehabilitacji leczniczej, tj.fizykoterapii.

SonopunkturaPolega na oddzia ywaniu na punkty chi skie wi zk ultrad wi ków, któr

kieruje si na punkt za pomoc specjalnych urz dze .

ElektropunkturaElektropunktur nazywamy sposób oddzia ywania na PA przy pomocy pr du

elektrycznego zarówno sta ego jak i zmiennego. W niniejszym rozdziale opisanezostanie tylko wykorzystanie pr du sta ego (inaczej galwanicznego) czylitakiego, który w czasie przep ywu nie zmienia kierunku ani warto ci nat enia.Nie wdaj c si w szczegó owe opisy mechanizmów obja niaj cych reakcjeustroju na pr d elektryczny, podkre li nale y, e przep ywowi pr du sta egoprzez tkanki towarzysz z one reakcje fizjologiczne, do


których zaliczy nale y: reakcje elektrochemiczne, elektrokinetyczne, elektro-termiczne oraz reakcje nerwów i mi ni.

W celu praktycznego wykorzystania tych fizjologicznych zjawisk, gdy stoimyna gruncie nauk medycznych, a regulacji przep ywu energii Qi, gdy pozostajemyprzy za eniach medycyny chi skiej - produkuje si specjalne aparaty doelektroakupunktury (w tej technice ig y s pod czone do pr du) ielektropunktury (ryc. 32).

- elektroda czynna,- elektroda bierna,

i 8 - potencjometr, i 6 -sygnalizator funkcji,

- prze cznikfunkcji,

- optyczny sygnalizatorpunktoskopu,

- cznik - wy cznik,10 - gniazdo elektrod

Ryc. 32. Aparal do elektropunkturyZen" /, punktoskopem.

Aparaty te cz stoposiadaj dwojakiefunkcje. Oprócz tego, ewytwarzaj pr d, to tak eposiadaj czu eomomierze (punktoskopy)

do lokalizacji PA. WykryciePA sygnalizowane jest wiat em lub sygna em d wi kowym. Aparaty doindywidualnej elektropunktury posiadaj jedn elektrod czynn (jest to katodalub anoda) i jedn elektrod biern - celem zamkni cia obwodu przep ywu pr du.

Zak ada si , e katoda jako elektroda czynna ma dzia anie powoduj cepodwy szenie pobudliwo ci tkanek, a anoda, zmniejsza pobudliwo i bywa

134 AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

wykorzystywana do stymulacji w stanach patologicznych, którym towarzyszyból. Producent aparatu okre la elektrod czynn i jest ni najcz ciej anoda.Parametry aparatów:

- napi cie od 5 do 12 V,- nat enie od 10 do 500 A.

Ró nice pomi dzy technik tonizuj , a sedatywn w elektropunkturzewyra a si nat eniem pr du i czasem dzia ania. Krótki czas dzia ania i silnebod ce cechuj technik tonizuj (do jednej minuty na punkt).

Cz sto zabiegów i wskazania: jak w klasycznej akupunkturze i akupresurze.Przeciwwskazania: nowotwory, ci a, rozrusznik serca lub inne inplanty

elektroniczne.

MagnetopunkturaMagnetopunktura to oddzia ywanie na energetyk organizmu sta ym polem

magnetycznym (SPM) poprzez PA. Jest to dzia magnetoterapii wykorzystuj cyleczniczy wp yw magnesów. Czynnik jakim jest SPM zdobywa coraz wi kszeuznanie wiata medycznego. Szczególnie ma e magnesy s wykorzystywanew refleksoterapii. Sprawia to fakt, e pole magnetyczne przenika przezwszystkie struktury ustroju, podczas gdy inne postacie energii ulegaj poch o-ni ciu do okre lonej g boko ci tkanek. Zasadniczo tkanki ustroju ludzkiegowykazuj w ciwo ci diamagnetyczne. W wielu jednak ró norodnych stru-kturach biologicznych wyst puj w ciwo ci paramagnetyczne . Oddzia ywa-nie zewn trznego pola magnetycznego zmienia ich stan energetyczny (SPIN),co zapewne wp ywa na realizowane funkcje biologiczne.

W magnetopunkturze wykorzystuje si statyczne pole magnetyczne przezycie magnesów ferrytowych. Produkowane s tak e aparaty wytwarzaj ce

sta e pole magnetyczne. Magnesy ferrytowe przyklejane do skóry na PA majnat enie od 300 do 1000 Gs (ryc. 33).

Jednostk pomiarow nat enia PM jest ersted (Oe). Ale jest te stosowanygaus (Gs) lub tesla (T). Gaus jest jednostk indukcji magnetycznej mniejsz odtesli (T).

Paramagnetykiem nazywa si pierwiastek, który posiada ró ny od zera sumaryczny momentmagnetyczny, co powoduje, e pierwiastki takie s wci gane w zewn trzne polemagnetyczne. Ukszta towanie atomów paramagnetyka w okre lone struktury krystalicznezwane domenami tworzy ferromagnetyk. Cia a o w ciwo ciach ferromagnetycznych majzdolno ci silnego namagnesowania si w zewn trznym polu magnetycznym wg okre lonejkrzywej zwanej tl histerezy magnetycznej".


Ryc. 33. Przyk ad wykorzystania magnesów ferrytowych.

1 Gs = 0, 001 T = 0, 1 mT

Magnesy nak adane na PA s zwrócone przewa nie biegunem po udniowym(s) do skóry. Chocia mog by specjalne wskazania kiedy to stosuje siodwrotn polaryzacj . Przypadki te wymagaj konsultacji z lekarzem.

Do biostymulacji magnetycznej zaliczy nale y tak e stosowanie opasek,bransolet, klipsów, pasów, naszyjników magnetycznych, których coraz wi cejznajduje si w sprzeda y. Zaleca sieje zarówno w celach profilaktycznych dlaregeneracji si i polepszenia samopoczucia, jak i w leczeniu. Szczególnie dobrerezultaty odnotowano w nadci nieniu, astmie, nerwobólach, przy gojeniu siropni i zrostach kostnych, a tak e wszelkich bólach.

