ISSN 1689-6858 - wcm.opole.pl · Specyfiką Oddziału Okulistycznego są pacjenci słabo widzący i...

wcm.opole.pl - październik 2009 �

ISSN 1689-6858

W numerze:Oddział Okulistyczny

wcm.opole.pl - październik 2009�

Oddział Okulistyczny„Wartości, które posiadamy składają się z cegiełek pracy wielu ludzi, rów-

nież tych, którzy kończą lub zakończyli już swoją pracę zawodową. Pamiętaj-my o wczorajszych współtwórcach obecnych osiągnięć”.

Oddział Okulistyczny Wojewódzkiego Centrum Medycznego kontynuuje tradycje Oddziału Okulistycznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego, ist-niejącego od 1952 r. W powojennym Opolu i na Opolszczyźnie, pierwszymi okulistami byli; dr Sergiusz Karpowicz i jego żona Wanda. Przybyli oni z nakazem pracy Ministra Zdrowia 14 grudnia 1949 roku z Kliniki Okuli-stycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Dr Sergiusz Karpowicz (1908-1983), z bo-gatą przeszłością naukowo-dydaktyczną (prace badawcze z zakresu anatomii u prof. dr med. Edwarda Lotha, wykłady z optyki fizjologicznej na Wyższych Uczelniach Sztuk Plastycznych w Łodzi, Warszawie, Krakowie i Wrocławiu), rozpoczyna żmudną pracę organizacyjną i usługową ,,Pioniera Służby Zdrowia Województwa Opolskiego”. Powstają przychodnie okulistyczne: miejska, po-wiatowa i wojewódzka, a następnie Oddział Okulistyczny Szpitala Wojewódz-kiego. W ciągu 25 lat pracy dla okulistyki opolskiej, dr Sergiusz Karpowicz wprowadził leczenie oparzeń oczu za pomocą iniekcji podspojówkowych krwi własnej pacjenta (metoda nowosybirska), która przez wiele lat z różnymi mody-fikacjami była standardem w leczeniu oparzeń. Zainicjował i rozwijał pracę ba-dawczą APA (Actio Preventiva Antistrabismatica), zalecane wczesne badanie wad refrakcji u dzieci między 6 - 12 miesiącem życia, a w przypadku dużych wad wczesne zapisywaniu okularów. Uczestniczył w wielu zjazdach i szkole-niach krajowych i zagranicznych prezentując swoje prace z zakresu strabologii (dziedzina medycyny zajmująca się diagnostyką i leczeniem zeza). Wykształcił około 50 lekarzy z I i II° specjalizacji. W roku 1974 odszedł na emeryturę. Był człowiekiem o wysokiej kulturze osobistej i wielkim poczuciu odpowie-dzialności zawodowej. Jego następcą i również wieloletnim ordynatorem był dr n. med. Tadeusz Stępień. Funkcję tę pełnił w latach 1974 - 2004.

Idąc z duchem czasu i rozwojem technologicznym już w 1977 roku, za-kupiono z funduszy władz wojewódzkich, pierwszy laser argonowy, który był drugim tego typu aparatem na Śląsku po Klinice Okulistycznej w Katowicach. Rozpoczęto zabiegi laseroterapii retinopatii cukrzycowej, zakrzepów naczyń żylnych siatkówki oraz trabekuloplastykę laserową w niektórych postaciach jaskry. Następnie zakupiono mikroskop operacyjny, dzięki któremu dr Tade-usz Stępień rozpoczął nową erę mikrochirurgii w okulistyce na Opolszczyź-nie. W 1988 roku rozpoczęto operacje zaćmy z wszczepem sztucznej soczewki. W związku z tym dla kwalifikacji i precyzyjnych pomiarów mocy soczewki zakupiono jeden z pierwszych w regionie aparat USG oka.

W listopadzie 1995 roku Oddział Okulistyczny z całą kadrą medyczną i sprzętem medycznym został przeniesiony do Wojewódzkiego Centrum Me-dycznego, a swoją funkcję zawodową ordynatora, do momentu przejścia na emeryturę w 2004 roku kontynuował dr Stępień. W czasie jego ordynatury spe-cjalizację w dziedzinie okulistyki uzyskało kilkudziesięciu lekarzy.

