* 1 *

Jaiva-Dharma

Część 3

Rasa-tattva

Śrīla Bhaktivinoda Thākura

* 2 *

Tytuł oryginału - JAIVA DHARMA (tłumaczona przez H.H. Śri Bhaktivedanta

Narayana Maharaja)

Tłumaczył - zespół Bhagavati Mataji

Redaktor naczelny i sponsor wydania – Atmatatva Prabhu

Korektor – Drogi Czytelniku jeśli znajdziesz w tekście literówkę napisz do nas

my ją poprawimy w kolejnym wydaniu.

© Copyright for Polish edition by Bhakti-Wedanta ISBN 83-60275-14-9 Wydanie I Warszawa 2014/528 Gaurabda Dystrybucja: Wydawnictwo Bhakti-Wedanta tel. 601 592 111 rusin.darek@gmail.com www.bhaktiwedanta.wordpress.com Czytelników zainteresowanych tematem tej książki zapraszamy do korespondencji lub odwiedzenia miejsc kultury wisznuickiej:

Świątynia Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kṛṣṇy ul. Zakręt 11 Mysiadło k. Warszawy 05-500 Piaseczno, tel. (22) 750 77 97

Świątynia Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kṛṣṇy ul. Brodzka 157, 54-067 Wrocław tel. (71) 354 38 02

Świątynia Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kṛṣṇy Czarnów 21, 58-424 Pisarzowice k/ Kamiennej Góry

* 3 *

Dedykujemy Śrila Prabhupadzie, którego pragnieniem jest

by wielbiciele Kryszny współpracowali ze sobą w celu

zadowolenia Guru i Gaurangi

* 4 *

WSTĘP

Jestem bardzo szczęśliwy, że trzecie wydanie Jaiva Dharmy w języku hindi,

publikowane przez Gaudija Vedanta Samiti, zostaje właśnie udostępnione

czytelnikom. Publikacja niniejsza jest spełnieniem mojego gorącego

pragnienia, ponieważ zawsze napawał mnie troską fakt, że książka ta nie

była dotąd dostępna w hindi, narodowym języku Indii.

‘Jaiva dharma’ w oryginale bengalskim jest bezcennym skarbem dla

wszystkich Viṣnuitów posługujących się językiem bengali. Jej autor, Śrila

Bhaktivinoda Thakura, jest poufnym towarzyszem Sri Caitanyi Mahabrabhu i

słynie jako Siódmy Goswami. Wprowadził On ponownie do społeczności

współczesnych Viṣnuitów pełen mocy, jak święta rzeka Ganges, nurt

niezmąconej bhakti, objawionej przez Svayam Bhagavāna Śri Caitanyę

Mahāprabhu. Thakura Bhaktivinoda napisał w kilku językach ponad sto

książek na temat bhakti, a Jaiva Dharma zapoczątkowała nową erę w

świecie filozofii i religii.

To wydanie w hindi powstało pod kierunkiem mojego przewielebnego

świętego mistrza, śri-gurūpāda padma-om- viṣnupad 108 Śri Śrimad Bhakti

Prajñāna Keśava Gosvami Maharaja. Jest on strażnikiem Śri-Brahma-

Madhva-Gaudiya Sampradai. Spełnił najskrytsze pragnienie Śrila

Bhaktivinoda Thakura, Śri Gaura Kiśora Dasa Bābājīego Maharadża i Śrila

Bhaktisiddhanty Saraswatiego Maharaja. Jest acaryą w linii sukcesji uczniów

pochodzącej od Śri Caitanyi Mahāprabhu i założycielem Śri Gaudiya Vedanta

Samiti oraz jej odgałęzień, działających w całych Indiach. Dzięki Jego

bezprzyczynowej, nieograniczonej łasce, inspiracji i bezpośrednim

wskazówkom, choć sam nie jestem osobą odpowiednią i kompetentną,

byłem w stanie przetłumaczyć tę książkę, pełną wzniosłej filozofii oraz

rozległej i poufnej prawdy dotyczącej wielbienia Bhagavāna.

Starałem się w niej, na tyle, na ile możliwe, zachować wzniosłą filozofię oraz

wysoce misterny i subtelny nastrój towarzyszący analizie ras. Starałem się, w

miarę moich możliwości, przedstawić te sprawy jasnym i łatwo zrozumiałym

językiem. Czytelnicy sami ocenią, na ile mi się to udało. Jeśli efekty mojego

wysiłku mają jakąkolwiek wartość, zawdzięczam to jedynie łasce lotosowych

stóp Śri Guru.

Tłumaczenie ‘Jaiva dharmy’ w hindi po raz pierwszy opublikowano w

czasopiśmie zatytułowanym ‘Śri Bhagavat-patrika’. Była to seria artykułów,

które ukazywały się na łamach magazynu przez okres sześciu lat. Wierni

czytelnicy bardzo je docenili i wielokrotnie prosili mnie, abym wydał ‘Jaiva

* 5 *

dharmę’ w postaci książki. Drugie wydanie ‘Jaiva dharmy’ ukazało się w

formie książki dla korzyści wiernej publiczności, mówiącej w hindi oraz dla

zadowolenia czystych wielbicieli. Nakład drugiego wydania bardzo szybko się

wyczerpał, dlatego też pojawiło się trzecie wydanie, aby spełnić oczekiwania

czytelników.

Mój wielce chwalebny święty mistrz, Śri Acaryadewa, opatrzył swój artykuł

wstępny obszernym wprowadzeniem, podkreślając w nim unikalne cechy

książki, jej autora oraz inne ważne tematy. Ja jednak nie mogę się

powstrzymać od dodania kilku słów od siebie. Serdecznie proszę

czytelników, aby uważnie przeczytali wprowadzenie, zanim zaczną czytać

książkę. Jestem głęboko przekonany, że jeśli tak uczynią, otrzymają jasne

wskazówki, które powiedzą im, jak wkroczyć w świat prawdy o najwyższej

rzeczywistości.

Słowo ‘jaiva dharma’ odnosi się do dharmy jivy lub fundamentalnej funkcji

żywej istoty. Patrząc z zewnętrznego punktu widzenia, ludzkie istoty mają

różne religie zgodnie z podziałem na kraje, kasty, rasy i temu podobne.

Wydaje się więc, że zasadnicza natura ludzi, zwierząt, ptaków, robaków,

owadów oraz innych żywych istot także się różni. W rzeczywistości jednak,

wszystkie żywe istoty w całym wszechświecie posiadają jedną wieczną,

niezmienną dharmę. Jaiva-dharma daje nam ważny i szczegółowy opis owej

dharmy, która jest wieczna i dotyczy wszystkich żywych istot, wszędzie, w

każdym czasie. Książka ta przedstawia w bardzo zwięzłej formie samą

esencję niezwykle głębokich i poufnych tematów zawartych w Vedach,

Vedancie, Upaniṣadach, Śrimad Bhāgavatam, Purānach, Brahma- Sutrze,

Mahābhāracie, Itihasach, Pańcaratrze, Sat- sandarbhach, Śri Caitanya-

caritamricie, Bhakti- rasamrita- sindhu, Ujjvala- nilamani oraz w innych

wspaniałych śastrach. Poza tym, jest ona napisana w formie pięknej,

zabawnej i łatwo zrozumiałej powieści.

Jaiva- dharma oferuje nam niespotykaną i wzruszającą analizę wielu

żywotnych tematów, takich jak: bhagavata- tattva (prawda dotyczącej Śri

Bhagavāna), jiva- tattva (prawda dotyczącej jivy- duszy, przyp.tłumacza),

śakti- tattva (prawda dotyczącej mocy Śri Bhagavāna), uwarunkowany i

wyzwolony stan jivy, porównawcze studium natury karmy, jnany i bhakti ;

pełna znaczenia i rozstrzygająca dyskusja na temat cech

charakterystycznych uregulowanej i spontanicznej służby oddania (vaidhī i

rāgānugā bhakti) oraz najwyższa doskonałość śri-nama-bhajana. Wszystkie

wymienione tematy rozważane są w kontekście sambandha, abhideya i

prayojana.

* 6 *

Wszystkie wcześniejsze wydania Jaiva-dharmy, opublikowane przed

bengalską wersją, wydaną przez Gaudiya Vedanta Samiti, autorstwa Śrila

Bhaktivinoda Thakura, Śrila Bhaktisiddhanty Saraswatiego oraz kolejnych

acaryów w sukcesji, zawierały fragment omawiający rasa-vicara. Jednakże,

nasz najczcigodniejszy święty mistrz, Śrila Gurūpāda- padma, z pewnych

względów opublikował jedynie dwie części książki, traktujące,odpowiednio, o

nitya-naimittika-dharmie oraz sambhandzie, abhidei i prayojanie. Nie wydał

zaś części trzeciej, opisującej rasa-vicarę (szczegółowe rozważania na temat

poufnych, transcendentalnych nastrojów bhakti).

Póżniej jednak, kiedy Śri Keśava Gaudiya Math była w trakcie publikowania

wersji w hindi, Śrila Gurūpāda- padma osobiście przejrzał całą książkę. W

swoim wprowadzeniu do tego wydania bardzo jasno poinstruował

czytelników, aby przed lekturą zastanowili się, czy mają odpowiednie

przygotowanie i dopiero po takiej analizie zagłębili się, z całą ostrożnością, w

lekturze trzeciej części, opisującej rasa-vicara. Z tego właśnie względu nie

wydało mi się konieczne zamieszczenie jakichkolwiek dodatkowych

wyjaśnień w drugiej edycji, zawierającej wszystkie trzy części książki.

Kiedy Srila Kṛṣṇa das Kaviraj Goswami pracował nad Śri Caitanya-

caritamritą, zaczął zastanawiać się, czy powinien w niej przedstawić dyskusję

dotyczącą rasa- vicary. Zadawał sobie pytanie, czy omówić ten temat w

swojej książce, ponieważ obawiał się, że osoby nie posiadające kwalifikacji i

doświadczenia doznają szkody, czytając o tych kwestiach.

Ostatecznie zdecydował się umieścić w swojej książce fragmenty

omawiające rasa-vicarę . Wyraził to w następujący sposób w Ćaitanya-

caritamricie, Adi-līlā (4.231- 235) :

e saba siddhānta gūdha, kahite nā yuyāya nā kahile, keha ihāra anta nāhi pāya

‘Poufne i ezoteryczne kwestie, związane z miłosnymi rozrywkami Śri

Rasaradży Kṛṣṇy i pasterek gopi, które są ucieleśnieniem mahabhavy, nie są

odpowiednie dla zwykłego człowieka.’

ataeva kahi kichu karinā nigūdha bujhibe rasika bhakta, nā bujhibe mūdha

‘Z drugiej jednak strony, jeśli nie będą one wyjawione, wówczas nikt ich nie

pozna. Dlatego tez omówię te zagadnienia w zawoalowany sposób, tak, że

tylko rasika- bhaktowi będą w stanie je zrozumieć, natomiast osoby

nieuprawnione nie pojmą ich.’

e saba siddhānta haya āmrera pallava

* 7 *

bhakta-gaṇa kokilera sarvadā vallabha

‘Cała ta doktryna jest tak słodka, jak świeżo wyrosłe pędy drzewa mango, a

ich smakiem mogą rozkoszować się jedynie bhaktowie, porównani do

kukułek. ‘

abhakta-usṭrera ithe nā haya praveśa tabe citte haya more ānanda viśeṣa

‘Nie bhaktowie, będący jak wielbłądy, nie mogą wniknąć w owe tematy. I to

napawa moje serce wielką radością.’

Zawsze niewłaściwym jest wyjawianie poufnych tematów związanych z

vraja- rasa ogółowi ludzi. Jednak zawsze istnieje możliwość, że ta święta

tajemnica zniknie, jeśli temat nie zostanie dokładnie omówiony. Chociaż

drzewa neem i drzewa mango mogą razem rosnąć w tym samym ogrodzie,

to jednak na drzewie neem usiądzie kruk, aby kosztować jego gorzkich

owoców, zaś na drzewie mango pojawi się kukułka, mająca bardziej

wybredny smak i zacznie rozkoszować się słodkimi pędami i kwiatami

mango. Dlatego też, można prezentować tematy związane z rasa- vicara.

Do dnia dzisiejszego brakowało literaturze w języku hindi tak niezwykle

wyrafinowanej i obszernej pozycji, która zapoznaje czytelnika, poprzez

analizę porównawczą, z najwznioślejszymi konkluzjami filozoficznymi oraz z

najwspanialszymi metodami kultu w vaisznawa dharmie.

‘Jaiva dharma’ zaspokaja te potrzeby. Rozpoczyna ona nową erę w świecie

filozofii i religii, a szczególnie w świecie Viṣnuizmu.

Śri Keśavaji Gaudija Math

Mathura, U.P., 1989

Oczekujący odrobiny łaski Śri Śri Guru i Vaiṣnavów

Tridandi_ Bikṣu Śri Bhaktivedanta Narayana

* 8 *

WPROWADZENIE

(do drugiego wydania w hindi)

Śri Śrimad Bhakti Pragjana Keśawa Goswami Maharadż

Niemal wszystkie tradycje religijne na świecie propagują swoje idee na

różne sposoby. Służy temu również literatura, wydawana w różnych

językach.

Oczywistym jest, że w świeckim systemie edukacji istnieje podział na trzy

poziomy: podstawowy, średniozaawansowany oraz zaawansowany,

podobnie jak istnieją niższe i wyższe dziedziny kształcenia.

Podobnie też, ci, którzy są dobrze zaznajomieni z literaturą religijną i

wykształceni w różnych systemach religijnych, przyznają, że istnieją również

różne poziomy wiedzy metafizycznej w poszczególnych systemach

religijnych. A wśród tych różnych religijnych ideologii, instrukcje dotyczące

religii premy (czystej miłości), przekazane przez Śri Caitanję Mahaprabhu,

są pod każdym względem najwyższym stopniem objawienia. Kiedy

bezstronni myśliciele poznają ten wzniosły przekaz, z pewnością

jednogłośnie przyjmą go.

Każdy chce kierować się najwyższymi ideałami i naukami, ale w jaki sposób

to pomyślne pragnienie może zostać zaspokojone? Może się tak stać dzięki

wspaniałej wyzwolonej osobistości, która jest jak klejnot wśród uczonych

elit- Śrila Bhaktiwinodzie Thakurze. W swoim osobistym życiu, będącym

najwyższym ideałem życia duchowego oraz w swoich książkach, wydanych w

różnych językach, traktujących o vaiṣṇava dharmie, Śrila Bhaktivinod Thakur

ustanowił wzorzec, który powinniśmy starać się osiągnąć. W jego książkach,

pisanych prostym językiem, można znależć pełne wyjaśnienie instrukcji Śri

Caitanyi Mahaprabhu. A Jaiva- dharma uważana jest przez światowych

myślicieli za kwintesencję innych jego książek.

Wedy są najstarszymi pismami na świecie. Najważniejsze z nich, m.in.

Upaniṣady oraz inne dzieła opracowane przez Vedavyasę (takie jak

Vedanta-sutra, Mahābhārata i Śrimad Bhāgavatam), są wszystkie wybitnymi

dziełami literackimi. Na przestrzeni wieków napisano bardzo wiele książek,

dla których inspiracją stały się ideały sformułowane w literaturze wedyjskiej.

Szeroko rozpowszechnione, zyskały wielką popularność. W książkach tych

odnajdziemy nie tylko różnorodność opinii, charakterystyczne cechy oraz

przeciwstawne punkty widzenia, ale również możemy w nich zaobserwować

* 9 *

wzajemną wyłączność, polaryzację doktryn i filozofię spekulacyjną.

Rezultatem są wstrząsy i rewolucje religijne, które trwają do dnia

dzisiejszego.

W takich niestabilnych okolicznościach, pierwotny Najwyższy Pan, Svayam

Bhagavan, który jest Prawdą Absolutną, około 500 lat temu pojawił się w

głównym z siedmiu świętych miejsc, Śri Dham Mayapur, wewnątrz Navadvip

dham. Celem Jego pojawienia się było wyzwolenie uwarunkowanych żywych

istot. Pan upełnomocnił wówczas niektórych ze Swych umiłowanych

towarzyszy, aby skompilowali obszerną literaturę, zawierającą prawdziwe

znaczenie i esencję wszystkich śastr. Pan, poprzez te książki, pragnął

zaszczepić w sercach wszystkich ludzi bhakti, która jest korzeniem divya-

jnana (wiedzy transcendentalnej). Wszystkie te książki, za wyjątkiem trzech

lub czterech, napisane zostały w sanskrycie.

Śri Rupa i Śri Sanatana Goswami byli jednymi z najbardziej wzniosłych i

zaufanych towarzyszy Śri Caitanii Mahaprabhu, a Śrila Jiva Gosvami był tak

im drogi, że praktycznie był ich identyczną manifestacją. Śrila Jiva Gosvami,

wydobywając esencję ze wszystkich śastr, skomponował Satsandarbhy oraz

inne książki w sanskrycie. Dzięki jego wysiłkom, Svayam Bhagavan przejawił

Swoje poufne pragnienie rozpoczęcia swojego līlā wyzwalania dżiw (jivas).

Niektóre osoby, nie będące w stanie ustalić prawdziwego znaczenia śastr,

zmuszone są do ich interpretacji, zgodnej z ich względnym zrozumieniem.

Niektórzy przyjmują jedynie częściowe zrozumienie śastr, zaś interpretacja

innych przykrywa prawdziwe znaczenie. Jeszcze inni przyswajają pogląd,

stojacy w całkowitej sprzeczności do pierwotnej intencji. Śrila Jiva Gosvami

nie reprezentuje żadnego z wyżej wymienionych przypadków, a wskazówki

wychodzące spod jego pióra są całkowicie absolutnymi i miarodajnymi

instrukcjami Śrimana Mahaprabhu, które z kolei są instrukcjami Wed,

Upaniṣadów, Mahābhāraty i Śrimad Bhāgavatam. Opierając się na czystym,

nieskażonym i kompletnym znaczeniu tych instrukcji, Jaiva dharma przyjęła

zaskakujący kształt. Aby więc czytelnicy mogli z łatwością zrozumieć wartość

i doniosłość tej pozycji, przedstawimy teraz analizę szczególnego znaczenia

tytułu.

Autor nazwał tę książkę ‘Jaiva dharma’. Ponieważ wszyscy posiadamy jakąś

koncepcję pojęcia dharma (zasadnicze, podstawowe zajęcie, czynność lub

religia), nie jest konieczne dłużej się nad tym rozwodzić, również ze względu

na ograniczenie miejsca.

Jeśli dodamy do słowa jiva (żywa istota) podrzędny przyrostek ‘an’,

wówczas, według zasad gramatyki sanskrytu, wzmocniona zostaje środkowa

* 10 *

samogłoska, a litera ‘n’ z przyrostka ‘an’ zanika. I tak właśnie otrzymujemy

słowo ‘jaiva’. Oznacza ono dopełniacz rzeczownika ‘jiva’ lub słowo związane

bądż określające ‘jivę’. Wobec tego ‘jaiva dharma’ oznacza dharmę jivy lub

też szczególną funkcję związaną z jivą. Ale co w tym kontekście oznacza

samo słowo ‘jiva’? Autor w swojej książce wyczerpująco odpowiada na to

pytanie. Niemniej jednak sadze, że bardzo istotne jest, aby pokrótce

wspomnieć o kilku kwestiach z tym tematem związanych.

Słowo jivana (życie) pochodzi od słowa jiva, które oznacza ‘ten, który ma

życie’. Innymi słowy, wszystkie żywe istoty znane są jako ‘jivas ‘. Tak wiec,

autor, używając terminu ‘jaiva dharma’, pragnął zwrócic uwagę na

konstytucyjną funkcję ‘jivy’. Śri Caitanya Mahaprabhu poinstruował jivy,

poprzerz swoich nadzwyczaj oddanych zwolenników, sześciu Goswamich, na

czele z Rupą Goswamim, Sanataną Goswamim i Jivą Goswamim, co do

rodzaju dharmy, jaki jivy powinny przyjąć i za jakim podążać. Około

czterysta lat póżniej, autor tej książki, Śrila Thakur Bhaktivinoda, znany jako

siódmy Goswami, pojawił się na tym świecie niedaleko Sri Dham Mayapur,

miejsca pojawienia się Sri Gaurangi. Majac bardzo miękkie serce i dużo

empatii, rozumiejąc sytuację jiv, napisał on Jaiva – dharmę w języku bengali.

Dzięki pragnieniu Bhagavāna, Sri Kṛṣṇa das Kaviraja Goswami zawarł

esencję instrukcji Sri Bhagavāna Gauracandry w Śri Caitanya Caritamricie.

Mówi o tym następujaca śloka (werset) :

jivera svarupa haya kṛṣṇera nitya dasa

kṛṣṇera tatastha- sakti bhedabheda prakasa

Śri Caitanya caritamrita (Madhya- līlā, 20.108)

‘ Naturalnym stanem jivy jest być wiecznym sługą Kṛṣṇy.Jiva jest marginalną

energią Kṛṣṇy oraz przejawieniem, które jednocześnie jest tożsame i różne

od Kṛṣṇy.’

Autor stworzył Jaiva- dharmę na bazie tej właśnie śloki, która jest bija-

mantrą (podstawowym aforyzmem) wśród wszystkich instrukcji Gaudija

Vaiṣṇavów (Wisznuitów) . Dlatego też, ta książka jest korzystna i możliwa

do przyjęcia przez wszystkie ludzkie istoty, będąc ponad podziałam

rasowymi, kastowymi, związanymi z czyjąś sytuacją życiową i społeczną, jest

też niezależna od czasu, miejsca i osoby. Nie dość na tym- przynosi ona

korzyść również jivom, które narodziły się w innych gatunkach i formach,

takich jak kamienie, zwierzęta, ptaki, owady, istoty wodne oraz inne,

ruchome i nieruchome istoty. Warto tu prztoczyć wiele przykładów istot

innych niż ludzkie, które przyjęły jaiva-dharmę. Ahalya to przykład istoty w

* 11 *

ciele z kamienia, bliźniacze drzewa Yamala- Arjuna oraz siedem talów to

istoty w ciałach drzew, król Nriga w ciele jaszczurki, Maharadża Bharata w

ciele jelenia, Surabhi w ciele krowy, Gadżendra w ciele słonia, Dżambawan w

ciele niedżwiedzia oraz Angada i Sugriwa w ciałach małp.

Nauczyciel wszechświata, Brahma, modlił się do Śri Svayam Bhagavāna Śri

Kṛṣṇy o możliwość pełnienia służby u Jego lotosowych Stóp, nawet jeśli

oznaczałoby to przyjecie narodzin w gatunkach takich jak trawy, krzewy,

zwierzęta czy ptaki. Mówi o tym Śrimad Bhāgavatam (10.14.30) :

‘Mój drogi Panie, modlę się- proszę, obdarz mnie łaską, dzięki której będę

mógł znaleźć się w gronie Twoich bhaktas (wielbicieli) i w pełni zaangażować

się w służbę dla Twoich lotosowych Stóp, czy to teraz, jako Brahma, czy tez

w zyciu następnym, nawet jeśli będę musiał narodzić się w gatunkach

zwierzęcych. ‘

Prahlad Maharadż, cesarz pomiędzy bhaktami, jeszcze wyrażniej wyraził

pragnienie osiągnięcia jaiva- dharmy pod postacią służby dla Bhagavāna,

nawet jeśli łączyłoby się to z koniecznością narodzin w ciele zwierzęcym lub

w jakiejkolwiek innej formie spośród tysięcy gatunków:

nātha yoni-sahasreṣu yeṣu yeṣu vrajāmy aham teṣu teńv acalā bhaktir acyutāstu sadā tvayi

‘ O, Acziuto! Proszę, pozwól mi zawsze mieć niezachwiane oddanie dla

Ciebie, niezależnie od tego, w którym z tysięcy gatunków będę musiał się

narodzić.’

Autor, Śrila Bhaktivinoda Thakura, również modlił się w podobny sposób, w

jednej ze swoich książek, zatytułowanej Śaranagati:

kīṭa janma hau yathā tuyā dāsa bahir-mukha brahmā-janme nāhi āśa

‘Pozwól mi przyjąć narodziny jako owad, jeśli tylko w pobliżu będę mógł

znaleźć Twoich bhaktów. Nie chcę urodzić się nawet jako Brahma, jeśli byłby

obojętny wobec Ciebie.’

Instrukcje ‘Jaiva- dharmy’ są więc zaszczytne i zadowalające dla wszystkich

jiv żywych istot. Poprzez przyjęcie ich przez nas głęboko do serca, wszyscy z

łatwością staniemy się wolni od straszliwej męki spowodowanej przez

niezwyciężone kajdany iluzji i fantasmagorię trywialnej i fałszywej

przyjemności. Poza tym zanurzymy się w błogim szczęściu służby dla

Bhagavāna i dzięki temu staniemy się zdolni, aby doświadczyć najwyższego

spokoju oraz ostatecznej, transcendentalnej przyjemności.

* 12 *

Jak zostało już wspomniane wcześniej, istnieje podział na wyższe i niższe

instrukcje na polu wiedzy świeckiej. Podobnie rzecz się ma z prawdą

religijną. Jedynie osoby o wybitnych cechach są w stanie przyjąć ideał

zawarty w zawansowanych naukach. Rzecz w tym, że ludzkie istoty są

nadrzędne w stosunku do innych żywych istot. Istnieje wiele różnych

rodzajów istot innych niż ludzkie. Słowo prani (to, co ma życie) lub jiva

{dżiwa} odnosi się do świadomej istoty. Nie zajmujemy się tutaj

nieświadomymi obiektami lub bezwładną materią. Naturalna funkcja

świadomej istoty nosi nazwę dharmy i zakłada ona stan świadomości lub też

naturę, której źródłem jest czyjaś prawdziwa tożsamość. Koncepcja dharmy

nierozerwalnie łączy się z koncepcją cetana (świadomości).

W szesnastym rozdziale tej książki znajduje się fragment zawierający analizę

zgodną ze współczesną nauką, a mianowicie przedstawiającą stopniowy,

systematyczny rozwój świadomości. Świadome istoty, podległe działaniu

iluzji, można podzielić na pięć kategorii : 1. acchadita –cetana (świadomość

przykryta), 2. sankucita- cetana (świadomość skarłowaciała),3.mukulita-

cetana (świadomość kiełkująca), 4. vikasita- cetana (kwitnąca świadomość)

oraz 5. purna-vikasita-cetana (w pełni rozkwitła świadomość). Takie żywe

istoty nazywane są jiva lub prani. Z kolei te pięć rodzajów żywych istot

podzielić można na dwie grupy: istoty nieruchome (sthavara) oraz istoty

ruchome (jangama). Uważa się, że drzewa, pnącza, krzewy, kamienie oraz

inne nieruchome istoty maja przykrytą świadomość (acchadita-cetana).

Pozostałe cztery typy żywych istot to istoty ruchome, podczas gdy te istoty

są nieruchome, ponieważ ich świadomość jest całkowicie zakryta. Zwierzęta,

ptaki, owady, istoty wodne posiadają skarłowaciałą świadomość (sankucita-

cetana). Jivy, które rodzą się w gatunkach innych niż ludzkie, mają

świadomość w stanie przykrytym lub skarłowaciałym. Jivy w gatunkach

ludzkich mogą przejawiać świadomość w jednym z trzech stanów:

świadomość kiełkującą, kwitnącą lub w pełni rozkwitłą. I chociaż żywe istoty

w opisanych ostatnio trzech stanach świadomości wszystkie są z wyglądu

istotami ludzkimi, to jednak różnicuje się je zależnie od stanu rozwoju

świadomości. Biorąc pod uwagę powyższy podział, przyjmuje się, że ludzka

świadomość znajduje się w podstawowym, średniozaawansowanym bądż

zaawansowanym stanie rozwoju. Niemniej jednak zarówno drzewa, pnącza,

krzewy, zwierzęta, ptaki jak i ludzkie istoty wszystkie są jivami i jedyną ich

dharmą jest wielbienie Bhagavāna. Jednakże, to ludzkie istoty są

nadrzędne, ze względu na poziom rozwoju świadomości, a ich szczególna

dharma określana jest mianem jaiva- dharmy i zawiera w sobie wielbienie

Bhagavāna.

* 13 *

Funkcję świadomości dzieli się zależnie od stopnia, w jakim wiedza lub

świadomość jest przykryta. Bez wątpienia ludzkie istoty są nadrzędne w

stosunku do wszystkich form życia na Ziemi, ale zasadniczą kwestią jest

zrozumienie, skąd owa nadrzędność pochodzi. Nie można powiedzieć, że

ludzkie istoty są nadrzędne w stosunku do drzew, pnączy, owadów,

zwierząt, ptaków oraz istot wodnych pod względem wyglądu, siły, zręczności

czy tez piękna lub wdzięku. Ale bezsprzecznie przewyższają inne istoty pod

względem zdolności mentalnych, a także rozwoju intelektu oraz

świadomości. To jest właśnie ta szczególna jaiva-dharma, którą tu

analizujemy. Chociaż w ogólnym sensie jaiva-dharma jest dharmą wszystkich

żywych istot, to jednak powinniśmy ją przede wszystkim postrzegać jako

szczególną dharmę gatunku ludzkiego, ponieważ wyjątkowe cechy,

niezbędne dla najwyższej dharmy, można odnaleźć tylko wśród jiv o wysoce

rozwiniętej świadomości.

Może wobec tego pojawić się pytanie: dlaczego książka nosi tytuł ‘Jaiva

dharma’, a nie np. Manava-dharma lub Manusya- dharma (religia ludzkich

istot) ? Kiedy zbadamy temat głębiej, stwierdzimy, że charakterystyczna

cecha ludzkich istot to właśnie dharma; dharmy lub religii nie znajdziemy w

żadnym innym gatunku. Taka jest ogólna zasada. Drzewa, pnącza, kamienie,

robaki, owady, ryby, żółwie, zwierzęta, węże oraz inne żywe istoty zalicza się

do jiv, choć nie przejawiają one tendencji religijnych, które charakteryzuje

dążenie do moksy (wyzwolenia) lub chęć wielbienia Bhagavāna.

Niektórzy filozofowie są zdania, że istoty, przejawiające jedynie zwierzęce

tendencje bądż cechy, takie jak głupota czy brak współczucia, są w

rzeczywistości zwierzętami. Z drugiej strony, wśród jiv, które pojawiły się w

ciałach zwierząt, możemy czasem zaobserwować naturalną, wrodzoną

intuicję. W pewnym, ograniczonym sensie, ta naturalna intuicja ma pozornie

ludzką naturę. W rzeczywistości jednak, nie są to ludzkie cechy, jako że

możemy mówić o ludzkiej naturze dopiero wówczas, kiedy zwierzęcość łączy

się z wiedzą i rozsądkiem. I ci, którzy przejawiają tego typu naturę ludzką,

znani są jako ludzkie istoty.

Nasi aryjscy mędrcy opisali jako zwierzęce zachowanie, w którym dominują

cztery skłonności: ahara (jedzenie), nidra (sen), bhaya (strach) i

maithuna(łączenie się w pary). Ludzka natura przejawia się dopiero

wówczas, kiedy pokonuje się te zwierzęce skłonności i rozwija się rozsądek

(dharma-vrtti). Zachodni filozofowie również stwierdzili, że człowiek to istota

rozumna. Jednak należy nadmienić, że pojęcie rozsądku i racjonalności w

filozofii Zachodu jest dość ograniczone.

* 14 *

W filozofii aryjskiej słowo ‘dharma’ ma niezwykle szerokie znaczenie.

Zaledwie jeden aspekt tego znaczenia obejmuje koncepcję pojęcia

racjonalności, prezentowaną przez filozofię Zachodu, znacznie ją

rozszerzając o skłonność do czczenia Boga. Dharma jest rzeczywistą

charakterystyczną cechą natury ludzkiej, a żywe istoty, które są jej

pozbawione, określa się mianem zwierząt. Potwierdzają to śastra:

āhāra-nidrā-bhaya-maithunaṁ ca

sāmānyam etat paśubhir narāṇām

dharmo hi teṣām adhiko viśeṣo

dharmeṇa hīnāḥ paśubhiḥ samānāḥ

Śloka ta mówi, że żywe istoty mają naturalną tendencję zadowolenia

zmysłów przez czynności jedzenia, spania, obrony i łączenia się w pary.

Obserwujemy tę tendencję zarówno u istot ludzkich, jak i wszystkich innych

gatunków. W tej kwestii istnieje tylko jedna opinia. Jednakże, miano istot

ludzkich posiadają jedynie te osoby, u który można dostrzec skłonności do

życia religijnego. Słowa ‘dharmo hi teśam adhiko viśeśah’ oznaczaja, że

dharma to szczególna cecha, odróżniająca istoty ludzkie od zwierząt i innych

gatunków. Ci, u których dharma jest całkowicie nieobecna, nie mogą być w

pełni określani jako istoty ludzkie. Słowa ‘dharmena hinah paśubhih

samanah’ oznaczają, że osoby zupełnie pozbawione dharmy są jak

zwierzęta. To dlatego właśnie, w naszym kraju, osoby pozbawione dharmy

nazywamy nara-paśu (zezwierzęconymi ludżmi).

Należy szczególnie podkreślić, że ludzie w dzisiejszych czasach odrzucili

dharmę i pochłonięci są jedzeniem oraz innymi formami przyjemności

zmysłowej. To zaspokajanie zmysłów jest tendencją typową dla zwierząt

oraz gatunków innych niż ludzkie. Obecnie, ze względu na wpływ wieku Kali,

społeczeństwo ludzkie stopniowo się degraduje, zdążając w kierunku

zezwierzęcenia. Dlatego obecnie, według opinii śastr, jedynie niewielką

grupę osób można określić mianem istot ludzkich. Gdyby autor zatytułował

swoją książkę ‘Manuśya dharma’, z punktu widzenia definicji gatunku

ludzkiego, zawartej w śastrach, większość ludzi zostałaby zdyskwalifikowana.

To właśnie z tego względu autor, Śrila Bhaktivinoda Thakura, mając na

uwadze dobro wszystkich, nadał swej książce szerszy tytuł, Jaiva- dharma i

dzięki temu zachował ustalenia śastr. Dharma lub wielbienie Śri Bhagavāna

odnosi się jedynie do istot ludzkich, a nie do zwierząt, ptaków czy innych

gatunków. Ludzkie istoty, jako gatunek najbardziej zaawansowany, są

szczególnie upełnomocnione do otrzymania najwyższych nauk lub dharmy. A

Jaiva- dharma jest szczególnie przeznaczona dla ludzkich istot.

* 15 *

Niezwykłą cecha Śri Caitanyi Mahabrabhu jest to, że jest On pełen

miłosierdzia nawet dla najbardziej upadłych ludzi, czyniąc ich zdolnymi do

przyjęcia Jego najwyższych nauk. Takiej łaski nie okazał przedtem żaden

inny awatara. Dlatego też śastry wychwalają Śrimana Mahaprabhu za

pomocą bardzo znamiennych słów:

anarpita-carim cirat karunayavatirnah kalau

samarpayitum unnatojjvala-rasam sva-bhakti-sriyam

harih purata-sundara-dyuti-kadamba-sandipitah

sada hridaya-kandare sphuratu vah saci-nandanah

Vidagdha- madhava (1.2)

‘Oby Sacinandana Gaurahari, który lśni blaskiem silniejszym niż złoto,

zawsze był obecny w zakątkach naszych serc. Z powody Swej

bezprzyczynowej łaski, pojawił się On w wieku Kali, aby obdarzyć świat

bogactwem Swej własnej bhakti, najwyższą, promienną słodyczą, ujjvala

rasa, najbardziej poufnym nastrojem służby dla Radhy i Kryszny w Ich

miłosnym związku. Ten rzadki dar nie był rozdawany od bardzo dawna.

Ludzkie istoty, które go otrzymały, mogą z łatwością uwolnić się na zawsze z

niewoli mayi i dzięki wielkiemu szczęściu otrzymać kṛṣṇa- prema.

Autor tej śloki bardzo trafnie opisał charakter Śrimana Mahaprabhu.

W jedenastym rozdziale Jaiva- dharmy autor, prezentując rozmowę miedzy

Mullah Sahibem i Waisznawami (Wisznuitami), stwierdza, że wszystkie

ludzkie istoty zdolne są do otrzymania vaiṣṇava- dharmy. Swój wniosek

popiera logiczną analizą oraz mocnymi dowodami z śastr. Osoby władające

językiem urdu, faṛṣi, językiem angielskim lub jakimkolwiek innym, mogą stać

się Waisznawami. Nie jest to jedynie ograniczone do grupy osób mówiących

w sanskrycie. W rzeczywistości, można spotkać wiele osób mówiących

językami takimi jak hindi, bengali, orija, assamese, tamil, telegu oraz innymi

językami Indii, które już osiągnęły wzniosłą pozycję Waisznawy. Zaiste,

osoby z prawie każdego środowiska, społecznego czy religijnego, są do tego

zdolne. Różnice językowe z pewnością nie dyskwalifikują nikogo.

Śrila Bhaktivinoda Thakura, pomijając opinie tych, którzy mogli mieć

uprzedzenia na tle różnic językowych, przekazał instrukcje Śrimana

Mahaprabhu w wielu różnych językach. Napisał on około stu książek w

sanskrycie, bengali, orija, hindi, urdu oraz w języku angielskim. Tytuły

niektórych najważniejszych jego prac zostały podane poniżej wraz z datami

pierwszego wydania danej pozycji:

* 16 *

Sanskryt (1) Vedāntādhikaraṇa-mālā, 1872 (2) Datta-kaustubham, 1874 (3) Datta-vaṁśa-mālā, 1876 (4) Bauddha-vijaya-kāvyam, 1878 (5) Śrī Kṛṣṇa-saṁhitā, 1880

(6) Sanmodana bhāṣya (Śikṣāṣṭakam), 1886 (7) Daśopaṇińad-cūrṇikā, 1886 (8) Bhāvāvalī (commentary), 1886 (9) Śrī Caitanyacaranāmṛta bhāṣya (komentarz do Śrī Caitanya-Upaniṣad), 1887 (10) Śrī Āmnāya-sūtram, 1890 (11) Tattva-vivekaḥ or Śrī Saccidānandānubhūtiḥ, 1893 (12) Tattva-sūtram, 1894 (13) Vedārka-dīdhiti (komentarz do Śrī Īśopaniṣad), 1894 (14) Śrī Gaurāṅga-līlā-smaraṇa-maṅgala-stotram, 1896 (15) Śrī Bhagavad-dhāmāmṛtam (commentary), 1898 (16) Śrī Bhāgavata arka-marīci-mālā, 1901 (17) Śrī Bhajana-rahasya, 1902 (18) Svaniyama-dvādaśakam, 1907 (19) Brahmamsūtra bhāṣya (komentarz) (20) Śikṣā-daśamūlam etc.

Bengali (proza) (1) Garbha-stotra (translation), 1870 (2) Śrī Sajjana-tońaṇī (monthly magazine), 1881 (3) Rasika-Rañjana (komentarz do Bhagavād Gītā), 1886 (4) Śrī Caitanya Śikṣāmṛta, 1886 (5) Prema-pradīpa, 1886 (6) Published Śrī Viṣṇu-sahasra-nāma, 1886 (7) Vaińṇava-siddhānta-mālā, 1888 (8) Siddhānta-darpaṇam (Bengali translation), 1890 (9) Vidvad-rañjana (komentarz do Bhagavād Gītā), 1891 (10) Śrī Harināma, 1892 (11) Śrī Nāma, 1892 (12) Śrī Nāma-tattva, 1892 (13) Śrī Nāma-mahimā, 1892 (14) Śrī Nāma-pracāra, 1892 (15) Śrīman Mahāprabhura Śikṣā, 1892 (16) Tattva-muktāvalī or Māyāvāda-śatadūṣaṇī, 1894 (17) Amṛta-pravāha-bhāṣya, (komentarz do Caitanya caritāmṛta), 1895 (18) Śrī Rāmānuja Upadeśa, 1896 (19) Jaiva-Dharma, 1896 (20) Prakāśinī-vṛtti (komentarz do Brahma-saṁhitā), 1897 (21) Pīyūṣa-varṣiṇī-vṛtti (komentarz do Upadeśāmṛta), 1898

* 17 *

(22) Śrī Bhajanāmṛtam (translation and commentary), 1899 (23) Śrī Saṅkalpa-kalpadrumā (Bengali translation), 1901 etc. Bengali (1) Hari-kathā: Topics of Lord Hari, 1850 (2) Śumbha-Niśumbha-yuddha, 1851 (3) Vijana-grāma, 1863. (4) Sannyāsī, 1863. (5) Kalyāṇa-kalpataru, 1881 (6) Manaḥ-Śikṣā (translation and commentary), 1886 (7) Śrī Kṛṣṇa-vijaya (published), 1887 (8) Śrī Navadvīpa-dhāma-mahātmya, 1890 (9) Śaraṇāgati, 1893 (10) Gītāvalī, 1893 (11) Gītāmālā, 1893 (12) Śoka-śātana, 1893 (13) Śrī Navadvīpa-bhāva-taraṅga, 1899 (14) Śrī Harināma-cintāmaṇi, 1900 (15) Śrī Prema-vivarta (published), 1906 etc.

Urdū (1) Vālide Rejiṣṭrī, 1866. etc. Angielski (1) Poriade, 1857–58. (2) Maṭhas of Orissa, 1860. (3) Our Wants, 1863 (4) Speech on Gautama, 1866 (5) The Bhāgavat: Its Philosophy, Its Ethics, and Its Theology, 1869 (6) Reflections, 1871 (7) Thākura Haridāsa, 1871 (8) The Temple of Jagannātha at Purī, 1871 (9) The Monasteries of Purī, 1871 (10) The Personality of Godhead, 1871 (11) A Beacon of Light, 1871 (12) Śrī Caitanya Mahāprabhu, His Life and Precepts, 1896 etc.

* 18 *

ROZDZIAŁ 26

Wprowadzenie do Rasa-Tattvy–podstaw duchowych nastrojów.

Vijaya-kumāra wkrótce opuścił Navadvīpa i pozostał poza granicami przez

prawie miesiąc. W międzyczasie, po otrzymaniu zezwolenia na ślub od

Vijaya-kumāra i Vrajanātha, jego babka nie zmarnowała nawet chwili w

poszukiwaniach panny młodej. Gdy Vijaya-kumāra usłyszał od swej siostry,

że brahmana trudniący się dobieraniem par znalazł stosowną pannę młodą

dla Vrajanātha, natychmiast wysłał swego młodszego brata do wioski Bilva

Puskarini w celu poczynienia wszelkich aranżacji. Ostatecznie ustalono

pomyślną astrologicznie datę i zgodnie z wyznaczonym dniem odbyła się

ceremonia małżeństwa.

Wkrótce po małżeństwie, Vijaya-kumāra osobiście pojawił się w Navadvīpa.

Wydawał się zamknięty w sobie. Będąc w melancholijnym nastroju

pozostawał całkowicie apatyczny w obliczu wszelkich materialistycznych

dyskusji. Jednocześnie był bardzo uważny w kwestii swego życia

duchowego. Vrajanātha zbliżył się do niego i powiedział: „Wujku, wyglądasz

tak, jakbyś nie mógł sobie znaleźć miejsca. Dlaczego nie powiesz mi o co

chodzi? Ożeniłem się na twoje życzenie, jednak ty nie chcesz wyjawić swego

serca. Jaką podjąłeś decyzję odnośnie swojej osoby?”

Vijaya-kumāra powiedział: „Postanowiłem udać się na pielgrzymkę do

Purusottama-Kṣetra Puri w towarzystwie grupy, która wyrusza w drogę za

kilka dni. Chodźmy do Śrī Gurudevy poprosić o jego zgodę.”

Popołudniu tego samego dnia Vijaya-kumāra i Vrajanātha udali się do

Śrīvasangana. Po tym, jak opowiedzieli o wszystkim Raghunātha dāsa

Bābājemu, poprosili o jego zgodę na odwiedziny Puri-dhama. Raghunātha

dāsa Bābājī był bardzo zadowolony z tego pomysłu i poinformował swych

uczniów, że głównym nauczycielem linii wywodzącej od Śrīman Mahāprabhu

jest obecnie Śrī Gopala-Guru Gosvāmī, uczeń Śrī Vakreśvara Paṇḍita.

Przebywa on w Puri w domu Kāśī Miśry. Raghunātha dāsa Bābājī

poinstruował ich, by przyjęli darśana lotosowych stóp Gosvāmīegoi uważnie

wysłuchali jego instrukcji. Dowiedzieli się również, że strzegł on bezpiecznie i

skutecznie nauk Śrī Svarupy Damodara.

W drodze powrotnej do Māyāpura, Vrajanātha powiedział Vijaya-kumarowi o

pragnieniu towarzyszenia mu w podróży do Puri. Vijaya był wielce rad z tej

propozycji. Gdy powiedzieli wszystkim w domu o swoich zamiarach, babka

nie chcąc pozostać samą, zdecydowała się towarzyszyć im w pielgrzymce. Z

* 19 *

tego powodu plan podróży został ułożony dla trzech osób. Wraz z nastaniem

gorących dni miesiąca Jyetstha (przełom maja i czerwca), pielgrzymi

wyruszyli do Jagannātha Puri.

Po kilku dniach przybyli do Dantana i wkrótce po tym do Jaleśvara. W

Remunie mieli darśana sławnego Bóstwa Ksira-cora Gopīnātha, po czym

wyruszyli do Śrī Vraja Kṣetra leżącego nad brzegami rzeki Vaitrani. Tam

wykonali ofiarę Nabhi-gaya-kriya, wykąpali się w rzece i przybyli do ogrodu

Ekambara, by zobaczyć Pana Sive w jego formie Śrī Linga-raja.

Kilka dni później przybyli do Śrī Kṣetra Puri Pana Jagannātha. Tam,

oryginalnie wieloosobowa grupa rozdzieliła się na mniejsze grupki i

pojedyncze osoby w celu zakwaterowania w domach rodzinnych różnych

panda – kapłanów świątynnych, którzy pełnili funkcję ich przewodników.

Vijaya-kumāra, Vrajanātha oraz ich babka zatrzymali się w rezydencji w

Haracaṇḍī Sāhī.

Zaraz po przyjeździe, Vijaya i Vrajanātha spędzili kilka dni na odwiedzaniu

wielu pobliskich świętych miejsc, kąpielach w oceanie, okrążaniu dhama,

honorowaniu prasāda Jagannātha, itp. Następnie udali się do świątyni Pana

Jagannātha, by ujrzeć darsan portretu-bóstwa Śrīman Mahāprabhu oraz

odbicia Jego lotosowych stóp na świątynnej podłodze oraz odbicia Jego

palców na kolumnie Garuda-stabha. Znaki te pojawiły się, gdy w chwili

darsanu Pana Jagannātha Śrīman Mahāprabhu wszedł w stan wzniosłej

ekstazy sprawiając, że kamień, którego dotykał zaczął się topić. W tym

czasie Vijaya-kumāra i Vrajanātha rozpamiętując różne rozrywki Pana weszli

w trans, podczas którego doświadczyli stanu najwyższej błogości.

Stamtąd udali się do domu Śrī Kāśī Miśry. W pierwszej kolejności ofiarowali

pokłony khadama – drewnianym chodakom oraz innym,znajdującym się tam

osobistym parafernaliom Śrīman Mahāprabhu. Następnie pokłonili się

sekretnemu miejscu Śrī Gambhira, który był siedzibą Pana w Jego ostatnich

dwunastu latach spędzonych w Puri. Dom Śrī Kāśī Miśry jest bardzo

przestronny. Po jednej ze stron kompleksu znajduje się świątynia Śrī

Rādhākanta, a naprzeciw niej – rezydencja Śrī Gopala-Guru Gosvāmīego. Po

wkroczeniu do jego pokoju, Vijaya-kumāra i Vrajanātha rzucili się na ziemię

w pokorze dławiąc się od przeżywanych emocji.

Obserwując ich nastrój oddania, Śrī Gopala-Guru Gosvāmī podniósł ich i

objął. Po tym, jak zajęli miejsca zapytał: „Skąd przybyliście? Powiedzcie mi

coś o sobie.”

Dowiedziawszy się kim są i skąd pochodzą, Śrī Gopala-Guru Gosvāmīego

przepełniła radość. Słysząc słowo Navadvīpa powiedział: „Czuję się dzisiaj

* 20 *

wielkim szczęśliwcem mogąc ujrzeć dhama-vasich. Jestem niezmiernie

ciekaw jak się mają Raghunāthadāsa Bābājī, Gaurancandradāsa i inni

Vaiṣṇavowie ze Śrī Māyāpura. Raghunāthadāsa Bābājī tak bardzo

przypomina mi mego sikṣa-Guru, Śrī Raghunāthadāsa Gosvāmīego.”

Śrī Gopala-Guru Gosvāmī posłał po swego ucznia Śrī Dhyānacandrę i polecił

mu nakarmić dwóch czcigodnych gości. Po maha-prasāda, wszyscy usiedli i

rozpoczęli dyskusję na tematy świadome Kṛṣṇy. Vijaya-kumāra – Paṇḍita

Śrīmad Bhāgavatam oraz Vrajanātha będąc biegłym w wielu różnych

gałęziach pism objawionych zrobili duże wrażenie na Śrī Dhyānacandrze,

który następnie poinformował swego Guru o erudycji i wiedzy z pism

objawionych, jakie posiadali nowo przybyli goście. Śrī Gosvāmī zawołał ich i

powiedział życzliwie: „Jesteście bezcennymi klejnotami mego serca.

Pozwólcie mi, bym tak długo, jak pozostaniecie w Puri miał każdego dnia

darśana waszych osobistości.”

Vijaya-kumāra i Vrajanātha pokornie odpowiedzieli: „Mistrzu, Śrī Raghunātha

dāsa Bābājī przebywa teraz w Māyāpura i ma się bardzo dobrze. Okazał nam

ogromną łaskę. Przed tym, jak przybyliśmy do Puri poinstruował nas, byśmy

zbliżyli się do twoich lotosowych stóp i wysłuchali twoich nauk.”

Śrī Gosvāmī powiedział: „Raghunātha dāsa Bābājī jest wielkim panditą –

zawsze uważnie podążajcie za jego radami. Jeśli macie jakiekolwiek pytania

przyjdźcie jutro w południe. Przyłączcie się do nas przy honorowaniu maha-

prasāda z południowego ofiarowania. Następnie spotkamy się i

przedyskutujmy wasze pytania.” Po ofiarowaniu wyrazów szacunku Śrī

Gopala-Guru Gosvāmīemu, Vijaya i Vrajanātha powrócili do swej siedziby w

Haracaṇḍī Sāhī.

Następnego dnia, o wyznaczonej godzinie przyszli do świątyni Rādhā-Kānta

Maṭha. Po uhonorowaniu maha-prasāda udali się do Śrī Gopala-Guru

składając pokłony u jego lotosowych stóp. Zapytali go: „Prabhu, pragniemy

dowiedzieć się z twoich ust o rasa-tattvie w Kṛṣṇa-bhakti. Będzie to dla nas

wielkim błogosławieństwem. Jesteś głównym nauczającym linii Nimānanda.

W linii wywodzącej się od Śrīman Mahāprabhu jesteś autoryzowanym

następcą Śrī Svarūpā Damodara Gosvāmīego. Ofiarowujemy nasze pokłony

tobie – o acaryo całego świata. Każde słowo, które usłyszymy od ciebie na

temat rasa-tattvy, nagrodzi nasze poszukiwania i studia sukcesem.”

Śrī Gosvāmī był wielce rad z niespodziewanego daru dwóch tak

kwalifikowanych uczniów. Powiedział: „Niech Najwyższa Osoba Boga, Śrī

Nimāi Paṇḍita, syn Sacimaty, który miłościwie pojawił się w Navadvīpa

uznając Gaudiya z Bengalu i Oriya z Orissy za Swych braci, pobłogosławi nas

* 21 *

duchową błogością. Niech Śrī Svarūpā Damodara, który będąc źródłem

nieustannej ekstazy Śrīman Mahāprabhu z powodu bezbłędnej służby

opisywania mādhurya-rasy, pojawi się w naszych sercach. Niech Śrī

Vakreśvara Paṇḍita, który pochwycił umysł Nimāia Paṇḍita swym

błyskotliwym tańcem, oraz który skorygował Śrī Devanandę Paṇḍita swym

bezprzyczynowym współczuciem, obsypie nas błogosławieństwami.”

„Rasa jest niezrównaną i najbardziej ezoteryczną tattvą. Rasa-tattva jest w

pełni rozkwitłym kwiatem transcendentalnych rozrywek Najwyższej Osoby

Boga, Śrī Kṛṣṇy. Gdy Kṛṣṇa-bhakti osiąga szczyt czystości stając się

dynamicznie aktywna, zostaje przemieniona w Kṛṣṇa-bhakti-rasę – nastroje

oddania dla Kṛṣṇy.”

Vrajanātha: „Czy zdolność Kṛṣṇa-bhakti-rasy zostaje zdobyta na mocy

wcześniejszej praktyki?”

Gosvāmī: „Na to pytanie nie istnieje prosta odpowiedź. Będę musiał

dokładnie opisać ten temat, a wy starajcie się go zrozumieć. Zapewne

usłyszeliście od waszego Gurudevy o Kṛṣṇa-rati – miłosnym przywiązaniu do

Kṛṣṇy, nazywanym inaczej sthayi-bhāvą – stałym nastrojem oddania. Gdy

sthayi-bhāva jest pielęgnowana przez długi czas sāmagrī-bhāvą –

składnikami rasy, wówczas rozwija się w Kṛṣṇa-bhakti-rasę, wspaniałe i

pełne smaku nastroje śuddha-bhakti do Śrī Kṛṣṇy.”

Vrajanātha: „Łaskawie opowiedz o sthayi-bhāvie oraz sāmagrī-bhāvie.

Śrī Gurudeva wyjaśnił nam, czym jest bhāva, jednak nigdy nie słyszeliśmy,

jak wymieszanie sthayi i sāmagrī-bhāvy tworzy Kṛṣṇa-bhakti-rasę.”

Gosvāmī: „Bhāva-bhakti i Kṛṣṇa-rati rozwijają się w sercu wielbiciela z

powodu zaangażowania w proces bhakti w poprzednich życiach, jak i w

życiu obecnym. Ucieleśniają one duchową błogość, która w dojrzałym stanie

przekształca się w Kṛṣṇa-bhakti-rasę.”

„Samgri-bhāva podzielona jest na cztery grupy znane, jako: vibhāva –która

przyczynia się do pojawienia Kṛṣṇa-rati; anubhāva – subsekwentny

(prostopadle biegnący) stan ekstazy; sattvika-bhāva – konstytucjonalna

ekstaza oraz vyabhicārī-bhāva – agresywna ekstaza znana również, jako

sañcārī-bhāva – nieustannie istniejące symptomy ekstazy. Vibhāva znana

również, jako Kṛṣṇa-prema dzieli się na dwie rodzaje: ālambana –

podstawową przyczynę oraz uddīpana – bodziec pobudzający. Ālambana

jest podstawową przyczyną dającą rati – boską miłość i dzieli się na dwa

rodzaje: viṣaya – ukochanego oraz āśraya – tego, który kocha. Ukochanym

obiektem jest viṣaya, a tym który tę miłość obejmuje jest āśraya. Tak osoba,

która posiada rati jest āśrayą, a ten który jest celem tej miłości jest viṣayą.

* 22 *

Serce wielbiciela Kṛṣṇy obejmuje rati, stąd jest on āśraya. Natomiast Kṛṣṇa

jest obiektem miłości wielbiciela i dlatego jest On viṣayą.”

Vrajanātha: „Powiedziałeś, że vibhāva dzieli się na alambanę – podstawową

przyczynę transcendentalnej miłości oraz uddipanę – przedmioty związane z

Kṛṣṇą, które tą transcendentalną miłość stymulują. Ālambana następnie

dzieli się na viṣayę – obiekt miłości oraz āśrayę – naczynie miłości.

Wspomniałeś, ze Kṛṣṇa jest viṣayą, a wielbiciel jest āśrayą. Teraz powstaje

pytanie: ‘Czy możliwym jest, by Kṛṣṇa również stał się āśrayą

transcendentalnej miłości?’”

Gosvāmī: „Naturalnie. Jak wspomnieliśmy wcześniej, gdy wielbiciel kocha

Kṛṣṇę, Kṛṣṇa jest viṣayą, a wielbiciel – āśrayą. Jednakże, gdy to Kṛṣṇa kocha

wielbiciela, to On staje się āśrayą, a wielbiciel – viṣayą.”

Vrajanātha: „Słyszeliśmy od Gurudeva o sześćdziesięciu czterech cechach

Kṛṣṇy. Czy chciałbyś powiedzieć nam coś więcej na ten temat?”

Gosvāmī: „Śrī Kṛṣṇa jest skarbnicą nieograniczonych doskonałości, które

manifestują się w Nim w stopniu absolutnym. Tak, z powodu różnorodności

na platformie absolutnej, doskonałości Śrī Kṛṣṇy ukazywane są z różną

intensywnością. W Dvarace doskonałości są purnah – kompletne; w

Mathurze, doskonałością są purna-tarah – bardziej kompletne, a w Gokula-

Vṛndāvanie, doskonałości są purna-tamah – najbardziej kompletne.”

„Zgodnie z czasem, miejscem i nastrojem lili, manifestacja doskonałości i

charakteru Śrī Kṛṣṇy również odpowiednio się od siebie różnią. W Swych līlā,

Kṛṣṇa jest zawsze nāyaka – bohaterem, który przejawia się na cztery

sposoby: dhīrodātta, dhīra-lalitā, dhīra-śānta oraz dhīrodhatta.”

Vrajanātha: „Czcigodny Gosvāmī, łaskawie opisz dhīrodāttanāyaka.”

Gosvāmī: „Dhīrodāttanāyaka jest z natury bardzo poważny, delikatny,

przebaczający, miłosierny, pełen współczucia, zdeterminowany, pokorny,

wysoce kwalifikowany, rycerski i fizycznie atrakcyjny.”

Vrajanātha: „Drogi Gosvāmī, opisz łaskawie dhīra-lalitā.”

Gosvāmī: „Dhīra-lalitānāyaka jest z natury zabawny, dowcipny, biegły w

żartach, zawsze pełen młodzieńczości, smakuje rasy, jest bardzo podległy

Swym ukochanym, całkowicie pewny Siebie i w konsekwencji całkowicie

wolny od wszelkich niepokojów.”

Vrajanātha: „Szanowny Gosvāmī, łaskawie opisz dhīra-śānta.”

* 23 *

Gosvāmī: „Dhīra-śāntanāyaka jest z natury bardzo spokojny, wyrozumiały w

czasie niepokoju i kłopotów, troskliwy i uczynny wobec wszystkich.”

Vrajanātha: „Gosvāmī, łaskawie opisz dhīroddhata.”

Gosvāmī: „Dhīroddhata nāyaka jest zawistny i zazdrosny, arogancki,

podstępny, łatwo wpada w gniew, jest niespokojny, zadowolony z siebie,

chełpliwy oraz ostentacyjny.”

Vrajanātha: „Wspomniałeś kilka walczących ze sobą, jak i wykluczających się

cech. W jaki sposób mogą one wszystkie przejawiać się w osobowości jednej

osoby?”

Gosvāmī: „Śrī Kṛṣṇa posiada absolutną moc i bogactwo. Dzięki Swej

niewyobrażalnej mocy wszystkie te tworzące konflikt cechy i przeciwieństwa

istnieją w Jego charakterze w doskonałej harmonii. W pismach objawionych

znajdujemy liczne wzmianki, które potwierdzają ten punkt.”

„Kurma Purāna oświadcza:

asthūlaś cāṇuś caiva sthūlo ’ṇuś caiva sarvataḥ avarṇaḥ sarvataḥ proktaḥ śyāmo raktāntalocanaḥ aiśvarya-yogād bhagavān viruddhārtho ‘bhidhīyate

tathāpi doṣo parame naivāhāryā kathañcana guṇāviruddhā apy ete samāhāryāḥ samantataḥ

„Antagonistyczne cechy są wspaniale dopasowane w osobowości

Najwyższego Pana. Choć jest On transcendentalny, pozbawiony materialnej

formy i nieskończenie mały w rozmiarze, jest równocześnie cielesny i

wszechprzenikający w każdym aspekcie. Pisma objawione opisują, że choć

Jego ciało nie posiada materialnego koloru, Jego aura ma transcendentalny

czarniawy odcień, a oczy na brzegach są czerwonego koloru. Jest On

obdarzony absolutnym bogactwem i dlatego nawet sprzeczne cechy mogą

ozdabiać Jego osobowość. Nie ma w Nim niedoskonałości. Choć te cechy są

pozornie ze sobą sprzeczne, w osobowości Najwyższego Pana świecą boską

doskonałością. Na mocy Swej niezależnej woli manifestuje je różnorodnie

podczas Swych līlā.”

„W Maha-varaha Puranie czytamy:

sarve nityāḥ śaśvatāś ca dehās tasya parātmaṇaḥ hānopādāna-rahitā naiva prakṛti-jaḥ kvacit

paramānanda-sandohā jñāna-mātrāś ca sarvataḥ sarve sarva-guṇaiḥ pūrṇāḥ sarva-doṣa-vivarjitāḥ

* 24 *

„Wszystkie różnorodne ekspansje Osoby Boga są transcendentalne i wieczne

i każda z nich raz za razem zstępuje do różnych wszechświatów

materialnego stworzenia. Ich ciała składające się z wieczności, błogości i

wiedzy są nieprzemijające. Nie ma możliwości, by uległy rozkładowi, gdyż

nie są tworem tego świata. Te formy są skoncentrowaną duchową

egzystencją, zawsze pełne wszystkich duchowych cech i wolne od

materialnego zanieczyszczenia.”

„Vaiṣṇava-tantra oświadcza:

aṣṭādaśa-mahādoṣaiḥ rahitā bhagavat-tanuḥ sarvaiśvaryamayī satya

vijñānānanda-rūpiṇī

„Ciało Najwyższej Osoby Boga jest wiecznym ucieleśnieniem Prawdy

Absolutnej i pod każdym względem jest pełne wiedzy, błogości, bogactwa i

nieograniczonej mocy. Jednocześnie jest całkowicie wolne od wszystkich

osiemnastu maha-doṣā – wielkich wad.”

„Viṣṇu-Yāmala Tantra opisuje osiemnaście maha doṣā:

mohas tandrā bhramo rukṣa-rasatā kāma ulbaṇaḥ lolatā mada-mātsaryau hiṁsā kheda-pariśramau asatyaṁ krodha ākāṅkṣā āśaṅkā viśva-vibhramaḥ

viṣamatva parāpekṣā doṣa aṣṭādaśoditā

„Następujące cechy zostały zdefiniowane, jako maha-doṣā – wielkie wady:

iluzja, apatia, tendencja do popełniania błędów, nieprzyjemne, nieokrzesane

i głupie zachowanie, materialne pożądanie, niecierpliwość, duma, zawiść,

przepełniona nienawiścią przemoc, rozpacz, lenistwo i szukanie wygód,

nieszczerość, gniew, pragnienie, strach, oszołomienie, poważny brak

równowagi oraz całkowita zależność od innych.”

„We wszystkich manifestacjach Najwyższego Pana, maha- doṣā nie istnieją.

Wszystkie pozytywne cechy są doskonale zamanifestowane w każdym z Jego

avatarów. Natomiast u Śrī Kṛṣṇy, źródle wszystkich inkarnacji, cechy te

istnieją w stanie absolutnym.”

„Poza tymi cechami, Śrī Kṛṣṇa posiada osiem dodatkowych, które dowodzą

Jego męskości, jako Najwyższego Odbiorcy Przyjemności. Są nimi: śobhā –

piękno i gracja; vilāsa – zamiłowanie do przyjemności; mādhurya –

przyjemna i wytworna słodycz; māṅgalya – pomyślna rzetelność; sthiratā –

cierpliwość i niezłomność; teja – moci wpływ; lailta – wesołość i czarujący

ubiór oraz audārya – wielkoduszność.”

* 25 *

„Śobhā zawiera w sobie również bycie miłosiernym wobec podwładnych,

odwagę w postępowaniu z równymi sobie, heroizm i męstwo, entuzjazm,

bezpośredniość i prawdomówność. Jeśli widzi się, że osoba jest zawsze

szczęśliwa i ma w zwyczaju mówić z uśmiechem uważa się, że jest w

nastroju vilāsa – przyjemności. Wyważony chód, spokojne zachowanie,

uprzejma i słodka mowa oraz atrakcyjność zawierają się w mādhuryi. Bycie

symbolem solidności i niezawodności dla całego wszechświata, czyni Kṛṣṇę

absolutnie pomyślnym – māṅgalya. Kṛṣṇa nigdy nie waha się lub uchyla od

wykonywania Swojej pracy i obowiązku.Jest zatem cierpliwym, stałym oraz

nieugiętym sthiratā. Zdolność przyciągania każdego mocą i wpływem jest

oznaką teja. Osoba, która czyni niekończące wysiłki w romansach oraz jest

czarująca i pięknie się ubiera – jest znana jako lalitā. Osoby, które

wspaniałomyślnie dedykują swoje życie dla dobra innych znane są, jako

audārya.”

„Z tego powodu Śrī Kṛṣṇa jest w najwyższym stopniu doskonałym nāyaka.

Choć jest On całkowicie niezależny, z powodu Swej bezprzyczynowej łaski

staje się zależnym od religijnych instrukcji Garga ṛṣi; w kwestii nauki sztuki

militarnej przyjmuje instrukcje od Yuyudhany, Satyaki oraz innych kṣatriyów;

a po dobrą radę zawsze kieruje się do Uddhavy. Tak ukazuje Swą

wszechstronność nāyaka.”

Vrajanātha: „Prabhu, szczegóły o Śrī Kṛṣṇie, jako najwyższym nāyaka,

ucieleśnieniu całego spektrum rasy są bardzo oświecające. Łaskawie

powiedz nam o tych poufnych wielbicielach, którzy są w stanie spakować

rasę. Dzięki temu osiągnęli platformę vibhāvy i są w stanie docenić źródło

transcendentalnej miłości.”

Gosvāmī: „Wielbiciele, których wewnętrzna natura jest głęboko przesycona

świadomością Kṛṣṇy zawsze smakują rasę. Jak potwierdzają to pisma

objawione, dwadzieścia dziewięć cech Kṛṣṇy, które rozpoczynają się od

satya-vak – prawdomówności, a kończą na hri-man skromności i

zawstydzeniu w obliczu gloryfikacji, są również obecne u Jego wielbicieli.”

Vrajanātha: „Jakie są różne klasy wielbicieli, którzy zdolni są do rozwijania

rasy?”

Gosvāmī: „Istnieją dwa rodzaje rasopa-yoginów – wielbicieli zdolnych

smakować rasę. Są nimi:sādhaka oraz siddha.”

Vrajanātha: „Kim są sādhaka?”

Gosvāmī: „Sādhaka to wielbiciel, który rozwinął atrakcję do Śrī Kṛṣṇy, jednak

nie jest jeszcze całkowicie wolny od anarth. Zaangażowany jest w kultywację

* 26 *

świadomości Kṛṣṇy rozwijając w ten sposób kwalifikacje wymagane do

otrzymania darsanu Najwyższego Pana. Śrīmad Bhāgavatam 11.2.46 opisuje

wielbicieli madhyama-adhikari, jako należących do kategorii sādhaka:

īśvare tad-adhīneṣu,

balisesudvisatsu ca

prema-maitri-krpopeksa

yahkarotisamadhyamah

„Średniozaawansowany wielbiciel drugiej klasy nazywany madhyama-

adhikari ofiarowuje miłość Najwyższej Osobie Boga, jest szczerym

przyjacielem wszystkich wielbicieli Pana, okazuje łaskę nieświadomym

ludziom, którzy są niewinni oraz ignorują tych, którzy są zawistni wobec

Najwyższej Osoby Boga.”

Vrajanātha: „Gurudeva, czy wielbiciele neofici opisani w wersecie 11.2.47

Śrīmad Bhāgavatam arcāyam eva haraye …są kwalifikowani do smakowania

rasy?”

(Drogi Czytelniku werset 11.2.47 Śrīmad Bhāgavatam poniżej)

arcayam eva haraye pujam yah sraddhayehate

na tad-bhakteshu canyeshu sa bhaktah prakritah smritah

„Wielbiciel, który wiernie angażuje się w wielbienie Bóstw w świątyni,

jednak nie zachowuje się należycie wobec wielbicieli oraz przeciętnych ludzi

nazywany jest prakrta-bhaktą – materialistycznym wielbicielem. Uważany

jest za wielbiciela o najniższej pozycji.”

Gosvāmī: „Jeśli są oni w stanie uczynić postęp do etapu śuddha-bhakti

dzięki łasce czystego wielbiciela i w rezultacie stają się sādhakami, wówczas

osiągają kwalifikację smakowania rasy. W innym przypadkunie są w stanie

poznać jej smaku. Śrī Bilvāmāṅgala Thakura jest wybitnym przykładem

sadhaki w bhakti. Sādhaka powinien być sądzony po poziomie swego

oddania.”

Vrajanātha: „Kim są siddha-bhaktowie?”

Gosvāmī: „Ci wielbiciele, którzy nie doświadczają kleśa – żadnej z form

materialnego niepokoju, których czynności koncertują się wyłącznie wokół

Śrī Kṛṣṇy, i którzy zrealizowali Jego towarzystwo, oraz którzy są zawsze

spragnieni smakowania Kṛṣṇa-premy, która wzmaga przyjemność rasy

* 27 *

nazywani są siddha. Dzielą się oni na dwa rodzaje: amprāpta-siddha – ci

którzy osiągnęli całkowitą doskonałość oraz nitya-siddha – wiecznie

doskonałe dusze.”

Vrajanātha: „Kim są wielbiciele amprāpta-siddha?”

Gosvāmī: „Amprāpta-siddha dzielą się na sādhana-siddha, ci którzy osiągnęli

doskonałość dzięki sādhanie oraz kṛpā-siddha, ci którzy zostali promowani

do etapu doskonałości dzięki łasce Najwyższego Pana lub Jego czystych

wielbicieli.”

Vrajanātha: „Kim są wielbicielenitya-siddha?”

Gosvāmī: „Nitya-siddha zostali opisani przez Śrī Rūpā Gosvāmīego w Bhakti-

rasamṛta-sindhu 2.1.290, jak następuje:

ātma-koṭi-guṇaṁ kṛṣṇe premānaṁ paramaṁ gatāḥ

nityānanda-guṇāḥ sarve nitya-siddhā mukundavat

„Wielbiciele nitya-siddha osiągnęli wieczne, pełne błogości życie na poziomie

Śrī Kṛṣṇy i są w stanie przyciągnąć Jego Osobę na mocy swej

transcendentalnej miłosnej służby. Ich najbardziej wydatną cechą jest miłość

do Śrī Kṛṣṇy, która jest miliony bardziej intensywna od jakiegokolwiek

rodzaju uczucia, które mogą mieć wobec samych siebie.”

„Padma Purāna, Uttara-khanda:

yathā saumitra-bharatau yathā saṅkarṣaṇādayaḥ tathā tenaiva jāyante nija-lokād yadṛcchayā

punas tenaiva gacchanti tat-padaṁ śāśvataṁ paraṁ

na karma-bandhanaṁ janma vaiṣṇavānāñ ca vidyāte

„W rezultacie pragnienia Najwyższego Pana, Śrī Lakṣmana oraz Śrī Bharata–

synowie Sumitrydevi, zstąpili z królestwa duchowego na Ziemię, by

towarzyszyć Śrī Rāmacandrze. Podobnie wraz ze Śrī Kṛṣṇą zstąpił na Ziemię

Śrī Balarāma. Z zakończeniem Swych rozrywek na Ziemi, Śrī Rāma powrócił

do najwyższej wiecznej siedziby wraz ze wszystkimi Swymi towarzyszami.

Podobnie Yadavovie towarzyszyli Kṛṣṇie schodząc na materialny plan, a na

koniec Jego līlā udali się z powrotemna planety Vaikuntha. Na takiej samej

* 28 *

zasadzie Vaiṣṇavowie nie są związani prawem karmy inie przyjmują narodzin

tak, jak czynią to zwykli śmiertelnicy.”

Vrajanātha: „Gurudeva, jak dotąd zrozumieliśmy twoje wyjaśnienia odnośnie

vibhāvaalambany. Łaskawie wyjaśnij teraz czym jest bodziec znany, jako

uddīpana.”

Gosvāmī: „Obiekty i osoby, które stymulują bhāvę nazywane są uddīpana.

Cechy, wysiłki, ornamenty, uśmiech, zapach ciała, flet, róg, dzwonki na

kostkach, koncha, odciski stóp oraz miejsce rozrywek Kṛṣṇy, jak również

Tulasidevi, Vaiṣṇavowie, dni Ekadāsi, itd. są wszystkie uddīpana.”

„Cechy Śrī Kṛṣṇy dzielą się na trzy rodzaje: kāyika – cielesne, vācika –

wokalne oraz mānasika – intelektualne.”

„Jego wiek jest jedną z cech kāyika, jak zostało to opisane w Bhakti-

rasamṛta-sindhu 2.1.309:

kaumāraṁ pañcamābdāntaṁ paugaṇḍaṁ daśamāvadhi

āńoḍaśāc ca kaiśoraṁ yauvanaṁ syāt tataḥ param

„Etap kumāra trwa do wieku pięciu lat, pauganda do wieku dziesięciu lat, zaś

kaiśora do lat piętnastu. Od tego momentu zaczyna się etap znany, jako

yauvana – młodość.”

„Kaiśora dalej dzieli się na adi – początek, madhya – środek oraz śeṣa –

koniec. Najwybitniejszą kayikya – cielesną cechą Kṛṣṇy jest Jego saundara –

piękno i atrakcyjność, które przejawia się w Jego doskonałej gracji i symetrii

każdej części ciała.Prasādana–ozdoby obejmują Jego szaty oraz klejnoty i

biżuterię.”

„Istnieją trzy rodzaje fletów, które Kṛṣṇa zawsze trzyma w Swej dłoni. Są to:

veṇu, murali oraz vaṁśī. Długość veṇu wynosi dwanaście długości palców,

posiada grubość kciuka i ma w sobie sześć otworów. Murali mierzy dwa

łokcie, posiada otwór przy ustach oraz cztery inne otwory dla różnych skali.

Jego dźwięk jest najbardziej urzekający. Długość vaṁśī wynosi siedemnaście

długości palców, posiada osiem otworów oddzielonych od siebie długością

połowy palca. Otwór na usta znajduje się cztery długości palców od góry,

podczas gdy ostatni z dolnych otworów znajduje się trzy długości palców od

dołu. Vaṁśī posiada w sumie dziewięć otworów. Koncha trzymana przez

Kṛṣṇę otwiera się na prawo ze skrętem zgodnym z ruchem wskazówki zegara

i nazywa się Pāñcajanya.”

* 29 *

„Wszystkie parafernalia i osobiste cechy Kṛṣṇy zaliczają się do uddīpana-

bhāvy, która przywołuje miłość dla Śrī Kṛṣṇy. Wraz z pobudzeniem

przywiązania, wielbiciela ogarnia błogość i w sercu pojawia się sthayi-bhāva,

która z kolei krystalizuje się w rasę. W tym momencie zakończymy ten

temat. Będziemygo jednak kontynuować jutro rozpoczynając od elementu

anubhāvy. Postarajcie się przyswoić to, o czym rozmawialiśmy dzisiejszego

dnia.”

Vijaya-kumāra oraz Vrajanātha ofiarowując daṇḍavat, zebrali pył ze stóp Śrī

Gosvāmīego, posmarowali sobie nim głowy i poprosili o zezwolenia odejścia.

Następnie udali się do drzewa siddha-bakula, które przez wiele lat

dostarczało chłodnego schronienia HaridāsaThakurze. Następnie udali się na

darśana Pana Jagannātha. Po spędzeniu wspaniałego wieczora wrócili

ostatecznie do domu.

Tak kończy się dwudziesty szósty rozdział Jaiva-dharmy zatytułowany:

Wprowadzenie do rasa-tattvy– podstaw duchowych nastrojów.

ROZDZIAŁ 27

Rasa-vicāra: Sātvika-bhāva,

Vyabhicārī-bhāva & ratyābhāsa

Następnego dnia, Vijaya-kumāra i Vrajanātha wzięli udział w południowym

arati, uhonorowali maha-prasāda ze świątyni Jagannātha, i następnie

przybyli do świątyni Rādhākanta spragnieni wiedzy opisującą rasę. Tych

dwóch sādhaka posiadało bardzo dobrą znajomość pism objawionych, byli

szczerymi Vaiṣṇavami oraz mieszkańcami świętego dhama Navadvīpa. Z tego

powodu mieszkańcy aśramu mieli o nich bardzo wysokie mniemanie. Za

każdym razem, gdy odwiedzali świątynie przyjmowano ich z wielkim

szacunkiem.

Śrī Gopala-Guru Gosvāmī ukończył właśnie prasāda i był gotów na spotkanie

z Vijaya-kumarą i Vrajanāthem. Wyglądał wspaniale. Ubrany był w czyste i

świeże szaty wyrzeczonego mnicha. Na jego wydatnym czole jaśniał

ūrddhva-puṇḍra tilaka, zaś całe ciało było widocznie ozdobione słowami

harinama oraz tilakiem. Jego szyję otaczały cztery rzędy grubych i ciemnych

korali z tulasi. Prawa dłoń wisiała w małym woreczku, w którym znajdowały

się korale do intonowania. Jego oczy były na wpół przymknięte w głębokiej

* 30 *

medytacji, w której smakował Kṛṣṇa-nama. Od czasu do czasu perłowe łzy

wypływały z jego oczu zwilżając pierś. Wołał wówczas w bólu rozłąki: „O

Gaurāṅgo! O Nityānando!” Po czym jego delikatnie jaśniejąca ciemnawa

postać ponownie stawała się cicha. Siedział na macie z trawy. Jego

drewniane chodaki leżały nieopodal, a naczynie z wodą stało w zasięgu ręki.

