WIELOKULTUROWOŚĆJAKO WYZWANIE DLAWSPÓŁCZESNEJ BIBLIOTEKI (NIETYLKO) AKADEMICKIEJ –PROBLEMY I MODELE ROZWIĄZAŃ

dr hab. Anita Has-Tokarz, Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, UMCS w Lublinie

PRZESŁANKI BADAŃ

wielokulturowość jako istotne zjawisko współczesności

Idea wielokulturowości nabiera coraz większegoznaczenia w obliczu takich procesów jak m.in. globalizacjawspółczesnego świata, mobilność społeczeństw,wzrastająca liczba wieloetnicznych państw,współistnienie odmiennych wartości w obrębie jednegoorganizmu państwowego.

wielokulturowość jako wyzwanie/priorytet dlapolityk edukacyjnych państw europejskich

Pociąga to za sobą istotne rozwiązania formalno-prawne,dotyczące sfery społecznej i gospodarczej, a także politykikulturalno-oświatowej, która jest podporządkowanatworzeniu systemowych działań edukacyjnych,będących priorytetem w politykach wielu krajów

PRZEDMIOT I CEL BADAŃ

Wobec problemu coraz bardziej różnicującego siępod względem narodowościowym, etnicznym ikulturowym społeczeństwa stają również bibliotekiróżnego typu: publiczne, szkolne, pedagogiczne orazakademickieCele:

przedstawienie wielokulturowości jako idei, będącej nietylko wyzwaniem, ale też koniecznością dlawspółczesnych bibliotek szkół wyższych

wskazanie roli placówek bibliotecznych w zakresierealizacji polityki na rzecz wielokulturowości

próba odpowiedzi na pytanie: na ile kwestiawielokulturowości jest obecna w praktycznej działalnościbibliotek lubelskich szkół wyższych.

WIELOKULTUROWOŚĆ – UJĘCIETEORETYCZNE

Pojęcie wywodzące się od ang. terminu multiculturalism,obejmujące 3 znaczenia:

1) w płaszczyźnie opisowej wskazuje po prostu na wielośćkultur; w. jest więc stwierdzeniem obiektywnego faktuzróżnicowania kulturowego danego społeczeństwa lub— szerzej — faktu istnienia na świecie odmiennychkultur etnicznych, grup religijnych, subkultur itp.;

2) oznacza również politykę rządową zmierzającą do niwelacjinapięć społ. związanych z faktem istnienia w. danej populacji;

3) jest też nazwą pewnej doktryny, ruchu, nawet filozofii. W tymostatnim przypadku w. oznacza działania środowiskmniejszościowych skierowane na emancypację i pełniejszyudział różnych środowisk w życiu społ., polit. i kult. kraju.

Źródło: Wielokulturowość, [ hasło w:] Encyklopedia PWN [dok. Elektroniczny dostępnyonline]

OD WIELOKULTUROWOŚCI DOSPOŁECZEŃSTWA WIELOKULTUROWEGO

W brytyjskim „Słowniku teorii komunikacjikulturowej” pojęcie wielokulturowości jestzdefiniowane następująco:

określenie oznaczające społeczeństwo jako takie, z jego wieloma cechami odróżniającymi, ale

wzajemnie związanymi tradycjami kulturowymi i praktykami, które często można traktować jako pewną charakterystykę etniczną tego

społeczeństwa.

WIELOKULTUROWOŚĆ JAKO EFEKT„RUCHLIWOŚCI SPOŁECZNEJ”

Wielokulturowość jest zjawiskiem polegającym na współwystępowaniu na ograniczonej granicami państwowo-terytorialnymi przestrzeni dwu lub

większej ilości grup o odmiennych językach, wyznaniach, tradycjach, obyczajach systemach

organizacji społecznej (…)Największą rolę w kształtowaniu współczesnych modeli

wielokulturowości odegrały procesy kolonizacji i migracji.’

Źródło: T. Paleczny, Relacje międzykulturowe w dobie kryzysu ideologii i polityki wielokulturowości, Kraków 2016 i inne prace autora

IDEA WIELOKULTUROWOŚCI I SPOŁECZEŃSTWAWIELOKULTUROWEGO JAKO WYZWANIE DLA

POLSKI

Dla Polski wielokulturowość stała się szczególnieistotnym wyzwaniem z chwilą, gdy w 2004 roku krajnasz stał się częścią wielkiej „europejskiejprzestrzeni”, wspólnoty gospodarczej, społecznej iedukacyjnej.

