Jakość życia w metropolii: polskie realia Janusz Czapiński

Jakość życia w metropolii: polskie realia

Janusz Czapiński

Kongres Smart Metropolia 2014 23-24.10.2014

• Zwycięstwo kultury nad naturą

• Polski paradoks

• Czy w Polsce są (będą) obszary metropolitalne?

• Dlaczego wyludniają się polskie miasta?

• Jakość życia w 7 obszarach metropolitalnych

www.diagnoza.com

Zwycięstwo kultury nad naturą

preferencja genetyczna preferencja kulturowa

Sawanna była najlepszym habitatem dla naszych przodków

Appleton, J. (1975, 1994; Balling, J.D. & Falk, J.H. (1982; Falk, J.H. & Balling, J.D. (2010); Orians, G. H., & Heerwagen,

J. H. (1992; Sommer, R., & Summit, J. (1995)

United Nations (2014) World Urbanization Prospects

Urbanizacja świata i Polski% ludności żyjącej w miastach (od 2015 r. prognoza)

GUS, 2013

48.350

52

55

57.5

6061.3 61.5 61.7 61.2 60.8 60.2 59.6 58.9

58.1 57.4

30

35

40

45

50

55

60

65

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035

Polska

Świat

Przestrzenny rozkład funkcji metropolitalnych obejmujących 5 obszarów: politykę, ekonomię, naukę, transport i kulturę

Federal Institute for Research on Building, Urban Affairs and Spacial Development (2011). Metropolitan areas in Europe

Spatial distribution of the functional area “politics”


Spatial distribution of the functional area “economy”


Spatial distribution of the functional area “science”


Spatial distribution of the metropolitan function “transport”


Spatial distribution of the indicator group “arts”


Spatial distribution of the indicator group “sports”


Spatial distribution of metropolitan functions in Europe


Densities of metropolitan functions


Types of metropolitan areas in Europe


Indeks policentryczności systemu osadniczego w krajach europejskich.

ESPON 2005 : ESPON 111. Potential for polycentric development in Europe, final report revised version 2005; NORDREGIO, Stockholm.,

Gorzelak i in. 2005

Procentowa zmiana w latach 2002-2013 i przewidywana zmiana w latach 2014-2035 liczby mieszkańców 7 obszarów metropolitalnych i reszty Polski

-5.4

28

7

1.3

0.6

6.9

-2.4

25.4

-9.7

33

-18.2

5.8

-16.2

-12.6

-10

2

-1.3

30

3

16

0

12

-1.5

32

-1.3

26

-10

10

-7

-5.3

-1.3

4

-30 -20 -10 0 10 20 30 40

Trójmiasto

podregion gdański

Warszawa

podregion warszawski

Kraków

podregion krakowski

Wrocław

podregion wrocławski

Poznań

podregion poznański

Łódź

podregion łódzki

Katowice

podregion katowicki

miasta

wieś

Tró

jmie

jski

War

szaw

ski

Kra

kow

ski

Wo

rcła

wsk

iP

ozn

ańsk

iŁó

dzk

iŚl

ąski

Po

lska

2002-2013

2014-2035

GUS

Przyrost naturalny (natural increase)

-0.5 -0.7

-6.5

0.3

-0.2-0.9

-2.6

-0.2

0.8

-3.2

1.4 1.1

5.5

3.5

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

Polska Wrocławski Łódzki Krakowski Warszawski Trójmiejski Katowicki Poznański

CentrumPodregion

GUS

Ogólne saldo migracji (total net migration)

-0.5

2.2

-2.2

1.3

4.8

0.6

-3.7

-4.7

6.5

4.1

5.4

7.57.1

10

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12


CentrumPodregion

GUS

Zamożność gospodarstw domowych a bilans ludnościowy

1685

2990

1891

2215

2003

2307

2187

2028

-1.3

3

-10

0

-1.5 -1.3 -1.3

-7

1600

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

3200

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

Miasta Warszawa Łódź Kraków Wrocław Poznań TrójmiastoKatowice

Doch.

