JAK POZYSKAĆ RZETELNĄ BEZPŁATNĄ INFORMACJĘ Z INTERNETU?

WYBRANE PRAKTYCZNE ASPEKTY INFOBROKERINGU

Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ

XLIII edycja seminarium w cyklu INFORMATYKA KORPORACYJNA

NARZĘDZIA INFORMATYCZNE INFOBROKERINGU W OBSZARZE BIZNESU, ADMINISTRACJI I NAUKI, Warszawa, Centrum Promocji Informatyki, 2014-04-01

1

SPIS TREŚCI

• Efektywnie i rzetelnie szukamy bezpłatnej informacji – Wybrane narzędzia i zasady wyszukiwania

wartościowej informacji w Internecie

• Oceniamy jakość, wiarygodność informacji – Wybrane kryteria i sposoby oceny wyszukanej

informacji

2

GŁÓWNA TEZA

• W Internecie jest sporo bezpłatnej dla użytkownika a jednocześnie wartościowej informacji, trzeba ją tylko umieć znaleźć, rozpoznać i ocenić.

3

SKUPIAMY SIĘ NA

• informacji profesjonalnej biznesowej, gospodarczej, europejskiej, naukowej, normalizacyjnej, o środowisku, patentowej, prawnej, publicznej, technicznej itp.

4

Często znajomość tych samych czynników/elementów nie tylko pomaga ocenić jakość i wiarygodność informacji ale również sprzyja jej efektywnemu wyszukiwaniu. Procesy wyszukiwania wartościowej informacji i jej oceny „przeplatają się” ze sobą, współwystępują.

5

Efektywnie i rzetelnie szukamy

bezpłatnej informacji

6

Są tu dwa aspekty:

1) rzetelnie podchodzimy do samego procesu i sposobu wyszukiwania (opieramy się na przemyślanej strategii wyszukiwawczej – wiemy gdzie i jak szukamy i dlaczego tak właśnie) [Nota bene – przypadkowe pozyskiwanie informacji staje się coraz ważniejsze w dzisiejszym środowisku informacyjnym, ale to osobne zagadnienie]

2) korzystamy z wiarygodnych zasobów/źródeł informacji

7

1) Rzetelnie podchodzimy do samego procesu i sposobu wyszukiwania

8

RZETELNE WYSZUKIWANIE – ZASADY OGÓLNE

• Dostosuj swoją strategię i taktykę wyszukiwawczą do konkretnego problemu, pytania, dziedziny wiedzy.

• Nie ufaj a priori – oceniaj i wartościuj narzędzia oraz zasoby. „Idealne” źródło informacji nie istnieje, zawsze może wkraść się przypadkowa omyłka, nie mówiąc już o celowym wprowadzaniu odbiorcy w błąd.

9

RZETELNE WYSZUKIWANIE – ZASADY OGÓLNE cd.

• Nie polegaj wyłącznie na jednym narzędziu, publikacji, serwisie wyszukiwawczym, źródle

– Co zrobisz, gdy nie będzie działać lub przestanie być dostępne?

– Nie ma idealnych źródeł, całkowicie obiektywnych publikacji, totalnych „wszechogarniających” wyszukiwarek (Google również „nie widzi” wszystkiego w Sieci)

– Trzeba sprawdzać treści/wiedzę z różnych źródeł – na tym polega krytyczne, rzetelne podejście

10

RZETELNE WYSZUKIWANIE – ZASADY OGÓLNE cd.

– Należy kontrolować element subiektywny, minimalizować

tendencyjność , a to się raczej nie uda, gdy będziemy

posługiwać się jednym, ulubionym narzędziem/serwisem

wyszukiwawczym, źródłem czy zbiorem publikacji

– Istnieje Deep Web/Ukryty Internet

– Indeksy w wielu bazach danych robią ludzie,

wprowadzając element subiektywny

– I wreszcie – jeżeli czegoś nie da się znaleźć w jednym

miejscu, to może będzie w innym

11

RZETELNE WYSZUKIWANIE – ZASADY OGÓLNE cd.

• Formułuj różne pytania, także te precyzyjne – z wykorzystaniem różnych funkcji, komend, operatorów wyszukiwania (operatory boolowskie, -, +, *, filtrowanie, fraza, filetype, inurl, link, site, related itd.)

• Przestrzegaj prawa związanego z dostępem i wykorzystaniem informacji i publikacji.

12

RZETELNE WYSZUKIWANIE – ZASADY OGÓLNE cd.

• Poza tym, co równie istotne, nie tylko trzeba umieć szukać.