Jego uczeń Dhyānacandra siedział w pobliży spisując otrzymane od Guru

procedury wielbienia Bóstw.

Gdy Vijaya-kumāra oraz Vrajanātha weszli do pokoju, ofiarowali pełne

pokłony u stóp Śrī Gosvāmīego, który z uczuciem uścisnął ich i posadził

wygodnie koło siebie. Gdy Śrī Gosvāmī zaczął mówić, słuchali uważnie

każdego wypowiedzianego słowa. Tematem dyskusji była rasa-tattva.

„Wczoraj mówiliśmy o vibhāvie. Dzisiaj zajmiemy się trzema pozostałymi

sāmagrī-bhāvami, a mianowicie: anubhāvą – kolejną ekstazą, sattvika-bhāvą

– konstytucjonalną ekstazą oraz vyabhicārī-bhāvą – agresywną ekstazą.”

„Zdefiniowaliśmy już vibhāvę, jako podstawową przyczynę, która roznieca w

sercu rati – miłosne przywiązanie do ukochanej osoby. Rati pobudza bhāvę,

która jest uśpiona w citta – sercu i świadomości sadhaki. Rozmaite emocje,

które manifestują się zewnętrznie w odpowiedzi na przebudzenie bhāvy

nazywane są anubhāvą. Choć wyrażane zewnętrznie anubhāvy wydają się

podobne do vikary, fizycznych przemian, których przyczyną jest miłosna

ekstaza, w rzeczywistości są one wewnętrznymi emocjami w odpowiedzi na

bhāvę w sercu sadhaki.”

„Nṛtya – taniec; viluṇṭhana – tarzanie się po ziemi; gīta – śpiewanie; krośana

– głośny płacz; tanu-motana – rozciąganie i ziewanie; huṅkāra – wydawanie

głośnych ryczących odgłosów; jṛmbhana – ziewanie; dirgha-svasa –

wzdychanie; lokānapekṣitā – bycie niedbałym na reakcje ludzi; lālāsrāva –

ślinienie się; aṭṭa-hāsa– głośny śmiech; ghūrṇā – omdlewanie oraz hikkā –

czkawka są anubhāvą, zewnętrznymi symptomami wskazującymi na

obecność bhāvy.”

Vrajanātha: „W jaki sposób te fizyczne przemiany wzmacniają smak rasy w

sthayi-bhāvie? Smakowanie rasy jest w rzeczywistości wewnętrznym

doświadczeniem, podczas gdy symptomy anubhāvy wyrażają się

zewnętrznie. Jak zatem mogą być uznane za sāmagrī-bhāvę – składniki

rasy?”

Gosvāmī: „Synu, studiowałeś retorykę i z tego powodu twój umysł jest

bardzo przenikliwy. Nigdy nie spotkałem osoby, która zadała tak wnikliwe

pytanie, choć w czasie studiów u Śrī Vakreśvary Paṇḍita Gosvāmī, dręczyły

* 31 *

mnie podobne wątpliwości. Mój Gurudeva bardzo łaskawie rozproszył je

wyjawiając w ten sposób ezoteryczną naukę rasa-tattvy.”

„Gdy wewnętrzne czynności jivy na poziomie śuddha-sattvy stymulują i

odżywiają bhāvę, spontanicznie manifestuje się vaicitrya – różnorodność

wspaniałych duchowych uczuć. Ta transcendentalna różnorodność, na wiele

sposobów napełnia serce niewysłowioną błogością. Błogość powoduje vikarę

– fizyczne przemiany, które zostają ukazane w formie ekstatycznych

symptomów znanych jako udbhāsvara.”

„Gdy serce przepełniają emocje, wielbiciel tańczy; gdy serce mruczy z

radości, wielbiciel głośno śpiewa, itd. Takie wyrażanie duchowych emocji

jeszcze bardziej zwiększają rasę. Pokaz tych ekstatycznych symptomów nie

jest główną przyczyną ekstatycznych emocji – które są w rzeczywistości

vibhāvą. Anubhāva podąża za vibhāvą będąc jej wsparciem. Gdy anubhāva

zostaje rozbudzona w sercu przez vibhāvę, w ciele manifestują się wspaniałe

symptomy. Gdy serce upojone jest vibhāvą i sthayi-bhāvą, zostaje

zainicjowana wewnątrz serca druga funkcja w formie anubhāvy, która

jeszcze bardziej zwiększa vibhāvę. Dlatego w rzeczywistości anubhāva jest

pozytywną i niezależną sāmagrī-bhāvą.”

„Ekstatyczne symptomy dzielą się na dwie kategorie: sita – studzące oraz

kṣepaṇa – rozbudzające. Śpiewanie, ziewanie, itd. nazywane są śīta.

Tańczenie i skręty ciała są nazywane kṣepaṇa. Istnieją również inne

symptomy anubhāvy, jednak są one niezwykle rzadkie, np. utphullata –

pulsowanie całego ciała w nieopisanej radości; rakta-udgama – sączenie się

krwi oraz asthibhih-sandhi-viyoga lub karaṣana – przemieszczenie lub

kurczenie się kończyn. Niezwykłe symptomy takie jak kurmakara – przyjęcie

formy żółwia w rezultacie ekstatycznych emocji, które ukazał nasz

najbardziej ukochany Śrīman Mahāprabhu nie są ani możliwe, ani

odpowiednie dla sadhaki.”

Z powodu wysokiego poziomu dyskusji, dwóch poszukiwaczy wiedzy zrobiło

pauzę, by zastanowić się nad tym, co właśnie usłyszeli. Ich ezoteryczne

poszukiwania zostały spełnione, przynajmniej na jakiś czas. Odczuwając

wdzięczność dla swego dobroczyńczy, spontanicznie upadli w pełnym

pokłonie zbierając kurz z jego lotosowych stóp, po czym w szacunku

posmarowali nim swoje głowy.

Po chwili zadali kolejne pytanie: „Śrī Gosvāmī, czym jest sattvika-vikara?”

Gosvāmī: „Gdy oczyszczona świadomość, znana jako citta jest pod

oblężeniem każdego rodzaju bhāvy, zarówno pośrednio, jak i bezpośrednio,

jej stan nazywany jest sattva. Zakres emocji bezpośrednio wytwarzanych

* 32 *

przez ten stan sattvy nazywany jest sattvika-bhāvą. Dzieli się on na trzy

rodzaje: snigdha – mokry, digdha – wilgotny oraz rukṣa – suchy.”

Vrajanātha: „Łaskawie wyjaśnij te trzy sattvika-bhāvy.”

Gosvāmī: „Snigdha-sattvika-bhāva dzieli się na mukhya – główną oraz gauṇa

– poboczną. Gdy serce jest zatopione w mukhya-rati – bezpośrednim

nastroju kochania Kṛṣṇy, mukhya-snigha-sattvika-bhāva jest wyrażana

poprzez stambha – paraliż, sveda – pocenie się oraz inne główne symptomy.

Gdy rati jest delikatnie pośrednia lub powstrzymana, np. gdy Kṛṣṇa jest w

pewnej odległości, nazywana jest gauṇa-rati, która tworzy gauṇa-snigdha-

sattvika-bhāvę. Jej dwoma głównymi symptomami są vaivarṇya – bladość

oraz svara-bheda – afazja, które tworzą takie symptomy jak drżenie głosu.”

„Jeśli poza mukhya oraz gauṇa-rati serce dotykają inne miłosne uczucia,

wówczas niewielka bhāva rati, digdha-sattvika-bhāva manifestowana jest

poprzez kampa – dreszcze. Digdha-sattvika-bhāva rodzi się, gdy mukhya i

gauṇa zalewa serce. Drżenie jest przykładem sāttvikabhāvy, które wynika z

rati. Czasem, gdy ktoś, kto jedynie wydaje się być bhaktą słyszy o niezwykle

pięknym i słodkim Kṛṣṇie, staje się zdumiony i doświadcza uniesienia, choć

faktycznie nie ma w nim rati. Trzecim rodzajem sāttvikabhāvy, rukṣa

(szorstkość), rukṣa sāttvikabhāva jest widoczna, gdy włosy na ciele jeżą się

(romāñca).

Vrajanātha: „W jaki sposób tworzą się sattvika-bhāvy?”

Gosvāmī: „Gdy citta sadhaki, który pogrążony jest w sattvika-bhāvie –

czystym duchowym uczuciu, jednoczy się z praną – cielesną energią życia,

wówczas prāṇa wchodzi w anormalny stan, który przyczynia się do

zakłócenia ciała wulgarnego. W rezultacie manifestują się takie symptomy

jak paraliż, pocenie się, itp.”

„Prāṇa porusza się w zrównoważony sposób w ciele dzięki vayu – powietrzu

życia, które jest jednym z wulgarnych elementów. Jednakże pod wpływem

określonych okoliczności prāṇa zaczyna dominować niezależnie od

towarzystwa powietrza życia czasami mieszając się z pozostałymi czterema

mahabhuta – wulgarnymi elementami zewnętrznego ciała, którymi są

ziemia, woda, ogień i eter. Połączenie to przyczynia się do przemiana w

ciele, które zależą od określonego mahabhuta, z którym miesza się prāṇa.”

„Gdy dominująca prāṇa miesza się z bhumi, wówczas manifestuje się

stambha – paraliż; gdy miesza się z apa, manifestuje się aśru – łzy; gdy

miesza się z teja, manifestuje się vaivarṇya – bladość oraz sveda – pocenie

się. Gdy prāṇa miesza się z akasa, ciało opanowuje pralaya – omdlenie i

* 33 *

utrata przytomności.”

„Gdy dominująca prāṇa usytuowana jest wewnątrz swego elementu

powietrza, mają miejsce trzy odmienne rodzaje intensywności wymieszania,

które prowadzą do określonych efektów. Gdy intensywność jest manda –

słaba, manifestacją są kampa – dreszcze. Gdy intensywność jest madhya –

średnia, manifestacją jest svara-bheda – afazja, np. drżenie głosu. A gdy

intensywność jest tivra – silna, manifestacją jest romāñca – ciarki.”

Vrajanātha: Ile rodzajów przekształceń sattvik jest tam obecnych?

Gosvāmī: „Istnieje osiem transformacji sattvika, a mianowicie, oszołomionie

(stambha); pot (sveda); ciarki (romāñca), drżenie głosu (svara-bheda),

drżenie(vepathu); transformacje koloru ciała (vaivarṇya), zaburzenia

cielesne, nie dbanie o wygląd i gwałtowne wyszczuplenie, które występują z

powodu emocji, takich jak rozpacz, strach i gniew, przelanie łez (aśru) i

dewastacja (pralaya).

Osiem sattvika-vikar działa zarówno od wewnątrz, jak i na zewnątrz. W

każdym przypadku mogą być ozdobione skrajnym wzburzeniem. Vikary

nazywane są przez niektórych bhāvą – głównym uczuciem oraz anubhāvą –

uczuciem drugorzędnym. Należy jednak zaznaczyć, że anubhāva działa

zewnętrznie, stąd nie może zostać uznana za sattvika-bhāvę. Czynności

anubhāvy – manifestujących się symptomów jakimi są np. nṛtya – taniec –

są tworzone przez ingerencję i działanie inteligencji. W ten sposób sattvika-

bhāva nie zostaje bezpośrednio zaangażowana. Jednakże sattvika-bhāva

działa bezpośrednio i bez żadnej z przeszkód ze strony intelektu w takich

manifestacjach jak stambha – paraliż. Dlatego anubhāva i satvvika-bhāva są

oddzielnymi niezależnymi bhāvami.”

Vrajanātha: „Czcigodny Gosvāmīji, łaskawie wyjaśnij przyczynę takich

symptomów jakim jest np. stambha.”

Gosvāmī: „Stambha ma miejsce, gdy wielbiciel staje się oniemiały, odczuwa

pustą i przenikliwą inercję z powodu jednego lub wszystkich uczuć jakimi są:

harsa – zachwyt; bhayā – strach; ascarya – zdumienie; viṣāda – skrajna

depresja, czy amarsa – wściekłość. Sveda – pocenie się, któremu towarzyszy

ślinienie i topnienie serca spowodowane jest przez zachwyt, strach lub

wściekłość. Romāñca – ciarki pojawiają się z powodu zdumienia, zachwytu,

entuzjazmu lub strachu. Svara-bheda – afazja, która prowadzi do drżenia

głosu jest spowodowana znużeniem, zdziwieniem, gniewem, przyjemnością

lub strachem. Kampa – niekontrolowane dreszcze są rezultatem laulya –

duchowej chciwości wywołanej strachem, gniewem lub zachwytem.

Vaivarṇya – bladość spowodowana jest kombinacją zmęczenia, wściekłości i

* 34 *

strachu. Aśru – mimowolne łzy płyną z powodu takich uczuć jak zachwyt,

gniew i zmęczenie. Łzy zachwytu są sitala – zimne, natomiast łzy gniewu są

usna – gorące. Pralaya – utrata przytomności jest spowodowana

obezwładniającą duchową radością lub smutkiem, które usuwają

świadomość i zdolność działania, co powoduje omdlenie i upadek na ziemię.”

„Sattvika-bhāva posiada cztery poziomy, które zależą od intensywności

czystych uczuć: dhūmāyita – dymiąca, jvalita – tląca się, ddīpta – płonąca

oraz praddīpta – intensywnie się paląca. Rukṣa-sattvika-bhāva – suche

uczucie, jest najczęściej dhūmāyita – dymiącą bhāvą. Snigdha-sattvika-

bhāva, mokre uczucie zazwyczaj osiąga wyższe poziomy intensywności. Rati

jest przyczyną najbardziej wspaniałej i niemożliwej do wyjaśnienia błogości.

Jeśli jednak rukṣa-bhāva nie ma w sobie rati, jest zwiotczała i w

konsekwencji pozbawiona świetności.”

Vrajanātha: „Gurudeva, rozumiem, że sattvika-bhāva rozkwita w sercu w

rezultacie ogromnej pomyślności. W jaki sposób możemy zrozumieć bhāvy,

które pokazują na scenie aktorzy oraz inne osoby pragnące osiągnąć w ten

sposób jakieś światowe cele?”

Gosvāmī: „Sattvika-bhāva wypływająca ze szczerego wykonywania czystej i

niczym nie motywowanej służby oddania jest Vaiṣṇava-bhāva – duchowym

uczuciem, które wyrażają czyści wielbiciele Vaiṣṇava. Wszystkie inne niższe

bhāvy dzielą się na cztery kategorie. Zaczynając od najwyższej są to: raty-

ābhāsa – fałszywe wrażenie miłości; sattva-ābhāsa – nieczyste uczucia,

które są odległym i luźnym podobieństwem czystego uczucia; niḥsattva –

udawane uczucie wyrażane dla materialnego celu oraz pratīpa – uczucie

zrodzone z wrogiego nastawienia.”

Vrajanātha: „Czym jest raty-ābhāsa?”

Gosvāmī: „Raty-ābhāsa to emocjonalne przywiązanie, które aspiranci do

wyzwolenia wyrażają wobec Najwyższego Pana podczas słuchania tematów

o Kṛṣṇie. Takimi osobami są monistyczni sannyasini mayavadi ze szkoły

Śankara.”

Vrajanātha: „Czym jest sattva-ābhāsa?”

Gosvāmī: „Gdy opowieści o czynnościach Kṛṣṇy są słuchane przez

nieinteligentne i materialnie uwarunkowane osoby, radość którą

doświadczają, zdumienie oraz materialne sentymentalne emocje znane są

jako sattva-ābhāsa. Wyglądają one niczym ekstatyczne, transcendentalne,

czyste uczucia sattvika-bhāvy. Sattva-abhasę mogą doświadczyć kobiety o

miękkim sercu, empiryści oraz filozofowie mīmāṁsa.”

* 35 *

Vrajanātha: „Czym jest niḥsattva?”

Gosvāmī: „Udawane sentymenty znane jako niḥsattva – często wyrażane

poprzez płacz i dreszcze – okazywane są przez osoby o dwulicowym sercu,

aktorów oraz tych, którzy używają ich do osiągnięcia swoich materialnych

celów. Zazwyczaj tacy hipokryci są materialistami o twardych sercach.

Jednak dzięki nieustannemu ćwiczeniu gruczołów łzowych tworzą sztuczne

łzy. Bardzo szybko taki fałszywy płacz staje się ich drugą naturą.”

Vrajanātha: „Czym jest pratīpa?”

Gosvāmī: „Gdy osoba wykonuje czynności, które są przeciwne Kṛṣṇie i Jego

rozporządzeniom, pojawia się strach i gniew. Uczucia te znane są jako

pratīpa-bhāva-ābhāsa. Doskonałym przykładem pratīpa jest przepełnione

strachem zachowanie Kamsy.”

Vrajanātha: „Vibhāva, anubhāva oraz sattvika-bhāva są dla nas bardziej

zrozumiałe niż kiedykolwiek wcześniej. Zrozumieliśmy również różnice

pomiędzy anubhāvą oraz sattvika-bhāvą. Łaskawie wyjaśnij teraz sāmagrī

bhāvę, znaną również jako vyabhicārī-bhāvę – agresywną ekstazę.”

Gosvāmī: „W sumie istnieją trzydzieści trzy vyabhicārī-bhāvy. Vi znaczy

‘szczególnie’; abhi znaczy ‘naprzód’; cari znaczy ‘poruszać się.’ Nazywane są

vyabhicārī-bhāvami, gdyż poruszają się w szczególny sposób ku sthayi-

bhāvie podsycając ją. Jako, że są sañcārīta – podróżują przez ciało, umysł i

słowa nazywane są również sañcārī-bhāvami. Są falami, które powstają z

pełnego nektaru oceanu sthayi-bhāvy. Przed powrotem do swego źródła

stają się coraz większe i większe.”

„Trzydziestoma trzema vyabhicārī-bhāvami są: 1. nirveda – obojętność;

2. viṣāda – posępność; 3. dainya – pokora; 4. glāni – uważanie się za

winnego; 5. śrama – zmęczenie; 6. mada – szaleństwo; 7. garva – duma;

8. śaṅkā – wątpliwość; 9. trāsa – strach, szok; 10. āvega – intensywne

uczucie; 11. unmāda – szaleństwo; 12. apasmara – zapomnienie; 13. vyadhi

– choroba; 14. moha – oszołomienie; 15. mrti – śmierć; 16. alasya –

lenistwo; 17. jadya – niepełnosprawność; 18. vrida – wstyd; 19. avahittha –

zatajenie; 20. smṛti – pamiętanie; 21. vitarka – argument; 22. cinta –

rozważanie; 23. mati – uwaga; 24. dhrti – wyrozumiałość; 25. harsa –

radość; 26. autsukya – zapał; 27. augrya – przemoc; 28. amarsa – gniew;

29. asuya – zazdrość; 30. capalya – bezczelność; 31. nidra – sen; 32. supti –

głęboki sen oraz 33. prabodha – przebudzenie.”

„Istnieją dwie grupy sañcārī-bhāvy: svantara – niezależna oraz paratantra –

zależna. Zależna sañcārī-bhāva dzieli się dalej na vara – korzystną oraz

* 36 *

avara – niekorzystną. Vara dzieli się dalej na: sakṣat – bezpośrednią oraz

vyavahita – pośrednią. Svatantra sañcārī bhāva dzieli się na trzy grupy: rati-

nunya – pozbawioną rati – miłości; rati-anusparsa – dotykającą rati oraz rati-

gandha – zabarwioną rati.”

„Gdy bhāvy te pojawiają się w osobie, która jest wrogo nastawiona wobec

Kṛṣṇy lub są kierowane ku vipakṣa – niewłaściwej osobie lub przedmiotowi,

dzielą się one na dwa rodzaje: pratikulya – sprzeczne oraz anaucitya –

niestosowne. Wszystkie bhāvy posiadają cztery różne dāsa – fazy: utpatti –

narodziny i wzrost ekstatycznego uczucia; sandhi – zjednoczenie dwóch

uczuć; sabalya – konflikt po fuzji dwóch różnych uczuć oraz santi –

uspokojenie uczucia.”

Vrajanātha: „Chcielibyśmy dowiedzieć się więcej na temat tych czterech faz

bhāvy. Bhāva-utpatti – tworzenie się ekstatycznego uczucia jest łatwe do

zrozumienia. Nie można tego jednak powiedzieć o pozostałych.”

Gosvāmī: „Połączenie się dwóch podobnych lub różnych od siebie bhāv

nazywane jest sandhi – związkiem. Za przykład może posłużyć śrama –

zmęczenie oraz alasya – lenistwo, które mogą pojawić się jednocześnie. To

jest właśnie sandhi dwóch podobnych uczuć. Harsa – przyjemność oraz

śaṅkā – niepokój mogą się również pojawić jednocześnie. Ma wtedy miejsce

sandhi dwóch odmiennych uczuć.”

Vrajanātha: „Czym jest bhāva-sabalya?”

Gosvāmī: „Sabalya jest stanem, w którym różne bhāvy przejawiają się

jednocześnie tworząc konflikt oraz walkę między sobą oraz wtedy, gdy jedna

bhāva stara się zdominować inną. Gdy Kaṁsa usłyszał o rozrywkach Kṛṣṇy

doświadczył w swej świadomości współzawodnictwa pomiędzy kroda –

gniewem oraz trāsa – strachem. To jest bhāva-sabalya.”

Vrajanātha: „Czym jest bhāva-santi?”

Gosvāmī: „Gdy bhāvy, które osiągnęły wielką intensywność uspokajają się i

zanikają, mówimy wtedy o bhāva-snati – uspokojeniu uczucia. Pastuszkowie,

młodzi przyjaciele Kṛṣṇy byli niesłychanie zaniepokojeniu i smutni, gdy nie

mogli Go zobaczyć. Jednak gdy tylko usłyszeli Jego flet, nawet z oddali, ich

viṣāda – niepokój natychmiast odszedł.”

Vrajanātha: „Gurudeva, czy zostało coś do dodania na ten temat.”

Gosvāmī: „Trzydzieści trzy vyabhicārī-bhāvy jak również jedna mukhya-

sthayi-bhāva oraz siedem gauṇa-sthayi-bhāv, które omówię później, tworzą

razem liczbę czterdziestu jeden bhāv. Każda z nich tworzy vikary w systemie

* 37 *

ciała. Są one również citta-vrtti – tendencjami serca, które tworzą bhāvę.”

Vrajanātha: „Jakim specyficznym bhāvom dają początek?”

Gosvāmī: „Tworzą osiem aṣta-sattvika-bhāv oraz wszystkie anubhāvy, które

podążają za główną vibhāvą.”

Vrajanātha: „Czy są one wszystkie wrodzonym elementem oryginalnej

duchowej natury jak i osobowością wielbiciela?”

Gosvāmī: „Nie. Niektóre są naturalne, jednak reszta jest agantuka –

chwilowa i przypadkowa. Sthayi-bhāva każdego wielbiciela jest jego

naturalną bhāvą. Vyabhicārī-bhāvy są zazwyczaj chwilowe.”

Vrajanātha: „Czy wszyscy wielbiciele posiadają tą samą bhāvę?

Gosvāmī: „Nie. Wielbiciele są z natury indywidualni. Z tego powodu ich

inklinacje są indywidualne i zróżnicowane. Zgodnie z wrodzonym

nastawieniem wielbiciela manifestują się odmienne bhāvy, które zyskują

różnorodny charakter. Na dodatek bhāvy przyjmują różnorodne odcienie w

zależności od stanu citta wielbiciela, a mianowicie są garistha – wyższe,

lagistha – lekkie oraz gambhirya – poważne. Jednakże amṛta – nektar

oddania posiada zawsze z natury płynny charakter i z tego powodu jest

nieodłączną cechą serca wszystkich wielbicieli.”

„Zakończmy na tym punkcie naszą dzisiejszą rozmowę. Będziemy

kontynuować ją jutro. Wyjaśnię wówczas naturę sthayi-bhāvy.”

Po ofiarowaniu pełnych pokłonów przed Śrī Gopala-Guru Gosvāmīm, Vijaya-

kumāra oraz Vrajanātha poprosili o zezwolenie odejścia.

Tak kończy się rozdział dwudziesty siódmy Jaiva-dharmy zatytułowany:

Dalsze rozważania na temat Rasa-tattvy, Część Pierwsza: Anubhāva,

Sattvika-bhāva i Vyabhicārī-bhāva.

ROZDZIAŁ 28

Dalsze rozważania na temat Rasa-tattvy

Część druga: Mukhya-rati – Podstawowe przywiązanie

Następnego dnia Vijaya-kumāra oraz Vrajanātha powrócili do Śrī Gopala-

* 38 *

Guru Gosvāmīego. Złożyli przed nim pełne pokłony i zaczęli zadawać kolejne

ezoteryczne pytania. W szczególności pragnęli wyjaśnienia pewnych

tematów odnoszących się do rasa-tattvy, które zostały poruszone podczas

wcześniejszych wizyt.

Vrajanātha rozpoczął: „Gurudeva, opisałeś cztery bhāvy: vibhāvę, anubhāvę,

sattvika-bhāvę oraz vyabhicārī-bhāvę. Czy pośród wyżej wymienionych bhāv

znajduje się sthayi-bhāva – stały duchowy nastrój?”

Gosvāmī: „Wszystkie wymienione przez ciebie kategorie są różnymi formami

bhāvy. Pośród nich, bhāva, która ustanawia siebie na pozycji cesarza

obejmując, kontrolując i podporządkowując wszystkie pozostałe bhāvy, bez

względu na to czy są one ze sobą zgodne czy nie, jest sthayi-bhāvą

wielbiciela. Kṛṣṇa-rati – usytuowana w sercu wielbiciela āśraya,

transcendentalna miłość Kṛṣṇy znana jest jako sthayi-bhāva. Opisując

wcześniej āśrayę w temacie dotyczącym sāmagrī-bhāvy, umieściliśmy ją w

kategorii ālambana – podstawowej przyczyny istniejącej wewnątrz zakresu

vibhāvy. W ten sposób pośrednio wskazaliśmy na obecność sthayi-bhāvy w

sercu wielbiciela. Sthayi-bhāva – główna bhāva, sprowadza wszystkie

pozostałe bhāvy pod swoje rządy i aranżuje je w taki sposób, by działały

jako główny bodziec tworzenia się rasy. Jednocześnie pozostałe bhāvy mogą

zostać zaangażowane w rolę asystowania centralnej bhāvy. Chociaż sthayi-

bhāva jest asvadayan-rupą – przyczyną smakowania duchowych nastrojów,

jest również asvadya-rupą – przedmiotem, który jest smakowany.”

„W odosobnieniu medytujcie głęboko naturę sthayi-bhāvy analizując w ten

sposób wyróżniające się cechy, które oddzielają ją od innych bhāv. Rati

zrodzona ze sthayi-bhāvy jest dwóch rodzajów: mukhya-rati oraz gauṇa-

rati.”

Vrajanātha: „Czym jest mukhya-rati?”

Gosvāmī: „Wcześniej w naszych wyjaśnieniach bhāva-bhakti, rati

zakwalifikowaliśmy do kategorii śuddha-sattvy. Odnosi się to do mukhya-rati,

którą właśnie opisujemy.”

Vrajanātha: „Gdy studiowaliśmy nyaya – gałąź wiedzy, która w porównaniu z

naszą obecną edukacją jest nic nieznaczącą nauką – nasz program

obejmował dział opisujący rati. Obecnie mój pogląd odnośnie niej uległ

całkowitej zmianie z powodu realizacji stanu śuddha-sattvy – transcendencji.

Teraz jest dla mnie jasnym, że wzniosłe wymiany rasy z Najwyższym Panem

są możliwe wyłącznie wtedy, gdy jīva usytuowana jest w swej svarupie

będąc niezanieczyszczoną przez materię.”

* 39 *

„Pojęcie rati wysuwane przez retoryków jest materialne. Zakłada ono, że rati

doświadczana jest przez jivę wyłącznie w jej materialnym wcielonym stanie

poprzez subtelne ciało składające się z umysłu i inteligencji. Twoje

wytłumaczenie odnośnie natury rati otworzyło moje oczy na boskie i

transcendentalne zrozumienie rasy, najcenniejszego skarbu śuddha-jivy –

czystej duszy. W przeciwieństwie do tego, baddha-jīva – dusza

uwarunkowana posiada bardzo ograniczony dostęp do transcendentalnej

rasy. Ewentualnie może dojść do pozycji smakowania jej dzięki łasce hladini-

sakti. Chciałbym dowiedzieć się więcej na temat śuddha-rati – czystego

transcendentalnego przywiązania.”

Śrī Gopala-Guru Gosvāmī po wysłuchaniu Vrajanātha był niezwykle

zadowolony z jego wnikliwej analizy ezoterycznej filozofii. W

niepochamowanej radości objął go, a po policzkach spłynęły mu perłowe łzy

gdy powiedział: „Jestem prawdziwym szczęśliwcem mając takiego ucznia

jak ty. Posłuchaj. Mukhya-rati dzieli się na svarthę oraz pararthę.”

Vrajanātha: „Co jest naturą svartha-mukhya-rati?”

Gosvāmī: „Svartha-rati podtrzymuje samą siebie za pomocą wszystkich

pokrewnych bhāv. Sprzeczne bhāvy doprowadzają jednakże do jej

zmniejszenia.”

Vrajanātha: „Co jest naturą parartha-mukhya-rati?”

Gosvāmī: „Parartha-rati układa się tak, by pomieścić w sobie zarówno

pokrewne jak i sprzeczne bhāvy.”

„Istnieje inny wyższy podział mukhya-rati, który dzieli ją na pięć rodzajów:

santa – neutralność; dāsya – służenie; sakhya – braterstwo; vātsalya –

rodzicielstwo oraz mādhurya – małżeństwo. Tak jak promienie słoneczne

tworzą liczne kolory światła przechodząc przez różne rodzaje kwarcu,

podobnie śuddha-rati tworzy odmienne i zróżnicowane symptomy, gdy

przechodzi przez różne odcienie sthayi-bhāvy.”

Vrajanātha: Śrī Gosvāmī, czym jest ta śuddha-rati – czysta miłość?”

Gosvāmī: „Podstawowa śuddha-rati dzieli się na trzy rodzaje: samanya –

ogólną; svaccha – czystą oraz santa – spokojną.”

„Samanya-rati jest przywiązaniem, jakie ludzie zazwyczaj odczuwają wobec

Śrī Kṛṣṇy, jako Najwyższego Pana. Jednakże u oddanych wielbicieli mukhya-

rati przyjmuje różnorodne transcendentalne nastroje zgodnie z ich

wrodzonymi duchowymi skłonnościami. Gdy taka Kṛṣṇa-rati przechodzi

przez czystą bhāvę wielbiciela, nazywana jest svaccha – czystą lub

* 40 *

przeźroczystą. Wielbiciele zainspirowani taką rati czasami widzą Kṛṣṇę jako

Wszechmocnego Pana i gloryfikują Go modlitwami w nastroju dāsya.

W innym przypadku widzą Kṛṣṇę jako swego przyjaciela i żartują z Nim w

nastroju sakhya. Ewentualnie uważają Kṛṣṇę za swego syna, który musi być

rozpieszczany i chroniony rodzicielską opieką w nastroju vātsalya. Z kolei w

nastroju mādhurya, widzą Kṛṣṇę jako swego kanta – kochanka i czują się

podekscytowani w Jego towarzystwie. Na dodatek, czasami w parama-

brahman rati medytują w miłości o Kṛṣṇie jako Paramatmie i osiągają

transcendentalną świadomość, którą charakteryzuje spokój i równowaga.”

„Śuddha-rati dzieli się znów na dwie kategorie: kevala-rati – wyłączną oraz

sankula-rati – mieszaną. W kevala-rati działa wyłącznie jeden nastrój bez

ingerencji innych rati. Ten wyłączny nastrój manifestują mieszkańcy Vrajy

tacy jak sługa Rasala, przyjaciele Śrīdama i Sudama oraz Guru-jana – starsze

osobistości takie jak Nanda Maharaja. Gdy w rati wielbiciela ma miejsce

wymieszanie dwóch lub więcej ras, mówimy o sankula-rati. Uddhava, Bhima

i starsza służąca Rādhārani o imieniu Mukhara są przykładami wielbicieli w

sankula-rati.”

Vrajanātha: „Odnoszę wrażenie, że wieczni wielbiciele Vrajy nie manifestują

santa-rati. Jednakże widzę również, że odrobina santa-rati obecna jest tam

w wymieszanej formie. Według jada-alankara, materialistycznych książek

nyaya, w rati nie istnieje stan santy. Jednakże dostrzegamy obecność rati w

para-brahman-rati. Dlatego ta szczególna rati – którą jest santa-rati – musi

zostać uznana, jako jeden z rodzajów przywiązania do Najwyższego. Pragnę

teraz posłuchać o symptomach dāsya-rati.”

Gosvāmī: „Dāsya-rati zostaje przywołana w wielbicielu, który myśli o Kṛṣṇie

w nastroju przepełnionym szacunkiem: ‘Kṛṣṇa jest moim Panem, a ja jestem

Jego sługą.’ Wielbiciele, którzy są mocno przywiązani do tej rati nie są

urzeczeni żadną manifestacją tego świata.”

Vrajanātha: „Jakie cechy manifestują się w sakhya-rati?”

Gosvāmī: „Ci wielbiciele, którzy uważają Kṛṣṇę za równego sobie i posiadają

niesłabnącą wiarę i fascynację tą rasą w stosunku do Niego, posiadają

sakhya-rati. W tym nastroju mają miejsce żarty, śmiech i podobne im

czynności przyjaźni.”

Vrajanātha: „Co charakteryzuje vātsalya-rati?”

Gosvāmī: „Osoby starsze od Kṛṣṇy okazują Mu życzliwość i miłość w

vātsalya-rati. Charakterystyczną cechą tej rati jest opiekuńczy nastrój, w

którym opiekunowie dbają o Kṛṣṇę, wykonują pomyślne rytuały dla Jego

* 41 *

ochrony i dobrobytu, ofiarowują Mu swe błogosławieństwa, głaszczą Go z

uczuciem, itp.”

Vrajanātha: „Łaskawie opisz również mādhurya-rati-lakṣanam – naturę

przywiązania w nastroju małżeńskim.”

Gosvāmī: „Gdy miłość wobec Kṛṣṇy okazywana przez vraja-gopi jest

prowokowana ośmioma rodzajami sambhoga – przyjemności takimi jak:

smarana – pamiętanie, darśana – oglądanie, itd., nastrój ten nazywany jest

mādhurya-rasą. Ta rati wyrażana jest poprzez katakṣa – ukośne spojrzenia;

bhru-kṣepa – stęsknione miłosne spojrzenia; priya-vani – słodkie słowa oraz

hasya – śmianie się i żartowanie. Rati osoby, która przechodzi od nastroju

santy do mādhuryi, staje się coraz bardziej słodka i pełna błogości. Nastroje

te są wiecznie obecne w czystych wielbicielach w zależności od ich poziomu

bhakti.”

„W ten sposób pokrótce wymieniłem pięć rodzajów mukhya-rati – głównego

przywiązania.”

Vrajanātha: „Gurudeva, opisz teraz proszę gauṇa-rati, która przyczynia się

do powstania drugorzędnych duchowych ras.”

Gosvāmī: „W najwyższym stopniu, doskonałe drugorzędne bhāvy, które

należą do alambany – transcendentalnego kochanka i ukochanego, znane są

jako gauṇa-rati. Istnieje siedem gauṇa-rati: hasya – śmiech; vismaya –

zdumienie; utsaha – zapał; soka lub karuṇa – rozpacz lub współczucie;

krodha – gniew; bhayā – strach oraz jugupsa lub ninda – wzgarda,

okropność i wstręt. Wyłącznie pierwsze sześć bhāv można skierować ku

Kṛṣṇie. Gdy w sercu wielbiciela pojawia się śuddha-rati i gdy jego cielesne

czynności napełniają go wstrętem, mówimy o jugupsa-bhāvię – wzgardzie,

która uważana jest za siódmą gauṇa-bhāvę.”

„Istnieją nieodłączne różnice pomiędzy symptomami drugorzędnymi gauṇa-

bhāvy oraz symptomami pierwszorzędnymi mukhya-śuddha-sattva-bhāvy.

Jednak, jako że gauṇa-bhāva połączona jest z obejmującą ją parartha-

mukhya-rati, zostaje uznana za rati i podzielona na siedem uczuć zaczynając

od emocji zwanej jako hasya. U pewnych wielbicieli jedna lub więcej gauṇa-

bhāv osiąga stały stan w swym związku z Kṛṣṇą. Jednakże takie rzeczy

zazwyczaj nie mają miejsca. Z tego powodu gauṇa-bhāvy opisywane są jako

nieregularne, niestałe i tymczasowe. Wyłącznie pod wpływem określonych

warunków osiągają wystarczającą siłę, by wyprzeć główną rati i ustanowić

siebie jako dominującą bhāvę.”

Vrajanātha: „W naukach nyaya istnieje wzmianka odnośnie ośmiu bhāv,

* 42 *

którymi są: srngara – małżeństwo; hasya – figlarność; karuṇa – łaskawość,

itd. Teraz zrozumiałem, że te idee bhāvy odnoszą się wyłącznie do

materialnej rasy, która manifestuje się w zwykłych ziemskich relacjach

pomiędzy mężczyzną, a kobietą. Nie odgrywają żadnej roli w opisie czystej,

transcendentalnej rasy Vrajy. Materialne bhāvy rozkwitają w

materialistycznym umyśle i świadomości, jednak nigdy nie manifestują się w

oczyszczonej duchowej świadomości. Opis który dają wielcy duchowi

nauczyciele odnośnie sthayi-bhāvy wraz z jej pięcioma mukya-rasami oraz

siedmioma gauṇa-rasami jest jak najbardziej prawidłowy.

„Teraz łaskawie rozwiń temat hasya-rati – przywiązania, które przyczynia się

do nastroju dowcipu.”

Gosvāmī: „Hasya-rati objawia się wtedy, gdy wypowiadane są śmieszne

słowa, gdy zakładane są ubrania nie do pary, gdy działania są karykaturą

normalnych czynności, itd. Nastrój ten charakteryzuje otwarcie serca,

zwężanie się oczu, rozszerzanie dziurek od nosa oraz drżenie ust i policzków.

Nastrój ten manifestuje się również, gdy miłość do Kṛṣṇy łączy się z

sankoca-bhāvą – uczuciem niezdecydowania.”

Vrajanātha: „Jakie są symptomy utsaha-rati – przywiązania, które jest

przyczyną nastroju entuzjazmu?”

Gosvāmī: „Utsaha jest śmiałym entuzjazmem umysłu, który skłania do

angażowania się w wielkie, wychwalane przez oddane święte osoby projekty.

Nastrój ten ukazuje takie symptomy jak pilność w wykonywaniu czynności,

brak cierpliwości, wielki wysiłek oraz ferwor.”

Vrajanātha: „Jakie są symptomy krodha-rati – przywiązania przyczyniającego

się do nastroju gniewu?”

Gosvāmī: „W krodha-rati serce płonie we wściekłości z powodu pratikula-

bhāvy – nieprzyjemnych i niekorzystnych uczuć. Nastrój ten manifestuje

takie symptomy jak niewrażliwy brak umiaru, marszczenie czoła oraz

wściekły wyraz oczu.”

Vrajanātha: „Jakie są symptomy bhayā-rati – przywiązania przyczyniającego

się do strachu i przerażenia?”

Gosvāmī: „Bhayā-rati manifestuje się w rezultacie ujrzenia przerażającej

sceny, podczas której serce kołacze w nerwowym lęku. Nastrój ten ukazuje

takie symptomy, jak usiłowanie ukrycia się, suchość serca oraz ucieczka z

miejsca wydarzeń.”

Vrajanātha: „Jakie są symptomy jugupsa-rati – przywiązania, które

* 43 *

przyczynia się do pogardy i potępienia?”

Gosvāmī: „Jugupsa-rati zostaje przywołana przez coś pogardliwego, coś co

doprowadza do uczucia wstrętu. W tej rati manifestują się szczególne

przemiany ciała takie jak plucie, wykrzywianie się oraz spontaniczne

oczerniające słowa. Uczucia te są uznawane za transcendentalną rati

wyłącznie wtedy, gdy są korzystnie skierowane ku Kṛṣṇie. Jeśli tak nie jest,

są wyłącznie ziemskimi słabościami serca zwykłego śmiertelnika.”

Vrajanātha: „Jak wiele bhāv istnieje w bhakti-rasie?”

Gosvāmī: „Istnieje osiem sthayi-bhāv, trzydzieści trzy sañcārī-bhāvy oraz

osiem sattvika-bhāv, które dają w sumie liczbę czterdziestu dziewięciu. Gdy

te bhāvy są materialne, wywodzą się z trzech sił natury materialnej i stają

się przyczyną przelotnych radości i smutków. Jednakże, gdy są połączone z

Kṛṣṇą, stają się transcendentalne wobec materialnych sił i stanowią źródło

głębokiej wiecznej błogości. Nawet w śoka – głębokiej melancholii dają

ogromną przyjemność.”

„Śrī Rūpā Gosvāmī pisze, że Kṛṣṇa i drodzy Mu wielbiciele, na których czele

stoją gopi, działają jako ālambana – ukochani i kochankowie, co jest

podstawą bhakti-rasy. Z tego powodu tworzą obustronną rati w formie

ośmiu sthayi-bhāv miłosnego przywiązania. W ten sposób Kṛṣṇa i Jego

wielbiciele są karana – przyczyną rasy rati – duchowej miłości. Osiem

sattvika-bhāv przyczynia się do ośmiu sattvika vikar – transcendentalnych

przemian w ciele, które zaczynają się od stambhy – znieruchomienia w

ekstazie. Są one zaliczane do karya – efektów rati. Natomiast trzydzieści trzy

vyabhicārī-bhāvy (sañcārī-bhāv), począwszy od nirveda – obojętności wobec

materialnej przyjemności, działają jako sahaya – asystenci tej rati. Jednakże

ostateczna analiza mówi, że podczas ewidentnego zamanifestowania rasy, te

różne manifestacje rati nie są już dłużej uznawane za karana – przyczynę;

karaya – efekt oraz sahaya – asystentów. Stanowią one vibhāvę – przyczyny

ekstazy. Vibhāva posiada moc sprawienia, że te manifestacje rati

umiejętnie zwiększają smak viṣayi – Śrī Kṛṣṇy. Dlatego acaryowie również

kategoryzują wiele różnorodnych manifestacji rati jako vibhāvę – przyczyny

bhāvy. Co więcej, jako że nṛtya – taniec i inne podobne manifestacje rati

zwiększają i demonstrują vibhāvę, nazywane są anubhāvami – wynikającymi

manifestacjami bhāvy.”

„Osiem sattvika-vikar zamanifestowanych przez czystą transcendentalną

bhāvę nazywają się sattvika-bhāvami. Różne bhāvy, które obdarzają

anubhāvę-rati i vibhāvę-rati trzydzieści trzema symptomami zaczynającymi

się od nirvedy, dając im w ten sposób bodźca do rozkwitu i różnorodności

* 44 *

znane są jako trzydzieści trzy sañcārī-bhāvy – pozorne pobudzające ekstazy.

Śuddha-bhaktowie oraz acaryowie zidentyfikowali ostatecznie vibhāvę jako

główną przyczynę bhakti. W rzeczywistości transcendentalne uczucie bhāvy,

owoc i odpowiednik rati, jest w swej naturze niewyobrażalne będąc areną

najczystszej formy bhakti.”

„Takie pisma objawione jak Mahābhārata, gloryfikowały bhāvę jako

transcendentalnie czystą i nieskazitelną, ustanawiając ją na piedestale

znajdującym się ponad zakresem empirycznej spekulacji oraz analizy. Z tego

powodu zalecają, by nie wkraczać na obszar tej niepojętej wiedzy na mocy

indukcyjnej filozofii oraz retoryki. Rati jest czarującym elementem w

paradygmacie rasy. Zabarwia ona piękno, cechy i rozrywki Kṛṣṇy odcieniami

vibhāvy, podtrzymując ją jak również i siebie samą. Piękno, cechy i rozrywki

Kṛṣṇy są filarem mādhurya-rasy. Na początku rati manifestuje ekstatyczne

piękno Kṛṣṇy. Po tym, jak piękno to zostaje posmakowane, bhāva w swej

różnorodności rozwija i zwiększa rati, która w odwzajemnieniu czyni to samo

wobec bhāvy. Dlatego wszystkie rodzaje bhāvy – vibhāva, anubhāva,

sattvika bhāva oraz sañcārī (vyabhicārī) bhāva – są wsparciem rati i na

odwrót, rati jest wsparciem bhāv.”

Vrajanātha: „Gurudeva, łaskawie wyjaśnij nam różnice pomiędzy Kṛṣṇa-rati –

miłosnym przywiązaniem do Kṛṣṇy, a viṣaya-rati – przywiązaniem do

materialnych obiektów przyjemności.”

Gosvāmī: „Viṣaya-rati jest ziemska i wulgarna, podczas gdy Kṛṣṇa-rati jest

boska i czysto duchowa. Korzenie Kṛṣṇa-rati znajdują się w niezwykłości, w

transcendencji. Ziemska miłości odczuwana jest jako przyjemność, gdy

kochankowie są razem oraz jako ból, gdy są rozdzieleni. Gdy w sercu

czystego wielbiciela rozkwita Kṛṣṇa-prema, rasa ulega spienieniu tworząc

pełną nektaru błogość. W nastroju rozłąki błogość ta nabiera wspaniałych

barw. Śrī Ramananda Raya skomponował wiersz, który opisuje rozmowę ze

Śrī Caitanyą. Znajduje się on w Śrī Śrīman Mahāprabhu-caritamricie,

Madhya-lili 8.194 i w pewnym stopniu opisuje fascynujące aspekty

vipralambhy – błogości w rozłące. Na pozór słowa te pełne są smutku,

jednak w rzeczywistości są opisem intensywnej radości.”

Vrajanātha: „Retorycy upierają się, że rasa jest niekompletna. Jak odpowiesz

na te przypuszczenie?”

Gosvāmī: „Materialna rasa jest rzeczywiście niepełna. By pojawiło się

materialne przywiązanie i uczucie muszą istnieć konieczne do rozwoju,

korzystne materialne sāmagrī – składniki. Bez nich emocje zanikają. Z kolei

transcendentalna duchowa rasa jest niezrównana. Wielbiciel na etapie

* 45 *

siddha-avastha – etapie doskonałości, doświadcza jej w ciągły i niesłabnący

sposób, gdyż rasa ta manifestuje się sama z siebie. Na etapie sādhany,

duchowa rasa ukazuje się jako rzeczywistość postrzegana w materialnym

świecie. Jednakże jest ona zawsze zakorzeniona w transcendencji i nigdy nie

powinno się jej mylić z materialną manifestacją. Materialna rasa zmniejsza

się z chwilą rozstania kochanków, podczas gdy duchowa rasa nieustannie

błyszczy jaśniej i jaśniej w vipralambhie – nastroju rozłąki wyrzeczonego

wielbiciela. Transcendentalna rasa jest tętnem życia majestatycznej hladini-

sakti i uosabia Jej wzniosłe cechy i niewyobrażalną moc błogości. Stąd

kompletne najwyższe szczęście, nawet w stanie vipralambhy, jest tożsame z

transcendentalną rasą. Podsumowując, rasa nie może zostać zrozumiana na

mocy materialnej inteligencji z powodu swej transcendentalnej i

niewyobrażalnej natury.”

Vrajanātha: „Jak wiele duchowych ras istnieje?”

Gosvāmī: „Istnieje siedem gauṇa-ras oraz jedna mukhya-rati, która dzieli się

na pięć głównych ras. Dają one w sumie liczbę ośmiu ras.”

Vrajanātha: „Im bardziej słucham na ten temat, tym bardziej jestem

spragniony dalszej wiedzy. Czy możesz opisać te rasy?”

Gosvāmī: „Śrī Rūpā Gosvāmī pisze w Bhakti-rasamṛta-sindhu 2.5.115:

mukhyas tu pañcadhā śantaḥ prītaḥ preyāṁś ca vatsalaḥ mādhuraś cety amī jñeyā yathā pūrvvam anuttamāḥ

hasyo ’dbhutas tathā vīraḥ karuṇo raudra ity api bhayānakaḥ sa vibhatsa iti gauṇaś ca saptadhā

„Jedna główna rati boskiej miłości dzieli się na pięć podstawowych ras

oddania: santa – neutralność i bierność; prita – zadowolenie i służba; preya

– uczucie; vātsalya – opiekuńcza pobłażliwość oraz mādhurya – małżeństwo.

Każda kolejña rasa jest wyższa od poprzedniej.”

„Istnieje siedem podległych ras: hasya – humor; adbhuta – zdumienie; vira

– entuzjazm i rycerskość; karuṇa – miłosierdzie; raudra – gniew; bhayānaka

– strach oraz bībhatsa – okropność.”

Vrajanātha: „Na czym polega właściwe zrozumienie bhāvy w kontekście

duchowej cinmaya-rasy?”

Gosvāmī: „Wyniesieni, samozrealizowani święci z oczyszczonym, skupionym

na jednym punkcie umysłem wniknęli głęboko w swoją jaźń, by dzięki nauce

bhakti uwolnić zamknięte w środku transcendentalne miłosne uczucia. Gdy

emocje te pojawiają się w citta, są uznawane za bhāvę istniejącą w zakresie

* 46 *

rasy. Omówiliśmy wcześniej, że istnieją dwa rodzaje bhāvy: cintya-bhāva –

materialne i możliwe do wyobrażenia uczucie oraz acintya-bhāva – uczucie

duchowe i niewyobrażalne. Cintya-bhāva jest tematem rozpraw oraz

dyskusji i powstaje na ograniczonej arenie intelektu uwarunkowanej duszy.

Jest produktem materialnej natury oraz materialistycznej religijności.”

„Cintya-bhāva pozostaje materialnie zmysłowa, nawet jeśli skierowana jest

ku Najwyższemu Panu. W rzeczywistości jest ona niestosowna i nie na

miejscu w odniesieniu do Najwyższego, który przebywa w królestwie

transcendencji. Jednakże niewłaściwym zrozumieniem jest założenie, że

transcendentalna acintya-bhāva nie istnieje w odniesieniu do Najwyższego

Pana wyłącznie dlatego, że Pan usytuowany jest w transcendencji ponad

zmysłowością cintya-bhāvy. Tak naprawdę cała gama transcendentalnej

bhāvy jest doskonale zgodna z Najwyższym Panem i podlegając acintya-

bhāvie odgrywa swą rolę w ponadmaterialnym królestwem istniejącym

ponad uwarunkowanym intelektem.”

„Acintya-bhāva zajmuje miejsce w sercu wielbiciela wyłącznie na jego

szczere zaproszenie i rozwija się wyłącznie na mocy śuddha-bhakti. Należy

uważnie medytować nad sthayi-bhāvą oraz sāmagrī-bhāvami stosownymi

do własnej osoby. Z czasem, dzięki szczeremu wysiłkowi na ścieżce bhakti,

osoba zrealizuje acintya-bhāvę. Tylko wtedy można przywołać w sobie

wiecznie doskonałą akhanda-rasę – nieprzerwany, nieustający duchowy

nastrój, który prowadzi osobę jeszcze bliżej Kṛṣṇy.”

Vrajanātha: „Gurudeva, która gadha-samskara – głęboka impresja jest na

tyle istotna, by stać się obiektem uważnej medytacji?”

Gosvāmī: „Mój synu, będąc uwikłanym w materialnej naturze zostałeś

pochwycony przez cykl powtarzających się narodzin i śmierci wypracowując

nagromadzone reakcje własnej karmy. W tym mechanizmie, dwa rodzaje

samskar: praktana – te które pochodzą z przeszłych żyć oraz adhunika – te,

które pochodzą z życia obecnego, pomogły ukształtować twoją mentalną

konstytucję, temperament oraz sposób rozważania. Oryginalnie, twoja dusza

posiadała czystą świadomość i naturę, które uległy zanieczyszczeniu. Teraz

jednak, wcześniejsze duchowe pobożne czynności doprowadziły cię do

poszukiwania towarzystwa świętych osób oraz wykonywania służby oddania.

To formuje nową, potężną samskarę, która wykorzeni zanieczyszczone

materialne samskary i stopniowo pozwoli twojej oryginalnej czystej

świadomości odzyskać swoją należytą pozycję. Im głębiej gadha-samskara

służby oddania wniknie do wewnątrz serca, tym bardziej będzie odczuwana

obecność acintya-tattvy. To przyczyni się do uwagi w medytacji w swojej

sthayi-bhāvie.”

* 47 *

Vrajanātha: „Gurudeva, pragnę dowiedzieć się jakie osoby godne są by

odnieść sukces w zgłębianiu rasa-tattvy?”

Gosvāmī: „Wyłącznie te osoby, które są w stanie obudzić acintya-bhāvę na

mocy potężnej gadha-samskary bhakti, tak jak zostało to przed chwilą

opisane, są kwalifikowanymi kandydatami do rasa-tattvy. Wszyscy inni nie

mają do niej dostępu. Śrī Rūpā Gosvāmī pisze w Bhakti-rasamṛta-sindhu,

5.79:

vyatītya bhāvanā-vartma yaś camatkāra-bhāra-bhūḥ hṛdi sattvojjvale bāḍhaṁ svadate sa raso mataḥ

„Na podstawie bhāvy ustanowiona zostaje sthayi-bhāva niczym zapierający dech w pieṛṣiach monument piękna i cudu. Smakowana jest ona w sercu, które jest oświecone i oczyszczone czystą dobrocią. To jest rasa.”

Vrajanātha: „Jakie osoby uważane są za niegodne rasy? Instruowanie takich

osób w temacie harinama jest namaparādhą. Podobnie wyjawianie im

subtelności rasy jest wulgarną aprādhą. Gurudeva, łaskawie ochroń nas

przed tą obrazą, gdyż nasz stan jest i tak już bardzo upadły.”

Gosvāmī: „Praktykowanie vairagyi przy jednoczesnym odrzuceniu śuddha-

bhakti jest w rzeczywistości phalgu-vairagyą – fałszywym wyrzeczeniem.

Podobnie oddawanie się jñānīe po odrzuceniu śuddha-bhakti jest suska-

jñaną – jałową empiryczną spekulacją umysłową. Kṛṣṇa-bhakti-rasa jest

największym skarbem życia duchowego i musi być bardzo dobrze chroniona

przed niegodnymi rabusiami tak, jak uważnie chroni się cenny klejnot przez

złodziejami. Phalgu-vairāgi – asceci na pokaz, suska-jñānī – jałowi empirycy,

phalgu-nyayi – fałszywi retorycy, karmi – ci, którzy pracują dla rezultatów,

viṣayi – wulgarni zmysłowi materialiści, mayavadi – impersonaliści i moniści

są przeciwni śuddha-bhakti i przez to zaliczają się do niegodnych.”

Vrajanātha: „Gurudeva, jesteśmy wielkimi szczęśliwcami mogąc otrzymać od

ciebie takie wspaniałe instrukcje. Postaramy się szczerze za nimi podążać.”

Vijaya: „Gurudeva, utrzymuję rodzinę recytując i dając wykłady ze Śrīmad

Bhāgavatam, które jest w rzeczywistości rozprawą opisującą rasę. Zatem czy

obrazą jest zarabianie pieniędzy na czytaniu zwykłym ludziom Śrīmad

Bhāgavatam?”

Gosvāmī: „W rzeczy samej! Bhāgavatam jest tekstem doskonałym. Będąc

dojrzałym, pełnym nektaru owocem całej Vedyjskiej literatury jest klejnotem

wszystkich pism objawionych. Po prostu przestrzegaj zawartych tam

* 48 *

instrukcji, a w szczególności tej, która znajduje się w wersecie 1.1.3:

muhur aho rasikā bhuvi bhāvukāḥ

„O wielbiciele, którzy jesteście rozważnymi ekspertami w nauce rasy, o

wielbiciele, którzy smakujecie rasę, nawet po wyzwoleniu łaskawie

kontynuujcie delektowanie się pełnym nektaru owocem Ved znanym, jako

Śrīmad Bhāgavatam.”

„Według tego dekretu, jedynymi kwalifikowanymi kandydatami do rasa-

tattvy są wielbiciele, którzy są bhauvaka – rozważni i biegli oraz rasika, ci

którzy smakują rasę. Żadna inna osoba nie ma wstępu. Dlatego mój synu

natychmiast porzuć tę metodę zarabiania na życie. Jesteś spragnionym

poszukiwaczem rasy, dlatego nie popełniaj więcej aparādha wobec rasa-

tattvy. Vedy, Taittriya Upanisad, 2.7 oświadczają: (…) raso vai sah (…)

‘Kṛṣṇa jest ucieleśnieniem rasy.’ Pisma objawione oferują liczne opcje

zarabiania na swoje utrzymanie. Podążaj za ich autoryzowaną radą i

zaprzestań dawania wykładów i czytania Śrīmad Bhāgavatam dla zysku. Jeśli

natkniesz się na słuchaczy rasika, naturalnie przeczytaj im Bhagavata Puranę

z wielką radością. Jednak nigdy nie oczekuj za to żadnej opłaty, dotacji, itp.”

Vijaya: „Gurudeva, uratowałeś mnie spod władzy straszliwej aparādhy.

Jednak w jaki sposób mogą przeciwdziałać obrazie, którą już popełniłem?”

Gosvāmī: „Ta aparādha zniknie. Proś o wybaczenie rasa-tattvę, a z

pewnością zostaniesz oczyszczony z tej obrazy. Nie niepokój się więcej z

tego powodu.”

Vijaya: „Gurudeva, czuję, że powinienem utrzymywać to ciało wykonując

raczej jakiś niskiej klasy zawód, niż wyjawiać zawiłości rasa-tattvy

niezasługującym na to osobom bezprawnie zarabiając w ten sposób na

życie.”

Gosvāmī: „Drodzy synowie, jesteście błogosławieni! Kṛṣṇa przyjął was za

Swych wielbicieli, inaczej w jaki sposób bylibyście w stanie rozwinąć taką

determinację w kulturze bhakti? Jesteście mieszkańcami Navadvīpa-dhama i

Śrī Gaurāṅga miłosiernie zainspirował was Swą mocą od wewnątrz.”

Tak kończy się dwudziesty ósmy rozdział Jaiva-dharmy zatytułowany: Dalsze

rozważania na temat Rasa-tattvy, Część druga: Mukhya-rati – Podstawowe

przywiązanie.

* 49 *

ROZDZIAŁ 29

Dalsze Rozważania na temat Rasa-tattvy

Część trzecia: Santa, Dāsya i Sakhya Rasa

Vrajanātha i Vijaya-kumāra postanowili przedłużyć swój pobyt w Jagannātha

Puri na cztery miesiące pory deszczowej, podczas której wędrowni asceci

wypełniają ślub caturmasyi. Pragnąc wysłuchania z boskich ust Śrī Gopala-

Guru Gosvāmīego zawiłych szczegółów rasa-tattvy, zdecydowali pozostać

dłużej w Puri, by następnie wkroczyć na ścieżkę kultywowania jej w oparciu

o otrzymane instrukcje. Gdy babcia Vrajanātha usłyszała o duchowych

korzyściach przebywania w Jagannātha Puri na czas caturmasya-vraty,

ochoczo przystała na jego propozycję pozostając tam razem z nimi. Każdego

ranka i wieczora odwiedzali główną świątynię by przyjąć darśana Pana

Jagannātha. Kąpali się w pobliskich świętych jeziorach jakim jest np.

Narendra Sarovara i z wielkim entuzjazmem oglądali ważne święte miejsca.

Byli na bieżąco odnośnie festiwali Pana Jagannātha oraz dni, w których

zakładano Mu nowe szaty. Świętowali te dni z wielkim oddaniem, regularnie

informując Śrī Gopala-Guru Gosvāmīego o swych czynnościach i planach.

Śrī Gopala-Guru Gosvāmī był z nich wielce zadowolony mówiąc: „Vrajanātha,

Vijaya-kumāra, rozwinąłem wobec was głębokie uczucie w nastroju vātsalya

do tego stopnia, że będę bardzo mocno przeżywał wasze odejście i

nieobecność. Jestem ogromnie szczęśliwy, że jesteście tutaj. Odnalezienie

duchowego nauczyciela może być możliwe, jednak odnalezienie szczerego

ucznia jest czymś bardzo rzadko spotykanym.”

Zawstydzony słowami i postawą Śrī Gopala-Guru Gosvāmīego, Vrajanātha

powiedział: „Gurudeva, łaskawie wyjaśnił nam różne rasy i ich związek z

różnymi bhāvami, jaką jest np. vibhāva, która stanowi podstawową

przyczynę pojawienia się premy.”

Gosvāmī: „Twoje pytanie jest bardzo wysokiego poziomu. Posłuchaj proszę

uważnie, gdyż będę mówił wyłącznie dzięki inspiracji Śrīman Mahāprabhu.

Początkiem rasy jest santa-rasa, a powiązaną z nią sthayi-bhāvą jest santa-

rati. Ananda doświadczana w brahmanandzie – bezosobowej realizacji

Brahmana, którą doznają nirviśeṣa-vadi – impersonaliści, czy też

ātmanandzie – błogości duszy, którą doznają yogini pogrążeni w medytacji o

swej jaźni, jest relatywnie słaba w porównaniu do uniesienia

doświadczanego podczas realizacji Isa, Najwyższego Pana. Źródłem i

przyczyną tejże anandy jest svarūpā Isvary, Najwyższego Kontrolera.”

* 50 *

„Błoga transcendentalna forma cztero-rękiego Śrī Narayana jest wspierającą

alambaną sentymentu santa-rasy. Śrī Narayana ozdobiony jest absolutnymi

cechami takimi jak wszechmoc i bogactwo. Stąd cechy te przeważają w

viṣayi i anubhāvach tej sthayi-bhāvy. Spokojni i zrównoważeni yogini

przyjmują schronienie santa-rati. Samozrealizowani, wyzwoleni

transcendentaliści, którzy są ātmarāma oraz wyniesieni, obdarzeniu

niezachwianą wiarą asceci są również w santa-rasie. Najwybitniejsi pośród

ātmarāma są czterej Kumarowie – Sanaka, Sanatana, Sanat-kumāra oraz

Sanandana – którzy wyglądają niczym młodzi chłopcy i ubierają się w szaty

sannyasinów. Na początku zrealizowali nirviśeṣa-brahmę, jednak później

rozwinęli przywiązanie do wspaniałego piękna Śrī Narayana i zaczęli wielbić

Jego transcendentalną formę, ucieleśnienie transcendencji. Asceci, których

duchowa ścieżka została oczyszczona z wszelkich przeszkód, i którzy odcięli

wszelkie materialne przywiązania na mocy praktyki yukta-vairagyi, jednak

którzy nie są w stanie całkowicie porzucić pragnienia mukti, wchodzą w

santa-rasę.”

„Oto niektóre z udipana w santa-rati: studiowanie głównych Upanisadów;

życie w odosobnieniu; smakowanie objawów własnej duchowości;

dyskutowanie na tematy tattvy – filozoficznych prawd; ustanowienie

przewagi vidyā-sakti, która obdarza wiedzą i uczonością; cenienie visvarupy

– Kosmicznej Formy Pana; obcowanie z wielbicielami usytuowanymi w

jñāna-misra-bhakti oraz prowadzenie debat w oparciu o Upanisady z

osobami o dorównującym intelekcie i tendencjach.”

„Kolejnymi uddīpana w santa-rasie są: zapach pączków tulasi ofiarowanych

stopom Pana; dźwięk konchy; święte góry; święte lasy; siddha-Kṣetra;

potężne duchowe miejsca; rzeka Ganges; wyrzeczenie się materialnych

przywiązań oraz przekonanie, że Kala jest niszczycielem wszystkiego. Są to

vibhāvy dla smakowania santa-rasy.”

Vrajanātha: „Jakie są anubhāvy w santa-rasie?”

Gosvāmī: „Wizja skupiona na czubku nosa; czynności avadhuty; kierowanie

oczu ku ziemi w trakcie chodzenia; upodobanie do okazywania jñāna-mudry;

brak antypatii wobec tych, którzy są wrodzy wobec Najwyższego Pana; brak

oddania nawet dla wielbicieli obdarzonych przychylnością Pana; pragnienie

zerwania wszelkich materialnych więzów i stanie się jīvan-mukta;

bezstronność; bezinteresowność oraz materialna apatia. Niezwykłym

wpływem tej rati jest wolność od ahankara – fałszywego ego, wolość od

mamata – instynktu posiadania oraz przyjęcie ślubów milczenia. Są to

anubhāvy w santa-rasie. Vikarami pojawiającymi się w rezultacie anubhāv

są: ziewanie i przeciąganie się, dawanie instrukcji na temat oddania,

* 51 *

ofiarowanie pokłonów Śrī Hari oraz gloryfikowanie Go modlitwami.”

Vrajanātha: „Jakie są sattvika-vikara – ekstatyczne przemiany w santa-

rasie?”

Gosvāmī: „Najbardziej spotykanymi sañcārī-bhāvami we wszystkich

kategoriach santa-rasy są: nirveda – skrucha; dhrti – cierpliwość; harsa –

uśmiechanie się; mati – zrozumienie; smṛti – reminiscencja; viṣāda –

przygnębienie; utsukau – zapał; āvega – intensywne uczucie oraz vitarka –

skłonność do argumentowania.”

Vrajanātha: „Ile jest rodzajów santa-rati?”

Gosvāmī: „Santa-rati będąc sthayi-bhāvą w santa-rasie jest dwóch rodzajów:

sama – zrównoważoną oraz sandra – skoncentrowaną.”

„W asamprajñata-samadhi, gdy nie ma już połączenia z materialną

przyjemnością i yogi postrzega sphurti – manifestację Najwyższego Pana w

sercu, ciało rejestruje takie symptomy jak harsa – uśmiechanie się; kāma –

pragnienie oraz romāñca – dreszcze. W taki sposób manifestuje się sama-

śānta-rati.”

„W nirvikalpa-samadhi osoba jest całkowicie wolna od wszelkiej avidyi –

ignorancji i dualizmu. Gdy wielbiciel widzi w tym stanie samadhi

Najwyższego Pana twarzą w twarz, doświadcza niewypowiedzianej błogości

znanej jako sandrananda – oznakę sandra-santi-rati.”

„Santa-rasa może być również podzielona na paroksya – pośrednią oraz

sakṣatkara – bezpośrednią. Śukadeva Gosvāmī oraz Bilvāmāṅgala Thakura

osiągnęli nirviśeṣa-brahmę poprzez jñanę, jednak wyrzekli się wynikającej z

tego brahmanandy na rzecz bhakti-rasanandy – nieśmiertelnego nektaru

bhakti. Za przykład może posłużyć towarzysz Śrī Caitnayi, sławny i w

najwyższym stopniu wykształcony Sarvabhauma Bhattacarya.”

Vrajanātha: „Dlaczego santa-rasa nie jest wspomniana w alankara –

materialnej retoryce.”

Gosvāmī: „W materialnych związkach, które są głównym tematem

materialistycznych pisarzy, stan santa jest pomijany, gdyż neutralizuje on

wszelką różnorodność. Jednak na planie transcendencji, aprakrta-rasa

progresywnie zwiększa się wraz z pojawieniem się santa-rasy. Śrī Bhagavan

oznajmił, że świadomość wielbiciela nazywana jest sama – zrównoważoną,

jeśli jest trwale skupiona na Nim. Faktem jest, że bez santa-rati świadomość

nie może zostać skupiona na Panu. Z tego powodu musi być kultywowana i

zaakceptowana w ramach cit-tattvy – duchowej kultury.”

* 52 *

Vrajanātha: „Gurudeva, temat santa-rasy jest dla mnie zrozumiały. Łaskawie

wyjaśnij teraz zawiłości dāsya-rasy.”

Gosvāmī: „Duchowi nauczyciele określają dāsya-rasę również jako prita-

bhakti-rasę – nastrój oddania, który obdarza przyjemnością. Słudzy Pana,

którzy otrzymali Jego łaskę dzielą się na dwa rodzaje: dāsya – tych, którzy

uważają się za podległych Mu służących oraz lalya – tych, którzy uważają się

za osobiście utrzymywanych i chronionych przez Niego. Tak prita-bhakti-rasa

dzieli się na: sambhrama-prita-dasyę – służbę w szacunku oraz gaurava-

prita-dasyę – nastrój zależności wynikający z bycia utrzymywanym.”

Vrajanātha: „Łaskawie objaśnij sambhrama-prita-rasę?”

Gosvāmī: „Sambrahma-priti – oddanie w szacunku wobec Vrajendranandany

Kṛṣṇy pojawia się w wielbicielach, których myślą o sobie: ‘Jestem sługą

Kṛṣṇy.’ Wraz ze stopniowych pogłębianiem się tej priti, manifestuje się

sambhrama-prita-rasa – służba w nastroju pełni szacunku. W tej rasie,

alambaną jest Kṛṣṇa i Jego słudzy.”

Vrajanātha: „Jaka jest svarūpā Kṛṣṇy w odniesieniu do sambhrama-prita-

rasy?”

Gosvāmī: „Przedmiotem sambhrama-prita-rasy jest Gokula Kṛṣṇa w Swej

oryginalnej dwurękiej formie. Jednakże Kṛṣṇa może również manifestować

Swą bogatą dwuręką formę oraz cztero-ręką formę na niektórych z

duchowych rejonów. Jako dwuręczny, grający na flecie w Gokuli Kṛṣṇa, nosi

w Swej koronie pawie pióro i ubrany jest niczym chłopiec pasterz. Jednakże

w innych duchowych rejonach, dwuręczny Kṛṣṇa ubrany jest w bogate stroje

pełne ozdób i klejnotów.”

„W związku z tym, Śrī Rūpā Gosvāmī pisze w Bhakti-rasāmṛta-sindhu,

Zachodniej sekcji 2.3.5:

brahmāṇḍa-koṭi-dhāmaika-roma-kūpaḥ kṛpāmbudhiḥ avicintya-mahāśaktiḥ sarvva-siddhi-niṣevitaḥ avatārāvalī-bījaṁ sadātmārāma-hṛd-guṇaḥ

īśvaraḥ paramārādhyaḥ sarvva-jñaḥ sudṛḍha-vrataḥ samṛddhimān kṣamā-śīlaḥ śaraṇāgata-pālakāḥ

dakṣiṇaḥ satya-vacano dakṣaḥ sarvva-śubhaṅkaraḥ pratāpī dhārmikaḥ śāstra-cakṣur bhakta-suhṛttamaḥ vadānyas tejasā yuktaḥ kṛta-jñah kīrtti-saṁśrayaḥ varīyān balavān prema-vaśya ity ādibhir guṇaiḥ yutaś catur vidheṣv eṣa dāseṣv ālambhano hariḥ

„Śrī Hari Kṛṣṇa, Najwyższa Osoba Boga, ozdobiony niezliczonymi

* 53 *

transcendentalnymi cechami jest ucieleśnieniem alambany bhakti-rasy

smakowanej przez cztery rodzaje dāsya-bhaktów – sług w nastroju

szacunku. Śrī Hari Kṛṣṇa jest koti-brahmanda-vigraha – transcendentalnym

ciałem, w którego porach w uśpionym stanie znajdują się miliony

wszechświatów. Jest On kṛpāmbudhi – oceanem współczucia, którego

acintya-maha-sakti – niewyobrażalnie wspaniała moc jest niemożliwa do

zrozumienia przez ludzki intelekt. Jest On sarva-siddhi-nisevita – ostoją

wszystkich mistycznych doskonałości oraz avataravali-bija – główną

przyczyną całej różnorodności inkarnacji takich jak guṇa-avatary, līlā-avatary

oraz saktyavesa-avatary. Jest On ātmarama-ganakaṛṣi, gdyż oczarowuje

ātmaramów – zadowolonych w sobie yoginów, włączając w to najbardziej

sławnego Śukadevę Gosvāmīego. Jest On isvarą, który wszystko kontroluje i

reguluje, tak będąc paramardhya – Najwyższym Obiektem uwielbienia

zarówno dla jiv, jak i devów. Jest On sarva-jña – wszechwiedzącym;

sudrdha-vrata – niezawodnym w Swych ślubach; samrddhiman – absolutnie

bogatym; kṣama-sila – przebaczającym oraz śaraṇāgata-palaka – tym, który

chroni wielbicieli, którzy przyjęli w Nim schronienie. Jest On dakṣina –

Najwyższą Ikoną liberalności oraz hojności oraz satya-vacana, gdyż Jego

słowa są zawsze prawdziwe. Jest On dakṣa – nieograniczonym w biegłości

oraz sarva-subhankara, gdyż zawsze działa jako dobrze życzący innym

dobroczyńca. Jest On pratapi – majestatycznym i mężnym oraz dharmika –

symbolem religijności. Jest zawsze śastra-caksu – patrzy oczami pism

objawionych; bhakta-suhṛt – jest najlepszym przyjacielem wielbicieli;

vadanya – jest wspaniałomyślny; tejasvi – promienny, wpływowy, waleczny i

najbardziej potężny; krtajña – jest wdzięczny; kirtiman – sławny; variyan –

tym, który wykonuje wspaniałe czyny oraz tym, który jest lepszy od

wszystkich; balavan – jest najbardziej potężny oraz prema-vasaya –

podległym miłości Swych wielbicieli.”

Vrajanātha: „Jakie są cztery rodzaje dasyi?”

Gosvāmī: „Istnieją adhikṛta-dāsa – kwalifikowani słudzy; aśrīta-dāsa –

chronieni słudzy; pariṣada-dāsa – nieustanni godni zaufania towarzysze oraz

anugata-dāsa – posłuszni zwolennicy. Adhikṛta-dāsa wskazuje na to, że

sługa posiada kwalifikację do wypełniania szczególnego rodzaju służby dla

Pana zawsze uważając siebie za Jego własność. Sługa zawsze spełnia

życzenia Pana utrzymując przed Nim pokorną postawę. Aśrīta-dāsa jest

nastrojem przyjęcia całkowitego schronienia w Panu będąc zawsze gotowym

w pełni wykonać Jego polecenie. Pariṣada-dāsa jest nieustannym

kompanem, godnym zaufania i lojalnym towarzyszem. Uległy, pełny uczucia

anugata-dāsa zawsze uważa swego Pana jako Prabhu i tak jest w pełni

posłuszny Jego pragnieniom.”

* 54 *

Vrajanātha: „Kto jest przykładem adhikṛta-dāsa?”

Gosvāmī: „Pan Brahma, Pan Siva, Indra, devowie i devi są adhikṛta dāsa i

dāsi. Zdobywszy kwalifikacje konieczne do objęcia pozycji autorytetu w

administracji materialnego kosmosu, służą w ten sposób Najwyższemu Panu

swoimi możliwościami.”

Vrajanātha: „Kto jest przykładem aśrīta-dāsa?”

Gosvāmī: „Aśrīta-dāsa jest trzech rodzajów: śaraṇāgata – podporządkowani;

Jñānī – oświeceni oraz seva-niṣṭha – stali w służbie. Kaliya-naga oraz

królowie uwięzieni przez Jarasandhę są przykładem śaraṇāgata dāsa. ṛṣi

przewodzeni przez Saunakę odrzuciwszy aspiracje osiągnięcia mukti przyjęli

przepełnione oddaniem schronienie Najwyższego Pana Śrī Hari stając się w

ten sposób jñāna-niṣṭha-dāsa – oświeconymi sługami. Przywiązani i oddani

od samego początku wobec bhagavad-bhajana, Candrādhvaja, Harihara,

Bahulasva, Ikṣvaku oraz Pundarika są seva-niṣṭha dāsa – sługami

pogrążonymi w służbie.”

Vrajanātha: „Kto jest przykładem pariṣada-dāsa?”

Gosvāmī: „Uddhava, Daruka, Satyaki, Srutadeva, Satruji, Nanda, Upananda,

Bhadra, itd. są pariṣada dāsa. Choć często służą radą, wykonują również

inne stosowne służby zgodnie z czasem i okolicznościami. Bhisma, Pariksit

Maharaja oraz Vidura również się do nich zaliczają. Uddhava jest najlepszym

pośród ukochanych pariṣada-dāsa Kṛṣṇy.”

Vrajanātha: „Kto jest przykładem anugata-dāsa?”

Gosvāmī: „Ci słudzy, których serca są zawsze pogrążone w pełnej uczucia

służbie dla Kṛṣṇy zaliczają się do anugata-dāsa. Są dwóch kategorii: ci,

którzy przebywają we Vraja-dhama oraz ci, którzy przebywają w Dvaraka-

puri. We Vraja-dhama, liderem ich jest Raktaka. Zaliczają się do nich

Patraka, Patri, Madhukanta, Madhuvrata, Rasala, Suvilāsa, Premakanda,

Marandaka, Ananda, Candrahasa, Payoda, Bakula, Rasada oraz Sarada. W

Dvaraka-puri są to Sucandra, Maṇḍana, Stamba oraz Sutamba.”

„Śrī Rūpā Gosvāmī wyjaśnił, że istnieją trzy typy pariṣada-dāsa: dhurya –

najwyżsi bezpośredni słudzy; dhīra – wierni słudzy chronieni przez

ukochanych Kṛṣṇy, przykładem jest Satyabhama oraz vira – dumni słudzy

którzy nie zważają na innych.”

