Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r.

Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Alicja Kruszelnicka

Jezioro Łuknajno PLB 280003

Jezioro Łuknajno – krótka charakterystyka obszaru 1380,2 ha

Bardzo płytkie, eutroficzne jezioro (śr. głębokość 0.6 m, maksymalna 3.0 m) pochodzenia polodowcowego, o mało urozmaiconej linii brzegowej, połączone wąskim przesmykiem z jeziorem Śniardwy. Około 75% dna jeziora pokryta jest łąkami ramienic (Chara spp.). Brzegi w większości są płaskie, o charakterze torfowisk niskich. Pas roślinności otaczający jezioro składa się z pasa szuwaru trzcinowego i turzycowego, z kępami zarośli wierzbowych oraz płatów podmokłych olsów. Tereny sąsiadujące z ostoją od wschodu są użytkowane rolniczo, za nimi rozpościera się bór sosnowy.

Jezioro Łuknajno – znaczenie,walory i ochrona Ostoja ptasia o randze europejskiej E 21. Obszar objęty Konwencją

Ramsarską; wchodzi tez w skład Rezerwatu Biosfery "Jezioro Łuknajno".

Występuje tu, co najmniej 19 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Znane w Polsce pierzowisko łabędzia niemego.

W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bąk (PCK), błotniak zbożowy (PCK), rybołów (PCK), zielonka (PCK), hełmiatka (PCK), perkoz dwuczuby, rożeniec (PCK). pierzowisko łabędzia niemego w latach 1980. gromadziło ponad 2000 osobników ;

ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach powyżej 20000. Szata roślinna typowa dla Pojezierza Mazurskiego, liczy ok. 160

gatunków roślin naczyniowych, w większości wodnych i bagiennych.

Jezioro Łuknajno - zagrożenia Problemem jest zamulanie i zanieczyszczanie

zbiornika (dopływ zanieczyszczonych wód z Jez. Śniardwy).

Z innych zagrożeń warto wymienić kłusownictwo oraz antropopresję spowodowaną turystyką.

Ostoja Piska PLH 280048

Ostoja Piska – krótka charakterystyka obszaru 53 836,6 ha

Obszar leży na granicy pomiędzy krainą Wielkich Jezior Mazurskich a Niziną Mazurską. Główne rzeki to Krutynia i Pisa. Zawiera wiele jezior. W północno-zachodniej części obszaru znajduje się największe polskie jezioro - Jez. Śniardwy (1 097 km2). 69% obszaru stanowią tereny leśne, 13 %- wodne.

Występują głównie lasy iglaste z dominującą sosną. W nasadzeniach liściastych dominują lipa i wiąz. Wokół zbiorników wodnych na terenach podmokłych występują zarośla olchowe i różnego rodzaju zabagnienia.

Ostoja Piska – znaczenie, walory i ochrona 28 gatunków ptaków z Zał I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, w tym:

bocian czarny, kania ruda, bielik, orlik krzykliwy, puchacz, cietrzew itd.).

Spośród ssaków: bóbr, wydra, ryś i wilk. Z płazów i gadów: traszka grzebieniasta, kumak nizinny i żółw błotny.

Obszar o wysokiej różnorodności biologicznej (16 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG i 16 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG). Jest to ważna ostoja wydry Lutra lutra, bobra Castor fiber, i wilka Canis lupus.

Szczególnie cenne są zachowane w naturalnym stanie zbiorowiska roślinne, zwłaszcza: grądu subkontynentalnego (9170), naturalnych, dystroficznych zbiorników wodnych (3160), torfowisk przejściowych i trzęsawisk (7140), jezior eutroficznych (3150), oraz zbiorowisk ramienic w wodach mezotroficznych (3140).

Ostoja Piska – zagrożenia ogólne Zagrożeniem może być intensyfikacja ruchu

turystycznego i zwiększenie presji rekreacyjnej, a zwłaszcza lokalizacja domków letnich nad jeziorami.

Podobnie zintensyfikowanie gospodarki leśnej, wędkarstwa, gospodarki rolnej.

Teren ten jest także potencjalnie wrażliwy na obniżanie poziomu wód gruntowych.

