Żadne słowo, żadna aluzja nie potrafi zalśnić, zapachnieć, spłynąć tym dreszczem przestrachu, przeczuciem tej rzeczybez nazwy, której sam pierwszy posmak na końcu językaprzekracza pojemność naszego zachwytu. — bruno schulz

film fabularny „Jutrzenka Otrzewna”

rok produkcji — 2014produkcja — Polskaczas trwania — 13 min.gatunek — dramat / surrealistyczny

4

scenariusz, reżyseria —Zalibarek

obsada —Krzysztof Głuchowski,

Magda Piewcewicz

zdjęcia —Witold Kornaś

muzyka —Michał Litwiniec

5

scenografia, montaż —Zalibarek

udźwiękowienie, sound design —Jędrzej Rusin

animacja 3d/2d, matte painting, kompozycja, korekcja barwna, design —

Zalibarek

machiny, manekin —Robert Lenard

7

Główny bohater filmu w scenariuszu figuruje jako X. Nigdy nie poznamy jego imienia i nazwiska, ani pseudonimu. To człowiek skazany na anonimo-wość. Zajmuje się tworzeniem haseł reklamowych. Rzeczywistość odreal-nionego Miasta — istniejącego poza zdefiniowanymi epokami, państwami — lepka jest od kleju do plakatów.

Słowa, litery, znaki interpunkcyjne — to materia, w której pracuje X. Osaczo-ny przez zbitki słowne i ich puste sensy, popada w rodzaj półsnu — ciągłego odrętwienia powodowanego powtarzalnością codziennych czynności. Sie-dzi zamknięty w czterech ścianach pokoju, obłożony notatkami, wycinkami, książkami, fiszkami. Świat zewnętrzny pulsuje, tramwaje za oknem tłuką się jak oszalałe. U niego cisza, próżnia.

Jedyny kontakt ze światem zewnętrznym to rozmowy telefoniczne z tajemniczym Kaffeltreumem, który przekazuje mu wytyczne odnośnie kolejnych zleceń. Ma tworzyć hasła „dosadne, perswazyjne”.

Z każdym kolejnym zleceniem, staje się coraz bardziej zgorzkniały. Nie tak to sobie wyobrażał. Chciał pisać powieści — opasłe tomiska pełne subtelnych przemyśleń, gdzie nie ma ani jednego niepotrzebnego słowa. Tymczasem produkuje twory liche, kalekie — całkowicie zbędne. X coraz bardziej popada w paranoję. Tworząc hasła re-klamowe, wydziera przypadkowe słowa z książek innych autorów, bawi się znaczeniami. Testuje „sekretne zażyłości między słowami, miejsca schadzek pojęć”. Swoje niespełnienie na gruncie literatury próbuje zrekompensować w codziennym znoju copyrightera.

X coraz bardziej oddala się od rzeczywistości: kontakt z żoną — odgrodzoną stosem książek i ścinków — ogranicza się już tylko do rzucania w jej kierun-ku ukradkowych spojrzeń. Jakby był zdziwiony jej obecnością.

Czy X dojrzy do decyzji by zerwać pępowinę łączącą go z Kaffeltreumem?

Najtrudniej jest znaleźć sekretne zażyłości między słowami, miejsca schadzek pojęć.

Słowa są płochliwe, dyskretne.

Najtrudniej jest znaleźć sekretne zażyłości między słowami, miejsca schadzek pojęć.

Słowa są płochliwe, dyskretne.

10

13-minutowy film „Jutrzenka Otrzewna” to debiut filmowy Zalibarka — rysownika, twórcy video, założyciela magazynu Puzdro. Zgodnie ze swoją ideą sztuki, bliską metodzie mityzacji rzeczywistości propa-gowaną przez Brunona Schulza, szuka w zwyczajności symptomów cudowności. Nie tapla się w doraźności, nie zgłębia zawiłości popu-larnych dyskursów. Jak sam mówi: „Nie można poddać się tyranii kry-tyków, ideologów i ich dogmatom świętych powinności twórcy wobec narodu, świata, cywilizacji, demokracji, historii itp. Oni wymuszają służebne podejście do sztuki. Świat wewnętrznych przeżyć, spięć jest ciekawszy niż rozterki ideologiczne medialnych ujadaczy.”