Obecnie Oddział Okulistyczny dysponuje 38 łóżkami w salach 2 i 3 osobo-


wych. Zakres zabiegów chirurgicznych wykonywanych w Oddziale obejmuje: - leczenie operacyjne zaćmy metodą fa-koemulsyfikacji z wszczepem sztucznej soczewki zwijalnej,- leczenie operacyjne różnych typów jaskry,- operacje wieloproceduralne (usunię-cie zaćmy + operacja przeciwjaskrowa

+ wszczep sztucznej soczewki), - leczenie operacyjne odwarstwień siat-kówki, uzupełnione kriopeksją twar-dówki i endotamponadą gałki gazem samorozprężającym się,- leczenie operacyjne zeza u dzieci i dorosłych (poprzedzone diagnostyką w Poradni Dziecięcej i Pracowni Orto-ptycznej WCM),- leczenie operacyjne wczesnych i późnych następstw urazów oka,- leczenie operacyjne aparatu ochronnego oka,- udrażnianie dróg łzowych u niemowląt powyżej 6 miesiąca życia (w znieczu-leniu ogólnym),- leczenie wysiękowej postaci AMD (zwyrodnienia plamki związanego z wie-kiem – Age-related Macular Degeneration) metodą fotodynamiczną z użyciem

werteporfiny (Visudyny). W roku 2005, Oddział jako jeden z pierw-szych ośrodków nieklinicznych w kraju, wprowadził leczenie tą me-todą. Aktualnie jest to jedyny ośrodek na Opolszczyźnie wykonujący tę pro-cedurę.

Plany na najbliższą przyszłość to iniekcje doszklistkowe Lucentisu w leczeniu AMD oraz zabiegi z za-kresu chirurgii ciała szklistego i siat-kówki (zabiegi witreoretinalne).

Mimo, że okulistyka jest specjal-nością chirurgiczną, to niektóre schorzenia oczu wymagają leczenia zachowaw-czego w warunkach szpitalnych. Należą do nich m. in.: ciężkie stany zapalne rogówki, naczyniówki i siatkówki, schorzenia nerwu wzrokowego, urazy na-rządu wzroku - w tym oparzenia oczu, stany zapalne oczodołu przebiegające z wytrzeszczem gałki.

Zespół pracowników Oddziału tworzą lekarze specjaliści chorób oczu,

dr M. Bober-Paluch

dr H. Kardynał-Klimkiewicz

dr E. Kudyba-Jaszczak


przyjmujący również w Wojewódzkiej Przychod-ni Okulistycznej: Bożena Karolakowska-Lach – ordynator Oddziału (zdj. obok), lekarz specja-lista chorób oczu. Urodzona 22.VIII.1953 r. we Wrocławiu. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu, który ukoń-czyła w roku 1978. Po studiach, ze względów ro-dzinnych, przeniosła się do Opola, gdzie po stażu podyplomowym, rozpoczęła pracę w Oddziale Okulistycznym Wojewódzkiego Szpitala Zespo-lonego. Pod kierownictwem dr n. med. Tadeusza Stępnia uzyskała listopadzie 1984 r. Iº specja-lizacji. Jako asystent pracuje w Wojewódzkim

Szpitalu Zespolonym do 1991 r. Z chwilą powstania Przychodni Okulistycznej w nowo otwartym Wojewódzkim Centrum Medycznym, pracuje w Pracow-ni Laserowej, działającej w strukturach Poradni Okulistycznej Cukrzycowej. W marcu 1995 r. uzyskuje IIº specjalizacji z zakresu okulistyki i rozpoczyna pracę jako starszy asystent w przeniesionym do Wojewódzkiego Centrum Me-dycznego Oddziale Okulistycznym. W roku 2004, po przejściu na emeryturę dotychczasowego ordynatora, po wygranym konkursie, obejmuje funkcję Or-dynatora Oddziału Okulistycznego. Jest kierownikiem specjalizacji wielu leka-rzy okulistów, zarówno na I-szy, jak i na II-gi stopień specjalizacji. W nowym trybie specjalizacyjnym prowadzi 3 młodych adeptów okulistyki. Od uzyskania specjalizacji jest nieprzerwanie członkiem Polskiego Towarzystwa Okulistycz-nego, początkowo Oddziału Śląskiego, a obecnie Oddziału Dolnośląskiego. Jest również członkiem Sekcji Jaskry oraz Sekcji Zaćmy i Chirurgii Refrakcyj-nej PTO. Od samego początku swej drogi zawodowej główny nacisk kładzie na szkolenie w chirurgii okulistycznej, uczestnicząc w kursach z zakresu chirurgii zaćmy, chirurgii jaskry, chirurgii odwarstwienia siatkówki, chirurgii witreo-retinalnej oraz leczenia zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem – AMD („Iniekcje doszklistkowe preparatu Lucentis”). Bierze także udział także w wie-lu kursach i konferencjach naukowych, specjalizując się z laseroterapii („Za-biegi laserowe w jaskrze”, „Laseroterapia przedniego i tylnego odcinka oka” i inne). Ponadto uczestniczy w zjazdach naukowych Polskiego Towarzystwa