Od tego momentu Polacy swobodnie podróżują ipracują, ale także kształcą się na obszarze innychpaństw członkowskich Unii Europejskiej i świata.

Jednocześnie obywatele innych krajów stają sięrównouprawnionymi członkami polskiej społecznościw zakresie zatrudnienia i zdobywania wiedzy.

EDUKACJA WIELOKULTUROWA -KOMPETENCJA WIELOKULTUROWA

W zachodniej literaturze naukowo-badawczej funkcjonujekilka określeń kompetencji wielokulturowej i jejskładowych.

E. Taylor analizuje kompetencję wielokulturową jakoproces uczenia się, w którym „inny” rozwija zdolnośćdo adaptacji, zmieniając swój punkt widzenia, żebyzrozumieć oczekiwania kultury kraju przyjmującegoi sprostać im.

M. Schonhuth (2003) definiuje kompetencję wielokulturowąjako zdolność do stworzenia warunków, które będąmożliwe do zaakceptowania przez wszystkichuczestników w określonym środowiskumiędzykulturowym w celu swobodnej i skutecznejwymiany myśli.

CUDZOZIEMCY W LUBLINIE – UJĘCIESTATYSTYCZNE

Mieszkańcy i pracownicy

3625 Pobyt czas. pow. 3 msc – 2859;Pobyt stały – 652Pobyt czas. pon. 3 msc - 114

Ukraina – 2311Białoruś – 196Turcja – 153

Obcokrajowcy z 84 państw.Progres roczny od 2016 – 800 osób

Przedszkola 17Szkoły 408Wyższe uczelnie 5700 Na 9 uczelniach

studenci z 92 krajów, mówiący 75 językami

Ukraina – 2803Tajwan – 327USA – 250Białoruś – 180Norwegia – 146Rosja, Gruzja, Kazachstan, Szwecja, Hiszpania,Nigeria, Chiny i inne

STUDENCI ZAGRANICZNI W POLSCE 2017RAPORT FUNDACJI EDUKACYJNEJ

„PERSPEKTYWY”

w roku akademickim 2016/17 studiowało w Polsce 65 793studentów zagranicznych ze 166 krajów, czyli oponad 8,5 tys. więcej niż rok wcześniej (wzrost oponad 15%).

w Lublinie studiuje ponad 5700 zagranicznych studentów,co stanowi 8,5 % ogólnej liczby studentów

w roku akademickim 2016/1017 na 23 tys. 796 studentówUMCS 1600 stanowili cudzoziemcy. To 6,72 proc. co dajenajwyższy wskaźnik w Polsce.

UMCS jest też na pierwszym miejscu wśród uczelni, gdziestudiowało najwięcej Ukraińców (1393 osoby)

Liczba studentów zagranicznych w Lublinie rośniesystematycznie:

w roku akademickim 2012/2013 było ich 2, 3 tys.w roku akademickim 2014/2015 było ich 4,3 tys.

STUDENCI ZAGRANICZNI NA LUBELSKICHUCZELNIACH WYŻSZYCH

(NA PODST. CAŁY ŚWIAT STUDIUJE WLUBLINIE)

Nazwa uczelni Liczba studentów zagranicznych

UMCS 1600Uniwersytet Medyczny 1095Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza

525

Katolicki Uniwersytet Lubelski 463Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji

445

Politechnika Lubelska 339Wyższa Szkołą Przedsiębiorczości i Administracji

284

Uniwersytet Przyrodniczy 102Wyższa Szkoła Nauk Społecznych

12

PROGRAM UMIĘDZYNARODOWIENIASZKOLNICTWA WYŻSZEGO (2015)

przyciągnięcie do Polski studentów oraz zatrudnieniezagranicznych naukowców;

uczestnictwo polskich naukowców wmiędzynarodowych programach edukacyjnych ibadawczych;

realizacje praktyczne to m.in. Erasmus+,dwustronne umowy międzynarodowe i porozumieniamiędzyrządowe, programy stypendialneukierunkowane na wsparcie Polonii, a także krajówPartnerstwa Wschodniego;

POLSKIE UCZELNIE ATRAKCYJNE DLACUDZOZIEMCÓW

Pozyskiwanie międzynarodowych akredytacji dla instytucjiszkolnictwa wyższego lub poszczególnych programówkształcenia

Zwiększenie liczby programów studiów I i II stopnia wjęzykach obcych oraz wspólnych projektów edukacyjnych

Zbudowanie programów studiów doktoranckich o zasięgumiędzynarodowym oraz rozwój ścieżek kariery dla osób podoktoracie