Magnesy zaleca si stosowa jako zabiegi krótkotrwa e (kilka, lub kilkana ciegodzin) w celach profilaktycznych i d ugotrwa e (do 10 dni) w stanachchorobowych. Ich u ycie nie jest k opotliwe, gdy nie uwieraj cia a, nie swidoczne i mog by u ywane wielokrotnie.

136 AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Stosowane te bywaj plastry magnetyczne (kilka lub kilkana cie magnesówna jednym plastrze) w celu stymulacji wi kszych powierzchni cia a (stref).Spotykamy tak e próby wykorzystania ró nych metali w postaci p ytek, kulekwykonanych z miedzi, srebra, z ota i innych metali dla celów terapiistymulacyjnej.

Przeciwwskazania do zastosowania magnesów: niskie ci nienie krwi, zawami nia sercowego, choroby krwi, osteomyelitis, rozrusznik serca, lub inneimplanty elektroniczne.

LaseropunkturaTechnika ta polega na dzia aniu wi zki wiat a laserowego na PA.Laser jest skrótem angielskiego terminu light amplification by stimulated

emission of radiation" - co oznacza: wzmocnienie wiat a przez stymulowanemisj promieniowania".

Laser to urz dzenie emituj ce promienie laserowe. Ze wzgl du na ograni-czon obj to ksi ki nie sposób obja ni tu zjawisk fizycznych le cych upodstaw wykorzystywania i budowy laserów.

Czytelnik zainteresowany t problematyk zmuszony b dzie si gn douzupe niaj cej literatury z tego zakresu (w tym miejscu podana zostanie tylkocharakterystyka promieniowania laserowego). Cechuje go:

1. spójno (zwana równie koherentno ci wi zki wiat a),2. monochromatyczno ( wiat o jednobarwne),3. równoleg (k t rozbie no ci wi zki wiat a jest bardzo ma y),4. intensywno (wypadkowa powy szych cech).

Lasery dzielimy* na lasery gazowe, pó przewodnikowe, cieczowe, oraz zzastosowaniem cia sta ych.

W interesuj cej nas dziedzinie biostymulacji wykorzystuje si lasery ma ejmocy. Energia laserów ma ej mocy wynosi kilka J/cm2, a moc do oko o 50 mW.

Promieniowanie laserowe o podanych parametrach nie wywo uje podwy-szenia temperatury tkanek wi kszego ni 0,1-0,5°C. Z tego powodu lasery takie

okre la si jako zimne. Do laseropunktury wykorzystuje si najcz ciej laseryHe-Ne (helowo-neonowc), które emituj promieniowanie czerwone (k = 632,8nm), lub lasery przewodnikowe z diod arsenowo-galow (GaAs) emitujblisk podczerwie - IR (X = 904 nm).

Podzia ze wzgl du na rodzaj o rodka czynnego.

Ryc. 34. Przyk ad laseru.

Promienie tych laserów wnikaj w g b na g boko ok. 10 mm w przypadkulaserów HeNe i do 30 mm w przypadku laserów IR.

Nat enie uzyskiwane przy u yciu tych laserów waha si od 15--200 mW/cm2

w czasie ekspozycji od 30 sekund do 10 minut.Punkty aktywne na wietla si w odleg ci 0-2 mm przezczas nie krótszy jak 15 sekund do 2 minut na punkt.Zabiegi zaleca si stosowa codziennie lub co drugi dzie , seriami do 10

zabiegów.Wskazania: jak w akupresurze i elektropunkturze.Przeciwwskazania: jedynie zaleca si ostro no przy chorobach nowotwo-

rowych.UWAGA! Jakkolwiek lasery produkowane dla potrzeb biostymulacji nie

wymagaj specjalnych zabezpiecze , to zwraca si uwag na potrzebprzestrzegania zalece producenta w tym zakresie. W Polsce produkuje si caseri laserów ma ej mocy.

* Producent: Wytwórnia Aparatury Medycznej WAMED", Warszawa, ul. Odrow a 9.


Rozdzia VI RECEPTYPUNKTOWE

Wykaz recept punktowych1. Profilaktyczny masa zdrowotny2. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie ko czyn dolnych)3. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie tu owia)4. Poprawienie ogólnej kondycji5. Bóle g owy (spowodowane zmianami pogody)6. Bóle g owy (spowodowane zmianami w kr gos upie szyjnym)7. Bóle z bów (wersja I)8. Bóle z bów (wersja II)9. Migrena

10. Bóle z bów (przy bólach g owy)11. Bóle z bów (przy bólach z bów)12. Bóle g owy (wszelkie bóle g owy)13. Bóle twarzy (ból nerwu trójdzielnego)14. Bolesne menstruacje15. Klimakterium (przekwitanie u kobiet)16. Masa kosmetyczny twarzy17. Zaburzenia snu18. Wzmocnienie serca19. Chrapanie20. Nadci nienie t tnicze (wersja I)21. Nadci nienie t tnicze (wersja II)22. Krótkowzroczno u dzieci23. Katar24. Kaszel25. Dolegliwo ci psychiczne, sercowe, lub bezsenno26. Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym (uszkodzenie ko czyn górnych)

RECEPTY PUNKTOWE 139

27 Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym (uszkodzenie ko czyn dolnych)28. Bóle kolan (w nast pstwie przeci enia)29. Reumatyczne bóle ramion30. Dolegliwo ci na tle reumatycznym31. Lumbago (postrza )32. Rwa kulszowa33. Bóle pleców i barków (tak e przy z ej postawie cia a)34. Bóle stawowe ko czyn dolnych35. Bóle kr gos upa szyjnego36. Bóle kr gos upa piersiowego37. Bóle stawu ramieniowego38. Bóle stawu okciowego39. okie tenisisty40. Bóle dka (na tle wrzodowym)41. Os abienie i md ci42. Dolegliwo ci przewodu pokarmowego

Wskazania i przeciwskazania w stosowaniu akupresury

Wskazania

Ze wzgl du na obj to ksi ki nie sposób opisa wszystkich przypadkówklinicznych, w których zaleca si stosowanie w celach terapeutycznych, lubprofilaktycznych masa u punktowego (szerzej refleksoterapii). Nale y nadmieni ,e je eli nie zabrania si stosowania akupresury, to jest ona dopuszczalna

(wskazana).