Okulistycznego, sympozjach Sekcji PTO: Zaćmy i Chirurgii Refrakcyjnej, Jaskry, Retinolo-gicznej, Alergologii, Okulistyki Dziecięcej, a także Sympozjach Szklistkowo-Siatkówkowych organizowanych pod patrona-tem Europejskiego Towarzystwa Witreo-Retinalnego. Mąż - lekarz, specjalista chirurgii urazowej i ortopedycznej oraz rehabili-tacji medycznej. Syn - psycho-log, aktualnie w trakcie studiów

zespół lekarzy


doktoranckich w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Cór-ka - studentka IV roku psychologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Lek. med. Hanna Kardynał-Klimkiewicz - zastępca Ordynatora, Maria Bober-Paluch - Konsultant Wojewódzki z zakresu okulistyki, Katarzyna Stę-pień, Wojciech Sergiel, Rafał Pławszewski, Marzanna Jastrzębska, Marcin Zbiegieni, Ewa Kudyba-Jaszczak, Alina Jabczyńska, Maria Golla-Marasek, Małgorzata Suskiewicz-Wojtyłko, Danuta Woroniecka oraz lekarze w trakcie specjalizacji z okulistyki: Kamila Pustelnik, Małgorzata Misztal, Monika Felbel-Tyszkowska, El-żbieta Sikorska, Katarzyna Piskoń. Pielęgniarką oddzia-łową jest Irena Dąbrowska (zdj. obok), absolwentka Medycznego Studium Zawodowego w Opolu. Od roku 1975 w zawodzie pielęgniarskim. Rolę pielęgniarki koordynującej pełni Elżbieta Ogonowska. Pacjentami opiekuje się zespół 12 pielęgniarek, w tym dwie ze spe-cjalizacją. Za salę zabiegową odpowiada st. piel. Da-nuta Grabuńczyk. Sekretariat prowadzi sekretarka medyczna Joanna Błońska. Personel pomocniczy liczy 5 osób, 3 porządkowe i 2 kuchenkowe.

Specyfiką Oddziału Okulistycznego są pacjenci słabo widzący i niewidomi. Często wymagający szczególnej opieki, pacjenci po urazach oraz do planowych

zabiegów operacyjnych (dorośli i dzieci). Większą część pacjentów stanowią ludzie starsi z różnymi schorzeniami związanymi z wiekiem, co wymaga ze strony personelu pielęgniarskiego wiedzy nie tylko z okuli-styki, ale również interny, geriatrii a nawet psychiatrii. Personel pielęgniarski bierze udział w procesie diagnostyki, leczenia oraz rehabilitacji. Zajmuje się edukacją zdro-wotną i promocją zdrowia. Jest to zespół przygotowany do świadczenia profesjonal-nej i specjalistycznej opieki nad pacjentem.Wyposażenie Oddziału, Sali Operacyjnej i Wojewódzkiej Przychodni Okulistycznej w wysokiej klasy, nowoczesny sprzęt me-dyczny pozwala na stosowanie nowoczes-

nych metod operacyjnych i świadczenie usług na wysokim poziomie. Oddział posiada akredytację Ministra Zdrowia do prowadzenia specjalizacji lekarzy w zakresie okulistyki, dysponuje 7 miejscami szkoleniowymi. Aktualnie są wolne 2 miejsca specjalizacyjne. Tryb postępowania przy przyjęciu do Od-działu Okulistycznego W dniu przyjęcia należy zgłosić się na Izbę Przyjęć szpitala - poziom 0 do gabinetu nr 17. Przy przyjęciu do leczenia w Oddziale Okulistycznym wymagane są następujące dokumenty: dowód osobisty, skiero-wanie do leczenia szpitalnego wystawione przez lekarza okulistę lub lekarza POZ w książeczce RUM, w przypadku osób aktywnych zawodowo - NIP za-


kładu pracy i uaktualniona książeczka ubezpieczeniowa.W przypadku pacjentów przyjmowanych do operacji zaćmy wymagane są

ponadto: skierowanie do leczenia szpitalnego, które było podstawą do wpisu na listę oczekujących na zabieg operacyjny, aktualna konsultacja internistyczna z oceną wydolności krążeniowo-oddechowej, konsultacja stomatologiczna i la-ryngologiczna wykluczające obecność ognisk zapalnych w organizmie, doku-mentacja lekarska dotycząca dotychczasowego ewentualnego leczenia chorób oczu oraz innych istotnych schorzeń ogólnych. Brak wymienionych powyżej dokumentów może spowodować wstrzymanie przyjęcia i odłożenie go na ter-min późniejszy.

Zaleca się wykonanie 2 szczepień przeciwko żółtaczce typu B i legitymowa-nie się zaświadczeniem potwierdzającym ich wykonanie.

Pacjenci przyjmowani do zabiegów operacyjnych powinni na 4-7 dni przed planowanym zabiegiem odstawić pobierane leki przeciwkrzepliwe – jednakże o sposobie ich odstawienia bezwzględnie powinien decydować lekarz inter-nista.