„Aśrīta dāsa są również trzech typów: nitya-siddha – wiecznie wyzwoleni;

siddha – ci, którzy osiągnęli doskonałość oraz sādhaka – ci, którzy aspirują

do doskonałości.”

* 55 *

Vrajanātha: „Jakie są uddīpana w dāsya-rasie?”

Gosvāmī: „Słodki dźwięk fletu; dźwięk srngi – rogu; uśmiechnięte spojrzenie

Kṛṣṇy; słuchanie wspaniałych cech Kṛṣṇy; kwiat lotosu; odciski lotosowych

stóp Kṛṣṇy; nowopowstałe burzowe chmury oraz urzekający cielesny zapach

Kṛṣṇy są dāsya-rasa uddīpana.”

Vrajanātha: „Jakie anubhāvy obecne są w tej rasie?”

Gosvāmī: „Stosowanie się w pełni do powierzonych obowiązków;

wykonywanie poleceń Kṛṣṇy; rozwijanie pełnego ciepła koleżeństwa ze

sługami Kṛṣṇy oraz bycie wiernym, stałym i oddanym w służbie dla Kṛṣṇy są

specyficznymi anubhāvami w dāsya-rasie. Udbhasvarami – zewnętrznymi

symptomami ekstazy w tej, jak i innych rasach jest taniec, odczuwanie

szacunku i uczucia wobec sług Kṛṣṇy oraz obojętność wobec wszystkiego co

znajduje się poza sferą służby dla Niego.”

Vrajanātha: „Jakie sattvika-vikary obecne są w różnych rodzajach prita-

rasy?”

Gosvāmī: „W tej rasie obecne są wszystkie sattvika-bhāvy, począwszy od

stambhy.”

Vrajanātha: „Jakie są vyabhicārī-bhāvy tej rasy?”

Gosvāmī: „Harsa – uśmiechanie się; garva – duma; dhrti – cierpliwość;

nirveda – wyrzuty sumienia; viṣāda – przygnębienie; dainya – pokora; cinta

– niepokój; smṛti – pamięć; śaṅkā – wątpliwość; mati – zrozumienie;

autsukya – gorliwość; capalya – niecierpliwość; vitarka – argumentowanie;

āvega – obawa; hri – wstyd; vrida – nieśmiałość; jada – obojętność; moha –

złudzenie; unmāda – szaleństwo; avahittha – ukrywanie emocji; bodha –

spostrzegawczość; svapna – sen; supti – stan śnienia; klama – zmęczenie;

glāni – uczucie, że jest się na niedoskonałej pozycji; vyadhi – choroba oraz

mṛti – tęsknota za śmiercią są vyabhicārī-bhāvami w tej rasie.”

„Mada – pijaństwo; śrama – wyczerpanie; trāsa – strach; apasmṛti –

roztargnienie; alasya – opieszałość; augrya – zmienność; krodha – gniew;

asuya – zawiść i wynajdywanie wad oraz nidra – senność są bardzo rzadkie

w prita-rasie.”

„W chwili spotkania Kṛṣṇy manifestowane są: harsa – humor; garva – duma

oraz dhrti – wyrozumiałość. Z kolei podczas rozłąki z Kṛṣṇą doświadczane są:

glāni – uczucie, że jest się na niedoskonałej pozycji; vyadhi – choroba oraz

mṛtyu – śmierć. Pozostałe osiemnaście bhāv, począwszy od dyskredytowania

samego siebie okazywane są podczas spotkania, jak również podczas rozłąki

* 56 *

z Kṛṣṇą.”

Vrajanātha: „Łaskawie objaśnij sthayi-bhāvę prita-rasy.”

Gosvāmī: „Głębokie uczucie bojaźni i szacunku wobec Kṛṣṇy, jako Pana,

jednocześnie tworzy wstrząsy w sercu jak i wielkie uczucie. Gdy te dwa

stany jednoczą się, priti – silne przywiązanie staje się sthayi-bhāvą tej rasy.

W santa-rasie, sama rati – przywiązanie jest sthayi-bhāvą; podczas gdy w

prita-rasie, mamata – głębokie i pełne uczucia zazdrości przywiązanie

wzmacnia rati, która formuje priti, która następnie staje się sthayi-bhāvą

tego nastroju. Priti wymieszane z sambhramą – wielkim szacunkiem jest

sambhrama-priti, które stopniowo krystalizuje się w premę – miłość, snehę –

uczucie w miłości oraz ragę – głęboko zakorzenioną miłość.”

„Gdy tylko sambhrama-priti rozprasza nastrój szacunku i bojaźni, krystalizuje

się ona w premę. W miarę dalszego zagęszczania, prema, która przyczynia

się do topnienia serca, nazywana jest snehą. W tym stanie wielbiciel nie

może znieść rozłąki z Kṛṣṇą nawet na chwilę. Wówczas smutek i żałość

odczuwane są jako szczęście i osiągany jest stan ragi, w którym rozłąka z

Kṛṣṇą przywołuje pragnienie opuszczenia ciała.”

„Adhikṛta dāsa oraz aśrī ta dāsa mogą jedynie osiągnąć stan premy. Pariṣada

dāsa jest w stanie osiągnąć Sneha. Vrajanuga-dāsa – słudzy Kṛṣṇy w

nastroju Vrajy jakimi są Pariksit Maharaja, Daruka i Uddhava – zdolni są

osiągnąć ragę. Wspólnie z rozkwitającą ragą odczuwany jest również

pierwszy napływ sakhya-rasy.”

„Uczeni pandyci bhakti-tattvy oświadczają, że w sakhya-rasie spotkanie z

Kṛṣṇą nazywane jest yogą, a rozłąka z Nim nazywana jest ayogą. Ayoga

dzieli się na dwa rodzaje: utkanthita – niespokojną tęsknotę oraz viyogę –

rozłąkę. Yoga jest trzech rodzajów: siddhi – dskonała; tuṣti –

satysfakcjonująca oraz sthiti – stabilna. Gdy osoba widzi nagle Kṛṣṇę w

stanie utkanthita – pełna niepokoju tęsknota spowodowana rozłąką,

wówczas ma miejsce siddhi-yoga. Spotkanie Kṛṣṇy po okresie viyogi – rozłąki

nazywane jest tuṣti-yogą – stanem głębokiej satysfakcji. Życie razem z Kṛṣṇą

znane jest jako sthiti-yoga.”

Vrajanātha: „Gurudeva, zrozumieliśmy sambhrama-priti – służbę w szacunku

i bojaźni. Wyjaśnij teraz proszę gaurava-priti – służbę w uczuciu

przepełnionym szacunkiem.”

Gosvāmī: „Powiedziane jest, że ci dāsa, którzy odczuwają dumę z laya-

abhimāna – bycia osobiście utrzymywanymi i żywionymi przez Kṛṣṇę,

posiadają gaurava-priti. Jednakże priti ta rozwija się w gauravę wyłącznie

* 57 *

wtedy, gdy pielęgnowana jest stosownymi sāmagrī takimi jak vibhāva,

anubhāva, itd. Najwyższy Pan Śrī Hari oraz Jego lalya-dāsa – podopieczni

oraz zależni słudzy są alambaną gaurava-priti. Viṣaya-rūpā-ālambana –

wspierającym obiektem gaurava-priti jest Kṛṣṇa jako: Maha Guru – wielki

Guru; Mahakirti – ten, który posiada wielką sławę; Mahabuddhi – ten, który

posiada wielką inteligencję; Mahabala – ten, który posiada ogromną moc i

wpływ; Rakṣaka – niezawodny obrońca oraz Kṛṣṇa – ten, który doskonale

utrzymuje innych.”

„Istnieją dwa rodzaje lalya-dāsa: kaniṣṭha – juniorzy oraz putra – synowie.

Sarana, Gada i Subhadra są dumni z bycia kaniṣṭha-dāsa, podczas gdy

Prādhyumna, Carudesna i Samba są dumni z bycia putra-dāsa Kṛṣṇy.

Vātsalya-bhāva – uczucie chronienia Kṛṣṇy, na które składa się śmiech,

uczucie łaskawości, itd., działa jako uddīpana tej rasy.”

„Niektórymi z anubhāv, które manifestowane są przez lalya-dāsa

pogrążonych w gaurava-priti są: siedzenie na niższym poziomie w obecności

Kṛṣṇy; podążanie Jego śladami; odrzucenie niezależnych i kapryśnych

działań, itd. Sañcārī oraz vyabhicārī-bhāvy są identyczne jak w sambhrama-

priti.”

Vrajanātha: „Co oznacza słowo gaurava?”

Gosvāmī: „Gaurava to ojcowsko-synowski związek, w którym Kṛṣṇa jest

uważany za ojca, tego który stoi na wyższym poziomie lub Guru. Jest to

relacja rodzinna lub pokrewieństwo z Kṛṣṇą. Gaurava-priti jest intensywnym

pogrążeniem się myślami o Kṛṣṇie, postrzeganiem Go jako obrońcę i tego,

który utrzymuje. Z tego powodu stanowi ona sthayi-bhāvę tej rasy.”

Vrajanātha: „Gurudeva, zrozumieliśmy priti-rasę znaną również jako dāsya-

rasę. Teraz łaskawie wyjaśnij nam naturę preya-rasa-bhaktów znajdujących

się w sakhya-rasie.”

Gosvāmī: „Śrī Kṛṣṇa, Jego przyjaciele oraz powiernicy znani jako sakha są

alambaną tej rasy. Dwuręczny, grający na flecie Vrajendranandana Kṛṣṇa

jest viṣaya-ālambana – ukochanym smakowanym obiektem, a Jego

sakhowie są āśraya-ālambana – rezerwuarem tego nastroju.”

Vrajanātha: „Jakie są różne typy przyjaciół i powierników oraz ich szczególne

symptomy?”

Gosvāmī: „W rūpā – formie; guṇa – cechach oraz vesa – ubiorze, przyjaciele

i powiernicy Kṛṣṇy są podobni do Jego wielbicieli w nastroju dāsya-rasy.

Jednak w odróżnieniu od sambhrama-jñany – szacunku i bojaźni wielbicieli w

* 58 *

dāsya-rasie, sakha związani są z Kṛṣṇą poprzez viśrambha-bhāvę, która

przywołuje zaufanie, poufność oraz nastrój równości. Sakha zaangażowani

są w wiele czynności, służąc Kṛṣṇie na różne sposoby jako przyjaciele

przepełnieni pragnieniem sprawienia Mu przyjemności. Dzielą się oni na dwa

typy: dvaraka-sambandha – związani z Dvaraką oraz vraja-sambandha –

związani z Vrają. Arjuna, Bhima, Draupadi, Sudama Vipra, itp. są dvaraka-

sambandha sakha. Pośród nich, najbliższym Kṛṣṇie jest Arjuna.”

„Sakhowie Kṛṣṇy we Vrajy zawsze pragną Jego towarzystwa; intensywnie

pragną Go zobaczyć, gdyż jest On ich życiem i duszą. Z tego powodu są oni

głównymi sakha. Sakhowie we Vrajy są czterech rodzajów: suhrd-sakha –

dobrze życzącymi przyjaciółmi; sakha – przyjaciółmi; priya-sakha – drogimi

przyjaciółmi oraz priya-narma-sakha – najbardziej poufnymi przyjaciółmi.”

„Suhrd-sakha posiadają odrobinę sentymentu opieki nad Kṛṣṇą. Są trochę od

Niego staṛṣi i noszą bronie, by ochronić Go przed atakiem wrogów.

Subhadra, Mandalibhadra, Bhadravardhana, Gobhata, Yakṣa, Indrabhata,

Bhadranga, Virabhadra, Mahaguṇa, Vijaya oraz Balbhadra są suhr-sakhami.

Pośród nich Mandalibhadra i Balabhadra są najważniejsi.”

„Sakha są młodsi wiekiem od Kṛṣṇy. Choć posiadają odrobinę dāsya-bhāvy –

nastroju służenia, są w pełni w sakhya-rasie. Visala, Vriṣabha, Ojasvi, Deva

prastha, Varuthapa, Maranda, Kusumapida, Manibandha oraz Karandhama

są niektórymi z najdroższych sakha-sakhów. Pośród nich najbliżej Kṛṣṇy jest

Deva prastha.”

„Priya-sakha Kṛṣṇy są Mu równi wiekiem, a ich nastrojem wobec Niego jest

czysta sakhya-bhāva, koleżeństwo oraz śmiałość. Śrīdama, Sudama, Dama,

Vasudama, Kinkini, Stoka-Kṛṣṇa, Amsu, Bhadrasena, Vilasi, Pundarika,

Vitanka oraz Kalavinka są niektórymi z wybitnych priya-sakha.”

„Czwarty rodzaj przyjaciół, priya-narma-sakha stoi wyżej od pozostałych. Są

to bardzo poufni przyjaciele Kṛṣṇy, którzy są najbardziej elastyczni i

wielostronni w relacjach z Nim. Subala, Arjuna, Gandharva, Vasanta i Ujjvala

są niektórymi z nich. Ujjvala będąc bardzo dowcipnym i jowialnym jest

zawsze gotowy do żartów.”

„Pośród tych wszystkich przyjaciół, którzy bezgranicznie kochają Kṛṣṇę,

niektórzy są nitya-siddha – wiecznymi towarzyszami; niektórzy są sura-cara

– promowanymi devami, a niektórzy są promowanymi, doskonałymi

sādhakami. W nastroju przyjaźni wykonują wspaniałe i różnorodne służby,

dodając wiele uroku i piękna nieograniczonym rozrywkom Kṛṣṇy.”

Vrajanātha: „Jakie są anubhāvy wspólne wszystkim rodzajom sakhów

* 59 *

Kṛṣṇy?”

Gosvāmī: „Siłowanie na rękę, gra w piłkę, gra w kości, noszenie na barana,

zabawy patykami, zawody w spełnieniu pragnienia Kṛṣṇy, siedzenie razem

na tym samym siedzeniu co Kṛṣṇa lub bujanie się z Nim na tej samej

huśtawce, żartowanie i rozmawianie, zabawy w wodzie, bawienie się z

małpami, granie na instrumentach i tańczenie są anubhāvami wszystkich

rodzajów sakhów.”

„Specjalnością suhrd-sakhów jest ofiarowanie dobrych rad i bycie zawsze

chętnym w wykonywaniu każdej czynności. Sakhowie specjalizują się

również w przygotowywaniu betelu, dekorowaniu Kṛṣṇy tilakiem, papką

sandałową, itp. Priya-sakha znani są ze swej odwagi i często angażują się w

zawody sportowe i zapasy z Kṛṣṇą. Czasami zwyciężają i otrzymują od Niego

nagrody i medale. Asystowanie Kṛṣṇie w przygotowaniach do mādhurya-rasy

jest przywilejem priya-narma-sakhów. Podobnie jak Jego słudzy, przyjaciele

również dekorują Go dzikimi kwiatami, wachlują Go, itp.”

Vrajanātha: „Gurudeva, jaki jest stopień sattvika i sañcārī-bhāv w tej rasie?”

Gosvāmī: „Są odrobinę bardziej wyraziste w porównaniu do dāsya-rasy.”

Vrajanātha: „Co jest sthayi-bhāvą tej rasy?”

Gosvāmī: „Śrī Rūpā Gosvāmī pisze w Bhakti-rasāmṛta-sindu, Zachodniej

Sekcji 9.3.45.”

vimukta-sambhramā yā syād viśrambhātmā ratir dvayoḥ prāyaḥ samānayor atra sā sakhyaṁ sthāyī-śabda-bhāk

„Viśrambha – pełna uczucia wymiana pomiędzy równymi sobie, która

pozbawiona jest elementów szacunku i poważania, jednak pełna miłości,

zaufania i pewności nazywana jest sakhya-rasą – braterskim nastrojem.

Stanowi ona sthayi-bhāvę tej rasy.”

Vrajanātha: „Łaskawie wyjaśnij bardziej znaczenie viśrambhy.”

Gosvāmī: „Śrī Rūpā Gosvāmī wyjaśnia viśrambhę tymi słowami w Bhakti-

rasāmṛta-sindu, Zachodniej Sekcji 9.3.46.

viśrambho gāḍha-viśvāsa-viśeṣo yantraṇojjhitaḥ

„Potwierdzenie całkowitej równości pomiędzy dwoma osobami, które odbija

się na bezwarunkowym zaufaniu i poufności znane jest jako viśrambha.”

Vrajanātha: „Łaskawie opisz stopniowy postęp poziomów przywiązania w tej

* 60 *

rasie.”

Gosvāmī: „Sakhya-rasa jest matrycą dla premy, Sneha i ragi, rozszerzając się

aż do prāṇayi.”

Vrajanātha: „Jakie są symptomy prāṇayi w tej rasie?”

Gosvāmī: „Choć zdolna pomieścić w sobie uczucia szacunku i poważania,

prāṇaya jest rati całkowicie wolną od sambhramy – szacunku i bojaźni, do

tego stopnia, że uczucia te mogą wydawać się w niej wręcz niestosowne.

Tak sakhya-rasa jest radośnie wspaniała. W prita-rasie – nastroju służby

oraz w vātsalya-rasie – nastroju rodzicielskim, Kṛṣṇa i Jego wielbiciele

okazują w swej bhāvie zrozumienie statusu braku równości. Jednakże jest to

nieobecne w sakhya-rasie, która znana jest również jako preya-rasa. Z tego

powodu rasa ta jest z pewnością najbardziej faworyzowana pośród

pozostałych nastrojów, gdyż pozwala na wolne wymiany słodkiej bhāvy

pomiędzy Kṛṣṇą i Jego wielbicielami w niehamowanej miłości i równości.”

Tak kończy się dwudziesty dziewiąty rozdział Jaiva-dharmy zatytułowany:

Dalsze Rozważania na temat Rasa-tattvy, Część trzecia: Santa, Dāsya i

Sakhya Rasa.

ROZDZIAŁ 30

Dalsze rozważania nad Rasa-tattvą

Część Trzecia: Vātsalya Rasa i Mādhurya Rasa

Pewnego dnia po przyjęciu khicuri prasāda Vijaya-kumāra i Vrajanātha udali

się do samadhi Śrīla Haridāsa Thakura, by złożyć swe wyrazy szacunku.

Następnie podążyli na pomyślny darśana Śrī Tota Gopīnātha, który rezyduje

wspaniale w podobnej ogrodom okolicy południowej części Jagannātha Puri,

znanej jako Tota. Ostatecznie dotarli do świątyni Śrī Rādhākanta. Padli obaj

na twarz ofiarowując swe pokłony u stóp Śrīla Gopala-Guru Gosvāmīego, a

potem usiedli. Jednakże, chwilę potem Śrīla Gopala-Guru Gosvāmī poszedł

zjeść prasāda, więc dwaj poszukiwacze rasa-tattvy omawiali różne tematy

związane ze Świadomością Kṛṣṇy ze Śrī Dhayanacandrą Gosvāmīm. Śrīla

* 61 *

Gosvāmī powróciwszy zasiadł na swej asanie i Vrajanātha poczuł inspirację,

by pokornie dociekać odnośnie szczegółów vātsalya-rasy.

Śrīla Gosvāmī rozpoczął swoje objaśnienia: „W vātsalya-rasie Śrī Kṛṣṇa jest

viṣaya-ālambana, głównym obiektem, a Jego Guru-jana, seniorowie i staṛṣi

Vrajavāsī, są āśraya-ālambana, głównym schronieniem. Kṛṣṇa jest

uosobieniem piękna, ma ciemną cerę, jest zbiornikiem wszelkiej

pomyślności, jest wrażliwy i łagodny, jego mowa jest słodka, jest szczery,

nieśmiały, skromny, życzliwy i okazuje szacunek starszym od Siebie. Dla

Kṛṣṇy seniorami są: Vrajeśvari Yaśoda Devi, Vrajeśvara Nanda Maharaja,

Rohini Devi, starsze gopi, Deva ki Devi, Kunti Devi, Śrī Vasudeva, Sandipani

Muni i inni. Pomiędzy nimi Yaśoda devi i Nanda Maharaja odgrywają

najważniejszą rolę. Poszczególne etapy dzieciństwa Kṛṣṇy, Jego piękno, Jego

dziecięce stroje, Jego dziecięce zachowanie, niecierpliwość, Jego słodkie

słowa i gaworzenie, Jego radosny chichot, Jego nieraz psotne zabawy itd. –

wszystko to stanowi uddīpana w vātsalya-rasie.”

Vrajanātha spytał: „Jakie anubhāva występują w tej rasie?”

Gosvāmī odparł: „Niektóre z nich to wąchanie głowy Kṛṣṇy, delikatne

ściskanie i głaskanie Jego ciała, błogosławienie Go, rozpieszczanie Go,

chronienie i dbanie o Niego, dawanie Mu dobrych rad. A głównymi, tzw.

sadharana anubhāva w tej rasie są: całowanie, obejmowanie i głośne

wołanie Kṛṣṇy Jego zdrobniałymi imionami, oraz powstrzymywanie i

pouczanie Go w odpowiednich momentach.”

Vrajanātha zapytał: „Jakie są sattvika-vikara w tej rasie?”

Gosvāmī odrzekł: „Osiem podstawowych przemian cielesnych, takich jak

znieruchomienie, ekstatyczne drżenie, łzy uniesienia, itd., plus dodatkowo

ronienie matczynego mleka u starszych pasterek, co jest unikalne dla tej

rasy. Oto dziewięć sattvika-vikara.”

„A jakie są vyabhicārī-bhāva vātsalya-rasy?” – spytał Vrajanātha.

„ Wszystkie symptomy vyabhicārī-bhāva prita-rasy (dāsya-rasy), które

opisaliśmy wcześniej, oraz murcha, omdlenie, przejawiają się w vātsalya-

rasie.” – odpowiedział Gosvāmī.

„Jaka jest natura sthayi-bhāvy w tej rasie?” – dociekał dalej Vrajanātha.

Gosvāmī odparł: „W tej rasie sthayi-bhāvą jest życzliwa miłość i łaskawość,

całkowicie pozbawiona czci i bojaźni, skierowana do obdarowywanego

miłosierdziem. Vātsalya-rati starszych takich jak Yaśoda devi jest dojrzała i z

* 62 *

natury matczyna. W rasie tej, sthayi-bhāva rozwija się poprzez premę i

snehę, by dojść do ragi.

„Miłość Balaramy do Kṛṣṇy jest mieszanką dāsya-rasy i vātsalya-rasy. Rasa

Yudhisthiry natchnięta jest vātsalya, dāsya i sakhya-rasą. dāsya-rasa

Ugraseny połączona jest z vātsalya i sakhya-rasą. Nakula, Sahadeva i

Narada przejawiają połączenie sakhya i dāsya-rasy. Bhāva Pana Śivy,

Garudy, Uddhavy i wielu innych również wykazuje połączenie dāsya i

sakhya-rasy.”

Vrajanātha rzekł: „Gurudeva, zrozumieliśmy wspaniałość vātsalya-rasy.

Łaskawie oczyść i ożyw nas opisem najważniejszej z wszystkich ras,

mādhurya-rasy, słodkiego smaku małżeńskiego.”

Gosvāmī odrzekł: „Mādhurya-bhakti-rasa została określona jako mukhya-

bhakti-rasa, główny pośród wszystkich smaków oddania. Upadłą,

uwarunkowana jīva przyjęła schronienie w materialnej rasie. Ale jeśli zwróci

się powrotem do Iśvary i ku nitya-dharmie, w naturalny sposób stanie się

zobojętniała wobec materii. Jednakże dopóki nie stanie się kwalifikowana by

zaangażować się w cid-rasę, nektar transcendentalny, do tego momentu z

pewnością nie ma możliwości zrozumienia mādhurya-rasy. Mādhurya-rasa z

natury jest najbardziej niezwykła i niepospolita. Mało kto jest odpowiednim

do niej kandydatem, dlatego też mādhurya-rasa musi pozostawać w wielkim

sekrecie. Z tego też powodu, mimo iż madhyurya-rasa jest bardzo szerokim

tematem, będę mówił zwięźle i opiszę tylko najistotniejsze cechy.”

„Gurudeva, jestem zwolennikiem Śrī Subali, chłopca pasterza, rozumiem

zatem, że weźmiesz pod uwagę moją możliwość słuchania i rozumienia

tematów związanych z mādhurya-rasą.” – rzekł Vrajanātha.

„Prima-narma-sakhas mogą brać udział w līlā madhutya-rasy, znanej również

jako śrīngara-rasa, w bardzo ograniczonym stopniu. Mając to na uwadze,

objawię ci to co jest adekwatne do twoich możliwości, nic więcej.” –

odpowiedział Gosvāmī.

Vrajanātha zapytał więc: „Kto w tej rasie jest ālambana?”

Gosvāmī odparł: „Śrī Kṛṣṇa jest viṣaya-ālambana w tej rasie. Jest On nagara,

ucieleśnieniem niezrównanego piękna, uroku i miłosnych igraszek. Gopi

Vrajy są āśraya-ālambana w mādhurya czy też śrīngara-rasie. Pośród

wszystkich gopi Śrīmati Rādhika jest klejnotem koronnym. Dźwięk fletu

murali Kṛṣṇy jest głównym uddīpana w tej rasie. Ukradkowe spojrzenia i

zagadkowe uśmieszki są niektórymi z anubhāva w mādhurya-rasie. Pełen

wachlarz sattvika-bhāva manifestuje się w pełni w mādhurya-rasie, oraz

* 63 *

wszystkie vyabhicārī-bhāva, za wyjątkiem alasya, lenistwa i augrya,

opryskliwości i wybuchowości, przejawiają się w tej rasie.”

„Jaka jest natura sthayi-bhāvy w tej rasie?” – dociekał Vrajanātha.

„Kiedy mādhurya-rati odżywiana jest naturalną vibhāvą w sercu, wtedy

rozkwita w mādhurya-rasę. Ta boska miłość do Śrī Rādhy i Śrī Kṛṣṇy nie

napotyka na żadne przeszkody, ponieważ nie jest ona zależna od bhāva,

które są svajatiya, zgodne, ani nie jest ona umniejszana przez vijatiya

bhāva, które są niezgodne.” – wyjaśnił Gosvāmī.

Vrajanātha pytał dalej: „Ile jest rodzajów mādhurya-rasy?”

Gosvāmī odrzekł: „Istnieją dwa rodzaje mādhurya-rasy, vipralambha i

sambhoga.”

„Co to jest vipralambha?” – spytał Vrajanātha.

Gosvāmī odparł: „Vipralambha posiada wiele podczyści takich jak purva-

rāga, mana i pravasa.”

„Czym jest purva-raga?” – dociekał Vrajanātha.

„Uczucia i emocje, których doświadczają kochankowie, zanim się spotkają

nazywane są purva-rāga.” – wyjaśnił Gosvāmī.

„A czym są mana i pravasa?” – zapytał Vrajanātha.

„Mana jest to dobrze znana jako zraniona duma i rozgoryczenie, a pravasa

znaczy „być pozbawionym obecności ukochanego” .” – wyjaśnił Gosvāmī.

„Co to jest sambhoga” – pytał dalej Vrajanātha.

Gosvāmī odpowiedział: „Sambhoga oznacza niepojętą radość, która pojawia

się w momencie spotkania ukochanego i ukochanej. Teraz już powstrzymam

się od dalszych objaśnień mādhurya-rasy. Wzniosłe dusze, które są

kwalifikowane by zajmować się tajemną wiedzą o mādhurya-bhakti-rasie,

mogą odnieść się do książki Śrīla Rupy Gosvāmīego pt. „Śrī Ujjvala-

nīlamaṇi””

Vrajanātha dociekał: „Łaskawie opisz pokrótce różne rodzaje gauṇa-bhakti-

rasa, podrzędne smaki oddania.”

Gosvāmī odrzekł: „Siedmioma podrzędnymi rasami są: hasya (uciecha),

adbhuta (zdumienie), vira (waleczność), karuṇa (litość), raudra (złość),

bhayānaka (trwoga) oraz vibhatsa (zgroza). Kiedy stają się one potężne i

* 64 *

zajmują miejsce mukhya-rasy, pojawiają się jako osobne, indywidualne rasy.

Gdy działają one w ten sposób jako niezależne rasy stają się sthayibhāvą i

gdy karmią się odpowiednimi vibhāvami tworzą rasa. Właściwie tylko pięć

mukhya-ras - śanta, dāsya, sakhya, vātsalya i mādhurya - to rasy; siedem

gauṇa-ras począwszy od hāsya jest zwykle zaliczanych do kategorii

vyabhicārī-bhāv.

Vrajanātha odrzekł – W pełni zapoznałem się z hāsya i powiązanym z nią

zagadnieniami poprzez rozważania o rasa-vicara w alaṣkara-śastra, więc

proszę, opowiedz mi o ich związku z mukhya-rasami.

Gosvāmī odpowiedział - Teraz wyjaśnię, jak różne rasy, takie jak śanta, są

wzajemnie zgodne lub niezgodne.

Dāsya, bībhatsa, dharma-vira (rycerskość w wykonywaniu obrzędów

religijnych) i adbhuta są zgodne z śanta.

Adbhuta jest również kompatybilna z dāsya, sakhya, vātsalya i mādhura.

Śanta jest niezgodna z mādhura, yuddha-vira, raudra i bhayānaka.

Dāsya jest kompatybilna z następującymi: bībhatsa, śanta, dharma-vira, a

dana-vira, lecz niezgodna z mādhura, yuddha-vira oraz raudra.

Sakhya jest zgodna z mādhura, hāsya i yuddha-vira, a niezgodna z vātsalya

bībhatsa, raudra i bhayānaka.

Vātsalya jest zgodna z hāsya, karuṇa i bhayānaka, a niezgodna z mādhura,

yuddha-vira, dāsya i raudra.

Mādhura jest kompatybilna z hāsya i sakhya, natomiast niezgodna z vātsalya

bībhatsa, śanta, raudra i bhayānaka.

Hāsya jest zgodna z bībhatsa, mādhura i vātsalya, niezgodna z karuṇa i

bhayānaka.

Adbhuta jest kompatybilna z vira, śanta, dāsya, sakhya, vātsalya i mādhura

lecz niezgodna z hāsya, sakhya, dāsya, raudra i bībhatsa.

Vira-rasa jest zgodna z adbhuta-rasa i niezgodna z bhayānaka. Wedle

niektórych opinii, vira jest również niezgodna z śanta.

Karuṇa jest kompatybilna z raudra i vātsalya, a niezgodna z vira, hāsya,

aspektem sambhoga w śrńgāra oraz adbhuta.

* 65 *

Raudra jest zgodna z karuṇa i vira, natomiast niezgodna z hāsya, śrṅgara i

bhayānaka.

Bhayānaka jest kompatybilna z bībhatsa i karuṇa, a niezgodna z vira

śrṅgara, hāsya i raudra.

Bībhatsa jest kompatybilna z śanta, hāsya i dāsya lecz niezgodna z śrṅgara i

sakhya. Pozostałe kombinacje są wzajemnie neutralne (tataṣtha).

Vrajanātha: „Proszę opisz wyniki kombinacji.”

Smakowanie rasy polepsza się poprzez zespolenie kompatybilnych ras.

Połączenie aṅga (uzupełniających) z aṅgi (głównymi) ras jest dobre. Bez

względu na to czy kompatybilną rasą jest mukhya czy gauṇa, to właściwym

jest, by stanowiła uzupełnienie (mitra) aṅgi-rasy. – odpowiedział Gosvāmī

Proszę mi opowiedzieć o różnicy między aṅga i aṅgi. – zaciekawił się

Vrajanātha

Gosvāmī odparł - Kiedy jakakolwiek rasa - mukhya lub gauṇa zdominuje inne

rasy i staje się wiodącą, to się nazywamy ją aṅgi, a rasa, która odżywia aṅgi-

rasę odgrywa rolę sańcari-bhāvy jako aṅga. Jak stwierdzono w Viṣṇu-

dharmottara:

rasānāṁ samavetānāṁ yasya rūpaṁ bhāved bahu

sa mantavyo rasaḥ sthayi śeṣāḥ saṣcāriṇo matāḥ

Gdy rasy łączą się, należy pojąć, że rasa której charakter jest szczególnie

widoczny to sthayi-rasa, a inne rasy są sańcari-bhāvami.

Jak gauṇa-rasa może być aṅgi? – zapytał Vrajanātha

Gosvāmī odrzekł - Śrī Rūpā Gosvāmī powiedział:

prodyan vibhāvanotkarńāt puṣṭiṁ mukhyena lambhitaḥ

kuṣcatā nija-nāthena gauṇo ‘ py aṅgitvam aśnute

mukhyas tv aṅgatvam āsādya puńṇann indram upendravat

gauṇam evāṅginaṁ kṛtvā nigūḍha-ṅija-vaibhāvaḥ

anādi-vāsanodbhāsa vāsite bhakta-cetasi

bhāty eva na tu līnaḥ syād eva saṣcāri-gauṇavat

aṅgī-mukhyaḥ svam atrāṅgair bhāvais tair abhivarddhayan

svajātīyair vijātīyaiḥ svatantraḥ sann virājate

yasya mukhyasya yo bhakto bhāven nitya-nijāśrayaḥ

aṅgī sa eva tatra syān mukhyo py anyo ṅgatāṁ vrajet

Bhakti-rasāmṛta-sindhu (4.8.46–50)

* 66 *

Czasem nawet gauṇa-rasa osiąga pozycję aṅgi kiedy jest zainspirowana

obfitością vibhāvy i karmiła się również mukhya-rasą, która zwykle dominuje

nad nią, lecz przyjmuje wtenczas skurczoną pozycję (gauṇa-bhāva). W tym

momencie, była mukhya-rasa zamienia się w aṅga, ukrywając swój splendor

i odżywiając gauṇa-rasę, która przejmuje pozycję aṅgi, jak Upendra

Bhagavān, Vāmanadeva, utrzymał Devarāja Indra. W przeciwieństwie do

gauṇa-sańcari-bhāv ta mukhya-rasa nie łączy się w ziemię serca bhakty,

która jest obdarzona z cudownym zapachem w formie nieskończonej

tendencji do transcendentalnej służby. Innymi słowy, mukhya-rasa nie znika,

jak to czynią gauṇa-rasy, gdy staną się vyabhicārī i nikną w mukhya-rasach.

Przeciwnie, mukhya-rasa pozostaje niezależnie wyraźna, odżywia się przez

sumę kompatybilnych bhāv, które zajmują pozycję aṅga.

Ci, którzy rozkoszują się konkretną rasą podlegają w niej wiecznej ochronie.

Dla nich pozostaje promienna jak aṅgi-rasa. Inne rasy, chociaż mogą być

mukhya, funkcjonują w obrębie aṅga wspomnianej dominującej aṅgi-rasy.

Należy również pamiętać, że aṅga-rasa jest dozwolona wyłącznie, gdy łączy

się z aṅgi-rasą by zwiększyć czerpanie radości z rasy, w przeciwnym razie,

jej połączenie z inną aṅga-rasą będzie bezowocne.

Co się dzieje, gdy niezgodne rasy są połączone? – zaciekawił się Vrajanātha

Jeśli zmieszasz słodki sok z kwaśną, słoną, lub ostrą substancją, jego smak

staje się nie do zniesienia. Analogicznie, gdy jedna rasa ulega

połączonczeniu z inną, z którą nie jest zgodna, to wynikiem jest brak rasy,

lub bezsmakowa (virasatā). To wadliwe połączenie przeciwległych ras można

nazwać rasabhasą – odpowiedział Gosvāmī

Czy połączenie niekompatybilnych ras niezmiennie prowadzi do złych

rezultatów? – zapytał Vrajanātha.

W odpowiedzi Gosvāmī rzekł - W Śrī Bhakti-rasāmṛta-sindhu (4.8.63-64), Śrī

Rūpā Gosvāmī powiedział:

dvayor ekatarasyeha bādhyatvenopavarṇane

smaryyamāṇatayāpy uktau sāmyena vacane ‘pi ca

rasāntareṇa vyavadhau taṭasthena priyeṇa vā

viṣayāśraya-bhede ca gauṇena dviṣatā saha

ity ādiṣu na vairasyaṁ vairiṇo janayed yutiḥ

Połączenie dwóch niekompatybilnych ras nie powoduje virasatā w

następujących okolicznościach: gdy ktoś ustanawia doskonałość danej rasy

poprzez logiczne twierdzenia oraz przez opisywanie przeszkód lub niższości

* 67 *

innej rasy niezgodnej z pierwszą; gdy opisuje pamięć niezgodnej rasy; gdy

tworzy podobieństwo, gdy następuje interwencja neutralnej lub zgodnej

rasy, lub kiedy istnieje różnica między viṣaya lub āśraya z gauṇa-rasy i

mukhya-rasy, które są niezgodne ze sobą.

Ponadto, rozważ tę kwestię. U bhaktów, takich jak Yudhisthira, dāsya i

vātsalya manifestują się oddzielnie w różnych momentach. Wzajemnie

sprzeczne rasy nie powstają razem w tym samym czasie. Jednakże, w etapie

adhīrūdha-mahabhāva, jeśli wszystkie niezgodną bhāvy pojawią się

jednocześnie, to nie wygenerują rasabhasy.

Śrīla Rūpā Gosvāmī powiedział:

kvāpy acintya-mahāśaktau mahāpuruńa-śekhare

rasāvali-samāveśaḥ svādāyaivopajāyate

Bhakti-rasāmṛta-sindhu (4.8.83)

Kiedy wiele sprzecznych typów rasy łączy się jednocześnie w osobowości,

która jest klejnotem herbowym maha-puruṣa przesiąkniętym niepojętym

maha-śakti, to zwiększa tylko cudowną naturę smaku.

Vrajanātha kontynuował - Słyszałem od uczonych i rasika Viṣnuitów, że

Śrīman Mahāprabhu miał złą opinię o rasabhasie i nigdy nie chciał słuchać

bhajan, kirtan lub poezji, które ją zawierały. Teraz łaskawie powiedz mi jak

wiele istnieje rodzajów rasabhasy?

Rasa, pozbawiona aṅgi, nazywana jest rasabhasą. Istnieją trzy gradacje

rasabhasy: główna (uttamā), pośrednia (madhyama) i pomniejsza

(kaniṣṭha). Są one nazywane odpowiednio uparasa, anurasa i aparasa. –

odrzekł Gosvāmī

Czym jest uparasa? – spytał Vrajanātha

Gosvāmī odpowiedział - Jeżeli którakolwiek z dwunastu ras, począwszy od

śanty, posiada składnik, taki jak, sthayibhāva, vibhāva lub anubhāva który

stał się zniekształcony (virūpitā), to można je nazwać uparasa. Uparasa jest

spowodowana przez odkształcanie sthayibhāvy, vibhāvy lub anubhāvy.

Czym jest anurasa? – kontynuował Vrajanātha

Gosvāmī odparł - Drugorzędne rasy, począwszy od hāsya, jeśli nie są

związane z Kṛṣṇą, nazywane są anurasa. Jeśli vira-rasa itp. przejawia się w

neutralnie dysponowanej osobowości, jest to również anurasa.

* 68 *

Ale jeśli pojawi się w sercu kogoś, kto nie posiada związku z Kṛṣṇą, nie

stanowi wtedy w ogóle rasy. W tym przypadku będzie to zaledwie zwykła,

przyziemna rasa. Dlaczego więc takie przejawy anurasy zostały opisane? –

dziwił się Vrajanātha

Gosvāmī objaśniając rzekł - Rasa jest anurasą tylko wtedy, gdy nie ma

bezpośredniego związku z Kṛṣṇą. Na przykład gopi śmieli się, gdy ujrzeli nos

ulubionej małpki Śrīmati Rādhy, Kakkhati. Innym przykładem jest Deva ṛṣi

Narada widzący papugi siedzące na gałęzi drzewa w Bhāndiravanie,

omawiające Vedantę. Kiedy to ujrzał wielkie zdziwienie (adbhuta-rasa)

pojawiło się w jego sercu. Zarówno śmiech gopi jak i adbhuta-rasa powstała

w sercu Narady nie mają bezpośredniego związku z Kṛṣṇą, lecz występuje tu

jeszcze daleki z Nim związek. Dzięki temu obydwie sytuacje to przykłady

anurasy.

Czym jest aparasa? – wypytywał Vrajanātha

Gosvāmī odparł - Kiedy przeciwnicy Kṛṣṇy są āśraya którejkolwiek gauṇa-

rasy począwszy od hāsya-rasy, a vinayą jest Sam Kṛṣṇa, to wynikiem jest

aparasa. Na przykład, śmiech Jarasandhy, gdy zobaczył ucieczkę Kṛṣṇy z

pola bitwy jest przykładem aparasy. Śrīla Rūpā Gosvāmī napisał w Bhakti-

rasāmṛta-sindhu (4.9.41):

bhāvāḥ sarve tad-ābhāsā rasābhāsāś ca kecana

amī proktā rasābhijṣaiḥ sarve’pi rasanād rasāḥ

Niektóre osoby odnoszą się do bhāvy w kategoriach tad-ābhāsa (słabe

odbicie Najwyższej Absolutnej Prawdy), a inni rasābhāsa. Jednakże uczeni,

którzy uświadomili sobie rasę używają jedynie słowa bhāva jako określające

rasę, która pochodzi ze smakowania transcendentalnej anandy.

Kiedy Vijaya Kumāra i Vrajanātha usłyszeli tę rasika, uroczą i wzruszającą

ocenę rasa tattvy, upadli u lotosowych stóp Śrī Guru Gosvāmīego płacząc

obficie, i przemówili głosami krztuszącymi się ze wzruszenia:

ajṣāna-timirāndhasya jṣanāṣjana-śalākayā

cakṣur unmīlitaṁ yena tasmai śrī -guruve namaḥ

Ofiarowuję moje pełne szacunku pokłony Śrī Gurudevie, który zastosował

maść z divya-jńāna i w ten sposób rozwiał gęste ciemności pragnień

dharmy, arthy, kamy i moksy, które wynikają z pięciu typów niewiedzy. W

ten sposób, On otworzył me transcendentalne oczy, które stały się skłonne

służbie Hari.

* 69 *

On im błogosławił, mówiąc: „Niech ta rasa-tattva objawi się w waszych

sercach”.

Codziennie Vijaya i Vrajanātha omawiali duchowe tematy z Śrī Dhyānacandra

Gosvāmīm i zaakceptowali caranāmrta oraz resztki prasādau Śrī Guru

Gosvāmīego. W różnych momentach spostrzegali, że wielu śuddha Viṣnuitów

było zaangażowanych w bhajan - czasami w ich bhajan-kutira, czasem w

samadhi Śrī Haridāsa Thakura, czasami w świątyni Śrī Gopīnātha, a czasem

w Siddha-Bakula. W ten sposób, za pośrednictwem przykładu Viṣnuitów

także zostali zanurzeni w bhāvach korzystnych dla ich bhajanu. Zyskali także

darśana z miejsc wspomnianych w Stavāvali i Stavamālā, gdzie Śrīman

Mahāprabhu doświadczył całkowitego wchłonięcia w bhāvę. Gdziekolwiek

śuddha Viṣnuici wykonywali nama-kirtanę, dołączali do nich. W ten sposób,

obaj coraz bardziej dojrzewali w swym bhajanie.

Vijaya zamyślił się głęboko, „Śrī Guru Gosvāmī dał nam śiksa o mādhura-

rasie, lecz to było to tylko bardzo krótkie podsumowanie. Niech Vrajanātha

pozostanie zanurzony w sakhya-rasie. W stosownym czasie sam przyjdę do

Śrī Guru Gosvāmīego by usłyszeć jego wyszukaną analizę mādhura-rasy”.

Myśląc w ten sposób, poprzez łaskę Dhyānacandra Gosvāmīego, nabył on

kopię Śrī Ujjvala-nīlamaṇi i zaczął studiować. Śrī Guru Gosvāmī miłosiernie

pogodził wszelkie wątpliwości, które powstały w jego umyśle.

Raz, o zmierzchu, gdy Vijaya i Vrajanātha spacerowali, dotarli do brzegu

oceanu. Siedząc tak na plaży, spoglądali na fale, które zdawały się nie mieć

końca. Obserwując to, rozważali: „To życie jest również pełne nieustannego i

niekończącego się przepływu fal. Nikt nie wie, co się wydarzy lub gdy się to

stanie. Dlatego powinniśmy natychmiast poznać metodę raga-marga

bhajanu”.

Vrajanātha powiedział: "Widziałem bhajan-paddhati skomponowaną przez

Śrī Dhyānacandra Gosvāmīego. Wydaje mi się, że jeśli ktoś studiował ją pod

kierunkiem Gurudevy, to może osiągnąć cudowny rezultat. Zrobię kopię!"

Po tym postanowieniu, poprosił Śrī Dhyānacandra Gosvāmīego o zezwolenie

na skopiowanie jego świętej instrukcji, lecz Śrī Dhyānacandra odmówił do

czasu gdy Guru Gosvāmī również wyrazi na to zgodę. W związku z

powyższym, udali się do Śrī Guru Gosvāmīego, prosząc go, aby umożliwił

Dhyānacandra Gosvāmīemu ujawnienie im paddhati. Śrī Guru Gosvāmī

wyraził zgodę, a po jej uzyskaniu Vijaya i Vrajanātha zrobili osobne kopie.

Uważali, że powinni poczekać na odpowiedni moment by Śrī Guru Gosvāmī

pozwolił im zrozumieć dokładnie paddhati.

* 70 *

Śrī Dhyānacandra Gosvāmī był uczonym obdarzonym szeroką i kompleksową

wizją całej śastry. Szczególnie w odniesieniu do procedur hari-bhajanu (hari

- bhajan - tantra), żaden inny badacz nie mógł dorównać jego

doświadczeniu, a on sam był najwybitniejszym spośród wszystkich uczniów

Śrī Guru Gopali. Zrozumiawszy, że Vijaya i Vrajanātha byli wykwalifikowani

do bhajanu, nauczał ich dokładnie. Czasami, przychodzili do lotosowych stóp

Śrī Guru Gosvāmīego by wyczyścić wszystkie rodzaje wątpliwości co do ich

praktyki bhajanu. Stopniowo poprzez swoje badania, doszli do zrozumienia

codziennych rozrywek Śrīmana Mahāprabhu i Śrī Kṛṣṇy. W ten sposób stając

się zaangażowanymi w aṣta-kāliya bhajan, pełnili służbę w swych sercach

przez osiem różnych części dnia.

Tak kończy się trzydziesty rozdział Jaiva-dharmy, zatytułowany ‘ Mādhura-

rasa-vicara: Vātsalya & Mādhura’

Komentarz w formie kończących przypisów do rozdziału autorstwa Śrī

Śrīmad Bhaktivedanty Narayana Maharadża.

Pięcioma rodzajami ignorancji są:

1) ignorancja dotycząca własnej svarupy

2) błędne utożsamianie bezwładnego materialnego ciała z atmą

(jażnią)

3) zaborczość w stosunku do zwykłych obiektów zmysłowych lub

świadomość siebie jako tego, który czerpie przyjemność

4) zaabsorbowanie dualizmami lub przywiązanie do przedmiotów i

treści innych niż Kṛṣṇa

5) strach i zniekształcona percepcja (virūpā- grahana)

* 71 *

ROZDZIAŁ 31

Mādhura-rasa-vicāra: Svakiya-nāyikās i

Svarūpa Kṛṣṇy jako Mādhura-rasa-nāyaka

Był to bardzo przyjemny czas w porze jesiennej. Pewnej nocy, około

dziesiątej Ziemia nałożyła sari chłodnego i delikatnego światła księżyca, a jej

uroda stała się nadzwyczajnie atrakcyjna. Vijaya Kumāra czytał Ujjvala-

nīlamaṇi i rozważał głęboko zawarte w niej kwestie, gdy nagle jego wzrok

padł na pomyślny blask księżyca. Jego serce wypełniło się nieopisany

zachwytem i pomyślał: „To jest bardzo piękny czas. Dlaczego nie pójść od

razu i uzyskać darśana z Sundarācala? Słyszałem, że kiedy Śrī Śrīman

Mahāprabhu uzyskał darśana z Sundarācala ujrzał sphūrti vraja-dhama”. Z tą

myślą wyruszył samotnie w kierunku z Sundarācala. W tym czasie Vijaya

Kumāra pobierał nauki w praktyce bhajana w czystej mādhura-rasa. Jego

myśli płynęły jedynie w kierunku słuchania o vraja-līlā Kṛṣṇy a konkretnie

rozrywek Śrī Kṛṣṇy z gopi; inne tematy utraciły dla niego smak.

Minął Balangandi i ruszył w kierunku Sraddhābāli. Gdy ujrzał małe lasy po

obu stronach, sphūrti z Vṛndāvany przejawił się na jego oczach. Prema

przytłoczyła go i rzekł: "Aho! Jestem tak szczęśliwy! Uzyskałem darśana z tej

Vraja-bhumi, tak trudnej do osiągnięcia, nawet dla devata takich jak

Brahma. Jakże piękne te altany lasów! Spójrz na to kunja-vana! Oh! Co ja

widzę? W tym mandapa z pnączy mādhavi-Mālatī, pan mego życia, Śrī

Kṛṣṇa, siedzi wraz z gopi śmiejąc się i żartując!". Vijaya Kumāra stał się

bardzo niespokojny. Porzuciwszy strach i rozważanie ceremoniału, biegł w

pełnej szybkości w owym kierunku, nie będąc świadomym swego ciała i

umysłu. Jednakże, po przebyciu niewielkiej odległości zemdlał i

nieprzytomny upadł na ziemię. Słaby wiatr zaczął mu służyć, a po krótkim

czasie odzyskał swoje zewnętrzne zmysły. Spoglądał we wszystkich

kierunkach, lecz nie mógł dostrzec wizji. Po pewnym czasie, wrócił w smutku

do swojego mieszkania i położył się na łóżku nie mówiąc nic nikomu.

Vijaya był niezmiernie zachwycony sphūrti vraja-līlā. W swym sercu

pomyślał: „Jutro, u lotosowych stóp Śrī Gurudeva przedstawię opis poufnej

tajemnicy, którą dzisiaj widziałem”. Jednak po chwili przypomniał sobie, że

jeśli przez wielkie szczęście ujrzy się poufne aprakrta-līlā nie należy o tym

mówić innym. Rozmyślając, stopniowo zasnął.

* 72 *

Następnego dnia, po uhonorowaniu prasāda, udał się do domu Kaśi Miśra,

wykonał sāstānga prāṇama Gurudevie i usiadł przed nim. Śrī Gurudeva

objął go czule i zapytał o jego samopoczucie.

Vijaya Kumāra był bardzo szczęśliwy, że mógł zobaczyć swego Gurudevę.

Nastrajając się, rzekł: „Prabhu, przez twoją nieograniczoną łaskę moje

ludzkie życie stało się pomyślne. Teraz pragnę poznać niektóre poufne tattva

w odniesieniu do śrī-ujjvala-rasa. Czytam Ujjvala-nīlamaṇi i istnieją pewne

elementy, których znaczenia nie mogę pojąć. Czy mógłbym zadać ci kilka

pytań na ten temat?

Gosvāmī: Vijaya, jesteś moim umiłowanym uczeniem i możesz pytać mnie o

cokolwiek, co cię nurtuje, a ja postaram się odpowiedzieć tak wyczerpująco

jak to możliwe.

Vijaya: Prabhu, spośród mukhya rasa, mādhura-rasa została określona jako

rasa, która prowadzi do obfitości tajemnic. Czemu? Skoro cechy pozostałych

czterech rasa - santa, dāsya, sakhya i vātsalya - są wiecznie obecne w

mādhura-rasa, jakichkolwiek zadziwiających oraz wspaniałych brak im cech,

to są one całkowicie i pięknie ustanowione w mādhura-rasa. Co za tym idzie,

mādhura-rasa jest bez wątpienia lepsza od wszystkich innych. Mādhura-rasa

jest zupełnie nieodpowiednia dla tych, którzy przyjmują schronienie na

drodze bezosobowego wyrzeczenia, ponieważ ich serca są suche.

Jednocześnie ci, którzy są pociągani doczesnym zadowalaniem zmysłów

również uważają mādhura-rasa za trudną do zrozumienia, ponieważ jest

dokładnym przeciwieństwem ziemskiej natury. Mādhura-rasa Vradży nie jest

łatwa do osiągnięcia, ponieważ jest całkowicie odmienna od śrngāra-rasa w

świecie materialnym. Więc dlaczego aprākrta-mādhura-rasa przejawia się

niczym podła, przyziemna rasa między mężczyznami i kobietami w

materialnej egzystencji?

Gosvāmī: Vijaya, wiesz dobrze, że wszystkie odmiany w sferze przyziemnej

są odzwierciedleniem odmian w sferze transcendentalnej, a i sam świat

materialny jest również odbiciem świata duchowego. Tkwi w tym głęboka

tajemnica, że charakter doświadczenia ulegającego odbiciu, jest w naturalny

sposób odwrócony. Cokolwiek jest najbardziej wzniosłe w oryginalnym

istnieniu lub formie staje się najbardziej ohydnym w przypadku odbicia, a co

jest najniższym w pierwotnej postaci zostaje postrzegane jako najwyższe.

Każda z części ciała jawi się odwrócona w lustrzanym odbiciu; podobnie,

parama-vastu (najwyższa transcendentalna Rzeczywistość) ulega odbiciu

przez wpływ Jego niepojętego śakti. Cień tej śakti rozszerzył się we

wszystkich szczegółach w formie przyziemnej egzystencji. W związku z tym,

* 73 *

wszystkie cechy parama-vastu pojawiają w swojej odwróconej formie w

materialnym świecie.

Transcendentalna rasa, która jest sednem natury parama-vastu, znajduje

odzwierciedlenie w tym bezdusznym świecie materialnym jako odrażająca,

przyziemna rasa. Zadziwiające, bezkonkurencyjne, barwne szczęście w

parama-vastu jest jej własną wrodzoną rasa, ale kiedy znajduje

odzwierciedlenie w bezwładnej sferze, uwarunkowana jīva wyobraża sobie,

że ta zasada ma materialne określenie i atrybuty. Następnie przyjmuje, że

substancja duchowa jest pozbawiona formy oraz wyrazu (nirviśeṣa) i

wyobraża sobie, że skoro w nirviśeṣa-tattva różnorodność jest nieobecna, to

wszelkiego rodzaju odmiany muszą mieć zasadniczo przyziemny charakter.

W związku z tym nie może pojąć wiecznej natury transcendentalnego bytu,

który jest wolny od wszystkich cech materialnych gdyż znajduje się

całkowicie poza nimi. Jest to nieunikniony wynik próby zrozumienia prawdy

poprzez logikę.

Właściwie, parama-vastu pełna jest zaskakujących odmian, jako że jest

ucieleśnieniem wszystkich rasa. Ponieważ duchowe odmiany znajdują

odzwierciedlenie w przyziemnej rasa, można uzyskać pomoc przyziemnej

rasa by wywnioskować istnienie i cechy duchowej rasa, która znajduje się

poza możliwościami percepcji zmysłowej. Odmiany rasa w parama-vastu są

następujące: w świecie duchowym - śanta-dharma, która reprezentuje

śanta-rasa znajduje się na najniższym szczeblu; powyżej jest dāsya-rasa, a

jeszcze wyżej, że sakhya-rasa; ponad nią jest vātsalya-rasa, a mādhura-rasa

króluje w świetności nad wszystkimi. W świecie materialnym wszystko

ustawione jest w odwrotnej kolejności, więc mādhura-rasa jest na

najniższym poziomie, vātsalya jest powyżej niej, następnie sakhja, oraz

śanta-rasa jako najwyższa ze wszystkich.

Pozycja i działania odbicia mādhura-rasa w doczesnym świecie są bardzo

błahe i haniebne. W konsekwencji osoby, które rozważają rasa-tattva z

przyziemnej perspektywy twierdzą, że mādhura-rasa jest nędzna i godna

pogardy. Właściwie w świecie duchowym, jest ona całkowicie czysta,

nieskazitelna i pełna zadziwiającej słodyczy. Tam też spotkanie Kṛṣṇy wraz z

Jego różnym rodzajem śakti jako puruṣa-prakrti jest całkowitą czystością i

pochodzeniem wszelkiej prawdy.

W świecie materialnym, przyziemne zachowanie mężczyzn i kobiet stanowi

rzeczywiście wstyd. Jednak nie zachodzi naruszenie dharmy w świecie

duchowym, ponieważ Kṛṣṇa jest jedynym puruṣa i wszystkie cit-tattvy w tej

rasa są prakrti. W doczesnym świecie, jedna jīva staje się uwielbianym a

inna jīva wielbiącym i pragną się ze sobą w ten sposób powiązać. Ta sprawa

* 74 *

jest odrażająca i haniebna, gdyż całkowicie sprzeciwia się fundamentalnej

tattvie. W tattvie jedna jīva nie jest wielbiącym innej jīva. Przeciwnie, Śrī

Kṛṣṇa jest jedynym uwielbianym i wszystkie jīva mają być wielbiącymi dla

Niego. Sytuacja w której jīva staje się uwielbionym, stoi w sprzeczności do

jego wiecznej dharmy. Właściwie, nie ma żadnych wątpliwości, że taki stan

rzeczy jest absolutnie haniebny i nikczemny. Z punktu widzenia

rzeczywistości i jej odbicia nieuniknione jest, że przyziemne zachowanie

mężczyzn i kobiet wydaje się być identyczne z nieskazitelnie czystymi

rozrywkami Kṛṣṇy, nawet jeśli jedna stanowi jej dokładną podstawę, a druga

jest niezwykle cenna i znacząca.

Vijaya: Prabhu, teraz gdy usłyszałem tą niepowtarzalną siddhānta i

koncepcję, mój cel został osiągnięty. Moje oczywiste przekonanie stało się

stanowcze, a wszystkie wątpliwości zostały rozwiane. Zrozumiałem pozycję

mādhura-rasa w świecie duchowym. Aho! Tak, jak bardzo słowo mādhura-

rasa oznacza słodycz, tak jego transcendentalne bhāva również prowadzi do

najwyższego szczęścia (paramananda). Któż mógłby być nieszczęśliwcem

znajdującym zadowolenie w śanta-rasa, kiedy istnieje rasa taka jak

mādhura-rasa? Prabhu, chciałbym usłyszeć skomplikowane i pełne

wyjaśnienie filozofii oraz zasad o poufnej mādhura-rasa.

Gosvāmī: Słuchaj, Baba! Kṛṣṇa jest viṣaya z mādhura-rasa, Jego

umiłowanymi gopi są āśraya a razem stanowią ālambana tej rasa.

Vijaya: Czym jest piękna forma Kṛṣṇy jako viṣaya tej rasa?

Gosvāmī: Aho, cóż za słodkie pytanie! Cera Kṛṣṇy jest niczym barwa chmury

monsunu. Jest On uroczy i słodki, posiada wszystkie zachęcające cechy

cielesne. Jest silny, pączkujący, młody, jest też elokwentnym i ujmującym

mówcą. Cechuje go inteligencja, świetność, trzeźwość, sprawność, mądrość,

szczęśliwość, zadowolenie, szczerość i jest On kontrolowany przez miłość.

Jest głęboki, wyjątkowo wspaniały i sławny. On kradnie serca młodych

dziewcząt, jest zawsze świeży. On oferuje niezrównane rozrywki. Jest

niezwykle piękny i najbardziej umiłowany, ten który gra na Jego vamśi.

Kṛṣṇa jest jedyną osobą, która posiada te cechy. Piękno jego dwóch

lotosowych stóp zmiażdżyło w proch pychę Kandarpa. Jego spojrzenie

urzeka serca wszystkich, i jest On skarbnicą zabawy i rozrywki.

Vijaya: I w pełni uświadomiłem sobię, że Śrī Kṛṣṇa wraz z Jego formą

aprakata i cechami jest jedynym nāyaka w niezwykle wspaniałej,

transcendentalnej mādhura-rasa. Wcześniej studiowałem różne śāstra i

używałem logiki oraz rozumowania, aby medytować o istocie Kṛṣṇy, lecz

moja wiara w Jego postać nie uległa mocnemu utwierdzeniu. Jednak dzięki

* 75 *

twej łasce, bhakti bazująca na ruci powstała w mym sercu. Ponieważ moje

serce zostało oczyszczone przez nabożeństwa, ciągle przeżywam w nim

sphūrti Kṛṣṇy, dzień i noc. Nawet jeśli odejdę od Kṛṣṇy, Kṛṣṇa nie opuści

mojego serca. Aho! Jakże jest On miłosierny! Teraz naprawdę rozumiem:

sarvathaiva durūho ‘yam abhaktair bhagavad-rasaḥ

tat-pādāmbuja-sarvasvair bhaktair evānurasyate

vyatitya bhāvanā-vartma yaś camatkāra-bhāra-bhuḥ

hṛdi sattvojjvale bāḍhaī svadate sa raso mataḥ

Bhakti-rasāmṛta-sindhu (2.5.131–132)

Tylko śuddha-bhaktowie, którzy akceptują lotosowe stopy Kṛṣṇy jako

wszystko – mogą doświadczyć tej bhagavad-rasa. Można nigdy nie

doświadczyć tej rasa czy zdać sobie z tego sprawę, jeśli serce nie posiada

choćby najmniejszego zapachu bhakti, jeśli jest pełne przyziemnych uczuć,

lub jeżeli saṁskāry ukształtowały charakter tak, iż jest on uzależniony do

logiki.

Prabhu, zdałem sobie sprawę, że rasa jest niezwykle czystą, cudowną

bhāvą, która powstaje w sercu, gdy jest ono oświetlone śuddha-sattva, oraz

że przekracza granicę ludzkich możliwości kontemplacji. Rasa jest

podmiotem duchowego świata i nie występuje w świecie doczesnym.

Przejawia się w czystym istnieniu (satta) jīvy, która z natury jest atomową

cząstka świadomości (cit-kana). Ta rasa posiada doświadczenia stanu bhakti-

samadhi. Ten, kto posiada łaskę śrī Gurudewy, oraz potrafi rozróżnić śuddha

sattva (czystą dobroć) i miśra-sattva (zróżnicowaną dobroć) nie będzie miał

co do tego ogóle wątpliwości.

Gosvāmī: To, co powiedziałeś jest prawdą. Teraz zadam pytanie by rozwiać

wiele twoich wątpliwości. Poprzez samą odpowiedź na nie zdasz sobie

sprawę z transcendentalnej tattva. Powiedz mi, jaka jest różnica pomiędzy

śuddha-sattva i miśra-sattva?

Vijaya Kumāra wykonał sāstānga-dandavat-prāṇama u stóp Śrī Gurudewy i

odrzekł z pokorą, „Prabhu, poprzez twoje miłosierdzie wyjaśnię to najlepiej

jak potrafię. Proszę, popraw mnie jeżeli popełnię jakikolwiek błąd. To, co

posiada istnienie nazywamy satta, a substancja, która ma rzeczywiste

położenie, formę, jakość i aktywność można nazwać sattva. Śuddha-sattva

jest to sattva, która nie ma początku ani końca, a jej forma jest wiecznie

nowa. Nie jest zanieczyszczona przez podziały czasu przeszłego i przyszłego,

oraz zawsze pozostaje dogłębnie zdumiewająca. Śuddha-sattva obejmuje

* 76 *

wszystkie aspekty istnienia, które są produktami czystej energii duchowej

(śuddha-cit-śakti).

„W maya, która jest cieniem cit-śakti, istnieje transformacja czasu na

przeszłość i przyszłość. Wszystkie aspekty życia w tym maya zawierają rajo-

dharma (funkcję pasji) z maya, gdyż mają swój początek. Zawierają również

tamo-dharma (funkcję ignorancji) ponieważ posiadają koniec. Miśra-sattva

odnosi się do aspektów māyika-sattva, które mają początek i koniec”.

„Czysta jīva jest śuddha-sattva, a jej forma, cechy, oraz działania również

składają się z śuddha-sattva. Jednakże, ponieważ śuddha-jīva została

uwarunkowana, dwie właściwości maya - rajo-guṇa i tamo-guṇa - uległy

wymieszaniu z jej czystą sattva. Dlatego uwarunkowana jīva nazywana jest

miśra-sattva (wymieszane istnienie, lub wymieszana dobroć).”

Gosvāmī: Baba, przestawiłeś niezwykle subtelną siddhānta. A teraz powiedz

mi, w jaki sposób serce jīv zostaje oświetlone śuddha-sattva?

Vijaya: Śuddha-sattva (czyste istnienie) u jīv nie przejawia się wyraźnie tak

długo jak pozostaje ona warunkowana w świecie materialnym. Ma

świadomość swojego svarupa do tego stopnia, iż śuddha-sattva powstaje,

ale nie może osiągnąć takiego rezultatu poprzez jakąkolwiek karmę sādhany

lub jñāna. Powód jest następujący. Żadne zanieczyszczenia ciała nie mogą

zostać wyeliminowane przez inną substancję, która sama jest nieczysta.

Przyziemna karma jest w swojej naturze nieczysta, a zatem jak można

usunąć nieczystości māyika z jīvy? Jeśli chodzi o jñāna, to jest jak ogień,

gdyż wypala zanieczyszczenie i jednocześnie wraz z tym zaciera

fundamentalną sattva (istnienie). W jaki sposób może prowadzić to do

szczęścia, które pochodzi z oczyszczenia? Zatem śuddha-sattva może

pojawić jedynie poprzez bhakti, które powstaje dzięki łasce Kṛṣṇy i Wisznu.

Gdy pojawia się bhakti, śuddha-sattva oświeca serce.

Gosvāmī: Jest samą przyjemnością nauczać osobę tak wykwalifikowaną jak

ty. O co chciałbyś jeszcze zapytać?

Vijaya: Już wyjaśniłeś, że istnieją cztery rodzaje nāyaka: dhīrodātta, dhīra-

lalitā, dhīra-canta i dhīroddhata. Którym z nich jest Kṛṣṇa?

Gosvāmī: Wszystkie z tych czterech rodzajów heroicznych cech przejawiają

się w Kṛṣṇie. Wzajemnie sprzeczne bhāvy, które istnieją w nāyaka są obecne

w nāyaka Kṛṣṇy, poprzez Jego acintya-śakti, a On posiada śakti do

utrzymania wszystkich rasa w tym samym czasie. Te bhāvy działają zgodnie

z pragnieniem Kṛṣṇy. Kṛṣṇa, który jest obdarzony cechami wszystkich

czterech rodzajów nāyaka, posiada również inną fascynującą i sekretną

* 77 *

ciekawostkę, o której wiedzieć mogą tylko osoby nadzwyczaj

wykwalifikowane.

Vijaya: Skoro już obdarzyłeś mnie swym wielkim miłosierdziem, to przekaż

mi również tę tattva.

Oczy Vijayi Kumary były pełne łez gdy to powiedział, a on sam padł do stóp

Gosvāmīdżiego. Gosvāmīdżi podniósł go i objął. Jego oczy również zaszkliły

się łzami i głosem pełnym wzruszenia rzekł: „Baba, tajemnicą jest to, że w

mādhura-rasa, Kṛṣṇa jest dwoma różnymi typami nāyaka: On jest mężem

(pati), jak również kochankiem (upapati)”.

Vijaya: Prabhu! Kṛṣṇa jest naszym wiecznym pati. Powinien być nazywany

jedynie pati, więc skąd relacja upapati?

Gosvāmī: To głęboka tajemnica. Sprawy duchowe są jak tajemnicze

klejnoty, ale wśród nich parakiya-mādhura-rasa jest niczym Kaustubha-mani.

Vijaya: Bhaktowie, którzy przyjęli schronienie mādhura-rasa angażują się w

bhajana z bhāvą, że Kṛṣṇa jest ich pati. Czym jest głębokie znaczenie

rozważenia Kṛṣṇy jako własnego upapati?

Gosvāmī: Rasa nie pojawia się w ogóle jeśli ktoś wyobraża sobie para-tattva

jako bezosobową i wielbi ją w takim nastroju (nirviśeṣa-bhāva). Proces ten

zaprzecza ważności twierdzeń wedyjskich takich jak „raso vai sah – że

najwyższa Prawda Absolutna jest uosobieniem wszystkich rasa” (Chandogya

Upanisad 8.13.1). Nirviśeṣa-bhāva jest bezużyteczna ze względu na dotkliwy

brak szczęścia. Niemniej jednak, z innego punktu widzenia, doświadczenia

ras mogą rozwijać się stopniowo zgodnie z różnymi saviśeṣa-bhāvami.

Należy zrozumieć, że rasa jest podstawową tattvą z para-tattvy. Saviśeṣa-

bhāva nazywana iśvara-bhāva, w której odnosimy się do Najwyższego jako

Kontrolującego, jest nieco lepsza od nirviśeṣa-bhāvy i prabhu-bhāvy, a

dāsya-rasa jest ważniejsza niż iśvara-bhāva z santa-rasa. Sakhya-bhāva stoi

wyżej niż dāsya-bhāva, vātsalya-bhāva jest jeszcze bardziej wywyższona, a

mādhura-rasa znajduje się ponad wszystkimi. Tak jak istnieje hierarchia

wśród bhāv, z każdą kolejną lepszą niż poprzednia, podobnie parakiya-

mādhura-rasa jest ważniejsza niż svakiya.

Istnieją dwie tattvy: atma (każdego, we własnym zakresie) i para (innych,

takich jak āśraya). Naturalna tendencja przywiązania do jaźni (atma-niṣṭha

dharma) nazywa się ātmārāmatā (zadowolenie ze znajdywania się w sobie) i

w tym ātmārāmatā, rasa nie otrzymuje pomocy od jakiejkolwiek oddzielnej

istoty. Kṛṣṇa posiada cechę bycia wiecznie samozadowolonym. Jednakże, w

tym samym czasie, cecha uzyskiwania przyjemności z pomocą innych

* 78 *

(parārāmatā-dharma) występuje w Nim także wiecznie. Łączna sprzecznych

cech jest obecna razem jednocześnie w parama-puruṣa, Śrī Kṛṣṇie. Jest to

wewnętrzna i wrodzona natura Najwyższej Prawdy Absolutnej (para-tattva).

W jednym z aspektów Kṛṣṇa-līlā jest ātmārāmatā, podczas gdy w jego

odpowiedniku doskonale króluje kwintesencja parārāmatā w swym

najszerszym zakresie. Szczytem parārāmatā jest parakiya-bhāva. Parakiya-

rasa jest to zadziwiająca rasa, która pojawia kiedy nāyaka i nāyikā jednoczą

się poprzez rāga atrakcje), chociaż relacją między nimi jest para-bhāva

(bhāva akceptacji para - inny małżonek).

Pełne spektrum rasa rozciąga się od ātmārāmatā do parakiya-mādhura-rasa.

Jako że rasa jest przyciągana w kierunku ātmārāmatā, to stopniowo staje się

sucha, podczas gdy przy przyciąganiu do parakiya osiąga w pełni rozkwitły

stan. Kiedy Kṛṣṇa jest nāyaka, parakiya-rasa nie może być haniebna, lecz

kiedy każda zwykła jīva staje się nāyaka, wynagrodzenie dharmy i adharmy

wzrasta, a parakiya-bhāva staje się bardzo podstawową. Tak więc, poeci

ustalili, że spotkanie między mężczyzną-kochankiem i kobietą zamężną jest

całkowicie godne wzgardy. Jednak Śrī Rupa Gosvāmī powiedział, że choć

alaṅkāra-śastra opisały upapati jako obrzydliwość godną pogardy, to stosuje

się to jedynie do ziemskiego (prakata) nāyaka. Żaden taki wniosek nie może

zostać wysnuty w odniesieniu do Kṛṣṇy, który jest bezpośrednio

transcendentalnym źródłem wszystkich awatarów.

Vijaya: Proszę, opowiedz mi o wyraźnych cechach pati.

Gosvāmī: Pati to ten, kto pojął rękę panny młodej w małżeństwie.

Vijaya: Proszę, wyjaśnij cechy upapati i parakiya.

Gosvāmī: Upapati to człowiek, który jest napędzany przez intensywne

przywiązanie do przekraczania dharmy i akceptowania parakiya jako

najbardziej ukochanej. Parakiya to kobieta, która zaniedbuje dharme z tego

świata, a co więcej, łamie przepisy małżeństwa i całkowicie oddaje się

człowiekowi innemu niż jej mąż. Istnieją dwa rodzaje parakiya - niezamężne

(kanya) i zamężne (parodhā).

Vijaya: Jakie są objawy svakiyā?

Gosvāmī: Cnotliwa kobieta, która została wedle regulujących zasad mężatką

i jest zawsze pochłonięta nakazami męża, jest zwana svakiyā.

Vijaya: Kim są svakiyā i parakiya dla Kṛṣṇy?

Gosvāmī: Poślubione panie Dvaraka-puri są svakiyā, a młode gopi Vrajy

stanowią głównie parakiya.

* 79 *

Vijaya: Gdzie te dwa rodzaje małżonek znajdują się w aprakata-līlā?

Gosvāmī: To jest bardzo poufna sprawa. Wiesz, że domena para-tattvy

zawiera cztery części. Trzy czwarte Jego bogactw (vibhuti) są wyraźne w

sferze duchowej, a jedna czwarta znajduje się w przyziemnej sferze. Tak

więc cała sfera maya, składająca się z czternastu systemów planetarnych,

umiejscowiona jest w jednej czwartej Jego vibhuti. Rzeka Viraja leży

pomiędzy światami materialnym i duchowym, ze światem maya

usytuowanym po tej jej stronie, oraz światem duchowym po drugiej stronie.

Brahma-dhama, który składa się z blasku, otacza świat duchowy (cit-jagat)

ze wszystkich stron. Poza tym, gdy przenika się poza Viraja, duchowe niebo

(paravyoma) jest postrzegane jako saṁvyoma-rupa Vaikuntha. Tam aiśvarya

jest znacząca, a Narayana króluje jako Pan panów, w towarzystwie

nieograniczonych transcendentalnych, majestatycznych śakti. W Vaikuntha,

Bhagavān posiada svakiya-rasa, a śrī, bhu i nila-śakti służą Mu jako

małżonki svakiyā. Powyżej Vaikuntha leży Goloka. W Vaikuntha, (pura)

małżonki miasta svakiyā pozostają zaabsorbowane sobie właściwą służbą.

W Goloka, młode panny Vradży służą Kṛṣṇie w ich konkretnych rasa.

Vijaya: Jeśli Goloka jest najwyższa dhamą Kṛṣṇy, to czemu jest zachwalana

jako cudowna chluba Vrajy?

Gosvāmī: Miejsca takie jak Vraja, Gokula i Vṛndāvana znajdują się wewnątrz

Śrī Mathura-mandali. Mathura-mandala i Goloka nie różnią się od siebie

(abheda-tattva). Gdy to zjawisko jest umiejscowione w najwyższym obszarze

cit-jagat, to znamy je jako Golokę, a gdy przejawia się we wszechświecie

materialnym, to jest znane jako mathura-mandala. Tak więc jest sławione

jednocześnie w tych dwóch svarūpa.

Vijaya: Jak to możliwe? Nie rozumiem.

Gosvāmī: Takie zjawiska są możliwe tylko poprzez acintya-śakti Kṛṣṇy.

Wszystkie działania w ramach jurysdykcji acintya-śakti są ponad możliwości

pojmowania i opisania. To wieczna siedziba Goloka nazywana jest Mathura-

dhama w prakata-līlā wewnątrz świata wulgarnych elementów (prapańca), i

to samo miejsce jest zwane Goloka w aprakata-līlā. Transcendentalne

rozrywki Kṛṣṇy są wieczne i Goloka nieskończenie przejawia się w nitya-

jagat. Ci, którzy kwalifikują się by uzyskać darśana z czystej substancji

duchowej, potrafią zobaczyć Golokę. Ponadto mogą uzyskać darśana z

Goloki w samej Gokuli. Jednak jīva, który posiada materialną inteligencję, nie

może osiągnąć darśana z Goloki. Choć Gokula jest Goloką jīvas z przyziemną

inteligencją postrzegają Gokula jako zwykłe miejsce świata materialnego

składające się z pięciu wulgarnych elementów.

* 80 *

Vijaya: Jakie kwalifikacje trzeba mieć by uzyskać darśana z Goloki?

Gosvāmī: Śrī Śukadeva Gosvāmī powiedział:

iti sañcintya bhagavān mahākāruṇiko vibhuḥ

darśayāmāsa svaī lokaī gopānāī tamasaḥ param

satyaī jñānam anantaī yad brahma-jyotiḥ sanātanam

yad dhi paśyanti munayo guṇāpāye samāhitāḥ

Śrīmad-Bhāgavatam (10.28.14–15)

Chociaż gopa są wiecznie doskonali, to jednak schodzą na ten świat jako

pomocnicy w rozrywkach Kṛṣṇy. Sādhana-siddha-gopa byli zwolennikami

nitja-siddha-gopa. Sādhana-siddha-gopa rozumowali w ten sposób: „Z

powodu niewiedzy, jīva w tym świecie identyfikują się z ich materialnym

ciałem. Tak więc tęsknią oni za wieloma rodzajami pragnień i angażują się w

różnego rodzaju prace w celu ich spełnienia. W wyniku tego wędrują bez

celu akceptując wielokrotne narodziny w wyższych i niższych gatunkach.

Jesteśmy również zaangażowani w takie samo działanie”.

Biorąc to pod uwagę, wysoce współczujący Bhagavān Śrī Kṛṣṇa, który

posiada niepojęte, majestatyczne bogactwo, przyznał gopa darśana ze

Swojej parama-dhamy - Goloki, która znajduje się poza gęstymi

ciemnościami maya. Różnorodność w tym dhama jest wieczną, absolutną

rzeczywistością, pełną nieograniczonych, duchowych rozrywek. Dhama ta

jest nieskończenie rozświetlona przez siebie blaskiem brahmy i jest to

postrzegane przez gospodarzy mędrców oraz sadhaków poprzez trans w

fazie poza wpływem trzech guṇ.

