Część 10:

Ósme Przykazanie: Prawda

Jak Żyją Katolicy

WIARA KATOLICKA SERIA LUKE’A E. HARTA®

Rycerze Kolumba przedstawiająDedykowaną Luke’owi E. Hartowi serię

książeczek na temat podstawowych elementów wiary katolickiej

Ósme Przykazanie – Prawda

C Z Ę Ś Ć T R Z E C I A, S E K C J AD Z I E S I Ą T A N A T E M A TW I A R Y K A T O L I C K I E J

W co wierzą katolicy?Jak są zasady kultu w Kościele katolickim?

Jak żyją katolicy?

w oparciu oKatechizm Kościoła Katolickiego

autor:Peter Kreeft

główny redaktorOjciec Juan – Diego Brunetta, O.P.

Dyrektor Katolicki Serwis InformacyjnyRada Najwyższa Rycerzy Kolumba

Tłumaczenie:O. Janusz Pyda, O.P.

Polska Prowincja Dominikanów

©2011 Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.

Polskie Tłumaczenie Katechizmu Kościoła Katolickiego © 2002 Pallottinum Poznań.

Cytaty Pisma Świętego Zawarte w Niniejszym Dokumencie Są z Biblii Tysiąclecia©2000.

Okładka: Nikolai Ge (1831-1894), What is truth? (Christ before Pilate). TretyakovGallery, Moscow, Russia. © Scala / Art Resource, New York.

Catholic Information ServiceKnights of Columbus Supreme Council

PO Box 1971New Haven CT 06521-1971

www.kofc.org/ciscis@kofc.org203-752-4267

203-752-4018 (fax)

O S E R I I :

Ta książeczka jest jedną z trzydziestu książeczekprzedstawiających w sposób prosty najważniejszeelementy nauki zawartej w Katechizmie KościołaKatolickiego. Papież Jan Paweł II zlecił opracowanienowego Katechizmu, który byłby wzorcowy dlawszystkich narodów i wszystkich kultur i zatwierdził jegoopublikowanie w 1992 roku.

Książeczki, które oferujemy, nie mają zastąpićKatechizmu, ale przybliżyć czytelnikowi jego treść.Książeczki są napisane w różnym stylu: poetyckim,potocznym, zabawnym i imaginacyjnym, ale treść ich jestzawsze zgodna z nauką Kościoła.

Katolicki Serwis Informacyjny zachęca doprzeczytania przynajmniej jednej książeczki w miesiącu,by pogłębiać i dojrzewać w Wierze.

-iii-

S E K C J A I I I : J A K Ż Y J Ą

K A T O L I C Y ( M O R A L N O Ś Ć )

CZĘŚĆ 10: ÓSMEPRZYKAZANIE – PRAWDA

1. Waga ósmego przykazaniaÓsme przykazanie obejmuje w istocie znacznie więcej,

niż mogło by się wydawać. Zabrania bowiem nie tylkokrzywoprzysięstwa, fałszywych przysiąg, oszczerstw czyobmowy, ale wszelkiego rodzaju fałszu. Nakazuje zaś pełnąprawdomówność.

Ósme przykazanie jest jednym z najczęściejzaniedbywanych przykazań Dekalogu i jednym z tych, którymjesteśmy najbardziej nieposłuszni. Przykazanie to bowiem,podobnie jak i pierwsze przykazanie Dekalogu, przekraczanejest wówczas, gdy nie przestrzega się któregokolwiek zdziewięciu pozostałych. Podobnie jak wszystkie grzechy sąpewnym rodzajem idolatrii (wybieraniem fałszywychBogów), tak też wszystkie grzechy są pewnego rodzajufałszem, wyborem jakiejś ciemności zamiast światła.

Ósme przykazanie nie tylko nakazuje nam mówićprawdę innym ludziom, ale także kochać i żyć prawdą wnaszym własnym życiu, zawierzyć prawdzie całe nasze sercai żyć zgodnie z tym zawierzeniem. Ósme przykazaniezabrania nie tylko dawania fałszywego świadectwa przeciw

-5-

naszym bliźnim, ale także przeciwko nam samym. Mamybowiem kochać naszych bliźnich właśnie „jak siebie samych”.

