WYMOGI OCHRONNE OBSZARÓW NATURA 2000 - zasady i procedury ochrony przyrody

Anna Moś

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku

Hel, 4 października 2011 r.

Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna

Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Obszar Natura 2000:

• Obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO)- utworzony dla gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej lub/i miejsc koncentracji regularnie migrujących ptaków spoza tego załącznika;

• Specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO)- utworzony dla ochrony siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej lub gatunków z załącznika II DS;

• Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW)- projektowany przez kraj członkowski SOO, zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej, ale jeszcze nie wyznaczony w drodze rozporządzenia MŚ.

INFORMACAJA O PRZEDMIOTACH OCHRONY:

- STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

2

Wyznaczenie OSO:

Zebranie danych naukowych- kryteria

Bird Life International (C1-C6)*

Krajowa lista OSO

wyznaczenie OSO przez kraj członkowski- Rozporządzenie

Ministra Środowiska**

*Opis kryteriów C1-C6 w „Ostoje ptaków o znaczeniu europejskim w Polsce”, OTOP 2004 * *Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz.

U. Nr 25 poz. 133)- zastąpiło poprzednie rozporządzenie: − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków

Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313), − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie

obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2007r. Nr 179 poz. 1275) − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie

obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2008r. Nr 198 poz. 1226)

3

Wyznaczenie SOO:

Zebranie danych

naukowych- kryteria

załącznik III DS

Przekazanie do KE krajowej listy

proponowanych SOO

Zatwierdzenie proponowanych

SOO z listy krajowej decyzja

KE- OZW

Wyznaczenie (rozporządzeniem)

przez kraj członkowski- SOO

weryfikacja przez KE na tzw. Seminarium Biogeograficznym

Aktualnie – dla regionu kontynentalnego- decyzja KE z dnia 10.01.2011 r.

(poprzednie z 13.11.2007r., 12.12.2008r.)

4

6 LAT

Zasady gospodarowania na obszarach N2000:

Nie podlega ograniczeniu działalność gospodarcza, rolna, leśna, rybacka i łowiecka, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru N2000 (art. 36 ust. 1 ustawy OOP)

Znaczące oddziaływanie: pogorszenie stanu siedlisk przyrodniczych lub siedlisk

gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar N2000 ,

negatywny wpływ na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar N2000,

pogorszenie integralności obszaru N2000 lub jego powiązania z innymi obszarami

Cel ochrony- zachowanie we właściwym stanie ochrony siedlisk i gatunków stanowiących przedmiot ochrony w obszarze N2000 (SDF obszaru!)

5

6

trwały składnik swojego siedliska zasięg nie zmniejsza się odpowiednio duże siedlisko do utrzymania populacji w przyszłości

Suma oddziaływań

rozmieszczenie, liczebność populacji

WŁAŚCIWY STAN OCHRONY: (art. 5 pkt 24 i 25 ustawy OOP)

Gatunku: Siedliska: Suma oddziaływań

rozmieszczenie siedliska, strukturę i funkcje, przeżycie typowych

gatunków

zasięg i obszary zajęte przez siedlisko w obrębie zasięgu nie zmniejszają się struktura i funkcja niezbędna do zachowania siedliska istnieje; typowe dla siedliska gatunki są we właściwym stanie ochrony

Próba sparametryzowania oceny stanu ochrony:

Rozporządzenie Ministra Środowiska

z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu

planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000

zestawy wskaźników, przyjęte na podstawie wiedzy naukowej do celów monitoringu państwowego i raportowania -

METODYKA GIOŚ

Stan ochrony określany przez 3 parametry:

– dla gatunku: populacja, siedlisko, szanse

zachowania gatunku

– dla siedliska: powierzchnia siedliska, struktura i funkcja, szanse zachowania siedliska

zestawy wskaźników

8

Każdy z parametrów oceniany w trzystopniowej skali:

– FV- właściwy

– U1- niezadawalający

– U2- zły

Ocena łączna (globalna):

jeśli choć jeden z parametrów:

– U2 ocena łączna U2

– U1 ocena łączna U1

9

Dokumenty „planowania ochrony” na obszarach Natura 2000:

1. Plan Zadań Ochronnych (PZO)- art. 28 ustawy OOP

2. Plan ochrony dla obszaru Natura 2000 (art. 29 ustawy OOP)- zawsze dla położonych na obszarach morskich i aktualnie w trakcie opracowywania większość planów ochrony dla obszarów N2000 strefy nadmorskiej