Stąd film w głównej mierze opiera się na osobliwych projekcjach w umyśle głównego bohatera. Czasami umowna granica pomiędzy tymi projekcjami, a zwyczajnością egzystencji X-a będzie się zacierać. X przedziera się przez pokłady podświadomości, zagracone przez niespełnione ambicje, strach, niepewność, wyobcowanie. Sceno-grafia (głównie renderingi 3d) gra tu dużą rolę — dzięki niej mocniej doświadczamy tożsamościowych rozterek bohatera. Mówiąc trochę niepoważnie: przypomina to lunapark — odrealniony park tematycz-ny w głowie X-a. To przestrzeń symboliczna, od dawna wyrugowana z polskiego kina, które zrezygnowało na długie lata z nurtów imagi-nacyjnych reprezentowanych przez takich reżyserów jak Wojciech J. Has, Lech Majewski.

11

Francuski pisarz i filozof, Maurice Blanchot powiedział: „Istotą obrazu jest to, że znajduje się całkowicie na zewnątrz, bez żadnej intymno-ści, a jednak jest bardziej niedostępny i tajemniczy, niż myśl naszego wnętrza.”

Faktura narracyjna Jutrzenki Otrzewnej to język metafor wizualnych, próba narzucenia niewidzialnemu widzialnego kształtu. Cały arse-nał środków filmowych, animacji, montażu, dźwięku został użyty do oswojenia i zwizualizowania rozedrganych emocji głównego boha-tera. Stąd już blisko do ekspresjonizmu: tego pionierskiego, a nie istniejącego jako puste estetyzowanie — powielanie klisz malarskich, scenograficznych, insceniza-cyjnych. Film oczywiście zahacza rów-nież o surrealizm, połączono świat możliwy ze sferą niemożliwego.

W pierwszych kadrach filmu pojawia się cytat z „Sanatorium pod Klepsydrą” Bruno Schulza. Nieprzypadkowo, nie dla nadmuchanego prestiżu, nie dla hołdu złożonemu kinowej wersji „Sanatorium...”. To za inspirację w poszukiwaniu metody twórczej. Ponadto Bruno Schulz — tak jak X, bohater „Jutrzenki Otrzewnej” — zmagał się z niedobo-rem czasu, jaki chciał poświęcić na tworzenie. Dni upływające mu na prozaicznej krzątaninie (pracował jako nauczyciel prac technicznych w gimnazjum), oddalały go od krainy cudowności, działały na niego destrukcyjnie. Duch Schulza panoszy się w tym filmie.

13

16

Formę filmu „Jutrzenka Otrzewna” definiuje struktura Miasta w nieokre-ślonym czasie i przestrzni. Przesta-rzałe maszyny, ornamentyka retro wskazują na zacofanie, ale równie dobrze może to być alternatywna wersja topornej przyszłości.

Zmurszałe Miasto jest pogrążone w destrukcji. Aby oddać rozmach inscenizacyjny, Zalibarek stworzył realistyczne modele 3d budowli, sprzętów i wnętrz. Aby nadać po-sępny widok budowlom wykorzystał setki faktur ze swojego archiwum zdjęciowego: zacieki, rdzę, wyłomy, popękania. Widz zanurzy się gęstwi-nie wiaduktów, pasaży, bram, pokoi: wszystko to zostało wyrenderowane w programie Cinema4d R12. Udało się uzyskać zadowalający efekt bez modułu renderującego VRay. Dwa czterordzeniowe procesory liczyły tysiące klatek prawie pół roku. Cały projekt liczył sobie ponad 1 terabajt danych na dysku.

Ale nie tylko techniki cyfrowe (animacja 2d/3d, matte painting, cyfrowa kompozycja, korekcja barw-na) stanowią o sile filmu „Jutrzenka Otrzewna”.

W scenie snu, jako fragmenty sceno-grafii wykorzystano surrealistyczne machiny Roberta Lenarda - oryginal-nego twórcy o wrażliwości retro.

Pierwszy klaps padł 13 sierpnia 2013. Film kręcono w lokacjach Krakowa (pokój głównego bohatera, kuchnia, podwórzec) i Wrocławia (jazda kamerowa w sekwencji snu) - łącznie 4 szalenie intensywne dni zdjęciowe. Dużą liczbę stanowią ujęcia „green screen”. Do filmowania użyliśmy lustrzankę Canon EOS Mark II - popularną w produkcjach nieza-leżnych. Nasz operator Witek Kornaś drobiazgowo ustawiał światło, wy-kazując się elastycznością niezbęd-ną do pracy w warunkach improwi-zacji. Wprowadził wiele nietypowych rozwiązań technicznych (np. slider własnej konstrukcji)

Warstwa dźwiękowa - tak ważna dla oddania nadrealności opowieści - została stworzona od podstaw w postprodukcji przez Jędrzeja Rusina (Lazy Sound Lab).

Całość dopełnia niepokojąca mu-zyka Michała Litwińca - multiinstru-mentalisty, kompozytora poru-szającego się na granicach wielu gatunków.