Baba, nie można uzyskać darśana z Goloki bez miłosierdzia Kṛṣṇy. Kṛṣṇa

obdarzył łaską Vrajavāsi i przyznał im darśana z Goloki. Goloka jest

doskonałym transcendentalnym mieszkaniem poza materialną naturą, a jej

różnorodność jest ucieleśnieniem wiecznej prawdy i niekończących się

rozrywek duchowych. Duchowy blask brahmajyoti istnieje tam wiecznie, tak

jak genialny blask (prabha) Jego członków. Kiedy sadhaka jest wolny od

wszystkich ziemskich połączeń z materią, może zyskać darśana tej

specjalnej tattvy.

Vijaya: Czy wszystkie wyzwolone osobowości uzyskują darśana z Goloki?

Gosvāmī: Nawet wśród milionów wyzwolonych dusz, bhaktowie Bhagavāna

są bardzo rzadcy. W brahma-dhama jīva, którzy stają się wyzwoleni przez

praktykę astānga-yogi i brahma-jñāna, cieszą się zapomnieniem jaźni. Tak

jak człowiek w stanie głębokiego snu (susupti) pozostaje całkowicie

nieaktywny będąc pozbawionym siły postrzegania, zrozumienia, pragnienia i

* 81 *

tak dalej - w podobny sposób jīva, które osiągają brahma-dhama są

nieświadome własnej atma, pozostając w miejscu niczym nieruchome

bryłki. Co by o nich nie mówić, nawet bhaktowie wchłonięci w aiśvarya nie

widzą Goloki. Bhaktowie z nastrojem aiśvarya służą obfitej formie Pana w

Vaikuntha według ich bhāv. Nawet jeśli ktoś angażuje się w bhajan Kṛṣṇy w

vraja-rasa, to może tylko uzyskać darśana z Goloki, jeśli posiada to

szczęście, że Kṛṣṇa obdarzy go miłosierdziem, oraz uwolni z niekończącej się

niewoli w maya.

Vijaya: Cóż, jeśli tylko ten typ wyzwolonego bhakty może ujrzeć Golokę, to

dlaczego została opisana przez śāstra takie jak Śrī Brahmasaṁhitā, Hari-

vamśa i Padma Purāna? Jeśli łaska Kṛṣṇy jest dostępna tylko przez vraja-

bhajana, jaki był sens wspominania Goloki?

Gosvāmī: Ci vraja-rasika-bhaktowie, których Kṛṣṇa podnosi do Goloki z tego

świata pięciu wulgarnych elementów (prapańca) mogą całkowicie ją

zobaczyć. Ponadto śuddha-bhaktowie w vraja-bhāva mogą także do

pewnego stopnia ujrzeć Golokę. Istnieją dwa rodzaje bhaktów: sadhaki i

siddha. Sadhakowie nie kwalifikują się, by zobaczyć Golokę. Tak, żyją dwa

rodzaje bhaktów-siddhy - mianowicie vastu-siddha-bhaktowie, oraz svarupa-

siddha-bhaktowie. Vastu-siddha-bhaktowie dostają się do Goloki

bezpośrednio poprzez łaskę Kṛṣṇy, podczas gdy svarupa-siddha-bhaktowie

są w stanie dostrzec svarupa Goloki, ale nadal znajdują się w prapańca

(egzystencja materialna), a nie bezpośrednio na Goloce. Dzięki łasce Kṛṣṇy,

oczy bhaktów trwają w procesie stopniowego otwierania się, a tym samym

istnieje wiele stopni kwalifikowalności w tej grupie. Niektórzy widzą niewiele,

inni nieco więcej, a pozostali ujrzą jeszcze więcej. Do stopnia, w którym

Kṛṣṇa jest dla nich łaskawy - zobaczą Golokę. Tak długo, jak znajdują się oni

w etapie sādhana bhakti, jakąkolwiek darśana osiągną w Gokuli, to zawiera

ona w pewnym stopniu domieszkę māyika-bhāva. Po przejściu przez

szczebel sādhana i osiągają poziom bhāva ich darśan będzie dość czysty, a

po przybyciu na etapu prema poczynają uzyskiwać darśana w pełnym

zakresie.

Vijaya: Prabhu, pod jakimi względami Goloka i Vraja różnią się od siebie?

Gosvāmī: Wszystko, co widzi się we Vrajy występuje w Goloka, ale dane

aspekty różnią się nieco ze względu na odmienności w nisthā obserwatora.

W rzeczywistości, nie ma odrębności między Goloką i Vṛndāvaną; wyglądają

one inaczej dla różnych obserwatorów, w zależności od ich różnorodnych

sposobów postrzegania. Ci, charakteryzujący się niezwykłą ignorancją widzą

wszystko we Vrajy jako materialne. Wizja osoby w rajo-guṇa jest nieco

bardziej pomyślna w porównaniu do tego, a ci którzy znajdują się w sattva-

* 82 *

guṇa uzyskują darśana z śuddha-sattva według ich zdolności do

postrzegania. Wizja każdego jest inna w zależności od ich adhikara.

Vijaya: Prabhu, pojmuję to już w znacznym stopniu, lecz czy będziesz

uprzejmy dać przykład, aby dalej wyjaśnić ten temat? Obiekt materialny nie

może służyć jako kompletna egzemplifikacja do zilustrowania duchowego

tematu, ale nawet częściowe wskazanie może prowadzić do pełnego

zrozumienia.

Gosvāmī: To jest bardzo trudny problem. Zostało nam zabronione

ujawnianie własnych, poufnych objawień innym. Jeśli również doświadczysz

poprzesz łaskę Kṛṣṇy poufnego objawienia, to zawsze pozostaw je dla siebie.

Wyjaśnię ten temat tylko na tyle, na ile nasi poprzedni acaryowie to wykazali

i poprzez miłosierdzie Kṛṣṇy, będziesz mógł zobaczyć resztę samemu.

Postrzeganie w Goloka jest czysto duchowe, oraz nie ma najmniejszego

odcienia percepcji materialnej. By je odżywiać rasa cit-sakti objawił

przeróżne bhāvy w wielu miejscach, a wśród nich znajduje się jedna

duchowa koncepcja znana jako abhimāna. Przykładowo, Kṛṣṇa nie ma

początku ani narodzin w Goloka, lecz by pomóc līlā, vātsalya-rasa jest tam

personifikacją poprzez koncepcję (abhimāna) w duchowym istnieniu

ojcostwa i macierzyństwa w formach Nanda i Yaśodā. Ponownie, wspaniałe

odmiany śrngāra-rasa, takie jak oddzielenie (vipralambha) i spotkanie

(sambhoga) istnieją w tej koncepcji (abhimāna) formy.

Choć rzeczywistą sytuacją w parakiya-bhāva jest śuddha-svakiya, to

koncepcje (abhimāna) lubego kochanego (parakiya) i lubego kochanka

(upapati) są wiecznie w nim obecne.

Wystarczy zobaczyć! Wszystkie abhimāna są całkowicie przekonujące we

Vrajy, bo są wystawione w formie zewnętrznej przez siłę yogamaya. Na

przykład, we Vrajy Yaśodā poprzez poród wydaje na świat Kṛṣṇę w swoim

pokoju macierzyńskim, a gopi nitya-siddha osiągają parakiya-abhimāna,

która powstaje z ich poślubienia mężom takim jak Abhimanyu i Gowardhana-

gopa. Innymi słowy, abhimāna Goloki są widoczne we Vrajy w bardzo

konkretnych formach, które są zarządzane przez yogamaya w niezwykle

subtelnej, oryginalnej rzeczywistości. We Vrajy nie ma nawet najmniejszego

śladu fałszu, dlatego przypomina tym samym Goloke we wszystkich

aspektach. Różnice wizji wynikają jedynie ze stopnia zablokowania (przez

materię) postrzegania obserwatora.

Vijaya: Więc należy odbywać medytację o odpowiednich aspektach aṣta-

kāliya-līlā poprzez właściwe rozważania?

* 83 *

Gosvāmī: Nie, to nie jest tak. Ten, kto ma darśana z vraja-lilā powinen

pamiętać aṣta-kāliya-līlā według swojej realizacji. Dzięki łasce Kṛṣṇy līlā

przejawia się w sercu sadhaki przez moc jego bhajana. Nie jest koniecznym

by próbować, oraz poprawiać bhāvy z līlā poprzez własne przedsięwzięcia.

Vijaya: Yadṛśi bhāvana yasya siddhīr bhāvati tādrśi. Według tej logiki

doskonałość, którą się osiąga dokładnie odpowiada rodzajowi medytacji

wykonywanej w czasie sādhany, więc wydaje się, że trzeba wykonać

oczyszczoną, nieskazitelną medytację o Goloce.

Gosvāmī: To co mówisz, jest prawdą. Całość postrzegania we Vrajy, to

czysta rzeczywistość, która nie jest z tym sprzeczna, w przeciwnym razie

doszło by do błędu. Perfekcja występuje, gdy sādhana staje się czysta, a

medytacja czystszego odbywa się w czasie sādhany, tym szybciej osiągnięte

zostaje siddhi. Powinieneś ukierunkować swe starania w taki sposób, iż

twoja sādhana może byc dokonywana w piękny sposób, ale nadal poza

twoimi możliwościami jest oczyszczenie swojej sādhany. Tylko Kṛṣṇa,

poprzez Jego acintya-śakti, może tego dokonać. Jeśli spróbujesz uczynić to

samemu, zostaniesz zaplątany w kolczaste zarośla jñāny, lecz jeśli Kṛṣṇa

ześle swoje miłosierdzie, nie staniesz się ofiara tak szkodliwego rezultatu.

Vijaya: Dzisiaj osiągnąłem szczęście. Chciałbym zadać jeszcze jedno pytanie.

Czy siedziba Dvaraki zawiera się jedynie w Vaikuntha, czy również w Goloce?

Gosvāmī: Nieograniczone ananda z cit-jagat osiągalne jest na Vaikuntha. Nie

istnieje wyższy szczebel jego osiągnięcia niż Vaikuntha. Położone są tam

miasta takie jak Dvaraka, a młode panie z tych miast zamieszkują w swoich

pałacach, służąc Kṛṣṇie. Jedynymi, którzy znajdują się w mādhura-rasa

Goloki są vraja-ramanis. Wszystkie rozrywki, które istnieją we Vrajy są także

i w Goloce. Jednakże, jak wspomniano w Gopala-tāpani Upanisad, Rukminiji

usytułowana jest w svakiya-rasa w Mathura-puri, które zawiera się w

Goloce.

Vijaya: Prabhu, czy wszystkie działania w Goloce występują w tej samej

kolejności takiej jak widzę je we Vrajy?

Gosvāmī: Tak, wszystkie istnieją tam w tej samej kolejności, lecz bez

podziałów opartych na koncepcjach māyika. Jednak wszystkie takie

koncepcje māyika mają swoje niezwykle czyste duchowe pochodzenie,

którego nie mogę wytłumaczyć. To możesz pojąć jedynie poprzez moc

swego bhajana.

* 84 *

Vijaya: Cała przyziemna egzystencja (prapańca) ulega całkowitemu

rozpuszczeniu w czasie powszechnego rozpadu (maha-pralaya), więc w

jakim sensie vraja-līlā jest wiecznie obecna?

Gosvāmī: Vraja-līlā jest wieczna zarówno z perspektywy prakata i aprakata.

Obecne postrzeganie (sāmprata-pratiti) vraja-līlā jest wiecznie istniejącym w

jednym z nieograniczonych wszechświatów, które obracają się w cyklicznej

kolejności niczym koło. Konkretna līlā teraz przedstawiona w jednej

brahmānda, w następnej chwili ukazuje się w innej brahmānda. Tak więc, ta

konkretna līlā jest aprakata-līlā w pierwszej brahmānda, lecz jest obecna w

następnym brahmānda jako prakata-lilā. W ten sposób wszystkie rodzaje

prakata-līlā są ponadczasowe. Nawet w stanie aprakata, wszystkie līlā są

wiecznie obecne.

Vijaya: Jeśli prakata-līlā występuje we wszystkich brahmāndas, to czy vraja-

dhāma istnieje w każdym brahmānda?

Gosvāmī: Tak. Goloka jest zjawiskiem samo ukazującym się, obecnym w

każdym wszechświecie jako siedziba Kṛṣṇa-līlā. Goloka również przejawia się

w sercu wszystkich śuddha-bhaktów.

Vijaya: Dlaczego Mathura-mandala nadal przejawia się we wszechświecie, w

którym līlā nie jest widzialna (aprakata)?

Gosvāmī: Aprakata-līlā jest wiecznie obecna w dhama, które przejawia się by

obdarzyć łaską bhaktów tam zamieszkujących.

Ten dzień w dyskusji zwrócił się ku końcowi. Podczas powrotu do domu

Vijaya Kumāra wielokrotnie medytował o swej seva w aṣta-kāliya-līlā.

Tak kończy się trzydziesty pierwszy rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

Madhura-rasa-vicāra: svakīya-nāyikās

* 85 *

ROZDZIAŁ 32

Mādhura-rasa-vicāra: Parakiya-nāyikā

Była już noc, a Vrajanātha zakończył swój bhjan tego dnia. Umieszczając

swą hari-nama-mala obok, poczuł senność. Vijaya Kumāra uczcił prasādę,

położył się na łóżku, lecz sen nie nadszedł gdyż był on pogrążony w

myślach. Początkowo uważał, że Goloka i Gokula były różnymi miejscami.

Teraz jednak doszedł do wniosku, iż był w błędzie. Korzeń parakija-rasa jest

w Goloce, ale w jaki sposób Kṛṣṇa jest tam upapati (lubym)? Nie był w

stanie pojąć tej kwestii.

„Jeśli Kṛṣṇa jest najwyższą substancją”, pomyślał "a śakti i śaktimān nie

różnią się, nawet rodzielone od siebie, jak można śakti nazwać parodhā

(poślubioną gopa innemu niż Kṛṣṇa), a Kṛṣṇę upapati (lubym)?”.

W pierwszej chwili pomyślał: „Jutro zapytam Śrī Gurudewę i pozbędę się

mych wątpliwości", ale potem postanowił: „Byłoby niewłaściwym pytać

Gurudewę dalej o Golokę. Mimo wszystko, to wymaga wyjaśnienia”.

Zastanawiając się w ten sposób w końcu zasnął. Podczas gdy spał śnił, że

znajdował się w obecności swego Gurudewy a w celu pokonania swoich

wątpliwości zadał to samo pytanie, które pochłaniało go przed snem.

Gurudewa odpowiedział "Baba Vijaya, Kṛṣṇa jest w pełni niezależny we

wszystkich działaniach, a jego nieograniczonego pragnienia nie są zależne

od pragnień innych.

Jego odwiecznym pragnieniem jest, by Jego aiśvarya była ukryta, a Jego

mādhurya widoczna. W związku z powyższym, Jego śakti istnieje oddzielone

od siebie. W związku z tym, Jego para-śakti przyjmuje formę milionów

atrakcyjnych, młodych gopi, które starają się się Mu służyć w różnorodny

sposób. Jednak Kṛṣṇa nie jest w pełni zadowolony przez działanie śakti, gdy

znajduje się ono pod wpływem poznania Jego bogactwa. Dlatego dzięki

wspaniałemu wpływowi Jego jogamaja-śakti zapewnia tym pięknym gopi

abhimāna (samoświadomość), że należą one do oddzielnych domów. To

znaczy, pod wpływem tego śakti (jogamaja), uważają się za żony innych, a

jednocześnie Kṛṣṇa przybiera również z nimi relację upapati (lubego).

„Z lobha (chciwości) dla parakija-rasy, Kṛṣṇa przekracza Swą atmarama-

dharmę (samo zaspokajającą naturę) i wykonuje przeróżne odmiany

cudownych līlā, takich jak rasa-līlā z młodymi gopi, które bezwarunkowo

wierzą, że są poślubione innym. Vamśi jest Jego priya-sakhī (drogim

* 86 *

przyjacielem) w realizacji tego działania. W porządku, w jakim Kṛṣṇa

smakuje tych szczególnych charakterystyk - wieczna parakiya-bhāva

umiejscowiona jest w Goloce. Z tego powodu wszystkie lasy-rozrywek Goloki

oraz miejsca miłosnych gier Kṛṣṇy, takie jak Vṛndāvana pozostają wiecznie

obecne. Wszystkie līlā-sthānas (miejsca rozrywek) we Vrajy - np. arena rasy,

Yamuna i Giri-Govardhana – znajdują się w Goloce, w ten sposób,

usposobienia bycia w związku małżeńskim (dāmpatya-bhāva) oraz wierności

własnemu mężowi (svakiyatva-bhāva) są tam obecne. Śuddha-svakiyatva,

czysty małżeński nastrój prześwietnie króluje w Vaikuntha. Walory svakiya i

parakiya są więc postrzegane jako nieprawdopodobnie różne i nie-różne.

„Tylko zobacz, ten temat jest tak zdumiewający. W Goloce, parakiya-bhāva

jest obecna tylko jako abhimāna (koncepcja). We Vrajy wydaje się być

niczym romans z czyjąś żoną, jednak faktycznie nie dochodzi do

cudzołóstwa, ponieważ młode gopi są własnymi śakti Kṛṣṇy. Kṛṣṇa jest

zjednoczony z nimi od początku czasu; w związku z tym, ich podstawową

cechą jest realnie doskonała wierność własnemu mężowi (svakiyatva) i

cecha bycia poślubioną (dāmpatya). Gopa tacy jak Abhimanyu są

specjalnymi awatarami ich koncepcji w Goloce. Stają się mężami by

odżywiać līlā Kṛṣṇy oraz by uczynić go przewodnikiem vilāsa (rozrywek) na

scenie Vrajy w duchu upapati. W Goloce, która znajduje się daleko poza

światem materialnym, rasa jest odżywiona tylko poprzez tą koncepcję. W

materialnym wszechświecie w Gokuli, wszystkie te koncepcje przejawiają

swoje indywidualne byty i przyjmują ciała przez wpływ jogamaji w celu

stworzenia wrażenia bycia w związku małżeńskim, a następnie przekraczania

zasad zachowania małżeńskiego. Wszystko to dokonuje się przez działanie

jogamaji”.

Kiedy w swoim śnie Vijaya Kumāra usłyszał wytłumaczenie svakiya i

parakiya-tattvy wypowiedziane przez Gurudewę, jego wątpliwości zostały

rozwiane. Goloka, poza materialnym światem, jest w rzeczywistości tą samą

bhauma (ziemską) Gokula – a jego przekonanie do tego faktu stało się

nieugięte, najwyższe szczęście tożsamości vraja-rasa powstało zaś w jego

sercu. Jednocześnie czuł przebudzenie niezachwianej wiary w nitya-asta-

kāliya-līlā Vrajy. Wstając wcześnie następnego dnia rankiem pomyślał: „Śrī

Gurudewa pokazał mi nieograniczone miłosierdzie. Teraz usłyszę od niego o

składnikach rasy, a następnie osiągnę nisthā w bhajanie”.

Vijaya Kumāra uczcił prasāda i przybył przed oblicze Gurudewy w

umówionym czasie. Roniąc łzy premy, zaoferował swoje prāṇama.

Gurudewa czule objął go i powiedział: „Baba, Kṛṣṇa sprzyja ci Swoim

prawdziwym miłosierdziem. Tak, więc jestem szczęśliwy po prostu cię

* 87 *

widząc”. Gdy tak mówił, potężny wpływ premy spowodował zachwianie w

jego umyśle.

Po krótkim czasie, kiedy Gosvāmīdżi odzyskał możliwość zewnętrznego

postrzegania Vijaya Kumāra zaoferował swoją sāstānga-prāṇamę i rzekł:

„Prabhu, nie znam łaski Kṛṣṇy; poznałem jedynie twoje miłosierdzie. Teraz

zrezygnowałem z prób uświadomienia sobie Goloki. Jestem w pełni

zadowolony dążeniem do osiągnięcia zrozumienia Vrajy. Chcę dokładnie

odkryć fascynujące odmiany vraja-rasy. Powiedz mi proszę, czy możliwym

jest, że niezamężne gopi, które utrzymują poczucie, iż Kṛṣṇa był ich mężem

są nazywane svakiya, czy też nie?”

Gosvāmī: Te niezamężne gopi Gokuli były svakiya w tym samym czasie przez

ich nisthā w duchu zbliżania się do Kṛṣṇy, jako męża, ich rzeczywistym

stanem jest parakiya. Chociaż nie jest to naturalne, to ich związek svakiya

jest doskonalony w danym stanie w Gokula līlā, ponieważ Kṛṣṇa przyjął je

jako swoje żony przez gandharva-vivāha-riti (zwyczaj zawierania

małżeństwa poprzez wymianę wianków).

Vijaya: Prabhu, w odpowiednim czasie zadam wiele pytań, jedno po drugim.

Chcę zrozumieć wszystkie tematy Śrī Ujjvala-nīlamaṇi w kolejności, w jakiej

zostały przedstawione. Po pierwsze, chciałbym dowiedzieć się wszystkiego o

najaka (bohaterach). Istnieją cztery typy najaka, mianowicie anukūla,

dakṣina, śatha i dhrsta. Proszę opisać anukūla (sprzyjających) najaka.

Gosvāmī: anukūla-najaka jest Ten, który porzuca pragnienie innych

atrakcyjnych dziewcząt z powodu skrajnego przywiązania do jednej nāyikā

(bohaterki). Bhāva Śrī Rāmacandraji do Śrī Sita-devi i Kṛṣṇy w kierunku

Śrīmati Rādhikāji jest anukūla-najaka.

Vijaya: Chcę poznać tożsamość różnych bhāv – jak anukūla - z czterech

rodzajów najaka, takich jak dhīrodātta. Proszę opisz oznaki dhīrodātta-

anukūla-najaka.

Gosvāmī: Dhīrodātta-anukūla-najaka jest poważny, pokorny, przebaczający,

litościwy, stanowczy, wytrwały w swych ślubach, wolny od próżności,

skromny i bardzo hojny. Mimo to zrzeka się wszystkich tych cech dla dobra

Swej nāyikā i idzie spotkać się z nią w tajemnicy.

Vijaya: Proszę mi przedstawić oznaki dhīra-lalitā-anukūla-nāyaka.

Gosvāmī: Dhīra-lalitā-najaka jest z natury koneserem rasa, wiecznie

młodym, ekspertem w żartach, wolnym od lęku. Dhīra-lalitā-anukūla-najaka

* 88 *

ma wszystko to w połączeniu z przejawem korzystajania z nieprzerwanych

przyjemności.

Vijaya: Czym jest dhīra-śanta-anukūla-najaka?

Gosvāmī: Dhīra-śanta-anukūla-najaka jest naturalnie spokojny i tolerancyjny,

mądry i rozważny.

Vijaya: Uprzejmie proszę, wyjaśnij oznaki dhīroddhata-anukūla-najaka.

Gosvāmī: Kiedy najaka który jest zazdrosny, dumny, pyszny, podstępny i

łatwo wpada w gniew jest przychylny, nazywany jest dhīroddhata-anukūla-

najaka.

Vijaya: Kto to jest dakṣina-najaka?

Gosvāmī: Słowo dakṣina oznacza „prosty i szczery”. Dakṣina-najaka jest Ten,

który nie zrzeka się szacunku, podziwu oraz uległej miłości do poprzedniej

ukochanej, nawet w przypadku gdy oddaje Swoje serce innej nāyikā. Ktoś,

kto jest na równi oddany wielu bohaterkom jest również nazywany dakṣina-

najaka.

Vijaya: Jakie są oznaki śatha-najaka?

Gosvāmī: Śatha-najaka jest miły w obecności swej umiłowanej, lecz

potajemnie popełnia poważne przestępstwa, działając w sposób sprzeczny z

miłością, za jej plecami.

Vijaya: Jakie są cechy dhrsta-najaka?

Gosvāmī: Dhrsta-najaka jest całkowicie nieustraszonym specjalistą w

kłamstwach, choć każdy może wyraźnie zobaczyć Jego oznaki ciesząc się

towarzystwem innej ukochanej.

Vijaya: Prabhu, jak wiele różnych rodzajów najaka istnieje?

Gosvāmī: Jeśli patrzymy przez nasz pryzmat, Kṛṣṇa jest jedynym najaka. Nie

ma nikogo oprócz Niego. Tylko jeden Kṛṣṇa jest purna (perfekcyjnym) w

Dwarace, pūrnatara (doskonalszy) w Mathurze i pūrnatama (najdoskonalszy)

we Vrajy. Jest zarówno pati (mężem) jak i upapati (lubym) w tych trzech

miejscach. Tak, więc jest On sześcioma (= 2x3) typami najaka. Ponadto, ze

względu na cztery kategorie począwszy od dhīrodātta, uosabia dwadzieścia

cztery (= 6x4) typy. Ponownie, typy te są podzielone na anukūla, dakṣina,

śatha i dhrsta, a zatem istnieje dziewięćdziesiąt sześć (= 24x4) rodzajów

najaka. Teraz powinieneś wiedzieć, że istnieją dwadzieścia cztery rodzaje

najaka w svakiya-rasa, a dwadzieścia cztery rodzaje najaka w parakiya-rasa.

* 89 *

W vraja-līlā, svakiya-rasa jest skurczoną bhāvą i parakiya-rasa przeważa.

Tak, więc dwadzieścia cztery rodzaje najaka w parakiya-rasa są wiecznym i

wspaniałym objawieniem w Śrī Kṛṣṇie we Vrajy. Jest on postrzegany, jako

którykolwiek z typów najaka, jaki jest niezbędny do wykonywania konkretnej

roli w każdym aspekcie līlā.

Vijaya: Prabhu, uświadomiłem sobie różne cechy najaka i nāyikā. Teraz

chciałbym się dowiedzieć, jak wiele rodzajów pomocników (sahāyaka)

posiada najaka.

Gosvāmī: Nāyaka ma pięć rodzajów pomocników, a mianowicie ceta, vita,

vidūsaka, pitha-mardda i priya-narma-sakha. Wszyscy są biegli w użyciu

żartobliwych słów; zawsze intensywnie poświęceni Kṛṣṇie z anurāga

(głęboką miłością), wiedzą, jak się zachować w zależności od okazji i

okoliczności, nadto są specjalistami oraz słyną z biegłości w sztuce

zadowalania gopi, gdy te stają się rozdrażnione, jak również w dawaniu

poufnych porad. Wspomniane cechy charakteryzują wszystkie pięć typów

pomocników.

Vijaya: Jakie są atrybuty ceta?

Gosvāmī: Są ekspertami w odkrywaniu wszystkiego, wykonują tajne zadania,

a ich usposobienie jest dość odważne i aroganckie. W Gokuli sakhas tacy jak

Bhaṅgura i Bhṛṅgara wykonują zadania ceta Kṛṣṇy.

Vijaya: Kogo nazywamy vita?

Gosvāmī: Vita Kṛṣṇy, tacy jak Kadāra i Bhārati Bandha są niezwykle

utalentowani w dziedzinach takich jak ubieranie i dekorowanie Kṛṣṇy. Są

przebiegli, specjalizują się w sztuce konwersacji oraz manipulowaniu innymi.

Vijaya: Kim są vidūsaka?

Gosvāmī: Vidūsaka lubią jeść i kłócić się. Posiadają talent rozśmieszania

innych poprzez swoje komiczne zachowanie, słowa oraz ubiór.

Madhumaṅgala i gopa tacy jak Vasanta wyróżniają się wśród vidūsaka

Kṛṣṇy.

Vijaya: Kto znajduje się w kategorii pitha-mardda?

Gosvāmī: Śrīdāmā to pitha-mardda Kṛṣṇy. Choć jego zalety są takie jak te

najaka, prowadzi wszystkie swoje działania według porządku najaka.

Vijaya: Jakie są oznaki priya-narma-sakha?

* 90 *

Gosvāmī: Są wtajemniczeni w najbardziej poufne tajemnice. Zostało im

udzielone schronienie bhāvy sakhī. Subala i Arjuna wyróżniają się wśród

priya-narma-sakha Kṛṣṇy. W ten sposób są oni najlepszymi przyjaciółmi

Kṛṣṇy. Wśród tych pięciu typów - ceta, vita, vidūsaka, pitha-mardda i priya-

narma-sakha - ceta znajdują się w dāsya-rasa, pitha-mardda są w vera-rasa,

a pozostałe umiejscowione są w sakhya-rasa. Ceta są sługami (kinkara),

czterej pozostali to sakha.

Vijaya: Czy nie ma kobiet wśród pomocników (sahāyakā)?

Gosvāmī: Owszem, są i nazywamy je dūti (posłanniczkami).

Vijaya: Ile rodzaje dūti istnieje?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje: svayam-dūti i apta-dūti. Katāksa (zerknięcie

z ukosa) i vamśi-dhvani (dźwięk fleta Kṛṣṇy) to svayam-dūti.

Vijaya: Aha! Kim są apta-dūti?

Gosvāmī: Vira jest biegła w wypowiadaniu śmiałych słów, a Vṛndā

specjalizuje się w przekonujących pochlebstwach. Obydwie są apta-dūti Śrī

Kṛṣṇy. Svayam-dūti i apta-dūti to nadzwyczajne dūti. Prócz nich istnieją

zwykłe posłanniczki, jak lingini, daiva-jña i śilpa-kārini. Opiszę je

szczegółowo w dalszej części w kontekście nāyikā i dūti.

Vijaya: Pojąłem nastrój i cechy Kṛṣṇy, jako najaka, usłyszałem także, że Śrī

Kṛṣṇa wykonuje nitya-lilā zarówno w bhāvie pati i upapati. Wykonuje

rozrywki w Dvaraka w pati-bhāvie, oraz w Vraja-puri w upapati-bhāvie. Nasz

Kṛṣṇa jest upapati, więc istotnym jest dla nas, aby poszerzać wiedzę o vraja-

ramanis - uroczych, młodych gopi.

Gosvāmī: Większość dziewcząt Vrajy, z którymi Vrajendranandana

Śyāmasundara wykonuje rozrywki znajduje się w parakiya-bhāwie, gdyż

mādhura-rasa nie jest w stanie całkowicie rozwinąć się bez parakiya. Rasa

uroczych dam Dvaraka-puri pozostaje ograniczona przez ich związki

małżeńskie, natomiast rasa żeńskiej populacji Vrajy posiadającej śuddha-

kama, z której Kṛṣṇa czerpie ogromne szczęście, jest nieskrępowana

(akuntha).

Vijaya: Jakie jest tego znaczenie?

Gosvāmī: Śrī Rudra, który jest bardzo kompetentny w kwestii śrngāra-rasy

stwierdza, że najlepsze bronie Kandarpy (Kupidyn), to przeszkody, takie jak

przeciwstawne nastroje kobiet (vāmatā) oraz skrajne trudności w

spotkaniach z kobietami (durlabhatā) wynikające z zakazów narzuconych

* 91 *

przez społeczeństwo. Cānakya Paṇḍita stwierdził, że serce najaka ulega

daleko głębszemu przywiązaniu, gdy zabronione jest Mu spotkanie z Jego

ukochaną i kiedy trudno jest zdobyć kochaną o sarnich oczach. Spójrz!

Chociaż Kṛṣṇa jest atmarama, w czasie rasa-līlā, to ukazał się w tak wielu

svarūpa jak było gopi, po czym przeprowadził līlā wraz z nimi. Każdy

sadhaka powinien przestrzegać rasa-līlā. Zawarta jest w niej, bowiem

specjalna wskazówka, że jeśli sadhaka pragnie pomyślności, to winien wejść

w rasa-līlā, jako bhakta, lecz nigdy nie powinien imitować Kṛṣṇy. Innymi

słowy, należy wejść w līlā jedynie stając się adoratorem gopi, przyjmując

usposobienie gopi-bhāvy.

Vijaya: Czy możesz łaskawie wyjaśnić bardziej szczegółowo istotę gopi-

bhāvy?

Gosvāmī: Nandanandana Kṛṣṇa, syn Nanda Maharadży, jest gopa i nie

wykonuje On miłosnych rozrywek z nikim oprócz gopi. Sadhaka, który

kwalifikuje się do śrńgāra-rasy powinien angażować się w Kṛṣṇa-bhajanę z tą

samą bhāvą, z której gopi uczyniły służbę miłości do Kṛṣṇy. W trakcie Jego

bhajany, sadhaka winien medytować o sobie jako vraja-gopi. Sadhaka

powinien uznać się za niewolnika którejś niezwykle szczęśliwej vraja-vāsini

(mieszkanki Vrajy) i pod jej kierownictwem świadczyć usługi Rādhā-Kṛṣṇie.

Nie można obudzić rasy dopóki nie uważa się siebie za parodhā, t.j. być w

związku małżeńskim z gopa innym niż Kṛṣṇa. Jest to parodhā-abhimāna,

samoświadomość bycia poślubioną gopa innemu niż Kṛṣṇa, która jest

specyficzną dharmą vraja-gopi. Śrī Rupa Gosvāmī napisał:

māyā-kalita-tādṛk-stri-śilanenānusūyibhiḥ

na jātu vrajadevināī patibhiḥ saha saṅgamaḥ

Śrī Ujjvala-nilamaṇi

(Kṛṣṇa-vallabhā-prakaraṇa, 19)

Vraja-devis, którzy pod wpływem jogamaja, uważają siebie za żony gopa

innych niż Kṛṣṇa, nigdy nie wchodzą w fizyczny kontakt ze swoimi

poślubionymi dharmiką mężów. Na czas abhisāra gopi (spotkanie z Kṛṣṇą),

gopa widzą w domach postacie gopi dokładnie przypominające ich własne

żony. Formy te są wytwarzane przez jogamaja w taki sposób, że gopa będą

myśleć: „Nasze żony są tu w domu” i przez to nigdy nie mają okazji do

doświadczenia zazdrości lub poczucia wrogości wobec Kṛṣṇy.

Vraja-Devi nigdy nie miały kontaktu fizycznego z ich prawnie poślubionymi

mężami, którzy zostali wszyscy wytworzeni przez jogamaja. Każdy z

małżonków vraja-gopi jest jedynie manifestacją odpowiadającej bhāvy w līlā

Goloki. Ich małżeństwa są również wyłącznie skrytym przekonaniem

* 92 *

stworzonym przez jogamaja. Gopi w rzeczywistości nie są małżonkami

innych gopa, ale abhimāna, lub samoświadomość bycia poślubioną gopa jest

wiecznie obecna. Jeśli tak nie było, to naturalnie niemożliwym byłoby

ujawnienie się parakiya-rasy z powodu przekory (vāmatā), niedostępności

(durlabhatā), przeszkód, społecznych zakazów, lęku itd. Nāyikā-bhāva vraja-

rasy nie może zostać osiągnięta bez takiej koncepcji. Laksmdżi z Vaikunthy

jest tego przykładem.

Vijaya: Czym jest bhāva poznania siebie jako parodhā?

Gosvāmī: Gopi myśli: „Jestem dziewczyną, która urodziła się w domu vraja-

gopa, a kiedy dorosłam do wieku młodzieńczego, zostałam wydana do

małżeństwa z młodym gopa”. Tylko taki rodzaj przekonania czyni potężnym

intensywne pragnienie, by spotkać się intymnie z Kṛṣṇą. Gopi-bhāva oznacza

przypisanie (aropa) sobie usposobienia bycia żoną gopa, która nie wydała

jeszcze na świat dziecka.

Vijaya: Jeśli sadhaka jest mężczyzną, jak może przypisać sobie samemu

gopi-bhāvę?

Gosvāmī: Ludzie uważają siebie za mężczyzn jedynie poprzez wpływ złudnej

natury nałożonej przez maja. Z wyjątkiem wiecznych, męskich towarzyszy

Kṛṣṇy - czystą, nieodłączną duchową naturą wszystkich innych jest kobieta.

Naprawdę, w strukturze duchowej nie istnieją cechy charakterystyczne

kobiece i męskie, ale sadhaka może osiągnąć kwalifikacje do bycia vraja-

vāsini, kiedy jest powodowany svabhāvą i oddany abhimāna. Tylko ci, którzy

posiadają ruci dla mādhura-rasy są zdolni stać się vraja-vāsinis. Jeśli

wykonuje się sādhanę wedle własnego ruci, to osiąga się udoskonalony stan,

który odpowiada dokładnie charakterowi tejże sādhany.

Vijaya: Jaka jest świetność w byciu gopi poślubioną gopa innemu niż Kṛṣṇa?

Gosvāmī: Vraja-gopi, które są w związku małżeńskim z innymi, naturalnie

stają się kopalniami przeobfitego piękna oraz niezwykle potężnych

transcendentalnych cnót, gdy intensywna tęsknota bycia jak najbliżej z

Kṛṣṇą pojawia się w ich sercach. Zostają one również ozdobione przepiękną

urodą z premy. Słodycz ich rasy przewyższa tą wszystkich śaktis Bhagavāna

kierowanych przez boginię szczęścia Lakszmi.

Vijaya: Ile rodzajów vraja-sundari (pięknych dziewcząt) istnieje?

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje: sādhana-para, devi oraz nitya-priyā.

Vijaya: Czy istnieją także różne rodzaje sādhana-para-sundari?

* 93 *

Gosvāmī: Tak, są dwa rodzaje sādhana-para-sundari: yauthiki i ayauthiki.

Vijaya: Kim są yauthiki?

Gosvāmī: Yauthiki sundari narodziły się razem we Vrajy, w grupie - po tym

jak zostały wchłonięte w sādhanę dla vraja-rasy. Innymi słowy, są one

członkami szczególnej grupy. Istnieją dwa rodzaje yauthiki: muni-gana i

Upaniṣady-gana.

Vijaya: Które muni zostały narodzone we Vrajy jak gopi?

Gosvāmī: Niektóre muni ofiarowały cześć Gopali, ale nie były w stanie

osiągnąć siddhi (doskonałości). Po uzyskaniu darśana piękności Śrī

Rāmacandry, nadal czyniły starania w sādhanie zgodnie ze swymi drogimi

pragnieniami. Zatem zaakceptowały gopi-bhāvę i narodziły się jako gopi.

Padma Purāna odnosi się do nich w ten sposób, a Brhad-vāmāna Purāna

stwierdza, że niektóre z nich osiągnęły doskonałość na początku rasa-līlā.

Vijaya: W jaki sposób Upaniṣady narodziły się jako gopi we Vrajy?

Gosvāmī: Uosobienia Maha-Upaniṣad, zostały obdarowane niezwykle

wyważonym wyczuciem. Uległy dogłębnemu zadziwieniu, gdy zobaczyły

wielkie szczęście gopi, a po wykonaniu ciężkich wyrzeczeń z śraddhā,

osiągnęły narodziny w Vrajy jako gopi.

Vijaya: Kim są ayauthiki?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje sundari czczone pod mianem ayauthiki:

dawne (prācinā) i nowe (navinā). Są w wyjątkowy sposób połączone z gopi-

bhāvą, a także wykonują sādhanę z intensywnym pragnieniem i naturalną

anurāga. Niektóre rodzą się same, z kolei inne w grupach po dwie, trzy, a

nawet w większej ilości w tym samym czasie. Prācinā ayauthiki-gopi dawno

temu osiągnęły salokya (mieszkają na tej samej planecie) wraz z nitya-priya

gopi. Navinā-ayauthiki gopi przybywają do Vrajy poprzez narodziny wśród

dev, ludzi oraz innych istot. Stają się stopniowo prācinā i osiągają salokya

we wspomniany już przeze mnie sposób.

Vijaya: Pojąłem temat sādhana-para. Teraz bądź łaskaw opowiedzieć mi o

devi.

Gosvāmī: Kiedy Kṛṣṇa zstępuje pośród devów w Svarga przez Swoje amśa,

wtedy amśa Jego nitya-kanta również objawia się jako devi by Go zadowolić.

Te same devi rodzą się w Kṛṣṇa-līlā, jako córki gopa i stają się prāṇa-sakhī

nityapriyā-gopi, których są amśas - innymi słowy, ze swych własnych

amśanis.

* 94 *

Vijaya: Prabhu, kiedy to Kṛṣṇa rodzi się przez Swoje amśa w gatunku

devów?

Gosvāmī: Kṛṣṇa rodzi się z łona Aditi poprzez Swoją formę svamśa jako

Vāmāna i dzięki Jego vibhinnāmśa (oddzielone rozwoje) staje się deva ta.

Śiwa i Brahma nie rodzą się z łona matki i mimo że nie należą do kategorii

zwykłych jīva, którzy posiadają pięćdziesiąt cech, to są nadal tylko

vibhinnāmśa. Te pięćdziesiąt cech z pewnością przejawia się w Brahmie i

Śiwie w nieco większym stopniu, a ponadto mają oni jeszcze pięć cech,

których nie znajdziemy u zwykłego jīva. W związku z tym, nazywani są

głównymi deva ta. Ganeśa i Surya również znajdują się w tej samej kategorii

co Brahma z tego samego powodu, ale pozostałe devy są sklasyfikowane

jako jīva. Wszyscy deva ta to vibhinnāmśa Kṛṣṇy, a ich żony (devis) są

vibhinnāmśa z cit-śakti. Tuż przed pojawieniem się Kṛṣṇy, Brahma kazał im

się narodzić by zaspokoić Kṛṣṇę, a po jego rozkazie niektóre z nich narodziły

się we Vrajy, a inne w Dvarace wedle ich różnych gustów i sādhan. Devi,

które narodziły się w Vrajy powodu intensywnej chęci osiągnięcia Kṛṣṇy są

prāṇa-sakhī z nitya-priya-gopi.

Vijaya: Prabhu, Upaniṣady osiągnęły narodziny jako gopi, ale uprzejmie

rzeknij, czy jakieś inne przewodniczące devi Wedy również przyjęły

narodziny we Vrajy?

Gosvāmī: Jest to zapisane w srsti-khanda Padma Purāny, że Gāyatri, która

jest Veda-mata, matką Wed, narodziła się również jako gopi i osiągnęła

stowarzyszenie Śrī Kṛṣṇy. Od tego momentu przyjęła postać kama-gāyatri.

Vijaya: Ale czyż kama-gāyatri nie jest bez początku (anadi)?

Gosvāmī: Kama-gāyatri z pewnością jest anadi, a ta anadi-gāyatri po raz

pierwszy przejawiła się w postaci Veda-mata. Później, pod wpływem

sādhany oraz widoku szczęścia wielu Upaniṣadów narodziła się we Vrajy

wraz z Gopala Upaniṣad. Chociaż forma kama-gāyatri jest wieczna, to

istnieje ona cudownie w wiecznej i odrębnej formie jako Veda-mata Gāyatri.

Vijaya: Wszystkie Upaniṣady, które narodziły się we Vrajy miały abhimāna

bycia córkami gopa, oraz przyjęły Kṛṣṇę jako własnego męża z pojęciem

tego, iż był on gopa-najaka. Kṛṣṇa stał się w tamtym czasie ich mężem

według zwyczaju gandharva-vivāha. Tyle pojąłem. Jednak wiecznie

ukochanymi małżonkami Kṛṣṇy są Jego towarzyszki z czasu bez początku.

Zatem czy związek Kṛṣṇy z upapati to tylko podstęp maja?

Gosvāmī: To z pewnością jeden rodzaj wytworów maja, ale nie jada-maja,

złudnej energii eksponowanej w świecie materialnym. Jada-maja nigdy nie

* 95 *

może dotykać Kṛṣṇa-līlā. Chociaż vraja-līlā istnieje w materialnym świecie, to

znajduje się całkowicie poza jurysdykcją jada-maja. Inną nazwą dla cit-śakti

jest jogamaja. W Kṛṣṇa-līlā sama ta jogamaja działa w taki sposób, że ten,

kto jest wpływem jada-maja widzi Kṛṣṇa-līlā w zewnętrznej formie. Jogamaja

przynosi Vrajy parodhā-abhimāna z Goloki wraz każdym z nitja-priyās oraz

daje tej formie abhimāna oddzielne, indywidualne istnienie. Następnie,

poprzez organizowanie małżeństw między nitya-priya-gopi i wspomnianymi

osobnymi bytami1, sprawia ona, że Kṛṣṇa staje się upapati.

Wszechwiedzący puruṣa, oraz wszystkowiedzący sakti, którzy wchłaniani są

w odpowiednią dla nich rasę akceptują te bhāvy. To wskazuje na wyższość

rasy i super-doskonałość całkowicie niezależnych Iccha-śakti. Taka

znakomitość nie istnieje w Vaikuntha i Dvarace. Gdy prāṇa-sakhī osiągną

salokya wraz z nitya-priya gopi, ich ograniczona pati-bhāva ulega

rozszerzeniu i staje się upapati-bhāvą. Jest to ich ostateczne osiągnięcie.

Vijaya: Ta siddhānta jest dość niezwykła. Moje serce uległo odświeżeniu.

Teraz wyjaśnij mi łaskawie nitya-priya gopi.

Gosvāmī: Śrī Gauracandra nie ukazałby podobnie ezoterycznych zasad moimi

ustami, gdyby zabrakło obecności wykwalifikowanego słuchacza takiego jak

ty. Spójrz tu, w różne miejsca, Śrī Jīva Gosvāmī, który jest wszechwiedzący

(sarva-jña) rozmyślał nad tym tematem w bardzo poufny sposób, co można

zrozumieć czytając pozostawione przez niego komentarze oraz teksty; takie

jak Kṛṣṇa-sandarbha. Śrī Jīva Gosvāmī zawsze obawiał się, że jeśli

niewykwalifikowane osoby zechcą dowiedzieć się o tych bardzo

ezoterycznych zasadach, to mogą później przyjąć schronienie w zniszczonej

formie dharma. W tym czasie, Śrī Jīva Gosvāmī odczuwał lęk o każdy błąd,

taki jak rasābhāsa oraz zniekształcenie rasy, które są dziś widoczne u tzw.

Wisznuitów. Nie mógł zapobiec temu nieszczęściu, mimo że był tak ostrożny.

Nie powinieneś mówić tej siddhanty w obecności innych osób, z wyjątkiem

tych, którzy mają kwalifikacje do jej otrzymania. Teraz opiszę nitya-priya

gopi.

Vijaya: Kim są nitya-priya gopi? Chociaż w przeszłości badałem wiele śastr,

teraz moim jedynym pragnieniem jest spijać nektar z lotosowych ust Śrī

Gurudewy.

Gosvāmī: Jak Kṛṣṇa, nitya-priya gopi we Vrajy są siedzibami wszystkich

cech, takich jak piękno i spryt. Rādhā i Candrāvali są z nich najważniejszymi.

Zostały one omówione w Brahma-saṁhitā (5,37).

ānanda-cinmaja-rasa-pratibhāvitābhis

tābhir ya eva nija-rūpatayā kalābhiḥ

* 96 *

goloka eva nivasaty akhilātma-bhūto

govindam ādi-puruńaī tam ahaī bhajāmi

Gdy ananda-amśa z sac-cid-ananda-para-tattvy wzburzy cid- amśa, a

następnie zostanie zarażona entuzjazmem przez oddzielnie zauważalny

hlādini pratibha (splendor), to Śrīmati Rādhika, wraz z sakhī, które są

rozszerzeniem jej duchowej formy, staje się widoczna. Wykonuję bhajanę

tego Govindy, który jest najwyższy, mieni się Duszą wszystkich dusz. On

wiecznie mieszka w Goloka-dhama wraz z dziewczętami, które są obdarzone

sześćdziesięcioma czterema umiejętnościami w sztuce.

Nitya-priya gopi zostały wymienione w tym oznajmieniu Brahmy, które jest

esencją wszystkich Wed. Są to nitya, co oznacza, iż istnieją jako przejaw cit-

śakti, a zatem znajdują się poza pojmowaniem czasu i przestrzeni - jest to

prawda. Tam, nitya-līlā jest wyrazem sześćdziesięciu czterech sztuk:

kalābhiḥ svāṁśa-rūpābhiḥ śaktibhih. Chociaż w innych komentarzach o

Brahma-saṁhitā aczarjów nadawane są im różne znaczenia, to wyjaśniłem

bardzo poufnt komentarz Śrī Svarupa Damodara Gosvāmīego. Ten sekretny

skarb jest ukryty w skarbcach serc Śrī Rupa-Sanatany i Śrī Jīva Gosvāmīego.

Vijaya: Głęboko pragnę usłyszeć różne nazwy nitya-priya gopi.

Gosvāmī: Śāstra - jak Skanda Purāna i Prahlāda-samhitā wspominali nazwy

takie jak: Rādhā, Candrāvali, Viśakha, Lalitā, Śyama, Padma, Śaibyā,

Bhadrikā, Tara, Vicitra, Gopāli, Dhaniṣṭhā i Pali. Innym imieniem Candrāvali

jest Somata, a Śrīmati Rādhika jest również nazywana Gandharva. Vraja-

gopi takie jak Khañjanākñi, Manorama, Mangalā, Vimala, līlā, Kṛṣṇa, Sari,

Viśāradā, Tārāvali, Cakorākñi, Śaṅkari i Kumkumā są również znane w

świecie.

Vijaya: Jaki jest ich związek ze sobą?

Gosvāmī: Te gopi są yūtheśvari (liderkami grup). Nie istnieją jedna, lub dwie

grupy, lecz całe setki, a w każdej z nich znajdują się tysiące pięknych,

indywidualnych gopi. Wszystkie wymienione wcześniej gopi, od Śrīmati

Rādhiki do Kuṁkumā są yūtheśvari. Wiśakha, Lalitā, Padma i Śaibyā zostały

opisane w śāstra z większym bogactwem niż inne. Pomiędzy yūtheśvari

osiem gopi poczynając od Rādhy jest określone mianem prādhāna, ponieważ

są one najbardziej szczęśliwe.

Vijaya: Wiśakha, Lalitā, Padma i Śaibyā są prādhāna gopi oraz szczególnymi

specjalistkami w odżywiających rozrywkach Kṛṣṇy. Dlaczego nie zostały one

zaakceptowane jako odrębne yūtheśvari?

* 97 *

Gosvāmī: Są wykwalifikowane na tyle, że chociaż byłoby właściwym

nazywanie ich yūtheśvari, to Lalitā i Wiśakha pozostają do tego stopnia

oczarowane przez niezwykle błogą bhāvę Śrīmati Rādhiki, że nie chcą

nazywać siebie niezależnymi yūtheśvari. Wśród nich, niektóre są

zwolenniczkami Śrīmati Rādhiki, a inne Candrāvali.

Vijaya: Słyszałem, że Lalitā posiada gana (podgrupę). Jaki jest to typ grupy?

Gosvāmī: Śrīmati Rādhāji wyróżnia się spośród wszystkich yūtheśvari.

Niektóre gopi z zależnej od Niej yūtha są przyciągane do specjalnej bhāvy

Śrī Lalitāji i nazywają się Lalitā gana. Inne gopi odnoszą się do siebie jako

Wiśakha gana, i tak dalej. aṣta-sakhīs kierowane przez Lalitę oraz Wisahkę

są bohaterkami różnych gana Śrīmati Rādhiki. Jeśli ktoś jest bardzo

szczęśliwy, to można uzyskać kwalifikacje potrzebne do wejścia do gana

Śrīmati Lality.

Vijaya: W którym śastra można znaleźć imiona tych gopi?

Gosvāmī: Ich nazwy znajdują się w śāstra takich jak Padma Purāna, Skanda

Purāna i Uttara khanda z Bhāviñya Purāna. Wiele imion wymienionych jest

również w Satvata-tantrze.

Vijaya: Śrīmad-Bhāgavatam jest herbowym klejnotem wszystkich śāstra w

całym wszechświecie, więc to byłoby przyczynkiem do wielkiej radości, jeśli

imiona te zostałyby tam wymienione.

Gosvāmī: Śrīmad-Bhāgavatam to tattva-śastra, ale jest również oceanem

rasy. Z punktu widzenia rasika-bhaktów, Śrīmad-Bhāgavatam wypełniony

jest całością przemyśleń o rasa-tattvie, jak gdyby zawrzeć ocean w jednym

słoiku. Imię Śrī Rādhy, bhāvy i tożsamość wszystkich gopi zostały tam

opisane w bardzo poufny sposób. Jeśli zastanowisz się dokładnie nad

ślokami z Dziesiątego Canto, znajdziesz wszystko. Śrī Śukadewa Gosvāmī

opisał ten temat w poufny sposób, aby zatrzymać niewykwalifikowanych

ludzi na odpowiedni dystans. Vijaya, co będzie wynikiem podania sznura

modlitewnego oraz pełnych i wyraźnych opisów wszystkiego? Czytelnik może

zrozumieć poufne tematy tylko w zakresie zaawansowania jego koncepcji.

Dlatego jedną z cech prawdziwego paṇdita jest to, że może ujawnić w

zawoalowany sposób tematy, które nie nadają się do objawienia w

obecności wszystkich. Wykwalifikowani ludzie pojmują je tylko w takim

zakresie w jakim pozwala im na to ich adhikara. Nie istnieje znajomość

prawdziwego vastu bez śrī Guru-parampara. Można nabyć wiedzę w inny

sposób, ale bez takiego efektu. Pełną rasę Śrīmad-Bhāgavatam można

osiągnąć jedynie po dokładnym zrozumieniu Ujjvala-nīlamaṇi.

* 98 *

W ten sposób, po długim okresie pytań i odpowiedzi, istagosthi tego dnia

zostało zakończone. Vijaya powrócił do swojej rezydencji, medytując

nieustannie na tematy, o których usłyszał. Jako że wszystkie vicara

(rozważania) w odniesieniu do najaka i nāyikā obudziły się na polu jego

serca, pogrążył się w paramananda, a gdy przypomniał sobie dyskusję o

vaṁśi i svayam-dūti, strumienie łez płynęły z jego oczu. W tym czasie wizja,

którą ujrzał w zagajniku na drodze do Sundarācala poprzedniej nocy

pojawiła się wyraźnie w jego sercu.

Tak kończy się trzydziesty drugi rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

Mādhura-rasa-vicāra: Parakiya-nāyikā

ROZDZIAŁ 33

Madhura-rasa-vicāra: Śrī Rādhā svarūpa,

Pięć typów Sakhī & Posłańców”

Pewnego dnia, Vijaya Kumāra i Vrajanātha zażyli kąpieli w Indradyumna

Sarovara, a po powrocie do swojego domostwa razem ofiarowali prasāda.

Vrajanātha wyruszył następnie by otrzymać darśan samadhi Śrī Haridāsa

Thakura, podczas gdy Vijaya Kumāra zaszedł przed lotosowe stopy swego

Gurudewy w Śrī Rādhā-Kanta Matha. Kiedy spostrzegł, że czas jest

odpowiedni zadał kilka pytań dotyczących Śrīmati Rādhiki: „Prabhu, Śrī

Vriṣabhānu-nandini jest dla nas wszystkim i końcem wszystkiego oraz

każdym oddechem życia. Nie jestem w stanie tego wyrazić. Nie wiem czemu

moje serce topnieje, kiedy tylko usłyszę imię Śrī Rādhiki. Chociaż Śrī Kṛṣṇa

jest naszym jedynym schronieniem, to pragnę wyłącznie smakować wesołe

zabawy, które wykonuje On z Śrī Rādhiką. Mój umysł nie chce słuchać

jakichkolwiek Kṛṣṇa-katha, które nie wspominają imienia Śrīmati Rādhiki lub

nie opisują Jej rozrywek. Co mogę rzec? Teraz nie jestem z największą

przyjemnością przedstawiać siebie, jako Vijaya Kumāra Bhattācārya.

Szczęściem napełnia mnie nazywanie się palya-dāsi Śrī Rādhiki. Inną

zaskakującą rzeczą jest to, że nie mam ochoty opowiadać vraja-līlā-katha

tym, którzy są Kṛṣṇa-bahirmukha (niechętni by służyć Kṛṣṇie). Pragnę wstać

* 99 *

i uciec z każdego zgromadzenia, w którym ci niebędący rasika opisują

chwałę Śrī Rādhā-Kṛṣṇy”.

Gosvāmī: Masz szczęście! Dopóki ktoś nie osiągnie pełnego przekonania, że

jest vraja-ramani, dopóty nie jest uprawniony do wejścia w opisy līlā-vilāsa

Śrī Śrī Rādhā-Kṛṣṇy. Nie wspominając o tych, którzy posiadają męską formę,

to nawet devi nie posiada kwalifikacji do Rādhā-Kṛṣṇa katha.

Omówiłem już z tobą temat ukochanych małżonek Kṛṣṇy. Rādhā i Candrāvali

są najważniejszymi z nich, a one obydwie posiadają miliony yūtha świeżych,

dorastających gopi. W czasie maha-rasy setki milionów uroczych, młodych

gopi wzięło udział w rasa-mandala i rozszerzyło jej piękno.

Vijaya: Prabhu, niechże Candrāvali posiada miliony yūtha, ale proszę, miej

dla mnie łaskę miłosierdzia i opowiedz o chwale Śrīmati Rādhiki, tak by moje

skażone uszy mogły zostać oczyszczone i wypełnione rasą. Biorę twoje pełne

schronienie.

Gosvāmī: Aha Vijaya, Rādhā i Candrāvali Śrī Rādhāji jest mahabhāva-

svarūpą (kompletnym ucieleśnieniem najwyższej miłości), zatem przewyższa

Candrāvali we wszystkich cechach i kwestiach. Spójrz, w Tāpani-śruti została

Ona nazwana Gandharwą. W Rk-pariśista (suplemencie do Rg Wedy)

pojawia się opis niesamowitej wspaniałości Madhawy, gdy jest On z Rādhą.

W Padma Purāna, Nāradaji powiedział również: „Tak, jak Śrīmati Rādhika

jest najbardziej umiłowaną Kṛṣṇy, podobnie Jej kunda jest Jemu równie

droga. Spośród wszystkich gopi Śrī Rādhārani jest najdroższa Kṛṣṇie”. Cóż za

bezprecedensową i zadziwiającą tattvą jest rādhā-tattva! Wśród wszystkich

różnych śakti Bhagavāna, najważniejsza maha-sakti nazywana jest hlādini.

Rādhika jest mahabhāva-svarūpą, ucieleśnieniem skupionej istoty hlādini.

Vijaya: Cóż za wyjątkowa tattva! Teraz proszę o opis svarūpy Śrī Rādhy.

Gosvāmī: Pod każdym względem Śrīmati Rādhā jest najpiękniejszą ze

wszystkich ukochanych małżonek Śrī Kṛṣṇy (susthu-kanta-svarūpa),

przyozdobioną w szesnaście śrngāra (dekoracji) i dwanaście ābharana

(ozdób).

Vijaya: Jaki jest znaczenie susthu-kanta-svarūpy?

Gosvāmī: Svarūpa Śrī Rādhy jest tak piękna, że nie wymaga żadnych ozdób

ani upiększeń. Jej niezrównaną urodę wzbogacają włosy, na które składa się

mnóstwo wytwornych loków, twarz lotosu, duże, niespokojne oczy, oraz Jej

piękne pieṛṣi. Niezwykła uroda Jej svarūpy wzrasta wielokrotnie poprzez

smukłą talię, dwoje wykwintnych, lekko obniżonych ramion i ręce niczym

* 100 *

pąki kwiatów ozdobione klejnotami Jej paznokci. We wszystkich trzech

światach nie istnieje nic porównywalnego z Jej pięknością.

Vijaya: Czym jest szesnaście śrngāra?

Gosvāmī: Szesnaście śrngāra, to: kąpiel, blask klejnotu zdobiącego czubek

Jej nosa, niebieskie szaty, pas zdobiący Jej talię, warkocz, kolczyki, olejek

drzewa sandałowego rozsmarowany na Jej członkach, rozłożenie kwiatów

we włosach, girlanda, līlā-kamala w ręku, tāmbūla w ustach, kropka kasturi

na podbródku, kājala wokół oczu, obrazy narysowane w mrgamada (piżmie)

na Jej różowych policzkach, czerwony lac na nogach i tilaka na czole. Śrīmati

Rādhika jest zawsze upiększona tego typu ozdobami.

Vijaya: Jakie jest dwanaście ābharana?

Gosvāmī: Dwanaście ābharana, które zdobią członki Śrī Rādhy to wyjątkowo

błyszczący przyozdobiony wspaniałymi klejnotami diadem na głowie, złote

kolczyki, złoty pas na biodrach, złoty naszyjnik, valli i złote śalākā na uszach,

bransoletki na nadgarstkach, ozdoba na szyi, pierścienie na palcach, perłowy

naszyjnik, naramienniki, wysadzane klejnotami dzwonki na kostki na Jej

nogach oraz pierścienie na palcach u stóp.

Vijaya: Proszę miej nade mną litość i opisz wybitne cechy Śrī Rādhy.

Gosvāmī: Zarówno jak Śrī Kṛṣṇa, Śrīmati Rādhā posiada niezliczone cechy,

wśród których dwadzieścia pięć odznacza się wyjątkowością.

(1) Jest słodka (mādhura), tj. obdarzona nieporównanie piękną aparycją.

(2) Jest zawsze świeża i młoda.

(3) Jej oczy są niespokojne i skłonne do posyłania ukradkowych spojrzeń.

(4) Ma promienny, delikatny i słodki uśmiech.

(5) Ma piękne linie na skórze wskazujące pomyślność.

(6) Doprowadza Kṛṣṇę do szaleństwa wonią członków Swojego ciała.

(7) Jest ekspertem w dziedzinie sztuki muzycznej.

(8) Jej mowa jest pełna słodyczy.

(9) Jest ekspertką w robieniu żartów.

(10) Jest bardzo uprzejma i skromna.

* 101 *

(11) Jest miłosierna

(12) Jest przebiegła.

(13) Jest specjalistką we wszystkich obowiązkach.

(14) Jest nieśmiała.

(15) Jest zawsze wytrwała na drodze sprawiedliwego postępowania.

(16) Jest cierpliwa.

(17) Jest pełna powagi, tak, że jest bardzo trudnym jest zrozumienie

znaczenia jej umysłu.

(18) Lubuje się w rozrywkach.

(19) Odznacza się wyjątkowym pragnieniem zamanifestowania największej

wspaniałości mahabhāvy.

(20) Na sam Jej widok serca mieszkańców Gokuli natychmiast przepełniają

się premą.

(21) Jej sława przenika cały wszechświat.

(22) Jest obiektem uczuć swoich zwierzchników (guru-jana).

(23) Jest kontrolowana przez intensywną miłość (prāṇaya) Jej sakhī.

(24) Jest najwybitniejsza wśród wszystkich sakhī Kṛṣṇy.

(25) Keśawa pozostaje zawsze posłuszny jej rozkazom.

Vijaya: Chciałbym dowiedzieć się bardziej szczegółowo o eleganckich liniach,

które wskazują Jej ogromne szczęście.

Gosvāmī: Według Varaha-samhitā, Jyotiṣa-śastra, Kāśikhanda i Purān jak

Matsya Purāna oraz Garuda Purāna, są to święte znaki na jej lewej stopie:

(1) Ziarno jęczmienne u podstawy jej dużego palca; (2) niżej znajduje się

cakra. (3) Poniżej środkowego palca umiejscowiony jest kwiat lotosu, a

poniżej (4) sztandar oraz (5) flaga. (6) Istnieje linia wijąca się od połowy

podeszwy po prawą stronę środkowego palca. (7) Poniżej Jej małego palca

znajduje się oścień do powodowania słoniem.

Znaki na prawej stopie są następujące: (1) U podstawy Jej dużego palca u

nogi znajduje się koncha, (2) na pięcie umiejscowiona jest ryba, (3) poniżej

* 102 *

małego palca - ołtarz. Nad rybą widnieją: (4) rydwan, (5) góra, (6) kolczyki

(7), maczuga i 8) znak śakti.

Na lewej ręce, (1) linia długiego życia rozciąga się od punktu gdzie spotykają

się palce wskazujący i środkowy do miejsca poniżej małego palca. (2) Inna

linia rozpoczyna się poniżej tej długiego życia i sięga punktu pomiędzy

palcem wskazującym oraz kciukiem. (3) Poniżej kciuka, zakrzywiona linia

rozciąga się od nadgarstka do przestrzeni między kciukiem a wskazującym

palcem, spotykając się ze środkową linią. (4-8) Na czubku kciuka i każdego z

palców umiejscowiona jest cakra. Trzy linie plus pięć cakr stanowi razem

osiem znaków. Następnie (9) poniżej palca serdecznego znajduje się słoń,

(10) poniżej linii życia - koń, a (11) poniżej linii środkowej - byk. Poniżej

małego palca umiejscowione są: (12) oścień do powodowania słoniem, (13)

wachlarz, (14) drzewo Śrī, (15) kolumna tryumfalna, (16) strzała (17)

oszczep i (18) girlanda.

Na prawej dłoni, podobnie jak na lewej istnieją trzy linie począwszy od linii

życia. Ponadto, na czubku Jej kciuka i każdego z palców znajduje się koncha.

Wszystko to składa się razem na osiem znaków. (9) Pod palcem

wskazującym umiejscowiona jest camara, a poniżej małego palca: (10)

oścień do powodowania słoniem, (11) pałac, (12) bęben dundubhi, (13)

piorun, (14) dwa wozy, (15) łuk strzelca, (16) miecz oraz (17) garniec na

wodę.

Ponieważ wyróżniamy siedem na lewej stopie, osiem na prawej, osiemnaście

na lewej ręce i siedemnaście na prawej, to łącznie istnieje pięćdziesiąt

świętych znaków wskazujących największe szczęście.

Vijaya: Czy te oznaki nie występują u innych?

Gosvāmī: Te cechy są obecne w jivach w bardzo nieznacznym stopniu oraz

obficiej w devi, lecz wszystkie objawiają się w pełni w Śrī Rādhice. Wszystkie

cechy Śrī Rādhiki są aprakata (transcendentalne), ponieważ nie są obecne

wyłącznie i całkowicie w kimkolwiek w doczesnym świecie, nawet wśród

bogiń, takich jak Gauri.

Vijaya: Aha! Cnoty Śrīmati Rādhiki są niepojęte. Można je poznać jedynie

dzięki Jej miłosierdziu.

Gosvāmī: Jakże mam wyrazić Jej chwałę? Czy istnieje coś, czego można by

użyć do porównania tego piękna oraz cechy, które wiecznie oszałamiają

nawet Kṛṣṇę?

Vijaya: Prabhu, opisz proszę sakhī Śrīmati Rādhiki.

* 103 *

Gosvāmī: Yūtha Śrīmati Rādhiki jest najlepszą ze wszystkich. Każda młoda

gopi w tej grupie posiada ozdobę wszystkich transcendentalnych cnót. Z ich

cechami, figlarnymi spojrzeniami i gestami przyciągają bezpośrednio nawet

Kṛṣṇę.

Vijaya: Jak wiele rodzajów sakhī posiada Śrīmati Rādhika?

Gosvāmī: Istnieje pięć rodzajów: (1) sakhī, (2) nitya-sakhī, (3) prāṇa-sakhī,

(4) priya-sakhī oraz (5) parama-preṣṭha-sakhī.

Vijaya: Kim są sakhī?

Gosvāmī: Sakhī to m.in. Kusumikā, Vṛndā i Dhaniṣṭhā.

Vijaya: Kim są nitya-sakhī?

Gosvāmī: Kastūri, Mani-Mañjarī i inne należą do nitya-sakhī.

Vijaya: Kim są prāṇa-sakhī?

Gosvāmī: Prāṇa-sakhī to m.in. Śaśimukhi, Vāsanti i Lāsikā. Osiągnęły one

formy i cechy podobne do tych Vṛndāvaneśvari, Śrīmati Rādhiki.

Vijaya: Kim są priya-sakhī?

Gosvāmī: Kurāngāksi, Sumadhyā, Madanālasā, Kamala, Mādhuri, Mañjukeśi,

Kandarpa-sundari, Mādhavi, Mālatī, Kama-lata, Śaśi-kala oraz wiele innych

należą do priya-sakhī.

Vijaya: Kim są parama-preṣṭha-sakhī?

Gosvāmī: Lalitā, Wiśakha, Citra, Campaka-latā, Tuṅga-Vidyā, Indu-lekhā,

Rangadevi, Sudevi – ta ósemka stanowi prādhāna i parama-preṣṭha-sakhī.

Ich prema dla Rādhā-Kṛṣṇy jest rozwinięta w najwyższym stopniu.

Zadowalają Rādhę i Kṛṣṇę oddając czasem więcej miłości dla Kṛṣṇy, a innym

razem dla Rādhy.

Vijaya: Zrozumiałem znaczenie yūtha. Teraz powiedz proszę o gana.

Gosvāmī: W każdej yūtha istnieje kilka dalszych podziałów nazywanych

gana. Na przykład w yūtha Śrī Rādhiki sakhī, które wyznają Lalitę znane są

jako Lalitā gana.

Vijaya: Parodhā-bhāva (nastrój kochanki) gopi Vrajy to bardzo ważna

cecha, lecz w jakich okolicznościach parodhā-bhāva nie jest pożądanym

stanem?

* 104 *

Gosvāmī: W doczesnym świecie kobiecość i męskość to jedynie kwestia

nazwy. Według wyniku karmy (działań) ludzi, pod wpływem iluzji, jedna

osoba jest teraz kobietą, a inna mężczyzną. Ludzie w maja posiadają wiele

pragnień adharmika i błahych, więc ṛṣi zabronili mężczyźnie wiązania się z

kobietami, z wyjątkiem tej, której jest poślubiony według nakazów śastr.

Poeci i autorzy przyziemnej alankāry również odrzucili nastrój kochanka, by

pozwolić zrozumieć innym, że te wskazówki ṛṣi są zgodne z dharmą. Rasa

transcendentalnych rozrywek jest nitya-rasą, natomiast śrngāra-rasa

mężczyzn i kobiet, którzy są produktami energii materialnej, jest jedynie

wypaczonym odbiciem.

Przyziemny wygląd śrngāra-rasy jest bardzo ograniczony i uzależniony od

regulujących zasad, dlatego właśnie parodhā-bhāva z pozbawionych

znaczenia, ziemskich nāyikā została odrzucona. Jednak Śrī Kṛṣṇa to sac-cid-

ananda, więc gdy jest On jedynym puruṣa lub nāyaka, to jakiekolwiek

spotkanie z kochanką odbywające się, żeby karmić rasę - nie podlega

krytyce. W tej tattvie nie ma miejsca dla tradycyjnego małżeństwa, które

jest bardzo nieistotnym, iluzorycznym tytułem. Krytyka kochanków jest

słuszna w ziemskiej literaturze, ale nie może być stosowana wobec młodych

dziewcząt z Gokuli, gdy Goloka-bihāri przejawia zarówno Jego najwyższą

parakiya-rasę oraz Golokę na tym świecie.

Vijaya: Proszę, powiedz mi, jakie są doskonałe cechy, które przejawiają się

w młodych gopi Gokuli poprzez Kṛṣṇa-prema?

Gosvāmī: Młode kobiety, pasterki Gokuli uważają, że Kṛṣṇa jest jedynie

synem Nanda Maharadży, skoro wydaje się On być jedynie tym i niczym

więcej. Bhāvy i cechy, które wynikają z tego przekonania nie są

przedmiotem rozważań abhaktów (nie-wyznawców), którzy są uzależnieni od

logiki i są z rzadka rozumiani nawet przez bhaktów. Śrī Nandanandanie nie

brakuje w aiśvarya-bhāvy, lecz pozostaje ona praktycznie ukryta, ponieważ

mādhurya znajduje się zawsze w ascendencie. Przykładowo, gdy gopi

zostały dotknięte uczuciem rozłąki z Kṛṣṇą, On spłatał im żart kryjąc Swoją

dwuramienną formę przed nimi i ukazując się w czteroramiennej postaci,

one jednak nie zwróciły na to uwagi. Potem, gdy tylko przyszedł przed

oblicze Śrī Rādhikāji, czteroramienna forma rozwiała się, a Jego

dwuramienna postać ujawniła się ponownie. To jest wynikiem wyjątkowej

poufności parakiya-bhāvy Śrī Rādhy.

Vijaya: Jestem niezwykle szczęśliwy mogąc tego wysłuchać. Prabhu, opisz

teraz proszę różne rodzaje nāyikā.

* 105 *

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje nāyikā, mianowicie svakiyā, parakiya i

sāmānyā. Opisałem już transcendentalną rasę svakiyā i parakiya-nāyikā, a

teraz wyjaśnię sāmānyā-nāyikā. Ziemscy Panditowie o przyziemnej alankāra

(retoryce) stwierdzili, że sāmānyā-nāyikā są prostytutkami. Są oni po prostu

chciwi. Nie nienawidzą nāyikā pozbawionych dobrych cech, ani tak naprawdę

nie kochają tych cnotliwych. Ich jedyną miłością są pieniądze. W związku z

tym ich śrngāra-rasa nie jest w rzeczywistości śrngāra-rasą – stwarza tylko

taki pozór. Niemniej jednak, służąca Kubjā Mathury została ujęta w kategorii

parakiya, jako sāmānyā-nāyikā z powodu niektórych kwalifikacji w jej

bhāvie, pomimo że jej związkowi z Kṛṣṇą brakuje śrngāra-rasy.

Vijaya: Jakie są kwalifikacje jej bhāvy?

Gosvāmī: Kubjā nigdy nie posiadała rati dla kogokolwiek, tak długo, jak była

zdeformowana, lecz kiedy zobaczyła piękno Kṛṣṇy, powstało w jej sercu

pragnienie, aby namaścić Jego członki olejem z drzewa sandałowego w

atmosferze miłości. Przez wzgląd nad to może być nazywana parakiya.

Jednakże jej rati jest gorsze od tego mahisi, ponieważ w przeciwieństwie do

królowych Dwaraki pokazała niewielkie pragnienie zadowolenia Kṛṣṇy.

Szarpnęła górną część odzieży Kṛṣṇy i żarliwie błagała Go by razem czerpali

przyjemność, ale ponieważ działała na własną korzyść, lub ponieważ

pragnienie przyjemności zmieszane było z bhāvą umiłowanego, to jej rati

uważa się za sādhārani (zwykłe).

Vijaya: W cid-rasie istnieje rozróżnienie pomiędzy svakiyā i parakiya-nāyikā.

Jeśli istnieją odrębne kategorie mieszczące się w tych dwóch, to proszę,

bądź miłosierny je opisać.

Gosvāmī: W duchowej rasie oba rodzaje nāyikā - mianowicie svakiyā i

parakiya – posiadają trzy podziały: mugdhā, madhya i pragalbhā.

Vijaya: Prabhu, właśnie dzięki Twojej łasce, cid-rasa zagościła na chwilę w

moim sercu, a ty ukazałeś się mi jako vraja-gopi. Nie mam pojęcia, co stało

się z moją złudną puruṣa-bhāvą (uczucie męskości). Teraz przepełniła mnie

jeszcze większa chęć poznania różnych bhāv dotyczących nāyikā. Mimo, że

osiągnąłem ramani-bhāvę, to nie znam odpowiednich zachowań ramani.

Dlatego pamiętając twoją transcendentalną formę, u twych lotosowych stóp

zadaję pytanie o proces interpretacji Kṛṣṇa-sevā. A teraz proszę, powiedz mi,

kim jest mugdhā-nāyikā (niewinna bohaterka)?

Gosvāmī: Oznaki oszołomionej i niewinnej nāyikā, która niedawno odkryła

swoją młodość (nava-yauvana) są następujące: pragnie ona jedności z Kṛṣṇą

(kamini), ale w sprawach miłosnych działa w sprzeczny sposób. Jej

przyjaciele ją kontrolują. Mimo, że jest bardzo nieśmiała w intymnych aktach

* 106 *

zmysłowej miłości, to wciąż stara się jak najmocniej by zaaranżować

zjednoczenie sambhoga z kochankiem w ukryty sposób, niewidoczny dla

spojrzeń innych. Gdy nāyaka popełnia wykroczenie, ona patrzy na niego ze

łzami w oczach, lecz nie odpowiada w ujmujących słowach, ani gani go. Nie

pokazuje nawet pełnego zazdrości gniewu.

Vijaya: Jakie są cechy madhya-nāyikā?

Gosvāmī: Oznaki madhya są następujące: nagła chęć do żarliwej miłości jest

w niej bardzo silna, ale jest również nieśmiała. Jest świeżą, pączkującą

młodością (nava-yauvana), a jej mowa zaprawiona jest nutą arogancji.

Odczuwa erotyczny związek z Kṛṣṇą dopóki nie ulega dezorientacji i

omdleniu. Gdy jest w mana, czasami jest delikatna, a czasem trudna.

Istnieją trzy kategorie madhya-nāyikā w zależności od ich zachowania

podczas powstawania mana: dhīrā, adhīrā i dhīrādhīrā. Nāyikā, która

żartobliwie wypowiada szemrane słowa z ukochanym po tym jak Ten ją

obraził nazywamy dhīrā-madhya; nāyikā, która wściekle, w ostrych słowach

gani swojego prija-vallabha nazywamy adhīrā-madhyā; natomiast nāyikā,

która ze łzami w oczach wykorzystuje szemrane słowa przeciwko swojemu

priya-vallabha zwiemy dhīrādhīrā-madhya. Najwyższa doskonałość całej rasy

jest oczywista tylko w madhya-nāyikā, ze względu na mieszaninę mugdhā i

pragalbhā w jej charakterze.

Vijaya: Proszę, opisz oznaki i charakter pragalbhā (zuchwałej) nāyikā.

