JUSTYNA KOBYLARCZYK

Ârodowisko mieszkaniowe niewielkich miastThe housing environment of small towns

“The cha rac ter and qu ali ty of re si den ce con si -

sts of nu me ro us fac tors. The most im por tant

ones are: – the in di rect sur ro un dings: a so cial

and spa tial envi ron ment we will ha ve to li ve in

– a lo ca li ty, an es ta te or a ci ty cen tre; its pe ople,

land sca pe, cli ma te, land con fi gu ra tion, man ner

of com mu ni ca ting, i.e. all na tu ral and ar ti fi cial,

func tio nal and aesthe tic fe atu res, – the di rect

sur ro un dings: bu il dings and tre es, the ne igh bo -

ur ho od…”1.

The in ha bi tants of a ho using envi ron ment expect the

ful fil l ment of the ir ba sic ne eds, which ha ve not chan -

ged for ages, but al so se arch for so me po ssi bi li ties

of re ali zing the ir con tem po ra ry edu ca tio nal, cul tu ral

and per so nal aspi ra tions. Scien ti fic pro gress, the re -

co gni tion of re la tion ships be twe en the qu ali ty of the

envi ron ment and pe ople’s he alth and go od fra me

of mind, the de ve lop ment of in for ma tion tech no lo -

gies which in flu en ce the tech no lo gy of a bu il ding in -

cre ase de mands ma de on an in ha bi ted area.

We must em pha si ze that, in spi te of nu me ro us chal -

len ges is su ed to the ho using envi ron ment or per -

haps thanks to them, small towns are be co ming an

ap pre cia ted pla ce of re si den ce in the sca le of Eu -

ro pe. On one hand, they gu aran tee easi ly ac ces si -

ble se rvi ces, in c lu ding ma ny cul tu ral and edu ca tio -

nal at trac tions usu al ly lo ca ted in the cen tre. On the

other hand, they re ali ze the ne ed of in ti ma cy and

qu iet ness to a lar ger extent than big ci ties.

The awa re ness of a ne ed for iden ti fi ca tion with the

sur ro un dings – the “I am at ho me” fe eling – is gro -

wing, too. In his ne arest sur ro un dings, man wants

to fe el go od and com for ta ble. Mo re and mo re often,

he in flu en ces the cho ice of a pla ce of re si den ce – “it

has be en and pro ba bly will be one of cru cial de ci -

sions which man ta kes in the co ur se of his ear th ly

exi sten ce”2. In the Eu ro pe an sca le, Den mark is

a spe cial co un try on ac co unt of its long tra di tion of

de ve lo ping small units and im ple men ting the idea

of “den se – low” ho using. The se ele ments as well

as the high qu ali ty of the ho using envi ron ment in -

flu en ced the cho ice of the two pre sen ted exam ples

cha rac te ri zed by in ti ma cy and qu iet ness, sa fe ty,

easy ac cess to ba sic and ad van ced se rvi ces and

con tact with na tu re.

Gen to fte is a small town ne ar Co pen ha gen, in ha -

bi ted by abo ut 60,000 pe ople.

