KARPATY I POGÓRZE KARPACKIE

KARPATY

Góry orogenezy alpejskiej

Najwyższy szczyt – Gerlach 2655 m n.p.m.

Podział Karpat:

Karpaty Zewnętrzne:

Pogórze Karpackie

Beskidy

Karpaty Wewnętrzne

Tatry

Obniżenie Orawsko-Podhalańskie

BESKIDY

Beskidy Zachodnie:

Beskid Śląski

Beskid Mały

Beskid Makowski

Beskid Żywiecki

Beskid Wyspowy

Gorce

Beskid Sądecki

Beskid Niski

Beskidy Wschodnie:

Bieszczady

BUDOWA GEOLOGICZNA

Flisz karpacki:

Piaskowce i łupki ułożone na przemian

Powstał na dnie mórz

wskutek działalności

tzw. prądów

zawiesinowych, które

doprowadziły do

frakcjonalnego

uwarstwienia.

Proces powstania trwał

wiele milionów lat

HYDROLOGIA

Przez Karpaty

przechodzi Wielki

Europejski Dział

Wodny (między

zlewiskiem Morza

Czarnego a

zlewiskiem Morza

Bałtyckiego)

BESKID ŚLĄSKI

Źródła Wisły na wysokości 1107 m n.p.m., na zachodnim stoku Baraniej Góry (potoki źródłowe: Biała i Czarna Wisełka)

Najwyższy szczyt: Skrzyczne (1257 m n.p.m.)

Ważne miejscowości turystyczne: Szczyrk, Ustroń, Wisła, Brenna, Istebna

Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle:

modernistyczny,

wzniesiony w latach 1929–1930 według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza dla prezydenta RP Ignacego Mościckiego;

w latach 1931–1952 i od 2002 rezydencja Prezydenta RP

ZAMEK PREZYDENTA RP

W WIŚLE

Zamek Górny i Zamek Dolny

BESKID ŻYWIECKI

Drugie co do wysokości pasmo górskie w

Karpatach (i w Polsce)

Babia Góra (Diablak) – 1725 m n.p.m.

KOTLINA ŻYWIECKA

Północną część zajmuje Jezioro Żywieckie

(tama w Tresnej) wybudowane na Sole.

Najważniejsze miasto – Żywiec

Browar (powstał w 1856 r.) - należy do holenderskiego

koncernu Heineken i wchodzi w skład grupy

piwowarskiej Grupa Żywiec

Pierwszy w Polsce ośrodek gry w bule

Liczne zabytki

BESKID SĄDECKI

Od zachodu dolina Dunajca

Najwyższy szczyt - Radziejowa (1262 m n.p.m.).

Uzdrowiska: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna-

Zdrój, Żegiestów-Zdrój, Szczawnica

BESKID NISKI

W centrum Beskidu Niskiego znajduje się Magurski

Park Narodowy

XIX w. - odkryto złoża ropy naftowej

Ignacy Łukasiewicz – konstruktor lampy naftowej,

prekursor eksploatacji przemysłowej

Gorlickie Zagłębie Naftowe - pierwsza prowincja

naftowa na świecie

BESKID NISKI – ŁEMKOWIE

Należą do Słowian Wschodnich

Język rusiński (gwara łemkowska) (obecnie także

polski i ukraiński)

Religia: prawosławie i grekokatolicyzm

Wypędzenie w 1947 r. na Ziemie Odzyskane

BIESZCZADY

„część gór Karpackich, dawniej rozbójnictwem sławna,

przytułek łotrów” Samuel Bogumił Linde

Najwyższy szczyt - Tarnica (1346 m n.p.m.)

Połoniny – łąki górskie w Bieszczadach (głównie)

Jezioro Solińskie

Zapora w Solinie ma 81,8 m wysokości i 664 m długości,

jest najwyższa w Polsce.

Bieszczadzki PN

Miejscowości turystyczne:

Ustrzyki Dolne

Ustrzyki Górne

Połonina Szerokiego Wierchu, Bieszczady

GOSPODARKA BESKIDÓW

Potencjał przyrodniczy:

Obszar zasobny w wodę

Urozmaicona rzeźba terenu

Działalność gospodarcza:

Zbiorniki retencyjne: Jezioro Żywieckie na Sole

Jezioro Czorsztyńskie na Dunajcu

Jezioro Rożnowskie na Dunajcu

Jezioro Solińskie na Sanie

Turystyka: Piesza

Rowerowa

Narciarstwo, snowboard

Uzdrowiskowa: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna Zdrój, Szczawnica (Beskid Sądecki)

Przemysł środków transportu, włókienniczy, odzieżowy

OBNIŻENIE

ORAWSKO-PODHALAŃSKIE

Pieniny

część wapiennego pasa skałkowego

ciągnącego się w Obniżeniu Orawsko-

Podhalańskim.

Pienińskie pasmo rozcięte jest doliną

Dunajca, który tworzy niezwykle

malowniczy i ciekawy przełom.

Pieniński Park Narodowy

Wapienne podłoże

Strome stoki

Relikty trzeciorzędowe (endemity):

Złocień Zawadzkiego

Dębik ośmiopłatkowy

Przełom

to fragment doliny

rzecznej o wąskim dnie i

urwistych zboczach

(wykształcony w miejscu

gdzie rzeka pokonuje

pasmo górskie)

PIENINY

Trzy Korony (982 m n.p.m.)

TATRY

Podział: Tatry Zachodnie i Wysokie

TATRY – BUDOWA GEOLOGICZNA

Tatry Zachodnie:

Wapień

Dolomit

Tatry Wysokie:

Granit

Gnejs

Formy polodowcowe krajobrazu wysokogórskiego:

Doliny U-kształtne

Doliny zawieszone

Cyrki lodowcowe

Jeziora cyrkowe

Moreny

Wygłady lodowcowe

TATRY – RZEŹBA WYSOKOGÓRSKA

Duże różnice wysokości

Turnie (szczyty o ostrym wierzchołku i stromych

stokach)

Granie (strome, skaliste grzbiety górskie)

Wodospady (np. Wielka Siklawa 70 m)

Rzeźba krasowa w Tatrach Zachodnich

TATRY - PRZYRODA

Tatrzański Park Narodowy

unikalny charakter rzeźby wysokogórskiej

endemity i relikty:

ostróżka tatrzańska

dębik ośmiopłatkowy,

szarotka alpejska,

limba europejska

wiele gatunków zwierząt wysokogórskich, takich jak

świstaki czy kozice górskie.

PIĘTRA KLIMATYCZNO-ROŚLINNE

TURYSTYKA –GŁÓWNA GAŁĄŹ GOSPODARKI

TURYSTYKA W TATRACH

Około miliona osób rocznie

„W szczycie sezonu na wjazd kolejką na Kasprowy

trzeba było czekać nawet i pięć godzin, na wejście

na kopułę Giewontu - około godziny.”

PROBLEM ANTROPOPRESJI

Antropopresja – działalność człowieka wpływająca

na środowisko przyrodnicze

Pozytywny charakter:

Ochrona przyrody

Negatywny charakter

Zanieczyszczenie środowiska (wód, gleb, powietrza)

Hałas

Wpływ na funkcjonowanie zwierząt (płoszenie,

pozostawianie śmieci – zatrucia)

Niszczenie roślinności