2. Co to znaczy, że każdy grzech jest formą kłamstwa?Mówienie fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu

swemu oznacza okłamywanie i oszukiwanie naszych bliźnich.Ale kłamanie naszym bliźnim zawsze zaczyna się od kłamaniasamemu sobie. Jest tak z każdym grzechem. Mechanizmkażdego grzechu ukazany jest w opisie grzechupierworodnego, który znajdujemy w trzecim rozdziale KsięgiRodzaju, w opisie zjedzenia zakazanego owocu. Początkiempierwszego grzechu było to, iż człowiek posłuchał kłamstwadiabła, fałszywej reklamy grzechu, głoszącej, iż grzechprzyniesie ze sobą radość i przyjemność, zaś posłuszeństwoBożemu przykazaniu pociąga za sobą nieszczęście i nudę.

Pierwszym krokiem, aby zaryglować drzwi przedgrzechem jest odmowa słuchania jakichkolwiek fałszywychświadectw, które sprzeciwiają się objawionej przez Bogaprawdzie. Wiara jest właśnie tym ryglem, dzięki któremumożemy zamknąć drzwi przed grzechem. Dlatego właśniePismo Święte powiada: „Wszystko bowiem, co się czyniniezgodnie z przekonaniem [wiarą], jest grzechem” (Rz 14,23). Święty Paweł przeciwstawia grzech wierze, a nie jedyniecnocie, zaś wiarę przeciwstawia grzechowi, a nie jedyniewątpliwościom. Uwierzenie w ciemności kłamstwa Szatanabardziej niż w światło Bożego przykazania była początkiemupadku pierwszych rodziców i wciąż jest początkiem każdegoupadku w grzech. Zanim zjemy jakiekolwiek zakazane owoceza pomocą naszych ciał i uczynków, spożywamy naszymiumysłami zakazane owoce fałszu.

-6-

3. Doniosłość prawdy dla moralnościCzłowiek, posiadając zarówno ciało jak i duszę, żyje w

dwóch światach – świecie materialnym oraz świecieduchowym i moralnym. Dziesięć przykazań (Księga Wyjścia20) odnosi się do świata moralnego, podobnie jak opis sześciudni stworzenia (Księga Rodzaju 1) odnosi się do światafizycznego. Bóg powierzył człowiekowi świat fizycznypoprzez dzieło stworzenia, świat duchowy zaś – poprzezdziesięć przykazań. Źródłem obu porządków jest Prawda.

We wszystkich kulturach, światło jest naturalnymsymbolem i przejawem prawdy. Żadne dobre dzieła nie mogąbyć dokonane bez światła. Najlepszy lekarz świata, wnajlepszym szpitalu świata, zaopatrzonym w najlepsząświatową technologię, bez pomocy światła nie może wykonaćprostego zabiegu. Bez światła, sam Bóg nie nadawał porządkuświatu. Stworzył światło jako pierwsze.

Stworzone światło było pierwszym odbiciem światłaniestworzonego. Światło w pierwszym rzędzie pochodzi odBoga i musi najpierw dotrzeć do nas, byśmy mogli odbijaćBożą wolę i Boże priorytety. Naszym najpierwszym wyboremmusi być ten właśnie: „Niech się stanie światło!”. Musimykochać, szukać, mówić prawdę i żyć prawdą. Jeśli bowiem niekochamy prawdy, również jej nie poznamy. Jeśli nie szukamyjej najpierw naszą wolą, nie znajdziemy jej naszym umysłem.

Istotność prawdy dla moralności nie jest dziśpowszechnie zrozumiała. Ludzie rzadko uważają, żemoralność jest czymś więcej, niż jedynie uprzejmością iwspółczuciem, czymś więcej, niż tylko dobrymi intencjami,czymś więcej nawet, niż miłość. Miłość bowiem bez prawdynie jest prawdziwą miłością.

-7-

Miłość i prawda są tak samo absolutne, ponieważzarówno miłość jak i prawda to nieskończone i wieczneprzymioty Boże. Miłość i prawda stanowią to, „z czego Bógjest zrobiony”. Obie są w Bogu, my zaś im bardziej jesteśmyBoży, tym bardziej znajdujemy miłość i prawdę w sobie.