gospodars

tw

Bila

ns ludności

Doch. gosp. domowych

Bilans ludności 2002-2013

Diagnoza Społeczna i GUS

Dochody osobiste a bilans ludnościowy

1891

3222

2049

2439

2798

2477

2359

2110

-1.3

3

-10

0

-1.5 -1.3 -1.3

-7

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

3200

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

Miasta Warszawa Łódź Kraków Wrocław Poznań Trójmiasto Katowice

Doch.

osobis

ty

Bila

ns ludności Dochód osobisty



% gospodarstw domowych z ustępem spłukiwanym wodą a bilans ludnościowy

98.3

100

95

98.7

97

100

100

95.5

-1.3

3

-10

0

-1.5 -1.3-1.3

-7

93

95

97

99

101

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4


Ubik

acja

w m

ieszkaniu

Bila

ns ludności

Ubikacja w mieszkaniu



% bardzo zadowolonych z miejsca zamieszkania a bilans ludnościowy

9

17

6

17

16

19

25

17

-1.3

3

-10

0

-1.5 -1.3 -1.3

-7

0

7

14

21

28

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4


saty

sfa

kcja

z m

iejs

ca z

am

ieszkania

Bila

ns ludności Bardzo zadowoleni



Ogólny wskaźnik jakości życia a bilans ludnościowy

0.01

0.43

0.03

0.34

0.2

0.320.24

0.06

-1.3

3

-10

0

-1.5

-1.3

-1.3

-7

-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4


Ogóln

a jakość ż

ycia

Bila

ns ludności

Jakość życia



Dochód ekwiwalentny gospodarstw domowych i PKB na mieszkańca w metropoliach w stosunku do PKB Unii Europejskiej na mieszkańca

2990

1891

2215

2030

2303 2102

2028

188

77

95 96

126

89

124

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

3200

70

90

110

130

150

170

190

210

Warszawa Łódź Kraków Wrocław Poznań Gdańsk Katowice

Doch.

gospodars

tw

PK

B


PKB per capita (UE=100)

Diagnoza Społeczna i Eurostat

Dochód ekwiwalentny gospodarstw domowych i PKB na mieszkańca w metropoliach w stosunku do PKB Polski na mieszkańca

2990

1891

2215

2030

2303

21022028

302

123

152 152

191

143 141

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

3200

70

120

170

220

270

320

Warszawa Łódź Kraków Wrocław Poznań Trójmiasto Katowice

Doch.

gospodars

tw

PK

B


PKB per capita (Polska=100)


Dochód ekwiwalentny gospodarstw domowych w latach 2000-2013 w wartościach z 2000 r.

500

700

900

1100

1300

1500

1700

2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013

Polska-miasta Polska-wieś Stolice metropolii Peryferie metropolii

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie (Average monthly gross wages and salaries)

3744

3924

3569

3878

5077

4307

4543

4120

3322 3297

3954

3112

3378

3000

3500

4000

4500

5000

5500


CentrumPodregion

GUS

% zagrożonych ubóstwem

18

6.2

13.9

8.4

6.25.7

8.37.7

11.3

14.1

17.7

10.8

8.5

13.6 13.4

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20


CentrumPodregion

GUS

% żyjących w skrajnym ubóstwie

3.8

9

4.54.1

1.6

0.50.2

0.4

1.7

2.32.5

2.8

2.1

8.38

9.4

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Powierzchnia mieszkania na osobę w stosunku do benchmarku (39,8 m²)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Łódź

Gdańsk

Kraków

Poznań

Warszawa

Katowice

Wrocław

PWC (2012) Wyzwania inwestycyjne głównych miast Polski – perspektywa 2035benchmark: Antwerpia, Bradford, Dublin, Edynburg, Essen, Frankfurt, Glasgow, Goeteborg, Helsinki, Kopenhaga, Liverpool, Lizbona, Manchester, Oslo, Rotterdam, Stuttgart, Tuluza, Turku i Wiedeń

Dobrobyt materialny (wskaźnik standaryzowany)

-0.21

-0.6

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Produkcja sprzedana przemysłu na 1 mieszkańca (Sold production of industry per capita)