• Niektóre, ważne źródła informacji należy po prostu znać „na pamięć”, wiedzieć, że istnieją, co zawierają i na ile można im ufać.

13

2) Korzystamy z wiarygodnych zasobów/źródeł informacji

14

Wiarygodność źródeł informacji zależy m.in. od tego, kto jest ich autorem, dostawcą, dysponentem

15

TYPOLOGIE DOSTAWCÓW (DYSPONENTÓW) INFORMACJI

• Dostawcy komercyjni, np. EBSCO

• Dostawcy niekomercyjni, np. UE

• Dostawcy oficjalni, „urzędowi”, np. ministerstwa

• Dostawcy nieoficjalni, np. biblioteki, blogerzy

• Dostawcy polscy

• Dostawcy międzynarodowi, unijni, zagraniczni

16

GDZIE ZNALEŹĆ BEZPŁATNĄ A JEDNOCZEŚNIE WARTOŚCIOWĄ INFORMACJĘ?

• U renomowanych KOMERCYJNYCH dostawców informacji, czasami część swych zasobów udostępniają bezpłatnie

– Przykład naukowy wydawca czasopism Sage Journals free sample copy

– Przykład biznesowy podstawowe informacje o firmach (nazwa, adres, numer DUNS) udostępniane przez Bisnode D&B Polska Sp. z o.o.

17

18

19

GDZIE ZNALEŹĆ BEZPŁATNĄ A JEDNOCZEŚNIE WARTOŚCIOWĄ INFORMACJĘ? Cd.

• U NIEKOMERCYJNYCH dostawców, w szczególności, ale nie tylko, oficjalnych

20

NIEKOMERCYJNI DOSTAWCY (DYSPONENCI) INFORMACJI

• Oficjalni, „urzędowi” → administracja państwowa, sądy, samorządy, sejm, służby mundurowe, urzędy centralne, władza publiczna, np.: – Ministerstwo Gospodarki, CEIDG http://www.firma.gov.pl

• Nieoficjalni → biblioteki, organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia), uczelnie, związki zawodowe, np.: – Biblioteka Główna UE w Krakowie, Ekonomia on-line

http://kangur.uek.krakow.pl/biblioteka/ekonomia/

21

22

23

OFICJALNI DOSTAWCY NIEKOMERCYJNI NA ŚWIECIE – organizacje międzynarodowe

• Bank Światowy http://www.worldbank.org/

• Doing Business, the World Bank Group http://www.doingbusiness.org/

• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, OECD the Organization for Economic Co-operation and Development http://www.oecd.org/

• Unia Europejska, np. EUROPA – Eurostat: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/

24

25

26

OFICJALNI DOSTAWCY NIEKOMERCYJNI NA ŚWIECIE – organy administracji i władzy

poszczególnych państw

• Ministerstwa, parlamenty, urzędy centralne

• Narodowe urzędy statystyczne, np. http://www.stat.gov.pl/gus

• CIA The World Factbook https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html

27

28

29

CIA World Factbook

Oceniamy jakość, wiarygodność

informacji

30

RÓŻNE KRYTERIA OCENY JAKOŚCI INFORMACJI

• Niezależne od konkretnego odbiorcy, użytkownika, np. poprawność językowa, staranna redakcja, szybkość wczytywania się strony WWW itp.

• Zależne od odbiorcy, użytkownika (względne lub subiektywne), m.in. od jego cech osobowości, doświadczenia, sytuacji problemowej, w której się znajduje itd.

31

RÓŻNE KRYTERIA OCENY JAKOŚCI INFORMACJI cd.

• Kryteria związane z

–Dostępem do informacji

– Formą, m.in. architekturą informacji

–Merytoryczne, związane z treścią, zawartością (ang. content)

32

KTO JEST DOSTAWCĄ, DYSPONENTEM, TWÓRCĄ INFORMACJI? I dlaczego jest to ważne dla odbiorcy, użytkownika informacji?

33

Zob. slajdy nr 16-29

34

CZY ISTNIENIE, ZAWARTOŚĆ I SPOSÓB UDOSTĘPNIANIA DANEGO ŹRÓDŁA INFORMACJI WYNIKA Z OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA?

35

Polskie prawo nakazuje wielu organom administracji, rządu, władzy publicznej, instytucjom i urzędom państwowym tworzenie i (najczęściej bezpłatne) udostępnianie różnych źródeł informacji, reguluje też zawartość informacyjną tych źródeł

36

PRZYKŁADY

• Ministerstwo Gospodarki Centralna Ewidencja Informacja o Działalności Gospodarczej https://prod.ceidg.gov.pl/ceidg.cms.engine/, na podstawie Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.)