ZAĆMA - (łac. cataracta), to utrata przejrzystości lub zmętnienie soczewki.

Na całym świecie zaćma jest najczęstszą przyczyną ślepoty. Przejrzystość soczewki systematycznie zmniejsza się w ciągu ludzkiego życia. Jednak kie-dy następuje to w znacznym stopniu i względnie wcześnie wówczas mówimy o zaćmie.

Soczewka zawiera białka, których struktura zmienia się w ciągu życia. Powo-duje to, że światło nie może już dłużej przechodzić przez soczewkę swobodnie. Zmętnienie może dotyczyć różnych części soczewki i z różną intensywnością. Część soczewek ulega zmętnieniu głównie w centrum, podczas gdy inne męt-nieją od obwodu. W tych postaciach zmętnienie postępuje z różną szybkością, a pacjenci doświadczają subiektywnych zaburzeń widzenia. Zmętniała soczew-ka rozprasza światło, dlatego obraz widziany przez pacjenta z zaćmą jest zama-zany. Ponieważ kolory są rozproszone, świat nie jest widziany w tych samych barwach. Szczególnemu osłabieniu ulegają kolory niebieskie. Pacjenci z zaćmą często doznają olśnienia podczas patrzenia w kierunku silnego źródła światła.

Występują różne postacie zaćmy, w zależności od średnicy źrenicy, padają-cego światła, stopnia krótkowzroczności - mogą mieć różny wpływ na ostrość wzroku. Zmniejszają wrażliwość na kontrast, powodują kłopoty z czytaniem, dają przejściową krótkowzroczność (pacjent zdejmuje okulary do czytania), czasami powodują jednooczne podwójne widzenie (dwojenie). Główną przy-czyną wystąpienia zaćmy jest wiek pacjenta. Istnieją także zaćmy pourazowe, metaboliczne (np. w przebiegu cukrzycy), toksyczne związane ze sterydotera-pią (zależne od dawki sterydu oraz czasokresu jego stosowania).

Rozwój cywilizacyjny powoduje, iż coraz młodsi ludzie, czynni zawodowo chorują na zaćmę. Jedynym, możliwym leczeniem jest leczenie chirurgiczne. Decyzja o zabiegu musi być podjęta według indywidualnych potrzeb pacjenta. Zawsze należy odpowiedzieć na pytanie, czy upośledzenie widzenia koliduje znacząco z czynnościami wykonywanymi przez chorego. Dotyczy to zarówno życia codziennego, jak i aktywności zawodowej. Przy znacznym zmętnieniu


soczewki nie należy odkładać decyzji o operacji, ponieważ im „twardsza” jest zaćma, tym trudniejszy i obarczony większym ryzykiem powikłań poopera-cyjnych jest zabieg. Istnieją także wskazania medyczne do pilnego usunięcia zmętniałej soczewki. Należą do nich m. in. zwichnięcie soczewki do komory przedniej, zaćma pęczniejąca powodująca wtórną jaskrę, czy też zapalenie bło-ny naczyniowej. Zmętniała soczewka powoduje trudności w ocenie stanu dna oka, co znacznie utrudnia ewentualną diagnostykę i leczenie współistniejących chorób (laseroterapia w przebiegu retinopatii cukrzycowej i AMD, monitoro-wanie leczenia jaskry).Chirurgiczne leczenie zaćmy