4. Teologiczna podstawa ósmego przykazania„Ósme przykazanie zabrania fałszowania prawdy (…).

Ten przepis moralny wypływa z (…) Boga, który jest prawdąi chce prawdy” (KKK 2464)*.

Tak jak i wszystkie przykazania, ósme opiera się narzeczywistości. To, co być powinno, wynika z tego, co jest.Rzeczywistością, o której tu mowa, jest rzeczywistośćnajwyższa – Bóg w swojej najgłębszej naturze. Pismo Świętewielokrotnie opisuje Boga jako „prawdziwego”. Hebrajskiesłowo użyte w tych przypadkach to słowo emeth, które nieoznacza jedynie „obiektywnej odpowiedniości pomiędzymyśleniem a mówieniem”, ale raczej „osobowąwiarygodność, godność zaufania, prawość, wierność”.

Powinniśmy być ludźmi prawdy, ponieważ nasz Bóg jestprawdą. W Nim prawda została doskonale uosobiona. Prawdajest Osobą – tym, który powiedział: „Ja jestem prawdą” (J 6,14). „Ponieważ Bóg jest ‘prawdomówny’ (Rz 3, 4),członkowie Jego Ludu są wezwani do życia w prawdzie1”(KKK 2465).

5. „Cóż to jest prawda?”To, czym prawda jest w Bogu, swoim źródle, określa

również jej znaczenie dla człowieka, który został stworzony

-8-

*KKK – Katechizm Kościoła Katolickiego1 Por. Ps 119, 30 (numer przypisu w KKK: 217).

na obraz Boży. Katechizm Kościoła Katolickiego wspomina otrzech aspektach prawdy, jakie są w Bogu: „Bóg jest źródłemwszelkiej prawdy:

[a] Jego słowo jest prawdą;2

[b] Jego prawo jest prawdą;3

[c] Jego wierność [trwa] z pokolenia na pokolenie (Ps119, 90)4” (KKK 2465).

Co te trzy rzeczy znaczą dla nas?a) Prawda Słowa Bożego jest objawieniem Bożego

umysłu.b) Prawda Bożego Prawa jest objawieniem Bożej woli.c) Prawda Bożych obietnic jest objawieniem Bożego

serca.Te trzy wymiary prawdy zaspokajają potrzeby trzech

części ludzkiej duszy.a) Słowo Boże jest zaspokojeniem umysłu, który

poszukuje prawdy.b) Prawo Boże jest zaspokojeniem woli, która poszukuje

życia.c) Boże obietnice są zaspokojeniem serca, które

poszukuje prawdziwej radości.Odnoszą się one również do trzech „cnót teologalnych”.a) Słowo Boże (Objawienie) określa to, co wiara

przyjmuje („Twoje Słowo jest prawdą” – J 17, 17).b) Prawo Boże określa to, co miłość wybiera („Jeżeli

Mnie miłujecie, będziecie zachowywać mojeprzykazania” – J 14, 15).

-9-

2 Por. Prz 8, 7; 2 Sm 7, 28 (nr przyp. w KKK: 214).3 Por. Ps 119, 142 (nr przyp. w KKK: 215).4 Por. Łk 1, 50 (nr przyp. w KKK: 216).

c) Boże obietnice określają to, czemu ufa nadzieja („Aobietnicą tą, daną przez Niego samego, jest życiewieczne” – 1 J 2, 25).

Trzy ważne starożytne kultury – grecka, rzymska iżydowska – szczególnie podkreślały te właśnie trzy aspektyprawdy, jako zawierające się w pojęciu „prawdy” każdego ztych języków.

a) Aletheia, greckie słowo oznaczające prawdę, znaczytyle, co „odsłonięcie” czy też objawienie tajemnicyprzed umysłem.

b) Veritas, łacińskie słowo oznaczające prawdę, znaczytyle, co słuszność czy prawość, zarówno słów jak iuczynków.

c) Emeth, hebrajskie słowo oznaczające prawdę, znaczytyle, co wierność serca i charakteru.