Zwiększenie liczby zagranicznych naukowcówzaangażowanych w prace dydaktyczne i naukowe w Polsceoraz zagranicznych recenzentów

Poszerzenie kompetencji dydaktycznych kadrakademickich, w tym poprzez przyjazdy i wyjazdy

Zwiększenie oferty programów studiów prowadzonych wformie e-learningowej

BIBLIOTEKI WOBEC WIELOKULTUROWOŚCI

Wagę idei wielokulturowości w działalności bibliotekpublicznych oraz konieczność dostosowania zasobów iusług bibliotecznych do potrzeb nowych kategoriiużytkowników podkreślił m.in. ManifestIFLA/UNECSCO o bibliotece wielokulturowej(2006), który do strategicznych zadań nowoczesnejbiblioteki zalicza :

„koncentrowanie się na dialogu międzykulturowym i popieranie różnorodności

kulturowej środowiska”

BIBLIOTEKI LUBELSKICH UCZELNIWYŻSZYCH

Biblioteki lubelskich uczelni publicznych: Biblioteka Główna UMCS Biblioteka Główna Uniwersytetu Przyrodniczego Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Biblioteka Główna Politechniki Lubelskiej Biblioteka Główna Uniwersytetu Medycznego

Biblioteki lubelskich uczelni niepublicznych: Centrum Informacji Naukowej Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji Biblioteka Wyższej Szkoły Społeczno Przyrodniczej im. Wincentego Pola Biblioteka Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Administracji Biblioteka Wyższej Szkoły Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie

PYTANIE BADAWCZE:Czy systemy biblioteczno-informacyjne lubelskich szkół wyższych są

otwarte na studentów obcokrajowców?

INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKÓW-OBCOKRAJOWCÓW NA STRONACH WWW

BIBLIOTEK LUBELSKICH SZKÓŁ WYŻSZYCH

Wyróżnić można 3 modele rozwiązań: biblioteki, które nie oferują informacji dla studentów

zagranicznych (na stronach 3 placówek brakinterfejsu w jakimkolwiek języku obcym);

biblioteki, które posiadają witryny w kilku wersjachjęzykowych (2 lub 3) przeznaczonych dla studentówobcokrajowców (4 placówki)

biblioteki które oferują dostęp do katalogubibliotecznego w wersji obcojęzycznej (systembiblioteczny PATRON)

1. MODEL

WITRYNA BIBLIOTEKI UMCS

LITERATURA PRZEDMIOTU (WYBÓR) U progu wielokulturowości. Nowe oblicze społeczeństwa polskiego, red. M. Kempny, A.

Kapciak, S. Łobodziński, Warszawa 1997 Komorowski Z., Rozważania o wielokulturowości, „Kultura i Społeczeństwo”, 1975, nr 2 Nikitorowicz J., Dialog kultur w społeczeństwie wielokulturowym i w działaniach

edukacji międzykulturowej w kontekście integracji, [w:] Edukacja międzykulturowa wPolsce na przełomie XX i XXI wieku, (red.) A. Paszko, Kraków 2004

Vasyuta O., Wielokulturowośc spółczesnego społeczeństwa, „Forum Politologiczne” 2005,t.2, s. 125-136

Sadowski A., Socjologia wielokulturowości jako nowa subdyscyplina sosjologiczna.„Pogranicza. Studia Społeczne” 2011, t.18, s. 6-25

Modood T., Multikulturalizm, Poznań 2006 Paleczny T., Stosunki międzykulturowe. Zarys problematyki, Kraków 2005 Cały świat studiuje w Lublinie, [dok. el.] www.plus.kurier.lubelkii.pl Społeczeństwo wielokulturowe – nowe wyzwania i zagrożenia, (red.) M. Biernacka, K.

Krzysztofek, A. Sadowski, Białystok 2012 Sadowski A., Wielokulturowość jako czynnik zrównoważonego i inteligentnego rozwoju

Polski „Optimum. Studia Ekonomiczne” 2016, nr 4 (82), s. 69-82 Wielokulturowość na co dzień – materiały dla nauczycieli, Kraków 2006 Grzymała-Kozłowska A., Integracja – próba rekonstrukcji pojęcia, [w:] Problemy

integracji imigrantów. Koncepcje, badania, polityki, (red.) Grzymała-Kozłowska A.,Łodziński S., Warszawa 2008, s 29-49

Dziękuję Państwu za uwagę

kontakt:a.hastokarz@poczta.umcs.lublin.pl