Pierwsze świadectwa historyczne dotyczące chirurgicznego leczenia zaćmy pojawiają się ok. 800 r. p.n..e. Wtedy to w starożytnych Indiach wykonywano tzw. rękoczyn zepchnięcia zaćmy do wnętrza oka, by w ten sposób umożliwić choremu ponownie widzenie kształtów i znaków. Prawie 1800 lat później na terenie dzisiejszego Iraku stosowano metodę wyciągania (aspiracji) miękkiej zaćmy przy pomocy pustej w środku igły. I choć podobnie postępowano tak-że w Syrii na przełomie XII i XIII wieku, to metoda ta poszła potem w za-pomnienie. W XVIII wieku, zaczęto wykonywać pierwsze zabiegi ekstrakcji (usunięcia) zaćmy z oka, początkowo tylko w części, ale już w II połowie tego wieku nauczono się usuwać zaćmę z oka w całości. Przez następne 200 lat w metodach operacyjnych niewiele się zmieniło. W 1961 r. wielki polski oku-lista prof. Tadeusz Krwawicz, opracował krioaplikator służący do usuwania zmętniałej soczewki z oka. Jego metoda przez 20 lat była obowiązującą na ca-łym świecie. Lata 70-te, ubiegłego wieku to nowa era zewnątrztorebkowego usuwania zaćmy z wytoczeniem jądra soczewki w całości. Kluczem do sukcesu tej metody było zastosowanie w trakcie zabiegu mikroskopów operacyjnych. Wadą tej metody było jednak duże cięcie, a więc dłuższa rehabilitacja wzroko-wa oraz konieczność stosowania po operacji silnych szkieł okularowych. Stąd też na całym świecie trwały poszukiwania takiej metody operowania zaćmy, która byłaby pozbawiona tych niedogodności. Stosunkowo szybko, zamiast grubych niewygodnych szkieł okularowych pojawiły się sztuczne soczewki ze specjalnego plastiku, które wszczepiano do oka. Wysiłki naukowców i le-karzy praktyków, szły również w kierunku zmniejszenia cięcia operacyjnego. Druga połowa ubiegłego stulecia, to szybki rozwój technologii materiałowej, szczególnie pojawienie się komputerów oraz nowych możliwości sprzętowych. Dzięki tej rewolucji także w okulistyce, możliwy był gwałtowny rozwój tech-nik operacyjnych - pojawienie się nowoczesnej, skomplikowanej aparatury, a także nowych materiałów wszczepialnych. Podobnie, jak w zabiegach endo-, czy laparoskopowych „małe” cięcie w mikrochirurgii oka, stało się możliwe z chwilą skonstruowania urządzeń pozwalających na rozdrobnienie zmętniałej soczewki i usunięcie tego materiału przez mały otwór. Aparaty te wykorzystują energię ultradźwięków, światło lasera neodymowego lub aplikowaną pod wy-sokim ciśnieniem wiązkę płynu. Najbardziej jednak powszechnym sposobem emulsyfikacji jądra soczewki jest użycie ultradźwięków, czyli tzw. fakoemulsy-fikacja. Równolegle z postępem techniki operacyjnej udoskonalano tworzywa, kształty i rozmiary wszczepianych sztucznych soczewek. Dążono do produkcji soczewek o największej biokompatybilności, czyli takich, dzięki którym od-


czyn zapalny ze strony oka był jak najmniejszy, przy jednoczesnym zacho-waniu doskonałych właściwości optycznych, zapewniających wysoką jakość widzenia. Wprowadzenie małego cięcia operacyjnego wymusiło zastosowanie soczewek zwijalnych, mieszczących się w małym cięciu. W Europie Zachod-niej preferowane są soczewki akrylowe, często z żółtym filtrem odcinającym pasmo niebieskie światła widzialnego, w celu zmniejszenia szkodliwego dzia-łania na siatkówkę oka promieniowania ultrafioletowego. Natomiast w Stanach Zjednoczonych powszechne stosowane są soczewki silikonowe. Aktualnie obowiązującą i powszechnie stosowaną metodą chirurgicznego leczenia zaćmy jest zewnątrztorebkowe jej usunięcie z jednoczesnym wszczepieniem sztucznej soczewki bez konieczności zakładania szwu. Operacja wykonywana tą metodą ma jednak swoją ujemną stronę - pozbawia bowiem oko zdolności do akomo-dacji (akomodacja to zmiana krzywizny soczewki umożliwiająca człowiekowi dobre widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka). Tak więc po zabiegu koniecz-ne jest zastosowanie okularowych szkieł korekcyjnych do widzenia z bliskiej odległości, a czasami przy istnieniu wady refrakcji przedoperacyjnej również do dali. Dostępne są już sztuczne soczewki akomodacyjne, nie wymagające do-datkowych szkieł korekcyjnych po zabiegu operacyjnym. Jednakże, nie każde oko kwalifikuje się do zastosowania takiej soczewki. Niestety, soczewki te nie są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Podczas zabiegu usuwania zaćmy, aby wszczep sztucznej soczewki leżał we właściwym miejscu, pozostawia się tylną torebkę soczewki. Po upływie miesięcy lub lat od zabiegu torebka ta może ulec zmętnieniu (stan ten nazywa-my „zaćmą wtórną”). Zmętnienie to usuwane jest za pomocą prostego zabiegu laserowego, wykonywanego ambulatoryjnie. Zabieg ten jest bezbolesny.

Dzięki doskonale wyposażonej sali operacyjnej w wysokiej klasy najno-wocześniejszy mikroskop operacyjny oraz system do usuwania zaćmy - (tzw. fakoemulsyfikator) oraz możliwości zastosowania akrylowych, zwijalnych so-czewek wewnątrzgałkowych, Oddział Okulistyczny WCM może wykonywać wszystkie opisane powyżej zabiegi. Rocznie wykonuje się ok.1000 operacji. Należy jednak podkreślić, że decyzje o wyborze metody operacyjnej oraz ro-dzaju wszczepianej soczewki podejmowane są indywidualnie, po uprzednim badaniu okulistycznym pacjenta. W jego trakcie, ocenie poddawany jest rodzaj i stopień twardości zaćmy, współistniejące schorzenia okulistyczne (jaskra, ze-spół PEX, AMD, przebyte stany zapalne naczyniówki), ewentualny przebyty uraz oka, inne współistniejące choroby (cukrzyca, nadciśnienie, schorzenia kar-diologiczne) oraz wiek pacjenta.