Ostoja Piska – wodne siedliska przyrodnicze 3140 Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki

wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea 1,39

3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 9,50

3160 Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 0,10

Zagrożenia siedlisk wodnych zanieczyszczenia, eutrofizacja, presja rekreacyjna,

zarastanie zbiorników

W terasie zalewowej rzek uregulowanych, regulacje rzek (zagrożenie dla starorzeczy),

techniczne środki ochrony przeciwpowodziowej (zasypywanie starorzeczy); nowo powstająca infrastruktura turystyczna (dla 3110, 3140, 3150) powodująca wzrost zanieczyszczeń i presji rekreacyjnej, wzrost intensyfikacji zagospodarowania rolniczego w otoczeniu.

Ostoja Piska – siedliska murawowe 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe

(Koelerion glaucae) 0,00

6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków 0,01

Zagrożenia siedlisk murawowych utrwalanie poprzez sadzenie drzew i krzewów (6120);

sukcesja naturalna;

mechaniczne niszczenie (6170)

Ostoja Piska – siedliska łąkowe 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)

0,06

6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 0,06

Zagrożenia siedlisk łąkowych zaniechanie tradycyjnego użytkowania, intensyfikacja

gospodarki, zmiana

warunków wodnych; regulacje rzek prowadzące do ustąpienia powodzi (6440 – warunkiem trwałego zachowania są regularne powodzie).

Ostoja Piska – siedliska torfowiskowe 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością

torfotwórczą (Żywe) 0,02 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska

(przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) 0,02

7150 Obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion 0,24

7210 Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis) 0,02

Zagrożenia siedlisk torfowiskowych melioracje odwadniające, eksploatacja torfu, zalesianie, eutrofizacja

(opad związków azotu z atmosfery), zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem siarki (7110 i 7120); zmiany stosunków wodnych (obniżenie lustra wody, uruchomienie

przepływu), sukcesja, eutrofizujący spływ z pól (7140); w przypadku 7150 także wapnowanie i

nawożenie jezior w ramach hodowli ryb; w przypadku torfowisk nakredowych i alkalicznych: zmiana warunków

wodnych, obniżenie poziomu wody związane np. z regulacją jezior i eksploatacją wód podziemnych, powodujące sukcesję acydofitów; acydyfikacja (wprowadzanie kwaśnych wód z otoczenia);

eutrofizacja siedlisk.

Ostoja Piska – siedliska leśne 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-

Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 4,59

91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino 2,04

91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion 1,22

91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) 0,01

91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) 0,16

Zagrożenia siedlisk leśnych gospodarka leśna prowadzona niezgodnie z jej ekologicznym

modelem; (np.wprowadzanie drzew obcych siedliskowo; stosowanie zrębów zupełnych, usuwanie wszystkich martwych drzew, grabienie ściółki),

rozbudowa struktury rekreacyjno-sportowej, zmiana stosunków wodnych (osuszanie w wyniku melioracji, obniżanie

poziomu wód gruntowych), regulacje rzek, intensyfikacja gospodarki rolnej w dolinach rzek;

zanik dawnych form użytkowania lasu (91I0); protekcja sosny (9190), opanowywanie siedlisk przez świerka wskutek nasadzeń i spontanicznej inwazji (91D0),

zanieczyszczenie powietrza, Inwazje szkodników (9410); wydobycie kopalin (głównie 9180)

Ostoja Piska – zagrożenia dla rysia i wilka Zagrożenia tej grupy ssaków związane są przede

wszystkim z fragmentacją kompleksów leśnych i tworzeniem barier dla migracji zwierząt,

intensywną eksploatacją lasów,

a także ich wzmożoną penetracją w związku z m.in. nasilającym się ruchem turystycznym.

Ostoja Piska – zagrożenia dla bobra i wydry Zagrożenia tej grupy ssaków związane są przede

wszystkim z osuszaniem terenów bagiennych, obniżaniem poziomu wód, regulacją rzek, likwidacją nadbrzeżnych zadrzewień,

silnym zanieczyszczeniem wód,

intensyfikacją gospodarki rolnej i rybackiej,

nasileniem turystyki.

Ostoja Piska – zagrożenia dla płazów (kumak) i gadów (żółw błotny) Zagrożenia tej grupy zwierząt związane są przede

wszystkim z zaburzaniem stosunków wodnych (obniżaniem poziomu wód gruntowych, osuszaniem dolin rzecznych i terenów bagiennych), regulacją koryt rzecznych,

zarastaniem bezodpływowych zbiorników wodnych wskutek eutrofizacji, niszczeniem i zasypywaniem drobnych zbiorników wodnych,

rozwojem systemu dróg i autostrad, chemizacją środowiska