Wszystkie te trzy znaczenia znajdują swoje wypełnieniew Chrystusie, który jest „światłością świata”.

a) Chrystus jest dla nas najwyższym objawieniemtajemnicy Ojca.

b) Chrystus jest uosobieniem największej możliwejprawości i świętości.

c) Chrystus jest wypełnieniem wszystkich obietnicdanych nam przez Boga.

6. Chrystocentryzm ósmego przykazania„W Jezusie Chrystusie Boża prawda objawiła się w pełni.

‘Pełen łaski i prawdy’5, jest On ‘światłością świata’ (J 8, 12),jest Prawdą6” (KKK 2466). Stojąc przed Piłatem, Chrystus

-10-

5 Por. J 1, 14 (nr przyp. w KKK: 218).6 Por. J 14, 6 (nr przyp. w KKK: 219).

ogłosił: „(…) na to przyszedłem na świat, aby dać świadectwoprawdzie” (J 18, 37). Piłat zaś pogardliwie zapytał „Cóż to jestprawda?”. Zadał to pytanie dokładnie w chwili, gdynajpełniejsza odpowiedź, którą jakikolwiek człowiekkiedykolwiek udzielił na tak postawione pytanie, staładokładnie przed nim. Piłat poprzez swój sąd pozwolił, abyChrystus został ukrzyżowany, ponieważ wcześniej pozwolił,aby prawda została ukrzyżowana w jego własnym sercu.

7. Kłamstwo jest złe, ponieważ jest przeciwne ludzkiejnaturze.

„Człowiek z natury kieruje się ku prawdzie” (KKK2467). Nie jest to bynajmniej wyraz naiwnego optymizmu,ignorującego grzech pierworodny, który skłonił nas kufałszowi czy też ku walce pomiędzy prawdą i fałszem.Stwierdzenie powyższe oznacza, że dla człowieka w jegonajgłębszej istocie, dla stworzonej przez Boga natury ludzkiej,prawda jest naturalnym celem, duchowym pożywieniem.Człowiek zmierza do prawdy.

Właśnie dlatego kłamstwo jest czymś złym. „Kłamstwojest ze swej natury godne potępienia. Jest profanacją słowa,które ma za zadanie komunikować innym poznaną prawdę”(KKK 2485).

(Po raz kolejny, kategoria „natury ludzkiej” i „celunaturalnego” okazują się głównymi i niemożliwymi dopominięcia kategoriami katolickiej moralności. Są oneprostymi, zdroworozsądkowymi ideami, a jednak współcześnifilozofowie-sceptycy sprawili, że po raz pierwszy w historiistały się niepopularne.)

-11-

8. Społeczna konieczność mówienia prawdy„’Ludzie nie mogliby żyć razem, gdyby sobie nawzajem

nie wierzyli, że nawzajem mówią sobie prawdę’7” (KKK2469). Dlatego właśnie, ósme przykazanie stanowi istotnączęść katolickiej etyki zarówno społecznej jak iindywidualnej.

9. Prawda jako forma sprawiedliwości„Cnota prawdy [prawdomówności] oddaje sprawiedliwie

drugiemu człowiekowi to, co mu się należy” (KKK 2469).Wymaganie dotyczące prawdomówności i miłości do

prawdy jest absolutne i bezwarunkowe. Wymaganie zaśkomunikowania prawdy jest przedmiotem sprawiedliwości,która musi liczyć się z okolicznościami oraz z prawem drugiejosoby do poznania prawdy. Nie jesteśmy moralniezobowiązani do „mówienia prawdy” poprzez wyjawianiesekretów, które obiecaliśmy zachować dla siebie, albo poprzezwypowiadanie wszystkich naszych myśli – na przykład,powiedzenie osobie, którą uważamy za brzydką: „Myślę, żejesteś brzydki /brzydka!”. „Prawdomówność zachowuje złotyśrodek między tym, co powinno być wyrażone, a sekretem,który powinien być zachowany; wymaga ona [zarówno]uczciwości i dyskrecji” (KKK 2469).