17

Kaffeltreum nie płaci ci już trzeci miesiąc.

Kaffeltreum nie płaci ci już trzeci miesiąc.

22

Zalibarek

scenariusz, reżyseria, montaż,scenografia, animacja 2d/3d,

matte painting, korekcja barwna,kompozycja, design

Rocznik ‘78. Rysownik, twórca video i instalacji przestrzennych, grafik, czasami prozaik, fotograf i eseista. Mieszka i pracuje w Warszawie, przez lata związany z Krakowem, wychował się w Radomiu. Założy-ciel i redaktor naczelny magazynu o zabarwieniu nadrealnym Puzdro. Byt niespokojny o rozedrganej wyobraźni. Ostatnio ołówek i farby zamienił na program Cinema4D. W twórczości stoi w rozkroku pomię-dzy niefrasobliwym i ekspresyjnym gestem, a chłodnym kontemplo-waniem zawiłości konstrukcji i algorytmów. Wielbiciel abstrakcji lirycznej. Kilkanaście wystaw (m.in. CSW Łaźnia w Gdańsku, Galeria Entropia we Wrocławiu, CK Agora Wrocław, Artspace Edinburg). Wydał autorską książkę „Rezultat Fermen-tacji Materii”. Dyplom na Wydziale Architektury Politechniki Krakow-skiej (2004). „Jutrzenka Otrzewna” to jego filmowy debiut, pracuje nad nowymi scenariuszami.

www.zalibarek.net

Krzysztof Głuchowski

obsada aktorska

Rocznik ‘66. Aktor teatralny i filmo-wy. Producent festiwali, filmów, spektakli. Menadżer kultury. Ab-solwent PWST w Krakowie (1990). W latach 1991-93 występował w Starym Teatrze im. Heleny Modrze-jewskiej w Krakowie. Był dyrektorem Bunkra Sztuki w Krakowie, Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Mangha, producentem festiwalu Era Nowe Horyzonty. Pracuje też na sukces takich festiwali jak Off Festival w Katowicach, Boska Komedia w Kra-kowie, Off Plus Camera w Krakowie i wielu innych.

Magdalena Piewcewicz-Barczak

obsada aktorska

Rocznik ‘79. Aktorka, prezenterka te-lewizyjna. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyj-nej i Teatralnej w Łodzi. Serialowe role w „M jak Miłość”, „Samo życie”, „39 i pół”, „Ranczo”, „Plebania”, „Sprawa na dziś”.

23

24

25

Witold Kornaś

zdjęcia

Rocznik ‘82. Operator telewizyjny i filmowy. Studiował na Wydziale Radia i Telewizji na Uniwersytecie Śląkim. Od 2005 roku współpracuje z TVP. Autor zdjęć do audycji tele-wizyjnych. Korespondent wojenny. Autor zdjęć do filmów dokumental-nych, wideoklipów, filmów reklamo-wych i krótkich produkcji niezależ-nych. Prywatnie fotografik i muzyk. Właściciel firmy Maszynovnia.

Michał Litwiniec

muzyka

Rocznik ‘71. Muzyk, multiinstu-mentalista, kompozytor, happener, aktor. Absolwent Wydziału Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego (1995), członek undergroundowego zespo-łu Kormorany współpracującego m.in. z Kliniką Lalek, Pomarańczową Alternatywą i grupą Luxus. Kreator wrocławskiej kawiarni artystycznej Pod Kalamburem oraz grupy Pustka oraz Fale Bardo. Komponuje muzykę do spektakli teatralnych i filmów

(m.in. „Lekcje pana Kuki”, „Cha-os”). Od 1992 stale współpracuje z Piotrem Cieplakiem, napisał muzykę do wielu jego spektakli. Jest rów-nież członkiem zespołów: Karbido (awangardowy projekt Stoliczek), Czerwie, trip hopowego Kanału Au-dytywnego, Niburu Project.

Jędrzej Rusin

udźwiękowienie, sound design

Ukończył inżynierię dźwięku i wibroakustykę w Krakowie, a także realizację dźwięku. Zajmuje się kreowaniem dźwięku, począwszy od jego generowania, skończywszy na kompozycji. Na koncie ma wiele projektów zarówno komercyjnych, jak i artystycznych: wydane 2 płyty, wiele koncertów, performance’ów, instalacji. Obecnie jest szefem pracowni akustycznej Opery Kra-kowskiej. Współpracuje z duetem artystów obrazu Elekro Moon Vision. Ich wspólne prace i performance’y można było zobaczyć m.in. w Wied-niu, Berlinie, Rzymie, Warszawie, Krakowie.

www.jutrzenka.zalibarek.net

2014