Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może...

13
ZUS kontroluje zasadność zawierania umów cywilnoprawnych

Transcript of Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może...

Page 1: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Jak sprawdzić, do czego pracownik wykorzystuje

firmowy komputer?

ZUS kontroluje zasadność

zawierania umów cywilnoprawnych

Page 2: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kierownik Grupy Wydawniczej:Agnieszka Konopacka-Kuramochi

Wydawca:Marlena Prószyńska

Redaktor prowadząca:Marta Strupińska

ISBN 978-83-269-3513-8

Nr produktowy 2BW0004

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.Warszawa 2015

Skład i łamanie: Triograf Dariusz KołaczWydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawatel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10

Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materia-łów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatko-wych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Page 3: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Spis treści

Rodzaje umów 4Zasady podlegania ubezpieczeniom 5ZUS musi zawiadomić płatnika o kontroli 6Dwie lub więcej kontroli 7Skutki naruszenia przepisów 7Umowa o dzieło zamiast zlecenia albo stosunku pracy 7Umowy z inną firmą, ale na rzecz własnego pracodawcy 8Wystąpienie inspektora kontroli ZUS o opinię do PIP 9Skargi osób wykonujących umowy 10Konieczne spisanie protokołu 11Uregulowanie zadłużenia i złożenie korekt 12Odwołanie od decyzji ZUS 12

Page 4: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

4

Jeśli umowy cywilnoprawne zostaną uznane za zawarte w celu obejścia obowiązku opłacania składek, to pracodawca musi ure-gulować zadłużenie wobec ZUS. Konieczne będzie też złożenie dokumentów korygujących.

Obowiązkiem ZUS jest przeprowa-dzanie kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpie-czeń społecznych przez płatników składek. Zakres prowadzonych kon-troli został określony w art. 86 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zgodnie z tym przepisem przed-miotem kontroli prowadzonej przez inspektorów kontroli ZUS może być w szczególności:n zgłaszanie do ubezpieczeń spo-łecznych;n prawidłowość i rzetelność oblicza-nia, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których po-bierania zobowiązany jest Zakład;n ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypła-canie tych świadczeń oraz dokony-wanie rozliczeń z tego tytułu;n prawidłowość i  terminowość opracowywania wniosków o świad-czenia emerytalne i rentowe;n wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych do celów ubez-pieczeń społecznych;n dokonywanie oględzin składni-ków majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek.

W kontekście zawierania przez płat-ników składek umów cywilnopraw-nych najbardziej interesujące będą dwa pierwsze zagadnienia, czyli zgłaszanie do ubezpieczeń społecz-nych oraz prawidłowość i rzetelność deklarowania i opłacania składek.

Rodzaje umówKodeks cywilny wyróżnia następu-jące umowy cywilnoprawne:n umowę zlecenia, której przed-miotem jest zobowiązanie zlece-niobiorcy do dokonania, z zasady osobiście, na rzecz dającego zlecenie określonej czynności prawnej, z do-chowaniem należytej staranności przez zleceniobiorcę,n umowę o dzieło, w której przyj-mujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania dla zamawiającego dzieła, tj. osiągnięcia uzgodnionego przez strony rezultatu, za zapłatą wynagrodzenia,n umowę agencyjną, w odniesie-niu do której przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębior-stwa, do stałego pośredniczenia – za wynagrodzeniem – przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dające-go zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania umów w jego imieniu.

Page 5: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

5publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Występuje także forma umowy nie-regulowanej Kodeksem cywilnym – kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia.

Zasady podlegania ubezpieczeniomW kontekście rozliczeń z ZUS waż-ne są skutki związane z realizacją obowiązku ubezpieczeń społecz-nych po zawarciu każdej z  tych umów. Podstawowe zasady podle-gania ubezpieczeniom społecznym są następujące:n osoba wykonująca pracę wyłącznie na podstawie umowy zlecenia pod-lega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i  wy-padkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy, a ubez-pieczenie chorobowe jest dobrowol-ne (wyjątek dotyczy ucznia i studenta do ukończenia 26. roku życia, który nie podlega ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia);n osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i wykonująca do-datkowo umowę zlecenia u swoje-go pracodawcy podlega wszystkim ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia na takich samych zasadach jak z tytułu umowy o pracę.Od 1 stycznia 2016 r. zlecenio-biorca, który równocześnie będzie wykonywał kilka umów zleceń,

z każdej umowy będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ta za-sada nie będzie stosowana, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania umów zleceń lub innych tytułów będzie równa co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia.Przedstawione zasady stosuje się tak-że do umowy agencyjnej oraz kon-traktu menedżerskiego zawartego w formie umowy cywilnoprawnej.