Wojewódzka Przychodnia Okulistyczna Oddział Okulistyczny Wojewódzkiego Centrum Medycznego sprawu-

je kompleksową opiekę ambulatoryjną przed i poszpitalną nad pacjentem, w oparciu o specjalistyczne poradnie okulistyczne oraz pracownie, działające w ramach Wojewódzkiej Przychodni Okulistycznej. Wszystkie one mieszczą się na pierwszym piętrze w budynku D. Wojewódzka Przychodnia Okulistycz-na została uruchomiona 14 października 1991 roku i była jedną z pierwszych Przychodni, jakie powstały w ramach dzisiejszego Wojewódzkiego Centrum Medycznego. Kadrę stanowili w całości lekarze z Oddziału Okulistycznego

wcm.opole.pl - październik 2009�0

Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Opolu. Przez 4 lata - tj. do czasu prze-niesienia do WCM całego Oddziału, Przychodnia systematycznie rozwijała się o kolejne Poradnie i Pracownie.

Aktualnie w jej strukturze znajdują się:Okulistyczna Poradnia KonsultacyjnaPoradnia Jaskrowa z Pracownią Perymetrii StatycznejPoradnia Dziecięca Leczenia Zeza i NiedowidzeniaPoradnia OrtoptycznaPoradnia Okulistyczna Cukrzycowa z Pracownią LaseroterapiiPracownia Angiografii FluoresceinowejPracownia OCTGabinet Zabiegowy.

Okulistyczna Poradnia Konsultacyjna, prowadzona jest przez lek. med. Danutę Wo-

roniecką - specjalistę chorób oczu (zdj. obok). Poradnia zajmuje się opieką poszpitalną nad

pacjentami leczonymi w Oddziale Okulistycz-nym, szczególnie po operacjach okulistycz-nych, prowadzeniem kolejki oczekujących na operację zaćmy, konsultowaniem pacjentów ze schorzeniami okulistycznymi na rzecz oddzia-łów WCM oraz Wojewódzkiego Specjalistycz-nego Zespołu Neuropsychiatrycznego, a także leczeniem zachowawczym chorób oczu.

Aby wpisać się na listę oczekujących na operację zaćmy, należy zgłosić się do rejestracji Przychodni Specjalistycznych WCM, ze skierowaniem w książeczce RUM od lekarza okulisty stwierdzają-cym konieczność wykonania operacji. Do Przychodni należy zgłosić się oso-biście i własnoręcznym podpisem wyrazić zgodę na wpis do kolejki. W czasie tej wizyty pacjent zostaje poddany badaniom okulistycznym stwierdzającym stopień zaawansowania zaćmy oraz obecność ewentualnych współistniejących chorób oczu. Jednocześnie ustala się przewidywany termin operacji. Przed za-biegiem zalecane jest wykonanie szczepień przeciwko żółtaczce typu B. Na miesiąc przed planowanym terminem operacji, pacjent zostaje listownie po-informowany o konieczności zgłoszenia się do Oddziału dla wykonania obli-czeń mocy sztucznej soczewki. W tym celu wykonuje się badania biometryczne (ocena długości gałki ocznej), keratometrię (ocena stopnia krzywizny rogówki oka), a przy pomocy specjalnego programu komputerowego określa się wartość soczewki wszczepialnej podczas operacji. Wykonuje się również badanie USG oka, dla oceny struktur oka znajdujących się za soczewką. Podczas tej wizyty ustalany jest ostateczny termin przyjęcia do zabiegu usunięcia zaćmy. Pacjent jest także informowany o konieczności wykonania przed zabiegiem konsultacji specjalistycznych (internistycznej, stomatologicznej i laryngologicznej).

Obecnie na liście osób oczekujących na zabieg usunięcia zaćmy w Oddziale Okulistycznym figuruje 1765 osób. Czas oczekiwania na zabieg wynosi około 1,5 roku.

wcm.opole.pl - październik 2009 ��

Poradnia Jaskrowa z Pracownią Perymetrii Statycznej, W związku z bardzo dużą ilością pacjentów chorujących na jaskrę, już

w 1991 roku utworzono w województwie opolskim Poradnię Jaskrową, prowa-dzoną przez dr Marię Gollę-Marasek. Poradnia zajmuje się przede wszystkim leczeniem pacjentów z rozpoznaną jaskrą i pomocą dla innych poradni zajmu-jących się diagnostyką jaskry.