„Na cha rak ter i ja koÊç miesz ka nia sk∏a da si´ wie le czyn ni ków, z któ rychza naj wa˝ niej sze mo˝ na uznaç: oto cze nie dal sze, czyli Êro do wi sko spo -∏ecz ne i prze strzen ne, w któ rym przyj dzie nam ̋ yç – miej sco woÊç, osie -dle czy cen trum mia sta; je go lu dzi, kra jo braz, kli mat, kon fi gu ra cj´ te re nu,spo sób ko mu ni ko wa nia, a wi´c wszyst kie ce chy na tu ral ne i sztucz ne,funk cjo nal ne i es te tycz ne, – oto cze nie bli˝ sze: za bu do w´ i za drze wie nie,bez po Êred nie sà siedz two…1”.Od Êro do wi ska miesz ka nio we go je go miesz kaƒ cy ocze ku jà spe∏ nie nia nie -zmien nych od wie ków pod sta wo wych po trzeb, ale po szu ku jà w nim rów nie˝mo˝ li wo Êci re ali za cji wspó∏ cze snych aspi ra cji edu ka cyj nych, kul tu ral nych,mo˝ li wo Êci roz wo ju oso bo wo Êci. Po st´p na uko wy, w tym co raz lep sze po -zna nie zwiàz ków po mi´ dzy ja ko Êcià Êro do wi ska a zdro wiem i do brym sa mo -po czu ciem lu dzi, roz wój tech no lo gii, przede wszyst kim in for ma tycz nych, alete˝ wp∏y wa jà cych na tech no lo gi´ bu dyn ku, po wo du jà, ̋ e wy ma ga nia sta wia -ne za miesz ki wa ne mu ob sza ro wi sà co raz wi´k sze.Na le ̋ y pod kre Êliç, ˝e po mi mo licz nych wy zwaƒ sta wia nych Êro do wi skumiesz ka nio we mu, a mo ̋ e w∏a Ênie dla te go, co raz cz´ Êciej do ce nia nym miej -scem za miesz ka nia w ska li Eu ro py sta jà si´ nie wiel kie mia sta. Z jed nej stro -ny za pew nia jà ∏a twà do st´p noÊç do us∏ug, w tym tak ̋ e do licz nych atrak cjikul tu ral nych i edu ka cyj nych, zlo ka li zo wa nych naj cz´ Êciej w cen trum, a z dru -giej stro ny re ali zu jà w wi´k szym stop niu ni˝ du ̋ e mia sta po trze b´ in tym no -Êci i spo ko ju. Wzra sta tak ̋ e Êwia do moÊç po trze by iden ty fi ka cji z oto cze niem – po czu cia„je stem u sie bie”. Cz∏o wiek w swo im naj bli˝ szym oto cze niu chce si´ czuç do -brze i wy god nie. Co raz cz´ Êciej ma wp∏yw na wy bór miej sca za miesz ka nia– „by∏ on i za pew ne b´ dzie jed nà z wa˝ niej szych de cy zji ˝y cio wych, któ recz∏o wiek po dej mu je w cza sie swo jej ziem skiej eg zy sten cji 2”. W ska li eu ro pej -skiej Da nia jest szcze gól nym kra jem, ze wzgl´ du na wie lo wie ko wà tra dy cj´roz wo ju ma ∏ych oÊrod ków i re ali za cj´ idei miesz ka nia „g´ sto – ni sko”. Te ele -men ty oraz wy so ka ja koÊç Êro do wi ska miesz ka nio we go w tym kra ju wp∏y n´ -∏y na wy bór dwóch pre zen to wa nych przy k∏a dów, w któ rych od czu wa si´ in -tym noÊç i spo kój, bez pie czeƒ stwo, ∏a twy do st´p do us∏ug pod sta wo wychi po nad pod sta wo wych oraz kon takt z na tu rà.Gen to fte to nie wiel kie mia sto w po bli ̋ u Ko pen ha gi za miesz ki wa ne przezoko ∏o 60 tys. osób. Bli sko cen trum, w sà siedz twie wol no sto jà cych do mówjed no ro dzin nych zlo ka li zo wa ny zo sta∏ ze spó∏ obiek tów wie lo ro dzin nych.Zwra ca on uwa g´ nie tyl ko ze wzgl´ du na wa lo ry ar chi tek to nicz ne, ale tak ̋ eze wzgl´ du na atrak cyj ne oto cze nie, w ja kim jest usy tu owa ny, przede wszyst -kim bli skie sà siedz two du ̋ ych sku pisk zie le ni. Zie leƒ ist nie jà ca i pro jek to -wa na wy st´ pu je w ró˝ no rod nych for mach i pe∏ ni wie le funk cji. Wy zna czagra ni ce ca ∏e go za ∏o ̋ e nia, two rzàc na tu ral ne „Êcia ny”. Jest te˝ do sko na ∏ymele men tem de ko ra cyj nym. „Miesz ka nie w mie Êcie w Êro do wi sku wzbo ga co nym zie le nià oraz podmia stem w oto cze niu zie lo nym – oto dwa ide a∏y, ja kie sta ra no si´ re ali -zo waç a˝ po na sze cza sy na ró˝ ne spo so by” 3. Pnà ca zie leƒ przy s∏a nia ele wa cje bu dyn ków miesz kal nych, wkra cza jàc w ichstre f´ pry wat nà – log gie i bal ko ny (rys.1). Jest te˝ sta ∏ym ele men tem prze -