Gosvāmī: Pragalbhā-nāyikā znajduje się w wieku pełni młodości (pūrna-

yauvanā). Jest zaślepiona pychą i odczuwa wyjątkowy pociąg do zmysłowej

miłości. Jest specjalistką w pełnym wyrażaniu różnych bhāv oraz posiada

umiejętności obezwładnienia kochanka za pomocą prema-rasy. Jej słowa i

czyny są bardzo głębokie (gambhira) i dojrzałe, a kiedy jej mana znajduje

się w stanie pobudzenia, to jej zachowanie jest bardzo trudne. Pragalbhā-

nāyikā przejawiają trzy rodzaje zachowania w czasie mana: dhīrā, adhīrā i

dhīrādhīrā. Dhīrā-pragalbhā staje się albo apatyczna w miłosnych

rozrywkach, lub pozornie traktuje ukochanego z ogromnym uszanowaniem,

jednocześnie ukrywając swoje prawdziwe bhāvy. Adhīrā-pragalbhā staje się

niezwykle trudna, grozi i beszta kochanka oraz karze go głośnymi obelgami.

Dhīrādhīrā-pragalbhā ma zalety podobne tym dhīrādhīrā-madhyā-nāyikā.

Zarówno Madhya jak i pragalbhā-nāyikā są podzielone na dwie dalsze

kategorie, a mianowicie jyestha (starsza) i kaniṣṭha (młodsza). Tak, więc

istnieją jyestha-madhya i kaniṣṭha-madhya, jyestha-pragalbhā oraz kaniṣṭha-

pragalbhā. Rozróżnienie między jyestha i kaniṣṭha zależy wyłącznie od

stopnia prāṇaya nāyikā dla kochanka.

* 107 *

Vijaya: Prabhu, jak wiele rodzajów nāyikā istnieje?

Gosvāmī: Istnieje piętnaście rodzajów nāyikā. Jest tylko jeden typ kanya

(niezamężna nāyikā), ponieważ są one tylko mugdhā. Pozostałe nāyikā są

grupowane jako mugdhā, madhya i pragalbhā; a wśród nich zarówno

madhya jak i pragalbhā są podzielone na trzy kolejne kategorie: dhīrā,

adhīrā i dhīrādhīrā. Oznacza to, że istnieje siedem rodzajów svakiyā nāyikā,

a także siedem typów parakiya-nāyikā, więc ostatecznie wyróżniamy

piętnaście (=7+7+1) kategorii nāyikā.

Vijaya: Ile avasthā (warunków, lub sytuacji) posiadają nāyikā?

Gosvāmī: Istnieje osiem avasthā: abhisārikā (schadzka), vāsaka-sajjā

(gotowość i uperfumowanie), utkanthitā (niecierpliwa tęsknota), khanditā

(zazdrość), vipralabdhā (rozczarowanie), kalahāntaritā (cierpienie z powodu

rozdzielenia przez kłótnię), prosita-bhartrkā (oddzielenie od ukochanego) i

svādhina-bhartrkā (kontrola ukochanego). Te osiem warunków występuje w

piętnastu rodzajach nāyikā, które wymieniłem wcześniej.

Vijaya: Kim jest abhisārikā?

Gosvāmī: Abhisārikā organizuje schadzki (abhisāra) ze swym kochankiem w

wyznaczonym miejscu i idzie tam z Nim. Jyotsna-abhisārikā idzie na abhisāra

ubrana w białe szaty podczas dwóch tygodni fazy jasnej Księżyca (śukla-

pakṣa), a tamo ‘bhisārikā przyobleka się w czerń podczas Kṛṣṇa-pakṣa

(ciemnej fazy Księżyca). Podczas gdy zmierza na abhisāra zachowuje

absolutną ciszę, a także jest przepięknie ustrojona od stóp do głów, jak

gdyby z nieśmiałości. Kurczy członki Swojego ciała, a jeden, czuły sakhī

towarzyszy jej.

Vijaya: Proszę mi powiedzieć o vāsaka-sajjā nāyikā.

Gosvāmī: Vāsaka-sajjā nāyikā ozdabia i perfumuje ciało oraz przygotowuje,

a także upiększa miejsce spotkania w pełnym chęci oczekiwaniu na przybycie

kochanka, z postanowieniem zaangażowania się w smara-kridā (gry z

Kamadevy). Mając nadzieję, że jej kochanek przyjdzie, gdy będzie mógł,

spogląda Ona na ścieżkę, wzdłuż której wiedzie droga jej kochanka,

wysławia go i słyszy Jego līlā-katha w towarzystwie sakhī. Co moment z

niecierpliwością czeka na posłańca niosącego wieści o jej kochanku – oto

działania vāsaka-sajjā.

Vijaya: Proszę, opisz utkanthitā.

Gosvāmī: Gdy nāyaka spóźnia się na spotkanie, lecz nie z własnej winy, to

niespokojną nāyikā która niecierpliwi się nadmiernie i pragnie ujrzeć swego

* 108 *

kochanka nazywamy utkanthitā. Jej serce płonie, ciało drży, a ona

zastanawia się dlaczego kochanek nie przyszedł. Traci chęć do robienia

czegokolwiek i opisuje własny, żałosny los, roni łzy rozpaczy - to zachowania

charakteryzujące utkanthitā nāyikā.

Jednocześnie stan vāsaka-sajjā ostatecznie przekształca się w utkanthitā.

Gdy vāsaka-sajjā oczekuje od ustalonego czasu przybycia swego kanta i

widzi, że Ten nie przychodzi, to zmienia ona zdanie i rozmyśla w ten sposób:

„Być może nie przybywa pod wpływem innej nāyikā”. Pozbawiona obecności

jej najbardziej ukochanego kanta, staje się nadmiernie chętna i niespokojna.

Wtedy nazywamy ją utkanthitā nāyikā.

Vijaya: Kim jest khanditā nāyikā?

Gosvāmī: Khanditā nāyikā jest tą, której nāyaka wreszcie pojawia się, długo

po wyznaczonym czasie spotkania, podczas ostatnich prahara (3 godzin)

nocy, posiadając ślady miłosnych rozrywek z inną nāyikā. W tym czasie

khanditā nāyikā bierze bardzo długie, przeciągłe oddechy z powodu gniewu i

nie odzywa się ani słowem do ukochanego.

Vijaya: Kto jest nazywany vipralabdhā?

Gosvāmī: Czasami z woli opatrzności nāyaka nie jest stanie pojawić się z

takich lub innych powodów, nawet po potwierdzeniu czasu i miejsca

schadzki przez sygnał lub wskazówkę. Nāyikā poważnie dotknięta bólem

rozłąki z ukochanym jest w tym czasie nazywana vipralabdhā. Przejawia

wtedy wiele różnych typów zachowania, takich jak potępianie własnej

bezwartościowości, rosnące zaniepokojenie, lamentowanie, gorzki płacz,

głębokie wzdychanie i omdlenie.

Vijaya: Jakie są przejawy kalahāntaritā?

Gosvāmī: Kalahāntaritā nāyikā surowo upomina swojego prāṇa-vallabha, a

następnie pogardza Nim nawet, kiedy Ten pada u jej stóp na oczach

wszystkich jej przyjaciół. Nazywamy ją kalahāntaritā ze względu na jej

działania oraz emocje, takie jak bredząca, niespójna mowa; udręka;

osłabienie ciała i umysłu; długie, przeciągłe oddechy.

Vijaya: Kto jest nazywany prosita-bhartrkā?

Gosvāmī: Kochanek nāyikā prosita-bhartrkā wyruszył w dalekie strony.

Przejawia wtedy zachowania takie jak: melancholia, bezwładność, lęk,

bezsenność, nieubieranie i niekąpanie się.

Vijaya: Kim jest svādhina-bhartrkā?

* 109 *

Gosvāmī: Nāyikā, której priyatama jest zawsze jej uległy, oraz który zawsze

pozostaje u jej boku nazywana jest svādhina-bhartrkā. Posiada wiele reakcji,

takich jak radość z rozrywek z Nim w lesie, wspólne zabawy w wodzie i

zbieranie kwiatów.

Vijaya: Zatem stan svādhina-bhartrkā musi być źródłem ogromnej radości.

Gosvāmī: Nāyikā svādhina-bhartrkā, której ukochany nie może jej zostawić

nawet na chwilę, gdyż znajduje się pod kontrolą jej prema nazywamy

mādhavi. Wśród ośmiu rodzajów nāyikā, trzy - svādhina-bhartrkā, vāsaka-

sajjā i abhisārikā – są wesołe w sercu oraz ozdobione przybraniami i innymi

dekoracjami. Pozostałe pięć nāyikā - mianowicie khanditā, vipralabdhā,

utkanthitā, prosita-bhartrkā i kalahāntaritā - nie nosi elementów zdobniczych

i przybrań. Ich serca cierpią z niepokoju, a one rozpaczają z goryczą,

opierając swój lewy policzek na lewej dłoni.

Vijaya: Jak to możliwe, że takie cierpienie istnieje w Kṛṣṇa-prema? Jakie jest

znaczenie tego nieszczęścia?

Gosvāmī: Ponieważ Kṛṣṇa-prema jest cinmaya (transcendentalna), zatem to

jawne cierpienie jest również jedynie przejawem niesamowitej różnorodności

paramananda. Cierpienie doświadczane w świecie materialnym jest

rzeczywiście źródłem przenikliwego niepokoju, podczas gdy w cit-jagat jest

po prostu przemianą euforycznego ananda. Gdy ktoś poznaje smak ów

cierpienia, to daje ono podstawy do powstania ogromnego szczęścia

cinmaya-rasy. Jednakże niemożliwym jest wyrażenie tego za pomocą słów.

Vijaya: Jakie stopnie prema posiadają te nāyikā?

Gosvāmī: Nāyikā zostały podzielone na trzy kategorie - uttamā, madhyamā i

kaniṣṭhā - w zależności od ich stopnia prema dla Vrajendra-nandana. Kṛṣṇa

czuje bhāvę do każdej konkretnej nāyikā do tego stopnia, że i ta nāyikā

odczuwa bhāvę do Niego.

Vijaya: Jakie są oznaki uttamā?

Gosvāmī: Uttamā nāyikā może porzucić wszystkie swoje dharmy jakby były

nieistotnym fragmentem słomy na rzecz ofiarowania ukochanemu nawet

chwili szczęścia. Nawet, jeśli nāyaka czyni ten typ nāyikā nieszczęśliwą, ta

nie staje się zazdrosna; Jej serce jest rozdarte, jeśli ktoś mówi, że jej

ukochany jest nieszczęśliwy nawet, jeśli nie jest to prawdą.

Vijaya: Proszę opisać przejawy madhyama.

* 110 *

Gosvāmī: Jej serce po prostu ulega przygnębieniu, kiedy słyszy o

nieszczęściu ukochanego.

Vijaya: Jakie są przejawy kaniṣṭhā?

Gosvāmī: Kaniṣṭhā-nāyikā boi się przeszkód - takich jak szkody wynikająca z

opinii publicznej - które mogą uniemożliwić jej spotkanie z Kṛṣṇą.

Vijaya: Ile rodzajów nāyikā istnieje?

Gosvāmī: W sumie jest 360 rodzajów nāyikā. Po pierwsze, istnieje piętnaście

typów, które wymieniłem wcześniej, a te zostały podzielone na osiem

poszczególnych podtypów (15 x 8) = 120 rodzajów, a każdy z nich jest

ponownie klasyfikowany jako kaniṣṭhā, madhyamā i uttamā. (120 x 3) = 360

rodzaje nāyikā.

Vijaya: Teraz, kiedy poznałem świadectwo o nāyikā, urosło we mnie

pragnienie by usłyszeć o wzajemnych różnicach między yūtheśvari. Okaż mi

swoje miłosierdzie i wyjaśnij je.

Gosvāmī: Yūtheśvari są pogrupowane na svapakṣā, vipakṣā i tataṣthā.

Następnie wyróżniamy trzy kolejne podziały, według stopnia saubhāgya

(szczęścia): adhikā (świetny), sama (umiarkowany) i laghvi (lekki). Wśród

nich istnieje ponowny podział na trzy dodatkowe kategorie: prakharā

(surowy), madhya (umiarkowany) oraz mṛdvī (delikatny). Nāyikā, która

odważnie wyraża swój żal i gniew słowami nazywana jest prakharā. Mṛdvī-

nāyikā przemawia słodko, a charakter madhya-nāyikā znajduje się pomiędzy

tymi dwoma.

Adhikā-nāyikā są podzielone na dwie części, a mianowicie ātyantiki (skrajną)

i āpeksiki (porównawczą). Ta, która nie ma wyższego, ani równego stopnia

nazywana jest ātyantika-adhikā. Dotyczy to tylko Śrīmati Rādhy. Jest Ona

madhya, a przy tym nie ma sobie równych w Vrajy.

Vijaya: Kim są āpekṣika-adhikā?

Gosvāmī: Nāyikā apeksika-adhikā są yūtheśvari, które posiadają pozycję

wyższą od jednej lub kilku innych yūtheśvari.

Vijaya: Kim są ātyantiki-laghu?

Gosvāmī: Ātyantiki-laghu jest to nāyikā w stosunku, do której wszystkie inne

nāyikā posiadają wyższość. Wszystkie nāyikā są laghu w porównaniu do

ātyantiki-adhikā. Poza ātyantiki-laghu wszystkie yūtheśvari są adhikā. W ten

sposób nie ma mowy o tym by ātyantiki-adhikā-yūtheśvari był równa lub

* 111 *

mniej ważna niż ktokolwiek inny i podobnie, nie ma wątpliwości, iż ātyantiki-

laghu jest ważniejsza od kogokolwiek. Jest tylko jeden typ sama-laghu.

Madhya-yūthesvari składa się z dziewięciu typów związanych z kategoriami

adhikā, prakharā, itd. W związku z tym istnieje dwanaście podziałów wśród

yūtheśvari:

(1) ātyantiki-adhikā, (2) sama-laghu, (3) adhika-madhya, (4) sama-madhyā,

(5) laghu-madhya, (6) adhika-prakharā, (7) sama-prakharā, (8) laghu-

prakharā, (9) adhika-mṛdvī, (10) sama-mṛdvī, (11) laghu-mṛdvīi, (12)

ātyantiki-laghu.

Vijaya: Teraz chciałbym się dowiedzieć czegoś o różnych typach dūti

(posłańców).

Gosvāmī: Nāyikā, która cierpi z powodu intensywnej tęsknoty spotkania z

Kṛṣṇą wymaga pomocy posłańców (dūti), którzy są dwojakiego rodzaju:

svayam-dūti i apta-dūti.

Vijaya: Jaki jest charakter svayam-dūti?

Gosvāmī: Kiedy nāyikā jest oszołomiona przez anurāga (głębokie

przywiązanie), jej nadmierny zapał czasami pokonuje nieśmiałość, tak że

staje się bezwstydna i osobiście wyraża bhāvę swojemu nāyaka. Nazywamy

to svayam-dūti. Takie wyrażanie może być trojakiego rodzaju - ciałem

(kāyika-abhiyoga), słowami (vācika-abhiyoga) oraz oczami (cakṣuṣa-

abhiyoga).

Vijaya: Co to jest vācika-abhiyoga?

Gosvāmī: Vācika-abhiyoga jest tylko wskazówką czy też sugestią (vyanga).

Istnieją dwa rodzaje sugestii: wyrażana poprzez intonację (śabda-vyanga)

oraz zawarta w znaczeniu (artha-vyanga). Czasami sugestia powstaje przez

odwołanie do Kṛṣṇy, czasem dzięki odniesieniu się do czegoś w pobliżu.

Vijaya: Jakie są sugestie, których przedmiotem jest Kṛṣṇa?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje wskazówek, których przedmiotem jest Kṛṣṇa:

sāksāt (bezpośrednie) oraz vyapadeśa (poprzez podstęp).

Vijaya: Czym jest bezpośrednia sugestia?

Gosvāmī: Bezpośrednie sugestie są klasyfikowane jako garva (dumną

wypowiedź), ākṣepa (oskarżenie) i yāncā (bezpośrednie błaganie). Istnieje

wiele rodzajów.

Vijaya: Czym jest sugestia wyrażona przez oskarżenie (ākṣepa)?

* 112 *

Gosvāmī: Jeden rodzaj sugestii wyrażonej przez oskarżenie opiera się na

dźwiękach słów, a inny na ich znaczeniu. Nie istnieje konieczność podawania

przykładów w celu zilustrowania tego gdyż jesteś zaznajomiony z alankāra

(retoryką).

Vijaya: Dobrze. Czym jest sugestia wyrażona przez błaganie (yāncā)?

Gosvāmī: Sugestie wyrażone przez błaganie są podzielone na dwa rodzaje:

svārtha i parārtha. Svārtha-yāncā oznacza wyrażenie jedynie własnej prośby,

a parārtha-yāncā określa, że czyjaś prośba jest składana przez inną osobę.

Do tej kategorii zaliczają się oddzielne sugestie wyrażane poprzez intonację

(śabda-vyanga) lub znaczenie (artha-vyanga). Kiedy bhāva miesza się ze

słowami, to jest znana jako oznaka (saṅketika-yāncā).

Vijaya: Zrozumiałem sāksāt-vyanga. W tych bezpośrednich oświadczeniach

abhiyoga w mowie nāyikā do Kṛṣṇy znajdujemy sugestie w intonacji (śabda-

vyanga), w znaczeniu (artha-vyanga). Ich wykorzystanie jest widoczne w

sztukach oraz innych teatralnych przedstawieniach, a poeci wyrażali je

poprzez swój oratorski geniusz. Teraz proszę, wyjaśnij znaczenie vyapadeśa.

Gosvāmī: Słowo vyapadeśa to techniczna definicja pochodząca od terminu

apadeśa w alankāra-śastra. Vyapadeśa oznacza "przez oszustwo” i ma

miejsce gdy ktoś wyraża poufne znaczenie pod pretekstem wypowiedzi o

czymś innym. Oznacza to, że zwracajmy się do Kṛṣṇy w taki sposób, iż

poprzez oczywiste znaczenie przekazujemy jedno pojęcie, ale jest w nim

ukryte również błaganie o wyświadczenie niektórych usług. Ten sposób

komunikacji nazywamy vyapadeśa i wykonujemy za jego pomocą pracę dūti.

Vijaya: A zatem, vyapadeśa to rodzaj zwodniczej wypowiedzi, której tajne

znaczenie wyraża poczucie prośby o miłosną służbę. Proszę, kontynuuj.

Gosvāmī: Istnieje typ ekspresji zwany puruṣa-viṣaya-gata-viyoga. Dzieje się

tak, gdy ktoś myśli: „Kṛṣṇa jest obecny i chociaż słucha, to nie słyszy”, po

czym zaczyna rozmawiać z pobliskim zwierzęciem lub ptakiem. Również

dzieli się to na dwa rodzaje: sugestia wynikająca z brzmienia słów oraz ta

wynikająca z ich znaczenia.

Vijaya: Pojąłem to dzięki twojej łasce. Teraz proszę powiedz mi, czym są

sugestie wyrażane ciałem.

Gosvāmī: Abhiyoga ciałem to działania w obecności Kṛṣṇy, takie jak

pstrykanie palcami, nagłe powstanie pod jakimś pretekstem, obejmowanie

swoich kończyn ze strachu i nieśmiałości, pisanie palcem na ziemi, drapanie

ucha, stosowanie tilaka, ubieranie się, poruszanie brwiami, obejmowanie

* 113 *

sakhī, besztanie swojej przyjaciółki gopi, przygryzanie warg, nawlekanie

naszyjnika, wydobywanie dźwięków z własnych ozdób, odsłanianie własnej

pachy, pisanie imienia Kṛṣṇy oraz zaczepianie pnączy wokół drzewa.

Vijaya: Proszę mi powiedzieć o sugestiach wyrażanych oczami (cakṣuṣa-

abhiyoga).

Gosvāmī: Śmiech oczami, pół-zamknięcie oczu, czynienie nimi tanecznych

ruchów, rzucanie pożądliwego spojrzenia, mrużenie, patrzenie lewym okiem i

spojrzenie z ukosa – wszystkie stanowią sugestie wyrażane oczami.

Vijaya: Zrozumiałem svayam-dūti. Właśnie podałeś wkazówkę by przekazać

pewną wiedzę o tych posłańcach i pojąłem, że istnieją ich niezliczone

odmiany. Teraz, proszę opowiedz mi o apta-dūti.

Gosvāmī: Te dūti nie naruszają zaufania ani nie zdradzają tajemnic, w które

są wtajemniczone nawet, jeśli są bliskie utraty życia. Są czułe oraz bardzo

przebiegłe w sztuce konwersacji. Tylko młode gopi obdarzone wszystkimi

cnotami są dūti z vraja-sundaris.

Vijaya: Ile rodzajów apta-dūti istnieje?

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje: amitārthā, nisrstārthā i patrahāri. Amitārthā

to dūti, która rozumie pewne wskazówki, lub sygnały, a następnie aranżuje

spotkanie nāyaka i nāyikā. Nisrstārthā to sakhī, która umożliwia spotkanie

kochanków poprzez użycie przekonujących argumentów i uzasadnienia, a

patrahāri jedynie dostarcza wiadomość.

Vijaya: Czy istnieją inne rodzaje apta-dūti?

Gosvāmī: Śilpa-kārini (artyści), daiva-jia (astrologowie), lingini (asceci),

paricārikā (słudzy pokojowi), dhātreyi (pielęgniarki), vanadevi (boginie lasu),

a także sakhī również zawarte w kategorii dūti. Śilpa-kārini wykorzystują

swoje artystyczne malowidła by wywoływać spotkanie ukochanych. Daiva-jia

dūti organizują spotkania uzasadniając je swymi przepowiedniami. Lingini

dūti np. Paurnamāsi noszą szaty tapasvini (ascetek). Kilkoro sakhī, w tym

Lavanga-mañjarī i Bhānumati są dūti paricārikā. Opiekunki Śrīmati Rādhiki to

dhātreyi dūti. W vana-devi są wyższymi bóstwami lasu Vṛndāvany

(adhisthātri-devi). Wymienione wcześniej sakhī również należą do dūti,

pełnią swoją funkcję przez otwarte wyrażanie swoich wiadomości, lub za

pomocą pośrednich wskazówek i sugestii. Aby to robić, używają wszystkich

sposobów, takich jak vyapadeśa (oszustwo), śabda-mula (ton mowy), artha-

mula (bezpośrednie znaczenie słowa), praśamsa (pochwała) oraz ākṣepa

(zarzuty).

* 114 *

Gdy Vijaya Kumāra usłyszał te objaśnienia ofiarował dandavat-prāṇama u

lotosowych stóp Śrī Gopala Guru Gosvāmīego. Pożegnawszy się, wrócił do

swej rezydencji rozwodząc się nad wszystkim co usłyszał.

Tak kończy się trzydziesty trzeci rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

„Mādhura-rasa-vicara: Svarupa Śrī Rādhy, pięć rodzajów Sahki, i

posłańców.”

ROZDZIAŁ 34

Madhura-rasa-vicāra: różne kategorie Sakhī

Następnego dnia, Vijaya Kumāra ofiarował prasāda nieco wcześniej niż

zwykle, a następnie udał się wzdłuż linii brzegowej w kierunku Kaśi Miśra

Bhavan. Gdy ujrzał na fale, uczucia rasa oceanu zaczęły wzbierać w jego

sercu. Ogarnięty bhāvą, pomyślał sobie: "Aha! Ocean powoduje wzrost

bhāvy we mnie. Mimo, że jest to substancja materialna, przywołuje moje

głęboko ukryte transcendentalne inklinacje. Dokładnie tak jak ocean rasy,

który opisał mi Prabhu.

„Gdy pozostawiam za sobą swe rażące i nieznaczące członki ciała, to widzę

siebie siedzącego na brzegu oceanu rasa, cieszącego się tym stanem w mej

manjari-svarūpie. Kṛṣṇa, który jest nasycony blaskiem świeżej chmury

monsunowej jest wyłącznym Panem tchnienia mojego życia. Śrīmati

Rādhika, córka Vriṣabhānu Maharadży, która w swej przepięknej istocie trwa

u boku Kṛṣṇy, jest dla mej egzystencji wszystkim oraz jej końcem. Ten

ocean jest transformacją intymnej miłości Rādhy i Kṛṣṇy (prāṇaya). Rzędy fal

są różnego rodzaju bhāva, które łączą się by objąć rasę samą w sobie.

Jestem sakhī na brzegu, a różnorodne fale wznoszące się w tym oceanie są

bhāvami, które topią mnie w prema-rasie. Kṛṣṇa jest oceanem rasy i dlatego

kolor oceanu jest dokładnie podobny Jemu. Fale miłości w tym oceanie to

Śrīmati Rādhāji – dlatego są białe. Wysokie, górujące nad wszystkimi fale, to

sakhī, a małe – ich służące (paricārikā). Pośród nich, jestem wyznawcą

paricārikā, niczym cząstka mgiełki rozprysku na odległym brzegu”.

Vijaya Kumāra czerpał wielką radość z tych pięknych medytacji. Po krótkiej

chwili, jego zewnętrzna świadomość powróciła i zmierzając dalej stopniowo

przybył do rezydencji Śrī Guru Gosvāmīego. Wykonał sāṣtānga-pranāma, po

czym usiadł w pobliżu swego Guru czując się bardzo nieznaczącym. Śrī Guru

* 115 *

Gosvāmī następnie z serdecznej troski zapytał; „Vijaya, czy wszystko jest w

porządku?”

Vijaya: Prabhu, samo Twe miłosierdzie jest dla mnie bogatym źródłem

pomyślności. Chcę dokładnie zrozumieć różne kategorie sakhī, abym mógł

stać się ich wyznawcą.

Gosvāmī: Vijaya, opisanie chwał sakhī znajduje się poza możliwościami

każdego jivy, ale ja poznałem je pod wpływem anugatya (wytycznych) Śrī

Rupy. Piękne sakhī Vrajy powodują kompletne w swej doskonałości

odsłonięcie prema-līlā. Są magazynem zaufania w vraja-jugala, boską parą

Vrajy. Tylko najwięksi szczęśliwcy posiadają pragnienie dokładnego poznania

wykwintnych przemyśleń dotyczących sakhī. Podziały, o których już

wspomniałem - a mianowicie adhikā, sama i laghu. Prakharā, madhya i

mṛdvī - istnieją również wśród sakhī, które są powiązane z yūtha. Wszystkie

te podziały opisałem ci wczoraj. W związku z tym, jest rzeczą godną

pamiętać zawsze autorytatywne twierdzenia Śrī Rupa Gosvāmīego:

prema-saubhāgya-sād-gunyādy- adhikyād adhikā sakhī

samā tat-sāmyato jñeyā tal-laghutvāt tathā laghuḥ

durllaṅghya-vākya-prakharā prakhyātā gauravocitā

tad-ūnatve bhāven-mṛdvi madhyā tat-sāmyam āgatā

ātyantikādhikatvādi-bhedaḥ pūrvavad atra saḥ

sva-yūthe yūtha-nāthaiva syād atrātyantikādhikā

sā kvāpi prakharā yūthe kvāpi madhyā mṛduḥ kvacit

Ujjvala-nīlamaṇi (Sakhī-prakarana, 3–5)

Niektóre z sakhī są nazywane adhikā (większymi), ze względu na obfitość

transcendentalnych cech oraz ich wielki majątek w kwestii premy. Niektóre

sakhī są czczone pod nazwą sama, ponieważ są one obdarzone równie

wielką jakością, podczas gdy inne mniej szczodrze obdarowane tymi cechami

zwiemy laghu.

Sakhī, która nie grzeszy słowami (durlanghya) jest znana jako prakharā i

posiada niezwykłą powagę. Sakhī pozbawioną powagi nazywamy mṛdvī, a tą

obdarzoną średnią jej ilością - madhya.

Warto również pamiętać o podziałach takich jak ātyantika-ādhikā wśród tych

sakhī. yūtheśvari jest ātyantika-adhikā w swej własnej grupie, choć może

ona być również znana, jako prakharā lub madu wśród innych yūtha.

Vijaya: Atyantika-adhikā yūtheśvari są najbardziej widocznymi sakhī w

swoich grupach. Istnieją ich trzy rodzaje rozdzielone według odpowiedniej

natury, ātyantika-adhikā prakharā, ātyantika-adhikā Madhya i ātyantika-

* 116 *

adhikā mṛdvī. Byłeś łaskaw już je opisać. Teraz poprzez swą łaskę proszę,

wyjaśnij ten temat szerzej.

Gosvāmī: Tylko yūtheśvari nazywane są ātyantika-adhikā (nieskończenie

wielkimi). Pozostałe członkinie grupy są klasyfikowane jako āpekṣika-adhikā

(stosunkowo wielkie), āpekṣika-sama (względnie równe) i āpekṣika-laghu

(stosunkowo mało ważne), a każdej z tych trzech grup znajdują się również

trzy kolejne rodzaje – zatem istnieje łącznie dziewięć typów: (1) āpekṣika-

adhikā prakharā, (2) āpekṣikaadhikā madhya, (3) āpekṣika-adhikā mṛdvī, (4)

āpekṣika-sama prakharā, (5) āpekṣika-sama madhya, (6) āpekṣika sama

mṛdvī, (7) āpekṣika-laghu prakharā, (8) āpekṣika-laghu madhya i (9)

āpekṣika-laghu mṛdvī.

Są też dwa rodzaje ātyantika-laghu - ātyantika-laghu i sama-laghu - które,

dodane do pozostałych dziewięciu stanowi jedenastkę. Zatem gdy włączymy

yūtheśvari, to istnieje dwanaście rodzajów nāyikā w każdej yūtha.

Vijaya: Prabhu, proszę bądź łaskaw i opowiedz mi o grupach

najsłynniejszych sakhī.

Gosvāmī: Sakhī w yūtha Śrī Rādhy z Lalitą na czele należą do kategorii

āpekṣika-adhikā prakharā. Sakhī w tej samej grupie kierowane przez Viśakhę

znajdują się w madhya āpekṣika-adhikā, a sakhī takie jak Citra i Mādhuri to

āpekṣika-adhikā mṛdvī. W porównaniu z Śrīmati Rādhiką aṣta-sakhī z Śrī

Lalitą na czele stanowią āpekṣika-laghu (stosunkowo mało ważne).

Vijaya: Ile rodzaje āpekṣika-laghu prakharā sakhī istnieje?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje laghu-prakharā sakhī: lewe skrzydło (vāmā) i

prawe skrzydło (dakṣinā).

Vijaya: Jakie są oznaki vāmā?

Gosvāmī: Są one zawsze chętne do przyjęcia zaszczytów, a stają się złe gdy

istnieje jakiekolwiek rozluźnienie w oferowanym im szacunku. Ponadto nie są

one łatwo kontrolowane przez ich nāyaka. Taka nāyikā zwana jest vāmā. W

yūtha Rādhiki, sakhī takie jak Lalitā nazywane są vāmā-prakharā.

Vijaya: Proszę opisz oznaki dakṣinā.

Gosvāmī: Nāyikā, które nie posiadają mana, są szczere i wyrażają się

otwarcie, a przy tym stają się uległe na słodkie słowa nāyaka, nazywamy

dakṣinā. W yūtha Śrīmati Rādhiki, sakhī jak Tuṅgavidyā nazywane są

dakṣinā prakharā.

* 117 *

Vijaya: Kim są ātyantika-laghu?

Gosvāmī: Sakhī takie jak Kusumikā można nazwać ātyantika-laghu,

ponieważ są łagodne we wszystkich aspektach oraz nieistotne w porównaniu

z innymi sakhī.

Vijaya: Jakie są zakresy działalności sakhī gdy działają one jako posłańcy

(dūti)?

Gosvāmī: Gdy sakhī działają jako dūti, to do ich obowiązków należy

zorganizowanie spotkania (abhisāra) w celu zjednoczenia nāyaka i nāyikā,

którzy przebywają w pewnej odległości od siebie.

Vijaya: Czy sakhī (koleżanki) mogą być nāyikā?

Gosvāmī: The yūtheśvari są wiecznie nāyikā. Apekṣikaadhikā prakharā,

āpekṣika-adhikā madhya i āpekṣika-adhikā sakhī mṛdvī posiadają cechy

natury zarówno nāyikā i sakhī. Istnieją nāyikā w stosunku do tych, które w

porównaniu są laghu oraz sakhī w stosunku do tych, które są w porównaniu

adhika, więc można je nazwać "prawie bohaterkami" (nāyikā-praya).

Āpekṣika-samā prakharā, madhya i mṛdvī są znane jako dvi-sama – to jest,

są sakhī dla adhikā, a nāyikā dla laghu. Te, które znajdują się w kategorii

āpeksiki laghu, prakharā, madhya i mṛdvī są głównie sakhī. Ātyantiki laghu

gopi są yūtheśvari i według obliczeń trzech rodzajów sakhī, o których

wspomniałem wcześniej, stanowią one piątą kategorię. Są nitya-sakhī. W

odniesieniu do yūtheśvari, sakhī āpeksiki są sakhī oraz dūti, a nie nāyikā. Dla

ātyāntiki laghu (nitya-sakhī), wszystkie stanowią nāyikā nie dūti.

Vijaya: Kim są dūti wśród sakhī?

Gosvāmī: Yūtheśvari są wiecznie nāyikā. Nie działają przede wszystkim jako

dūti ponieważ są one przedmiotem szacunku dla pozostałych. Yūtheśvari

angażuje sakhī, która jest bliska sercu w jej grupie, jako dūti. Czasami

yūtheśvari również wykonuje zadania dūti jako drugą zdolność dla swej

sakhī z powodu intymnej miłości dla niej (prāṇaya). Wszystkie działania dūti,

z wyjątkiem podróży do dalekich miejsc, są drugorzędne. Są one podzielone

na czynności wykonywane bezpośrednio przed oczami Kṛṣṇy oraz te w

momencie Jego nieobecności.

Vijaya: Ile typów wiadomości jest wysyłanych w obecności Kṛṣṇy?

Gosvāmī: Komunikaty te są dwojakiego rodzaju: wiadomości w formie

podpowiedzi lub sygnałów (saṅketika) i komunikatów werbalnych (vācika).

Vijaya: Jakie są saṅketika?

* 118 *

Gosvāmī: Wysyłanie sakhī do Kṛṣṇy poprzez ukradkowe spojrzenie,

mrugnięcie, ruch brwi lub inne gesty nazywa się komunikacją saṅketika - w

postaci wskazówki lub sygnału.

Vijaya: Jakie wiadomości nazywa się vācika?

Gosvāmī: Komunikaty Vācika to te, które są przekazywane przez sakhī w

konwersacji między sobą przed Kṛṣṇą lub za Nim.

Vijaya: Jakie są wiadomości przekazywane w przypadku nieobecności Kṛṣṇy

(paroksa)?

Gosvāmī: Paroksa oznacza, że jedna sakhī jest zaoferowana Kṛṣṇie, lub

wysłana do Niego przez inną.

Vijaya: Jakie są komunikaty, które wykonuje nāyikā-praya?

Gosvāmī: Kiedy trzy rodzaje sakhī: āpekṣika-adhikā prakharā, madhya i

mṛdvī wykonują czynności dūti dla sakhī które należą do laghu w zestawieniu

ze sobą, to te komunikaty nazywane są działaniami nāyikā-praya. Wśród

nich, sakhī sama i madhya posiadają szczególnie słodkie i kameralne

towarzystwo, w którym nie czują wzajemnych różnic. Tylko specjaliści w

premie są w stanie to zrozumieć.

Vijaya: Co robią sakhī-praya gdy niosą wiadomości?

Gosvāmī: Laghu-prakharā, laghu-madhya i laghu-mṛdvī wykonują głównie

czynności dūti. W związku z tym ich komunikacja poprzez wiadomości

nazywana jest aktywnością sakhī-praya.

Vijaya: A czym jest nitya-sakhī?

Gosvāmī: Nitya-sakhī są te, które chcą być tylko sakhī, a nie nāyikā. Istnieją

dwa rodzaje nitya-sakhī: ātyantiki laghu (najmniej istotne) i āpeksiki laghu

(stosunkowo mało ważne).

Vijaya: Jeśli sakhī ma szczególną svabhāvę, np. prakharā, to jest to jej stały

tryb postępowania?

Gosvāmī: To może być naturalna dyspozycja sakhī, ale ona może również

wykazywać inne rodzaje zachowania w zależności od czasu i okoliczności.

Sumienne wysiłki Lality, by złamać mana Rādhiki są tego przykładem.

Vijaya: Wydaje się, że sakhī zawsze spotykają się z Kṛṣṇą poprzez ostrożne

przygotowania Śrīmati Rādhiki.

* 119 *

Gosvāmī: Tkwi w tym ezoteryczna tajemnica. Kiedy sakhī spotyka się z Kṛṣṇą

w odosobnionym miejscu działając jako dūti, to nawet jeśli Kṛṣṇa żarliwie

prosi ją, by spędzała z Nim czas, ona nie zgodzi się na Jego propozycję.

Gdyby uległa, to zaufanie jej priya-sakhī do niej, jako dūti uległo by

zniszczeniu.

Vijaya: Jakie są działania sakhī?

Gosvāmī: Sakhī wykonują szesnaście rodzajów działań:

(1) opisują cnoty nāyikā dla nāyaka i na odwrót;

(2) zwiększają ich wzajemne przywiązanie;

(3) organizują ich spotkania;

(4) przyprowadzają sakhī i oferują ją Kṛṣṇie;

(5) żartują;

(6) dają pocieszenie;

(7) ubierają i ozdabiają;

(8) fachowo wyrażają serdeczne uczucia żywione przez nāyikā do nāyaka, i

odwrotnie;

(9) umiejętnie ukrywają swoje błędy i gafy;

(10) dają wskazówki, jak oszukać męża lub innego krewnego;

(11) organizują dla nāyaka i nāyikā spotkanie we właściwym czasie;

(12) świadczą usługi w zakresie wachlowania przy pomocy camara;

(13) czynią wyrzuty i wyrażają brak poważania wobec nāyaka i nāyikā w

szczególnych okolicznościach;

(14) wysyłają wiadomości;

(15) chronią dla nāyikā jej prāṇa;

(16) zachowują szczególną ostrożność i staranność we wszystkich sprawach.

Zdumiewające są przykłady wszystkich tych działań.

* 120 *

Vijaya: Prabhu, zrozumiałem ideę i obejrzę przykłady w Śrī -Ujjvala-nīlamaṇi.

Zrozumiałem wiele i chcę wiedzieć więcej o niezachwianej premie, którą

sakhī mają dla Kṛṣṇy i siebie nawzajem.

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje svapakṣa-sakhī. Te, których przywiązanie do

Kṛṣṇy jest takie samo jak ich uczucia do swych yūtheśvari są sama-sneha; a

te, których miłość do Kṛṣṇy i ich yūtheśvari nie jest równa to asama-sneha.

Vijaya: Kim są sakhī które posiadają asama-sneha?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje asama-sneha sakhī. Niektóre z nich żywią

większą miłość do ich yūtheśvari niż do Kṛṣṇy, podczas gdy pozostałe sakhī

myślą: „Jestem sługą Hari”. Nie mieszają się one z innymi grupami i

posiadają pełną sympatię dla swoich yūtheśvari, lecz mają jeszcze więcej

uczucia dla Kṛṣṇy. Ewentualnie te sakhī, które rozumują: „Jestem sługą

mojej sakhī” oraz żywią większe uczucia do swych sakhī niż dla Kṛṣṇy,

nazywane są sakhī sneha-adhika.

Vijaya: Kim one są?

Gosvāmī: Wśród pięciu rodzajów sakhī, te które odczuwają większe

przywiązanie do Kṛṣṇy (Kṛṣṇa-sneha-adhikā) są nazywane po prostu sakhī.

Zarówno prāṇa-sakhī jak i nitya-sakhī są sakhī-sneha-adhikā, gdyż żywią

większe uczucie dla swych sakhī.

Vijaya: Kim są sama-sneha sakhī?

Gosvāmī: Te, które obdzielają równą sympatią zarówno Kṛṣṇę i ich

yūtheśvari to sama-sneha.

Vijaya: Spośród wszystkich sakhī, które są najlepsze?

Gosvāmī: Najlepszymi ze wszystkich są te, które uważają się za najbliższe Śrī

Rādhy (nija-jana), choć kochają jednakowo zarówno Śrīmati Rādhikę jak i

Kṛṣṇę. Są one nazywane priya-sakhī i parama-preṣṭha-sakhī.

Vijaya: Prabhu, proszę wyjaśnij podziały między svapakṣa i pratīpakṣa.

Gosvāmī: Wszystkie vraja-sundari podzielone są na cztery kategorie:

svapakṣā, suḥrt-pakṣā, tataṣthā i pratīpakṣā. Suḥrt-pakṣā i tataṣtha są dość

przypadkowe, to rozróżnienie między svapakṣa i pratīpakṣa powoduje

powstanie rasy.

Vijaya: Proszę opisz szczegółowo svapakṣā i pratīpakṣā.

* 121 *

Gosvāmī: Wyjaśniłem już prawie wszystko w związku z svapakṣa. Teraz

wyjaśnię różne grupy, takie jak suḥrt-pakṣā. Suhṛt-pakṣā są podzielone na

dwie kategorie: mianowicie ista-sādhikā i anista-sādhikā (odpowiednio, te

które osiągają to, co pożądane i niepożądane). Te, które zachowują się w

sposób przyjazny wobec rywalek są nazywane tataṣthā.

Vijaya: Teraz proszę powiedz o vipakṣa.

Gosvāmī: Vipakṣa (rywalizująca grupa) są nastawione wrogo oraz wykonują

antagonistyczne działania, takie jak niszczenie tego, co jest pożądane i

wspieranie niepożądanego. Te vipakṣa-sakhī wykazują wiele nastrojów, w

tym oszukaństwo, złość, niepokój, zazdrość, wrogość, smutek i dumę.

Vijaya: Jak ukazują dumę?

Gosvāmī: Duma jest wyrażana na sześć sposobów: egoizm (ahankāra),

abhimāna (ostentacyjność), darpa (zadowolenie z siebie), uddhasita (pycha),

mada (zarozumialstwo) oraz auddhatya (wyniosłość).

Vijaya: Co oznacza w tym kontekście ahankāra (egoizm)?

Gosvāmī: Ahankāra polega na krytyce innej grupy (pakṣa) i chwaleniu zalet

własnej.

Vijaya: Jakie jest tu znaczenie abhimāna?

Gosvāmī: Korzystanie z ekspresyjnych nastrojów i postaw, aby pokazać

wyższości premy własnej grupy nazywamy abhimāna (ostentacyjnością).

Vijaya: Czym jest darpa?

Gosvāmī: Darpa (zadowolenie z siebie) jest pychą, która ukazuje własną

wyższość korzystania z rozrywek.

Vijaya: Czym jest uddhasita (pycha)?

Gosvāmī: Uddhasita to bezpośrednie wyśmiewanie konkurencyjnej grupy.

Vijaya: Czym jest mada?

Gosvāmī: W tym kontekście mada (zarozumialstwo) jest pychą, która

zwiększa doskonałość seva itd.

Vijaya: Czym jest auddhatya?

* 122 *

Gosvāmī: Auddhatya (wyniosłość), to otwarta deklaracja własnej wyższości.

Szyderstwa oraz pomniejszanie zasług innych przez sakhī to przykłady tego

rodzaju garva.

Vijaya: Czy yūtheśvari również bezpośrednio wykazują zazdrość?

Gosvāmī: Nie, yūtheśvari są bardzo poważne i nie okazują bezpośrednio

złości wobec rywalizującej grupy. Poza tym, nawet sakhī, która jest prakharā

nie będzie mówić o błahych rzeczach w obecności vipakṣa-yūtheśvari.

Vijaya: Prabhu, yūtheśvari we vraja-līlā są wiecznie doskonałymi śakti

Bhagavāna. Jakie jest znaczenie istnienia bhāv, takich jak ich wzajemna

wrogość? Gdy ziemscy logicy i empiryści, którzy są przeciwni Kṛṣṇie widzą to

wszystko, wtedy wyrażają brak szacunku dla transcendentalnej zasady vraja-

līlā i wyśmiewają ją. Mówią, że jeżeli w parama-tattva istnieje złośliwość itd;

to czemu potępiać wrogość w materialnym świecie? Gdzie jest cel w

sławieniu takiego zachowania? Zamieszkujemy Śrī Dhama Navadvīpa gdzie

przez wolę Śrī Kṛṣṇy Śrīman Mahāprabhu-dewy, możemy spotkać wszystkie

rodzaje materialistycznych osób. Niektórzy są zagorzałymi wyznawcami

karma-kānda, lecz większość nich to grzesznicy, którzy wyszukują błędy w

rozrywkach Kṛṣṇy. Ignorują oni tę wyjątkową, transcendentalną līlā, myśląc,

że jest to produkt maja. Proszę bądź litościwy i wyjaśnij ten temat by moje

serce mogło pozostać niezłomne w obliczu takich uwag.

Gosvāmī: Tylko ci, którzy są całkowicie pozbawieni rasy mogą powiedzieć, że

niewłaściwym dla drogich bhaktów Hari byłoby wyrażanie uczuć takich jak

wrogość. Jeśli zastanawiamy się głęboko, okazuje się, że Kṛṣṇa niszczy

grzechy, a także zachwyca miliony Kāmadewów. Jego priya-narma-sacha, w

osobie śrngāra-rasa króluje wspaniale w pełni objawiona we Vrajy. Jest to ta

sama rasa, która, w celu zadowolenia Kṛṣṇy, wznieca zazdrość i wszystkie

związane z nią uczucia między egoizmem rywalizujących grup. Jednakże, w

rzeczywistości nie istnieje zazdrość między nimi. Ich wyraźnie wrogie

nastroje, są poza zwykłą transformacją uczucia.

Vijaya: Prabhu, jestem nieznaczącym stworzeniem i takie ezoteryczne

tematy niełatwo znajdują drogę do mego serca. Proszę, obdarz mnie swoją

łaską tłumacząc tę sprawę tak jasno, bym mógł ją łatwo pojąć i stać się

pobłogosławionym.

Gosvāmī: Prema-rasa jest jak ocean mleka, które staje się niesmaczne, gdy

miesza się je z krowim moczem logiki i argumentacji. Nie jest właściwym

zastosowanie filozoficznych rozważań tattvy w kontekście prema-rasy. Z

jednej strony, Bhakti-devi obdarza światłem cit oraz hlādini serca sadhaków,

którzy zgromadzili ogromne ilości sukrti, by uświadomić sobie istotę całej

* 123 *

siddhanty będąc całkowicie pozbawionymi pomocy logiki. Z drugiej strony, te

niewyobrażalne wnioski nie budzą się w ogóle w sercach tych, którzy chcą

zrozumieć siddhanty poprzez przyziemną logikę, argumentację i ziemskie

wykształcenie. Zastosowanie fałszywej i błędnej logiki (kutarka) powoduje

jedynie powstanie większej ilości kutarka. Ty jednakowoż jesteś jednym z

bardzo szczęśliwych jiv. Dzięki łasce Bhakti-devi zrozumiałeś już wszystko,

lecz wciąż pytasz z chęci i przez wzgląd na umocnienie zrozumienia

siddhanty. Z pewnością przekażę ci wiedzę o tych zasadach. Nie jesteś

wyznawcą logiki, karma-kānda lub jñāna-kānda, jak i nie jesteś zbyt

poświęcony vaidhi-bhakti oraz samoograniczeniu przez zasady i przepisy. Nie

ma zastrzeżeń, co do tego bym mógł nauczać cię jakiekolwiek siddhanty.

Istnieją dwa rodzaje zainteresowanych ludzi. Jedni pytają po podjęciu

schronienia w suchej logice, podczas gdy inni, którzy pokładają wiarę w

istnieniu bhakti, mogą uzyskać spełnienie poprzez jego svatah-siddha

(oczywiste) wzory. Nie należy odpowiadać na pytania suchych logików, bo

nigdy nie uwierzą oni w wyjaśnienia prawdy. Ich moc rozumu ogranicza się

do sfery maji, więc są chromi w stosunku do acintya-bhāv. Ich intelekty nie

mogą nawet spróbować wejść w tematykę acintya, bez względu na to, jak

usilnie będą oni pobudzać swe umysły. Ostatecznie spekulacje umysłowe

mogą jedynie zatrzeć jakiekolwiek ślady przekonania w Iśvara. Ci, którzy

akceptują towarzystwo bhakti-pakṣa (religijnego punktu widzenia) są

podzieleni na wiele typów w zależności od ich kwalifikacji. Nawet wśród sad-

Guru, tylko ci, którzy osiągnęli adhikara z śrngāra-rasy mogą pojąć tą poufną

tattvę.

Vijaya! Cóż za bezprecedensową rasą jest ta vraja-līlā! Wydaje się ona tą

samą zasadą jak przyziemna śrngāra-rasa tego świata, lecz w rzeczywistości

jest odwrotnie. Zostało to stwierdzone w rasa-pañcādhyāyi (Śrīmad-

Bhāgavatam 10.33.40), że choroba serca tych, którzy studiują tę līlā ginie.

Czym jest choroba serca uwarunkowanej duszy? Materialistyczne pożądanie.

Ta żądza naturalnie pojawia się w tych, którzy identyfikują się z męską, lub

żeńską formą organizmu złożonego z siedmiu dhatu, takich jak ciało i krew,

tak jak i w tych, którzy przyjmują schronienie w ciele poprzez akceptację

tożsamości składającej się z pragnień dotyczących umysłu, inteligencji i

fałszywego ego. Tego pożądania nie da się usunąć w łatwy sposób. Może

być rozwiane poprzez ciągłe pielęgnowanie dążeń i nastrojów w pogoni za

vraja-līlā. W tej siddhantcie widać cudowną cechę śrngāra-rasy līlā

Vṛndāvany. Możesz również zdać sobie sprawę, że choć nirviśeṣa-brahma

charakteryzuje się samozadowoleniem (atmarama), to ta aprakata-śrngāra-

rasa uważa ją za zupełnie nieistotną i odrzuca w dal, przez cały czas

doskonale panując. Ponadto, ta śrngāra-rasa istnieje zewnętrznie wraz z

* 124 *

blaskiem, który w pełni i doskonale zmniejsza wartość wytworności

transcendentalnego świata Vaikuntha w niebie duchowym.

Chwały śrngāra-rasy są niedoścignione. Istnieje sāndrānanda (wysoce

skupione szczęście) w tej rasie, lecz nie znajdziesz tu suchych przyjemności

(śuskānanda), pomyślności pochodzącej z bezczynności (jadānanda), a

nawet ograniczonego szczęścia (sankucitānanda). Jest to wcielenie

kompletnego ananda i w celu osiągnięcia ukończenia rasy w tym

pūrnānanda, w wielu przypadkach nieograniczone odmiany bhāvy cierpią z

wzajemnie przeciwnymi bhāvami. W niektórych przypadkach, te przeciwległe

bhāvy są czułe, a w innych okolicznościach, składają się z emocji takich jak

wrogość. Jednak bhāvy z aprakata-rasy nie charakteryzują się

podstawowością, ani nie są pełne wad, jak przyziemne emocje, np. wrogość.

Są to po prostu odmiany fascynujących przemian paramananda. Wznoszą się

niczym fale, które pobudzają oceanu rasy.

Wnioskiem płynącym z nauk Śrī Rupa Gosvāmīego jest to, że bhāva

obdarzona jest niezwykłą różnorodnością. Różne bhāvy całkowicie ze sobą

zgodne związane są ze svapakṣa. Bhāvy, które są w większości zgodne, a

tylko nieco sprzeczne wiążą się z suhṛt-pakṣa. Kiedy niezgodne bhāvy

dominują, a kompatybilnych jest bardzo mało, to nazywamy je tataṣtha. Gdy

wszystkie bhāvy są całkowicie niezgodne, to te grupy są związane z vipakṣa.

Inną kwestią jest to, że kiedy te bhāvy są niezgodne, to nie tworzą

wzajemnej przyjemności, dlatego prowadzi to do powstania wrogości i

podobnych uczuć w tej paramananda-rasie.

Vijaya: Skąd konieczność pakṣa i vipakṣa bhāvy?

Gosvāmī: Kiedy bhāvy dwóch nāyikā są równe, powstaje bhāva rywalizacji, a

tym samym nastroje przyjaźni i wrogości działają jako przekształcenia rasy.

Powinieneś zrozumieć, że dzieje się tak tylko po to by wzbogacić najwyższą

słodycz akhanda-śrngāra-rasy.

Vijaya: Czy śakti Śrīmati Rādhā i Candrāvali są równe z punktu widzenia

tattvy?

Gosvāmī: Nie, nie. Jedynie Śrīmati Rādhika, która składa się w całości z

mahabhāvy, jest istotą hlādini. Candrāvali jest Jej kaya-vyuha (ekspansją

ciała) i jest nieskończenie mniej wykwalifikowana niż Śrīmati Rādhika.

Niemniej jednak, w śrngāra-rasie Candrāvali posiada ducha równości z

Rādhą, aby powstająca w ten sposób rywalizacja odżywiała prema-rasę.

Rozważ to ponownie. Bhāva tych dwóch yūtheśvari nie może być całkowicie

kompatybilna. Jeżeli w jakiś sposób wydaje się taką być, wtedy oznacza to

po prostu zbieg okoliczności, tak jak kształt utworzony przez mola

* 125 *

książkowego na stronie może przypadkowo przypominać literę alfabetu.

Właściwie, bhāvy svapakṣa i vipakṣa rasy występują naturalnie

Vijaya: Prabhu, rozwiałeś nawet moje najmniejsze wątpliwości. Twoje

słodkie nauczania weszły w me serce przez ścieżkę uszu i niszczą całe

rozgoryczenie. W pełni zrozumiałem ālambana (obiekt i siedzibę rasy) w

odniesieniu do vibhāvy mādhura-rasy. Sac-cid-ananda Kṛṣṇa jest jednym,

jedynym nāyaka, a ja medytuję nad Jego cechami, formą oraz działaniami.

Posiada On osobowości dhīrodātta, dhīra-lalitā, dhīra-canta oraz dhīroddhata

i wiecznie wykonuje Swe līlā, jako nāyaka w rolach pati i upapati. Jako

kochanek, jest anukūla (wierny), dakṣina (szczery), śatha (oszukańczy) oraz

dhanoa (lekkomyślny i śmiały). Zawsze służą mu przyjaciele, którzy

organizują Jego spotkania (cetaka), ubierają Go (vita) i żartują (vidūsaka),

masażyści (pitha-marddaka) i Jego najbardziej intymni przyjaciele (priya-

narma-sakha). Lubi grać na vamśi. Dziś Kṛṣṇa pojawił się w moim sercu,

jako viṣaya rasa.

W tym samym czasie zrozumiałem także, jak piękne młode kobiety Vrajy są

āśraya z mādhura-rasy. Te gopi to nāyikā. Nāyikā dzielą się na dwa rodzaje:

svakiyā i parakija. We Vrajy parakija-nāyikā są āśraya z śrngāra-rasy i

istnieją ich trzy rodzaje: sādhana-para, devi oraz nitya-priya. Atrakcyjne

dziewczęta Vrajy dzielą się na grupy wedle których służą Kṛṣṇie, a miliony

pięknych vraja-gopi podporządkowują się jednej z wielu yūtheśvari. Wśród

wszystkich yūtheśvari wyróżniają się Śrī Rādhā i Śrī Candrāvali. W yūtha Śrī

Rādhy istnieje pięć rodzajów sakhī, mianowicie sakhī, nityasakhī, prāṇa-

sakhī, priya-sakhī oraz parama-śrestha-sakhī. Chociaż parama-śrestha-sakhī,

które są również znane jako anoa-sakhī, kwalifikują się by być yūtheśvari, to

nie tworzą oddzielnych yūtha ponieważ pragną pozostać wyznawczyniami Śrī

Rādhy. Sakhī pod ich kierownictwem są zbiorczo nazywane ich gana, np.

Lalitā gana, Viśakha gana itd.

Nāyikā podzielone są na trzy rodzaje - mugdhā, madhya i pragalbhā – a z

nich zarówno madhya jak i pragalbhā tworzą trzy kolejne kategorie: dhīrā,

adhīrā i dhīrādhīrā. Te sześć grup oraz mugdhā stanowi razem siedem

kategorii, które są podzielone na dwa rodzaje - svakiyā i parakija, które

uzupełniają czternaście typów. Kategoria niezamężnej nāyikā (kanya) tworzy

w sumie piętnaście grup nāyikā. Te piętnaście rodzajów nāyikā posiada

osiem avasthā (warunków, lub sytuacji), począwszy od abhisārikā itd.

Wszystkie te grupy są podzielone ponownie na uttamā, madhyamā i kaniṣṭhā

– co łącznie daje liczbę 360 (= 15 x 8 x 3) typów nāyikā. Różne rodzaje

zachowania (vyavahāra) yūtheśvari, takie jak suhṛt, jak również ich celów

(tātparya), obudziły się w moim sercu. Zrozumiałem również obowiązki sakhī

i wysłanników (dūti). Teraz, gdy poznałem wszystkie z tych tematów,

* 126 *

posiadłem zrozumienie āśraya-tattvy o rasie, a poprzez połączenie tego ze

szczegółami viṣaya-tattvy o rasie, pojąłem także ālambana-tattvę zawartą w

tematyce vibhāvy. Jutro będę uczyć się o uddīpana! Kṛṣṇa pokazał mi

nieograniczoną dobroć łącząc mnie z sad-Guru takim jak ty. Przyjmuje

pokarm pijąc nektar cieczy płynących z twoich ust lotosu.

Śrī Gopala Guru Gosvāmī objął Vijayę i powiedział: „Mój drogi synu. Ja

również osiągnąłem sukces poprzez pozyskanie ucznia takiego jak ty. W

miarę jak zadajesz kolejne pytania Śrī Nityānanda Prabhu osobiście

odpowiada na nie mymi ustami”. Łzy premy zaczęły płynąć z oczu zarówno

Guru jak i śiṣya. Kiedy mahatmowie tacy jak Śrī Dhyānacandra zostali

świadkami ogromnego szczęścia Vijayi pochłonęła ich paramananda. Właśnie

wtedy nieopodal Rādhā-kanta Matha przybyło kilku śuddha Wisznuitów i

poczęło śpiewać śloki skomponowane przez Candidāsa:

sai (sakhī), kebā sunāila śyāma-nāma (refren)

kānera bhitāra diyā, marame paśila go,

ākula karila mora prāna

Och, moja droga sakhī, kim jest że ta osoba, która pierwsza dała mi usłyszeć

imię "Śyama"? Gdy wchodzi w Moje serce przez Me uszy, staję się

przytłoczony niecierpliwością.

na jāni kateka madhu, śyāma-nāme āche go,

vadana chāḍite nāhi pāre

Nie wiem, ile słodyczy wypełnia tę nazwę, jest tak słodka, że mój język nie

pozostawi go ani na chwilę.

japite japite nāma, avaśa karila go

kemone pāibo sai, tāre

Kroczę powtarzając to imię, zostałem całkowicie zaabsorbowany. Oh, sakhī,

jak kiedykolwiek będę w stanie spotkać się z Nim?

nāma-paratape jāra, aichana karila go

aṅgera paraśe kibā haya

Jeśli samo imię tej osoby ma prawo umieścić mnie w takim stanie, to nie

jestem w stanie sobie wyobrazić swego stanu gdybym mógł dotykać Jego

ciała.

yekhāne vasati tāra, sekhāne thākhiya go,

yuvatī dharāma kaiche raya

* 127 *

W jaki sposób młode kobiety mogą utrzymywać swoje zasady religijne

wszędzie tam, gdzie On przebywa?

pāśarite kari mane, pāśarā na jāya go,

ki karibe ki habe upāya

W moim sercu chcę o Nim zapomnieć, ale nie mogę. Teraz nie mogę

zrozumieć, co jest lekarstwem, co robić.

kahe dvija-caṇḍīdāsa, kulavatī kula-nāśe

apanāra yauvana jācāya

Dvija Candidāsa rzecze: „Ten Śyāmānanda zniszczył dynastię czystych

kobiet, pokazując Swoją młodzieńczą urodę”.

Nadal śpiewali tą kirtane z mrdanga i karatālas przez półtorej godziny, a

wszyscy zanurzyli się w premie. Gdy ich wchwalanie nieco ustąpiło, Vijaya

Kumāra ofiarował swój szacunek Wisznuitom zgodnie z ich uprawnieniami.

Następnie ofiarował sāstānga-prāṇama Śrī Guru Gosvāmīemu, po czym

ruszył do swojej rezydencji w Haracandi sahe.

Tak kończy się trzydziesty czwarty rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

Madhura-rasa-vicāra – różne kategorie Sakhī

ROZDZIAŁ 35

Mādhura-rasa-vicāra: uddīpana

Następnego dnia, Vijaya Kumāra po uhonorowaniu prasāda w wyznaczonym

czasie poszedł pokłonić się stopom Śrī Guru Gosvāmī, był tak podniecony

ofiarowując sāṣtānga-dandavat-prāṇama. Gosvāmī podniósł go, objął i

bardzo czule posadził obok siebie.

Vijaya Kumāra skorzystał z okazji i powiedział: "Prabhu, chcę wiedzieć o

uddīpana w mādhura-rasa. Czy będziesz tak miły i wyjaśnisz mi więcej? "

Śrī Guru Gosvāmī odpowiedział: "uddīpana-vibhāvy w mādhura-rasa są

następujące: guṇa (cechy) Kṛṣṇy i jego ukochane gopi; ich nazwy (nāma);

działania i charakter (carita), ozdoby (maṇḍana); rzeczy związane z

przedmiotem miłość (sambandhī) i rzeczy, które nie są bezpośrednio

związane z przedmiotem miłości (tataṣtha). "

* 128 *

Vijaya: Proszę wyjaśnij mi czym są guṇa.

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje guṇa: odnoszące się do umysłu (mānasika),

mowy (vācika) i ciała (kāyika).

Vijaya: Jakie są różne rodzaje cech, które odnoszą się do umysłu (mānasa-

guṇa) w tej rasie?

Gosvāmī: Istnieje wiele rodzajów mānasa-guṇa, takie jak wdzięczność,

przebaczenie i współczucie.

Vijaya: Jakie są różne rodzaje vācika-guṇa?

Gosvāmī: Wszystkie obce słowa, które dają radość dla uszu stanowią vācika-

guṇa.

Vijaya: Jakie są różne rodzaje cech cielesnych (kāyika guṇa)?

Gosvāmī: W kāyika guṇa obecne są vayasa (wiek), rupa (forma), lāvanya

(połysk), saundarya (piękno), abhirūpatā (wpływ), mādhurja (słodycz),

mārddva (miękkości), i tak dalej, cztery podziały wieku, które miały

schronienie w mādhura-rasa są vayaḥ-sandhi, navya-vayasa, vyakta-vayasa i

pūrṇa-vayasa.

Vijaya: Czym jest vayaḥ-sandhi?

Gosvāmī: Vayaḥ-sandhi jest elastycznym połączeniem pomiędzy etapem

dzieciństwa (balya) i młodości (yauvana), a ten konkretny etap jest

nazywany prathama-kaiśora. Etap pełnej młodości (sampūrnakiśora) jest

uwzględniony w vayaḥ-sandhi. Pauganda (dzieciństwo - do dziesięciu lat)

można nazwać Balya. Słodycz vayaḥsandhi Kṛṣṇy i Jego ukochanych jest

uddīpana.

Vijaya: Czym jest navya-vayasa (młodzięczy rozkwit)?

Gosvāmī: Oznaki navya-vayasa to m.in. świeża młodość (nava-yauvana),

niewielki wygląd pieṛṣi, niepokój w oczach, łagodny uśmiech i nieco

wzburzone serce.

Vijaya: Czym jest vyakta-vayasa (przejawienie młodości)?

Kiedy Vijaya Kumāra zadawał to pytanie, przybyli wielbiciel Ramanuja-

Sampradaji i Paṇḍita-sannyāsī z Śankara Matha, aby wziąć darśan Bóstwa.

Vaiṣnava miał koncepcję bycia mężczyzną sługą Bhagavāna, a Śankara

sannyāsī został wchłonięty w suchą medytację na bezosobowym nirviśeṣa-

brahmanie, więc żaden z nich niemógł identyfikować się jako vraja-gopi.

* 129 *

Ponieważ nie wolno dyskutować o rasa-katha w obecności ludzi, którzy

uważają się za mężczyzn, Gosvāmī i Vijaya zamilkli, i zaczeli angażować się

w zwykłe pogawędki wypytując o różne rzeczy przybysza Vaiṣnavę i

ekadandī sannyāsīna. Po krótkim czasie, dwóch gości ruszyło dalej w

kierunku Siddha-Bakula, i wtedy Vijaya powtórzył pytanie, uśmiechając się

lekko.

Gosvāmī: W stanie znanym jako vyakta-vayasa pieṛṣi gopi 'stają się bardzo

widoczne (prominentne), brzuchy nabieraja trzech fałd, a ich kończyny

zaczynają migotać promiennym blaskiem.

Vijaya: Czym jest pūrṇa-vayasa?

Gosvāmī: pūrṇa-vayasa to etap, w którym pośladki stają się wysoko

rozwinięte, talia staje się cienka, wszystkie kończyny stają się lśniące, pieṛṣi

stają się ciężkie, a uda przypominają pnie drzew bananowych. Kilka

szczególnych vrajasundarīs wykazują również cechy pūrṇa -yauvana w ich

wcześniej młodości.

Vijaya: Zrozumiałem temat vayasa. Teraz proszę powiedz o rūpie.

Gosvāmī: Rūpa to niezwykłe piękno, które kobieta przejawia, mimo że nie

ma na sobie ozdób. Rūpa występuje, gdy wszystkie kończyny są w idealnej

proporcji.

Vijaya: Czym jest lāvanya?

Gosvāmī: Lāvanya jest perłowym połyskiem, który emanuje z członków

ciała.

Vijaya: Czym jest saundarya?

Gosvāmī: Saundarya jest doskonałością ciała, w której każda z kończyn ciała

jest odpowiednio ukształtowana w idealnnej proporcji do innych.

Vijaya: Czym jest abhirūpatā?

Gosvāmī: Jest powiedziane, że abhirūpatā jest wtedy, gdy kogoś cechy

piękna przechodzą na pobliskie obiekty.

Vijaya: Czym jest mādhurja?

Gosvāmī: Mādhurja jeto cielesne piękno, które jest po prostu nie do

opisania.

Vijaya: Czym jest mārddva?

* 130 *

Gosvāmī: Mārddva to miękkość, która nie jest w stanie tolerować nawet

dotyku delikatnych rzeczy. Istnieją trzy rodzaje mārddva: Uttamā,

madhyama i kaniṣṭha.

Vijaya: Prabhu, zrozumiałem guṇa. A teraz proszę powiedz mi, o nama.

Gosvāmī: Imiona takie jak Rādhā-Kṛṣṇa, które są pełne niezwykłej

tajemniczości i poufnej rasy, są nazywane nama.

Vijaya: teraz łaskawie opowiedz mi o carita (zachowaniu).

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje carita: anubhava i līlā. Opowiem o anubhāvie

kiedy zakończeniymy omawianie vibhavę.

Vijaya: Więc proszę opisz łaskawie līlā.

Gosvāmī: Termin līlā dotyczy sundara-krīdā (piękna gra) i czynności,

tāndava (taniec), veṇu-vādana (gra na flecie), go-dohana to dojenie krów i

nawoływanie ich ze wzgórza, a następnie liczenie ich.

Vijaya: Jakie są sundara-krīdā?

Gosvāmī: Są to nieograniczone sportowe zabawy, takie jak rāsa līlā, z piłką,

oraz mówienie w językach ptaków i zwierząt.

Vijaya: Ile rodzajów maṇḍana (dekoracje) istnieje w nich?

Gosvāmī: Istnieją cztery rodzaje maṇḍana: ubrania, ozdoby, girlandy i

anulepana (pasty i perfumy, które są rozmazane po całym ciele).

Vijaya: Czym jest sambandhe?

Gosvāmī: sambandhe zostało podzielone na dwa typy: Rzeczy które są

połączone (lagna) i rzeczy, które są w pobliżu (sannihita).

Vijaya: Co oznaczna lagna (występowanie pomyślnych oznak)?

Gosvāmī: Lagna-sambandhe zawiera dźwięki fletu i trąbki, śpiew, zapachy,

dzwonienie ozdób, ślady, dźwięk vīṇy i artystyczne umiejętności.

Vijaya: Jaki jest charakter fletu w melodii?

Gosvāmī: strumień nektaru, który wychodzi z ust Kṛṣṇy poprzez muralī

wyróżnia się spośród wszystkich rodzajów uddīpana.

Vijaya: Teraz proszę opisz rzeczy, które są w pobliżu (sannihitasambandhī).

* 131 *

Gosvāmī: W sannihita-sambandhe zawierają się pozostałości girland, pawie

pióra, gairika (czerwony kamień) inne kolorowe minerały ze wzgórz, krowy,

kije, trąbki, widok drogich towarzyszy Kṛṣṇy, kurz wzniesiony przez kopyta

krów, Vṛndāvana, podmioty i przedmioty przyjmujące schronienie Vṛndāvany

(vṛndāvanāśrīta-vastu), Govardhana, Yamunā i rasa-sthali.

Vijaya: Co oznacza vṛndāvanāśrīta (pod osłoną Vṛndāvany)?

Gosvāmī: zwierzęta, takie jak jelenie, ptaki, takie jak paw, trzmiele, gaje

winorośli kwiatowych, tulasī, kwiaty i drzewa kadamba są vṛndāvanāśrīta.

Vijaya: Co oznacza tataṣtha (marginalny)?

Gosvāmī:księżycowe promienie, chmury, błyskawice, wiosna, jesień, księżyc

w pełni, wiatry, ptaki, takie jak paw są tataṣtha.

Po wysłuchaniu z uwagą o uddīpana-bhāvie, Vijaya Kumāra milczał przez

chwilę. Spotkanie ālambana z uddīpana-bhāvą wzbudził wzniosły nastrój w

sercu, i od razu anubhāvy zaczęły przejawiać się w jego ciele. Głos mu

zadrżał i zakrztusił się ze wzruszenia.

Powiedział: "Prabhu, teraz uprzejmie opisz mi anubhāvy w szczegółach.

Proszę wyjaśnij mi jedną część Kṛṣṇa-carita (działania i jakości Kṛṣṇy), a

mianowicie līlā. Kiedy dowiem się o anubhāva, będę mógł wiedzieć więcej o

Kṛṣṇa-Carita.

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje anubhāvy: alankāra (ozdoby), udbhāsvara

(oznaki) i vācika (słowne).

Vijaya: Czym jest alankāra (ornament)?

Gosvāmī: Dwadzieścia rodzajów alankāra z atrakcyjnych gopi Vrajy w

młodości (yauvana) zostały nazwane sattva-ja (wynikające z śuddha-sattvy).

Te manifestacje są cudowne ze względu na intensywne wchłanianie w ich

ukochane Kṛṣṇy. Te dwadzieścia rodzajów alankāra zostały podzielone na

trzy kategorie:

(1) wynikające z kończyn (aiga-ja);

(2) te, które powstają spontanicznie (ayatna-ja);

(3) te, które wynikają z własnego charakteru (svabhāva-ja).

Te alankāra pojawiają się z kończyn (aṅga-ja) są nimi: (1) nasiono

przywiązania (bhāva), (2) gesty (hāva), oraz (3) miłosne igraszki (helā).

Ayatna-ja obejmuje (4) urodę (śobhā), (5) połysk (kānti), (6) błyskotliwość

* 132 *

(dīpti), (7) słodkości (mādhurja), (8) śmiałość (pragalbhatā), (9)

wielkoduszność (audārya) i (10) cierpliwość (dhairya). Svabhāva-ja obejmuje

(11) naśladowanie līlā, (12) przyjemności (vilāsa), (13), nastrój

odpowiedniego ubioru (vicchitti), (14) oszołomienie (vibhrama), (15),

zwłaszcza mieszanina bhāvy (kila-kiñcita), (16) Przebudzenie z tęsknoty

(mottāyita), (17) pozorna pozycja (kuṭṭamita), (18) brak szacunku (vivvoka),

(19), czułość (lalitā) i (20) bhāvy wyrażona przez aktywności (vikṛta).

Vijaya: Jaki jest sens bhāvy w tym kontekście?

Gosvāmī: W ujjvala-rasa, kiedy rati, która jest jak ziarno, i przyjmuje

pozbawioną agitacji citta, wtedy jej pierwszą transformację nazywamy

bhāva. Nieprzekształcony etap citta nazywa się sattva. Gdy przyczyną

transformacji jest obecna, oryginalna transformacja, która jest niczym

pierwsze kiełkowanie nasion, nazywana jest bhāva.

Vijaya: Czym jest hāva (gesty)?

Gosvāmī: hāva jest stanem, w którym rati jest jaśniej i bardziej widoczna niż

w bhāvie, wynika z pochylenia szyi, gestów brwi i oczów, oraz przyjmuje

inne oznaki.

Vijaya: Czym jest helā?

Gosvāmī: hāva nazywa się helā kiedy wyraźnie wskazuje na zmysłową

namiętność.

Vijaya: Czym jest śobhā (piękno)?

Gosvāmī: Śobhā jest upiększaniem kończyn ciała, i powstaje z powodu

młodości, rupa-sambhoga.

Vijaya: Czym jest kānti (połysk)?

Gosvāmī: kānti jest promiennym blaskiem, który emanuje w stanie

satysfakcji z tego nadprzyrodzonego kāma.

Vijaya: Czym jest dīpti?

Gosvāmī: kānti nazywana jest dīpti gdy nasila się i staje się bardzo gorąca, z

pasją wpływają na nią czynniki takie jak wiek, przyjemność, miejsce, czas,

cechy, rupa i strój.

Vijaya: Czym jest mādhurja (słodycz)?

* 133 *

Gosvāmī: mādhurja jest sceną, w której każdy wysiłek jest znakomicie

elegancki w każdych okolicznościach.

Vijaya: Czym jest pragalbhatā (odwaga)?

Gosvāmī: Pragalbhatā jest zupełnym brakiem zahamowań lub strachu w

czasie prayoga, kiedy czyjeś własne członki ciała są na górze kończyn

swojego kochanka.

Vijaya: Czym jest audārya (wielkoduszność)?

Gosvāmī: audārya jest cechą opanowania i uprzejmości we wszystkich

sytuacjach.

Vijaya: Czym jest dhairya (stałość)?

Gosvāmī: skłonność serca nazywa dhairya gdy jest się stałym i

niezachwianym.

Vijaya: Jaki jest sens līlā w tym kontekście?

Gosvāmī: līlā jest naśladuje uroczy strój i działania z ukochanym.

Vijaya: Czym jest vilāsa (przyjemność)?

Gosvāmī: Poszczególne sugestywne wyrazy twarzy i oczów, kiedy ktoś

porusza się, stoi lub siedzi, w sposób prowadzący do zjednoczenia z

ukochanym nazywa się vilāsa.

Vijaya: Czym jest vicchitti?

Gosvāmī: Vicchitti jest to sposób ubierania się, w którym zwiększa się

splendor, choć nie wymaga zbyt wielu ornamentów i ozdób. Zdaniem

niektórych ekspertów rasy, czasami, gdy kochanek nāyikā zbliża się do niej

po obrażeniu jej, bhāva pojawia się w jej sercu w taki sposób, że ozdoby są

po prostu ciężarem, wtedy tylko ubiera się w wyniku nalegania sakhi. Pewen

rodzaj nastroju zazdrości i niedbałości jest również nazywany vicchitti.

Vijaya: Czym jest vibhrāma (oszołomienie)?

Gosvāmī: Vibhrāma to stan oszołomienia, który jest spowodowany przez

potężne impulsy madana gdy nāyikā spotyka się z ukochanym. W tym

stanie, zamierza ona nałożyć naszyjnik, wianek, i inne ozdoby w określony

sposób, ale faktycznie nakłada je na różne inne miejsca.

Vijaya: Czym jest kila-kiñcita?

* 134 *

Gosvāmī: Kila-kiñcita to stan, w którym pycha, tęsknota, płacz, śmiech,

wrogość, lęk i gniew powstaje sama czas z powodu uczucia radości.

Vijaya: Czym jest mottāyita?

Gosvāmī: Mottāyita jest intensywną tęsknotą, która powstaje w sercu

nāyikā, kiedy otrzymuje wiadomość od jej kochanka i pamięta o Nim.

Vijaya: Czym jest kuttamita?

Gosvāmī: Kuttamita to złość, którą zewnętrznie okazuje nāyikā ze względu

na godność, nieśmiałości, i tak dalej - mimo, że jest zachwycona w sercu -

gdy kochanek dotyka jej pieṛṣi lub warg.

Vijaya: Czym jest vivvoka?

Gosvāmī: Okazanie braku szacunku – vivvoka, płynie w kierunku kochanka z

powodu dumy i mana.

Vijaya: Czym jest lalitā?

Gosvāmī: Lalitā to czułość, która jest wyrażona przez ruchy brwiami i gesty

wszystkich kończyn ciała.

Vijaya: Czym jest vikṛta?

Gosvāmī: Vikṛta jest wyrażana raczej przez działania - zamiast przez słowa –

przejawia się w nastrojach serca, takich jak nieśmiałość, zazdrość lub mana.

Są to dwadzieścia cielesne i psychiczne alankāras. Rasika-bhaktowie także

przyjmują dwa alankāras w odniesieniu do ozdób, o których już

wspominałem, są to udawanie nieznajomego (maugdhya) i udawanie obawy

(cakita).

Vijaya: Czym jest maugdhya?

Gosvāmī: nāyikā eksponuje maugdhya kiedy udaje nieświadomś czegoś,

choć faktycznie wie doskonale, wtedy pyta się swego kochanka, jak gdyby w

niewiedzy.