Od początku działalności, Poradnia dysponuje polomierzem komputerowym – statycznym, obecnie nowej generacji. Badanie na tym aparacie w odróżnie-niu od typowych aparatów, jest krótsze, mniej męczące dla pacjenta - przez co obarczone mniejszym błędem. W trud-nych diagnostycznie przypadkach, ist-nieje możliwość wykorzystania światła o innej barwie zwiększając czułość bada-nia. Okresowo, Poradnia dysponuje moż-liwością wykonania badania topografii tarczy n. II HTR i od niedawna GDX (w Pracowni OCT WCM). Jaskra, jest odmianą neuropatii nerwu wzrokowego, w której ciśnienie wewnątrzgałko-we i inne dotychczas nieznane czynniki (w tym czynnik krążeniowy), powodują uszkodzenie i zanik nerwu wzrokowego. Jest to choroba nieuleczalna dopro-wadzająca czasem do całkowitej i nieodwracalnej utraty wzroku. Przewiduje się, że w roku 2010 na świecie ok. 4,5 miliona ludzi będzie dotkniętych ślepotą obu oczu spowodowanej jaskrą. Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe jest od dawna uznawane za główny czynnik ryzyka jaskry. Ciśnienie wewnątrz-gałkowe wzrasta, gdy występuje nierównowaga pomiędzy produkcją cieczy wodnistej a jej odpływem. Proces ten odbywa się w obszarze beleczkowania (określanego również jako tzw. kąt przesączania), którego struktury tworzą ro-dzaj filtra, przez który ciecz wodnista (ciecz wypełniająca przednią część oka) powinna wypływać w takiej samej ilości jaka jest produkowana. Najczęściej istnieją dwie przyczyny zahamowania odpływu, które powodują dwa główne typy jaskry. 1. Jaskra pierwotna otwartego kąta (JOK), w której zbyt wysokie ciśnie-nie w gałce ocznej spowodowane jest zaczopowaniem oczek lub zapadnięciem przestrzeni beleczkowania. 2. Jaskra zamkniętego kąta (JZK), wywołana nawracającym lub chronicz-nymi stanami podwyższonego ciśnienia, powstającymi w wyniku nadmierne-go zbliżania się tęczówki do rogówki, znacznie ograniczającego lub zamyka-jącego przestrzeń beleczkowania. Podstawowym badaniem diagnostycznym badającym budowę anatomiczną kąta przesączania jest gonioskopia (badanie to jest możliwe do wykonania, w każdej podstawowej poradni okulistycznej, tak samo jak pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego i określenie zakresu pola widzenia). Poradnia Jaskrowa wykonuje badania konsultacyjne gonioskopii w przypadkach skomplikowanych lub w przypadku kwalifikacji do zabiegów laserowych ułatwiających odpływ (irydotomia w jaskrze zamkniętego kąta lub

piel. M. Kiziak

wcm.opole.pl - październik 2009��

trabekuloplastyka w jaskrze otwartego kąta) lub zabiegów mikrochirurgicznych (trabekulektomii). Podstawową metodą leczenia jaskry pozostaje jednak odpo-wiednio dobrana farmakoterapia. Asortyment leków poszerza się z roku na rok, a „Państwo” doceniając znaczenie problemu w dużym stopniu finansuje koszt leków. Dzięki nowoczesnemu leczeniu coraz większa ilość osób ma szansę na zachowanie dobrego widzenia, pod warunkiem wczesnej diagnostyki i syste-matycznego leczenia.

Poradnia Dziecięca Leczenia Zeza i Niedowidzenia, prowadzona jest przez lek. med.

Alinę Jabczyńską (zdj. obok) - specja-listę chorób oczu. W Poradni, pracuje również specjalista chorób oczu Mar-cin Zbiegieni. Poradnia, jako jedna z dwóch na Opolszczyźnie, zajmuje się głównie diagnostyką, leczeniem zeza i niedowidzenia.

Rodzice lub opiekunowie dziecka, którzy zauważą nieprawidłowe usta-wienie oczu od urodzenia lub w wieku późniejszym, powinni niezwłocznie zgłosić się do okulisty. Nie można cze-

kać, jeżeli zez jest jawny, należy zbadać dziecko jak najprędzej!Przyczyny zeza są różne, mogą to być wrodzone wady oka: zaćma, scho-