Umowa o  dzieło nie rodzi obowiązku ubezpieczeń spo-łecznych osób, które wyko-nują pracę wyłącznie na jej podstawie.

W A Ż N E

Obowiązek ubezpieczeń społecz-nych z tytułu umowy o dzieło ist-nieje natomiast wtedy, gdy umowa taka została zawarta z  własnym pracodawcą lub jest wykonywana na jego rzecz. W takich przypad-kach umowa o dzieło jest w zakresie ubezpieczeń społecznych trakto-wana jak umowa o pracę. Wynika to z art. 8 ust. 2a ustawy systemo-wej, na podstawie którego za pra-cownika uważa się również osobę wykonującą pracę na bazie umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeśli w ramach

Page 6: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

6

takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozo-staje w stosunku pracy.Zatrudnienie pracownika na pod-stawie umowy o pracę to duży koszt dla pracodawcy, szczególnie związa-ny z koniecznością odprowadzania wszystkich składek do ZUS. Często właściciele, szefowie firm decydują się na zawarcie umowy cywilnopraw-nej, m.in. umowy o dzieło, umowy zlecenia, np. ze studentem, lub in-nej umowy o świadczenie usług, za-miast umowy o pracę, co umożliwia im znaczne ograniczenie kosztów. Nie zawsze jednak stosowanie takich umów jest dozwolone. Zawieranie ich wbrew przepisom wiąże się z konse-kwencjami, także finansowymi.

ZUS musi zawiadomić płatnika o kontroliPrzed rozpoczęciem kontroli in-spektor doręcza zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli płat-nikowi składek lub osobie upoważ-nionej do jego reprezentowania. Zobowiązuje w nim przedsiębior-cę do pisemnego wskazania osoby upoważnionej do reprezentowania go w trakcie kontroli, w szczególno-ści w czasie jego nieobecności. Taki obowiązek przewiduje z art. 80 ust. 3 ustawy o swobodzie działalno-ści gospodarczej. Zawiadomienie doręczane jest za pokwitowaniem przez pocztę albo osobiście przez inspektora kontroli ZUS. W przy-padku osobistego doręczenia za-

wiadomienie jest przekazywane płatnikowi składek, albo osobie upoważnionej przez płatnika do jego reprezentacji.Uchylanie się od przyjęcia zawiado-mienia o zamiarze wszczęcia kon-troli przez płatnika składek naraża go na odpowiedzialność i wysoką grzywnę. W takim przypadku in-spektor sporządzi wniosek o uka-ranie, ponieważ kto jako płatnik składek albo osoba zobowiązana do działania w imieniu płatnika uda-remnia lub utrudnia przeprowadze-nie kontroli, podlega karze grzywny do 5.000 zł. Wynika to z art. 98 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej.

Inspektor kontroli ZUS może rozpocząć kontrolę nie wcze-śniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.

W A Ż N E

Jeżeli kontrola nie zostanie wszczę-ta w terminie 30 dni od dnia dorę-czenia wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może się rozpocząć przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiado-mienia.Kontrolę rozpoczyna się od okaza-nia legitymacji służbowej inspektora kontroli ZUS oraz od doręczenia

Page 7: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

7publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

płatnikowi upoważnienia do prze-prowadzenia kontroli. Upoważnie-nie takie powinno zawierać:n oznaczenie jednostki organiza-cyjnej ZUS (jako organu kontroli),n wskazanie podstawy prawnej do przeprowadzenia kontroli,n datę i miejsce wystawienia,n imię i nazwisko inspektora kon-troli ZUS oraz numer jego legity-macji służbowej,n oznaczenie kontrolowanego płat-nika składek,n wskazanie daty rozpoczęcia kon-troli i przewidywanego terminu za-kończenia kontroli,n zakres przedmiotowy kontroli,n podpis osoby udzielającej upo-ważnienia z podaniem zajmowa-nego stanowiska lub funkcji,n pouczenie o prawach i obowiąz-kach kontrolowanego płatnika skła-dek.