3. Plany ochrony rezerwatów przyrody, parków narodowych, parków krajobrazowych, uwzględniające zakres o którym mowa w art. 28 lub 29 ustawy o ochronie przyrody (art. 20 ust. 5 ustawy OOP)

4. Plan Urządzania Lasu uwzględniający zakres o którym mowa w 29 ustawy o ochronie przyrody (art. 30 ust. 2 ustawy OOP)

Podstawa:

art. 6.3 i 6.4 tzw. Dyrektywy Siedliskowej

(Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej

fauny i flory)

Podstawowe narzędzie ochrony obszarów N2000- ocena oddziaływania na przedmiot ochrony

w trakcie procesu inwestycyjnego:

W odniesieniu do przedmiotu ochrony dokonuje się oceny wpływu działań na obszar N2000 i spójność sieci N2000;

Czy działania mogą oddziaływać znacząco na obszar N2000?

• pogorszyć stan siedlisk

przyrodniczych/siedlisk gatunków, • wpłynąć negatywnie na gatunki, • pogorszyć integralność obszaru lub

powiązania z innymi obszarami;

TAK NIE REALIZACJA INWESTYCJI

1. Analiza rozwiązań alternatywnych,

2. Analiza nadrzędnego celu

publicznego; 3. Konieczność kompensacji

przyrodniczej

12

1. Zabrania się działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na

obszary Natura 2000 (art. 33.ust. 1 ustawy OOP)

2. Realizacja przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na obszar N2000 jest możliwa wyłącznie jeśli:

• wynika ona z nadrzędnego celu publicznego,

• nie ma rozwiązań alternatywnych

• i przy zapewnieniu kompensacji przyrodniczej ;

3. Oceny oddziaływania na obszar N2000 dokonuje się na zasadach określonych w tzw. ustawie OOŚ (ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko- Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.)- art. 33 ust. 3 ustawy OOP

W przepisach polskich: Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody

(t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.)

Oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 dokonujemy:

1. w ramach oceny strategicznej np. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

2. w ramach postępowania w sprawie o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach;

3. w ramach każdej innej decyzji wymaganej przed realizacją przedsięwzięcia, jeśli przedsięwzięcie nie wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach

Ocena oddziaływania na obszary N2000 w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach:

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach- TYLKO w przypadku kwalifikacji przedsięwzięcia zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397) np.:

Trasy narciarskie (…), wyciągi narciarskie, w tym wyciągi narciarstwa wodnego oraz urządzenia im towarzyszące- pkt 49;

Ośrodki wypoczynkowe lub hotele poza terenami zabudowanymi, o powierzchni zabudowy pow. 0,5 ha na obszarach chronionych lub pow. 2 ha poza tymi terenami- pkt 50;

Stałe pola kempingowe i karawaningowe na obszarach chronionych lub o powierzchni pow. 0,5 ha poza obszarami chronionymi- pkt 51;

Parki rozrywki, pola golfowe- pkt 57;

Kolejki linowe- pkt 59

Przystanie śródlądowe i morskie- pkt 63 i 64

Analiza przebiegu procedury z uwzględnieniem oceny oddziaływania na obszary N2000 w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach:

Różnica między oceną oddziaływania na środowisko, a oceną oddziaływania na obszar N2000:

• w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach analizowany jest wpływ na wszystkie elementy przyrodnicze, formy ochrony przyrody, zdrowie życie ludzi, zabytki= Ocena Oddziaływania na Środowisko

• w ramach tej oceny przeprowadza się wówczas ocenę oddziaływania na obszary Natura 2000 (o której mowa w art. 6.3 Dyrektywy Siedliskowej)- jeśli jest konieczna!!!