Przeciwskazania

Przeciwwskazania do masa u punktowego podzielono na bezwzgl dne iwzgl dne.

Przeciwwskazania bezwzgl dne:- nowotwory (wszystkie postacie),- ostry stan chorobowy (z gor czk ).- choroby zaka ne,- gru lica (aktywna posta gru licy),- niewydolno narz dów wewn trznych,

140 RECEPTY PUNKTOWE

- choroby krwi,- stany depresyjne, stany silnego zdenerwowania,- choroba wrzodowa dka i dwunastnicy,- schizofrenia,- przypadki chirurgiczne,- zmiany skórne i ylaki.Przeciwwskazania wzgl dne:- ci a (nie pobudza punktów wp ywaj cych na czynno ci hormonów),- w okresie menstruacji,- w miejsca mocno bol ce,- w stanach silnego zm czenia fizycznego.Ponadto nie zaleca si stosowania akupresury:- tu po obfitym posi ku, ale tak e na czczo,- w stanach po spo yciu alkocholu,- przy gwa townych zmianach ci nienia atmosferycznego,- w okolicach szczególnie czu ych.

Uwagi dodatkowe1. Niektóre zespo y chorobowe wymagaj stosowania zabiegów leczniczych

wieczorem (np. bezsenno , zapalenie korzeni nerwowych itp.), a inne wgodzinach rannych (np. astma oskrzelowa).

2. Przeprowadzenie zabiegów terapeutycznych powinno by uzale nione odcykli fizjologicznych, np. niektóre postacie migreny u kobiet winno si leczystosuj c refleksoterapi na kilka dni przed okresem miesi czkowania.

3. W ostrych zespo ach chorobowych zabiegi nale y stosowa codziennie, aw przewlek ych, co 2-3 dni.

4. Zabiegi powinno si wykonywa seriami po 10-20 serii, z przerw mi dzynimi, trwaj oko o 2 tygodni. Je eli nie ma pozytywnych efektów po 3 seriachmasa u, to dalsze post powanie w tym zakresie powinno by zaniechane.

5. Przed rozpocz ciem masa u nale y rozetrze r ce, co pobudzi w nichcyrkulacj krwi i rozgrzeje je.

Recepty punktowe

Ka da z zamieszczonych ni ej recept punktowych rozpoczyna si tytu em, poktórym podano w kolejno ci punkty chi skie, jakie nale y masowa .


Przedstawiono równie niezb dne wskazówki metodyczne i propozycje autorówco do techniki wykonywania zabiegu.

Ilustracje przedstawiaj ce w przybli eniu lokalizacj punktów na cielecz owieka, maj pomóc zainteresowanemu w atwiejszej i szybszej dentyfikacjipunktów podczas korzystania z recepty punktowej. Zwraca si uwag , i zewzgl dów technicznych nie wszystkie punkty symetryczne zosta y na rysunkachpokazane w ca ci, tj. pokazano tylko jeden z nich. Dok adny opis po eniapunktów zamieszczono w rozdziale III.

Przypomina si o konieczno ci dok adnego lokalizowania punktów w oparciuo zamieszczony opis po enia i inne dost pne sposoby ich lokalizacji (np.punktoskopu), a tak e o tym, e przed przyst pieniem do zabiegów masa upunktowego pacjent musi mie cis diagnoz lekarsk . Uwaga ta nie dotyczyrecept o charakterze profilaktycznym.

1. Profilaktyczny masa zdrowotny.

1. G.36. Zusanli, 2. VU.43. Gaohuang, 3. LP.6. Sanyinjiao, 4. VF.39.Xuanzhong, 5. LP.2. Dadu.

Masowa technik tonizuj ; czas masa u oko o 7 minut.


2. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie ko czyn dolnych)1. R.l. Yongauan, 2. LP.l. Yinbai, 3. LP.2. Dadu, 4. VU.60. Kunlun, 5.

G.41. Jiexi, 6. G.36.Zusanli.Punkt 1 masowa technik sedatywn , natomiast punkty od 2 do 6 technik

tonizuj ; czas masa u oko o 8 minut.


3. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie tu owia)1. VU.43. Gaohuang, 2. VU.I5. Xinshu, 3. VF.21. Jianjing, 4. IT.15.

Jianzhongshu, 5. IT.12. Bingfeng.Masowa technik sedytywn . Zaleca si rozpocz zabieg od masa u

klasycznego tu owia (pleców), po technice rozcierania zastosowa akupresurwymienionych punktów i dalej kontynuowa masa wykonuj c: oklepywanie,wstrz sanie i wibracj . Czas masa u - oko o 15 minut.


4. Poprawienie ogólnej kondycji1. C.9. Shaochong, 2. IC.4. Hegu, 3. P.7. Liegue, 4. G.36. Zusanli.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 5 minut.


5. Bóle g owy (spowodowane zmianami pogody)1. SJ.3. Hand-Zhongzhu, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. JM. 12. Zhongwan, 4.

JM.9. Shuifen, 5. JM.13. Shangwan.Punkt 1 masowa technik tonizuj , natomiast punkty od 2 do 5 technik

sedatywn ; czas masa u - oko o 8 minut.


6. Bóle g owy (spowodowane zmianami w kr gos upie szyjnym)

1. VU. 10. Tianzhu, 2. TM. 14. Dazhui, 3. VF. 20. Fengchi, 4. VF. 21.Jianjing, 5. VU. 2. Zanzhu.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 10 minut.


7. Bóle z bów (wersja I)

1. IC. 1. Shangyang, 2. G. 6. Jiache, 3. G. 4. Dicang, 4. IT. 18. Quanliao.Masowa technik tonizuj ; czas - oko o 5 minut.