Dwie lub więcej kontroliJeśli inny organ przeprowadza już u przedsiębiorcy kontrolę, w więk-szości przypadków ZUS nie może zarządzić w tym samym czasie wła-snej kontroli u tego płatnika. Wyjątki uzasadniające możliwość jednocze-snego przeprowadzenia dwóch lub więcej kontroli są następujące:n kontrola jest niezbędna do prowa-dzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia,n kontrola jest uzasadniona zagro-żeniem życia, zdrowia lub środowi-ska naturalnego,

n kontrola dotyczy zwrotu podatku VAT przed dokonaniem tego zwro-tu, a takżen przeprowadzenie kontroli jest przewidziane odrębnymi przepi-sami lub do realizacji obowiązków prawa wspólnotowego o ochronie konkurencji lub interesów finan-sowych WE.

Skutki naruszenia przepisówKontrolując dokumentację finanso-wą, ale także i kadrową, inspektor kontroli zbada charakter wykony-wanych umów, a także prawidło-wość zgłoszeń do ubezpieczeń osób, które je wykonują. Jeżeli umowy zawarto z naruszeniem przepisów prawa, w celu obejścia obowiązku opłacenia składek, ZUS je zakwe-stionuje i naliczy składki w odpo-wiedniej wysokości.

Umowa o dzieło zamiast zlecenia albo stosunku pracyZatrudniający, którzy, aby uniknąć konieczności opłacania składek do ZUS, zawierają zamiast umów o pra-cę bądź zlecenia umowy o dzieło, muszą liczyć się z konsekwencjami. Przy rozstrzyganiu kwestii podle-gania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z ty-tułu zawarcia danej umowy należy pamiętać, że o jej rodzaju decyduje nie tylko nazwa, ale przede wszyst-kim treść, a także sposób realiza-cji. W związku z tym w przypadku stwierdzenia, że treść zawartej umo-

Page 8: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

8

wy i okoliczności wykonywania pra-cy świadczą o tym, iż jest to umowa zlecenia i nieprawidłowe było na-zwanie jej umową o dzieło, ZUS zo-bowiązany będzie, w drodze decyzji administracyjnej, do objęcia takich osób ubezpieczeniami społecznymi jako zleceniobiorców (przykład 1).Często umowy o dzieło zawierane są z własnym pracownikiem. W myśl generalnej zasady składek ubezpiecze-niowych nie nalicza się w przypadku zawarcia umowy o dzieło. Wyjątkiem od tej reguły jest właśnie sytuacja, gdy umowa została podpisana z wła-snym pracodawcą albo praca w jej ramach jest świadczona na rzecz tego pracodawcy. Oznacza to, że zawarcie umowy o pracę obok umowy o dzieło powoduje konsekwencje w postaci konieczności zadeklarowania i opła-cenia składek od wynagrodzenia otrzymanego z tytułu obu umów.

Umowy z inną firmą, ale na rzecz własnego pracodawcyBardzo często inspektorzy kontroli ZUS kwestionują fakt niedeklarowa-nia składek od umów cywilnopraw-

nych wykonywanych na rzecz wła-snego pracodawcy, ale zawieranych z innym podmiotem (przykład 2, str. 9). Z ustawy o systemie ubez-pieczeń społecznych wynika, że za pracownika uważa się także osobę wy-konującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym sto-suje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli:n umowę taką zawarła z pracodaw-cą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lubn w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z któ-rym pozostaje w stosunku pracy.Warto przywołać uchwałę Sądu Naj-wyższego z 2 września 2009 r. (sygn. akt II UZP 6/09), w myśl której pra-codawca, którego pracownik wyko-nuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne za tę osobę. W konsekwencji pra-codawca, a więc podmiot, na rzecz którego wykonywana jest praca