• jeśli inwestycja nie wymaga decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach- ocena ograniczona wyłącznie do wpływu na obszar Natura 2000

Ocena oddziaływania na Środowisko

Ocena wymagana art. 6.3 Dyrektywy

Siedliskowej

18

Jeśli przedsięwzięcie nie wymaga decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach:

Przed wydaniem każdej decyzji (np. pozwolenia na budowę, decyzji o ustaleniu warunków zabudowy, pozwolenia wodno-prawnego) wymaganej przed realizacją inwestycji organ musi rozważyć ewentualne oddziaływanie na obszar N2000 (art. 96 ust. 1-3 ustawy OOŚ)

Procedura oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 w ramach każdej decyzji wymaganej przed realizacją przedsięwzięcia:

wniosek o wydanie decyzji

rozważenie ewentualnego wpływu na

obszar N2000

przez organ wydający decyzję

postanowienie RDOŚ

o konieczności oceny

DECYZJA

RAPORT złożony przez

wnioskodawcę

udział społeczny

UZGODNIENIE RDOŚ

TAK

NIE

postanowienie o przedłożeniu RDOŚ dokumentów

schemat III gr.doc

Przykład Budowy przystani rybackiej

w Mechelinkach

Fot. A. Moś

Zakres inwestycji:

• w części lądowej przystani zaprojektowano: – kompleks zabudowań, składający się z budynku warsztatowo-

socjalnego, budynku sprzedaży ryb, budynku boksów rybackich-

magazyny na osprzęt rybacki, budynku boksów rybackich i

wędzarni;

– infrastruktury drogowej (drogi łączącej bazę z rejonem pętli

autobusowej, parkingu na 23 samochody osobowe i place

manipulacyjne przed budynkiem magazynowym sprzedaży

ryby i przed budynkiem warsztatu);

– 235 m długości wał przeciwsztormowy z przejazdem przez wał

od strony zatoki w postaci żelbetowej płyty o szerokości 12,0 m.

Zakres inwestycji, cd.

• w części morskiej przystani zaprojektowano: – pomost rybacki o długości 175 m i szerokości 4,5 m, łączący

lądowe zaplecze bazy rybackiej z basenem rybackim;

– basen rybacki, wykonany z modułowych falochronów

pływających, stanowiących jednocześnie nabrzeże

wyładunkowe i postojowe,

– stały pomost pomocniczy, łączący falochrony basenu

rybackiego z pomostem rybackim.

Usytuowanie przystani:

• lądowa część przystani- poza granicami obszarów

Natura 2000, w sąsiedztwie obszarów „Zatoka Pucka i

Półwysep Helski” PLH 220032 oraz „Zatoka Pucka” PLB

220005;

• morska część przystani w granicach obszarów N2000

„Zatoka Pucka i Półwysep Helski” i „Zatoka Pucka”;

• w odległości ok. 250 m na południe od granic rezerwatu

przyrody „Mechelińskie Łąki”;

• w bezpośrednim sąsiedztwie Nadmorskiego Parku

Krajobrazowego.

Rezerwat „Mechelińskie Łąki”:

– jeden z cenniejszych fragmentów obszarów N2000

„Zatoka Pucka i Półwysep Helski” i „Zatoka Pucka”;

– obejmuje mozaikę siedlisk wydmowych i solnisk

bagiennych;

– stanowi miejsce koncentracji ptaków- zwłaszcza w

okresie lęgowym, na terenie rezerwatu gnieździ się

biegus zmienny;

– usytuowany pomiędzy miejscowościami Rewa-

Mechelinki; poddany olbrzymiej presji turystycznej

w okresie letnim oraz presji inwestycyjnej.

Przystań problemem?

Analiza wykazała: przebudowa przystani może mieć pośredni niekorzystny wpływ na przedmiot ochrony w granicach rezerwatu przyrody i obszarów N2000 poprzez podniesienie atrakcyjności turystycznej terenu, co spowoduje zwiększenie presji na obszary chronione!!!

Ostateczne rozwiązanie…

Działania ograniczające negatywne

oddziaływanie:

• na etapie eksploatacji przystani należy zaplanować działania

polegające na ograniczeniu penetracji turystycznej rezerwatu

przyrody „Mechelińskie Łąki”. W tym celu należy zapewnić

patrolowy (minimum dwa razy dziennie) dozór rezerwatu w

okresie od dnia 1 kwietnia do 14 czerwca, a w okresie

wzmożonego ruchu turystycznego t.j. w okresie od 15 czerwca

do 15 września należy zapewnić 12-godzinny dozór przy

wejściach do rezerwatu;

• na terenie przystani rybackiej należy umieścić tablice

informacyjne, wskazujące na walory przyrodnicze rezerwatu

przyrody „Mechelińskie Łąki” i obszarów Natura 2000 wraz z

informacją o zakazie poruszania się po terenie rezerwatu z

wyjaśnieniem konieczności ograniczeń w tym zakresie.

Jak pogłębić wiedzę?

http://www.gdos.gov.pl/

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