Szczerość nie oznacza mówienia wszystkiego, coczujesz. (W tym wypadku mamy do czynienia albo z dobrąszczerością, albo złym bezwstydem). Podobnie, szczerość niekłóci się z zachowywaniem sekretów czy niemówieniem

-12-

7 Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, II-II, 109, 3, ad 1 (nr przyp.w KKK: 226).

prawdy tym, którzy nie mają prawa do tego, aby ją poznać –dotyczy to na przykład takich osób, które mają złe zamiary.

10. „Świadczenie”„’Chrześcijanin nie powinien wstydzić się (…)

świadectwa Pana’ (2 Tm 1, 8)” (KKK 2471).„W sytuacjach, które wymagają świadectwa wiary,

chrześcijanin powinien wyznawać ją bez dwuznaczności (…)”(KKK 2471).

„Obowiązek uczestniczenia w życiu Kościoła przynaglachrześcijan do postępowania jako świadkowie Ewangelii (…)”(KKK 2472). Tym właśnie jest „życie Kościoła”.Chrystusowe przykazanie: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkienarody” (Mt 28, 19) nie jest zaopatrzone w etykietkę: „Tylkodla duchownych”.

Jednakże świadczenie powinno dokonywać się zroztropnością, delikatnością i wrażliwością, nie zaś w sposóbprostacki i arogancki czy w jakikolwiek inny, który mógłbyEwangelii bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Z drugiej strony,musimy również unikać nieśmiałości (która znacznie częściejnam grozi) i nie przykrajać Ewangelii Chrystusowej doludzkich pragnień, pomijając jej niemodne dziś i wymagającenauczanie. Chrystus ostrzegał nas: „Biada wam, gdy wszyscyludzie chwalić was będą. Tak samo bowiem przodkowie ichczynili fałszywym prorokom” (Łk 6, 26).

11. Męczeństwo„Męczeństwo jest najwyższym świadectwem złożonym

prawdzie wiary; oznacza ono świadectwo aż do śmierci”(KKK 2473).

-13-

Tradycja chrześcijańska zawsze traktowała męczeństwojako wielką wartość, ponieważ męczeństwo byłonajważniejszym aktem, dokonanym również przez samegoChrystusa; stanowiło powód, dla którego Chrystus przyszedłna świat. Słowo „męczennik” w grece Nowego Testamentuoznacza tyle, co „świadek”. Męczennik nie jest po prostujednym z tych, którzy bezprawnie ponieśli śmierć, ale tym,kogo śmierć spotkała ze względu na prawdę, który poniósł jąjako „świadectwo” prawdy.

Tylko kilka rzeczy jest więcej wartych, niż samo życie.Tylko to, co jest wieczne może być więcej warte niż wszystko,co czasowe, może znaczyć więcej niż życie. Prawda zaś jestwieczna.

Jim Eliot, dwudziestowieczny męczennik i misjonarz wEkwadorze, zwięźle określił mądrość męczeństwa: „Nie jestgłupim ten, kto oddaje czego i tak nie może zatrzymać, abyzyskać to, czego nie może utracić”.

Męczeństwo nie jest czymś z zamierzchłej epoki. Wdwudziestym wieku było więcej chrześcijańskichmęczenników, niż w dziewiętnastu wcześniejszych stuleciachrazem wziętych. W miarę jak historia przybliża się do swojegokresu i do obiecanego drugiego przyjścia Chrystusa(niezależnie od tego, ile czasu wciąż nas od niego dzieli),męczeństwo nie zanika, ale wciąż stanowi „znak sprzeciwu”,podobny temu, którym jest sam krzyż. Jest ono znakiemduchowej walki pomiędzy Chrystusem i Antychrystem,światłem i ciemnością, prawdą i fałszem – co stanowi głównytemat Pisma Świętego począwszy od Księgi Rodzaju, askończywszy na Apokalipsie. Taki jest bowiem głównydramat zarówno ludzkiej historii jak i życia każdegoczłowieka.

-14-

12. Niektóre specyficzne grzechy przeciw prawdzie1) „Fałszywe świadectwo i krzywoprzysięstwo.

Wypowiedź sprzeczna z prawdą, wyrażona publicznie,nabiera szczególnego ciężaru. Przed sądem staje sięona fałszywym świadectwem.8 Złożona pod przysięgąjest krzywoprzysięstwem. Takie sposobypostępowania przyczyniają się do skazania osobyniewinnej, do uniewinnienia osoby winnej lub też dozwiększenia kary, której podlega osoba oskarżona.9

Podważają one w sposób istotny sprawowaniewymiaru sprawiedliwości (…)” (KKK 2476).

