P o d r ê c z n i k

k l a s a

Czêœæ 2

jezyk polski

33

Spis tre�ciZim� w lesie – Hanna Zdzitowiecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5List od Lutego – Barbara Lewandowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Rodzina wyrazów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10List z zimowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Jak piszemy i wysy�amy listy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Plotka – Maria Terlikowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16A oni maj� – Jadwiga Jasny-Mazurek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Marzec – Gra�yna Gryszkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Za�o�enie Akademii Krakowskiej – Wies�awa Soko�owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Krakowscy �acy – Wies�awa Soko�owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Jak? W jaki sposób? – przys�ówek jako okre�lenie czasownika . . . . . . . . . . . . . . 26Ksi��ka – Apolinary Nosalski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27Jak dawniej powstawa�y ksi��ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Jak obecnie powstaj� ksi��ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Zwiedzamy zabytki Krakowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Wawel – Karol Koz�owski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Legenda o smoku wawelskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36Odmieniamy zaimek on . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Odmieniamy zaimek ona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Witaj, wiosno! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Wiosna – Jan Brzechwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Bezokolicznik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Kwiecie� plecie� – Leszek Mech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Dzieci z Bullerbyn – Astrid Lindgren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Nasze kwiaty – Maria Konopnicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Wielkanoc – Wies�awa Soko�owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Wielkanoc na wsi – kartki z dzienniczka Mateusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Przecinek i dwukropek przy wyliczaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54Fruwaj�ce drzewko – Ryszard Przymus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Odmieniamy zaimek my . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Wiosenne porz�dki – Jan Brzechwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57Sznurek Jurka – Igor Sikirycki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Dbajmy o Ziemi� . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60Nie zatruwaj siebie! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Le�ne przygody, czyli straszny sen Franka – Wies�awa Soko�owska . . . . . . . . . 64Bohater, czyli... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68Wiadomo�ci z prasy, radia, telewizji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69S�owo honoru – El�bieta T�pa�a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Rozwijamy zdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73W maju – Wies�awa Soko�owska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Trzeci maja 1791 – Maria D�browska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75Wyrazy o przeciwstawnym znaczeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Zagadka – Roman Pisarski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78Zmartwienie Mateusza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79S�siedzi Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80Wyrazy bliskoznaczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Tadek-niejadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83Witaminowe abecad�o – Stanis�aw Karaszewski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Ró�ne formy rzeczownika – Dope�niacz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Sprytna noga – Maria Rosi�ska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Oto jest Kasia: Agnieszka popami�ta – Mira Jaworczakowa . . . . . . . . . . . . . . . . . 88Ró�ne formy rzeczownika – Celownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92Nasza Kochana Mama – Irena Landau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93Matki i dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94My, dzieci, chcemy si� �mia – Tadeusz Kubiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96Ró�ne formy rzeczownika – Biernik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Roga� z Doliny Roztoki – Maria Kownacka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98W parku narodowym – Hanna Zdzitowiecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100Ró�ne formy rzeczownika – Narz�dnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102Wiadomo�ci z prasy, radia, telewizji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103List od Czerwca – Barbara Lewandowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104Niebezpieczna k�piel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Ró�ne formy rzeczownika – Miejscownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108Ró�ne formy rzeczownika – Wo�acz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109W polu i w gaju – Anna Przemyska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110Straszne zwierz� – na podstawie bajki Lwa To�stoja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112Dzielny Franek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Wa�ne telefony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Szkolne rado�ci i smutki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117Na kolonie – Czes�aw Janczarski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Piszemy streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Na koloniach ró�nie bywa – Wiera Badalska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120B�d ostro�ny i uwa�ny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122Wakacje – Irena Landau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124Lato – Wojciech Próchniewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126Co b�d� robi na wakacjach? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

55

�wiczenia, str. 7–9

Zim� w lesie�nieg pada. �wierki maj� puszyste, bia�e czapy. Jest pi�knie.

Ale nie wszyscy s� z tego zadowoleni. – Teraz ka�dy nasz krok wida na �niegu. Tak trudno skry

si� w lesie – narzekaj� sarny. – Gdzie znajdziemy co� do jedzenia, kiedy wszystko przykryte �niegiem?

Kic… kic… kic… przybieg�y dwa zaj�ce.– S�ysza�y�cie nowin�? Gajowy postawi� na polance ��ób

z sianem dla sarenek. Mo�e i nam si� uda skubn� troch�.Sarny i zaj�ce biegn� razem na polank�. Wtem…Stuk! Stuk! Stuk! – co� zastuka�o w pie� tu� nad nimi. Uskakuj� w bok przestraszone zaj�ce.– Co to jest? – rozgl�daj� si� sarny.– Nie bójcie si�. To ja, dzi�cio�.

Wy idziecie je� siano, a ja szukam jedzenia pod kor�.