8. Bóle z bów (wersja II)

1. G.3. Face - Juliao, 2. G.7. Xiaguan, 3. G.6. Jiache, 4. IC.4. Hegu.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 6 minut. Zaleca si

czenie wersji I i II.


9. Migrena1. P.7. Lie ue, 2. IC.4. Hegu, 3. VU.62. Shenmai, 4. P.2. Yunmen.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 7 minut.


10. Bóle z bów (przy bólach g owy)1. SJ.22. Ear - Heliao, 2. IC.20. Yingxiang, 3. P.ll. Shaoshang. Masowatechnik tonizuj . Punkt 3 masowa przy ostrym bólu z ba; czas masa u- oko o 4 minut.


11. Bóle g owy (przy bólach z bów)1. TM.24. Shenting, 2. TM.23. Shangxing, 3. TM.22. Xinhui, 4. TM.21.

Qianding, 5. VU.5. Wuchu, 6. VU.6. Chengguang, 7. VU.7. Tongtian.Masowa technik tonizuj na przemian z technik sedatywn ; czas

masa u - oko o 10 minut.


12. Bóle g owy (wszelkie bóle g owy)1. VF.12. Head-Wangu, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. IC.4. Hegu, 4. VF.21.

Jianjing.Masowa technik tonizuj na przemian z technik sedatywn ; czas

masa u - oko o 6 minut.


13. Bóle twarzy (bó nerwu trójdzielnego)

1. VF.14. Yangbai, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. IC.4. Hegu, 4. IT.18. Quanliao,TM.26. Renzhong, 6. G.7. Xiaguan, 7. G.6. Jiache. 8. JM.24. Chengjiang.Masowa technik sedatywn z zachowaniem nast puj cych zasad:- przy pora eniu ga zki górnej nerwu trójdzielnego masowa kolejno punkty

1, 2 i 3,- przy pora eniu ga zki rodkowej masowa punkty 4, 5 i 3,- przy zapaleniu ga zki dolnej masowa punkty 6, 7, 8 i 3.Czas masa u - oko o 15 minut.


14. Bolesne menstruacje

1. VU.60. Kunlun, 2. VU.62. Shenmai, 3. VU.67. Zhiyin, 4. R.l. Yong-quan,5. R.2. Rangu, 6. H.8. Qiquan.

Masowa technik tonizuj z wyj tkiem punktu czwartego, który zaleca simasowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 8 minut.


15. Klimakterium (przekwitanie u kobiet)

1. G.9. Renying,-2. G.IO. Shuitu, 3. G . l l . Qishe, 4. G.12. Quepen, 5.LR 10. Xuehai, 6. G.30. Qichong, 7. VF.20. Fengchi, 8. TM.14. Dazhui, 9.G.36. Zusanli, 10. IC.4. Hegu, 11. VU.15 Xinshu.

Punkty od 1 do 6 masowa technik sedatywn , natomiast punkty od 7 do11 technik tonizuj ; czas masa u - oko o 12 minut.


16. Masa kosmetyczny twarzy1. SJ.23. Sizhukong, 2. VF.l. Tongziliao, 3. VU.3. Meichong, 4. VU.l.

Jingming, 5. G.2. Sibai, 6. VF.14. Yangbai, 7. G.4. Dicang, 8. JM.24.Chengjiang, 9. SJ.22. Ear-Heliao.

Masowa technik tonizuj . Zaleca si przyst pienie do masowaniapunktów po uprzednim rozmasowaniu twarzy, wykorzystuj c w tym celutechniki masa u klasycznego. Czas masa u - oko o 10 minut.


17. Zaburzenia snu

1. Ex.l.Yintang*, 2. Ex.8. Anmian I**, 3. R.6. Zhaohai, 4. VU.62. Shenmai.Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 8 minut.

Ex.l. Yintang, P.p. w centrum g adzizny, mi dzy brwiami. ** Ex.8. Anmian I. P.p. pozama owin uszn , 1 cun w ty od k ta uchwy, na wysoko ci dolnego brzegu wyrostkasutkowatego.


18. Wzmocnienie serca

1. C.9. Shaochong, 2. C.5. Tongli, 3. PC.6. Neiguan, 4. JM.15. Jiuwei,5. JM.17. Shanzhong.

Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 5 minut.


19. Chrapanie

1. R.6. Zhaohai, 2. P.7. Lie ue, 3. IT.4. Hand-Wangu, 4. G.IO. Shuitu, 5.JM.21. Xuanji, 6. R.2. Rangu.



20. Nadci nienie t tnicze (wersja I)

1. TM.20. Baihui, 2. TM. 16. Fengu, 3. VF.21. Jianjing, 4. H.5. Ligou, 5.IC.11. Quchi, 6. VU.15. Xinshu, 7. VU.17. Geshu, 8. VU.23. Shenshu, 9. LP.6.Sanyinjiao, 10. R.9. Zhubin, 11. R.l. Yongquan.



21 Nadci nienie t tnicze (wersja II)1. C.5. Tongli, 2. C.2. Qingling, 3. R.2. Rangu, 4. R.6. Zhaohai, 5. PC.6.

Neiguan, 6. PC.7. Daling, 7. LP.15. Daheng, 8. LP.12. Chongmen, 9. C.7.Shenmen.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 20 minut.Zaleca si stosowanie wersji I i II na przemian.


22. Krótkowzroczno u dzieci

1. VU.2. Zanzhu, 2. VF.7. Qubin.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 2 minut.Zaleca si masowanie 2-3 razy dziennie.


23. Katar1. Ex.l. Yintang*, 2 .IC.20. Yingxiang, 3. IC.4. Hegu, 4. SJ.20. Jiaosun.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 5 minut. Zaleca simasowanie 2-3 razy dziennie.

Ex.l. Yintang, P.p. w centrum g adzizny, mi dzy brwiami.


24. Kaszel

1. TM.12. Shenzhu, 3. VU.42. Pohu, 3. IC.11. Quchi, 4. IC.4. Hegu, 5. SJ.20.Jiaosun.

Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 5 minut.Zaleca si masowanie 2-3 razy dziennie.