1. UMOWA O DZIEŁO ZAMIAST ZLECENIAAnna M. wykonuje pracę na podstawie umowy o dzieło. Do jej obowiązków należy obsługa sekretariatu prezesa, w tym m.in.: organizacja spotkań, obsługa klientów zgłaszających się do firmy, przygotowywanie raportów i analiz, zgodnie z poleceniem przełożonego. Taki zakres obowiązków został umieszczony w umowie.W trakcie kontroli prowadzonej przez ZUS został zakwestionowany rodzaj zawartej umowy, którą inspektor zakwalifikował jako umowę zlecenia. Dokonano także przypisu składek od wynagrodzeń tej osoby.

PR

ZYK

ŁA

D

Page 9: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

9publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

w ramach umowy cywilnoprawnej, zostaje zobowiązany do rozliczania i opłacania należnych składek za wymienione osoby, tak jak za osoby wykonujące pracę w ramach umowy cywilnoprawnej z nim zawartej.

Wystąpienie inspektora kontroli ZUS o opinię do PIPZdarzają się przypadki, gdy inspektor kontroli ZUS ma wątpliwości co do

charakteru zawartych umów cywil-noprawnych badanych podczas kon-troli prowadzonej u płatnika. Może wystąpić wówczas z wnioskiem do Państwowej Inspekcji Pracy o wy-danie opinii. Jeżeli kontrola PIP po-twierdzi, że umowy o dzieło zostały zawarte w celu obejścia obowiązku opłacania składek, a charakter łączą-cych strony umów jednoznacznie wskazuje, iż są to umowy o pracę,

2. PODPISANIE ZLECENIA ZAMIAST WyPŁATy WyNAgRODZENIA ZA NADgODZINyW zakładzie usług pielęgniarskich (ZUP) pracę na podstawie umowy zlecenia wykonuje 70 pielęgniarek. ZUP, na bazie podpisanej umowy ze szpitalem wojewódzkim, świadczy usługi pielęgniarskie w trzech od-działach szpitala. Wszystkie pielęgniarki są jednocześnie pracownicami szpitala zatrudnionymi w pełnym wymiarze czasu pracy. W zakładzie usług pielęgniarskich ZUS przeprowadził kontrolę. Zakwestionowano zawarte przez ZUP umowy zlecenia z pracownicami szpitala. Inspektorzy kontroli stwierdzili, że faktycznie doszło do pracy na rzecz własne-go pracodawcy. W konsekwencji odpisano składki na ubezpieczenie zdrowotne zadeklarowane przez zakład usług pielęgniarskich z tytułu zawartych umów zlecenia. Następnie, w ramach kontroli w szpitalu wojewódzkim, dokonano przypisu składek do wynagrodzenia, które otrzymały pielęgniarki zgodnie z zawartymi umowami z ZUP.Jest to typowy przykład próby obejścia przepisów w celu obniżenia wysokości należnych składek. Szpital zlecił wykonanie obsługi pie-lęgniarskiej innej firmie. W rzeczywistości jest to tak, że pielęgniarki pod nadzorem dotychczasowego pracodawcy (szpitala), za pomocą jego środków i narzędzi, wykonują swoje dotychczasowe obowiązki. Gdyby nie próba obejścia przepisów, szpital zapłaciłby pielęgniarkom wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach i pełne składki od ich wyna-grodzeń. Zlecenie tych obowiązków innej firmie miało obniżyć koszty obsługi pielęgniarskiej o wysokość składek na ubezpieczenia społeczne. Warto zwrócić uwagę na to, że inspektorzy kontroli ZUS, w przypadku zetknięcia się z taką sytuacją, rozszerzają kontrolę na kolejnego płat-nika składek, w opisywanym przypadku na szpital.

PR

ZYK

ŁA

D

Page 10: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

10

pracodawca poniesie konsekwencje nie tylko wynikające z ustawy o sys-temie ubezpieczeń społecznych, ale również z Kodeksu pracy. Oprócz konieczności opłacenia za-ległych składek na ubezpieczenia społeczne wraz z wysokimi odset-kami może zostać ukarany grzywną za zatrudnienie w ramach umowy cywilnoprawnej w  warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawar-ta umowa o pracę, w wysokości od 1.000 do 30.000 zł (przykład 3).Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pra-cy cechą charakterystyczną umowy o  pracę jest m.in.: wykonywanie pracy pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych

przez pracodawcę. W takiej sytuacji właściwą formą zatrudnienia powin-na być tylko umowa o pracę.