Vijaya: Teraz proszę powiedz mi o cakita.

Gosvāmī: Cakita robi pokaz w obecności kochanka, że bardzo się boi, choć w

rzeczywistości nie boi się w ogóle.

Vijaya: Prabhu, zrozumiałem alankāras. Teraz, proszę powiedz mi o

udbhāsvara.

* 135 *

Gosvāmī: Kiedy bhāva manifestuje się w sercu, nazywana jest udbhāsvara.

W mādhura-rasa, udbhāsvara to m.in. poluzowanie ubioru lub obluzowanie

czyjejś spódnicy, poluzowanie bluzki, rozplątanie warkoczy i itd., strapienie

pojawiające się na ciele, ziewanie, rozszerzanie nozdrzy, wzdychanie

głęboko, niepokój, śpiew, i potępianie siebie.

Vijaya: Nie można wszystkich udbhāsvaras właśnie opisanych rozważać w

kategoriach mottāyita i vilāsa?

Gosvāmī: Zostały one opisane oddzielnie, ponieważ zwiększają specjalny typ

urody (śobhā).

Vijaya: Prabhu, teraz proszę uprzejmie wyjaśnij vācika-anubhāvy.

Gosvāmī: Jest dwanaście rodzajów vācika-anubhāvy: ālāpa, vilāpa, saṁlāpa,

pralāpa, anulāpa, apalāpa, sandeśa, atideśa, apadeśa, upadeśa, nirdeśa i

vyapadeśa.

Vijaya: Czym jest ālāpa?

Gosvāmī: Ālāpa to miłe słowa pochlebstwa.

Vijaya: Czym jest vilāpa?

Gosvāmī: Vilāpa to słowa wypowiedziane z żalem.

Vijaya: Czym jest saṁlāpa?

Gosvāmī: Saṁlāpa jest rozmową.

Vijaya: Czym jest pralāpa?

Gosvāmī: Pralāpa jest mową pozbawioną sensu.

Vijaya: Czym jest anulāpa?

Gosvāmī: Anulāpa oznacza wypowiadanie tych samych słów wielokrotnie.

Vijaya: Czym jest apalāpa?

Gosvāmī: Apalāpa oznacza podawanie innego znaczenia słów, które ktoś

wypowiedział.

Vijaya: Czym jest sandeśa?

Gosvāmī: Sandeśa przekazuje wiadomość do kochanka, kiedy ten udał się do

innego kraju.

* 136 *

Vijaya: Czym jest atideśa?

Gosvāmī: Atideśa mówi: "Jego słowa są moimi słowami."

Vijaya: Czym jest apadeśa?

Gosvāmī: Apadeśa wyraża temat w pytaniu przez inne słowa, nie mówiąc o

tym bezpośrednio.

Vijaya: Czym jest upadeśa?

Gosvāmī: Termin upadeśa odnosi się do słów pełnych instrukcji.

Vijaya: Czym jest nirdeśa?

Gosvāmī: Nirdeśa wyznaje: "Jestem, tą osobą."

Vijaya: Czym jest vyapadeśa?

Gosvāmī: Vyapadeśa ujawnia pragnienie swego serca, a pod pretekstem

mówi coś innego. Te anubhāvy są obecne we wszystkich rasach, ale zostały

opisane w tym kontekście, ponieważ słodycz ujjvalarasa zostaje zwiększona

przez te anubhāvy.

Vijaya: Prabhu, dlaczego jest konieczne opisanie anubhāvy oddzielnie w

temacie rasy?

Gosvāmī: Te bhāvy w sercu, które powstały z połączenia ālambana i

uddīpana nazywa się anubhāvy gdy pojawiają się na kończynach ciała.

Temat ten nie może być rozumiany jasno, bez osobnego wyjaśnienia.

Vijaya: Proszę bądź miłosierny i opisz sattvika-bhāvy w mādhurja-rasa.

Gosvāmī: Wspomniałem osiem sattvika-bhāv, takich jak stambha, sveda, i

tak dalej, podczas gdy ja mówiłem o zwykłej rasa-tattva. To również

sattvika-bhāvy tej rasy, ale przykłady tych bhāv są zupełnie inne w tej rasie.

Vijaya: Czym się różnią?

Gosvāmī: Zobacz, że w vraja-līlā, pozostawanie oszołomionym (stambha-

bhāva) wynika z radości (harna), strachu (bhaya), cudu (āścarya),

przygnębienia (visāda) i oburzenia (amarna). Pot (sveda) wynika z

tryumfowania, strachu i gniewu (krodha). Dreszcze (romāñca) pochodzą z

podziwu, radości i strachu. Drżenie głosu występuje ze względu na

przygnębienie, zdumienie (vismaya), oburzenie i strach. Strach, radość, i

oburzenie powoduje drżenie. Zmiana koloru (vaivarnya) wynika z

przygnębienia, złości i strachu. Ronienie łez (aśru) może wystąpić z powodu,

* 137 *

złości lub tryumfowania i przygnębienie. Utrata przytomności (pralaya) może

wystąpić z powodu szczęścia lub cierpienia.

Vijaya: Czy są jakieś oznaki sattvika-vikara w tej rasie, które różnią się od

tych w innych rasach?

Gosvāmī: Tak. Wyjaśniłem sattvika-bhāvy znane jako dhūmāyita, jvalita,

depta i uddīpta w kontekście ogólnym (sādhārana) rasa-vicara. W tym

znaczeniu mādhura-rasy, istnieje jeden podział uddīpta nazywany sūddīpta-

bhāva.

Vijaya: Prabhu, byłeś nieograniczenie miłosierny dla mnie. Teraz proszę

powiedz mi, w jaki sposób bhāvy vyabhicārī objawiają się w tej rasa.

Gosvāmī: Prawie wszystkie trzydzieści trzy sañcārī lub vyabhicārībhāvy,

zostały już wyjaśnione, począwszy od samodyskryminacji (nirveda), i

występują w mādhura-rasa. Ferociousness (augrya) i lenistwo (ālasya) są

dwoma wyjątkami. Te sañcārī-bhāvy z mādhura-rasa mają kilka wspaniałych

cech.

Vijaya: Jakie to cechy?

Gosvāmī: najbardziej fascynującą cechą jest to, że niezależnie od typu

Kṛṣṇa-premy są one obecne w przyjaciołach i starszych (Guru-jana) i w

innych rasch również znane są jako sañcārī-bhāvy w mādhurarasa. Innymi

słowy, sthāyībhāvy tych innych ras działają jako sañcārī lub vyabhicārī-

bhāvy, w tej rasie.

Vijaya: Jakie są inne zaskakujące aspekty?

Gosvāmī: Kolejny wspaniałym aspektem jest to, że vyabhicārī-bhāvy w tej

rasie - nawet taka jak marana (śmierci) - nie są za bezpośrednie. Całkiem

logiczne jest to, że w tej rasie zostały zaliczone do atrybutów (guṇ) rasy.

Należy stwierdzić, że rasa sama w sobie jest gunī (tą, która posiada

atrybuty) i vyabhicārī-bhāvy są atrybutami (guṇa), w które jest zaopatrzona.

Vijaya: W jaki sposób powstają sañcārī-bhāvy?

Gosvāmī: Samodyskryminacja (nirveda) wynika z trudnej sytuacji, niechęci,

zazdrości, przygnębienia, nieszczęścia i przestępstwa.

Vijaya: Co jest przyczyną pokory (dainya)?

Gosvāmī: dainya pochodzi ze smutku, strachu i przestępstwa.

Vijaya: Jak powstaje (glāni)?

* 138 *

Gosvāmī: Glāni jest wynikiem wysiłku, lęku, i miłosnych starań.

Vijaya: Jak powstaje wyczerpanie (śrama)?

Gosvāmī: śrāma jest wynikiem wielkiego wysiłku, tańca, i miłosnych działań.

Vijaya: Co jest przyczyną zatoksykowania (mada)?

Gosvāmī: Mada jest powstaje w wyniku picia miodowego trunku.

Vijaya: Jak powstaje (garva) duma?

Gosvāmī: Garva pochodzi ze szczęścia, piękna, osobistych atrybutów,

uzyskania schronienia osoby najbardziej doskonałej i realizacji przedmiotu

swego pożądania.

Vijaya: Co powoduje lęk (śankā)?

Gosvāmī: Przyczyny śankā są kradzieże, przestępstwa, okrucieństwo,

uderzenie pioruna, dzikie zwierzęta i przerażające dźwięki.

Vijaya: W jaki sposób niepokój i niepewność (āvega) powstaje?

Gosvāmī: Āvega to duża niepewność, co robić, wynika z widzenia lub

słyszenia przedmiotu czyjegoś uczucia lub czyjejś niechęci.

Vijaya: Co jest przyczyną szaleństwa (unmāda)?

Gosvāmī: Unmāda może być spowodowana nadmiarem ekstazy

(mahānanda) lub uczucia rozłąki.

Vijaya: Dlaczego występuję zmieszanie lub brak myśli (apasmṛti)?

Gosvāmī: Apasmṛti jest zamieszaniem, lub brakiem pamięci, i powstaje w

chwilach zupełnego zdruzgotania.1

Vijaya: Czym jest choroba (vyadhi)?

Gosvāmī: vyadhi cielesna transformacja, taka jak gorączka, powstaje z

powodu lęku i niepokoju.

Vijaya: Czym jest oszołomienie (moha)?

Gosvāmī: Moha jest oszołomieniem, które występuje, gdy serce jest

pogrążone w tryumfwie, separacji, i smutku.

Vijaya: Czym jest śmierć (mṛtyu)?

* 139 *

Gosvāmī: Nie ma mṛtyu w tej rasie - tylko próba jej przywołania.

Vijaya: Czym jest lenistwo (ālasya)?

Gosvāmī: Nie ma również ālasya w tej rasie. Ālasya wydaje się być

bezsilnością, choć ma energię, jednak nie ma miejsca dla ālasya w służbie

dla Kṛṣṇy. Można ją zaobserwować w sensie wtórnym, między elementami

przeciwstawnymi.

Vijaya: Co jest przyczyną inercji (jādya)?

Gosvāmī: Jādya wynika z widzenia obiektu miłość, wtedy słuchanie o nimi i

widzenie go jest wielce nie pożądane. Jādya może również wynikać z

poczucia oddzielenia.

Vijaya: Dlaczego występuje nieśmiałość (vrīdā)?

Gosvāmī: Vrīdā występuje ze względu na pierwsze spotkanie, niewłaściwe

zachowanie lub z powodu słów pochwały czy pogardy.

Vijaya: Co jest przyczyną avahitthā (ukrywania własnej natury)?

Gosvāmī: Avahitthā jest spowodowane przez zdradę, nieśmiałość,

dwulicowość, strach, i godność.

Vijaya: Co jest przyczyną pamięci (smṛti)?

Gosvāmī: Smṛti jest wynikiem widzenia czegoś podobnego lub rezultatem

stałego przyzwyczajenia.

Vijaya: Jak powstają możliwości rozważań logicznych (vitarka)?

Gosvāmī: Vitarka jest wynikiem dochodzenia i zwątpienia.

Vijaya: Czym jest lęk (cintā)?

Gosvāmī: cintā wynika z nie osiągnięcia tego, co się pragnie, i ze strachu

przed niepożądanym.

Vijaya: Czym jest zamyślenie (mati)?

Gosvāmī: Mati jest refleksją, czy naradzaniem się, w jakimś temacie.

Vijaya: Czym jest męstwo (dhṛti)?

Gosvāmī: Dhṛti to niezłomność serca, która pochodzi z spełnienie swoich

aspiracji i wolności od smutku.

* 140 *

Vijaya: Czym jest radość (harṣa)?

Gosvāmī: Harṣa to radość z widzenia lub osiągnięcia przedmiotu swych

cenionych pragnień.

Vijaya: Czym jest pragnienie (autsukya)?

Gosvāmī: Autsukya jest gorącym pragnieniem, aby ujżeć ukochanego, oraz

intensywna tęsknota i niecierpliwość by go osiągnąć.

Vijaya: Czym jest przemoc (augrya)?

Gosvāmī: Przemoc nazywa się augrya, i nie ma miejsca na nią w mādhura-

rasie.

Vijaya: Czym jest oburzenie (amarṣa)?

Gosvāmī: Amarṣa jest nietolerancją, która wyraża się z powodu

lekceważenia lub obrazy.

Vijaya: Co to jest wrogość (asūyā)?

Gosvāmī: Asūyā to bycie urażonym kiedy komuś sprzyja bogactwo,

powstające w wyniku szczęścia i cnót.

Vijaya: Co jest przyczyną zaburzeń równowagi (cāpala)?

Gosvāmī: Cāpala to zmienność, czyli lekkość umysłu, która jest

spowodowana przywiązaniami i awersją.

Vijaya: Co jest przyczyną snu (nidrā)?

Gosvāmī: Nidrā jest wywołana zmęczeniem.

Vijaya: Czym jest supti?

Gosvāmī: Supti to śnienie.

Vijaya: Czym jest czuwanie (bodha)?

Gosvāmī: bodha jest daleko od snu.

Baba Vijaya, oprócz tych vyabhicārī-bhāvy istnieją cztery etapy, a

mianowicie bhāvotpatti, bhāva-sandhi, bhāva-śābālya i bhāva-śānti.

Bhāvotpatti jest pojawieniem się bhāvy, bhāva-sandhi jest połączeniem ze

sobą dwóch bhāv. Sa-rupa-sandhi jest połączeniem dwóch bhāv, które mają

taką samą przyczynę, a bhinna-sandhi jest mieszanką bhāv, które powstały z

* 141 *

oddzielnej przyczyny. Mieszanka wielu bhāv jednocześnie nosi nazwę bhāva-

śābālya, a zniszczenie lub pacyfikacja bhāvy nazywa się bhāva-śānti.

Vijaya teraz miał pełną wiedzę na temat komponentów mādhura-rasy, miał

sposobność usłyszeć wyjaśnienia vibhāvy, sattvika-bhāvy i vyabhicārī-bhāvy.

Jego serce pogrążyło się w prema, która była jednak nieco niewyraźna. Po

dokładnym zrozumieniu tego, upadł do stóp Guru. Płacząc i płacząc,

powiedział: "Prabhu, proszę obdarz mnie swoją łaską i powiedz mi, dlaczego

wciąż prema nie zakwitła w moim sercu?"

Guru Gosvāmī objął Vijaya i powiedział: "Będziesz w stanie zrozumieć

prema-tattva jutro. Zrozumiałeś składniki premy, ale wciąż jeszcze nie

powstała wyraźnie w twoim sercu. Prema jest sthāyībhāva. Już słyszałeś o

sthāyībhāva w sposób ogólny, ale wszelką doskonałość będziesz mógł

osiągąć, kiedy usłyszysz o konkretnej sthāyībhāva w ujjvala-rasa. Teraz

zrobiło się bardzo późno. Jutro wyjaśnię więcej. "

Znowu łzy zaczęły spadać z oczu Vijaya. Ofiarował dandavat-prāṇama a

następnie wrócił do swojego miejsca zamieszkania, głęboko rozważając o

wszystkim co usłyszał.

Tak kończy się trzydziesty piąty rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

Madhura-rasa-vicāra: uddīpana

ROZDZIAŁ 36

Madhura-rasa-vicāra: Sthāyībhāva & etapy rati

Następnego dnia, Vijaya Kumāra przybył punktualnie do lotosowych stóp

swego Guru, ofiarował sāstānga-dandavat i usiadł. Śrī Gopala Guru Gosvāmī

zauważył Vijaya i jego chęć poznania sthāyibhāvy.

Guru powiedział: "Mādhura-rati jeststhāyibhāvą mādhura-rasy."

Vijaya: Co powoduje pojawienie się rati?

* 142 *

Gosvāmī: Rati wynika z abhiyoga, viṣaya, sambandha, abhimāna, tadiya-

viśeṣa, upamā i svabhāva. Każda z tych przyczyn jest stopniowo lepsza od

poprzedniej, dlatego rati powstająca z svabhāva jest najlepsza ze

wszystkich.

Vijaya: Czym jest abhiyoga?

Gosvāmī: Abhiyoga jest wyrażaniem własnej bhāvy. Istnieją dwa typy z

abhiyoga: to, co ktoś ujawnia osobiście, i to, co ujawnia ktoś inny.

Vijaya: Czym jest viṣaya?

Gosvāmī: Istnieje pięć typów viṣaya, mianowicie dźwięk (śabda), dotykowy

(sparśa), uroda (rupa), smak (rasa), i zapach (gandha).

Vijaya: Czym jest sambandha?

Gosvāmī: sambandha odnosi się do chwały czterech aspektów: rodowodu,

urody, cech i rozrywek.

Vijaya: Czym jest abhimāna?

Gosvāmī: abhimāna to definitywna decyzja, aby zaakceptować tylko jeden

szczególny obiekt, choć wiele innych pięknych obiektów może być obecnych.

Na przykład, gdy Kṛṣṇa udał się do Mathury, pewna vraja-gopi obudziła w

sobie rati do Kṛṣṇy, jednak nie miała ona jeszcze pełnego towarzystwa

Kṛṣṇy, gdyż nie osiągnęła pełnej młodości. Jeden z przyjaciół widział

wykwintne piękno jej wieku, i w odosobnionym miejscu mówił do niej

testującymi słowy: "O sakhī, Kṛṣṇa opuścił Vraje i odszedł, a teraz twoja

młodość i inne cechy się rozwijają. Tu we Vrajy, jest tak wielu młodych,

przystojnych i w pełni kwalifikowanych chłopców. Jeśli chcesz tylko poślubić

jednego z nich, szepnij do mnie słówko, a ja pomówię z twoją matką i

dokonam wszystkich niezbędnych aranżacji." Kiedy vraja-gopi usłyszała

słowa swego przyjaciela, odpowiedziała: "O sakhī, na całym świecie może

być tylu ekspertów, młodych mężczyzn, którzy są niczym fale piękna i

słodyczy, każdy może być słodszy i piękniejszy od drugiego. Może być

wysoko wykwalifikowany i inne młode dzieczęta mogą ich zaakceptować.

Jeśli chodzi o mnie, jeśli ktoś nie nosi korony z pawich piór na głowie, jeżeli

nie ma wspaniale zdobiącego ust muralī (fletu), i jeśli jego ciało nie jest

upiększone tilaka i innymi dekoracjami wykonanymi z minerałów, takich jak

gairika-dhātu, to ja uważam go za nieistotny kawałek słomy, i nie będę

miała najmniejszej atrakcji do do takiej osoby. " To jest przykład abhimāna.

Vijaya: Zrozumiałem abhimāna. Czym jest tadiya-viśeṣa?

* 143 *

Gosvāmī: Odciski stóp Kṛṣṇy we Vṛndāvan, i priya-jana Kṛṣṇy nazywamy

tadiya-viśeṣa. Kṛṣṇy priya-jana są ci, którzy mają rāga anurāga i mahabhāva

dla Niego.

Vijaya: Czym jest upamā?

Gosvāmī: Upamā jest podobieństwo między jednym przedmiotem i drugim.

W tym kontekście odnosi się do pewnego podobieństwa do Kṛṣṇy.

Vijaya: Czym jest svabhāva?

Gosvāmī: svabhāva jest naturą, która jest samo-oczywistą i nie nie zależą od

jakiejkolwiek innej przyczyny. Istnieją dwa rodzaje svabhāva: nisarga i

svarūpa.

Vijaya: Czym jest nisarga?

Gosvāmī: Nisarga jest pragnieniem lub saṁskārą wynikającą z mocno

ustalonych zwyczajów lub praktyk. Słuchanie o Kṛṣṇy guṇa, rupa, i tak dalej

jest tylko częściową przyczyną przebudzenia rati. Nisarga składa się z

wrażeń spowodowanych przez niezachwianą raty –ābhāsa rozwijaną przez

jīvę przez wiele żyć. Budzi się nagle i niespodziewanie, gdy słyszy opisy

Kṛṣṇy guṇa, rupa, i tak dalej. Oznacza to, że samo słuchanie na temat cech i

piękna Kṛṣṇy, nie jest jedyną przyczyną rati.

Vijaya: Proszę wyjaśnij Svarūpa.

Gosvāmī: Svarūpa to bhāva, która nie ma narodzin ani pochodzenia, i która

manifestuje swoją doskonałość niezależnie. Istnieją trzy rodzaje svarūpa:

kṛṣṇa-niṣṭha, lalanā-niṣṭha i ubhaya-niṣṭha. Ci, którzy mają demoniczną

naturę nie mogą osiągnąć kṛṣṇa-niṣṭha-svarūpa, ale jest ona łatwo osiągalna

dla tych, którzy mają boską naturę. Lalanā-niṣṭha-svarūpa jest

samozamenifestowanym rati które wyraża się jako mimowolny impuls w

kierunku Kṛṣṇy, nawet wtedy, gdy ktoś nie widział Go ani nie słyszał o Jego

pięknie i cechach. Svabhāva w którym przejawiają się zarówno kṛṣṇa-niṣṭha i

lalanāniṣṭha nazywa się ubhaya-niṣṭha-svarūpa.

Vijaya: Oznacza to, że istnieje siedem przyczyny wszystkie razem: abhiyoga,

viṣaya, sambandha, abhimāna, tadiya-viśeṣa, upamā, i svabhāva. Czy

wszystkie rodzaje mādhura-rati wynikają z tych siedmiu przyczyn?

Gosvāmī: Kṛṣṇa-rati u Gopi z Gokuli występuje naturalnie i z własnej woli,

jest samozamanifestowane i nie budzi się z abhiyogi i jej podonym. Jednak

te przyczyny również odgrywają rolę w wielu rozrywkach. W rati u sādhana-

* 144 *

siddhów i nisargasiddhów budzi się przez te siedem przyczyn, poczynając od

abhiyogi.

Vijaya: Nie jestem w stanie zrozumieć tego tematu dokładnie. Proszę podaj

mi jeden lub dwa przykłady, które pomogą mi zrozumieć.

Gosvāmī: Omawiane rati wynika tylko z raganuga-bhakti, i jest bardzo

odległe, tak długo jak vaidhi-bhakti nie stanie się bhāvamayi. Sadhaka który

rozwija chciwość dla tych nastrojów widząc vraja-gopi i ich ekstatyczne

emocje podczas wykonywania służby dla Kṛṣṇy stopniowo osiąga rati

wynikające z sześciu przyczyn innych niż svabhāva, a zwłaszcza widoczne u

priya-jana. Kiedy staje się sādhana siddhą, doświadcza sphūrti, w tym

momencie doświadcza wewnętrznych przejawów lalanā-niṣṭhasvarūpa.

Vijaya: Ile rodzajów rati istnieje?

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje rati: sādhārani (ogólne), samañjasā

(właściwe) i samarthā (kompetentne). Rati dziewczyny o imieniu Kubjā jest

przykładem sādhārani-rati. Zostało ono tak określone ponieważ jego

fundamentem jest pragnienie, cieszenia się związkiem.Rati z kobiet mahisis

Dvaraki nazywa się samañjasā (właściwe), ponieważ spełnia światowe

standardy sprawiedliwego postępowania, i budzi zasaday regulującę

małżeństwa. "Jestem jego żona, On jest moim mężem ", to rati jest

ograniczone takimi uczuciami. Rati mieszkańców Gokuli, to jest samarthā rati

wspaniale wykracza poza granice społeczne, wszelkie ograniczenia i zasady

religijne. Samarthā-rati nie jest niewłaściwe. W rzeczywistości z perspektywy

ostatecznego transcendentalnego celu (parama-paramārtha), tylko

samarthārati jest prawidłowe w najwyższym sensie. Sādhārani-rati jest jak

klejnot; samañjasā-rati jest jak cintāmani, a samarthā-rati jest niezwykle

rzadkie, tak jak kaustubha-mani.

Vijaya mając oczy pełne łez i, płacząc ciągle, powiedział: Dziś jestem bardzo

szczęśliwy, usłyszałem takie bezprecedensowe i zaawansowane tematy.

Prabhu, przez bezprzyczynowe miłosierdzie, proszę opisz mi cechy

sādhārani-rati .

Gosvāmī: Sādhārani-rati wynika z chęci sambhoga. To rati jest stymulowane

przez zupełne zaślepienie, wtedy gdy widzi się Kṛṣṇę twarzą w twarz. Rati

to nie jest tak głębokie, ani trwałe. Kiedy pragnienie sambhoga ustępuje, to

rati również ustępuje, dlatego też jest klasyfikowane jako gorsze.

Vijaya: Jaki jest charakter samañjasā-rati?

* 145 *

Gosvāmī: Samañjasā-rati jest pełną i skoncentrowaną rati, budzącą się do

słuchania o pięknie i cechach Kṛṣṇy, i wynika z koncepcji "Jestem Jego żoną,

a On jest moim mężem." Czasami pragnienie sambhoga występuje również

w tym rati. Kiedy pragnienie sambhoga jest oddzielone od samañjasārati, nie

jest możliwe, aby kontrolować Kṛṣṇę poprzez ekspresje czyjegoś nastroju lub

przez hāva, bhāva, helā, i tak dalej wynikające z pragnienia sambhogi

(zjednoczenia).

Vijaya: Jaki jest charakter samarthā-rati?

Gosvāmī: pragnienie sambhoga z Kṛṣṇą jest obecne w każdym typie rati. W

sādhārani i samañjasā-rati, pragnienie sambhoga istnieje dla własnej

satysfakcji. Samarthā jest specjalną bhāvą, i jest zupełnie bezinteresowna,

wolna od egoistycznego pragnienia jedności, w którym ktoś osiąga stan tad-

ātmya lub pragnienie jedności.

Vijaya: Jaki jest charakter tej specjalnej bhāvy? Proszę powiedz coś więcej

na ten temat.

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje pragnienia sambhoga. Pierwsze jest

pragnieniem sambhoga, w którym ktoś medytuje, by jego zmysły były

spełnione i zadawalane przez ukochanego dla własnego szczęścia. Drugim

jest chęć sambhoga, w którym pragnienie zjednoczenia składa się wyłącznie

z koncepcji, że należy zaspokoić zmysły ukochanego w celu Jego szczęścia.

Pierwszy rodzaj pragnienia można nazwać kāma, ponieważ tkwi w nim

pragnienie własnego szczęścia. Drugi rodzaj pragnienia nazwano prema,

ponieważ składa się wyłącznie z pragnieniem szczęścia ukochanego.

Pierwszy rodzaj pragnienia, kāma jest mocny i możemy go zaobserwować w

sādhārani rati, ale nie dominuje już w samañjasā. Ta ostatnia cecha, a

mianowicie prema lub wyłączne pragnienie szczęście ukochanego, jest

nieodłącznym charakterystyczną funkcją (viśeṣa-dharmy) pragnienienia

sambhoga w samarthārati.

Vijaya: Ktoś może czuć radość z dotykania ukochanego w sambhoga. Czy nie

ma tego rodzaju szczęścia w samarthārati?

Gosvāmī: Z pewnością bardzo trudno jest pozbyć się całkowicie takiego

pragnienia. Niemniej jednak, chociaż jest ono obecne w sercu takiej osoby

oddanej w samarthā-rati, jest niezwykle słabe. To samarthā-rati staje się

potężnym, przy wsparciu viśeṣa-dharmy (specyficznych cech), gdy obejmuje

i staje się jednym z pragnieniem sambhoga. Ten typ rati jest znany pod

nazwą samarthā (zdolność), ponieważ jest wyposażony z wielką zdolność

(istniejącą dla kontrolowania Kṛṣṇy).

* 146 *

Vijaya: Co jest specjalną chwałą samarthā-rati?

Gosvāmī: Tak szybko, jak to samarthā-rati pojawia się, staje się

nieświadome wszystkich rodzajów przeszkód, takich jak rodzina, reguły i

zasady, cierpliwość i nieśmiałość. Dzieje się to wtedy, gdy przychodzi

rozbudzenie poprzez sambandha, tadiya, svabhāvika-svarūpa lub inne

przyczyny począwszy od abhiyogi które wymieniłem wcześniej. Ten typ rati

jest bardzo głęboki.

Vijaya: Jak pragnienie sambhoga osiąga jedność, wtedy gdy miesza się z

śuddhā-rati?

Gosvāmī: Samarthā-rati występujące u vraja-gopi istnieje tylko dla dobra i

szczęścia Kṛṣṇy, i doświadczane przez gopi szczęście w ich sambhoga

również zadowala Kṛṣṇę. W związku z tym, pragnienie sambhoga łączy się z

rati, które jest wyłącznie pragnieniem szczęścia Kṛṣṇy, i przyjmuje ono

najbardziej zdumiewający blask fal vilāsa. Ten rodzaj rati nie pozwala

pragnieniu sambhoga istnieć oddzielnie od siebie. Czasami to rati może

wyrazić się sama w samañjasā.

Vijaya: Aho! Jak niezwykłe jest to rati! Chcę usłyszeć o jej ostatecznych

chwałach.

Gosvāmī: Kiedy ta rati (atrakcja) jest dojrzała, to osiąga stan mahabhāva.

Wszystkie wyzwolone osobowości szukają tej rati, i również pięć rodzajów

bhaktów czyni wszelkie wysiłki w tym kierunku..

Vijaya: Prabhu, chciałbym wiedzieć o kolejności, w której rati ewoluuje.

Gosvāmī:

syād dṛḍhe ‘yam ratiḥ premā prodyan snehaḥ kramād ayam syān mānaḥ prāṇayo rāgo’nurāgo bhāva ity api Ujjvala-nīlamaṇi (Sthāyibhāva-prakarana, 53)

Znaczenie tej śloki jest takie, że mādhura-rati jest niezachwiana przez

obecność elementów antagonistycznych. Wtedy nazywan się prema. Ta

prema stopniowo objawia swoją słodycz, przechodząc przez sneha, māna,

prāṇaya, rāga, anurāga i bhāva.

Vijaya: Prabhu, by pomóc mi zrozumieć, ten punkt, proszę podaj przykład.

Gosvāmī: Tak jak nasiono trzciny cukrowej stopniowo rośnie rozwija się w

sok z trzciny cukrowej, guda, khaṇda, śarkarā, sitā i sitotpala, podobnie rati,

prema, sneha, māna, prāṇaya, rāga, anurāga i bhāva są jedną substancję, w

* 147 *

kolejnych etapach rozwoju. W tym kontekście słowo bhāva oznacza

mahabhāva.

Vijaya: Czemu określileś te wszystkie bhāvy jako prema, gdy wszystkie one

mają różne nazwy?

Gosvāmī: Paṇḍici użyli słowa prema na określenie wszystkich etapów

począwszy od sneha, ponieważ w samej premie istnieje sześć

progresywnych etapów rozwoju przeszczęśliwych zabaw (vilāsa). Tak jak w

sercach wielbicieli pojawia się prema do Kṛṣṇy, tak również w Kṛṣṇnie

pojawia się odpowiedni rodzaj premy skierowany do Jego bhaktów.

Vijaya: Co jest główną cechą premy?

Gosvāmī: W mādhura-rasa, silna więź emocji pomiędzy młodzieńczą parą

nigdy nie zostaje zerwana. Nie pojawia się przyczyna zniszczenia związku.

Taka niezniszczalna więź emocjonalna nazywa się prema.

Vijaya: Ile rodzajów premy tam występuje?

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje: praudha, madhya i manda.

Vijaya: Jaki jest charakter praudha-premy?

Gosvāmī: W praudha-prema, serce ukochanej pogrąża się w niepokoju na

myśl, że jej kochanek cierpi, kiedy ona spóźnia się na spotkania.

Vijaya: Czym jest madhya-prema?

Gosvāmī: Madhya-prema występuje wtedy, gdy ukochana nie może

tolerować cierpienia kochanka.

Vijaya: Czym jest manda-prema?

Gosvāmī: Manda-prema jest premą w której może wystąpić zapominanie w

pewnych konkretnych okolicznościach czasu i miejsca, lub w której nie ma

miejsca na poświęcenie lub szacunek, kochankowie są zawsze bardzo silnie

związani,pozostając w wzajemnej intymności. Chociaż to prema jest łagodna

(manda), nie ma w niej braku szacunku lub zaniedbania.

Vijaya: Jeśli są jakieś ważniejsze punkty na ten temat, proszę wyjaśnij mi je.

Gosvāmī: praudha, madhya i manda-prema mogą być łatwo zrozumiane

przez innego rodzaju właściwości. Prema w której podział jest nie do

przyjęcia jest praudha-premą, prema w których ból zadany przez

rozdzielenie jest dopuszczalny jest madhyapremą; i prema w której może

* 148 *

wystąpić zapominanie w niektórych szczególnych okolicznościach nazywa się

manda-premą.

Vijaya: Zrozumiałem temat premy. Teraz proszę opisz mi sneha.

Gosvāmī: Kiedy prema osiąga swoją ostateczną granicę, topiąc serce

oświetla światłem citta (umysł), to taki stan nazywa się sneha. Tutaj słowo

citta słowo oznacza osiągnięcie obiektu (viṣaya) premy. Marginalną cechą

sneha jest to, że nigdy nie jest nasycona, pomimo wielokrotnego patrzenia

na obiekt czyjegoś uczucia.

Vijaya: Czy są jakieś górne i dolne podziały w sneha?

Gosvāmī: Tak. Istnieją trzy podziały zgodne z gradacją i rozwojem sneha.

Istnieją uttamā, madhya i kaniṣṭha. W kaniṣṭha-sneha, serce topi gdy ktoś

dotyka kończyn ukochanego, w madhya-sneha, serca rozpływa się po prostu

widząc ukochanego, a w uttamā-sneha, serce topi się przez samo tylko

słuchanie tematów, które mają jakikolwiek związek z najdroższym

ukochanym.

Vijaya: Ile rodzajów sneha istnieje?

Gosvāmī: naturalną cechą sneha jest to, że przejawia się w dwojaki sposób:

ghṛta-sneha i madhu-sneha.

Vijaya: Czym jest ghṛta-sneha?

Gosvāmī: ghṛta-sneha jest głęboka z dużym szacunkiem miłości. Ghṛta (ghee

– masło klarowane) nie jest niezależnie słodkie jak miód; jest tylko

wyśmienite, gdy zostanie zmieszane z cukrem i innymi składnikami.

Podobnie ghṛta-sneha nie jest niezależnie słodkie tak jak madhu-sneha, a

staje się słodkie i bardzo smaczne, po zmieszaniu z innymi bhāvami jak

garva (pycha) i asūyā (zazdrość). Ghṛta-sneha jest gęste kiedy jest

schłodzone, dlatego zostaje naturalnie gęste w kontakcie honorem i

głębokim szacunkiem. Innymi słowy, ghṛta-sneha gęstnieje w zetknięciu z

szacunkiem (ādara) nāyaka i nāyikā, tak jak ghee naturalnie zastyga w

kontakcie z chłodą substancją. Taki rodzaj sneha nazywa się ghṛta-sneha

ponieważ ma charakterystykę ghee.

Vijaya: Wspomniałeś o ādara (wyróżnieniu). Jaka jest jej natura?

Gosvāmī: Ādara rodzi się z gaurava (podziwu i czci), więc ādara i gaurava są

wzajemnie od siebie zależne. Zaszczyt (ādara) manifestuje się wyraźnie w

sneha, choć również jest obecny w rati.

* 149 *

Vijaya: Czym jest gaurava?

Gosvāmī: Gaurava jest koncepcją: "On jest moim Guru-jana (pełnym

szacunku zwierzchnikiem)" i w tym stanie bhāva budzi koncepcje nazywaną

sambhrama. Ādara i gaurava są wzajemnie współzależne. Utrzymanie

postawy szacunku jest znakiem, że gaurava (podziw i cześć) występuje

naturalnie.

Vijaya: Jaki jest charakter madhu-sneha?

Gosvāmī: Madhu-sneha to miłość, która jest przepojona nadmierną

zaborczością (madīyatva), co sprawia, że kochanka mówi: "On jest mój."

Taka miłość objawia swoją słodycz bez zależności od innych bhāv. Łączy w

sobie wiele ras niezależnych pełych słodyczy. Tworzy także ciepło gdyż

posiada naturalną skłonność do szaleńczej pasji. Nazywa się ją madhu-sneha

gdyż posiada właściwości miodu.

Vijaya: Czym jest zaborczość (madīyatva)?

Gosvāmī: Dwie koncepcje są aktywne w rati. Jeden typ rati jest przepojony

ideą, "ja jestem Jego", a inny typ rati jest nasycony przekonaniem - "On jest

mój." Dominujący nastrój ghṛta-sneha to stwierdzenie - "ja jestem Jego",

podczas gdy dominujący nastrój w madhu-sneha to - "On jest mój." ghṛta-

sneha jest charakterystycznym nastrojem Candrāvali, podczas gdy madhu-

sneha jest obecna u Śrīmati Rādhiki. Obie te bhāvy są madīyatva.

Kiedy Vijaya usłyszał o tych dwóch rodzajach bhāv, włosy na jego ciele

zjeżyły się. Dusząc się z emocji, ofiarował dandavat-prāṇama swemu Śrī

Guru Gosvāmīemu i powiedział: "Dzisiaj osiągnąłem wielkie szczęście, a

moje ludzkie narodziny uwieńczone zostały sukcesem. Chociaż piję nektar

instrukcji, moje pragnienie nie może się nasycić. Teraz bądź dla mnie

bezprzyczynowo miłosierny i opisz mi mana.”

Gosvāmī: Mana jest sneha, w którym ktoś osiągnął szczyt swej doskonałości,

a na zewnątrz przejawiaja pewnego rodzaju przebiegłość. W tym nastroju

nāyaka i nāyikā doświadcza nowej słodyczy.

Vijaya: Ile istnieje rodzajów mana?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje mana: udātta i lalitā.

Vijaya: Czym jest udātta-mana?

Gosvāmī: Istnieją też dwa rodzaje udātta-mana. Jeden typ nabiera uległego

nastroju (dākṣiṇya-bhāva) na zewnątrz, i przeciwnego nastroju (vāmya-

* 150 *

bhāva) wewnętrznie. Podczas gdy drugi nastrój wyraża się przez bycie

tajemniczym, ukrywając bhāvę pojawiającą się w umyślę. Charakteryzuje się

głęboką ciężkością, splecioną z delikatnym zapachem vāmya. Udātta-mana,

występuje tylko w ghṛta-sneha.

Vijaya: Czym jest lalitā-mana? Nie wiem dlaczego, ale z nie wytłumaczalnych

powodów chcę wiedzieć więcej i więcej.

Gosvāmī: Kiedy madhu-sneha staje się roztrzęsiona ze względu na jej

tendencje do kipienia, przenosi niepohamowany, bardzo słodki i przebiegły

humor, to taki stan nazywa się lalitā-mana. Istnieją także dwa rodzaje lalitā-

mana, a mianowicie kautilya-lalitā-mana i narma-lalitā-mana. Kiedy serce

przyjmuje niezależną i przebiegłą naturę, to taki stan nazywa się kautilya-

lalitā-mana, natomiast mana, które jest przesycone humorem nazywa się

narma-lalitā-mana. Oba typy lalitā-mana wynikają z madhu-sneha.

Vijaya: Czym jest prāṇaya?

Gosvāmī: Kiedy mana przenika viśrambha, w taki sposób, iż ktoś uważa się

nie różny od ukochanego, taki stan nazywa się prāṇaya.

Vijaya: Jaki jest sens viśrambha w tym kontekście?

Gosvāmī: Viśrambha jest intymna i poufna, posiada nie rozerwalny charakter

z prāṇaya. Viśrambha nie instrumentalną przyczyną (nimitta-kārana)

prāṇaya, raczej jest składnikiem przyczyny (upadana-kārana). Istnieją dwa

rodzaje viśrambha: maitra i sakhja.

Vijaya: Czym jest maitra-viśrambha?

Gosvāmī: Maitra-viśrambha jest niejawna, jest przepojona zaufaniem

wynikającym z uprzejmości i pokory.

Vijaya: Czym jest sakhya-viśrambha?

Gosvāmī: Niejawne zaufanie nazywa się sakhya-viśrambha gdy jest wolne ze

wszystkich rodzajów strachu i jest kontrolowane przez miłość do

ukochanego, która jest przepojona pełnym zaufaniem.

Vijaya: Proszę dokładnie wyjaśnij wzajemne oddziaływanie między prāṇaya,

sneha i mana.

Gosvāmī: W pewnych okolicznościach, prāṇaya powstaje z sneha i następnie

rozwija charakterystyczne zachowanie mana. W innych przypadku, mana

powstaje z sneha, a następnie staje się prāṇaya. Dlatego mana i prāṇaya są

zamiennie podobne jak przyczyna i skutek. Dlatego viśrambha została

* 151 *

opisana oddzielnie. Wygląd maitra i sakhya jest spowodowane różnicą

między udātta i lalitā. Ponadto, istnieje również dalsze rozważanie sumaitra i

susakhya w prāṇaya (prefix su wskazuje na specjalne lub dobre).

Vijaya: Proszę, opisz teraz oznaki rāga.

Gosvāmī: Prāṇaya nazywa się rāga w najwyższym stanie, gdy nawet skrajne

cierpienie wydaje się być szczęściem.

Vijaya: Ile rodzajów rāga istnieje?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje rāga: nilimā-rāga i raktimā-rāga.

Vijaya: Ile jest rodzajów nilimā-rāga?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje nilimā-rāga, czyli nīlī -rāga i śyāmā -rāga.

Vijaya: Czym jest nīlī - rāga?

Gosvāmī: Nīlī-rāga gdy jest widoczna z zewnątrz jest rāgą, która nie ma

możliwości stania się osłabioną, ukrywa inne bhāvy, z którymi jest

połączona. Ten rodzaj rāgi można zobaczyć w Candrāvali i Kṛṣṇie.

Vijaya: Czym jest śyāmā-rāga?

Gosvāmī: Śyāmā -rāga jest rāgą, która jest okazywana przez nieśmiałość,

auṣadhaseka, i tak dalej. Manifestuje się bardziej niż nīlī-rāga i uzyskuje się

ją po długim czasie.

Vijaya: Jak wiele rodzajów raktimā-rāgi istnieje?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje: kusumbha-rāga i mañjiṣthā sambhāva-rāga.

Vijaya: Czym jest kusumbha- rāga?

Gosvāmī: Kusumbha-rāga jest rāgą, jest rozpoznawalna w czyimś sercu, i

przejawia swoje piękno według konieczności, oświetlając blaskiem inne ragi

w tym samym czasie. Kusumbha-rāga jest stabilna w sercu, które ma

specjalne zdolności by się powstrzymać, choć czasem maleje gdy jest

zmieszana z mañjiṣthā ragą występującą u miłośnika Kṛṣṇy.

Vijaya: Czym jest mañjiṣthā-raga?

Gosvāmī: Mañjiṣthā-Rāga jest rāgą saamozamanifestowaną, to znaczy, nie

jest zależna od innych, nigdy nie jest zniszczona, jest zawsze stałą, nigdy nie

jest przytłumiona, w przeciwieństwie do kusumbha. Tą rāgę można znaleźć

u Śrīmati Rādharani i u Kṛṣṇy. Konkluzja jest taka, że bhāvy już opisane - jak

* 152 *

ghṛta-sneha, udātta, maitra, sumaitra i nilimā - znajdują się w Candrāvali i

mahiṣis takich jak Rukmini. Wszystkie coraz to wyższe bhāvy - takie jak

madhu-sneha, lalitā, sakhya, susakhya i raktimā - znajdują się w pełni w Śrī

Rādhice. Są one czasami przejawione w Satyabhamie, oraz w szczególnych

okolicznościach, u Lakṣmanā również. Kiedy mówiłem o ālambana-vibhāva

wcześniej analizowałem działy, takie jak svapakṣa, występujące między

różnymi devis Gokuli, i wynikającę z różnych typów bhāv. Naukowe

osobistości muszą wziąć wsparcie transcendentalnej inteligencji (moc

prajñā), by zrozumieć różne odrębnąści, które mogą wystąpić przy

wzajemnym połączeniu Te czterdzieści jeden innych mukhya-bhāv

wymienione zostały w Bhaktirasāmṛta- sindhu. I dlatego tutaj nie daję

oddzielnych wyjaśnień.

Vijaya: Które bhāvy masz na myśli, gdy używany jest termin "Inne bhāvy"

(bhāvāntara)?

Gosvāmī: Termin ten oznacza sthāyi-mādhura-bhāvę, trzydzieści trzy

vyabhicāri-bhāvy i siedem gauṇa bhāvy począwszy od hāsya. Określenie

"inne bhāvy" (bhāvāntara) odnosi się do tej sumy, czterdzieści jeden bhāv

razem.

Vijaya: Zrozumiałem temat rāga, teraz proszę wyjaśnij mi anurāga.

Gosvāmī: anurāga jest wiecznie coraz nowsza i powoduje coraz to świeższe

doświadczenia w każdej chwili.

Vijaya: Czy ta anurāga manifestuje się jeszcze w inne coraz bardziej

fascynujące?

Gosvāmī: anurāga objawia się w formach, takich jak nastrojów które

kochankowie czują, gdy każdy jest podporządkowany drugiej stronie przez

ich miłość, przez prema-vaicittya, rodzą się pragnienia, które są w stanie

ożywić martwe przedmioty. Anurāga jest przyczyną sphūrti Kṛṣṇy i pojawiaja

się w czasie separacji.

Vijaya: mogę łatwo zrozumieć sens wzajemnego zniewolenia, oraz

pragnienie narodzenia się jako obojętne obiekty, takie jak drzewa. Ale

proszę łaskawie poinstruuj mnie o prema-vaicittya.

Gosvāmī: Prema-vaicittya jest w vipralambha; powiem można o tym później.

Vijaya: To jest w porządku. Potem łaskawie powiedz mi o mahabhāva.

Gosvāmī: Moje dziecko, moja znajomość vraja-rasa jest nie wielka. Gdzie ja

jestem, i gdzie jest mahabhāva w najwyższym uniesieniu? Niemniej jednak,

* 153 *

mówię gdyż otrzymałem śiksza od Śrī Rupy Gosvāmīego i Paṇḍity

Gosvāmīego. Powinieneś wiedzieć, że dzięki ich łasce mogę coś powiedzieć, i

będzie to w zgodzie ze wyjaśnieniami Śrī Rupa Gosvāmīego. Kiedy anurāga

w postaci yāvad-āśraya-vṛtti osiąga stan z svayaṁvedya-daca i staje się

manifestacją (prakāśita), to taki stan jest nazywany bhāva lub mahabhāva.

Vijaya: Prabhu, jestem całkowicie bezwartościowy i bez środków do życia.

Głupio dociekam. Proszę bądź współczujący i wyjaśnij prostym i

odpowiednim dla mego zrozumienia językiem, objawy mahabhāva.

Gosvāmī: Śrī Rādhikāji jest āśraya w anurāga, a Kṛṣṇa jest viṣaya w

anurāga. Śrī Nandanandana w Jego postaci śṛngāra jest ostatecznym limitem

w viṣaya-tattvie i Śrī Rādhāji jest ostatecznym limitem w āśraya-tattvie.

Oznacza to, że Śrī Kṛṣṇa sam jest najwyższym viṣaya w anurāga i Śrī Rādhāji

jest jego najwyższym āśraya. Ich anurāga jest sthāyibhāvą. Kiedy anurāga

osiągnie ostateczną granicę, to nazywa się yāvadāśraya- vṛtti. W tym stanie,

osiąga svayaṁvedya-daca, ten stan jest tylko całkowicie zrealizowany przez

specjalnego ukochanego. W tym stanie, anurāga jest rozświetlona przez

bhāvy taki jak sūddīpta.

Vijaya: Aho! Mahabhāva! Dzisiaj zrozumiałem – jaki jest sens Mahabhāvy.

Mahabhāva jest ostatecznym ograniczeniem wszystkich bhāv. Pojawiło się

we mnie olbrzymie pragnienie by poznać przykłady mahabhāvy. Proszę bądź

miłosierny i opisz coś co zaspokoi moje uszy.

Gosvāmī: Jest pewna śloka, która jest przykładem mahabhāva.

rādhāyā bhavataś ca citta-jatunī svedair vilāpya kramād yuñjann adri-

nikuñja-kuñjara-pate nirdhūta-bheda-bhramam citrāya svayam anvarañjayad

iha brahmāṇda-harmyodare bhūyobhir nava-rāga-hiṅgula-bharaiḥ śṛṅgāra-

kāruḥ kṛtī

Ujjvala-nīlamaṇi (Sthāyībhāva prakaraṇa, 155)

Śrī Rādhā-Kṛṣṇa nieustannie cieszą się zabawami miłości w nikuñjas. Vṛndā-

devi, zdając sobie sprawę z ich doskonałości anurāga, mówi do Kṛṣṇy: "O

Królu wściekłych słoni, który paradujesz w gajach na wzgórzu Govardhana,

jesteś utalentowanym artystą śṛngāra-rasa. Wzniecasz pożar pochodzący z

Ciepła Twoich dwóch bhāv, powoli topiąc serca czynisz je jednym. Następnie

mieszając się, z obfitą ilością kunkumy Twoja rāga odżywia,

malowniczozadziwiający obraz na wewnętrznych ścianach świątyni wielkiego

wszechświata."

* 154 *

Tutaj nirdhuta-bheda-bhramam oznacza: "Rādhā i Kṛṣṇa chcą uwolnić się ze

swych dwoistości i stać się jednym, dochodząc do etapu svayaṁvedya-daca.

Wielka świątynię wszechświata należy rozumieć jako yāvad-āśraya-vṛtti, a

termin "on jest malowniczy" oznacza stan prakāśita.

Vijaya: Gdzie można znaleźć mahabhāvę?

Gosvāmī: Mahabhāva jest niezwykle rzadka, nawet wśród mahisis na czele z

Rukmini. Jest doświadczana tylko przez vraja-devès kierowane przez Śrī

Rādhę.

Vijaya: Jakie jest znaczenie tego?

Gosvāmī: Svakiya-bhāva jest obecna wszędzie tam, gdzie nāyikā związuję się

z nāyaka zgodnie z zasadami małżeństwa. W svakiya-bhāvy, rati jest

samañjasā, więc nie ma tam warunków do osiągnięcia najbardziej

wzniosłych bhāv, jak mahabhāva. Svakiya-bhāva jest również obecna w

niektórych gopi z Vrajy, ale parakija-bhāva jest dominująca. W Vrajy, rati

jest samarthā, więc rozwija się w pełni, i dochodzi do mahabhāvy.

Vijaya: Ile rodzajów mahabhāv istnieje?

Gosvāmī: Mahabhāva, która jest ucieleśnieniem najwyższego nektaru,

przyciąga serca i powoduje, że osiągalny jest własny wewnętrzny charakter.

Istnieją dwa rodzaje mahabhāvy: rūdha i adhīrūdha.

Vijaya: Czym jest rūdha-mahabhāva?

Gosvāmī: Rūdha-mahabhāva to etap, w którym wszystkie sāttvikabhāvy

przejawiają się w stanie uddīpta.

Vijaya: Bądź miłosierny i wyjaśnij anubhāvy rūdha-mahabhāvy.

Gosvāmī: W rūdha-mahabhāvie nawet przemijanie chwili jest nie do

zniesienia. Obecność rūdha-mahabhāvy w sercu, sprawia że kalpa wydaje

się być niczym chwila (kalpa-kṣanatva); przywołuje przygnębienie z powodu

obaw, że Śrī Kṛṣṇa odczuwa pewne niedogodności, chociaż jest naprawdę

szczęśliwy; sprawia że ktoś zapomina o wszystkim, nawet o sobie, chociaż

może nie być oszołominy, to jedna chwila wydaje się mieć długość kalpy

(kṣana-kalpatā). Niektóre z tych anubhāv doświadczane są podczas

spotkania, a niektóre w separacji.

Vijaya: "Nawet upływ chwili jest nie do zniesienia" – proszę daj przykład

takiegoo stanu, aby pomóc mi zrozumieć.

* 155 *

Gosvāmī: Ta bhāva jest vaicittya-vipralambha (poszczególną manifestacją

separacji). Nawet podczas spotkania, pojawia się uczucie oddzielenia, a

nawet chwila separacja jest nie do zniesienia. Dlatego, gdy gopi spojrzały na

Kṛṣṇę po raz pierwszy po tak długiej separacji, miało to miejsce na

Kurukszetrze, przeklęły Brahmāji, stwórcę ich powiek, gdyż mruganie powiek

zasłaniało im wizję Kṛṣṇy. Nawet czas, który upłynął podczas mrugania

oczami stał się nie do zniesienia.

Vijaya: "Ta rūdha-bhāva pojawiająca się w sercu tych, którzy są obecni"- jak

możesz to wyjaśnić?

Gosvāmī: Na przykład, na Kurukszetrze, gdy mahisis takie jak Rukmini i

królowie, jak Yudhisthira którzy przybyli, aby zobaczyć Kṛṣṇę, zobaczyli

rzadką anurāgę występującą u gopi, ich serca były wzburzone. To do tego

odnosi się ta wypowiedź.

Vijaya: Czym jest kalpa-kṣanatva?

Gosvāmī: Choć w noc rasa- līlā była tak długa, jak noc Brahmy, to nadal dla

gopi wydawała się być niczym sekunda. Taki nastrój jest nazywany kalpa-

kṣanatva.

Vijaya: Proszę pomóż mi zrozumieć bhāvy wynikające z uczucia

przygnębienia i obawy, że Śrī Kṛṣṇa może ulegać pewnym niedogodnością,

choć w rzeczywistości jest On zadowolony.

Gosvāmī: przykład znajdujemy w śloce:

yat te sujāta-caraṇāmburuhaṁ staneṣu

bhītāḥ śanaiḥ priya dadhīmahi karkaśeṣu

tenāṭavīm aṭasi tad vyathate na kiṁ svit

kūrpādibhir bhramati dhīr bhavad-āyuṣāṁ naḥ

Śrīmad-Bhāgavatam (10.31.19)

Nawet gdy gopi trzymają lotosowe stopy Kṛṣṇy na swych pieṛṣiach, myślą:

"To jest godne pożałowania, że nasze pieṛṣi są tak twarde. Miękkie lotosowe

stopy Kṛṣṇy pewnie czują ból, gdy trzymamy je na swoich pieṛṣiach. "Taki

żal nazywa się przygnębieniem z powodu strachu, iż sprawia się trudności

Kṛṣṇie w czasie Jego szczęścia.

Vijaya: Czym jest zjawisko zapominania wszystkiego, nawet w przypadku

braku zdumienia?

* 156 *

Gosvāmī: Wszystkie rodzaje oszołomienia (moha) zostały pokonane przez

sphūrti Kṛṣṇy. Kiedy to sphūrti się manifestuje w czyimś sercu, następuje

całkowity brak moha. Ale kiedy sphūrti Kṛṣṇy występuje, traci się

świadomość wszystkiego innego w całym świecie, w tym własnego ciała.

Vijaya: Czym jest kṣana-kalpatā?

Gosvāmī: Kṛṣṇa opisuje Uddhavie stan separacji do gopi - "Uddhavo, gdy

byłem z Vrajavāsis w Vṛndāvan, noce jakie spędzali ze mną zdawały się im

trwać chwilę a w oderwaniu od mnie, te same noce ukazywały się jako nigdy

nie kończące i czuli, żę te noce są dłuższe niż kalpy." W tym sposób,

doświadczali jednej chwili jak by gineli w ogromnym oceanie czasu.

Vijaya: Zrozumiałem rūdha-mahabhāve. Teraz proszę wyjaśnij mi adhīrūdha-

mahabhāve.

Gosvāmī: Adhīrūdha-mahabhāva jest nastrojem, w którym wszystkie

anubhāvy, które przejawia się w zdecydowanej mahabhāvie osiągają

szczególne cechy, które są jeszcze bardziej zaskakujące niż anubhāvy w

swoich normalnych formach.

Vijaya: Ile istnieje rodzajów adhīrūdha?

Gosvāmī: Istnieją dwa typy, modana i madana.

Vijaya: Czym jest modana?

Gosvāmī: Adhīrūdha-mahabhāva w której wszystkie sāttvikabhāvy nāyaka i

nāyikā budzą się w znacznie większym stopniu niż w stanie uddīpta nazywa

się modana. W tej modana-bhāvie, Kṛṣṇa i Rādhā odczuwają ból i strach.

Vijaya: Proszę opisz pozycję modana.

Gosvāmī: Modana nie występuje w miejscu innym niż w yūtha Śrī Rādhiki.

Modana jest najdroższym i najbardziej zachwycającym sportem hlādini-śakti.

W pewnych szczególnych warunkach separacji modana staje się mohana, a

efektem tego jest bezradny stan separacji, wszystkie sattvika-bhāvy

manifestują się w stanie sūddīpta.

Vijaya: Proszę opisz anubhāvy na etapie mohana.

Gosvāmī: Kṛṣṇa mdleje będąc obejmowanym przez inną kochankę; ktoś

pragnie szczęścia Kṛṣṇy jednocześnie przyjmując nieznośne cierpienie; bhāva

ta nazywa się brahmānda-kśobhā-karita, powoduje, iż cały wszechświat

tonie w uczuciu bólu, i nawet ptaki i bestie zaczynają płakać;czując potężną

tęsknotę, taką jak w przypadku śmierci, w tej bhāvie pięć elementów ciała

* 157 *

łączy się z Śrī Kṛṣṇą. Divya-unmāda (transcendentalne szaleństwo) i inne

anubhāvy mogą także wystąpić w etapie mohana. Cudowne właściwości z

mahabhāva manifestują w najszerszym zakresie w mohana-bhāvie Śrī

Rādhiki, która ukazuje więcej niż moha, która wchodzi w poczet sañcāri-

bhāvy.

Vijaya: Prabhu, jeśli uznasz to za stosowne, uprzejmie proszę opisz dwa

objawy divya-unmāda.

Gosvāmī: Kiedy mohana-bhāva osiąga niepowtarzalny, nie do opisania

sposób zachowania, rozwijając się w cudownych warunkach, które

przypominają stan zupełnej dezorientacji, to taki stan nazywa się divya-

unmāda. Posiada on wiele różnych funkcji, takich jak udghūrnā i citra-jalpa.

Vijaya: Czym jest udghūrnā?

Gosvāmī: Stan divya-unmāda w którym istnieje wiele odmian

zdumiewających i niekontrolowanych starań nazywa się udghūrnā. Rādhika

doświadczyła udghūrnā kiedy Kṛṣṇa wyjechał do Mathury. W tym czasie, w

pełnym zatraceniu, w uczuciu rozłąki z Kṛṣṇą, Rādhika pomyślała: "Kṛṣṇa już

nadchodzi, będzie tu za chwilę." Myśląc w ten sposób, przygotowywała łoże

w swym kuñja. Czasem gromiła ciemne chmury niczym nāyikā który okazuje

swój gniew w kierunku niewiernego kochanka (khanditā), a czasem

pośpiesznie błąkała się wokół w gęstym mroku nocy, niczym nāyikā udający

się w potajemną podróż na spotkanie z kochankiem (abhisārini).

Vijaya: Czym jest citra-jalpa?

Gosvāmī: Citra-jalpa składa się z rozmów, które występują, gdy spotyka się

przyjaciel z ukochanym. Są one pełne intensywnej tęsknoty, a wynikają one

z bhāvy takiej jak zazdrość, zawiść, niepokój, duma i pragnienie.

Vijaya: Ile ang istnieje w citra-jalpa?

Gosvāmī: Istnieje dziesięć kończyn citra-jalpa, a mianowicie, prajalpa,

parijalpa, vijalpa, ujjalpa, sañjalpa, avajalpa, abhijalpa, ājalpa, pratijalpa i

sujalpa. Ich opis znajduję się w Bhramara-gīta w dziesiątym Canto Śrīmad-

Bhāgavatam.

Vijaya: Czym jest prajalpa?

Gosvāmī: Prajalpa ujawnia brak taktu u kochanka, niedbając o maniery,

używa różnych środków, i przepełnia ją złość, zazdrość i duma.

Vijaya: Czym jest parijalpa?

* 158 *

Gosvāmī: Parijalpa ukazuję czyjąś ekspertyzę poprzez wyrażenia, które

ukazują błędy w jego prāṇa-dhana, takie jak - Jego okrucieństwo, zdrada i

zmienność.

Vijaya: Czym jest vijalpa?

Gosvāmī: Vijalpa odnosi się do wypowiedzi, w których na zewnątrz ukazane

zostają złośliwe zarzuty wobec Kṛṣṇy, podczas gdy inny aspekt zostaje

ukryty w sercu.

Vijaya: Czym jest ujjalpa?

Gosvāmī: Ujjalpa - to przejaw zazdrości wynikający z własnej dumy, to

zawsze wrogie zarzuty stosowane przeciwko, oznacza mówienie o zdradzie

Kṛṣṇy, o Jego hipokryzji, i tak dalej.

Vijaya: Czym jest sañjalpa?

Gosvāmī: Sañjalpa przez tajemnicze żarty, oskarżenia lub maniery, ustala

niewdzięczności Kṛṣṇy, surowość, fałsz, i tak dalej.

Vijaya: Czym jest avajalpa?

Gosvāmī: Avajalpa jest wyrażaniem własnego mimowolnego lub bezradnego,

przywiązania do Kṛṣṇy, wynika ze strachu, przepojenia zazdrością,

wynajdywania błędów, takich jak ciężka niefrasobliwość, krzepkość i

nikczemność.

Vijaya: Czym jest abhijalpa?

Gosvāmī: Abhijalpa oznacza lament i wyraża się przez takie stwierdzenia jak:

"Kṛṣṇa daje cierpienie wynikające z rozłąki nawet Jego ptakom takich jak,

papuga i pawie, więc przywiązanie do Niego jest bezużyteczne. "

Vijaya: Czym jest ājalpa?

Gosvāmī: Ājalpa określa dwulicowość Kṛṣṇy i prześladowanie wynikające z

samo dyskredytowania. Wyraża się przez powiedzenie, że wszystko inne niż

rozmowy o Kṛṣṇie līlā-katha dają szczęście.

Vijaya: Czym jest pratijalpa?

Gosvāmī: Pratijalpa oznacza okazywanie szacunku wobec posłańca

wysłanego przez Kṛṣṇę, i mówienie: "Kṛṣṇa szukając miłosnych amorów

staję się kanalią i łotrem, dlatego nie odpowiednim jest spotykanie się z Nim,

gdyż jest On teraz w tej chwili w toważystwie innych uroczych pań."

* 159 *

Vijaya: Czym jest sujalpa?

Gosvāmī: Sujalpa jest pytaniem o Kṛṣṇę, z prostotą, z nastrojem powagi,

pokory, niepokoju, i zapału.

Vijaya: Prabhu, jestem czy jestem kwalifikowany by poznać objawy madana?

Gosvāmī: Kiedy prema, która jest ucieleśnieniem istoty hlādini, zwiększa się

jeszcze bardziej niż mahabhāva o której już mówiłem, to wtedy przyjmój

bardzo zaawansowaną formę. Najważniejsze emocje, w których ktoś staje

się radosny (ullāsa) ze względu na jednoczesne manifestację wszystkich

rodzajów bhāv nazywa się madana. Ten nastrój madana jest wiecznie i

wspaniale manifest tylko w Śrī Rādzie. Nie jest zauważalny wśród innych

gopi, nawet takich jak Lalitā.

Vijaya: Czy istnieje zazdrość w madana-bhāvie?

Gosvāmī: Zazdrość jest bardzo widoczna w madana-bhāvie, jest nawet

postrzegana i nakierowana na obiekty nieznaczne lub nieożywione . Madana

słynie również z tego, że Śrī Rādhā chwali wszystko co ma nawet

najmniejszy zapach relacji z Kṛṣṇą, mimo, że jest w ciągłej i głębokiej

jedności z Nim. Dla przykładu, Śrīmati Rādhā staje się zazdrosna o vana-

mala (wieniec z kwiatów leśnych) Kṛṣṇy, czy o dziewczyny z plemienia

Pulinda, ukochane Kṛṣṇy pochodzące z górskich regionów.

Vijaya: Kiedy powstaje madana?

Gosvāmī: To fascynujące madana-bhāva występuje tylko w czasie spotkania.

Wieczne zabawy i rozrywki madana rozświetlają się w niezliczonych formach.

Vijaya: Prabhu możemy znaleźć opis tego typu madana w wypowiedziach

wszelkich mędrców?

Gosvāmī: Madana-rasa jest nieograniczona, więc trudno nawet

transcendentalnemu Kupidynowi, Śrī Kṛṣṇnie, zrozumieć w pełnym zakresie

jej działania. Dlatego nawet Śrī Čuka Muni nie był w stanie opisać jej w

pełni, a co dopiero mówić o filozofach rasy, takich jak Bharata Muni.

Vijaya: Twoje wypowiedzi są zdumiewające. Jak to możliwe, że nawet Kṛṣṇa,

który jest ucieleśnieniem rasy i konstytucyjnym odbiorcą rasy, nie jest w

stanie w pełni zrozumieć zachowania madana?

Gosvāmī: Kṛṣṇa sam jest rasą, jest nieograniczony, wszechwiedzący, i

wszechmocny. Niczego nie można ukryć przed Nim, i nic nie jest

niedostępne lub niemożliwe dla Niego. On jest wieczną eka-rasą, i w tym

* 160 *

samym czasie, jest on również aneka-rasą, ze względu na jego acintya-

bhedabheda-dharmę. Tak jak eka-rasa (obejmuje wszystko w sobie), jest On

atmarama, w tym stanie, żadna rasa nie istnieje niezależnie od Niego.

Jednak On jest jednocześnie aneka-rasa. Tak więc, oprócz atma-gata-rasa

(rasa doświadczana przez samą siebie), istnieje też para-gata-rasa (rasa

doświadczana przez innych) i odmiany mieszanej atma-para-vicitra-rasy.

Szczęście z Jego līlā leży w dwóch ostatnich rodzajach rasy. Kiedy para-gata

rozszerza się do ostatecznego stopnia, nazywa się parakija-rasą, i taki

najwyższy rozwój przejawia się obficie w Vṛndāvan. Tak więc dla atma-gata-

rasa, nieznane, wywyższone, i niepowtarzalne szczęście parakija-rasy jest

ostatnią granicą madana. Ta obecność czysto przejawia się w nie

zamanifestowanych līlā w Goloka, a także w niewielkim stopniu w Vrajy.

Vijaya: Prabhu, okazujesz mi nieograniczone miłosierdzie. Teraz proszę

wyjaśnij w skrócie istotę wszystkich rodzajów mādhura-rasa, tak, żeby

można je było łatwo zrozumieć.

Gosvāmī: Wszystkie bhāvy, które powstają w vraja-devès są boskie pod

każdym względem, i poza jurysdykcją logiki. W związku z tym, jest to nie

tylko trudne, ale i nie możliwe by te bhāvy opisać dokładnie. Stwierdzono w

śastrch że rāga Śrī Rādhiki objawia od w purva-rāga. W szczególnych

warunkach, ta rāga staje się anurāga i od tej anurāga pochodzi sneha.

Wtedy dodatkowo objawiają się postaci mana i prāṇaya. Wszystkie te punkty

nie są stałe, ale stan dhūmāyita jest z pewnością ostatnią granicą sādhārani-

rati. Samañjasā-rati rozwija się w miarę sneha, mana, prāṇaya, rāga i

anurāga, w którym to dipta-rati objawia się w postaci jvalita. W rūdha-

mahabhāva istnieje uddīpta, i począwszy od modana istnieje sūddīpta-rati.

Powinieneś zrozumieć, że mādhura-rasa istnieje czasem własnie tak,

ponieważ kolejność stadiów może być również uporządkowana według

różnic wynikających z czasu, miejsca i okoliczności. Sādhārani-rati rozwija się

tak daleko jako prema, samañjasā-rati tak daleko jak anurāga, a samarthā-

rati tak jak mahabhāva.

Vijaya: Jak daleko rati rozwija się w sakhya-rasa?

Gosvāmī: Rati towarzyszy narma-vayasa sięga do anurāga, ale rati Subala

i innych sięga mahabhāvy.

Vijaya: Widzę, że cechy sthāyibhāva przez Ciebie opisane wcześniej

docierają do granicy mahabhāva. Jeśli sthāyibhāva jest tylko jedną tattvą od

góry do dołu, dlaczego widzimy różnicę pomiędzy rasami?

Gosvāmī: To różnica występująca między rasmi wynika z różnych rodzajów

sthāyibhāva. Tajemnicze działania sthāyibhāva nie są oczywiste. Różne

* 161 *

kategorie tylko stają się widoczne, gdy składniki są łączone z sthāyibhāvą.

Sthāyibhāva osiąga stan rasa przez połączenie odpowiednich składników ras,

według jej szczególnej, ukrytej tożsamości.

Vijaya: Czy istnieje różnica między svakiyā i parakija w wiecznym mādhura-

rati?

Gosvāmī: Tak, istnieje różnica między svakiya i parakija, są one wieczne, w

odniesieniu nie arbitralnym. Jeśli różnicę tą należy uznać za arbitralne

określenie, to wszystkie rasy na czele z mādhura rasą trzeba również

rozważyć w arbitralnym odniesieniu. Czyjaś wieczna i naturalna rasa

odnosi się do określonej kategorii wiecznej rasy. Odpowiednie ruci,

wykonywanie określonego bhajanu prowadzi do odpowiedniego celu.

Istnieje również svakiya-rasa w Vrajy. Ci, którzy twierdzą w

odpowiednim nastroju - "Kṛṣṇa jest moim mężem," mają odpowiedni

typ ruci, sādhana-bhajan i swój ostateczny cel. Jakość svakiya w

Dwarace jest Vaikuntha tattvą, natomiast jakość svakiya w Vrajy jest

Goloka tattvą. Istnieje różnica między Vasudeva Kṛṣṇą, synem

Vasudevy, i Vrajanātha Kṛṣṇą. Ktoś powinien zrozumieć, że najwyższy

warunek svakiya-tattvy w stosunku do Vasudeva Kṛṣṇy rozciąga się

tylko w zakresie Vaikunthy. Po wysłuchaniu tego, pogrążony w

wielkiej miłości, Vijaya ofiarował prāṇama Śrī Gurudewie i powrócił do

swojej rezydencji..

Tak kończy się trzydziesty szósty rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

Madhura-rasa-vicāra: Sthāyībhāva & etapy rati

ROZDZIAŁ 37

Śṛṅgāra-rasa-vicāra: Śṛṅgāra Svarūpa &Vipralambha

Vijaya Kumāra rozkoszował się aspektami mādhurya-bhāvy, o których

usłyszał dnia poprzedniego. Wciąż jeszcze był pod wpływem tego nastroju

kiedy ponownie stawił się przed Śrī Gurudewą. Wykonał prāṇamę i

wypytywał go pokornie: „Prabhu, pojąłem znaczenia vibhāvy, anubhāvy,

sattvika-bhāvy i vyabhicāri-bhāvy, a także svarūpy z sthāyibhāvy. Jednakże,

* 162 *

pomimo połączenia tych czterech składników z sthāyibhāvą, nadal nie mogę

obudzić rasy. Dlaczego tak jest?”

Gosvāmī: Drogi Vijaya, nie będziesz w stanie obudzić rasy w sthāyibhāvie

dopóki nie zostaniesz obeznany ze svarupą (wewnętrzną naturą) śrńgāra-

rasy.

Vijaya: Czym jest śrńgāra-rasa?

Gosvāmī: Śrńgāra to super-doskonały i obfity transcendentalny urok

mādhura-rasy. Istnieją dwa rodzaje śrńgāra: vipralambha (miłość w

oddzieleniu) i sambhoga (spotkanie i wspólne wykonanie radosnych,

transcendentalnych rozrywek).

Vijaya: Chciałbym poznać cechy vipralambha.

Gosvāmī: Vipralambha to wspaniałe uczucie, które przejawia się kiedy

nāyaka i nāyikā nie mogą spełnić swej zachwycającej tęsknoty za

rozrywkami, takimi jak obejmowanie się i pocałunki. Vipralambha może

wystąpić w każdym stanie, albo podczas spotkania (milana) lub oddzielenia

(viyoga). Szczególnie odżywia to nastrój sambhoga. Vipralambha jest

również nazywana viraha, lub viyoga.

Vijaya: Jak vipralambha odżywia atmosferę sambhoga?

Gosvāmī: Moczenie kolorowej szmatki wielokrotnie w tym samym barwniku

coraz bardziej zwiększa głębię koloru. Podobnie vipralambha zwiększa super

doskonałą głębię sambhoga-rasy. Sambhoga nie może się w pełni rozwijać

bez vipralambha.

Vijaya: Jak wiele różnych rodzajów vipralambha istnieje?

Gosvāmī: Istnieją cztery rodzaje: purva-rāga, mana, prema-vaicittya oraz

pravasa.

Vijaya: Czym jest purva-raga?

Gosvāmī: Purva-rāga jest fascynacją i zauroczeniem, które powstaje, gdy

nāyaka i nāyikā widzą i słyszą o sobie wzajemnie, zanim rzeczywiście się

spotkają.

Vijaya: Jakie są różne sposoby widywania się?

Gosvāmī: Nāyikā może zobaczyć Kṛṣṇę bezpośrednio, osobiście, ujrzeć Jego

formę w obrazie, lub zobaczyć Go w snach.

* 163 *

Vijaya: A jakie są sposoby słuchania o sobie?

Gosvāmī: Można usłyszeć kogoś recytującego uwielbienie i stuti nāyaka,

usłyszeć o Nim z ust sakhī oraz posłańców (dūti), a także słuchać

wychwalających Go piosenek.

Vijaya: Co powoduje ukazanie się tego rati?

Gosvāmī: Kiedy wcześniej wyjaśniłem sthāyibhāvę wspomniałem, że wygląd

rati jest spowodowany przez abhijogę, viṣaya, sambandha, abhimāna i tak

dalej. Istnieją również przyczyny pojawienia się rati w purva-rāga.

Vijaya: Czy purva-rāga ujawnia się jako pierwsza we vraja-nāyaka czy vraja-

nāyikā?

Gosvāmī: Trzeba wziąć pod uwagę wiele aspektów. W przyziemnych

sprawach, mężczyzna zazwyczaj inicjuje pragnienie wzajemnego

zainteresowania, ponieważ to kobiety są zwykle bardziej nieśmiałe.

Jednakże, ponieważ kobiety mają więcej premy, to purva-rāga przejawia się

najpierw w gopi. W bhakti-śāstrach stwierdza się, iż purva-rāga przejawia się

najpierw w bhaktach, a Śrī Kṛṣṇa odpowiednio reaguje. Vraja-devi to

najwyżsi pośród wszystkich bhaktów, więc purva-rāga objawia się idealnie w

nich jako pierwszych.

Istnieje starożytne powiedzenie w odniesieniu do tej cechy ludzkiego

charakteru - „Kobieta czuje pociąg jako pierwsza, a mężczyzna reaguje na

jej gest”. Jednak nie jest błędem odwrócenie tego porządku, jeśli natężenie

premą jest takie samo w obojgu.

Vijaya: Proszę wyjaśnić sańcāri-bhāvy purva-rāga.

Gosvāmī: Choroba, wątpliwości, zazdrość, wysiłek, zmęczenie, depresja,

zapał, pokora, lęk, sen, przebudzenie, przygnębienie, bezwład, szaleństwo,

oszołomienie oraz pragnienie śmierci są sańcāri-lub vyabhicāri-bhāvami.

Vijaya: Jak wiele różnych rodzajów purva-rāg istnieje?

Gosvāmī: Istnieją trzy rodzaje: praudha (w pełni dojrzała), samańjasa

(pośrednia) oraz sādhārana (ogólna).

Vijaya: Czym jest praudha (w pełni dojrzała) purva-raga?

Gosvāmī: Purva-rāga jest praudha, gdy występuje ona w opętanych

samarthā-rati. Na tym poziomie purva-rāga, może się pojawić dziesięć daśās

(stanów) począwszy od intensywnej tęsknoty (lālasā) do pragnienia śmierci

* 164 *

(marana). Od tego momentu purva-rāga jest praudha (w pełni dojrzała),

stany które przejawiają się w niej to również praudha.

Vijaya: Jakie jest dziesięć daśā (stanów)?

Gosvāmī: Są one następujące:

lālasodvega-jāgaryās tānavam jaḍimātra tu vaiyagryaī vyādhīr unmādo moho mṛtyur daśā daśa Ujjvala-nīlamaṇi (Pūrva-rāga division, 9)

Dziesięć stanów to: intensywne pragnienie (lālasa), lęk (udvega),

bezsenność (jāgarana), wychudzenie (tānava), bezwładność (jadatā),

niecierpliwość (vyagratā), choroby (vyadhi), szaleństwo (unmāda), urojenie

(moha) oraz pragnienie śmierci (mṛtyu).

Vijaya: Czym jest lālasā?

Gosvāmī: Lālasā jest intensywną żądzą osiągnięcia szczerego pragnienia

(abhista), a jej oznaki to zapał, zmienność, zataczanie się i ciężki oddech.

Vijaya: Czym jest udvega?

Gosvāmī: Udvega jest zaburzeniem umysłu, przejawiającym się poprzez

następujące objawy: głęboki, ciężki oddech; zmienność; bezruch,

zamyślenie, łzy, zmiana koloru ciała; poty.

Vijaya: Czym jest jāgarana?

Gosvāmī: Jāgarana to bezsenność, która prowadzi do bezruchu i suchości

zmysłów.

Vijaya: Czym jest tānava?

Gosvāmī: Tānava to mizerność ciała, a towarzyszą jej objawy takie jak:

osłabienie ciała i zataczanie się. Niektórzy ludzie widzą vilāpa (lament) w

miejscu tānava.

Vijaya: Czym jest jadatā (bezwładność)?