2) „Staje się winnym: pochopnego sądu, kto (…) uznajeza prawdziwą – bez dostatecznej podstawy – moralnąwinę bliźniego”;

3) „obmowy, kto bez obiektywnie ważnej przyczynyujawnia wady i błędy drugiego człowieka (…)”10;

4) „oszczerstwa, kto przez wypowiedzi sprzeczne zprawdą szkodzi dobremu imieniu innych i daje okazjędo fałszywych sądów na ich temat” (KKK 2477).

13. Kłamstwo„’Kłamstwo polega na mówieniu nieprawdy z intencją

oszukania’11” (KKK 2482).„Kłamstwo jest najbardziej bezpośrednim wykroczeniem

przeciw prawdzie. Kłamać oznacza [1] mówić lub działaćprzeciw prawdzie, [2] by wprowadzić w błąd” (KKK 2483).

-15-

8 Por. Prz 19, 9 (nr przyp. w KKK: 234).9 Por. Prz 18, 5 (nr przyp. w KKK: 235).10 Por. Syr 21, 28 (nr przyp. w KKK: 237).11 Św. Augustyn, De mendacio, 4, 5: PL 40, 491 (nr przyp. w KKK: 239).

Oba te elementy muszą być obecne, abyśmy mogli mówić okłamstwie. 1) Niecelowe wprowadzenie w błąd nie jestkłamstwem. 2) Nie jest nim również zabawa czy fikcja.Jednakże „Prawo do ujawniania prawdy nie jest absolutne.[Miłość braterska] w konkretnych sytuacjach wymaga (…)rozstrzygnięcia, czy należy ujawnić prawdę temu, kto jej żąda,czy nie” (KKK 2488).

14. Różne stopnie kłamania„Ciężkość kłamstwa mierzy się naturą prawdy, którą ono

zniekształca, zależnie od okoliczności, intencji jego autora,krzywd doznanych przez tych, którzy są jego ofiarami” (KKK2484).

15. Tajemnica spowiedzi„Tajemnica sakramentu pojednania jest święta i nie

może być zdradzona pod żadnym pretekstem” (KKK 2490).Ksiądz nie może i nie wyjawi nikomu i z żadnego powoduniczego, co usłyszał w czasie spowiedzi sakramentalnej.

16. Prywatność„Każdy powinien zachowywać należytą dyskrecję wobec

prywatnego życia innych ludzi. Osoby odpowiedzialne zaprzekaz informacji powinny zachowywać właściwe proporcjemiędzy wymaganiami dobra wspólnego a poszanowaniempraw indywidualnych” (KKK 2492).

17. Cenzura i propagandaNa przeciwnym biegunie w stosunku do społeczeństw

zachodnich, w których komunikacja medialna jest w pełniwolna i jedynie w niewielkim stopniu albo w ogóle niepodlega moralnej władzy czy cenzurze, sytuują się

-16-

społeczeństwa totalitarne, które grzeszą przeciw prawdzie wprzeciwny sposób – mianowicie, poprzez cenzurowanieprawdy i upowszechnianie fałszywej propagandy dlapolitycznych celów. „Z moralnego punktu widzenia należypotępić istniejącą w państwach totalitarnych plagęsystematycznego fałszowania prawdy. Za pomocą środkówspołecznego przekazu państwa te chcą polityczniezdominować opinię publiczną (…)” (KKK 2499). Działo siętak pod rządami komunistycznymi, prawicowymidyktaturami, pod rządami islamskich fundamentalistów, czynawet w systemach demokratycznych. (Czy dotyczy towyłącznie „państw totalitarnych”, że „istnieje w nich plagafałszowania prawdy oraz, że za pomocą środków społecznegoprzekazu chcą zdominować opinię publiczną”?).