25. Dolegliwo ci psychiczne, sercowe lub bezsenno1. C.7. Shenmen, 2. IC.4. Hegu.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 2 minut.


26. Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym(uszkodzenie ko czyn górnych)

1. IC.4. Hegu, 2. SJ.5. Waiguan, 3. SJ.14. Jianliao, 4. P.5. Chize.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 5 minut. Zalecasi masowanie 2-3 razy dziennie.


27. Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym(uszkodzenie ko czyn dolnych)

1. VF.34. Yangling uan, 2. H.3. Taichong.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 2 minut.Zaleca si masowa 2-3 razy dziennie.


28. Bóle kolan (w nast pstwie przeci enia)

1. G.36. Zusanli, 2. VF.34. Yangling uan, 3. VU.40. Weizhong, 4. G.34.Liangqiu, 5. G.35. Dubi.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 10 minut.Zaleca si po czenie akupresury powy szych punktów z masa em centry-

fugalnym stawów kolanowych.


29. Reumatyczne bóle ramion

1. VF.21. Jianjing, 2. IC.16. Jugu, 3. IC.15. Jianyu, 4. IC.14. Binao, 5.IT.9. Janzhen.



30. Dolegliwo ci na tle reumatycznym

1. LP.6. Sanyinjiao, 2. C.7. Shenmen, 3. P.9. Taiyuan, 4. P.ll. Shaos-hang, 5. P.5. Chize, 6. C.3. Shaohai.



31. Lumbago (postrza )1. VU.25. Dachangshu, 2. VU.24. Qihaishu, 3. VU.23. Shenshu, 4. VU.22.

Sanjiaoshu, 5. VU.52. Zhishi, 6. VU.4(). Weizhong.Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 12 minut.


32. Rwa kulszowa (ischias)

1. VU.22. Sanjiaoshu, 2. VU.23. Shenshu, 3. VU.24. Qihaishu, 4. VU.25.Dachangshu, 5. VF.30. Huantiao, 6. VU.36. Chengfu, 7. VU.37. Yinmen, 8.VU.40. Weizhong, 9. VU.57. Chengshan, 10. VU.60. Kunlun, 11. SJ.3. Hand-Zhongzhu.

Masowa technika sedatywn ; redni czas masa u - oko o 25 minut.


33. Bóle pleców i barków (tak eprzy z ej postawie cia a)

1. IT.H). Naoshu, 2. P.2. Yunmen, 3. VU.41. Fufen, 4. VU.42. Pohu, 5.VF.21. Jianjing, 6. VU.15. Xinshu, 7. VU.14. Jueyinshu, 8. VU.13. Feishu, 9.VU.12. Fengmen, 10. VU.23. Shenshu.


i

34. Bóle stawowe ko czyn dolnych

1. VF.39. Xuanzhong, 2. VU.62. Shenmai, 3. LP.6. Sanyinjiao, 4. R.5.Shui uan, 5. G.35. Dubi, 6. LP.10. Xuehai.

Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 7 minut.Zaleca si po czenie akupresury powy szych punktów z masa em centry-

fugalnym stawów ko czyn dolnych.

RECEPTY PUNKTOWE


35. Bóle kr gos upa szyjnego1. TM.14. Dazhui, 2. IT.15. Jianzhongshu, 3. IC.4. Hegu. Punkty 1 i 2masowa technik sedatywn , natomiast punkt 3, technik tonizuj ; czasmasa u - oko o 5 minut.


36. Bóle kr gos upa piersiowego1. TM.10. Lingtai, 2. TM.U. Shendao, 3. VU.15. Xinshu, 4. VU.43.

Gaohuang, 5. VU.45. Yixi, 6. IC.4. Hegu.Punkty od 1 do 5 masowa technik sedatywn , natomiast punkt 6,

technik tonizuj ; czas masa u - oko o 12 minut.Zaleca si wykorzystanie technik masa u segmentarnego w cz ci tu owia

gdzie wyst puj punkty od 1 do 5, ze wzgl du na uproszczenie zabiegu iwspomagaj cy charakter masa u segmentarnego.

nn


37. Bóle stawu ramieniowego1. TM.14. Dazhui, 2. IT.15. Jianzhongshu, 3. SJ.13. Naohui, 4. SJ.14.

Jianliao, 5. IC.4. Hegu.Punkty od 1 do 4 masowa technik sedatywn , natomiast punkt 5 -

technik tonizuj ; czas masa u - oko o 10 minut.


38. Bóle stawu okciowego

1. IC.4. Hegu, 2. IC.ll. Quchi, 3. IC.13. Shouwuli. Masowa technik tonizuj ;czas masa u - oko o 4 minut. Zaleca si po czenie akupresury powy szychpunktów z masa em centry-fugalnym stawów okciowych.


39. okie tenisisty"

1. IC.ll. Quchi, 2. IC.12. Zhouliao, 3. P.5. Chize, 4. IT.4. Hand-Wangu, 5.SJ.5. Waiguan, 6. 1T.9. Janzhen.



40. Bóle dka (na tle wrzodowym)1. VU.43. Gaohuang, 2. VU.42. Pohu, 3. yU.44. Shentang, 4. VU.45.

Yixi, 5. VU.46. Geguan, 6. JM. 12. Zhongwan.Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 15 minut.Zaleca si wykorzystanie technik masa u segmentamego w cz ci tu owia

gdzie wyst puj punkty od 1 do 5, co u atwi i skróci zabieg.


41. Os abienie i md ci1. TM.26. Renzhong, 2. PC.9. Zhongchong.Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 3 minut.


42. Dolegliwo ci przewodu pokarmowego

1. TM.6. Jizhong, 2. VU.50. Weicang, 3. G.36. Zusanli. Punkty 1 i 2 masowatechnik sedatywn , natomiast punkt 3 - technik tonizuj ; czas masa u - oko o 6minut.