Gosvāmī: Jadatā rozpoznaje się poprzez wystąpienie braku reakcji, nawet na

pytania oraz przez utratę możliwości postrzegania i słuchu. Jest on również

znany jako jadimā.

Vijaya: Czym jest vyagratā (niecierpliwość)?

* 165 *

Gosvāmī: Stan, w którym przemiany wynikające z bhāvy nie ukazują się

zewnętrznie nazywa się „powagą”. Vyagratā to stan, w którym ta powaga

zostaje wzburzona przez co staje się nie do zniesienia. Objawy vyagratā to

nie-reaktywność, przygnębienie, żal oraz zazdrość.

Vijaya: Czym jest vyadhi?

Gosvāmī: Kiedy jesteś boleśnie rozczarowany, ponieważ nie osiągnąłeś

upragnionego celu (abhista) - czyli swej ukochanej – wypadkowy stan

objawia się następującymi symptomami: narastająca bladość i rozwój

wysokiej gorączki. Nazywamy to vyadhi i powoduje anubhāvy takie jak:

zimno i dreszcze; pragnienie; urojenia, głęboki, długi oddech oraz

nieprzytomne upadanie na ziemię.

Vijaya: Czym jest unmāda (szaleństwo)?

Gosvāmī: Unmāda to stan, w którym nāyikā zawsze błędnie postrzega swego

ukochanego wszędzie w różnych obiektach - na przykład przyjmuje, że

drzewo tamala to Kṛṣṇa i obejmuje je. Jest to wynikiem intensywnego

pochłaniania umysłu przez stałe rozmyślanie o ukochanym oraz poprzez

przytłoczenie bhāvami np. zniechęcenia, przygnębienia i pokory. Wynikające

z tego anubhāvy to niechęć, zazdrosne uwagi kierowane do swego

ukochanego, wydłużony oddech, brak mrugania oczami oraz odczucie

ekstremalnego bólu spowodowanego przez rozłąkę.

Vijaya: Czym jest moha?

Gosvāmī: Moha oznacza utratę przytomności, a jej anubhāvy to bezruch,

upadek; i tak dalej.

Vijaya: Czym jest mṛtyu (pragnienie śmierci)?

Gosvāmī: Kiedy nāyikā nie jest w stanie spotkać się z kanta (ukochanym),

mimo że wykorzystuje wszystkie środki, takie jak wysyłanie listów miłosnych

i wiadomości z pomocą sakhī, to strzała Amora powoduje tak nieznośnie

intensywny ból rozłąki, że odczuwająca to osoba zaczyna pragnąć śmierci. W

tym stanie, rozdaje ona cenne rzeczy swym sakhī. Uddīpana-vibhāvy, takie

jak pszczoły, łagodny wiatr, światło księżyca, drzewa kadamba, chmury,

pioruny oraz pawie stymulują rozwój tego stanu mṛtyu.

Vijaya: Czym jest samańjasa-purva-raga? Proszę o wyjaśnienie.

Gosvāmī: Samańjasa-purva-rāga to purva-rāga, która pojawia się przed

spotkaniem i to jest specyficzna cecha samańjasā rati. W tym stanie nāyikā

może stopniowo przejawiać dziesięć stanów, a mianowicie: tęsknotę

* 166 *

(abhilāsa), kontemplację (cinta), pamięć (smṛti), chwalenie zalet kochanka

(guṇa-kirtana), pobudzenie i niepokój (udvega), płacz (vilāpa), szaleństwo

(unmāda), choroby (vyadhi), bezwładność (jadatā) oraz pragnienie śmierci

(mṛtyu).

Vijaya: Jaki jest sens abhilāsa w tym kontekście?

Gosvāmī: Abhilāsa odnosi się do wysiłków podjętych w celu spotkania swego

ukochanego, a jej anubhāvy ozdabiają ciało, zbliżają do ukochanego pod

pretekstem robienia czegoś innego i ukazują pociąg (anuraga) do Niego.

Vijaya: Jaki jest tu charakter cinta?

Gosvāmī: Cinta to medytacja o tym, jak osiągnąć sprzymierzenie z jednym

kochankiem, np. poprzez informowanie go o swoim stanie przez bramina lub

list. Jej objawy to poruszanie się i obracanie w łóżku, długie, głębokie

oddychanie oraz wpatrywanie.

Vijaya: Co tutaj oznacza smṛti?

Gosvāmī: Smṛti to głębokie pochłonięcie w myślach o ukochanym, którego

towarzystwo zostało doświadczone poprzez spojrzenie na Niego i słuchanie o

Nim, o Jego pięknie, ozdobach, rozrywkach, a także różnych błogich

relacjach oraz wszystkim co z Nim związane. Jego anubhāvy to drżenie,

zmęczenie, zmiany w kolorze ciała, łzy, oddzielenie i wyrzeczenie oraz

głębokie oddechy.

Vijaya: Czym jest guṇa-kirtana?

Gosvāmī: guṇa-kirtana to wywyższanie takich cech nāyaka jak: Jego postać i

uroda, a jej anubhāvy to m.in. drżenie, gęsia skórka i zdławienie głosu.

Niepokój, lament towarzyszące mu szaleństwo, choroby, bezwład oraz

pragnienie śmierci - te sześć objawów jest obecnych w samańjasa-pūrvarāga

w takim samym stopniu, jak w samańjasā-rati.

Vijaya: Teraz proszę wyjaśnić oznaki sādhārana-purva-rāga.

Gosvāmī: Sādhārana-purva-rāga jest dokładnie taka jak sādhārani-rati. W

tym stanie pierwsze sześć etapów (daśā) - do rozpaczy (vilāpa) przejawia się

w sposób łagodny. Nie czuję potrzeby, by podawać tu przykłady, ponieważ

są one bardzo proste. W tego typu pūrvarāga, kochanek i ukochana

wymieniają miłosne listy (kama-lekhapatra), wianki itd. za pomocą

dyskretnych towarzyszy.

Vijaya: Czym są kama-lecha-patra (listy miłosne)?

* 167 *

Gosvāmī: Listy miłosne są wyrazem wzajemnych uczuć zakochania w formie

pisemnej. Istnieją dwa rodzaje takich listów: sāksara – zapisane z pomocą

liter, lub napisów z alfabetu i nirakṣar - stworzone bez użycia liter.

Vijaya: Czym są nirakṣara-kama-lecha?

Gosvāmī: Przykładem symbolicznego miłosnego listu jest kształt półksiężyca

wykonany gwoździem na liściu o czerwonym kolorze bez stawiania

jakiegokolwiek innego znaku lub litery.

Vijaya: Czym są sāksara-kama-lecha (zapisane listy miłosne)?

Gosvāmī: Zapisane listy miłosne to wymieniane między nāyaka i nāyikā

wiadomości napisane swoim własnym charakterem pisma, wyrażające

szczery stan emocjonalny naturalnym językiem. Te miłosne listy pisane są

kolorowymi atramentami, otrzymywanymi z górskich minerałów, wyciskania

czerwonych kwiatów, lub z proszku kuńkuma. Duże płatki kwiatów są

używane zamiast papieru, a listy są związane włóknami z łodyg lotosu.

Vijaya: Czym jest stopniowy rozwój purva-raga?

Gosvāmī: Niektórzy mówią, że miłość powstaje początkowo po prostu

poprzez spojrzenie na ukochanego. Po tym następuje kontemplacja,

przywiązanie, śluby, pragnienie spotkania, bezsenność, wycieńczenie,

niechęć do wszystkiego innego, utrata nieśmiałości, szaleństwo,

nieprzytomne upadanie oraz pragnienie śmierci - w tej kolejności. Taka jest

potęga intensywności kama (premy). Purva-rāga przejawia się zarówno u

nāyaka jak i u nāyikā, lecz ukazuje się najpierw u nāyikā, a potem u nāyaka.

Vijaya: Czym jest mana?

Gosvāmī: Mana jest bhāvą, która zapobiega temu by nāyaka i nāyikā

angażowali się w ich umiłowane działania: obejmowanie się, patrzenie na

siebie, całowanie, mówienie w przyjemny sposób itd. nawet jeśli znajdują się

razem w tym samym miejscu i żywią do siebie głębokie przywiązanie. Mana

powoduje powstanie sańcāri-bhāv np. przygnębienia, zwątpienia, złości,

niepokoju, dumy, zazdrości, ukrywania uczuć, poczucia winy i poważnego

zamyślenia.

Vijaya: Jaka jest podstawowa zasada many?

Gosvāmī: Podstawą many jest prāṇaya; Mana zwykle nie powstaje przed

etapem prāṇaya, a nawet jeśli, to tylko w skurczonym lub niedojrzałym

stanie. Istnieją dwa rodzaje many: mana z przyczyną (sahetu) i mana bez

przyczyny (nirhetu).

* 168 *

Vijaya: Czym jest mana z przyczyną (sahetu-mana)?

Gosvāmī: Irsyā (uczucia zazdrości) powstają w samym sercu nāyikā gdy

widzi lub słyszy, że nāyaka zachowuje specjalne przywiązanie do nāyikā z

rywalizującej (vipakṣa) lub marginalnej (tataṣtha) grupy. Kiedy irsyā

(zazdrość) zostaje przytłoczona przez prāṇaya, rozwija się sahetu-mana. Jest

tak od dawien dawna, tak jak nie istnieje bhaya (strach) bez sneha,

podobnie, nie może istnieć irsyā bez prāṇaya. W ten sposób, wszystkie różne

przejawy many tylko oświetlają intensywność premy między nāyikā i nāyaka.

Serce nāyikā jest przepojone bhāvami takimi jak - intensywna, pełna miłości

zaborczość o ukochanego (susakhya). Gdy widzi ona jak nāyaka, który jest

niezwykle do niej przywiązany sprzyja rywalizującej nāyikā i bawi się z nią,

to staje się niespokojna oraz niecierpliwa. Niegdyś w Dvarace Śrī Kṛṣṇa

podarował kwiat parijata Śrī Rukmini. Jednak chociaż wszystkie królowe

usłyszały o tym zajściu, to jedynie serce Satyabhamy zostało ogarnięte przez

manę. Mana Satyabhamy pobudziła się gdy zrozumiała ona wyjątkową

pozycję daną jej rywalce.

Vijaya: Jak wiele sposobów odkrycia specjalnej pozycji rywali istnieje

(vipakṣa-vaiśistya)?

Gosvāmī: Istnieją trzy sposoby: usłyszenie (śruta), wywnioskowanie

(anumati) i zauważenie (drsta).

Vijaya: Czym jest usłyszenie (śruta)?

Gosvāmī: Śruta-vipakṣa-vaiśistya przychodzi, kiedy nāyikā usłyszy od priya-

sakhī lub papugi o rozrywkach jej ukochanego z nāyikā przeciwnej strony.

Vijaya: Czym jest Anumati-vipakṣa-vaiśistya?

Gosvāmī: Anumati-vipakṣa-vaiśistya występuje, gdy nāyikā zauważa, że ciało

jej kochanka nosi dowody miłosnej rozrywki z inną nāyikā, gdy słyszy swego

kochanka niechcący wypowiadającego imię rywalki, lub gdy widzi tą nāyikā

w snach. Oznaczenia jedności widoczne na ciałach nāyaka i rywalki nāyikā

nazywamy bhogāńka, a wypowiadanie imienia współzawodniczki nāyikā

zwiemy gotra-skhalana. Gdy to następuje nāyikā uważa to za bardziej

bolesne niż śmierć.

Vijaya: Chciałbym usłyszeć przykład gotra-skhalana.

Gosvāmī: Kiedyś, gdy Kṛṣṇa wracał do domu po czasie spędzonym z Śrīmati

Rādhą, nagle spotkał się z Candrāvali. Śrī Kṛṣṇa zapytał ją: „O Rādhe, czy

wszystko z tobą w porządku?”. Kiedy Candrāvali usłyszała Kṛṣṇę mówiącego

* 169 *

w ten sposób, odpowiedziała raczej ze złością: „O Kamsa, dobrze się

czujesz?”. Kṛṣṇa był zaskoczony i zapytał ją: „O moja jedyna piękności,

czemu jesteś tak zdumiona?”. Candrāvali zaczerwieniła się ze złości i

odpowiedziała szybko: „Gdzie tu widziałeś Rādhę?”. Wtedy Kṛṣṇa zrozumiał

sytuację i pomyślał Sobie: „Och, przez przypadek nazwałem Candrāvali

Rādhą". Zrozumiał Swój własny błąd i ze wstydem opuścił głowę. Uśmiechał

się także łagodnie widząc spontaniczną i przebiegłą elokwencję Candrāvali,

która wynikała z jej irsyā (zazdrości). Niech Hari, która rozwiewa wszelkie

nieszczęścia, chroni nas wszystkich.

Vijaya: Czym jest zrozumienie szczególnej pozycji rywalki poprzez sen

(svapna-drsta-vipakṣa-vaiśistya)?

Gosvāmī: Działalność Kṛṣṇy i jego przyjaciół vidusaka podczas snu są tego

przykładam. W jednym przypadku, Kṛṣṇa i Candrāvali spali w tym samym

łóżku, po miłosnych rozrywkach w kridā-kuńja. Śpiąc, Kṛṣṇa powiedział: „O

Rādhe! Obiecuję Ci, że Ty jedyna jesteś Moją nade wszystko ukochaną, tylko

Ty znajdujesz się wewnątrz i na zewnątrz Mojego serca, tylko Ty jesteś

naprzeciwko mnie i za mną, wszędzie. Co więcej mogę powiedzieć? Jedynie

Ty jesteś obecna w moim domu, w Govardhanie oraz jego zalesionych

dolinach”. Gdy Candrāvali usłyszała Śrī Kṛṣṇę mówiącego tak we śnie, wstała

z łóżka z powodu many rosnącej w sercu i odeszła.

A teraz jeden ze snów Madhumaṅgala. Gdy drzemał na podeście poza kuńja,

w którym Kṛṣṇa i Candrāvali byli zaangażowani w rozrywki pełne szczęścia,

w swym śnie rzekł: "O Mādhavi, Kṛṣṇa mówi bardzo fachowo i pochlebnie do

sakhī Padmy Candrāvali by ją zwieść. Postaraj się doprowadzić Rādhę tutaj

szybko, aby mogła spotkać się z Kṛṣṇą. Nie martw się”. Kiedy Candrāvali

usłyszała Madhumaṅgala przemawiającego tak we śnie, zmartwiła się. W

tym czasie Padma siedziała w pobliskim kuńja, a kiedy zobaczyła stan

Candrāvali powiedziała Śaibyi „O sakhī, zobacz tylko, jak nieszczęśliwa stałą

się twarz Candrāvali gdy usłyszała ona rozmowy Madhumaṅgala mówiącego

we śnie! Spuściła głowę i płonie z żalu”.

Vijaya: Czym jest bezpośrednie widzenie (darśana)?

Gosvāmī: To znaczy, że nāyikā bezpośrednio widzi udział swego nāyaka w

zabawach z inną nāyikā.

Vijaya: Czym jest bezprzyczynowa mana (nirhetuka-mana)?

Gosvāmī: Bezprzyczynowa mana rozwija się pomiędzy nāyaka i nāyikā gdy

prāṇaya potęgowana jest przez widoczną przyczynę many, chociaż mana w

rzeczywistości nie ma powodu. Paṇḍici doszli do wniosku, że mana jest

* 170 *

efektem prāṇaya, oraz że bezprzyczynowa mana jest tylko przedłużeniem

prāṇaya wynikającą z jej vilāsa (radosnych rozrywek). Nazywają tę

bezprzyczynową manę „prāṇaya-mana”. Poprzednie autorytety (Paṇḍici)

również utrzymywały, że ruchy i postępki premy są krzywe niczym ruch

węża. Dlatego dwa rodzaje many są oczywiste w kontaktach między nāyaka

i nāyikā: mana bez przyczyny (nirhetu) oraz mana z przyczyną (sahetu).

Vyabhicāri-bhāva w tej rasie jest ukrywaniem własnych emocji i uczuć

(avahitthā).

Vijaya: Jak uspokoić bezprzyczynową manę?

Gosvāmī: Ta mana jest uspokajana przez siebie, nie potrzebuje środków

zaradczych. Gdy pojawia się śmiech, to mana znika samoczynnie. Jednak,

aby uspokoić sahetu-manę nāyaka musi użyć wielu odpowiednich środków,

takich jak sama (pocieszające słowa), bheda (dyplomatyczne uwagi), krija

(złożenie przysięgi), dana (prezentacje), nati (pokłon), upeksā (zaniedbanie i

pozorna obojętność) oraz rasāntara (nagła zmiana nastroju). Znakiem

stłumienia many nāyikā jest otarcie łez przez nāyaka, następujący po tym

śmiech itd.

Vijaya: Czym jest sama (pocieszenie słowami)?

Gosvāmī: Sama jest wykorzystaniem słodkich, miłych słów i obietnic

skierowanych na uspokojenie priya (ukochanej).

Vijaya: Czym jest bheda (dyplomatyczne uwagi)?

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje bheda: jeden jest wyrażaniem własnej

wielkości przez różne gesty i insynuacje, a drugi cechuje upomnienie nāyikā

pośrednio przez sakhī.

Vijaya: Co należy rozumieć przez dana (prezentacja)?

Gosvāmī: Dana jest podstępną prezentacją ozdób i innych prezentów.

Vijaya: Czym jest nati (pokorne poddanie)?

Gosvāmī: Nati oznacza padnięcie do stóp nāyikā w całkowitej, największej

możliwej pokorze.

Vijaya: Czym jest upeksā (zaniedbanie)?

Gosvāmī: Upeksā (zaniedbanie lub obojętność) jest nastrojem wyraźnego

porzucenia nāyikā gdy wszystkie inne środki tłumienia jej many okazały się

bezowocne. Inni mówią, że upeksā odnosi się do korzystania z

dwuznacznych uwag by uspokoić nāyikā.

* 171 *

Vijaya: Co oznacza rasāntara (wymiana myśli)?

Gosvāmī: Rasāntara jest nagłym wytworzeniem się strachu w umyśle nāyikā

poprzez słowa lub w sposób naturalny. Istnieją dwa rodzaje rasāntara: takie,

które występują same oraz to, stworzone dzięki inteligencji nāyaka.

Oto przykład zmiany zdania, które odbywa się spontanicznie: Pewnego razu,

Kṛṣṇa nie był w stanie uspokoić many Bhadry, pomimo różnych

przedsięwzięć. Nagle rozległ się potężny dźwięk grzmotu, który przestraszył

Bhadrę na tyle, że ta zaraz objęła, siedzącego przed nią Kṛṣṇę.

Oto przykład zdławienia many za pomocą inteligentnego planu: Pewnym

razem, Rādhika była głęboko pochłonięta maną. Kṛṣṇa, który jest niezwykle

zabawny w Swej naturze, zobaczył, że mimo wszelkich środków – nie jest w

stanie jej uspokoić, a zatem zastosował tak uroczą sztuczkę. Osobiście splótł

niezwykle piękną girlandę z kwiecia i umieścił ją na szyi Śrīmatiji. Ona ze

złością zdjęła wieniec z szyi i odrzuciła daleko, a przez wolę opatrzności

spadł on na Kṛṣṇę. Natychmiast zmrużył On oczy, zrobił minę, jak gdyby był

ciężko ranny i usiadł w kącie, wyglądając na bardzo przygnębionego. Widząc

to, Rādhāji stała się niespokojna i zlękniona. Złapała ramiona Kṛṣṇy obiema

rękami. Wtedy Kṛṣṇa roześmiał się i otoczył ją silnym uściskiem.

Vijaya: Czy są jakieś inne sposoby, aby uspokoić manę?

Gosvāmī: Oprócz tych metod, mana z vraja-gopi może zostać uspokojona w

szczególnym czasie i miejscu na dźwięk murali, nawet bez użycia sama itp.

Delikatna mana może zostać stłumiona, bez większego wysiłku, lecz

pozbywaniu się umiarkowanej many muszą towarzyszyć staranne działania.

Najgłębiej zakorzeniona mana (durjaya-mana) jest niezwykle trudna do

zdławienia.

Gopi stosują różne uwagi by ukarać Kṛṣṇę kiedy są w mana, na przykład,

Vāmā (niewdzięcznik, który działa niekorzystnie), Durlīlā-śiromani (klejnot

herbowy intrygantów), Kitava-radża (Król oszustów), Khala-śrestha

(wyjątkowo zły), Maha-dhūrta (wielce nieuczciwy zbój), Kathora (okrutny i

bezlitosny), Nirlajja (bezwstydny), Atidurlalitā (bardzo trudny do

zadowolenia), Gopi-kāmuka (pożądający gopi), Ramani-Cora (złodziej

czystości gopi), Gopi-dharma-nāśaka (ten, który przekracza religijne zasady i

czystość gopi), Gopa-sādhvi-vidambaka (ten, który szydzi z czystości gopi),

Kāmukeśvara (Pan pożądania), Gādh-timira (ten, który pozostawia innych w

ciemnościach majaczeń), Śyama (obdarzony ciemną karnacją, która stawia

innych w ciemności iluzji), Vāstra-cora (kradnący odzież gopi), Govardhana-

upatyakā-taskara (ten, który kradnie czystość gopi z wzgórza Govardhana).

* 172 *

Vijaya: Czym jest prema-vaicittya?

Gosvāmī: Prema-vaicittya odnosi się do szczerego bólu rozłąki odczuwanego

przez nāyikā, nawet jeśli jest ona bardzo blisko nāyaka i to jest rzeczywista

natura premy w najwyższym stanie. Ta niesamowita cecha tworzy rodzaj

bezradności, lub pobudzenia umysłu, które z kolei buduje iluzję bycia

oddzielonym od Kṛṣṇy, a ów nienaturalny stan jest nazywany vaicittya.

Vijaya: Czym jest pravasa?

Gosvāmī: Pravasa jest przeszkodą, lub utrudnieniem pomiędzy nāyaka oraz

nāyikā i występuje gdy przebywali oni razem, a następnie zostali rozdzieleni,

bądź dlatego, że mieszkają w różnych krajach lub innych miejscowościach,

ze względu na różnicę w nastroju (rasāntara) albo ponieważ znajdują się w

różnych miejscach. W pravasa doświadcza się wszystkich vyabhicāri-bhāv

śrńgāra-rasy oprócz radości, dumy, szaleństwa i nieśmiałości. Istnieją dwa

rodzaje pravasa: ta, która jest zamierzona oraz niezaplanowana, lub

odbywająca się przez zbieg okoliczności.

Vijaya: Czym jest zamierzona pravasa?

Gosvāmī: Celowa pravasa ma miejsce, gdy nāyaka odchodzi z powodu

jakiegoś obowiązku czy odpowiedzialności. Poprzez naturę Kṛṣṇa jest

zobowiązany wobec Swych bhaktów - na przykład takich jak, Pāndava i

Śrutadeva w Mithili – by dać im pełnię szczęścia oraz dobre instrukcje, a

także spełnić pragnienia. Pravasa ma dwa dalsze podziały: pierwszy to, po

prostu, zejście z oczu, a drugim będzie odejście w odległe miejsce (sudura).

Istnieją trzy rodzaje sudūra-pravāsa, odpowiadające trzem fazom czasu:

przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Podczas sudura-pravasa, nāyaka i

nāyikā dokonują wymiany wiadomości.

Vijaya: Czym jest niezamierzona pravasa?

Gosvāmī: Nieumyślna pravasa, to sudura-pravasa spowodowana poprzez

podporządkowanie innym lub okoliczności, które są poza naszą kontrolą.

Istnieją różne rodzaje podporządkowania, sklasyfikowane jako divya, adivya

i divyādviya. Dziesięć stanów, które występują w tej pravasa to: troskliwość,

bezsenność, niepokój, chudnięcie, pociemnienie kończyn i twarzy,

niespójność mowy, choroba, szaleństwo, oszołomienie oraz pragnienie

śmierci. W vipralambha spowodowanym pravasa, te dziesięć stanów

przejawia się nawet w Kṛṣṇie.

Mój drogi Vijaya, choć różnorakie stany przejawiają się jako anubhāvy w

różnych rodzajach premy, to nie wspomniałem o nich wszystkich. Ogólnie

* 173 *

rzecz biorąc, wszystkie te stany pojawiają się jako efekt gradacji premy,

począwszy od sneha, poprzez manę, prāṇaya, rāga, anurāga i bhāvę aż do

mahabhāvy. Jednak etap mohana, niespotykany stan, który już wyjaśniłem,

przejawia się w Śrīmati Rādhice. Niektórzy autorzy rasa-śastry zaakceptowali

vipralambha związaną ze współczuciem (karunā) jako osobny dział, lecz nie

wyjaśniłem tej rasy oddzielnie, ponieważ jest innym rodzajem pravasa.

Podczas gdy Vijaya rozważał nauki o vipralambha wyjaśniane przez Śrī Guru

Gosvāmīego, rzekł do siebie: „Vipralambha-rasa nie jest niezależnym

zjawiskiem lub samodoskonalą rasą, a jedynie wsparciem i pożywką dla

nastroju sambhoga. Bowiem dla jiv przywiązanych do doczesności, takie bóle

rozłąki (vipralambha-rasa) przejawiają się w szczególny sposób, co

ostatecznie sprzyja przyjemności w spotkaniu (sambhoga-rasa). Jednak w

ponadczasowej, transcendentalnej rasie, bhāva z vipralambha istnieje

wiecznie, do pewnego stopnia. W rzeczywistości, różnorodności duchowych

rozrywek nie można przywołać w najpełniejszym stopniu bez vipralambha”.

Tak kończy się trzydziesty siódmy rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

Śṛṅgāra-rasa-vicāra: Śṛṅgāra Svarūpa &Vipralambha

ROZDZIAŁ 38

Śṛṅgāra-rasa-vicāra: Mukhya-sambhoga & aṣṭa-kālīya- līlā

Vijaya Kumāra, z założonymi rękami, zapytał jego Gurudeva o sambhoga-

rasa. On odpowiedział czule.

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje Kṛṣṇy-līlā: prakaṭa (manifest) i aprakaṭa

(nieprzejawiony). Stany separacji (viraha) w vipralambha-rasa, że już

opisane odpowiadać do prakaṭa-līlā. Jednakże, w Vṛndāvany aprakaṭa, nie

ma Oddzielenie vraja-Devès od Śrī Hari, który jest wiecznie udział w Jego

barwny, błogi līlā, takich jak rasa-līlā. Jest napisane w mathura-mahatmya:

"Kṛṣṇa gra wiecznie z gopa i gopīs tam. ", ponieważ czasownik" sztuk

"(KREO) jest w czas teraźniejszy, to należy rozumieć, że Kṛṣṇy līlās są

wieczne. Dlatego w aprakaṭa- līlā Goloka lub Vṛndāvany istnieje Separacja

nie jest spowodowany Kṛṣṇy co jego pobytu w odległe miejsce (Dura-

* 174 *

pravasa). Miłość w jedności (sambhoga) istnieje wiecznie tam. Nāyaka i

nāyikās są odpowiednio viṣaya (obiekt) i āśraya (siedziba) miłości, a odnosi

się do terminu sambhoga wonderful bhāva, że wynika z zachwytu z ich

miłości relacje - jak się widywać, rozmawiać ze sobą, a dotykając siebie -

przedmiotem działalności jest wyłącznie sprawiać przyjemność do siebie.

Istnieją dwa rodzaje sambhoga: mukhya i gauṇa

Vijaya: Co to jest mukhya-sambhoga?

Gosvāmī: mukhya (zasadnicze) sambhoga jest to sambhoga odbywającą się

w przebudzonym stanie. Istnieją cztery rodzaje mukhya-sambhoga: (1)

saṅkñipta-sambhoga (krótkie sambhoga), która odbywa się po purva-rāga,

(2) saṅkīrṇa-sambhoga (ograniczone sambhoga), które odbywa się po mana

i jest spacyfikowane; (3) sampanna-sambhoga (wzbogacone sambhoga),

które ma miejsce po tym jak nāyaka i nāyikā byli nieco oddaleni od siebie,

przez pewien czas, i (4) samṛddhimān sambhoga (kwitnące sambhoga),

która odbywa się po oddzieleniu na dużą odległość.

Vijaya: Proszę opisz łaskawie saṅkñipta-sambhoga bardziej szczegółowo.

Gosvāmī: Saṅkñipta-sambhoga charakteryzuje się szacunkiem i nieśmiałością

między nāyaka i nāyikā. W wyniku tego wyrażenia ich wzajemnej miłości -

jak pocałunki i objęcia - są krótkie i pochopne.

Vijaya: Proszę wyjaśnij saṅkīrṇa-sambhoga.

Gosvāmī: W saṅkīrṇa-sambhoga starania nāyikā w miłosnych rozrywkach są

wyrażone z jednoczesnym poczuciem bólu i przyjemności. Może to być

porównane, do smakowania i żucia gorącego cukru trzcinowego, mimo że

jest słodki, jest także i gorący. Taki stan przywołuje w pamięci, że nāyaka

oszukał ją, gdyż widoczne są oznaczenia miłosnych doznań przyjemności na

ciele nāyaka, czy też pamięta historie usłyszane od innych na temat Jego

miłosnych działań z innymi kobietami.

Vijaya: Co to jest sampanna-sambhoga?

Gosvāmī: Sampanna-sambhoga ma miejsce, gdy nāyaka wraca, by być z

nāyiką po krótkim oddaleniu. Istnieją dwa rodzaje: Agati i prādurbhāva.

Agati to sytuacja, kiedy nāyaka pojawia się przed nayiką w życiu

codziennym, na przykład gopī mają darśan Kṛṣṇy regularnie wieczorem,

kiedy wraca z wypasu krów. Prādurbhāva odnosi się do nagłego pojawienia

się Kṛṣṇy przed gopī, gdy są one bardzo przepełnione premą. Przykładem

może być tu nagłe pojawienie się Śrī Kṛṣṇy przed gopī, gdy te pogrążyły się

w rozpaczy, lamentując, że zniknął On z rasa-līlā. W prādurbhāvie pojawia

* 175 *

się święto pełne szczęścia płynącego ze spełnienia wszelkich najbardziej

pielęgnowanych pragnień.

Vijaya: Co to jest samṛddhimān sambhoga?

Gosvāmī: Nie jest możliwe, aby nāyaka i nāyikā widzieli się i spotykali przez

cały czas, ponieważ są zależni od innych i są związani etykietą społeczną.

Odczucie intensywnego szczęścia, którego doświadczają, kiedy spotkają się

nagle, uwolnieni od zewnętrznej presji, jest nazywane samṛddhimān

sambhoga. Istnieją dwa rodzaje sambhoga-rasa, mianowicie ukryte

(channa) i zamanifestowane (prakāśa), ale teraz nie ma potrzeby

wyjaśniania tego .

Vijaya: Co to jest gauṇa-sambhoga?

Gosvāmī: Gauṇa-sambhoga odnosi się do szczególnych rozrywek Śrī Kṛṣṇy,

których doświadcza się w snach. Istnieją dwa rodzaje snów: zwykłe i

szczególne. Sny zwykłe opisałem już w kontekście vyabhicārī-bhāvy.

Sambhoga w szczególnych snach doświadczane jest jako rzeczywiste i

wyjątkowo niesamowite, i jest pełne sthāyībhāvy i sañcārī-bhāvy, dokładnie

takich, jak te ze stanu rozbudzenia, innymi słowy, jest to dokładnie tak, jak

sambhoga na jawie. Gauṇa-sambhoga dzieli się na cztery rodzaje, dokładnie

tak jak mukhya-sambhoga: (1) saṅkñipta-sambhoga (krótka sambhoga), (2)

saṅkīrṇa-sambhoga (ograniczona sambhoga), (3) sampanna-sambhoga

(wzbogacona sambhoga) i (4) samṛddhimān sambhoga (sambhoga w

rozkwicie).

Vijaya: Kiedy ktoś sni, żadne prawdziwe zdarzenia nie mają miejsca, jak

wobec tego w ogóle możliwa jest samrddhiman sambhoga we śnie?

Gosvāmī: Svarupa ( zasadnicza natura ) snu jest taka sama jak natura

stanu czuwania. Świadczy o tym przykład Uśy i Aniruddhy. Kiedy Uśa spała

w wewnętrznych Komnatach Królewskich w Śoṇitapurze, w pałacu króla

Bany, praktycznie doświadczała we śnie rozkoszy zjednoczenia z Aniruddhą.

W tym samym czasie Aniruddha, śniąc w swojej komnacie sypialnej w

Dvaraka-puri, także doświadczał przyjemności vilāsy z Uśą. Zwykli ludzie z

doczesnego świata nie mają takich doświadczeń.

Możemy dokładniej potwierdzić ten fakt dzięki dowodom bezpośredniej

percepcji, jako że istnieją przykłady siddha-bhaktów mających niezwykle

piękne sny, w których otrzymywali przedmioty takie jak ozdoby, które potem

odnajdowali po przebudzeniu. Jest to możliwe ponieważ takie sny są

rzeczywistością. Podobnie, Kṛṣṇa i Jego Kantas także mają niezakłócone sny,

w których sambhoga faktycznie ma miejsce. Te sny są dwóch rodzajów: (1)

* 176 *

sen, który występuje na jawie (jāgarāyamāna-svapna), oraz (2) stan

czuwania, który występuje podczas snu (svapnāyamāna-jāgara). Sny gopī,

które przekroczyły czwarty stan, czyli samadhi, a osiągnęły piąty czyli prema,

nie są fałszywe, jak te wywołane przez materialną siłę natury- pasję. Raczej

marzenia gopīs są aprakata, nirguṇa i absolutnie prawdziwe. Zatem, jest

całkiem możliwe, że samṛddhimān-sambhoga przejawi się w bardzo

zaskakujących, aprakrta sennych rozrywkach Kṛṣṇy i Jego ukochanych gopi.

Vijaya: Proszę, opisz teraz anubhāvy z sambhogi.

Gosvāmī: Anubhāvy te są następujące: widywanie się wzajemne

(Sandarśana), rozmowy (jalpana), dotykanie (sparśana), blokowanie sobie

nawzajem drogi w odosobnionym miejscu (raha-vartma-rodhana), rāsa līlā,

rozrywki przyjemności we Vṛndāvanie (Vṛndāvana-krīḍa), zabawy w Jamunie

(Yamunā-jale keli), rozrywki na łodziach (nauka-vilāsa), rozrywki kradzieży

kwiatów puñpa-caurya-līlā), rozrywki wymuszania podatków (dana-līlā),

zabawa w chowanego w kuñjach (kuñje lukocuri-khelā), picie miodnych

trunków (madhu-Pana), Kṛṣṇa ubiera się w kobiece stroje (stri-veca-

dhāraṇa), udawanie pogrążonego we śnie (kapaṭa-nidra), hazard (dyūta-

krīḍā), ściąganie z siebie nawzajem ubrań (vastra-ākarñaṇa), pocałunki

(cumbana), obejmowanie się (ālingana), zdobienie paznokci (nakha-arpaṇa),

spijanie nektaru warg, które są jak owoce bimba (bimba-adharasudhā-

pana) i rozkoszowanie się miłosnym zjednoczeniem (nidhu-vane ramaṇa-

samprayoga).

Vijaya: Prabhu, līlā-vilāsa różni się od miłosnego zjednoczenia

(samprayoga). Która z tych dwóch daje więcej szczęścia?

Gosvāmī: Więcej rozkoszy jest w līlā-vilasie niż w samprayodze.

Vijaya: Jak ukochane gopī Śrī Kṛṣṇy zwracają się do Niego w miłosnym

nastroju (praṇaya)?

Gosvāmī: Sakhī zwracaja się do Śrī Kṛṣṇy z wielkim uczuciem, mówiąc na

przykład "He Gokulānanda, He Govinda, He Goṣṭhendra-Kula-candra (księżyc

rodu króla pasterzy), He Prāṇeśvara (Pan mojego życia), He Sundarottaṁsa

(którego klatka pieṛṣiowa i ramiona są bardzo piękne), He Nagara Śiromaṇi

(O, klejnocie zakochanych), He Vṛndāvana-candra, He Gokula-Raja, He

Manohara (O, złodzieju mojego umysłu). "

Vijaya: Prabhu, rozumiem, że są dwa rodzaje kṛṣṇa līlā, mianowicie prakaṭa

(zamanifestowane) i aprakaṭa (nieprzejawione), ale są one wciąż jedną i tą

samą tattvą. Proszę, wyjaśnij mi teraz rodzaje prakaṭa-vraja-līlā.

* 177 *

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje prakaṭa-vraja-līlā: nitja (wieczne) i naimittika

(sporadyczne). Rozrywki Vrajy, które mają miejsce w ciągu ośmiu okresów

dnia i nocy (aṣta-kālīya-līlā) faktycznie są nitya-līlā, podczas gdy zabicie

Putany przez Krsnę oraz Jego długi pobyt z dala od Vrajy, w Mathurze i

Dwarace są naimittika- līlā.

Vijaya: Prabhu, proszę poinstruuj mnie o nitya-līlā.

Gosvāmī: Znajdujemy dwa rodzaje opisów: jeden opis ṛṣich, a drugi

Gosvāmīch z Vṛndāvany. O którym z nich chciałbyś usłyszeć?

Vijaya: Chciałbym usłyszeć opis ze ślok, które skomponowali ṛṣi.

Gosvāmī:

niśāntah prātah pūrvāhno madhyāhaś cāparāhnakaḥ sāyaī pradoṣo-ratriś ca kālāṣṭau ca yathā-kṛamam

madhyāhno yāminī cobhau yan muhūrttam ito smṛtau tri-muhūrttam itā jñeyā niśānta-pramukhāḥ pare

Asta-kālīya- līlā we Vrajy odbywa się w ośmiu okresach dnia i nocy. Są to:

(1) niśānta (koniec nocy tuż przed świtem),

(2) prātaḥ (rano),

(3) pūrvāhna (przedpołudnie),

(4) madhyāhna (południe),

(5) aparāhna (po południu),

(6) sayam (późne popołudnie i zmierzch),

(7) pradośa (wieczór), i

(8) ratri (noc).

Ratri- līlā i madhyāhna- līlā trwają przez okres sześciu muhūrtas, natomiast

każdy z pozostałych sześciu okresów trwa trzy muhūrtas. Śrī Sadāśiva

wyjaśnił tę asta-kālīya- līlā w Sanat-kumāra-saṁhitā. Określił on, które

rodzaje służby mają być pełnione w określonych porach dnia, zgodnie z

Asta-kālīya līlā.

Dlatego należy pamiętać o odpowiedniej līlā w odpowiednim czasie.

Vijaya: Prabhu, czy mogę usłyszeć wypowiedzi jagad-Guru Sadāśivy?

Gosvāmī: Posłuchaj uważnie:

* 178 *

Sadaśiva uvaca:

sadā-śiva uvāca, parakīyābhimāninyas / tathāsya ca priyāḥ janāḥ

pracureṇaiva bhāvena / ramayanti nija-priyam

Sadāśīva powiedział, "Ukochane dziewczęta Śrī Hari we Vrajy, które mają

wobec Niego uczucia parakija-bhāvy, zadowalają ulubieńca Ich serca

żarliwym nastrojem divya-premy.

ātmānaṁ cintayet tatra / tāsāṁ madhye manoramām rūpa-yauvana-

sampannāṁ / kiśorīṁ pramadākṛtim

He Narada! Powinno się kontemplować swoją własną atma-svarupę w

następujący sposób. Jesteś kiśorī (młodziutką) gopi i przebywasz w samym

sercu transcendentalnej Vṛndāvany, wśród ukochanych dziewcząt Kṛṣṇy,

które pełne są miłosnych uczuć dla Niego. Masz uroczą młodzieńczą postać i

inspirujące, odurzające piękno.

nānā-śilpa-kalābhijñāṁ / kṛṣṇa-bhogānurūpiṇīm prārthitām api kṛṣṇena /

tato bhoga-parāṅ-mukhīm

Osiągnęłaś doskonałość w wielu sztukach plastycznych dla przyjemności Śrī

Kṛṣṇy. Jednak nawet jeśli Kṛṣṇa usilnie prosi, aby spotkać się z tobą, jesteś

zawsze przeciwna przyjemności niezwiązanej z przyjemnością twojej

Svāminī.

rādhikānucarīṁ nityam / tat-sevana-parāyaṇām kṛṣṇād ’apy adhikaṁ prema

/ rādhikāyāṁ prakūrvatiṁ

Jesteś sługą najbardziej ukochanej małżonki Śrī Kṛṣṇy, Śrīmati Rādhiki i

jesteś całkowicie i wyłącznie poświęcona Jej Seva. Zawsze masz więcej

prema dla Śrī Rādhiki niż dla Śrī Kṛṣṇy.

prītyānudivasaṁ yatnāt / tayoh saṅgama-kāriṇīm tat-sevana-sukhāhlāda-

bhāvenātisunirvṛtām

Codziennie z wielkim staraniem organizujesz spotkanie młodzieńczej pary i

pozostajesz na zawsze zadowolona z ekstatycznego szczęścia Ich służby.

ity ātmānaṁ vicintyaiva / tatra sevāṁ samācaret brāhma-mūhūrttaṁ

ārabhya / yāvat tu ñyān mahāniśi

Tak więc, podczas stworzenia swojej atma-svarupy w ten szczególny sposób,

należy starannie pełnić mānasi seva w transcendentalnej Vṛndāvanie od

brahma-muhurta do końca niśānta- līlā (rozrywki przy końcu nocy). "

* 179 *

Vijaya: Na czym polegają działania niśānta-līlā?

Gosvāmī:

śrī vṛndā uvāca, madhye vṛndāvane ramye / pañcāśat-kuñja-maṇòite kalpa-

vṛkña-nikuñjesu / divya-ratnamaye gṛhe

Śrī Vṛndā-devi powiedziała: "W środku urokliwej Vṛndāvany, otoczonej

pięćdziesięcioma kuñja, pełnymi drzew pragnień, stoi altana zbudowana z

klejnotów cintāmaṇi .

nidritau tiṣṭhitas talpe / niviòāliṅgitau mithaḥ mad-ājñā-kāribhih paścāt /

pakñibhir bodhitāv api

Tam, na łóżku z pachnących kwiatów, leżą yugala-kiśora Vṛsabhānu-dulālī

Śrīmati Rādhārani i Vrajendra-nandana Śyāmasundara Śrī Kṛṣṇa, śpiąc, czule

objęci. Następnie, zgodnie z moimi instrukcjami, ptaki próbują Ich obudzić

porywającą melodią szczebiotliwych pieśni.

gādhāliṅgana-nirbhedam / āptau tad-bhaṅga-kātarau no matiṁ kurvatas

talpāt / samutthātuṁ manāg api

Jednak dwoje kochanków stało się tak samoistnie, nierozerwalnie jednym,

dzięki ich głębokim uściskom, że nawet myśl o rozdzieleniu wywołuje alarm.

Zaiste, nie są Oni w stanie w najmniejszym nawet stopniu skupić umysłów

na wstawaniu.

tataś ca śārikā-śabdaih / śuka-śabdaiś ca tau muhuḥ bodhitau vividhair

vākyaiḥ / sva-talpād udatiṣṭhatām

Jednak, dzięki powtarzającym się i sprytnym naleganiom śuki i śariki (samca

i samicy papug), w końcu obudzili się i wstali z łóżka.

upaviṣṭau tato dṛṣtvā / sakhyas talpe mudāṇvitau praviśya kurvanti sevāṁ /

tat-kālasyocitām tayoḥ

Widząc Rādhę i Krsnę, siedzących błogo na łóżku, sakhī, w szczęsliwym

nastroju, zbliżyły się do Nich i zaczęły pełnić różnego rodzaju służbę,

potrzebną w tym czasie.

punaś ca śārikā-vākyair / utthāya tau sva-talpataḥ

āgatau sva-sva-bhavanaṁ / bhīty-utkaṇṭhākulau mit hau

* 180 *

Ale potem, dzięki dalszym działaniom śārikā, Boska Para nieodwołalnie

wstaje z łóżka i Każde z Nich śpieszy do Swego domu, pełne obaw,

wywołanych przez transcendentalne rasy strachu i niepokoju. "

Vijaya: Czym są prātaḥ kālīya- līlā (rozrywki poranne)?

Gosvāmī:

prātaś ca bodhito mātrā/ talpād utthāya sa-tvaraḥ

kṛtvā kṛṣṇo danta-kāṣṭhaṁ / baladeva-samanvitaḥ

Rano, Yaśodā-Maiya woła Kṛṣṇę, Który następnie wstaje

z łóżka i szczotkuje zęby gałązką, w towarzystwie Śrī Baladevy.

mātrānumodito yāti / gośālāṁ dohanotsukaḥ

rādhā ‘pi bodhitā vipra / vayasyābhih sva-talpataḥ

Potem za jej zgodą, idą do obory, chętni, by wydoić Swoje krowy. O,

mędrcze, Śrī Rādhā również opuszcza Swoje łóżko, obudzona przez Jej

sakhī.

utthāya danta-kāṣṭhādi / kṛtvā ‘bhyaṅgaṁ samācaret

snāna-vedīṁ tato gatvā / snāpitā lalitādibhiḥ

Po umyciu Swych perłowych zębów odkażającą gałązką, sakhī masują Jej

ciało aromatycznymi olejkami. Następnie wchodzi Ona do komnaty

kąpielowej i siada na podwyższonej asanie, a Lalitā i inne główne sakhī

wykonują abhiśeka Jej Boskiej Postaci.

bhūṣā-gṛhaṁ vrajet tatra / vayasyā bhūṣayanty api

bhūṣaṇair vividhair divyair / gandha-mālyānulepanaiḥ

Następnie Śri Radha wchodzi do pałacu przyozdabiania. Tam, Jej sakhī

nakładają boskie kremy i zapachy, dekorują Ją różnymi boskimi szatami i

ozdobami, zdobią ją przyjemnymi, pachnącymi girlandami i chłodzą Jej czoło

papką sandałową.

tataś ca sva-janais tasyāh / śuśrūṣāṁ prāpya yatnataḥ

paktum ahūyate sv-annaṁ / sa-sakhī sā yaṣodayā

* 181 *

Kiedy Śrīmati Rādhika zostaje obsłużona przez Swoje sakhi, w pełni i z

wielką uwagą, na prośbę Yaśodā-Maiyi udaje się do Nanda-bhāvan, aby

ugotować pyszne jedzenie dla Kṛṣṇy " Słysząc to, Narada zapytał:

katham ahūyate devi / pākārthaṁ sā yaṣodayā

satīńu pākatṛīńu ca / rohiṇī-pramukhāsv api

"He Devi. Istnieje wielu doskonałych kucharzy, którym przewodzi Rohinī-

Maiya; dlaczego zatem Matka Yaśodā zaprasza Rādhārani, by gotowała w

Nanda-bhāvan? "

durvāsasā svayaṁ datto / varas tasyai mudā mune

iti kātyāyanī-vaktrāt / śrutam āsīn mayā purā

Śrī Vrinda-devi powiedziała: "O Narado, poprzednio słyszałam od Bhagavati

Kātyāyanī, że Durwasa Muni obdarzył Śrīmati Rādhikę następującym

błogosławieństwem:

tvayā yat pacyate devi / tad-annaṁ mad-anugrahāt

miṣṭaṁ svādv-amṛta-sparddhiṁ bhoktṛr āyuṣkaraṁ tathā

"He Devi! Dzięki mojej łasce, wszystko, co ugotujesz, będzie mogło

rywalizować z nektarem półbogów. Ponadto obdarzy długowiecznością

osobę, która będzie spożywała Twoje potrawy.’

ity āhvayati tāṁ nityaṁ / yaśodā putra-vatsalā

āyuṣmān me bhavet putraḥ / svādu-lobhāt tathā sati

Putra-vatsala Yaśodā, modląc się: "Oby mój Syn żył długo!”, zaprasza

codziennie Śrīmati Rādhikę do Nanda-bhāvan, aby Ta gotowała. Ona sama

również bardzo chce spróbować rozkosznego pożywienia.

śvaśrānumoditā sāpi / hṛṣtā nandālayaṁ vrajet

sva-sakhī-prakarā tatra / gatvā pākaṁ karoti ca

Mając pozwolenie od Swojej teściowej, Śrīmati Rādhika, pełna szczęścia,

przychodzi do domu Nandy w towarzystwie Swoich sakhī, aby przygotować

kuchnię.

kṛṣṇo’pi dugdhvā gāḥ kāścit / dohayitvā janaiḥ paraiḥ

* 182 *

āgacchati pitur vākyāt / sva-gṛhaṁ sakhibhir vṛtaḥ

Tymczasem Śrī Kṛśṇa Osobiście doi kilka krów, a następnie, na polecenie

Swego ojca, angażuje innych do dojenia pozostałych krów i wraca do domu

z przyjaciółmi.

abhyaṅga-mardanaṁ kṛtvā / dāsaiḥ saṁsnāpito mudā

dhauta-vastra-dharaḥ sragvī / candanākta-kalevaraḥ

Po przybyciu do domu, Jego słudzy radośnie masują oliwą Jego boskie ciało

i kąpią Go. Potem ubierają Krsnę w świeże ubrania, smarują Jego Ciało

papką sandałową i ozdabiają Go pachnącymi girlandami.

dvi-vastra-baddha-keśaś ca / gṛīvābhālo-parisphuran

candrākāra-sphurad-bhālas / tilakāloka-rañjitaḥ

Kṛṣṇa nosi dwie szaty. Jedna okrywa dolną część Jego ciała, a druga Jego

pierś. Jego urocze kręcone włosy, kaskadowo oplatając Jego pełną wdzięku

szyję i czoło, zwiększają Jego niespotykane, słodkie piękno. Na Jego

promiennym czole, które przypomina półksiężyc, Jego słudzy kreślą uroczy

znak tilaka, które cieszy oczy wszystkich.

kaṅkanāṅgada-keyūra / ratna-mudrā-lasat-karaḥ

muktāhāra-sphurad-vakńo / makarākṛti-kuṇdalaḥ

Na nadgarstkach Śrī Kṛṣṇa nosi wysadzane drogimi kamieniami bransoletki,

a na Swoich ramionach drogocenne branzolety. Na Jego rękach błyszczą

sygnety. Jego klatka pieṛṣiowa ozdobiona jest lśniącym perłowym

naszyjnikiem, a w Jego uszach kołyszą się olśniewające szafirowe kolczyki w

kształcie makara.

muhur ākārito mātrā / praviśed bhojanālayam

avalambya karaṁ sakhyur / baladevam anuvrataḥ

Po tym, Śrī Kṛṣṇa słyszy Yaśomatī, która wielokrotnie Go woła. Tak więc,

otoczony Swoimi sakhas, przytrzymując jednego z nich pod rękę, podąża za

Swoim starszym bratem, Baladevą, w kierunku jadalni (bhojanalaya).

bhunkte ’pi vividhānnāni / mātrā ca sakhibhir vṛtaḥ

hāsayan vividhair hāsyaiḥ / sakhiṁs tair hasati svayam

* 183 *

Tam, w towarzystwie Swoich sakhas, rozkoszuje się wszystkimi potrawami

przygotowanymi przez Rādhikę i Jej sakhī. Żartując, rozśmiesza On Swych

przyjaciół i Sam również śmieje się z nimi.

itthaṁ bhuktvā tathācamya / divya-khaṭṭopari kraṇam

viśramet sevakair dattaṁ / tāmbūlam vibhajann adan

Po skończonym posiłku, oczyszcza Swoje usta za pomocą ācamanu, a Jego

słudzy ofiarowują Mu tāmbūla, który rozdaje wśród Swoich sakhas.

Następnie odpoczywa przez jakiś czas na transcendentalnym łóżku i żuje

tāmbūla”.

Vijaya: Proszę, opisz teraz pūrvāhna- līlā (rozrywki przedpołudniowe).

Gosvāmī:

gopa-veśa-dharaḥ kṛṣṇo / dhenu-vṛnda-puraḥsaraḥ

vrajavāsi-janaiḥ prītyā / sarvair anugataḥ pathi

Śrī Kṛṣṇa, odziany w strój pastuszka (gopa-veśa), opuszcza następnie wieś z

krowami i prowadzi je na wypas. W tym czasie wszyscy Vrajavāsī podążają

za Nim w pewnej odległości od wsi, wiedzeni tam intensywną miłością i

uczuciem do Niego.

pitaraṁ mātaraṁ natvā / netrāntena priyā-gaṇam

yathā-yogyaṁ tathā cānyān / sa nivarttya vanaṁ vrajet

Śrī Kṛṣṇa ofiarowuje prāṇama Swemu ojcu ojcu i matce, mówiąc z

szacunkiem. Jednocześnie kątem oka spogląda znacząco na Swoje ukochane

gopīs i porusza ich serca. Następnie, okazując należyty szacunek tym, którzy

za Nim podążali, Vaṁśīdhārī Śyama podąża wraz ze Swymi sakhas na

pastwiska.

vanaṁ praviśya sakhibhiḥ / kṛīdayitvā kṣaṇaṁ tataḥ

vihārair vividhais tatra / vane vikṛīdato mudā

Po wejściu do lasu, przez jakiś czas tworzy wiele rodzajów gier i radośnie

uczestniczy w nich ze Swoimi sakhas.

vañcayitvā ca tān sarvān / dvitraiḥ priya-sakhair vṛtaḥ

sāṅketakaṁ vrajed dharńāt / priyā-sandarśanotsakaḥ

* 184 *

Następnie, sprytnie angażując ich w czynności takie jak wypas krów, zwodzi

ich i zostawia ich wszystkich . Następnie radośnie, z dwoma lub trzema

priya-sakhas, idzie na schadzkę (saṅketa) z ukochanymi gopī, chcąc

zobaczyć Swoją priya. "

Vijaya: Proszę, opisz teraz madhyāhna- līlā ( rozrywki w środku dnia).

Gosvāmī:

sāpi kṛṣṇe vanaṁ yāntaṁ / dṛṣṭvā sva-gṛham āgatā

sūryādi-pūjā-vyājena / kusumādyāhṛti-cchalāt

"Widząc, że Śrī Kṛṣṇa odchodzi do lasu, Jego najbardziej ukochana

małżonka, Śrīmati Rādhika, wraca do domu. Następnie pod pretekstem

wykonywania Surya-pujy lub zbierania kwiatów, ...

vañcayitvā gurūn yāti / priya-saṅgecchayā vanam

itthaṁ tau bahu-yatnena / militvā sva-gaṇais tataḥ

...zwodzi Jej opiekunów, aby mieć sanga z Jej priyatama Śyama. W

towarzystwie Swoich sakhī, idzie do tego samego lasu na spotkanie z Nim.

Tak więc po wielu staraniach, Rādhā i Kṛṣṇa znów się spotykają ...

vihārair vividhais tatra / vane vikṛīdito mudā

hindolikā samārūdhau / sakhībhir dolitau kvacit

…i pełni szczęścia razem spełniają w lesie różne radosne paramananda- līlā .

Od czasu so czasu, Rādhā i Kṛṣṇa siadają na huśtawce i kołysani są przez

Swoje sakhī.

kvacid veṇuṁ kara-srastaṁ / priyayāpahṛtaṁ hariḥ

anveńayann upālabdho / vipralabdho priyā-gaṇaiḥ

Czasami (będąc nieco sennym) venu Śrī Hari wyślizguje Mu się z palców i

jest skradziony przez Jego priya, Śrī Rādhę. Mimo iż niespokojnie szuka go

wszędzie, w końcu czuje się rozczarowany i traci nadzieję. W tym momencie

ukochane gopī wkładają veṇu w Jego lotosowe ręce,

hāsito bahudhā tābhir / hāsitas tatra tiṣṭhati

vasanta-ṛtunā juńtaṁ / vanaṁ khaṇdaṁ kvacin mudā

* 185 *

…śmiejąc się i robiąc błyskotliwe uwagi. Kṛṣṇa wygląda wspaniale i zachwyca

gopī, drażniąc się z nimi, żartując i odpowiadając na ich zuchwałe uwagi.

Czasami Śrimati Rādhika i Śrī Kṛṣṇa wkraczają do tych części lasu, które

odwiedziła uosobiona wiosna.

praviśya candanāmbhobhiḥ / kuṅkumādi-jalair api

nińiñcato yantra-muktais / tat-paṅkair limpato mithaḥ

Będąc tam, oblewają się nawzajem zabarwioną wodą zmieszaną z wonnymi

substancjami, takimi jak kuṅkuma i candana, używając do tego srebrnych

strzykawek; czasem z kolei smarują Sobie nawzajem ręce i nogi papką z

candanu, kuṅkumy i innych substancji.

sakhyo’py evaṁ vińiñcanti / tāś ca tau siñcataḥ punaḥ

vasanta-vāyu-juṣṭeṣu / vana-khaṇdeṣu sarvataḥ

W pięknie i wspaniałości tego lasu, który jest ze wszystkich stron owiewany

przez kojący wiosenny wietrzyk, sakhī również dołączają do Ich

transcendentalnych zabaw, pomagając Im kąpać się nawzajem w pachnącej

wodzie.

tat-tat-kālocitair nānā-vihāraiḥ sa-gaṇair dvija

śrāntau kvacid vṛkṣa-mūlam / āsādya muni-sattama

O najlepszy z munich, Śrīmati Rādhā i Kṛṣṇa i Ich zaufani sakhas i sakhīs

oddają się różnym radosnym zabawom, odpowiednim dla tego czasu. Kiedy

czują się zmęczeni, po ożywionych rozrywkach, siadają pod drzewem ...

upaviśyāsane divye / madhu-pānaṁ pracakratuḥ

tato madhu-madonmattau / nidrayā militekṣaṇau

…na boskim tronie i rozkoszują się piciem nektariańskiego pitnego miodu

(madhu). Kiedy madhu odurza Ich, zamykają oczy i zapadają krótki w sen.

mithaḥ pāṇi-samālambya / kāma-bāṇa-prasaṅgatau

riraṁsur viśataḥ kuñje / skhalat-pādābjakau pathi

Trzymając się za ręce, Rādhā-Śyama, ugodzeni strzałami Kamadewy, pragną

cieszyć się sobą nawzajem, Ich Lotosowe Stopy potykają się na ścieżce i tak

wchodzą do kuñja.

* 186 *

kṛīdataś ca tatas tatra / kariṇī-yūthapau yathā

sakhyo’pi madhubhir mattā / nidrayā pīditekṣaṇau

Następnie Śrīmati Rādhika i Śyāmasundara swobodnie przystają ze sobą w

kuñja, jak król słoni i jego towarzyszka. Sakhī, również odurzone madhu,

przechodzą sennie ...

abhito mañju-kuñjeṣu / sarvā evāpi siṣyire

pṛthag ekena vapuńā / kṛṣṇo’pi yugapad vibhuḥ

…do różnych uroczych kuñjas w pobliżu. Pod wpływem Swej niepojętej

mocy, Śrī Kṛṣṇa objawia się w wielu formach i jednocześnie spotyka się

osobiście z każdą sakhī.

sarvāsāṁ sannidhiṁ gacchet / priyayā prerito muhuḥ

ramayitvā ca taḥ sarvāḥ / kariṇīr gaja-rād iva

Tak jak słoń zaślepiony żądzą nie czuje się zmęczony, kiedy łączy się z

wieloma samicami, podobnie Śri Krsna, coraz bardziej inspirując Śri Radhę,

jednocześnie przebywa z wieloma ukochanymi sakhī.

priyayā ca tathā tābhiḥ / kṛīdārthañ ca saro vrajet

Po tych miłosnych igraszkach ze Śrīmati Rādhiką i jej zaufanymi sakhī,

wszyscy wchodzą do jeziora, aby oddawać się w nim wodnym zabawom.

vṛnde śrī-nanda putrasya / mādhurya-kṛīdane katham

aiśvaryasya prakāśo’bhūt / iti me chindi saṁśayam

Śrī Narada powiedział: "O Vrindo, jak to możliwe, że cechy aiśvarya

manifestują się w rozrywkach mādhurja Śrī Nandanandany? Proszę, rozwiej

te wątpliwości."

mune mādhuryam apy asti / līlā-śaktiḥ hares tu sā

tayā pṛthak kṛīdaṁ gopa-gopikābhih samaṁ hariḥ

Śrī Vrinda-devi powiedziała: "O Muni, mādhurja Pana Śrī Hari to w

rzeczywistości Jego līlā-śakti. Za pomocą tej śakti wykonuje On Swoje

najbardziej atrakcyjne i słodkie rozrywki. Tylko dzięki tej mādhurja-līlā-śakti

bawi się w tym samym czasie z każdym gopa i każdą gopi..

* 187 *

rādhayā saha rūpeṇa / nijena ramate svayam

iti mādhurya-līlāyāh / śaktir na tv īśatā hareḥ

…ale w Swojej własnej oryginalnej postaci przebywa On ze Śrī Rādhą. I jest

to mādhurja-śakti Śrī Kṛṣṇy, a nie Jego aiśvarya-sakti.

jala-sekair mithas tatra / kṛīditvā sva-gaṇais tataḥ

vāsaḥ srak-candanair divyair / bhūṣaṇair api bhūṣitau

Po wejściu do jeziora, Rādhā-Kṛṣṇa i Ich sakhī zaczynają Swoje zabawy,

oblewając się nawzajem wodą, potem zaś kąpiąc się wzajemnie . Następnie,

są Oni dekorowani pięknymi szatami, pachnącymi girlandami, candanem i

boskimi ozdobami.

tatraiva sarasas tīre / divya-maṇimaye gṛhe

aśnataḥ phala-mūlāni / kalpitāni mayaiva hi

Następnie, w boskiej altanie z klejnotów, która znajduje się na brzegu

jeziora, ofiarowuję Im poczęstunek z owoców i napojów ziołowych, które

sama przygotowałam.

haris tu prathamaṁ bhuktvā / kāntayā parisevitah

dvitrābhiḥ sevito gacchec / chayyāṁ puṣpa-vinirmitām

Śrīmati Rādhika osobiście służy Śrī Kṛṣṇie, gdy spożywa On, jako pierwszy,

świąteczne potrawy. Następnie spoczywa On na łóżku z kwiatów. W tym

czasie, dwie lub trzy sakhī dołączają do Niego...

tāmbūlair vyajanais tatra / pāda-samvāhanādibhih

sevyamāno hasaṁs tābhir / modate preyasīṁ smaran

… dostarczając mu orzechów betel (tāmbūla), wachlując Go, masując Mu

nogi, i tak dalej. Kiedy sakhī służą Kṛṣṇie, On zasypia, uśmiechając się,

pogrążony w myślach o Swojej ukochanej Rādhice.

śrī-rādhāpi harau supte / sa-sakhī moditāntarā

kānta-dattaṁ prīta-manā / ucchiṣṭaṁ bubhuje tataḥ

* 188 *

W czasie gdy Śrī Kṛṣṇa odpoczywa, Rādhika i Jej sakhī z wielką miłością i

zachwytem rozkoszują się resztkami pożywienia, które zostawił Jej

ukochany.

kiñcid eva tato bhuktvā / vrajet śayyā-niketanam

draṣṭuṁ kānta-mukhāmbhojaṁ / cakorīva nińā-karam

Po spożyciu odrobiny resztek pożywienia, pozostawionego przez Krsnę, Śrī

Rādhika idzie do sypialni i przypatruje się lotosowej twarzy Jej Prāṇa-

vallabhy, Śrī Kṛṣṇy, tak jak ptak cakorī patrzy na księżyc.

tāmbūla-carvitaṁ tasya / tatratyābhir niveditam

tāmbūlāny api cāśnāti / vibhajantī priyāliṣu

Sakhī podają Jej tāmbūla żute uprzednio przez Śrī Śyāmasundara. Ona

również żuje resztki tambuli,a potem rozdziela go między Swoje sakhī.

kṛṣṇo’pi tāsāṁ śuśrūṣuḥ / svacchanda-bhāńitaṁ mithaḥ

prāpta-nidra ivābhāti / vinidro’pi paṭāvṛtaḥ

Śrī Kṛṣṇa pragnie usłyszeć słodkie, nieskrępowane rozmowy między Śrī

Rādhiką a Jej sakhī, przykrywa się więc całkowicie, udając, że głęboko śpi,

chociaż jest w pełni rozbudzony.

tāś ca kelī-kṣaṇaṁ kṛtvā / mithaḥ kānta-kathāśrayāḥ

vyāja-nidraṁ harer jñātvā / kutaścid anumānataḥ

Sakhi, sadząc, że Krsna śpi, swobodnie wymieniają dowcipne uwagi, śmiejąc

się i żartując ze sobą. Wkrótce potem jednak zaczynają przypuszczać, że On

tylko udaje, że śpi, i sprytnie usłyszał wszystko, co mówiły.

vyudasya rasanāṁ dadbhiḥ / paśyantyo’nyonya-mānanam

līnā iva lajjayā syuḥ / kṣaṇam ucur na kiñcana

Zawstydzone, wcisnęły języki między zęby i pełne nieśmiałości, patrzą na

siebie nawzajem z obawą, nie będąc w stanie powiedzieć ani słowa.

kṣaṇād eva tato vastraṁ / durīkṛtya tad-aṅgataḥ

sādhu-nidrāṁ gato’sīti / hāsayantī hasanti tāḥ

* 189 *

Jednak bardzo szybko odzyskują swój naturalny stan, zrzucając tkaninę z

ciała Kṛṣṇy, mówią: "Cóż to za dźwięki wydajesz w czasie snu?" To rozbawia

Kṛṣṇę i wszyscy śmieją się razem.

evam tau vividhair hāsyai / ramamānau gaṇaiḥ saha

anubhūyaḥ kṣaṇaṁ nidrāṁ / sukhañ ca muni-sattama

O najlepszy z munich, w ten sposób Rādhā, Kṛṣṇa i sakhī uczestniczą w

różnych zabawach i rozrywkach, które są pełne dowcipnych żartów i

śmiechu, a potem cieszą się błogim snem przez jakiś czas.

upaviśyāsane divye / sa-gaṇau vistṛte mudā

paṇīkṛtya mitho hāraṁ / cumbāśleńa-paricchadān

Następnie, w wielkiej radości, wszyscy siadają na boskim,obszernym,

wzniesionym siedzeniu. Następnie, zakładając się o naszyjniki, ubrania,

pocałunki lub uściski, ...

akṣair vikṛīdataḥ premnā / narmālāpa-puraḥsaram

parājito’pi priyayā / jitam ity vadan mṛṣā

…pełni bhāv premy żartobliwie grają w kości. Nawet jeśli Kṛṣṇa jest

pokonany, fałszywie twierdzi, że wygrał.

hārādi-gṛahaṇe tasyāḥ / pravṛttas tādyate tayā

tathaivaṁ tāditaḥ kṛṣṇa ḥ/ karotpala-sarorūhaiḥ

Zatem podchodzi, żeby zabrać naszyjnik Rādhice, ale Ona Go policzkuje.

Będąc uderzonym Jej Lotosowymi Dłońmi...

vińaṇṇa-mānaso bhūtva / gantuṁ ca kurute matim

jito’smi cet tvayā devi / gṛhyatām mat-paṇīkṛtam

…Kṛṣṇa staje się smutny. Udając, że zbiera się do wyjścia, mówi: "O Devi,

pokonałaś mnie. Proszę, oto Twój fant.

cumbanādi mayā dattam / ity uktvā ca tathācaret

kauṭilyam tad-bhruvor draṣṭuṁ / śrotuṁ tad-bhartsanaṁ vacaḥ

* 190 *

Oto pocałunki i inne rzeczy, które zastawiłem. " Mówiąc to, Śrī Kṛṣṇa

nagrodza Śrīmati Rādhikę pocałunkami i tak dalej. Pragnąc bardzo zobaczyć

skrzywione brwi Śrī Rādhy oraz usłyszeć, jak karci Ona Śrī Śyamę ...

tataḥ śārī-śukānāñ ca / śrutvā bāgāharaṁ mithaḥ

nirgacchatas tataḥ sthānād / gantu-kāmau gṛhaṁ prati

…przylatują ptaki śuka i śari, rozpoczynając spór dotyczący cnót Rādhy i

Kṛṣṇy. Po usłyszeniu owego sporu, Śrī Śrī Rādha i Kṛṣṇa odchodzą do

Swoich miejsc.

kṛṣṇa ḥ kāntām anujñāpya / gavām abhimukhaṁ vrajet

sā tu sūrya-gṛhaṁ gacchet / sakhī-maṇdala-samvṛtā

Śrī Kṛṣṇ opuszcza Jego Prāṇa-Vallabha Śrīmati Rādhikę i dołącza do krów, a

Śrīmati Rādhika idzie ze Swymi sakhī do Surya Mandira odprawić Surya-Puję.

kiyad dūraṁ tato gatvā / parāvṛtya hariḥ punaḥ

vipra-veśaṁ samāsthāya / yāti sūrya-gṛhaṁ prati

Tymczasem Śrī Kṛṣṇa, odszedłszy niedaleko, Sam przebiera się za kapłana

bramina i także wyrusza do Surya Mandira.

sūryañ ca pūjayet tatra / prārthitas tat-sakhī-janaiḥ

tadaiva kalpitair vedaiḥ / parihāsa-viśāradaiḥ

Sakhi Śrīmati Rādhiki myślą, że jest On pūjārīm, który pomoże im

przeprowadzić proces czczenia i zwracają się do Niego z prośbą o wykonanie

Surya-Pujy w ich imieniu. Tak więc Śrī Kṛṣṇa zaczyna wykonywać Surya-Puję

przy użyciu zabawnych, wymyślonych mantr wedyjskich.

tatas tā vyathitaṁ kāntaṁ / parijñāya vicakṣaṇāḥ

ānanda-sāgare līnā / na viduḥ svaṁ na param

Gdy inteligentne sakhī słyszą te wymyślone mantry wedyjskie, natychmiast

rozumieją, że ten kapłan nie jest nikim innym niż ich ukochanym, Samym

Śrī Kṛṣṇą, który jest przygnębiony z powodu rozłąki ze Śrī Rādhiką. Wiedząc

o tym, zatraciwszy się w oceanie szczęścia premy, zapominają o tożsamości

własnej i innych.

vihārair vividhair evaṁ / sārddhayām advayaṁ mune

* 191 *

nītvā gṛhaṁ vrajeyus tāḥ / sa ca kṛṣṇo gavāṁ vrajet

(O Muni), gdy spędzili tak dwie i pół prahary, uczestnicząc w rozrywkach,

takich jak ta, Śrīmati Rādhika i Jej sakhī udają się do swoich domów, a Kṛṣṇa

wraca do Swoich krów”.

Vijaya: Czym są aparāhna- līlā (rozrywki popołudniowe)?

Gosvāmi:

saṅgamya sva-sakhīn kṛṣṇo / gṛhītvā gāḥ samantataḥ

āgacchati vrajaṁ karńan / tatratyān muralī-ravaiḥ

Śrī Vrnda-devi kontynuuje: "O Narado, Kṛṣṇa ponownie dołącza do Swoich

sakhas i powraca do Vrajy. Słodkim dźwiękiem Swego fletu muralī, zwołuje

zewsząd wszystkie krowy i kradnie serca Vrajavāsīs /mieszkańców

Vrndavany- przyp.tłum./.

tato nandādayaḥ sarve / śrutvā veṇu-ravaṁ hareḥ

go-dhūli-paṭala-vyāptaṁ / dṛṣṭvā vāpi nabha-sthalam

kṛṣṇa syābhimukhaṁ yānti / tad-darśana-samutsukāḥ

Kiedy Nanda i inni Vrajavāsīs słyszą słodki dźwięk venu Śrī Hari i widzą niebo

pełne kurzu wzniesionego przez kopyta krów, pojawia się w nich żarliwe

pragnienie ujrzenia Go i natychmiast zaczynają iść w Jego kierunku.

rādhikāpi samāgatya / gṛhe snātvā vibhūṣitā

sampādya kānta-bhogārthaṁ / bhakńyāṇi vividhāni ca

sakhī-saṅgha-yutā yāti / kāntaṁ draṣṭuṁ samutsukāḥ

Po powrocie do domu,wykąpana, ubrana i ozdobiona przez Swoje sakhī,

Śrīmati Rādhika przygotowuje różne rodzaje pożywienia dla Swojego Prāṇa-

vallabha Śri Kṛṣṇy i pełna niepokoju udaje się wraz ze Swoimi sakhī, aby

mieć Jego darśan.

rāja-mārge vraja-dvāri / yatra sarva-vrajaukasaḥ

kṛṣṇo’pi tān samāgamya / yathāvad anupūrvaśaḥ

* 192 *

Kiedy Kṛṣṇa wraca obrzeżami Vrajy po drodze z go-cāraṇa, wszyscy

Vrajavāsīs gromadzą się po obu stronach Królewskiej Ścieżki. Śrī Kṛṣṇa wita

wszystkich i ofiarowuje szacunek stosownie do wieku, cech i tak dalej.

darśanaiḥ sparśanair vācā / smita-pūrvāvalokanaiḥ

gopa-vṛddhān namaskāraiḥ / kāyikair vācikair api

Niektórych obdarza łaską, patrząc na nich, niektórych obejmując, niektórym

przekazuje słodkie słowa, a niektórym radosne, słodkie, uśmiechnięte

spojrzenia przepełnione premą.

sāṣṭāṅga-pātaiḥ pitarau / rohiṇīm api nārada

netrānta-sūcitenaiva / vinayena priyāṁ tathā

He Narada! Śrī Kṛṣṇa ofiarowuje pełne szacunku namaskara zarówno

cielesnymi gestami jak i słowami wszystkim starszym gopa. Dotykajac ziemi,

składa sāṣṭāṅga-daṇḍavat u stóp Maharadży Nandy, Yaśodā-Maiyi i Rohiṇī-

Maiyi i obdarza szczególnym zachwytem jego ukochane gopī, przesyłając im

Swoje krpa-kaṭāksa (miłosierne i słodkie ukośne spojrzenia).

evaṁ taiś ca yathā-yogyaṁ / vrajaukobhiḥ prapūjitaḥ

gavālayaṁ tathā gāś ca / sampraviśya samantataḥ

W odpowiedzi, różni Vrajavāsīs ofiarowują Mu błogosławieństwa, wymieniają

słodkie słowa, oddają Mu cześć, i tak dalej. Następnie starannie wprowadza

krowy do go-śali.

pitṛbhyām arthito yāti / bhrātrā saha nijālayam

snātvā bhuktvā kiñcid atra / pitrā mātrānumoditaḥ

gavālayaṁ punar yāti / dogdhu-kāmo gavāṁ payaḥ

Następnie na prośbę rodziców, Kṛṣṇa i Daujī udają się do swoich pokoi,

kąpią się i spożywają trochę prasāda. Następnie, prosząc o

błogosławieństwo rodziców, dwaj boscy Bracia ponownie udają się do go-

śali, aby wydoić krowy. "

Vijaya: Czym są śāyaṁ-līlā (rozrywki podczas zmierzchu i wczesnym

wieczorem)?

Gosvāmī:

* 193 *

tāś ca dugdhvā punaḥ kṛṣṇa ḥ / dohayitvā ca kāścana

pitrā sārddhaṁ gṛhaṁ yāti / payo-bhāra-śatānugaḥ

"Następnie Śrī Kṛṣṇa doi niektóre krowy Osobiście i angażuje innych w

dojenie pozostałych. Kiedy czynność ta jest wykonana, wraca z ojcem do

domu, a za Nimi podążają setki służących, niosących garnki z mlekiem.

tatrāpi māṭr-vṛndaiś ca / tat-putraiś ca balena ca

sambhukte vividhānnāni / carvya-cońyādikāni ca

Po przybyciu do domu, siada obok Nandy Maharaja, Swoich wujów,

kuzynów, Balaramy i sakhas podczas gdy Yaśodā, Rohiṇī i inne starsze gopī

służą Im, a On rozkoszuje się przeróżnym pożywieniem, które można żuć,

ssać, lizać i pić. "

Vijaya: Proszę, powiedz o pradośa- līlā (rozrywkach pierwszej części nocy).

Gosvāmī:

tan-mātuh prārthanāt pūrvaṁ / rādhāyāpi tadaiva hi

prasthāpyante sakhī-dvārā / pakvānnānī tadālayam

"W wielkim podnieceniu, Śrīmati Rādhika gotuje wiele różnych potraw i

wysyła je przez Swoje sakhī do Kṛṣṇy w Nandabhāvan, jeszcze zanim Jej

teściowa nakaże Jej to zrobić.

ślāghayaṁś ca haris tāni / bhuktvā piṭrādibhiḥ saha

sabhā-gṛhaṁ vrajet taiś ca / juṣṭaṁ bandhu-janādibhiḥ

pakvānnāni gṛhītvā tāḥ / sakhyas tatra samāgatāḥ

bahūny eva punas tāni / pradattāni yaśodayā

Wraz z ojcem i sakhas, Śrī Kṛṣṇa wielokrotnie smakuje i chwali potrawy

wysyłane przez Śrī Rādhę, a także wiele innych, podanych przez Yaśodā-

Maiyi. Następnie Kṛṣṇa idzie z ojcem, przyjaciółmi i krewnymi do Sali

Zgromadzeń, gdzie śpiewacy i tancerze zabawiają Ich słodkimi piosenkami i

tańcami.

sakhyā tatra tayā dattaṁ / kṛṣṇocchiṣṭaṁ tathā rahaḥ

sarvaṁ tābhiḥ samānīya / rādhikāyai nivedyate

* 194 *

Tymczasem sakhī biorą resztki pożywienia Kṛṣṇy i ofiarowują je Rādhice w

sekretnym miejscu. Śrīmati Rādhika rozdaje je wśród sakhī w kolejności

starszeństwa (i głęboko pochłonięta myślami o Nim, oddaje im honory z

wielką radością).

sāpi bhuktvā sakhī-vargā yutā tad-anupūrvaśaḥ

sakhībhir maṇditā tiṣṭhet / abhisarttuṁ samudyatā

Po spożyciu resztek, Jej sakhī ozdabiają Ją bardzo wspaniale i jest już

gotowa, by udać się iść na abhisāra (spotkanie z Jej priyatama Śyama!) ".