18. Media„We współczesnym społeczeństwie środki społecznego

przekazu odgrywają wyjątkowo ważną rolę w informowaniu,rozwoju kultury i kształceniu. Rola ta wzrasta w związku zpostępem technicznym (…)” (KKK 2493). Wraz ze wzrostemsiły mediów w procesie kształtowania umysłów, wzrasta teżich moralna odpowiedzialność. Niebezpieczeństwo polega natym, że media będą się stawały coraz bardziej zeświecczone icoraz bardziej moralnie nieodpowiedzialne. W konsekwencji,współczesny człowiek może się stawać coraz bardziej uległyzsekularyzowanym mediom i coraz mniej uległy BożemuObjawieniu. Często bardziej wierzy się „ewangelii” świata niżEwangelii Jezusa Chrystusa. Media informacyjne irozrywkowe stanowią jedno z największych pól bitewnych wdzisiejszej wojnie pomiędzy prawdą i fałszem oraz stwarzajądla chrześcijan jedną z największych możliwości daniaświadectwa prawdzie, a także uzyskania dobrego wpływu na

-17-

społeczeństwo, w którym żyją. Chrześcijanie powinni byćzachęcani do aktywności, zawodowej bądź prywatnej, na tympolu, oraz do podnoszenia standardów moralnych w mediach.

Poza niemoralną zawartością, istnieje też obawa co dopsychologicznych efektów, które wywierać może sama formai struktura współczesnych mediów. Massmedia „mogądoprowadzić do pewnej bierności u odbiorców, czyniąc z nichkonsumentów niezbyt czujnych na to, co słyszą i widzą”(KKK 2496).

Dzieje się tak głównie z tego powodu, że obrazy niemogą być dyskutowane z taką precyzją jak idee. Dotyczy towszystkich obrazów, zarówno złych jak i dobrych,utworzonych w sposób naturalny, jak i nadnaturalny. Zgodniez opinią świętych i Doktorów Kościoła, złe duchy nie mogąbezpośrednio wpływać na nasze umysły czy na naszą wolę.Mogą nas jednak kusić wpływając na naszą wyobraźnię, poprostu poprzez wywoływanie w niej atrakcyjnych,erotycznych czy też dziwnych obrazów, które pozostają już wnaszej pamięci. Wiele zaś spośród nich pochodzi właśnie zmediów. Dlatego też dobre obrazy – dobre filmy i opowieści,żywoty świętych i sztuka sakralna – mają w duchowej wojniepomiędzy prawdą i ciemnością znacznie większą moc i wagę,niż nam się wydaje.

19. Prawda, dobro i pięknoTe trzy idee ludzkiego ducha, opierające się na

przymiotach Bożych, z natury stanowią jedność. „Spełnianiedobra łączy się z przyjemnością duchową i pięknemmoralnym. Podobnie, prawda łączy się z radością i blaskiempiękna duchowego” (KKK 2500). Prawda i dobro są piękne.Papież Jan Paweł II zatytułował swoją encyklikę dotyczącą

-18-

podstaw moralnego dobra „Blask [piękno] prawdy”, ażebypokazać jedność pomiędzy tymi trzema wartościami.

20. Prawda naturalnego piękna„Prawda słowa, czyli racjonalne wyrażanie poznania

rzeczywistości stworzonej i niestworzonej, jest konieczna wżyciu człowieka obdarzonego rozumem. Prawda może jednakznaleźć też inne, uzupełniające formy ekspresji ludzkiej,zwłaszcza gdy chodzi o wywołanie tego, co w niejniewyrażalne, jak głębia ludzkiego serca, uniesienia duszy,tajemnica Boga. Bóg, zanim objawił się człowiekowi wsłowach prawdy, objawił mu się w uniwersalnym językustworzenia, dziele swojego Słowa, swojej Mądrości, wporządku i harmonii kosmosu. Odkrywają je zarówno dziecko,jak i uczony: ‘z wielkości i piękna stworzeń poznaje się przezpodobieństwo ich Stwórcę’ (Mdr 13, 5)” (KKK 2500).