Punkty samodzielneAkupresur mo na wykorzysta tak e do udzielenia pierwszej pomocy

lekarskiej. Najcz ciej dotyczy to: zapobiegania omdleniu (tzw. punkty reani-macyjne lub cuc ce), przeciwdzia ania atakom epilepsji, silnym bólom, np.: z ba,

owy, itp. Ponadto niektóre punkty wykazuj bardzo mocne dzia anieogólnoustrojowe i st d nazwano je umownie punktami samodzielnymi".

Niniejszy wykaz punktów zawiera równie punkty samodzielne stosowane wpraktyce sportowej. Dobrze wykonany ucisk, najcz ciej krótki i silny, powinienprzynie natychmiastowy skutek, ale nie nale y si zra , je eli si go nieuzyska. Niekiedy trzeba zastosowa ucisk na wi cej ni jeden punkt chi ski.

Najcz ciej wykorzystywane punkty samodzielne":

P.7. Lieque. Przy oparzeniach; stymulowane zaraz po oparzeniu sprzyjajlepszemu gojeniu si rany.

P.ll. Shaoghang. Punkt przeciw bólom gard a. Mo na go wykorzystarównie w przypadku ostrego bólu z ba.

B9-


IC.4. Hegu. Uniwersalny, tak e przeciwzm czeniowy.

IC.ll. Quchi. Punkt ten wykazuje dzia anie ogolnowzmacniaj ce i immu-nologiczne.


G.36. Zusanli. Punkt uniwersalny, tak e przeciwzm czeniowy.

G.44. Neiting. Przeciwbólowy (g ównie bóle ko czyn, g owy i kr gos upa).


LP.6. Sanyinjiao. Wp ywa na obszar narz dów p ciowych. Punkt bywanazwany punktem urody kobiecej". Nie stymulowa w czasie ci y.

C.7. Shenmen. Dzia anie silnie uspokajaj ce. C.9.Shaochong. Punkt cuc cy, amnezja, omdlenie.


IT.l. Shaoze. Punkt cuc cy.IT.2. Qiangu. Stosowa przy gwa townych atakach epilepsji.

VU.60. Kunlun. Przeciwbólowy.

R.l. Jongquan. Epilepsja, wstrz s.R.3. Taixi. Wp ywa na psychik (przewra liwienie, depresj , l k).


PC.7. Daling. Zapobiega chorobie morskiej (lub komunikacyjnej), usuwazawroty g owy.

SJ.5. Tianliao. Jest to punkt hygrometryczny, który ma zabezpieczy przedszkodliwymi czynnikami meteorologicznymi, a tak e ma dzia hartuj coi uodparniaj co.


TM.3. Jaoyangguan. Wstrz s mózgu, wyrwanie z ba, st uczenia.

TM.12. Shenzhu. Przy gwa townym ataku epilepsji.

TM.26. Renzhong. Cuc cy.


JM.6. Qihai. Punkt ogólnie wzmacniaj cy (punkt morze energii").

JM.17. Shanzhong. Epilepsja, choroba morska (lub komunikacyjna).

Najcz ciej stosowane punkty w praktyce sportowejSJ.15. Tianliao. Wzmacnia i usprawnia czynno mi ni barku i ramienia.

Punkt ten pobudza si u bokserów po obu stronach, zapa ników, miotaczykul , dyskiem, oszczepem i m otem.


VU.17. Geshu. Wzmacnia mi nie grzbietu i wi zad a kr gos upa, a tak eusprawnia czynno przepony. Punkt ten pobudza si u tenisistów i hokeistów.

VU.52. Zhisi. Wzmacnia mi nie okolicy l wiowej. Punkt ten pobudza siu ci arowców.

VF.30. Huantio. Wzmacnia i usprawnia mi nie po ladka i uda. Punkt tenpobudza si u skoczków, wiarzy, tancerzy i akrobatów.


VU.58. Feyang. Wzmacnia przede wszystkim mi nie nóg i chroni je przedzm czeniem. Punkt ten pobudza si u biegaczy, skoczków, kolarzy, tancerek.

P.l. Zhongfu. Wzmacnia i usprawnia mi nie przedniej ciany klatkipiersiowej a ponadto poprawia wentylacj p uc i usprawnia rytm oddechowy.Punkt ten pobudza si u wi kszo ci sportowców, zw aszcza u biegaczy d ugo-dystansowych.


JM.12. Zhongwan. Wzmacnia mi nie nadbrzusza. Punkt ten pobudza siu wszystkich sportowców.

G.27. Daju. Wzmacnia i usprawnia mi nie brzucha. Punkt ten pobudzasi u wszystkich sportowców zw aszcza u zapa ników.


TM.20. Daihui. Poprawia pami , koncentracj , czynno kojarzenia,zapewnia precyzj ruchów i przywraca spokój. Punkt ten mo na pobudzau wszystkich sportowców.

VU.2. Zenzhu. Poprawia ostro wzroku. Punkt ten pobudza si u kierow-ców rajdowych, uczników, strzelców i my liwych.


VF.l. Tongziliao. Dzia anie jak VU.2.

VU.15. Xinshu. Punkt ten znosi l k, objawy tremy oraz przywraca spokój.Punkt ten pobudza si przed zawodami, bowiem przygotowuje psychiczniesportowców do walki, roz adowuje napi cie i zdenerwowanie, zapewnia spo-kojny sen w nocy poprzedzaj cej zawody i przywraca olimpijski spokój".


C.5. Tongli. Dzia anie jak VU.15.

BIBLIOGRAFIA

Bahr F.R., Akupresura. PZWL, Warszawa 1990.Bahr F.R., The acupressure health book. Unwin Paperbacks, London 1982.Bernau L., Bez bólu, bez tabletek. Wielka ksi ga akupresury. Wyd. W.A.B.,

Warszawa 1993. Bohu L., Jarosi ski W., Diagnostyczno-terapeutycznametoda ryodoraku.