2878525796

18588

36513

57509

66788

50244

61965

51134

1935521717

31455

12549

46260

3000

13000

23000

33000

43000

53000

63000

73000


CentrumPodregion

GUS

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach na 1 mieszkańca (Investment outlays in enterprise per capita)

3324

5839

3275

4769

10508

5788

5080

6886

4497

2241 2127

3458

2216

3643

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

12000


CentrumPodregion

GUS

Studenci na 1000 ludności (students per 1000 population )

43

209

127

240

146

127

93

233

0.2 0.7 1.9 3.610.7

2.20

50

100

150

200

250


CentrumPodregion

GUS

% z wyższym i policealnym wykształceniem (% with tertiary level of education)

22.9

35.9

30.8

48

51.6

38.4

34.6

42.6

23.721.8

24.6

37.2

22.4 23.2

19.2

0

10

20

30

40

50

60


CentrumPodregion

Kapitał ludzki (wskaźnik standaryzowany)

-0.22

-0.4

-0.2

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

% bezrobotnych (% registered unemployed persons)

12.4

11.4

4.9

11.4

5.4

4.6

5.7

4.9

3.5

10.7

14.6

9.6

8.4 8.5

9.3

6.2

0

2

4

6

8

10

12

14

16


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

% pracujących w zawodach kreatywnych (% of creative professionals)

8.5

21.1

13.2

21.3

27.8

17.115.6

21.4

9.610.7 10.6

19.8

4.7

108.8

0

5

10

15

20

25

30


CentrumPodregion

Diagnoza Społeczna

Stosunek liczby małżeństw do liczby rozwodów (mrriages/divorces)

2.76

1.75 1.71

2.69

1.912.15

2.47

2.12.32

2.1

4.45

2.26

3.57

2.71

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

5


CentrumPodregion

GUS

Dobrostan społeczny (wskaźnik standaryzowany)

0.05

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Przestępstwa na 10 tys. ludności (crimes per 10 thous. population )

291

641

356

435

334 345

580

493

237 240

200

251 244 246

0

100

200

300

400

500

600

700


CentrumPodregion

GUS

Miejsca w kinach na 1000 ludności (seats in cinemas per 1000 population )

6.7

19

8.5

1917.5

13

15

28.8

1.5 0.9 1.3

5.2

1.81.1

0

5

10

15

20

25

30


CentrumPodregion

GUS

Liczba ludności na 1 placówkę ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (populationper provider of out-patient health care )

1499

1209

1051

1340

1584

2053

1311

965

17031651

1964

2225

1969

1602

500

700

900

1100

1300

1500

1700

1900

2100

2300

2500


CentrumPodregion

GUS

Dobrostan fizyczny (wskaźnik standaryzowany)

0.1

-0.15

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Liczba pojazdów komunikacji publicznej w stosunku do miasta modelowego (% benchmarku)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Katowice

Poznań

Wrocław

Gdańsk

Kraków

Łódź

Warszawa


Długość ścieżek rowerowych w stosunku do miasta modelowego (% benchmarku)

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Kraków

Łódź

Poznań

Gdańsk

Warszawa

Wrocław

Katowice


Dobrostan psychiczny (wskaźnik standaryzowany)

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Kapitał społeczny (wskaźnik standaryzowany)

-0.2

-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Jakość życia (wskaźnik standaryzowany)

-0.3

-0.2

-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Jakość życia (wskaźnik standaryzowany; po wyłączeniu efektów wieku, dochodu, płci i wykształcenia)

-0.3

-0.2

-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6


Miasta

Wieś

Centrum

Podregion

Diagnoza Społeczna

Poziom rozwoju metropolitalnego 6 obszarów w stosunku do obszaru warszawskiego (w % benchmarku)

10

25

45

65

70

75

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Łódzki

Katowicki

Wrocławski

Trójmiejski

Poznański

Krakowski

W oparciu o różnice w zakresie podstawowych funkcji obszaru metropolitalnego

Dziękuję

Jakość życia w metropolii: polskie realia Janusz Czapiński

Presentations & Public Speaking

Transcript of Jakość życia w metropolii: polskie realia Janusz Czapiński