• Ministerstwo Sportu i Turystyki Centralna Ewidencja i Wykazy w Turystyce http://www.turystyka.gov.pl/, na podstawie 11 aktów prawnych (wykaz na stronie WWW)

37

38

PRZYKŁADY cd.

• Ministerstwo Sprawiedliwości

– na podstawie Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (z późn. zm., tekst ujednolicony) i innych dokumentów udostępnia bazę KRS https://ems.ms.gov.pl/start

– a na podstawie Ustawy z dnia 22 grudnia 1995 r. o wydawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego (z późn. zm.) http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140000125 udostępnia bezpłatnie online Monitor Sądowy i Gospodarczy https://ems.ms.gov.pl/msig/przegladaniemonitorow

39

40

41

PRZYKŁADY cd. • Rządowe Centrum Legislacji Dzienniki Urzędowe

http://www.dziennikiurzedowe.gov.pl/, na podstawie Ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych

42

PRZYKŁADY cd.

• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Zafałszowane artykuły rolno – spożywcze http://www.ijhar-s.gov.pl/art-29.html, na podstawie Ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów http://www.uokik.gov.pl/ Rejestr produktów niebezpiecznych, na podstawie Ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (z późn. zm.)

43

44

45

Polskie prawo nakazuje także podmiotom państwowym (np. uczelnie) i samorządowym (np. biblioteki publiczne), organizacjom pozarządowym oraz niektórym firmom (np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki kapitałowe) udostępnianie wybranych informacji

46

PRZYKŁADY

• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (z późn. zm., tekst ujednolicony) Biuletyny Informacji Publicznej, np. BIP UJ http://www.bip.uj.edu.pl/

– „Przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej zobowiązują organy administracji rządowej, a także ZUS, KRUS, NFZ, państwowe instytucje badawcze czy państwowe osoby prawne do przekazywania posiadanego zasobu informacyjnego do centralnego repozytorium, a także do ich systematycznego uzupełniania, weryfikowania i aktualizacji.” [http://prawo.rp.pl/artykul/1074071.html]

– Centralne Repozytorium Informacji Publicznej

47

48

PRZYKŁADY

• Kodeks spółek handlowych (Ustawa z dnia 15 września 2000 r. z późn. zm.) obowiązek publikowania przez spółki z o.o. i spółki akcyjne wybranych informacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 5)

• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (z późn. zm., tekst ujednolicony) (Rozdział 7) obowiązek składania sprawozdań finansowych w odpowiednim rejestrze sądowym (KRS)

49

NA ZAKOŃCZENIE

• Jest o wiele więcej możliwości dostępu do wartościowej a bezpłatnej informacji, m.in.:

– W biznesie platformy społecznościowe dla profesjonalistów

– W nauce ruch Open Access, naukowe portale społecznościowe (Academia.edu, Researchgate) i inne

– Otwarte dane zarówno naukowe (z badań empirycznych), jak i publiczne

50

BIBLIOGRAFIA • Bednarek-Michalska, Bożena (2007). Ocena jakości informacji elektronicznej. Pułapki

sieci. Biuletyn EBIB nr 5 (86). http://www.ebib.pl/2007/86/a.php?bednarek • Cisek, Sabina (2002). Szara literatura jako źródło informacji biznesowej. Zarys

problematyki. Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/cisek.php • Cisek, Sabina (2009). Infobrokering w praktyce: zasady wyszukiwania informacji w

Internecie. http://eprints.rclis.org/18457/, https://www.academia.edu/6157572/Infobrokering_w_praktyce_zasady_wyszukiwania_informacji_w_Internecie

• Cisek, Sabina (2011 – ). Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering. http://sabinacisek.blogspot.com/

• Hrabiec, Patrycja (2011). Zarządzanie informacją naukową w Internecie – dobre praktyki. PTINT nr 1-2, s. 20-24. http://www.ptin.org.pl/pelne_teksty/2011_1-2.pdf

• Kalińska, Anna (2011). Informacja biznesowa w Internecie. Warszawa: Wydawnictwo SBP.

• Materska, Katarzyna (2013). Jak szukać w oceanie informacji. Poradnik dla przedsiębiorców. Warszawa: Związek Pracodawców Warszawy i Mazowsza.

• Pamuła-Cieślak, Natalia (2013. Analiza czynników wpływających na jakościowe cechy wyników w wyszukiwarce Google. Toruńskie Studia Bibliologiczne nr 1, s. 111-126. http://www.home.umk.pl/~tsb/sites/default/files/numer10/pamula.pdf

51