78

A com plex of mul ti fa mi ly ob jects is lo ca ted ne ar the cen tre, in

the vi ci ni ty of so me de ta ched ho uses. It at tracts at ten tion

with its ar chi tec tu ral va lu es as well as at trac ti ve sur ro un dings,

ma in ly lar ge clu sters of gre ene ry. The exi sting and de si gned

gre ene ry has di ver se forms and nu me ro us func tions. It de fi -

nes the bor ders of the en ti re lay out and forms its na tu ral

“walls”. It is an excel lent de co ra ti ve ele ment, too.

“Li ving in a ci ty who se envi ron ment is en ri ched with gre -

ene ry and in the sub urbs sur ro un ded by gre ene ry – pe -

ople ha ve be en try ing to im ple ment the se two ide als in

va rio us man ners”3.

Clim bing gre ene ry ob scu res the ele va tions of re si den tial bu -

il dings and en ter the ir pri va te zo ne – log gias and bal co nies

(dra wing 1). It is al so a per ma nent ele ment of so cial spa ces

which po si ti ve ly im pin ges on so cial con tacts and the fe eling

of sa fe ty among the re si dents of the ana ly zed area (dra wings

2, 3, 4, 5, 6). Na tu ral ele ments gi ve an in te re sting view from

a win dow, be ing con du ci ve to the re si dents’ pro per psy cho -

phy si cal con di tion. Well -gro omed hed ges na tu ral ly de fi ne

the bo un da ries of func tio nal ly di vi ded so cial spa ces. So me of

them, me ant for re cre ation, are ad di tio nal ly fit ted with tra di tio -

nal ben ches; others act as play gro unds or car parks.

So me sports ob jects – a swim ming po ol and ten nis co urts

– and the di rect cen tre gu aran te eing ac cess to ba sic and ad -

van ced se rvi ces, which is ano ther si gni fi cant de ter mi nant of

the com fort of re si den ce, are lo ca ted in the ne ar ne igh bo ur -

ho od.

Ano ther in te re sting lay out is a mul ti fa mi ly com plex in Ro -

skil de (dra wing 7) – a Da nish town with a po pu la tion of mo -

re than 45,000. The town and the com mu ne form a well -

-known to urist spot. Its ma in at trac tion is one of the lar gest

in ter na tio nal rock fe sti vals or ga ni zed by The Ro skil de Fe -

sti val Cha ri ty So cie ty. Ad di tio nal to urist at trac tions are an

open -air eth no gra phi cal Vi king mu seum and a go thic ca -

the dral – the bu rial gro und of Da nish mo narchs.

The re si den tial com plex is si tu ated in an area ne igh bo uring

on the cen tre (dra wing 8). Thus, it gu aran te es di rect con -

tact with so me hi sto ric ob jects pro ving the cul tu re and iden -

ti ty of the pla ce as well as easy ac cess to ma te rial and ad -

van ced se rvi ces and a po ssi bi li ty of using spa ces with va rio -

us pur po ses (a pu blic and so cial spa ce).

“The pla ce ment of se rvi ce func tions sho uld ma ke ac -

cess easier… It co uld be gu ided by fac tors which aim at

mi ni mi zing mo ve ment…4”

A cha rac te ri stic fe atu re of the de scri bed lay out is the use of

expo sed eco lo gi cal so lu tions, such as:

– re spect for land, in c lu ding at ten tion to its ac com pa ny ing

gre en area and smal ler na tu ral ele ments,

– re fe ren ce to tra di tion – the use of brick as the ba sic bu il ding

ma te rial and a fo ur -tilt ro of as the tra di tio nal co ver of re si -

den tial ob jects, the in tro duc tion of geo me tri cal glas sing

– win dows – ac cor ding to the ra tio nal use of na tu ral li gh ting.

The aesthe tics of the com plex and its sur ro un dings as well

as the pre sen ce of in te re sting, well -gro omed and pro per ly

fit ted so cial spa ces play an im por tant ro le he re.