Skargi osób wykonujących umowyZasadność zawierania umów cy-wilnoprawnych w kontekście obo-wiązku zgłaszania zatrudnionych do ubezpieczeń ZUS bada w trakcie kontroli planowych. Podczas tych kontroli sprawdzanych jest wie-le innych zagadnień określonych w art. 86 ustawy systemowej. Coraz częściej się zdarza, że inicjatorem kontroli ZUS są osoby wykonujące prace na podstawie takich umów, które składają skargi i zawiadomie-nia do Zakładu. Również Państwo-

3. UMOWA ZAWARTA W CELU ObEJśCIA PRZEPISÓWW zakładzie napraw samochodowych „USTERKA” została przepro-wadzona kontrola przez inspektora ZUS. Stwierdził on, że ośmiu z dziesięciu mechaników ma podpisane umowy o dzieło, a pozosta-łych dwóch – umowy o pracę. Wszyscy wykonują te same zadania (naprawiają samochody), pracują pod bezpośrednim nadzorem właściciela zakładu oraz podpisują listy obecności.W związku z wątpliwościami, czy zawarte z ośmioma pracownikami umowy nie są w rzeczywistości umowami o pracę, inspektor kontroli ZUS wystąpił z wnioskiem do Państwowej Inspekcji Pracy o wydanie opinii co do charakteru zawartych umów. PIP przeprowadził kontrolę tych umów. Potwierdził, że umowy o dzieło zostały zawarte w celu obejścia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, a charakter łączących stronę umów jest jednoznaczny – są to umowy o pracę. Oprócz konieczności opłacenia zaległych składek na ubezpieczenia społeczne wraz z odsetkami właściciel ukarany został karą grzywny za zatrudnienie w ramach umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę.

PR

ZYK

ŁA

D

Page 11: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

11publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

wa Inspekcja Pracy po stwierdzeniu przypadków unikania płacenia skła-dek przez zawieranie umów cywil-noprawnych informuje o tym ZUS, który podejmuje u danych płatni-ków składek działania kontrolne.

Konieczne spisanie protokołuZ przebiegu kontroli sporządza się prrotokół który zawiera dokonane podczas niej ustalenia. Stanowi on podstawę do wydania decyzji w za-kresie indywidualnych spraw doty-czących ubezpieczeń społecznych, tj.:n zgłaszania do ubezpieczeń spo-łecznych określonych osób,n przebiegu ubezpieczeń,n ustalania wymiaru składek i ich poboru,n umarzania należności z tytułu składek,n ustalania uprawnień do świad-czeń z ubezpieczeń społecznych, a także ich wymiaru.Protokół kontroli powinien zawie-rać:n wskazanie terytorialnej jednostki organizacyjnej ZUS,n dane kontrolowanej firmy,n dane inspektorów kontroli ZUS wykonujących kontrolę,n zakres kontroli,n czas trwania kontroli z określe-niem daty wszczęcia i zakończenia kontroli oraz z wymienieniem dni przerwy w kontroli,n opis dokonanych ustaleń z poda-niem podstaw prawnych,n przedstawienie dowodów,

n pouczenie o prawie złożenia za-strzeżeń,n pieczęć i podpis inspektora kon-troli ZUS,n informacje o wpisie do książki kontroli.

Protokół sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden do-ręcza się właścicielowi kon-trolowanej firmy lub osobie upoważnionej do reprezen-towania bądź prowadzenia jego spraw.