Akupunktura w Polsce, 1984, 2/3. Borsarello J., Acupuncture. Wyd. Masson,Paris 1981. Bossy J., Maurek J.O., Acupuncture, Wyd. Masson, Paris 1976 BronzZ.,Qigong - uzdrawiaj ce wiczenia chi skie. Comes, Warszawa 1990. Chen R,The History and Methods of Physical Diagnosis in Classical Chinese

Medicine. Vautage Press, New York 1969. Cheong W.C., Yang C.P.,Synopsis of chinese acupuncture. The Light

Publishing Co., Hongkong 1976. Cybulska E., Tajemnice niekonwencjonalnejmedycyny. Wyd. DPJ, Gdynia

1991. Delmas A., Drogi i o rodki nerwowe. PZWL, Warszawa 1975.Doma ski M., Doma ski D., Zdrowie w twoich r kach - leczenie akupresur .

KAW, Kraków 1987. Dom T.M., Ból. Wiedza Powszechna. Warszawa1983. Dowing G., The massage book. Random House-Bookworks, New York1972. Drobner Z., Zdrowotny masa chi ski. Wyd. Comes", Warszawa 1994.Duke M., Acupuncture. Redwood Press, London 1973. Durynjan R.A.,Wspó czesne naukowo-metodologiczne podej cie do problemu

akupunktury. Akupunktura Polska, 1984, 1,1. Dzier anowski R., Podstawowezagadnienia medycyny chi ko-wietnamskiej.

Cz. I. Wiadomo ci Lekarskie, 1969, 13,1241. Dzier anowski R., Podstawowezagadnienia medycyny chi ko-wietnamskiej.

Cz. II. Wiadomo ci Lekarskie, 1969, 14,1355.

212 BIBLIOGRAFIA

Garnuszewski Z., Akupunktura, jej historia, renesans i zastosowanie. Problemy,1980. Garnuszewski Z., Historia akupunktury. Arch. Hist. Med., 1980, 2,147.Garnuszewski Z., Renesans akupunktury. Sport i Turystyka, Warszawa 1988.Garnuszewski Z., Wyk ady na kursach akupunktury, organizowane przez

CMKP w Warszawie w latach: 1979, 1980, 1981, 1983, 1985, 1986, 1987.Goux H., Acupuncture. Librairie Maloine, Paris 1955. Górniccy J. i J., Zdrowieprzez dotyk. Wyd. Cir", Warszawa 1992. Górnicki M., Maciejowski A.,Pokrywka J., O zmianach w wywo anych

potencja ach mózgowych wyst puj cych podczas zabiegów akupunkturo-wych. Akupunktura Polska, 1984 (2),3,84. Górnicka J., Skar ski A. (red.),

Sekrety medycyny naturalnej. Comes,Warszawa 1993. Hashimoto M., Japonese Acupuncture. Thorsons, London

1966. Hovorka J., Masa chi ski. Wyd. Kleks", Bielsko-Bia a 1991. Huard P.,Ming Wong - Chinese Medicine. Mc Graw-Hill, New York 1968. IbrahimowaW.S., Masa punktowy. Wiedza Powszechna, Warszawa 1990. Javier J., Points ofChinese Acupuncture. Healt Science Press Deninton Estate.Well-ingborough Nortamptonshure, 1974. Jonecko A., Stasie ko J., Jonecko W.,Historia akupunktury chi skiej w redniowieczu i w czasach nowo ytnych.Wiadomo ci Lekarskie, 1982,

XXXV/23, 1953. Jonecko A., Stasie ko J., Jonecko W., Najdawniejszahistoria akupunktury

chi skiej. Wiadomo ci Lekarskie, 1981, XXXIV/8, 703. Kajda ski E.,Pierwsze informacje o akupunkturze i przypiekaniu w Europie.

Wiadomo ci Lekarskie, 1987, XL/7,495. Kirsch R., Masa sportowy. PZWL,Warszawa 1955. Królicki Z., Tradycyjna medycyna chi ska, T. I, Wyd. Poligraf,Wroc aw

1993. Królicki Z., Tradycyjna medycyna chi ska - prawo pi ciu elementów,T. II,

Wyd. Poligraf, Wroc aw 1994. Kuan H., Chi ski masa i akupresura. PZWL,Warszawa 1992. Kunicew A., Leczebnyj masa . Medicina, Moskwa 1976.Langwi ski R., Ból a neuroprzeka niki. Post. Hig. i Med. Do w., 1986,

40,401. Lavier J Historie, doctrine et practique de 1'acupuncture chinoise.Editeur,

Paris 1966. Lewi ski A., Aktualne pogl dy dotycz ce akupunktury. Anest.Reanim. Inf.

Terap., 1975, VII,3,467.

BIBLIOGRAFIA 213

Maczeret L.E., Samosiuk Z., Akupunktura i inne metody refleksoterapii.PZWL, Warszawa 1990. Magiera L., Klasyczny masa leczniczy. Kraków

1994. Manaka Y., Chinese massage. Japan Publications Traching Co. USA, 1973.Mann F., Acupuncture, the Ancicnt Chinese Art of Healing. William Heine-

man Medical Books, London 1962. Mann F., The Meridians of Acupuncture.William Heineman Medical Books,

London 1964. Mika T., Fizykoterapii a. PZWL, Warszawa 1993. Moss L.,Acupuncture and you. Eleh Books, London 1964. Nakatani J.E., Yamaschito K.,Ryodoraku Acupuncture. Tokyo 1977. Niboyet J.E.M., Complementd'acupuncture. Wapler, Paris 1955. Niboyet J.E.M., Le Traitment d'algies parL'acupuncture. Jac ues Lafitte,

Paris 1959. Operacz K., Akupunktura - teoria i praktyka. Agencja Omnipress,Warszawa

1991. Operacz H., Zasady akupunktury. Agencja Omnipress 1991. PastinszkyJ., Racz J., Zmiany skórne w chorobach wewn trznych. PZWL,

Warszawa 1964. Pincel J, Prawo pi ciu elementów w medycyniie naturalnej.SPAR, Warszawa

1994. Pu Ch., Ogólny zarys masa u chi skiego. Wyk ady delegacji lekarzychi skich

szkol cych polskich lekarzy na kursie akupunktury CMKP w Warszawiew 1987 roku. Sapi ski W., Sapi ska J., O leczeniu akupunktur . PZWL,

Warszawa 1990. Siero A., Cie lar G., Adamek M., Magnctoterapia ilaseroterapia niskoenerge-

tyczna. SAM, Katowice 1993. Skar ski A., Bli ej natury. Agencja Wyd.Comes", Warszawa 1992. Stojanowskij D., Sprawocznik po ig orefleksoterapii.