“To turn a ci ty in to a me eting pla ce in ste ad of the cros -

sro ads of lo ne li ness… to re sto re stre ets and squ ares

to the ir for mer ro le in the birth and for ma tion of so cial li -

fe” “re mem be ring that eve ry one has a ri ght to in ti ma cy

and qu iet ness…”.

strze ni spo ∏ecz nych, któ re po zy tyw nie od dzia ∏u jà na kon tak ty spo -∏ecz ne i po czu cie bez pie czeƒ stwa miesz kaƒ ców ana li zo wa ne go ob -sza ru (rys. 2, 3, 4, 5, 6). Na tu ral ne ele men ty da jà cie ka wy wi dokz okna i tym sa mym sprzy ja jà po praw nej kon dy cji psy cho fi zycz nejmiesz kaƒ ców. Za dba ne ˝y wo p∏o ty w na tu ral ny spo sób wy zna cza jàgra ni ce funk cjo nal nie po dzie lo nych prze strze ni spo ∏ecz nych. Cz´Êçz nich prze zna czo na jest na wy po czy nek i do dat ko wo wy po sa ̋ o -na jest w tra dy cyj ne ∏aw ki, a cz´Êç s∏u ̋ y ja ko miej sca za baw dla dzie -ci czy te˝ miej sca po sto jo we dla sa mo cho dów. W bli skim sà siedz twie ze spo ∏u zlo ka li zo wa ne sà obiek ty spor to -we – ba sen i kor ty te ni so we, a tak ̋ e Êci s∏e cen trum za pew nia jà ce do -st´p noÊç do us∏ug pod sta wo wych i po nad pod sta wo wych, co jest tak -˝e jed nym z wa˝ niej szych wy znacz ni ków kom for tu za miesz ka nia.In nym rów nie cie ka wym za ∏o ̋ e niem jest ze spó∏ wie lo ro dzin ny w Ro -skil de (rys. 7), w duƒ skim mie Êcie li czà cym po nad 45 tys. miesz kaƒ -ców. Mia sto to i za ra zem gmi na jest zna nym oÊrod kiem tu ry stycz nym.G∏ów nà atrak cjà te go miej sca jest Ro skil de Fe sti val – je den z naj wi´k -szych fe sti wa li mu zy ki roc ko wej o cha rak te rze mi´ dzy na ro do wym or -ga ni zo wa ny przez The Ro skil de Fe sti val Cha ri ty So cie ty. Do dat ko wàatrak cjà tu ry stycz nà Ro skil de jest mu zeum – skan sen Wi kin gów orazgo tyc ka ka te dra – miej sce po chów ku mo nar chów duƒ skich. Ze spó∏ miesz ka nio wy usy tu owa ny jest na ob sza rze sà sia du jà cymz cen trum (rys. 8). Za pew nia wi´c bli ski kon takt z hi sto rycz ny mi obiek -ta mi Êwiad czà cy mi o kul tu rze i to˝ sa mo Êci miej sca, a tak ̋ e ∏a twà do -st´p noÊç do us∏ug by to wych i po nad pod sta wo wych, mo˝ li woÊç ko -rzy sta nia z prze strze ni o ró˝ nym prze zna cze niu (prze strzeƒ pu blicz -na i spo ∏ecz na). „Funk cje us∏u go we po win ny byç tak roz miesz czo ne, aby do st´pdo nich by∏ u∏a twio ny… W roz miesz cze niu tym mo˝ na si´ w szcze -gól no Êci kie ro waç prze s∏an ka mi zmie rza jà cy mi do mi ni ma li za cji ru chu…” 4.Ce chà cha rak te ry stycz nà opi sy wa ne go za ∏o ̋ e nia jest wy ko rzy sta nieroz wià zaƒ o cha rak te rze eko lo gicz nym. WÊród nich szcze gól nie wy -eks po no wa ne zo sta ∏o: – po sza no wa nie te re nu, w tym dba ∏oÊç o to wa rzy szà cà prze strzeƒ zie -

lo nà i mniej sze ele men ty na tu ral ne, – na wià za nie do tra dy cji – za sto so wa nie ce g∏y ja ko pod sta wo we go

ma te ria ∏u bu dow la ne go, wy ko rzy sta nie czte ro spa do we go da chu ja -ko tra dy cyj ne go prze kry cia obiek tów miesz ka nio wych, wpro wa dze -nie geo me trycz nych prze szkleƒ – okien zgod nie z ra cjo nal nym wy -ko rzy sta niem na tu ral ne go oÊwie tle nia.