��ób z sianem – tu: pa�nik, miejsce, w którym zim�

zostawia si� po�ywienie dla zwierz�t le�nych

skubn�� troch� – tu: zje�� troch�

�wierki maj� bia�e czapy – s� przykryte �niegiem

nowina – nowa wiadomo��

66

– Ach! Tak nas przestraszy�e�!– Przepraszam! – Dzi�cio� podpar� si� ogonem i ku� dalej. Biegn� zaj�ce i wcale nie widz�, �e za drzewami skrada si�

ku nim rudy lis. – Fiu, � u! – gwi�d�� gile. – Nie widzieli�cie gdzie�

jarz�biny? Przemarzni�te jagody s� takie s�odkie!– Ro�nie na skraju polany – odpowiedzia� zaj�c i nagle jak

nie uskoczy w bok! Zobaczy� koniec lisiego ogona. Zmyka wi�c zaj�czek ile si� w nogach. A jego brat stan��

s�upka na dwóch �apkach i przytuli� si� do drzewa. – Nie dogoni� go – za�wiergota�y gile. – Zaj�c wraca tu do

nas, a lis zosta� w lesie. Hanna Zdzitowiecka

1. Przeczytaj.

(co?) s�upek zaj�c stan�� s�upka

2. Poznaj i zapami�taj nowy zwrot:

zmyka (ucieka) ile si� w nogach – ucieka bardzo szybko

3. Nazwij zwierz�ta przedstawione na ilustracji na stronie 5.

4. Odpowiedz na pytania:• Czym si� �ywi� w zimie zaj�ce i sarny? • Dlaczego zaj�ce ba�y si� lisa?• Co jedz� ptaki w zimie?• Jak ludzie pomagaj� g�odnym zwierz�tom?

5. Wypisz z czytanki rzeczowniki, które s� nazwami zwierz�t. U�ó� zdania z tymi rzeczownikami.

�apki, �apy – nogi (czyje?) zaj�ca, psa, kota

za�wiergota�y – za�piewa�y, odezwa�y si�

(gile, inne ptaki)

77

6. Rozwi�� zagadki.

Co to za ptak wci�� stuka i puka,zawsze pod kor� szkodnika szuka?

Nazywaj� go doktorem,bo wie, które drzewo chore.

Chytrus z niego nie lada,do kurników si� zakrada.

Noc� z kurnika kur� skrad�,rudym ogonem zatar� �lad.

�nieg jest mi�kki i puszysty. Nogi ludzi i zwierz�t zostawiaj� �lady na �niegu. Po �ladach mo�na pozna�, jakie zwierz�ta �yj� w lesie. W pobli�u pa�nika jest du�o �ladów, bo tu przychodz� g�odne zwierz�ta.

To s� �lady zaj�ca i �lady sarny. Tu skrada� si� lis.

A to czyje �lady? Zgadnij i zapisz.

To s� �lady ....................... . A to �lady ....................... .

6060

�wiczenia, str. 78–82

Dbajmy o Ziemi�Ziemia jest naszym wspólnym domem.

Ale czy ludzie dbaj� o swój dom?Na �wiecie jest du�o zak�adów

przemys�owych: fabryk, hut, kopalni. One zanieczyszczaj� �rodowisko. �cieki z gospodarstw domowych i fabryk zatruwaj� wod� w rzekach, jeziorach, morzach.

�mieci wywozi si� na wielkie wysypiska. Tam le�� przez wiele lat i bardzo niszcz� gleb�.

Zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza powoduj� wiele chorób. Choruj� ludzie, zwierz�ta i ro�liny.

KWIECIE

22Dzie� Ziemi

Dym z kominów, spaliny samochodowe, wysypiska �mieci zanieczyszczaj� �rodowisko.

6161

Dlatego wszyscy ludzie na �wiecie powinni dba o Ziemi�.Tak�e my, dzieci, mo�emy w tym pomaga.W jaki sposób?

• B�dziemy oszcz�dza czyst� wod�.• B�dziemy zbiera zu�yte baterie.• B�dziemy dba o zeszyty i ksi��ki. • Zu�yty papier oddamy na makulatur�.• B�dziemy segregowa �mieci.• B�dziemy sadzi ziele� i dba o ni�.

Dzi� posadzimy drzewka. A tak b�dzie za 30 lat...

1. Poszukaj w czytance i na ilustracjach odpowiedzi na te pytania:• Co powoduje, �e powietrze jest zanieczyszczone?• Co zanieczyszcza wod� w rzekach, jeziorach, morzach?• Co zanieczyszcza gleb�?• Dlaczego zanieczyszczenia s� grone dla cz�owieka?• Kto powinien dba o �rodowisko?

2. Powiedz, w jaki sposób dzieci mog� dba� o przyrod�.

�rodowisko – przyroda: to wszystko, co nas otacza�cieki – brudna, zanieczyszczona wodagleba – ziemia

6262

Nie zatruwaj siebie!

Palenie papierosów jest bardzo szkodliwe. W papierosach zawarta jest nikotyna i ró�ne substancje, które niszcz� p�uca i os�abiaj� serce. Zatruwamy si�, nie tylko pal�c papierosy, ale równie� wdychaj�c dym z papierosów.

Palenie papierosów szybko staje si� na�ogiem!

Picie alkoholu (wódki, wina, piwa) bardzo szkodzi, szczególnie dzieciom i m�odzie�y. Alkohol zatruwa ca�y organizm i niszczy komórki mózgu.

Picie alkoholu szybko staje si� na�ogiem!

106106

�wiczenia, str. 123

Niebezpieczna k�piel

107107

1. Uwa�nie obejrzyj i przeczytaj komiks.

2. Jakiej rady móg�by� (mog�aby�) udzieli� wszystkim dzieciom, które przebywaj� nad wod�?