Kiszyniew 1977. Szcz nicwski M., Podstawy akupunktury. ZWMN, Koszalin1991. Szczudlik A., Kwasucka J., Zachowanie si immunoreaktywno ci beta-endor-

finopochodnej we krwi chorych z przewlek ym bólem leczonych punktowymdra nieniem receptorowym (akupunktur ). Neurochirurgia Polska,1984. Szopi ski J., Sierak T., Niecbecki A., Kaniewski M., Badaniaciwo ci

bioelektrycznych punktów akupunkturowych. Pami tnik I Krajowej KonferencjiAkupunktury. Warszawa 1983. Tabjejewa D.M., Metodyczne problemyakupunktury. Akupunktura Polska,

1983,(1)3.

214 BIBLIOGRAFIA

Tan L.T., Tan M.Y., Veith J., Acupuncture therapy. USA, 1973.Thie J.F., Dotyk. Sport i Turystyka, Warszawa 1989.Usowa M.K., Morochow S.A., Kratkoje rukowodstwo po ig ouka ywaniu i

pri eganiu. Medicina, Moskwa 1974.Wallnofer H., Rottauscher A., Chinese Folk Medicine. Bell Publishing Co.,

New York 1965.Wasi ska K., Elektropunktura. Zielona Góra 1992.Worgalik W.G., Wjazmia ski E.S., Zarys chi skiej medycyny. PZWL, War-

szawa 1964.Wu Wei-ping, Formulaire d'acupuncture. Librairie Meloine, Paris 1959.Zalewska B., Tolerancja bólu a efekt leczenia bólów g owy punktowym

dra nieniem receptorowym. Neurochirurgia Polska, 1980.Ying K., Chinese Medical Sciense in Practice. Kowloon, Hongkong 1982.

ZA CZNIK I

Nazwy meridianow (kana ów) w ró nych j zykach i ich symbole

Lp. N. polska N. aci ska N. francuska N. niemiecka N. angielska

I M. p uc (P) Pulmones (P) Poumons (P) Lunge (Lu) Lungs (L)

II M. jelitagrubego (JG)

Intestinumcrassum (IC)

Gros intenstin(GI)

Dickdarm(Di, Dd)

Large intensine(Li)

III M. dka)

Gaster (G) Estomac (E) Magen (M) Stomach (S)

IV M. ledziony--trzustki (ST)

Lien-Pan-kreas (LP)

Ratc-Pancreas(RP)

Milz-Pankreas(MP)

Spleen (SP)

V M. serca (S) Cor (C) Coeur (C) Herz (H) Hcart (H)

VI M. jelitacienkiego (JC)

Intestinumtenue (IT)

Intestin grele(IG)

Dundarm (Dii) Smali intestine(Si)

VII M. p cherzamocz.(PM)

Vesica urinaria(VU)

Vcssic (V) Blase (B) Urinary blader(UB)

VIII M. nerki (N) Ren (R) Reins (R) Nieren (N) Kidney (K)

IX M. osierdzia(O)

Pericardium(Pc)

Maitre duCoeur (MC)

Kreislaufsexu-alitiit (KS)

Pericardium(P)

X M. potrójnyogrzewacz(PO)

Cardinalistricalori (SJ)*

TroisRcchauffeur(TRI

DreifachenErwarmers(3E)

Triple warmer(T)

XI M. p cherzyka. (P )

Vesica fellea(VF)

VesiculeBiliaire (VP)

Gallenblase(G)

Gall Blader(GB)

XII M. w troby(W)

Hepar (H) Foie (F) Lcbcr (Le) Liver(Liv)

XIII M. rodkowytylny (ST) '

Sinarteriaregens (TM)*

VaissearGonverbeur(GV, VG)

Lenker efass(LG)

GoverningVessel (GV)

XIV M. rodkowyprzedni (SP)

Sinarteriarespondens(JM)*

VaissearConception(VC)

Conzeption-sgefass (KG)

ConceptionVessei (CV)

Skrót literowy pochodzi od nazwy chi skiej.

ZA CZNIK II

Charakterystyka meridianow (kana ów)

Lp. Nazwa polska Nazwa aci ska Typ yang/yin Liczbapunktów

I M. p uc (P) Shou Tai Yin Fei Jing* yin 11

II M. jelitagrubego (JG)

Shou Yang Ming Da ChangJing

yang 20

III M. dka ( ) Zu Yang Ming Wei Jing yang 45

IV M. ledziony--trzustki (ST)

Zu Tou Yin Pi Jing yin 21

V M. serca (S) Shou Shao Yin Xin Jing yin 9

VI M. jelitacienkiego (JC)

Shou Tai Yang Xiao ChangJing

yang 19

VII M. p cherzamocz. (PM)

Zu Tai Yang Pang GuangJing

yang 67

VIII M. nerki (N) Zhu Shao Yin Sheng Jing yin 27

IX M. osierdzia (0) Shou Juc Yin Xin Bao Jing yin 9

X M. potrójnyogrzewacz (PO)

Shou Shao Yang San JiaoJing

yang 23

XI M. p cherzyka. (P )

Zu Shao Yang Dan Jing yang 44

XII M. w troby (W) Zu Jue Gan Jing yin 14

XIII M. rodkowytylny (ST) *

Tu Mai yang 28

XIV M. rodkowyprzedni (SP)

Jen Mai yin 24

* Transkrypcj nazw chi skich podaje siwg Kónig J. Wancura: Nowoczesna akupwiktura chi ska.

Kasperczyk T. Kmak S. - Masaż punktowy i inne metody refleksoterapii

Documents

Transcript of Kasperczyk T. Kmak S. - Masaż punktowy i inne metody refleksoterapii