Wa˝ nà ro l´ od gry wa es te ty ka ze spo ∏u, a tak ̋ e je go oto cze nia, obec -noÊç in te re su jà cych prze strze ni spo ∏ecz nych, za dba nych i od po wied -nio wy po sa ̋ o nych.„Uczy niç mia sto miej scem spo tkaƒ, a nie roz dro ̋ em sa mot no -Êci… przy wró ciç uli com i pla com ich daw nà ro l´ w na ro dzi nachi kszta∏ to wa niu ̋ y cia spo ∏ecz ne go”, nie za po mi na jàc przy tym, ̋ eka˝ dy ma pra wo do in tym no Êci i spo ko ju…” 6.

79

Bi blio gra fia/Literature:

1. Bart ko wicz B., Ce le i za sa dy w pla no wa niu prze strzen nym i urba ni sty ce a pro jek -

ty unij ne w Ma ∏o pol sce.

2. Chmie lew ski J.M., Mi rec ka M., Mo der ni za cja osie dli miesz ka nio wych.

3. Ko by lar czyk J., Ja koÊç Êro do wi ska miesz ka nio we go w stre fie cen tral nej wy bra -

nych miast wo je wódz twa pod kar pac kie go.

4. Ostrow ski W., Wpro wa dze nie do hi sto rii miast. Lu dzie i Êro do wi sko.

5. Schne ider -Skal ska G., Kszta∏ to wa nie zdro we go Êro do wi ska miesz ka nio we go. Wy -

bra ne za gad nie nia.

6. Wa li szo wa W., Âród mie Êcie.

7. W∏o dar czyk J., ̊ yç zna czy miesz kaç.

Przypisy/Endnotes:1 J.A. W∏o dar czyk, ˚yç zna czy miesz kaç, PWN, War sza wa –Kra ków

1997, str. 14.2 J. Ju chi miuk, Prze strzeƒ bez piecz na i in te gru jà ca – oÊro dek kul tu ry

i po mo cy spo ∏ecz nej, Ha bi ta ty Bez piecz ne. Ha bi ta ty 2006, Po li tech -

ni ka Wro c∏aw ska, Wro c∏aw 2006, str. 229.3 W. Ostrow ski, Wpro wa dze nie do hi sto rii miast. Lu dzie i Êro do wi sko,

Po li tech ni ka War szaw ska, War sza wa 2001, str. 205.4 B. Wa li szo wa, Âród mie Êcie, Ar ka dy, War sza wa 1974, str. 178.5 J.M. Chmie lew ski, M. Mi rec ka, Mo der ni za cja osie dli miesz ka nio wych,

Po li tech ni ka War szaw ska, War sza wa 2001, str. 88.6 J. Ko by lar czyk, Ja koÊç Êro do wi ska miesz ka nio we go w stre fie cen tral -

nej wy bra nych miast wo je wódz twa pod kar pac kie go, Po li tech ni ka

Kra kow ska, Kra ków 2007, str. 37.

Ilustracje/Pictures:

Rys.1. Pnàca zieleƒ na balkonach budynków.

Pic. 1. Climbing greenery on the balconies.

Rys. 2. Zieleƒ towarzyszàca zespo∏owi.

Pic. 2. Greenery accompanying the complex.

Rys. 3., 4., 5., 6. Zieleƒ obecna w przestrzeni spo∏ecznej.

Pic. 3., 4., 5., 6. Greenery in a social space.

Rys. 7. Zespó∏ mieszkaniowy w Roskilde.

Pic. 7. A residential complex in Roskilde.

Rys. 8. Zabudowa mieszkaniowo-us∏ugowa w centrum Roskilde.

Pic. 8. Residential and service buildings in the centre of Roskilde.

80

1.

2.

3.

8.

7.

6.

4.

5.