21. Prawda sztuki„Człowiek ‘stworzony na obraz Boży’12 wyraża również

prawdę swojego związku z Bogiem Stwórcą przez pięknoswoich dzieł artystycznych. Sztuka jest bowiem typowoludzką formą wyrazu. Poza wspólnym dla wszystkich żywychstworzeń dążeniem do zaspokojenia potrzeb życiowych, jestona darmową obfitością wewnętrznego bogactwa człowieka.Sztuka, będąc owocem talentu danego przez Stwórcę iwysiłku człowieka, jest formą mądrości praktycznej, łączącąwiedzę i umiejętność praktyczną13, by prawdę orzeczywistości wyrazić w języku dostępnym dla wzroku i

-19-

12 Por. Rz 1, 26 (nr przyp. w KKK: 247).13 Por. Mdr 7, 17 (nr przyp. w KKK: 248).

słuchu. Sztuka zawiera w ten sposób pewne podobieństwo dodziałania Boga w stworzeniu (…)14” (KKK 2501).

22. Prawda sztuki sakralnej„Sztuka sakralna jest prawdziwa i piękna, gdy przez

swoją formę odpowiada swojemu własnemu powołaniu, jakimjest ukazywanie i uwielbianie, w wierze i adoracji,transcendentnej tajemnicy Boga (…)” (KKK 2502). Możemyoceniać sztukę sakralną po jej skutkach, zgodnie z zasadą„Poznacie ich po ich owocach” (Mt 7, 16). „Prawdziwa sztukasakralna prowadzi człowieka do adoracji, modlitwy imiłowania Boga (…)” (KKK 2502).

Jeśli sztuka sakralna (zwłaszcza święta celebracjaliturgiczna) zawodzi w tej misji, w swym głównym zadaniu,ulega ona zniekształceniu, niezależnie od tego, jak byłabyważna, popularna czy atrakcyjna. Liturgiczne nadużycia nie sąjedynie estetycznymi pomyłkami, ale wykroczeniemprzeciwko prawdzie. Liturgia nie jest bowiem popisemludzkiego smaku, ale uwidocznieniem prawdy, wręcz prawdyBożej.

Największe dzieła architektury powstały aby oddaćchwałę Architektowi świata. Takimi były katedry, cudowne„kazania z kamienia”, w których skała i szkło wydawały siędostawać skrzydeł i ulatywać jak aniołowie. Wiele spośródnajwiększych światowych arcydzieł malarstwa i rzeźbyzostało wykonanych dla kościołów, a wiele spośródnajwiększych arcydzieł muzycznych zostałoskomponowanych dla celebracji Mszy Świętej. Albowiem to,

-20-

14 Por. Pius XII, Przemówienia (24 grudnia 1955 i 3 września 1950), (nrprzyp. w KKK: 249).

co dokonuje się w świętym czasie i na świętym miejscu jestnajpiękniejszym dziełem sztuki, jakie kiedykolwiek powstało– jest to Boże dzieło odkupienia człowieka z wiecznejciemności do niebieskiego światła, które dokonało się poprzezprzyjęcie ciemności piekieł przez Boga, w zamian zaczłowieka, na drzewie krzyża. Najpiękniejszym, co ludzkieoczy kiedykolwiek widziały na świecie, jest krwawemęczeństwo Boga samego. Obecnie w czasie każdej MszyŚwiętej, kiedy Chrystus staje się na powrót prawdziwieobecny w sposób bezkrwawy, ale w tym samym akcie miłości,ofiarując samego siebie dla naszego zbawienia, odnajdujemyprawdę wcieloną, wcielone dobro, wcielone piękno i ichdoskonałe zjednoczenie.

-21-

PODSUMOWANIETaka jest wiara katolicka. Jest to „najwspanialsza

opowieść, jaką kiedykolwiek opowiedziano” – albo jestnajwiększym kłamstwem, albo największą prawdą. Jest tonieprawdopodobna historia oświadczyn Boga, któryzaproponował duchowe zaślubiny swojemu stworzeniu.Możesz przyjąć albo odrzucić Jego propozycję. Możesz w touwierzyć, albo nie. Wybór należy do ciebie. Ale jeślizdecydujesz się uwierzyć, musisz być przygotowany;powinieneś zdawać sobie sprawę, że nie jest to cośzwyczajnego. Wyruszasz w największą życiową przygodę inigdy już nie będziesz taki sam – po całą wieczność.

-22-