W A Ż N E

Przepisy nie przewidują możli-wości odmowy przyjęcia proto-kołu kontroli. Kontrolowany ma jedynie prawo do złożenia pisem-nych zastrzeżeń (wraz z podaniem środków dowodowych) do ustaleń zawartych w tym protokole. Ma na to 14 dni od daty otrzymania protokołu.Zastrzeżenia złożone bez zacho-wania formy pisemnej lub bez wskazania dowodów o nieprawi-dłowości ustaleń kontrolnych albo po terminie nie są rozpatrywane. Jeżeli zastrzeżenia zostaną wnie-sione poprawnie, to obowiązkiem inspektora kontroli jest ich rozpa-trzenie i poinformowanie o tym na piśmie kontrolowanego podmiotu.Jeśli inspektor stwierdzi, że za-strzeżenia są trafne, podejmie dal-

Page 12: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Składki

12

4. OPŁACENIE SKŁADEK I KOREKTA DOKUMENTÓWW firmie przeprowadzono kontrolę ZUS. W jej wyniku inspektor ustalił, że stosowano nieprawidłowe praktyki polegające na zawieraniu umów o dzieło z własnymi pracownikami, od których nie deklarowano i nie opłacano składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowot-ne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowni-czych. Zarząd firmy zdecydował, że nie będzie składał zastrzeżeń do ustaleń kontroli zawartych w protokole.Konsekwencją działań zakwestionowanych przez ZUS i zawartych w pro-tokole kontroli jest konieczność wykonania następujących czynności:n naliczenie składek na poszczególne fundusze od wynagrodzeń z tytułu umów o dzieło,n dokonanie korekty miesięcznych raportów za ubezpieczonych,n dokonanie korekt deklaracji rozliczeniowych orazn opłacenie naliczonych składek wraz z odsetkami za zwłokę.

PR

ZYK

ŁA

D

sze czynności kontrolne. W takim przypadku wymagane jest jednak wystawienie nowego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.W przypadku uwzględnienia za-strzeżeń w  całości lub w  części inspektor sporządza pisemną in-formację, w  której szczegółowo opisuje zmiany i uzupełnienia do poszczególnych części protokołu. Informacja taka doręczana jest płat-nikowi składek. Jeżeli rozpatrzenie zastrzeżeń wymagało dodatkowych czynności kontrolnych, do pisem-nej informacji dołącza się dowody, jeśli zostały zgromadzone w toku tych czynności. Ponadto inspektor informuje płatnika składek, że część nieuznanych i uznanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole kontroli stanowić będzie podstawę do wydania decyzji.

Uregulowanie zadłużenia i złożenie korektPracodawcy, u  których w  czasie kontroli stwierdzono niezasadność zawarcia umów cywilnoprawnych, od których nie zadeklarowano i nie opłacono składek, muszą naliczyć i opłacić składki wraz z odsetka-mi. Zobowiązani są także dokonać korekty miesięcznych raportów za ubezpieczonych oraz deklaracji roz-liczeniowych (przykład 4).

Odwołanie od decyzji ZUSJeśli płatnik nie zgadza się z decyzją ZUS wydaną na podstawie protoko-łu po zakończeniu kontroli, może się od niej odwołać do sądu w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania. To, do którego sądu należy się zwrócić, będzie określone w pouczeniu za-wartym w decyzji.

Page 13: Jak sprawdzić, do czego ZUS kontroluje zasadność ......– kontrakt menedżerski, który może mieć charakter umowy o pracę lub umowy zlecenia. Zasady podlegania ubezpieczeniom

Kontrola zawierania umów

13publikacje fabryka.indd 1 2013-09-16 12:00:39

Podstawa prawna: Art. 86–91 ustawy z  13 października 1998 r. o  systemie ubezpieczeń społecznych

(tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), Art. 627, art. 734 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U.

z 2014 r. poz. 121 ze zm.), Art. 22 § 1, art. 281 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U.

z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). Ustawa z  2 lipca 2004 r. o  swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U.

z 2013 r. poz. 672 ze zm.).

Odwołanie składa się za pośrednic-twem oddziału ZUS, który wydał decyzję. Oddział ten ma maksymal-nie 30 dni na rozpatrzenie pisma. Jeżeli uzna, że odwołanie zasługu-je na uwzględnienie, wtedy zmieni

lub uchyli swoją decyzję. W tym przypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu. Jeżeli jednak odwołanie nie zostanie w całości lub w części uwzględnione, ZUS przekaże je do sądu.