Vijaya: Prabhu, coraz bardziej pragnę usłyszeć o ratri- līlā (rozrywkach

nocnych).

Gosvāmī:

prasthāpyate mayā kācid / ata eva tataḥ sakhī

tathābhisāritābhiś ca / yamunāyāḥ samīpataḥ

kalpa-vṛkńe nikuñje’smin / divya-ratnamaye gṛhe

sita-kṛṣṇa -niśāyogyā / veśayitvā sakhī-yutā

Śrī Vrnda-devi powiedział: "Wysłałam stąd pewną sakhi do Śrimati Rādhiki,

która, w towarzystwie Swoich sakhī przyjdzie do boskiej, wysadzanej

drogimi kamieniami, altany wewnątrz nikuñja. Znajduje się ona na brzegu

Jamuny, gęsto przysłonięta drzewami kalpa-vṛkśa. Według wskazań posłanki

sakhi, Śrīmati Rādhika ubierze się w szaty, które pasują do jasności

księżyca. Podczas dwóch tygodni ciemnego okresu (kṛṣṇa-pakśa), ubiera się

Ona w ciemne ubrania, natomiast podczas jasnych dwóch tygodni (śukla-

pakśa), nosi jasne lub białe ubrania.

kṛṣṇo’pi vividhas tatra / dṛṣṭvā kautūhalaṁ tataḥ

kātyāyanyā manojñāni / śrutvāpi gītakāny api

Tymczasem Kṛṣṇa siedzi w Sali Zgromadzeń Swego ojca, obserwując różne

rodzaje wspaniałych pokazów i słuchając pieśni kātyāyanī-saṅgīta, które

zniewalają umysł.

dhana-dhānyādibhis tāṁś ca / prīṇayitvā vidhānataḥ

janair ārādhito mātrā / yāti śayyā-niketanam

* 195 *

Po występach, odpowiednio wynagradza i zadowala wykonawców

bogactwem lub ziarnami, przyjmuje cześć od poddanych Nandy Maharaja i

udaje się wraz ze Swoją Matką do sypialni.

mātari prasthitāyān tu / bahir gatvā tato gṛhāt

sāṅketitaṁ kāntayātra / samāgacched alakṣitaḥ

Po tym, jak Yaśodā Maiya położyła Kṛṣṇę spać,wychodzi Ona z Jego pokoju i

idzie odpocząć u siebie. Po jakimś czasie, Kṛṣṇa, który tylko udawał, że śpi,

cicho opuszcza Swój pokój, uważając, aby nie zostać zauważonym przez

nikogo,

militvā tāv ubhāv atra / kṛīdato vana-rājiṣu

vihārair vividhai rāsa-lāsya-gīta-puraḥsaraiḥ

idzie do Swojej towarzyszki na wyznaczone miejsce spotkania (saṅketa). I

tam angażują się w różne rozrywki, na czele ze śpiewaniem i wspólnym

tańcem rasa, który odbywa się w lesie, w towarzystwie sakhī. "

sārddhaṁ yāma-dvayaṁ nītvā / rātrāv eva vidhānataḥ

viśve suńupatuḥ kuñje / pakńibhis tāv alakṣitau

Po spędzeniu prawie dwóch i pół praharas nocy i uczestniczeniu w różnych

innych rozrywkach rasa-līlā (takich jak kąpiel w Jamunie), dwie grupy

wchodzą do Swoich kunja, niezauważone przez śpiące ptaki.

ekānte kusumaiḥ klipte / keli-talpe manohare

suptāvatiṣṭhatāṁ tatra / sevyamānau nijālibhiḥ

W tym odosobnionym kuñja, Rādhā i Kṛṣṇa kładą się do majestatycznego

łóżka z kwiatów, doskonale nadającego się do Ich urzekających umysł,

miłosnych rozrywek. Potem odpoczywają, podczas gdy ich najbardziej

zaufane sakhī pełnią odpowiednią służbę. "

Vijayo, to jest najbardziej wychwalana Śri Kṛṣṇa Asta-kālīya-līlā, w której

obecne są elementy wszystkich typów rasy. Różne rodzaje ras, które

wcześniej z Tobą omówiłem, są obecne w tej līlā. Powinieneś pełnić swą

służbę w swoim wyznaczonym miejscu, w wyznaczonym czasie, w twojej

wyznaczonej grupie, i w twoim szczególnym związku.

Kiedy Vijaya Kumāra usłyszał te wszystkie opisy z lotosowych ust Śrī Guru

Gosvāmīego, pogrążył się w bhāvie. Łzy premy spływały mu po policzkach,

* 196 *

a włosy na jego ciele stanęły. Powiedział kilka słów, drżącym głosem,a

potem stracił przytomność u lotosowych stóp Śrī Gopala Guru Gosvāmīego.

Jakiś czas później, gdy odzyskał przytomność, Śrī Gopala Guru Gosvāmī

objął go z wielkim uczuciem i pogłaskał po głowie. Strumienie łez popłynęły

również z oczu Śrī Guru Gosvāmī.

W końcu, zdając sobie sprawę, że była już bardzo późna noc, Vijaya Kumāra

ofiarował daṇḍavat-prāṇama lotosowym stopom Śrī Guru Gosvāmīego,zebrał

się i ruszył powoli do siebie. Rasa-katha zaczęła pojawiać się w jego sercu

dniem i nocą.

Tak kończy się trzydziesty ósmy rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

Śṛṅgāra-rasa-vicāra: Mukhya-sambhoga & asṭa-kālīya- līlā

ROZDZIAŁ 39

Wnikanie w līlā

Vijaya Kumārę opanowała intensywna tęsknota. Nic go nie zadowalało i nie

potrafił uspokoić swego serca, nawet po darśanie w świątyni Jagannātha-

devy. Już dawno zrozumiał podstawy rasa-tattvy, ale dopiero teraz z pomocą

Śrī Gopal Guru Gosvāmīego pojął znaczenie mādhura-rasy z jej sthāyibhāvą,

vibhāvami, anubhāvami, sattvika-bhāvami i vyabhicāri-bhāvami. Różne

bhāvy przejawiały się w jego sercu w różnych momentach. Przez jakiś czas

jedna bhāva pojawiała się i zanurzała go w szczęściu, a następnie pojawiała

się inna bhāva,by zawładnąć jego sercem. W tym stanie mijały dni jego

życia, a on pozostawał całkowicie bezradny obserwując w sercu

przebudzenie i ruch jakiejkolwiek bhāvy lub jej przekształcenie w inną

bhāvę. W związku z tym pewnego dnia udał się do lotosowych stóp Śrī Guru

Gosvāmīego ze łzami w oczach z następującą prośbą: „Prabhu, dzięki

twojemu nieograniczonemu miłosierdziu, nauczyłem się wszystkiego, ale nie

mogę kontrolować mojego prawdziwego ja, a zatem nie potrafię się

odpowiednio utwierdzić w Kṛṣṇa-līlā. Łaskawie obdarz mnie swoimi naukami,

które są odpowiednie dla mojego obecnego stanu”.

Śrī Guru Gosvāmī rozradował się, widząc bhāvy Vijayi Kumāra i pomyślał :

„Aho! Jakże wspaniały i cudowny jest charakter Kṛṣṇa-premy! Sprawia

bowiem, że szczęście wydaje się być niepokojem, a niepokój - szczęściem!”.

* 197 *

Następnie rzekł do Vijaya Kumāra, „Mój drogi synu, teraz powinieneś poznać

środki, które umożliwią ci wejście do Kṛṣṇa-līlā”.

Vijaya: W jaki sposób to zrobić?

Gosvāmī: Śrīla Raghunātha dāsa Gosvāmī w następującej śloce przekazał

sposób, w jaki można wejść do Kṛṣṇa- līlā:

na dharmaī nādharmaī śruti-gana-niruktaī kila kuru vraje rādhā-kṛṣṇa-pracura-paricaryām iha tanu śaci-sūnuī nandiśvara-pati-sutatve guru-varaī

mukunda-preṣthatve smara param ajasraī nanu manaḥ Śrī Manaḥ-śikṣā (2)

‘O, mój drogi umyśle! Nie wykonuj, proszę, ani dharmy lub adharmy

wymienionych w Śruti. Przeciwnie, należy pełnić żarliwą, miłosną służbę dla

Śrī Śrī Rādhā-Kṛṣṇy Yugali tutaj we Vrajy, bowiem Śruti stwierdzają, że są

Oni najwyższą zasadą najwyższego kultu oraz Najwyższą Absolutną Prawdą.

Zawsze medytuj o Śaci-nandanie Śrī Caitanyi Mahaprabhu, który jest bogato

obdarzony uczuciami i charakterem Śrīmati Rādhiki, jako o nieróżniącym się

od Śrī Nanda-nandany i pamiętaj zawsze o Śrī Gurudevie jako o osobie

najdroższej Śrī Mukundzie.

Nie trać czasu na próżne rozpatrywanie sprawiedliwych i nieprawych działań

(dharma i adharma) wymienionych w śastrach. Innymi słowy, winieneś

całkowicie zrezygnować ze sposobu rozumowania i logiki śastr oraz

zaangażować się w sādhanę raganuga-bhaktów zgodnie z gorliwością

powstałą w twoim sercu. Pełnij żarliwą służbę miłości dla Śrī Śrī Rādhy i

Kṛṣṇy we Vrajy. To znaczy - angażuj się w bhajan vraja-rasy. Jeśli pytasz,

kto nauczy celu i przedmiotu vraja-rasa bhajanu, to,proszę,posłuchaj.

Po vraja-līlā, nasz Prānanātha Śrī Nimānanda pojawił się z łona Śrī Śaci-devi

w pracchanna (ukrytej) Vrindawanie, Śrī Navadvīpa-dhamie. Śacinandana

Gaurahari jest nikim innym jak Kṛṣṇą we własnej osobie, synem Pana

Nandiśvary, Śrī Nandy Maharadży. Nigdy nie uważaj Śrī Caitanyi Mahāprabhu

za gorszego od Kṛṣṇy w jakimkolwiek aspekcie tattvy. Pojawił się On w

Navadvīpie i przejawił wyraźną bhajana-līlā, więc nie powinnieneś nigdy

rezygnować z vraja-bhajanu, myśląc że jest On Navadvīpa-nagara

(ukochanym, który zadowala Swe towarzyszki w Navadvīpie). On jest w

istocie Kṛṣṇą, ale nie powinieneś przeszkadzać tym, którzy są na drodze

arcana i medytują o Nim w oddzieleniu od Kṛṣṇy, wielbiąc Go osobnymi

mantrami. Na rasa-marga, On jest jedynym przedmiotem bhajanu jako Śrī

Rādhā-vallabha i występuje jako Śaci-nandana, jedyny Guru vraja-rasy. W

związku z tym wykonuj bhajan gloryfikujący Śaci-nandana jako Kṛṣṇa-

* 198 *

preṣṭha, rozumiejąc Go jako Guru, który jest bardzo drogi Kṛṣṇie. Przed

przystąpieniem do wykonywania rādhā-Kṛṣṇa-smarana, należy zawsze

pamiętać gaura-līlā, ponieważ będzie to inspirować i budzić twe bhāvy z

asta-kāliya-kṛṣṇa-līlā. Zawsze uznawaj bhajana-Gurudewy jako nikogo

innego niż vraja-yūtheśvari lub sakhī. Wejdź we vraja-līlā, wykonując bhajan

w ten właśnie sposób.

Vijaya: Prabhu, teraz odrzucę wszystkie logiczne argumenty śāstr oraz

wszystkie inne ścieżki, bo jestem coraz bardziej chętny do pełnienia

odpowiedniej służby w asta-kāliya-Kṛṣṇa-līlā, tak jak tego nauczał i

przedstawił Śrī Gaurānga-deva, pod kierunkiem mojego Guru-rupa sakhī.

Proszę, poucz mnie, co mam zrobić, aby mój umysł utwierdził się w tej

postawie tak, abym mógł osiągnąć mój cel.

Gosvāmī W związku z tym powinno się zrozumieć dwa tematy: upāsya-

pariskrti i upasaka-pariskrti. Upāsya-pariskrti oznacza dopracowanie

koncepcji oraz zrozumienie prawdziwego charakteru upāsya lub celu swojej

seva. Osiągnąłeś już upāsya-pariskrti, bowiem zrozumiałeś rasa-tattvę.

Istnieje jedenaście bhāv (ekādaśa-bhāvy) w odniesieniu do upasaka-

pariskrti; osiągnąłeś prawie wszystkie z nich, ale musisz być nieco bardziej w

nich umocniony.

Vijaya: Wyjaśnij łaskawie te ekādaśa-bhāvy po raz kolejny.

Gosvāmī: Ekādaśa-bhāvy to: (1) sambandha (związek) (2) vayasa (wiek),

(3) nama (imię), (4), rupa (osobista forma i wdzięk), (5) yūtha (grupa), (6)

veśa (ubiór), (7) ājñā (szczególne instrukcje), (8) vasa (rezydencja), (9)

seva (wyłączna służba); (10) parākāsthā-śvāsa (najwyższy szczyt emocji,

który jest oddechem życia aspiranta) i (11) palya-dāsi-bhāva (nastrój

służącej pod ochroną Śrī Rādhy).

Vijaya: Czym jest sambandha (relacja)?

Gosvāmī: Nastrój sambandhy jest fundamentem tego tematu. Nastroje, z

których jeden odnosi się do Kṛṣṇy, gdy ktoś ustanawia sambandha, określają

czyjś odpowiedni stan doskonałości (siddhi). Ten, kto przyjmuje Kṛṣṇę jako

pana, gdy utrwali swój związek z Nim staje się dāsa. Ten, kto przyjmuje

Kṛṣṇę jako swego sakha lub syna, kiedy jego związek umocni się,

odpowiednio staje się sakha lub rodzicem. Ten, kto akceptuje go jako męża

w małżeńskiej (svakiya) relacji staje się piękną, młodą damą w Dwarace.

Śanta-rasa jest nieobecna we Vrajy, a nawet dāsya-rasa jest bardzo

zahamowana. W każdym wypadku, relacja ta jest ustanowiona w zgodzie z

ruci czciciela.

* 199 *

Twoja natura jest kobieca, a twa inklinacja znajduje się w parakiya-rasie,

zatem jesteś podporządkowaną druhną Vraja-vaneśvari. Sambandha, którą

trzeba ci pielęgnować i pojąć w pełni, to: „Jestem sługą najbardziej

osobistych służących Śrīmati Rādhiki. Śrīmati Rādhika jest panią mojego

życia, a Kṛṣṇa to Jej życie, dlatego Śrī Rādhā-vallabha Śrī Kṛṣṇa jest z

pewnością Panem w moim życiu”.

Vijaya: Słyszałem, że nasz acarya Śrīla Jiva Gosvāmī był zwolennikiem

sambandhy w svakiya-bhāvie (związku małżeńskim). Czy to prawda?

Gosvāmī Żaden z wyznawców Śrīmana Mahaprabhu nie znajdował się poza

czystą, transcendentalną parakiya-bhāvą. Śrī Svarupa Gosvāmī jest jedynym

Guru tej transcendentalnej parakiya-rasy. Dał on nam nauki dotyczące

transcendentalnej, najczystszej parakiya-bhāvy, a Śrīla Jiva Gosvāmī – tak

jak Śrīla Rupa Gosvāmī oraz Śrīla Sanatana Gosvāmī – poszli w jego ślady i

podtrzymywali tę opinię. Śrīla Jiva Gosvāmī nie cenił nigdy żadnych

niezależnych uczuć svakiya-bhajanu. Jednak zauważył powiew svakiya-bhāvy

u niektórych upāsaka (wielbicieli) Vrajy. Svakiya-bhāva Vrajy znaleźć można

tylko tam, gdzie samartha-rati ma w sobie element samañjasā-rati. Ci, którzy

utrzymują niewielkie wyczucie svakiya-bhāvy, gdy nawiążą związek z Kṛṣṇą,

są w istocie svakiya-upāsakas. Śrīla Jiva Gosvāmī posiadał oba typy uczniów:

tych z śuddha parakija-bhāvą i tych, których uwielbienie miesza się z

poczuciem svakiya-bhāvy. W związku z tym pozostawił oddzielne instrukcje

wedle inklinacji jego uczniów. Fakt ten jest wyraźnie ustalony przez ślokę:

svecchayā likhitam kińcit w jego Locana-rocani tikā do Ujjvala-nīlamaṇi.

Vijaya: Bardzo dobrze. Pojąłem, że tylko czysta parakija-bhajana jest

akceptowana w viśuddha (czystej) koncepcji Gaudiya. Teraz zrozumiałem

sambandha, rzeknij mi, proszę,o vayasa (wieku).

Gosvāmī: Sambandha, którą nawiązałeś z Kṛṣṇą, spowodowała twoją

wewnętrzną, bezprecedensową i niespotykaną svarupę (vraja-lalanā-

svarupa) vraja-gopi. Teraz, by pełnić służbę w tej svarupie, trzeba posiadać

odpowiedni wiek (vayasa). Właściwy wiek to kaiśora (od dziesięciu do

szesnastu lat), a także znany jako vayaḥ-sandhi. W twojej svarupie,

zaczniesz od wieku dziesięciu lat i wzrośniesz do lat szesnastu. Vraja-lalanā

nie posiadają trzech lat balya (okres niemowlęcy, lata od zera do pięciu),

pauganda (dzieciństwo, wiek od pięciu do dziesięciu lat) i vrddha

(dorosłość), więc powinieneś zawsze wspierać duchową tożsamość bycia

kiśori.

Vijaya: Proszę, wytłumacz nama (imię). Otrzymałem nazwę mojej svarupy,

lecz proszę o dalsze instrukcje w tym zakresie.

* 200 *

Gosvāmī: Po zapoznaniu się ze służbą różnych dziewcząt we Vrajy, twa

własna tendencja do służby uległa rozbudzeniu. Wedle naturalnej tendencji

do służby, jesteś sługą Rādhiki-sakhī. Nazwa tej służącej to twe imię. Twój

Gurudeva dał ci twoje imię po przeanalizowaniu twoich inklinacji lub ruci. Tę

nazwę należy uważać za twoje nitya-nāma. Będziesz zachwycony

(manorama) tym imieniem pomiędzy bhajana-gopi.

Vijaya: Prabhu, teraz, proszę, powiedz mi o rupa (wiecznej formie).

Gosvāmī: Twoja wewnętrzna, transcendentalna tożsamość jest tej pięknej,

młodej kiśori, co oznacza, że Śrī Gurudeva zdefiniował twoją siddha-rupa w

zależności od inklinacji i ruci. Jak można być sługą Śrīmati Rādhiki nie będąc

obdarzonym niewyobrażalnie boską formą i osobistym pięknem?

Vijaya: Proszę, umocnij moją wiarę dotyczącą yūtha (grupy).

Gosvāmī: Śrīmati Rādhika sama jest yūtheśvari (przywódczynią yūtha) i

trzeba żyć jako sługa w grupie jednej z jej ośmiu głównych sakhī. Twój

Gurudeva umieścił Cię pod kierunkiem Śrīmati Lality, więc teraz winieneś

pełnić miłosną służbę dla Yūtheśvari Śrīmati Rādhiki oraz Lilāmayi Śrī Kṛṣṇy,

pod przywództwem Śrī Lality.

Vijaya: Prabhu, jacy sadhakowie stają się zwolennikami w grupach

yūtheśvari, takich jak Śrī Candrāvali?

Gosvāmī: Silne pragnienie, by być sługą yūtheśvari, budzi się w sercu tylko

po zgromadzeniu szczęścia (sukrti) przez wiele wcieleń, a zatem tylko

najbardziej szczęśliwi sadhakowie mają dostęp do yūtha Rādhiki. Wysiłki Śrī

Candrāvali i pozostałych yūtheśvari służą zwiększaniu līlā, a więc fakt, że

inne yūtheśvari przyjęły nastrój przeciwniczki, ożywia jedynie

transcendentalną rasę Śrī Śrī Rādhā-Madhavy,. W istocie, Śrīmati Rādhika

sama jest yūtheśvari.

Urozmaicone rozrywki Śrī Kṛṣṇy są pełne abhimāna (duchowa koncepcja

własnej jażni). Ci, którzy wyróżnieni są szczególną służbą dla Śrī Kṛṣṇy w

Jego rozrywkach, identyfikują się jako doskonale stworzeni tylko do takiej

służby.

Vijaya: Teraz chciałbym umocnić się, jeśli chodzi o guṇa (cechy).

Gosvāmī: Jesteś ekspertem w różnych rodzajach drobnych umiejętności

wymaganych dla przypisanej służby. Potrzebne ci są odpowiednie cechy i

ubiór, aby uczynić twoją służbę doskonałą, a twój Gurudeva już je dla ciebie

pozyskał.

* 201 *

Vijaya: Teraz, proszę, powiedz mi o ājñā (szczególnych rozkazach).

Gosvāmī: Istnieją dwa rodzaje ājñā: nitya i naimittika. Twoją nitya-ājñā jest

jakakolwiek ājñā, którą współczująca sakhī obdarzyła cię w związku z twoją

seva podczas asta-kāliya līlā, a ty musisz nadal pełnić ją regularnie w tym

szczególnym czasie, bez zaniedbań. Poza tym, od czasu do czasu, może ona

dać ājñā dotyczącą innej służby, jeżeli zaistnieje taka potrzeba, a nazywamy

to naimittika-ājñā (okazjonalnymi rozkazami). Należy również tę służbę

pełnić z najwyższą gorliwością.

Vijaya: Czym jest vasa (rezydencja)?

Gosvāmī: Vasa, to wieczne przebywanie we Vrajy. Powinieneś postrzegać

swoją tożsamość jako gopi, która urodziła się w domu gopa w jednej z

wiosek Vrajy i została poślubiona gopa z jakiejś innej miejscowości we Vrajy.

Jednak słodki dźwięk murali Kṛṣṇy zachwycił cię. Osobiste sakhī Śrīmati

Rādhiki wzięły cię pod Swoją opiekę oraz wyznaczyły ci miejsce

zamieszkania w pięknym kutira w gaju na brzegu Rādhā-kundy. To miejsce

zamieszkania, które pojąłeś wewnętrznie, w duchowej tożsamości, to twoja

prawdziwa vasa. Twoja parakiya-bhāva to w istocie nitya-siddha-bhāva.

Vijaya: Proszę, podaj bardziej szczegółowe informacje na temat mojej seva

(służby).

Gosvāmī: Jesteś sługą Śrīmati Rādhiki, a twoją wieczną służbą jest pełnienie

służby miłości dla Niej. Czasami, z konieczności, może cię Ona wysłać sam

na sam z Kṛṣṇą do samotnego miejsca, a wówczas Kṛṣṇa może wyrazić

Swoje pragnienie czerpania przyjemności z tobą. Jednak nigdy nie należy

godzić się na Jego propozycje. Jesteś dāsi Śrīmati Rādhiki i nigdy nie służysz

Kṛṣṇie samodzielnie, dla Jego przyjemności, bez Jej zgody. Twoje miłosne

przywiązanie jest jednakowe zarówno dla Rādhy jak i dla Kṛṣṇy, lecz mimo

to powinieneś wykazywać większą gorliwość w służbie miłości dla Niej

(dāsya-prema) niż dla Kṛṣṇy. To jest znaczenie seva. Twoja seva to dbałość

o komfort i przyjemność Śrī Rādhiki we wszystkich ośmiokrotnych

rozrywkach asta-kāliya-līlā. Śrīla Raghunātha dāsa Gosvāmī przedstawił zarys

swojej służby w Śrī Vilāpa-kusumāñjali, na podstawie traktatu Śrī Svarupy

Damodara.

Vijaya: Jak można ustalić parākāsthā-śvāsa (najwyższy szczyt uczucia i sam

oddech aspiranta)?

Gosvāmī: Śrīla Raghunātha dāsa Gosvāmī wyjaśnił parākāsthā w dwóch

ślokach:

* 202 *

āśā-bharair amṛta-śindhumayaih kathañcit kālo mayātigamitaḥ kila sāmprataī hi

tvañ cet kṛpāī mayi vidhāsyasi naiva kiī me prāṇair vrajena ca varoru vakāriṇāpi

Vilāpa-kusumāñjali (102–103)

Ha Varoru Rādhe, spędzam swe dni w wielkim bólu i cierpieniu, utrzymując

najwyższe oczekiwania osiągnięcia oceanu nektaru. Teraz proszę obdarz

mnie Swoją życzliwością, bowiem jeśli tego nie uczynisz, wówczas jaki sens

ma moje życie, mój pobyt we Vrajy lub nawet służba dla Kṛṣṇy? Wszystko

pójdzie całkowicie na marne.

hā nātha gokula-sudhā-kara suprasannavaktrāravinda mādhura-smita he kṛpārdra

yatra tvayā viharate praṇayaiḥ prayārāt tatraiva mām api naya priya-sevanāya

Ha! Gokulacandra! Ha! Kṛṣṇa, o uśmiechniętym, szczęśliwym, lotosowym

obliczu! Ha! Ty, którego serce jest tak miękkie i topniejące, że chce obdarzyć

miłosierdziem wszystkich! Zabierz mnie tam, gdzie pełen miłości wiecznie

radujesz się rozrywkami ze Śrī Rādhiką i pozwól mi pełnić osobistą służbę

miłości dla Was obojga.

Vijaya: Proszę wyjaśnij palya-dāsi-svabhāvę (usposobienie służących, które

przyjęły opiekę Śrī Rādhy).

Gosvāmī: Śrīla Dāsa Gosvāmī wyjaśnił rozmieszczenie palya-dāsi we Vraja-

vilāsa-stava w następujący sposób:

sāndra-prema-rasaiḥ plutā priyatayā prāgalbhyam āptā tayoḥ prāṇa-preṣṭha-vayasyayor anudinaī līlābhisāraī kramaiḥ

vaidagdhyena tathā sakhīī prati sadā mānasya śikṣāī rasair yeyaī kārayatīha hanta lalitā gṛhṇātu sā māī gaṇaiḥ

Vraja-vilāsa-stava (29)

Śrī Lalitā-devi tonie w zupełnie niewyobrażalnej prema-rasie. Śrī Śrī Rādhā-

Kṛṣṇa są jej prāṇa-preṣṭha (jej najdroższymi umiłowanymi, życiem jej życia)

i codziennie z pragalbhatā (odwagą) zrodzoną z miłości do Nich obojga,

organizuje Ich miłosne spotkania. Z wielką wiedzą instruuje jej sakhī, Śrīmati

Rādhikę. Oby przyjęła mnie jako palya-dāsi, jedną ze służących

towarzyszących w jej osobistej grupie.

Vijaya: Jaką postawę powinna przejawiać palya-dāsi w stosunku do innych

służących towarzyszących Śrī Lalicie-devi i jak z nimi postępować?

* 203 *

Gosvāmī: Wszystkie pisma Śrīla Dāsa Gosvāmīego są wzbogacone

transcendentalną rasą, która jest tylko ilustracją instrukcji Śrī Svarupa

Damodary Gosvāmīego. W związku z tym, napisał on:

tāmbūlārpaṇa-pāda-mardana-payodānābhisārādibhir vṛndāraṇya-maheśvarīī priyatayā yās toṣayanti priyāḥ prāṇa-preṣṭha-sakhī-kulād api kilāsaṅkocitā bhūmikāḥ kelī-bhūmiṣu rūpa-mañjarī-mukhās tā dāsikāh saīśraye

Vraja-vilāsa-stava (38)

Przymuję schronienie Śrī Rupy Mañjarī i innych służek Śrīmati Rādhārani,

wielkiej królowej Vrindāvany. Te służki zadowalają ją wiecznie ich miłosną

służbą, np. ofiarowując tāmbūla, masując jej stopy, przynosząc wodę i

organizując dla niej schadzki z Kṛṣṇą. Prāṇa-preṣṭha-sakhī są droższe

Śrīmati Rādhice niż Jej własne życie, lecz te służki są jeszcze droższe, gdyż

bez uczucia nieśmiałości mogą wejść do strefy, gdzie Boska para cieszy się

Swymi najbardziej osobistymi rozrywkami.

Vijaya: Jakie postawy i relacje powinny być utrzymane wobec innych

głównych sakhī?

Gosvāmī: Śrīla Dāsa Gosvāmī wskazał to w następującej śloce:

praṇaya-lalitā-narma-sphāra-bhūmis tayor yā vraja-pura-nava-yūnor yā ca kaṇṭhān pikānām nayati param adhastād divya-gānena tuṣṭyā prathayatu mama dīkṣāī hanta seyaī viśākhā

Vraja-vilāsa-stava (30)

Śrī Wiśakha-devi jest faworyzowana przez młodą parę dzięki swym cechom

intymnej miłości, humoru i śmiałej zabawy oraz miłosnej ciekawości. Jej

uroczy, niebiański śpiew drwi ze słodyczy kukułki. Oby Wiśakha miłosiernie

szkoliła mnie w dziedzinie muzyki.

Gopal Guru Gosvāmī dodał. „Należy również zachować podobnie uległą

postawę wobec innych sakhī”.

Vijaya: Ale jaki nastrój powinien być utrzymany wobec sakhī z

konkurencyjnej grupy (vipakṣa)?

Gosvāmī: W związku z tym Śrīla Dāsa Gosvāmī stwierdza:

sāpatnyoccaya-rajyad-ujjvala-rasasyoccaih samudvṛddhaye saubhāgyodbhaṭa-garva-vibhrama-bhṛtaḥ Śrī -rādhikāyāḥ sphuṭam

govindaḥ smara-phulla-vallava-vadhū-vargeṇa yena kṣaṇaī kṛīḍaty eńa tam atra vistṛta-mahā-puṇyañ ca vandāmahe

Vraja-vilāsa-stava (41)

* 204 *

Wielokrotnie ofiarowuję swe modlitwy bhajana-gopi, na czele z wielce

szczęśliwą Candrāvali; przejawiają one nastrój rywalizacji wobec Śrīmati

Rādhiki. Są obdarzone atrybutami takimi jak: uczucie wielkiego szczęścia,

dumy ze swej doskonałości oraz miłosnego złudzenia (vibhrama). Śrī Kṛṣṇa

przestaje z nimi jedynie przez kilka chwil, po prostu dla wzmocnienia

nastroju śrngāra-rasy Śrī Rādhiki.

Trzeba utrzymać tego rodzaju uczucie w sercu wobec sakhī należących do

grupy przeciwnej, a w czasie pełnienia służby, można z każdą z nich

postępować odpowiednio przy pomocy miłosnych uwag i i żartów.

Podsumowując, należy pełnić swoją seva według metod i bhāv

zilustrowanych w Śrī Vilāpa-kusumāñjali i utrzymywać wzajemne stosunki i

relacje z sakhī oraz innymi Vrajavāsi jak to wyjaśniono w Śrī Bhajana-vilāsa-

stava. Kontempluj wszystkie līlā zawarte w asta-kāliya-līlā, w sposób, w jaki

są wyjaśnione w Viśākhānandādi-stotram. Niechaj twój umysł pochłoną

Kṛṣṇa- līlā zgodnie z podejściem określonym w Śrī Manaḥśiksā oraz utrzymaj

zdecydowaną determinację wobec zasad i przepisów bhaktów według bhāv

zaprezentowanych w Sva-niyama-daśakam.

W swoich pismach, Śrīla Rupa Gosvāmī obszernie zilustrował rasa-tattvę.

Jako że Śrī Caitanya Mahaprabhu powierzył mu tę szczególną

odpowiedzialność, nie wyjaśnił on jak działa rasa podczas pełnienia seva.

Śrīla Dāsa Gosvāmī opracował to w swych pismach, które są oparte na

kadaca (notatkach) Śrīla Svarupy Damodara. Śrīman Mahaprabhu

odpowiednio upoważnił Swoich różnych towarzyszy i powierzył im

różnorodne obowiązki misyjne, a oni, wypełniając Jego instrukcje, wypełnili

je bez zarzutu.

Vijaya: Proszę, powiedz mi, jakie były te różne zadania i komu powierzył je

Śrīman Mahaprabhu

Gosvāmī: Śrīman Mahaprabhu powierzył Śrī Svarupie Damodarze obowiązek

nauczania o procesie seva nasyconym transcendentalną rasą (rasamayi

upasana). Aby wypełnić to zadanie powierzone mu przez Śrīmana

Mahaprabhu, Śrī Svarupa Damodara skompilował swój dwuczęściowy

traktat. Jedna część jest nazywana wewnętrzną ścieżką rasamayi upasana

(antaḥpanthā), natomiast druga część nazywana jest zewnętrzna ścieżką

(bahih-pantha) rasamayi upasana. Śrī Svarupa Damodara ofiarował tę

antaḥ-pantha jak girlandę Śrīla Dāsa Gosvāmīemu i zostało to zilustrowane i

dobrze zachowane w pismach Dāsa Gosvāmīego. Uczył bahih-pantha Śrī

Vakreśvara Gosvāmīego i jest to wybitny skarb naszej linii aż do dnia

dzisiejszego. Przekazałem ten cenny proces Śrīmanowi Dhyānacandrze, a

* 205 *

on napisał paddhati (systematyczne, stopniowe metody postępowania)

oparte się na tym, co ty już poznałeś.

Śrīman Mahaprabhu upoważnił Śrī Nityānandę Prabhu i Śrī Advaitę Prabhu i

powierzył im obowiązek głoszenia chwały śrī nama. Polecił i upoważnił Śrīla

Rupę Gosvāmīego do tego, by przedstawiał rasa-tattvę oraz przekazał Śrīla

Sanatanie Gosvāmīemu odpowiedzialność bogatego ilustrowania zależności

pomiędzy vaidhi-bhaktami i raga-bhaktami. Polecił On również Śrīla

Sanatanie Gosvāmīemu wyjaśnienie ezoterycznego związku między prakata i

aprakata Gokula. Poprzez Śrī Nityānandę Prabhu i Śrīla Sanatanę

Gosvāmīego, Mahaprabhu upoważnił Śrīla Jivę Gosvāmīego do ustalenia

tattvy sambandhy, abhidheyi i prayojany. W ten sposób, każdy z nich

otrzymał tylko te szczególne zadania, które powierzył im Mahaprabhu.

Vijaya: Prabhu, jaką odpowiedzialność Mahaprabhu powierzył Śrī Rayi

Ramanandzie?

Gosvāmī: Śrīman Mahaprabhu powierzył Śrī Rayi Ramanandzie

odpowiedzialność bogatego ilustrowania rasa-tattvy i poprzez Śrīla Rupę

Gosvāmīego dokonał on tego w pełnym stopniu.

Vijaya: Prabhu, co było obowiązkiem Śrī Sarvabhaumy?

Gosvāmī: Miał on obowiązek nauczania filozoficznych prawd o Absolutnej

Rzeczywistości (tattva). On z kolei powierzył tę odpowiedzialność Śrīla Jīvie

Gosvāmīemu, poprzez medium jednego ze swych uczniów.

Vijaya: Jakie instrukcje przekazał Śrīman Mahaprabhu wybitnym wyznawcom

w Bengalu?

Gosvāmī: Gaudija mahāntom przypadła w udziale odpowiedzialność

wyjaśnienia śrī-gaura-tattvy oraz wzbudzania w sercach jiv

transcendentalnej śraddhā dla kṛṣṇa-bhakti-rasy, co rozpoczął już Śrī Gaura.

Ponownie, niektórym wielkim duszom wśród nich, Mahaprabhu powierzył

odpowiedzialność skomponowania i propagowania specjalnego typu rasa-

kirtanu.

Vijaya: Jaką odpowiedzialność otrzymał Śrīla Raghunātta Bhatta?

Gosvāmī: Powierzono mu nauczanie o chwałach Śrīmad-Bhagavatam.

Vijaya: A Śrīla Gopala Bhatta?

Gosvāmī: Śrīman Mahaprabhu powierzył mu odpowiedzialność właściwego

chronienia i zachowania przed wszelkimi zakłóceniami niezwykle czystej oraz

* 206 *

transcendentalnej śrngāra-rasy, a także sprawdzanie nieuzasadnionych

zaniedbań w obszarze vaidhi-bhakti.

Vijaya: Jaką odpowiedzialność przyznano Śrī Prabhodhānanda Gosvāmīemu,

Guru i wujowi Śrī Gopala Bhatta Gosvāmīego?

Gosvāmī: Otrzymał on obowiązek informowania świata, że najwyższym

osiągnięciem jest kultywowanie spontanicznego, pełnego miłości

przywiązania do vraja-rasy.

Gdy Vijaya Kumāra usłyszał nauki dotyczące wszystkich tych tematów, był

zachwycony i uważał się za niezwykle pobłogosławionego.

Tak kończy się trzydziesty dziewiąty rozdział Jaiva Dharmy zatytułowany

’Wnikanie w līlā’.

Rozdział 40

Najwyższe bogactwo

Vijaya zamyślił się głęboko – „Słysząc o vraja-līlā, obudziło się już w moim

sercu żarliwe pragnienie tej līlā, a więc stopniowo osiągnę stadium pełnego

sukcesu (sampatti-dāsa)." Dlatego doszedł on do wniosku, że musi poznać

naturę tego stopniowego rozwoju. Myśląc w ten sposób, zbliżył Śrī Guru

Gosvāmīego i pokornie zapytał: "Prabhu, muszę poznać różne etapy które

bhakta przechodzi, począwszy od etapu słuchania aż do etapu sampatti-dāsa

(sukcesu). "

Gosvāmī: Istnieje w sumie pięć etapów: (1) śravana-dāsa (etap słuchania),

(2) varana-dāsa (etap akceptacji), (3) smarana-dāsa (etap pamiętania ), (4)

bhāva panadaśā (etap duchowej ekstazy) i (5) prema-sampatti-dāsa (stan

osiągniecia najwyższego sukcesu w premie).

Vijaya: Wyjaśnij łaskawie śravana-dāsa.

Gosvāmī: Kiedy jiva rozwija ruci do słuchania Kṛṣṇa-līlā-kathā, należy przez

to rozumieć, że zaniknął stan jej niechęci. Budzi się w niej wówczas

intensywna tęsknota za słuchaniem Kṛṣṇa-katha i jiva musi słyszeć

* 207 *

transcendentalne Kṛṣṇa-katha z ust bhakty, który jest o wiele bardziej

zaawansowany niż ona. Jest powiedziane w Śrīmad-Bhagavatam (4.29.40):

tasmin mahan-mukharitā madhu-bhic-caritrapīyūṣa- śeṣa-saritaḥ paritaḥ sravanti

tā ye pibanty avitṛno nṛpa gāḍha-karṇais tān na spṛśanty aśana-tṛḍ-bhaya-śoka-mohāḥ

W zgromadzeniach świętych osób płyną nieograniczone rzeki czystego

nektaru z ust wielkich dusz w formie opisów transcendentalnego charakteru,

rozrywek i cech Śrī Kṛṣṇy. Ci, którzy nigdy nie są zaspokojeni, gdy piją

swoimi uszami, z wytężoną uwagą, te nektariańskie chwały, nigdy nie są

narażeni na głód, pragnienie, strach, smutek, złudzenie oraz inne anarthas.

Vijaya: Ci, którzy są przeciwni (bahirmukha-dāsa) również od czasu do czasu

słyszą Kṛṣṇa-katha. Jakiego rodzaju jest to śravana ?

Gosvāmī: Istnieje ogromna różnica pomiędzy śravana kṛṣṇa-katha z

awersją(bahirmukha-dāsa) i śravana z życzliwością (antarmukhadaśā).

Śravaṇa u tych, którzy są bahirmukha odbywa się przez przypadek, a nie ze

względu na ich śraddhā. Takie śravana budzi do duchowego szczęścia, które

prowadzi do bhakti (bhakty-unmukhī sukṛti), a kiedy nagromadzi się ona w

ciągu wielu wcieleń, wówczas rodzi się transcendentalna śraddhā. Kiedy

budzi się w sercu transcendentalna śraddhā, śravana kṛṣṇa-katha z ust

świętych osobistości nazywana jest śravana-dāsa. Istnieją dwa rodzaje

śravana-dāsa. Pierwszym z nich jest nieusystematyzowane lub nieregularne

słuchanie (krama-hina-śravana-dāsa), a drugim jest słuchanie metodycznie

w ustalonym porządku (krama-śuddha-śravana-dāsa).

Vijaya: Co to jest krama-hina-śravana-dāsa (nieregularne słuchanie)?

Gosvāmī: Krama-hina-śravana-dāsa słyszy o Kṛṣṇa- līlā w sposób

nieregularny i nieusystematyzowany. Słuchanie Kṛṣṇa- līlā z inteligencją,

która nie jest umocniona, skutkuje tego rodzaju nieusystematyzowanym

śravana, ponieważ takie słuchanie nie pozwala uświadomić sobie związku

między różnymi līlās, a tym samym w sercu takiej osoby nie budzi się rasa.

Vijaya: Proszę, wyjaśnij pojęcie krama-śuddha-śravana-dāsa (systematyczne

słuchanie).

Gosvāmī: Rasa tylko budzi się jedynie w sercu osoby, która słucha o Kṛṣṇa-

līlā metodycznie lub w ustalonym porządku, ze zdecydowaną inteligencją.

Kiedy słyszy się o asta-kāliya-nitya- līlā (wiecznych ośmiokrotnych

rozrywkach) w oddzieleniu od naimittika- līlā ( līlā okazjonalnych takich jak

* 208 *

boskie narodziny Kṛṣṇy i tak dalej), wówczas takie śravana jest krama-

śuddha. Jedynie takie krama-śuddha śravana jest pożądane na ścieżce

bhajanu. Jeśli słyszy się Kṛṣṇa-līlā w sposób krama-śuddha, wówczas

stopniowo pojawia się zrozumienie słodyczy i uroku līlā, a w sercu słuchacza

pojawia się skłonność do wykonywania raganuga-bhajanu. Taka osoba

myśli: „Aho! Subala ma taką wspaniałą sakhya-bhāvę dla Kṛṣṇy. Ja również

będę pełnił miłosną seva dla Kṛṣṇy,tak jak on w sakhya-rasie. " Ten rodzaj

silnego przyciągania nazywany jest lobha (chciwością). Kṛṣṇa-bhajana z

takim lobha i z naśladowaniem słodkich bhāv Vrajavāsīs nazywa się

raganuga-bhakti . Dałem przykład z sakhya-rasa, ale tego typu raganuga-

bhakti jest wykonywana we wszystkich czterech rasach, począwszy od

dāsya. Dzięki łasce mojego Prāṇeśvara Śrī Nimānandy masz naturalną

skłonność do śrngāra-rasa. Ponieważ usłyszałeś o wyjątkowych bhāvach

vraja-gopi i postawie seva w stosunku do Kṛṣṇy, w twoim sercu pojawiło

się żarliwe pragnienie pełnienia premamayi-seva dla Kṛṣṇy w takim samym

nastroju, i samo to pragnienie otworzyło przed tobą ścieżkę, na której

osiągniesz aprākṛṭa-seva. W rzeczywistości,jedynym śravana-dāsa tego

procesu jest poufna rozmowa między guru a uczniem.

Vijaya: Kiedy uważa się czyjeś śravana-dāsa za zakończone?

Gosvāmī: Śravana-dāsa jest zakończona, gdy zdamy sobie sprawę z faktu,

że Kṛṣṇy-līlā są wieczne. Ponieważ Kṛṣṇa-līlā są niezwykle czyste i

transcendentalne, całkowicie urzekają umysł i serce. Pojawia się wtedy

intensywna niecierpliwość, aby samemu wniknąć w te rozrywki i uczestniczyć

w nich. Śrī Gurudeva opisuje swojemu śiśya ekādaśabhāvas, które były

wymienione wcześniej. Śravaṇa-dāsa powinno się uznać za zakończone lub

doskonałe, gdy usposobienie umysłu ucznia jest przepojone powabem līlā.

Gdy uczeń ogarnięty jest intensywnym zapałem, osiąga varana-dāsa (etap

akceptacji).

Vijaya: Prabhu, proszę, powiedz mi o varana-dāsa.

Gosvāmī: Gdy spontaniczne przywiązanie serca skupione jest wokół līlā

dzięki więzom ekādaśa-bhāv, o których wspomniałem wcześniej, uczeń jest

poruszony i upada do lotosowych stóp Gurudewy, łkając nieustannie.

Wówczas Gurudeva pojawia się w postaci sakhi, a uczeń jako jej

towarzyszka. Istotną cechą vrajagopīs jest to, że są one bardzo chętnie, aby

pełnić miłosną służbę dla Śrī Kṛṣṇy. Gurudeva jest vraja-Lalanā, który

osiągnął etap doskonałości tego seva. Wówczas uczeń pokornie modli się do

Śrī Gurudewy, przepełniony takimi serdecznymi uczuciami:

tvāī natvā yācate dhṛtvā tṛṇaī dantair ayaī janaḥ

* 209 *

sva-dāsyāmṛta-sekena jivayāmuī su-duḥkhitam na muñcec charaṇāyātam api duṣṭaī dayāmayaḥ

ato rādhālike hā hā muñcainaī naiva tādṛśam premāmbhoja-marandākhya-stavarāja (11–12)

O Rādhālike, jestem bardzo zdegradowany. Trzymając źdźbło trawy między

zębami i upadając u Twych lotosowych stóp z wszelką możliwą pokorą,

modlę się, abyś łaskawie obdarzył łaską tę nędzną duszę i ożywił mnie,

zlewając nektar służby pod Twoim przewodnictwem i według Twoich

wskazówek. Ci, którzy są wychwalani jako łakawi i miłosierni, nie odrzucają

nawet złych ludzi, którzy przyjmą ich schronienie i podporządkują się im;

jest to ich prawdziwy charakter. Dlatego proszę, bądż łaskawy dla tej

grzesznej osoby, która podporządkowała się Tobie. Proszę, nie pozbawiaj

mnie twojej bezprzyczynowej łaski. Tęsknię tak intensywnie za służbą

miłości dla Boskiej Pary Vrajy pełnionej pod osłoną Twych lotosowych stóp.

Jest to typowa bhāva varana-dāsy. Na tym etapie, Guru-Rupa sakhī daje

Sadhace polecenie (Ajia), aby zaangażował się w asta-kāliya-līlā-smaranam,

przyjmując pełne schronienie kṛsṇa-nāma, przebywając we Vrajy i zapewnia

go, że jego szczere, pełne miłości pragnienie zostanie spełnione bardzo

szybko.

Vijaya: Proszę, powiedz mi o smarana-dāsa.

Gosvāmī: Śrīla Rupa Gosvāmī powiedział:

kṛṣṇaī smaran janañ cāsya presṭhaī nija-śamīhitaī tat-tat-kathā-rataś cāsau kuryād vāsaī vraje sadā

sevā sādhaka-rūpeṇa siddha-rūpeṇa cātra hi tad-bhāva-lipsunā kāryā vraja-lokānusārataḥ śravaṇotkīrtanādīni vaidha-bhakty-uditāni tu

yāny aṅgāni ca tāny atra vijñeyāni manīṣibhiḥ Bhakti-rasāmṛta-sindhu (1.2.294–296)

Sadhaka powinien stale pamiętać Kṛṣṇę wraz z Jego ukochanymi wiecznymi

towarzyszami. Powinien pogrążyć się w śpiewaniu i słuchaniu chwalebnych

rozrywek, zawsze powinien przebywać we Vrajy. Ci, którzy rozwinęli żarliwe

pragnienie ragatmika-bhakti, będą pełnić służbę podążając w ślady

mieszkańców Vrajy, wewnętrznie przez siddha-rupę i zewnętrznie w ich

sadhaka-rupa. Ci, którzy są doskonale zorientowani w transcendentalnej

wiedzy (tattvavit) dobrze wiedzą, że wszystkie różne odnogi bhakti, takie jak

śravana i głośne kirtana, powinny być również praktykowane w

rāgānugābhakti.

* 210 *

Mimo, iż Vijaya Kumāra usłyszał już wczesniej dogłębne wyjaśnienie tych

trzech ślok, zapytał: "Co oznacza kuryād vāsaṁ vraje sada? "

Gosvāmī: Według Śrīla Jīva Gosvāmīego, oznacza to, że sadhaka powinien

znajdować się fizycznie we vraja-maṇḍala, innymi słowy, w miejscach

rozrywek Śrī Śrī Rādhy i Kṛṣṇy ( līlā maṇḍala). Jeżeli nie może zostać we

Vrajy fizycznie, to powinien to czynić mentalnie, jako że rezultat mentalnego

przebywania we Vrajy jest taki sam jak przebywania tam fizycznie. Sadhaka

powinien podążać w ślady wybranej sakhi, której miłosna bhāva (premika-

raga) urzekła go. Powinien przebywać we Vrajy z abhimāna bycia kuñja-

sevikā (towaryszka pełniąca służbę w kuñja) tej wybranej sakhi. Powinien

stale pamiętać Kṛṣṇę i bhāvę tej sakhī. Swoim ciałem fizycznym sadhaka

powinien wykonywać takie angi z vaidhī-bhakti jak śravana i kirtana.

Natomiast jego ciało subtelne powinno stale pamiętać asta-kāliya-līlā, i

pełnić swoją przypisaną seva jako siddha-vraja-gopi zgodnie z jedenastoma

bhāvami, które osiągnął. Zewnętrznie sadhaka musi utrzymać swoje życie

przestrzegając ustalonych zasad i przepisów, a wewnętrznie powinien

pielęgnować bhāvy, które odżywiają jego duchową formę (siddha-deha).

Osoba, która właściwie przestrzega tej metody, w naturalny sposób rozwinie

brak przywiązania do czegokolwiek innego niż Vraja.

Vijaya: Proszę, wyjasnij ten rodzaj seva nieco dokładniej.

Gosvāmī: Prawdziwe znaczenie vraja-vasa to pobyt w samotnym miejscu w

aprakrta-bhāvie. Sadhaka powinien pełnić seva według asta-kāliya-līlā,

jednocześnie intonując stałą liczbę hari-nama. Powinien tak organizować

wszystkie czynności mające na celu utrzymanie ciała, aby nie stały się

niekorzystne dla jego bhajanu. Innymi słowy, życie powinno być

ukształtowane w taki sposób, aby utrzymanie ciała sprzyjało pełnieniu

bhajana.

Vijaya Kumāra rozważył to głęboko i powiedział: "Prabhu, zrozumiałem to w

pełni, ale jak uregulować umysł ?

Gosvāmī: Umysł automatycznie staje się spokojny, jak tylko osiąga się

raganuga-bhakti. Jest tak dlatego, że tęsknota umysłu za światowymi

przyjemnościami automatycznie ustaje, kiedy jest on ożywiony wrodzonym

przywiązaniem do jażni i biegnie w kierunku Vrajy. Innymi słowy, umysł goni

za przyziemnymi przyjemnościami tylko ze względu na jego przywiązanie do

nich, ale gdy to przywiązanie jest nakierowane na Vraję, umysł staje się

opanowany z powodu braku owego przywiązania do światowych rzeczy.

Mimo to, jeżeli nadal istnieje obawa, że przeszkody pozostaną, korzystnie

jest przyjąć stopniowy proces (krama), o którym wspomniałem poprzednio.

* 211 *

Póżniej, kiedy umysł staje się w pełni spokojny, doczesne perturbacje nie

mogą już spowodować żadnej szkody.

Vijaya: Jaki jest sens krāma (stopniowej) kultywacji?

Gosvāmī: Należy utrzymywać stałą liczbę hari-nama i trzeba pobożnie

intonować śrī hari-nama w określonym czasie, co dzień w samotności,

pogrążonym będąc w konkretnej bhāvie i zachować umysł wolnym od

przyziemnych myśli. Powoli i stopniowo, powinno się zwiększyć czas dla tego

rodzaju sādhany, a ostatecznie przyjdzie etap kiedy umysł będzie zawsze

nasycony alaukika-cinmaya-bhāvą, tak, że przyziemne myśli nie będą

przeważać nad nim.

Vijaya: Jak długo trzeba przestrzegać tej praktyki?

Gosvāmī: Należy nadal stosować tę praktykę do czasu, osiągnięcia stanu

umysłu, który jest poza jakimikolwiek zakłóceniami.

Vijaya: Jak można wykonywać nama-smarana z bhāvą? Proszę powiedz

więcej na ten temat.

Gosvāmī: Najpierw należy intonować nama w ullasa (nastrój radości).

Następnie połączyć tę radość z zaborczością (mamata). Po tym, należy

związać mamata z viśramba (intymnością). Gdy to zrobisz, śuddha-bhāva

stopniowo zamanifestuje się. Następnie pojawi się bhāvapana-dāsa.

Początkowo, w czasie smarana u sadhaki po prostu bhāvy nakładają się w

swojej praktyce. Jednak na etapie bhāvapana, śuddha-bhāva przejawia się w

sercu, i to się nazywa prema. To rzeczywiście jest sekwencja dla

stopniowego rozwoju niṣṭha w sercu upasaka (transcendentalnego sługi) i

taka praktyka obejmuje również rozwój niṣṭha w koncepcji przedmiotu

upāsya (objektu czyjejś sevy).

Vijaya: Co to jest sekwencja upāsya-nisṭha?

Gosvāmī: Jeśli chcesz osiągnąć w pełni rozkwitły etap prema, musisz przyjąć

następującą instrukcję Śrī Dāsa Gosvāmīego.

yadīccher āvāsaī vraja-bhuvi sa-rāgaī prati-janur yuva-dvandvaī tac cet paricaritum ārād abhilaṣeḥ svarūpaī Śrī -rūpaī sa-gaṇam iha tasyāgrajam api

sphuṭaī premṇā nityaī smara nama tadā tvaī śṛṇu manaḥ Manaḥ-śikṣā (3)

O umyśle! Jeśli cenisz gorące pragnienia, by żyć z rāgą w Vrajy, i jeśli długo,

życie po życiu, pielęgnujesz bezpośrednią seva dla ukochanych Vraja-Jugala

* 212 *

w nastroju Ich parakija wymian, które są wolne od wszelkich uwikłań i zasad

małżeństwa, to musisz wyraźnie i stale pamiętać o miłości Śrī Svarupa

Gosvāmīego, Śrī Rupy, oraz Śrī Sanatana Gosvāmīch, wraz z ich

zwolennikami. Należy przyjąć ich jako swoje guru-rupa-sakhī i ofiarować im

prāṇama.

Chodzi o to, że jeśli ktoś wykonuje sādhana w bhāvie svakīya-rasy, wynikiem

tego jest samañjasa-rasa, w której seva-bhāva do Boskiej Pary jest

zablokowana i towarzyszy temu nie w pełni rozkwitły stan. Dlatego należy

wykonać bhajana utrzymania duchowe ego (abhimāna) w czystej parakija-

rasa według koncepcje Śrī Svarupa, Śrī Rupa i Śrī Sanatana. Nawet na etapie

sādhana, gdy bhāvy są po prostu nakładane, należy przyjąć czystą parakija-

bhāvę. Jeśli sadhaka nakłada na siebie parakija bhāvy, zamanifestuje się

parakija-rati i parakija-rasa będzie ostatecznie manifestacją tej parakija-rati.

To rzeczywiście jest nitya-rasa w Vraja aprakata-līlā.

Vijaya: Czym jest proces słuchania (krama-śuddha), w odniesieniu do asta-

kāliya-līlā?

Gosvāmī: Po wyjaśnieniu wszystkich fascynujących odmian rasy w asta-

kāliya- līlā Śrī Rupa Gosvāmī powiedział:

atalatvād apāratvād āpto’ sau durvigāhatām spṛṣṭaiḥ paraī taṭasthena rasābdhīr mādhuro yathā Ujjvala-nīlamaṇi (Gauṇa-sambhoga division, 23)

Kṛṣṇa- līlā jest całkowicie transcendentalna do wszystkich aspektów. Jest

słodkim oceanem rasy. Ponadto ocean ten jest niewyobrażalny i nie ma

brzegu. Kṛṣṇa- līlā jest niezrozumiała dla istot w tym materialnym świecie,

ponieważ jest im wyjątkowo trudno przekroczyć śmiertelny wymiar i wnikać

w śuddha-aprakata-tattvę (czystą i transcendentalną rzeczywistość).

Aprakata-rasa jest tak zadziwiająca, barwna i wszechprzenikająca, że nie

może być zwyczajnie osiągnięta. Co więcej, nawet jeśli ktoś został ożywiony

aprākṛtabhāvą i mieszka w czystej tattvie ezoterycznych wyjaśnień Kṛṣṇa-

līlā, jego opis nie może być bez skazy lub całkowity ponieważ opis zależy od

słów, a słowa nie są w stanie w pełni wyrazić transcendentalnej

rzeczywistości. Co tu mówić o takich osobach, gdy Bhagavān sam opisuje

aprakata-rasa, słuchacze i czytelnicy, są sami przytłoczeni przez prozaiczne

błędy i ograniczenia, otrzymując Jego własny opis jako uszkodzony. W

związku z tym, na pewno bardzo trudno jest zanurkować w głąb oceanu

rasy. Jednakże, gdy ktoś znajduje się na brzegu tego oceanu w stanie

neutralnym, można opisać tylko jedną kroplę tego oceanu.

Vijaya: Więc jak możliwe jest osiągnięcie aprakata-rasy?

* 213 *

Gosvāmī: Mādhura-rasa jest niewyobrażalna, bezkonkurencyjna i trudna do

zrozumienia. Taka jest natura Kṛṣṇa-līlā. Jednak nasz ukochany Kṛṣṇa

nieograniczenie obdarzony dwoma specjalnymi cechami, które są prawdziwą

podstawą w naszych nadziejach: jest sarva-śaktimānem (posiadaczem

wszystkich mocy) i iccha maya (posiadaczem własnej swobodnej i

niezależnej woli). W związku z tym, przez Jego słodką wolę ezoteryczne

Kṛṣṇa-līlā, choć są nieograniczone, niezgłębione, i trudne do zrozumienia

manifestują się w tym świecie materialnym, który jest bardzo przyziemny i

niewielki. Jednak jako Najwyższy Autokrata, pragnie przynieść

najwznioślejsze transcendentalne aspekty Kṛṣṇa-līlā do tego świata. To tylko

dzięki Jego bezprzyczynowej łasce, transcendentalne, wieczne, słodkie līlā,

które są nasycone rasą (aprakata-nitya-mādhura-rasamaya-līlā) przejawiają

się w tym świecie materialnym.

Jak to możliwe, że Śrī Mathura-dhama, która jest aprakata

(transcendentalna do tego doczesnego świata), zamanifestowała się w tym

świecie i isnieje w nim ? Nie można tego wyjaśnić w żaden sposób,

ponieważ ograniczona inteligencja istot ludzkich oraz devatów nigdy nie

pojmie działań acintya-sakti Bhagavāna. Vraja- līlā w tym świecie jest

prakata-bhāvą (przejawionym doświadczeniem) najwyższej Kṛṣṇa-lila,

transcendentalnej do sfery doczesnej. Doświadczyliśmy tego i osiągnęliśmy

ten stan, nie mamy więc czym się niepokoić.

Vijaya: Jeśli prakata- līlā i aprakata- līlā są tą samą tattvą, jak to możliwe, że

jedna jest lepsza od drugiej?

Gosvāmī: Niewątpliwie są jednakowe. Zaiste, lila przejawiona tutaj, istnieje

w pełni w transcendentalnym królestwie. Jednak z punktu widzenia

uwarunkowanych dusz będących na początkowych etapach sādhany,

przejawia się ona w jeden sposob, a kiedy stopniowo osiagną one postęp,

lila przybiera bardziej wzniosłe formy. Na etapie bhāvapana, realizacja līlā

jest całkowicie czysta.

Vijayo, jesteś kwalifikowany, aby słuchać tych tematów, dlatego nie waham

się z tobą rozmawiać . Etap bhāvapana osiąga się, będąc w smarana-dāsie,

w wyniku własciwego praktykowania sādhany przez długi czas. Podczas

etapu smarana, gdy ktoś staje się całkowicie wolny od wszystkich

zanieczyszczonych nastrojów swego ziemskiego doświadczenia, pojawia się

etap apana (realizacja własnej svarupy) . Śuddha-bhakti miłosiernie pojawia

się w sercu sadhaki, zgodnie z poziomem odpowiedniej praktyki w smarana-

dāsa. Sama bhakti jest Kṛṣṇa-ākarsiṇī (atrakcyjna dla Kṛṣṇy), więc dzięki

łasce Kṛṣṇy, wszystkie zanieczyszczenia w postaci błędnych koncepcji są

* 214 *

stopniowo usuwane w smarana-dāsie. Jest powiedziane w Śrīmad-

Bhagavatam (11.14.26):

yathā yathātmā parimṛjyate ‘sau mat-puṇya-gāthā-śravaṇābhidhānaiḥ

tathā tathā paśyati vastu sūkṣmaī cakṣur yathaivāñjana-samprayuktam

Podobnie jak oczy, namaszczone balsamem, mają moc dostrzegania nawet

delikatnych przedmiotów, podobnie, gdy serce jivy jest oczyszczone przez

śravana i kirtana o Moich w najwyższym stopniu oczyszczających līlā-katha,

zyskuje ona zdolność uświadomienia sobie niezwykle subtelnej tattvy,

mianowicie prawdy o mojej Svarupie i Moich līlā.

Gdy oczy są posmarowane maścią, widzą znacznie jaśniej. W ten sam

sposób, jiva może uświadomić sobie aprākṛta-svarūpa (transcendentalną

naturę) przejawionych Kṛṣṇa-lila w takim stopniu, że oczyszcza się przez

kontakt z aprakata-wastu (transcendentalną rzeczywistością) poprzez

śravana, kirtana i smarana o Kṛṣṇa-lila-katha.

W Brahma-saṁhicie powiedziane jest (5.38):

premāñjana-cchurita-bhakti-vilocanena santaḥ sadaiva hṛdayeṣu vilokayanti

yaī śyāmasundaram acintya-guṇa-svarūpaī govindam ādi-puruńaī tam ahaī bhajāmi

‘Wykonuję bhajana dla pierwotnego Purusy, Śrī Govindy, który jest

Śyāmasundarą Kṛṣṇą. Jego forma ma niewyobrażalnie wyjątkowe cechy, a

jego śuddha-bhaktowie nieustannie widzą Go w swoich sercach oczyma

namaszczonymi balsamem miłości.’

Na etapie bhāvapana (svarupa-siddhi), pojawia się zdolność

transcendentalnej wizji i wówczas , sadhaka może mieć darśan jego sakhī, a

także yūtheśvarī Śrīmati Rādhiki. Nawet po darśanie z Golokanāthą Kṛṣṇą,

realizacja sadhaki nie jest stała przez cały czas, dopóki nie osiągnie on etapu

sampatti-dāsa (vastu-siddhi), na którym niszczone jest jego fizyczne i

subtelne ciało. W bhāvapana-dāsa, czysta jiva ma pełną kontrolę nad

fizycznym i subtelnym ciałem. Jednak, wtórnym rezultatem etapu sampatti-

dāsa, na którym łaska Kṛṣṇy objawia się w pełni, jest całkowite przerwanie

związku jivy z tym doczesnym światem. Bhāvapana-dāsa nazywana jest

svarūpasiddhi, a w sampatti-dāsie osiąga się wastu-siddhi.

Vijaya: Jak można doświadczyć nama, guṇy, rupy, līlā, i dhamy Kṛṣṇy w

wastu-siddhi?

* 215 *

Gosvāmī: Nie mogę odpowiedzieć na to pytanie. Będę mógł zobaczyć je i

mówić o nich, gdy osiągnę wastu-siddhi, a ty będziesz w stanie zrozumieć i

uświadomić sobie te rzeczy, jedynie wtedy, gdy osiągniesz sampatti-dāsa.

Nie będzie już wówczas potrzeby, aby pomóc ci zrozumieć różne aspekty

Kṛṣṇa-lila; będziesz postrzegał je bezpośrednio i nie będziesz musiał

zadawać dalszych pytań. Poza tym, nie ma sensu, aby bhakta wyrażał to, co

postrzega w swojej svarupa-siddhi - czyli w bhāvapana-dāsa - ponieważ

żaden z jego słuchaczy nie będzie w stanie zrozumieć, o czym mówi. Śrīla

Rupa Gosvāmī opisał objawy Svarupa-siddha-mahāpurusas w następujący

sposób:

jane cej jātabhāve’pi vaiguṇyam iva dṛśyate kāryā tathāpi nāsūyā kṛtārthaḥ sarvathaiva saḥ

Bhakti-rasāmṛta-sindhu (1.3.59)

Można zobaczyć trochę pozornej niedoskonałości lub winy w zewnętrznym

zachowaniu bhaktów, którzy osiągnęli etap bhāva. Mimo to, konieczne jest,

aby nie być o nich zazdrosnym, przypisując im błędy, gdyż stali się oni

całkowicie wolni od przywiązania do wszystkiego innego poza Kṛṣṇą i dlatego

osiągnęli oni pełny sukces, pod każdym względem.

dhanyasyāyaī navaḥ premā yasyonmīlati cetasi antarvaṇi bhir apy asya mudrā suṣṭhu sudurgamā

Bhakti-rasāmṛta-sindhu (1.4.17)

Ta prema pojawia się tylko w sercach tych, którzy mają wielkie szczęście.

Nawet ci, którzy znawcami śastr uważają, że bardzo trudno jest do

zrozumieć działania i posunięcia tych, w których pojawił się nowy kiełek

premy.

Vijaya: Jeśli tak jest, dlaczego w śāstrach takich , jak Śri Brahmasamhita i

innych, próbuje się podawać opisy Goloki?

Gosvāmī: Kiedy wielcy sadhu znajdują się w ich svarupa-siddhi, a Brahma i

inni devatowie zostali miłosiernie pobłogosławieni wizją transcendentalnych

rozrywek Śrī Kṛṣṇy, próbują gloryfikować je w swoich stavas i stutis,

odpowiednio do ich wizji. Jednakże, takie opisy są niepełne i ograniczone,

ponieważ w doczesnym świecie nie ma odpowiednich słów, by wyrazić

aprakata-bhāvy. Poza tym, bhaktowie, którzy nie są wystarczająco

zaawansowani, nie mogą w pełni zrozumieć tych opisów. Bhaktowie jednak

nie potrzebują ich. Zaleca się, że powinni oni spełniać bajana, czerpiąc

wsparcie z prakata-lila, które Śrī Kṛṣṇa bardzo łaskawie przejawia w tym

świecie, a jedynie dzięki temu, osiągną wszelką doskonałość. Ci, którzy

wykonują z nisṭhā takie bhajana w Gokuli, bardzo szybko otrzymają sphūrti

* 216 *

Goloki w ich sercach. Wszystkie divya- līlā Gokuli wiecznie istnieją na Goloce,

gdyż w tattvie nie ma różnicy między nimi. Osoby o materialnej wizji,

postrzec zjawiska i czynności w Gokuli jako przyziemne lub iluzoryczne, ale

takie postrzeganie przestaje istnieć w svarupa-siddhi. Należy stale

wykonywać bhajana i być zadowolonym z jakiejkolwiek realizacji

transcendentalnej rzeczywistości, która zostanie nam objawiona zgodnie z

naszą adhikara – taka jest instrukcja Śrī Kṛṣṇy. Jeśli będziemy wierni Jego

instrukcji, On w odpowiednim czasie z pewnością obdarzy nas Swoją

bezprzyczynową łaską, dzięki której otrzymamy pełną wizję Jego divya-lila.

Vijaya Kumāra uwolnił się całkowicie od wszelkich wątpliwości. W pełni

rozbudził w sobie swoje wrodzone usposobienie i umiejętnie połączył

wszystkie ekādaśa-bhāvy w Kṛṣṇa-lila. Usiadł w swoim bhajana-kuṭīra na

brzegu morza, stał się w pełni spokojny i spędził cały czas rozkoszując się

premasevā. W tym czasie matka Vrajanātha opuściła ten świat i Vrajanātha

wyjechał do swego rodzinnego miasta wraz z babcią. W jego czystym sercu

pojawiła się sakhya-prema i tak mieszkał w Navadvīpa-dhama, w

towarzystwie szczerych Wisznuitów i radosnie wypełniał swoje bhajana na

brzegu Bhagavati Gaṅgi.

Vijaya Kumāra porzucił strój grhasthy i przyjął kaupīnę i bahir vasę ascety.

Utrzymywał się przy życiu dzięki madhukarī, żebrząc o Śrī mahāprasāda,

pozostając ciągle zaabsorbowanym bhajanem. W ciągu wszystkich ośmiu

praharas dnia i nocy, odpoczywał jedynie w czasie transcendentalnego snu

Śrī Śrī Rādhā-Kṛṣṇy.

Kiedy Boska Para zjadła, honorował prasāda, a gdy Radha- Krsna nie spali,

pełnił odpowiednią seva. Swoje hari-nama-mala miał w dłoniach w każdej

chwili. Bywało, że tańczył i czasami płakał głośno. Innym razem, podziwiając

fale morza, śmiał się. Kto, jak nie sam Vijaya, mógł zrozumieć przejawienia

jego bhajanu i transcendentalną bhāvę w jego sercu?

Zewnętrznie przyjął imię Nimaja dāsa Babaji. Nigdy nie pozwolił sobie na

mówienie i słuchanie światowych rozmów. Był uosobieniem pokory, jego

charakter był bez skazy, a jego determinacja w bhajanie była niezachwiana.

Jeśli ktoś zaoferował mu maha-prasāda lub kaupīna-bahir-vasa, przyjmował

tylko to, co było niezbędnie konieczne, nic ponad to. Podczas gdy intonował

hari-nama, łzy ciągle spływały mu po policzkach, krztusił się, a włosy na

jego ciele stawały prosto. W krótkim czasie osiągnął doskonałość swego

bhajanu i Śrī Kṛṣṇa najbardziej łaskawie ofiarował mu adhikara, aby mógł

pełnić seva w Jego aprakata-lila. Jak Brahma Haridāsa Thakura, jego

bhajana-deha (ciało, w którym praktykował bhajana) było zakopane pod

piaskami plaży w Puri.

* 217 *

Bolo Bhagavān Śrī Kṛṣṇa candra ki jaya!

guru-kṛṣṇa-vaiṣṇavera kṛpā-bala dhari

bhaktivinoda dīna bahu yatna kari

Po wielu dniach zmagań i niesienia na swej głowie kṛpā-śakti Śrī Guru,

Kṛṣṇy i Vaiṣṇavaów, ten niski Bhaktivinoda…

viracila jaiva-dharma gauḍīya-bhāńāya

sampūrṇa haila grantha māghī-pūrṇimāya

…skomponował Jaiva-dharmaę zgodnie z czystymi koncepcjami filozofii

Gaudiya Vaisnava. Książka ta została ukończona w Māghī-pūrṇimę ( dzień

pełni księżyca w miesiącu Māgha)…

caitanyābda cāri-śata-daśe navadvīpe

godruma-surabhi-kuñje jāhnavī-samīpe

w roku 410 Ery Pana Caitanyi (1896) w Surabhī-kuñja w Godrumadvīpie,

niedaleko świętej rzeki Jāhnavī w Navadvīpamaṇḍali.

śrī-kali-pāvana-gorā-pade yāṅra āśa

e grantha paḍūn tini kariyā viśvāsa

Ci, którzy pragną schronienia Lotosowych Stóp Sri Gaurangi, Tego, Który

mam moc oczyszczania w wieku Kali, powinni z wiarą czytać tę książkę.

gaurāṅge jāṅhāra nā janmila śraddhā-leśa

e grantha paḍite tāṅre śapatha viśesa

Ale deklaruję też, że ci, którzy nie rozwinęli nawet odrobiny śraddhy w Śri

Gauranga- devę nie powinni czytać tej książki…

śuska-muktivāde kṛṣṇa kabhu nāhi pāya

śraddhāvāne vraja- līlā śuddha-rūpe Haya

…ponieważ ci, którzy są suchymi mukti- vadi, nigdy nie osiągną schronienia

Krsny, zaś ci, którzy obdarzeni zostali duchową śraddha, stopniowo

uświadomią sobie w pełni ezoteryczne aspekty Vraja- lila.

* 218 *

Phala Śruti (Owoc słuchania)

pṛthivīte yata kathā dharma-nāme cale bhāgavata kahe saba paripūrṇa chale

Jak wskazano w Śrimad-Bhagavatam (1.1.2), wszystkie filozofie

na ziemi, które spełniane jako Dharmy są całkowicie złudne.

chala-dharma chādi’ kara satya-dharme mati catur-varga tyaji’ dhara nitya-prema-gati

Należy całkowicie zrezygnować z takich oszukańczych dharm i pochłonąć

umysł w prawdziwej Dharmie. Innymi słowy, należy zrezygnować z

czterokrotnych celów życia materialnego - dharma, artha, kama, moksa -

i dążyć wyłącznie do ostatecznego miejsca przeznaczenia nitja-premy.

āmitva-mīmāṁsā-bhrame nije jada-buddhi

nirviśeṣa-brahma-jñāne nahe citta-śuddhi

Ci, którzy są zwiedzeni identyfikują się z materią, czyli popełniają

podstawowy błąd, jednak można nie być oczyszczonym z takiego złudzenia

przez starania o nirviśeṣa-brahma-jñāna.

ivicitratā hīna hale nirviśesa haya kāla sīmātulya seha āprakṛta naya

Māyāvādī myśli że Śri Krsna nie jest transcendentalny i podlega

ograniczeniom czasu, takiemu jak narodziny i śmierć. W ten sposób odrzuca

Śri Bhagawana vicitratā (zadziwiające cechy, akcesoria, umiejetnosci i lila).

Te błędne próby pozostawiają go w filozofii nirviśeṣa-brahma.

khaṇda-jñāne heya-dharma āche suniścaya prākṛta haile, kabhu aprākṛta naya

Taka podstawowa wiedza jñāna, która niesię pogardę, wynika z prób

rozbicia boskiej formy Bhagawana, nadaje się tylko do odrzucenia. Jest

prakata (materialistyczna) i nigdy nie powinna być brana pod uwagę jako

aprākṛta-dharma.

jade dvaita-jñāna heya, cite upādeya kṛṣṇa -bhakti cira-dina upāya-upāye

* 219 *

Taka wiedza, która jest wyłącznie związane z dwoistością to nudy. Świat

materialny powinien zostać odrzucony, a transcendentalna wiedza o boskim

dualiźmie w świecie duchowym(cit-jagat) powinna być przyjmowane na

zawsze w czyimś sercu zarówno w zakresie upaya (środków osiągnięcia) i

upāye (celu godnego realizacji).

jīva kabhu jada naya, hari kabhu naya hari saha jīvācintya-bhedābhedamaya

Jīva nie jest produktem martwej materii, nie jest on kevalādvaita,

Jest absolutnie jedną na wszystkie sposoby z Śri Hari. Jīva jest

niewyobrażalnie różna i nie różni się od Hari.

deha kabhu jīva naya, dharā-bhogya naya dāsa-bhogya jīva, kṛṣṇa prabhu bhoktā haya

Materialny korpus nie powinien być uważany za jīvę, i ta ziemia nie jest dla

do eksploatacji i ku radości jīvy. Svarupą jīvy jest bycie Krsna-dasa, a tym

samym istnieje ona dla przyjemności Kryszny, natomiast svarupą Krsny jest

bycie Prabhu (Mistrzem) i bhoktā (podmiotem radości).

jaiva-dharme nāhi āche deha-dharma-kathā nāhi āche jīva-jñāne māyāvāda-prathā

Ta książka, Jaiva-dharma, nie ma nic wspólnego z tematem spraw

związanych z ty martwym ciałem materialnym, ani nie proponuje doktryny

jedności mayavada (jedności jīv z brahmanem).

jīva-nitya-dharma bhakti – tāhe jada nāī śuddha-jīva ‘prema’ sevā-phale pāya tāī

Nitya-dharmą jīv jest bhakti pozbawione materialnej motywacji. Jīva,

oczyszcza się przez seva (służenie), i osiąga owoc tej sevy w formie premy.

jaiva-dharma’ pāṭhe sei śuddha-bhakti haya jaiva-dharma’ nā padile kabhu bhakti naya

Ten, kto czyta Jaiva-dharmę z pełną wiarą w jej objawienia osiągnie śuddha-

bhakti, jednak ten, kto nie czyta Jaiva-dharmy może nigdy nie osiągnąć

bhakti.

* 220 *

rūpānuga-abhimāna pāṭhe dṛdha haya jaiva-dharma vimukhake dharma-hīna kaya

Pełne wiary czytanie Jaiva-dharmy na pewno wzmocnieni czyjeś abhimāna

jako Rupanugi (wyznawcą Śri Rupa Goswamiego). Ten, kto czuje wstręt do

czytania Jaiva-dharmy jest oczywiście pozbawiony religijnych zasad.

yāvat jīvana jei pade jaiva-dharma bhaktimān sei jāne vṛthā jñāna-karma

Ten, kto z pełną wiarą czyta Jaiva-dharmę przez całe życie będzie

wyposażony w bhakti, i na pewno zda sobie sprawę z daremności jñāny i

karmy.

kṛṣṇera amala-sevā labhi’ seī nara sevā-sukhe magna rahe sadā kṛṣṇa -para

Taki człowiek, w pełni poświęcony Śri Śri Radha-Kryszna Yugala-

Kiśora, po osiągnięciu amala-prema-sevy, pozostaje wiecznie pogrążony w

błogostanie nieskazitelnej miłosnej służby.

Tak kończy czterdziesty rozdział Jaiva Dharmy

- "Najwyższe bogactwo"

Koniec trzeciej części pt.: Samāpti