rzenie rogówki, zwyrodnienia siatkówki, wady refrakcji czyli nadwzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm, zaburzenia unerwienia mięśni ocznych, prze-wodzenia lub inne zmiany. Lekarz po wstępnym zbadaniu dziecka - ocenie wi-dzenia, ruchomości gałek ocznych i po wykonaniu testów, najczęściej jeżeli jest to konieczne, wykonuje badania po atropinizacji - czyli uzyskaniu całkowitego porażenia mięśni zwieraczy źrenic tzw. cyklop legii (odwracalny, krótkotrwały stan szerokich źrenic, niezbędny do dokładnego zbadania wady). Następnie wy-konywane są szczegółowe badania autorefraktometrem komputerowym, skia-skopia, badanie w lampie szczelinowej oraz dokładna ocena dna oka. Po wy-konaniu tych badań stwierdza się rodzaj zeza i wykonuje dalszy ciąg leczenia - dobór okularów korekcyjnych lub ćwiczenia. W przypadku niedowidzenia zlecane jest zasłanianie oczu czyli obturacja, a następnie cykle ćwiczeń pleo-ptycznych. Jeżeli istnieje konieczność, dziecko kwalifikowane jest do leczenia operacyjnego, jednakże musi to być poprzedzone wszystkimi możliwymi ba-daniami i ćwiczeniami. Operacje wykonywane są w Oddziale okulistycznym lub dziecko kierowane jest do innej specjalistycznej placówki w zależności od rodzaju zeza.

Leczenie zeza i niedowidzenia daje bardzo dobre efekty, jeżeli wykryte jest odpowiednio wcześnie oraz systematycznie i dokładnie wykonywane są wszyst-kie zalecenia. Należy przekonać dziecko i rodziców o konieczności noszenia okularów korekcyjnych, systematycznie kontrolować widzenie i ustawienie oczu i przynajmniej raz w roku oceniać wadę refrakcji i dno oczu. U dzie-cka w czasie rozwoju fizjologicznego ulegają zmianie parametry oka - długość


i wielkość gałki ocznej, co powoduje zmianę refrakcji, dlatego tak ważna jest systematyczna kontrola przez okulistę. Dużą część badanych stanowią wcześ-niaki - dzieci z obciążeniami okołoporodowymi i wrodzonymi wadami. Ta gru-pa dzieci musi być objęta szczególną opieką i kontrolą okulistyczną. Dzieci po laserofotokoagulacji siatkówek, po porażeniach, rehabilitowane, po operacjach okulistycznych oraz leczone neurologicznie wymagają ciągłego, systematycz-nego nadzoru okulistycznego.

W Poradni przyjmowanych jest rocznie około 4,5 tys. dzieci. Jednakże, nie zaspakaja to w pełni potrzeb naszego województwa, szczególnie w dobie kom-puteryzacji, różnorodnych multimediów, telefonizacji komórkowej. Dlatego rodzice powinni dbać o oczy swoich pociech. Zawsze staramy się przyjąć i leczyć wszystkie dzieci.

Poradnia Ortoptyczna, prowadzona przez mgr tyflopedagoga, dy-

plomowaną ortoptystkę Marzenę Żółtaniecką. W Opolu, Gabinet ortoptyczny działa już

od lat 60-tych, wówczas w ramach Woje-wódzkiej Poradni Okulistycznej mieszczącej się przy ul. Mickiewicza. Sukcesywnie wypo-sażany był w niezbędny i nowoczesny sprzęt. Diagnostyka zeza, podwójnego widzenia i za-burzeń widzenia przestrzennego świadczona jest dla oddziałów: okulistycznego, neurolo-gicznego, neurochirurgicznego, ortopedycz-nego oraz chirurgii szczękowo-twarzowej. Leczeniem zasadniczym, zeza i niedowidze-

nia, objęte są dzieci do 16 roku życia z terenu całego województwa oraz wo-jewództw ościennych. Dzieci kierowane do leczenia przez lekarzy okulistów, bądź rodzice samodzielnie zgłaszają się z problemami. Po wielostopniowej diagnozie poddawane są leczeniu zachowawczemu, a jeśli ono zawodzi, lecze-niu „gabinetowemu”. Ostatecznością jest leczenie operacyjne, które prowadzo-ne jest w ramach oddziału okulistycznego, a rehabilitacja pozabiegowa odbywa się w Poradni.

Wśród dzieci z uszkodzonym narządem wzroku znajdują się dzieci z zaburze-niami widzenia obuocznego, popularnie nazywanego zezem. Jest to stała liczba w populacji wynosząca 4-8 %, natomiast 2–5 % dzieci ma niedowidzenie. Zez będący zewnętrzną manifestacją nierównowagi mięśniowej jest wtórny, podsta-wowym problemem i przyczyną tego stanu jest utrata równowagi sensorycznej i idące za nią zmiany adaptacyjne w postaci niedowidzenia, zaburzeń lokaliza-cyjnych i procesu koordynacji wzrokowo-ruchowej, jak również nieprawidło-wości w ustawieniu głowy lub całej sylwetki. Leczenie tych nieprawidłowości, poprzedzone dokładną diagnozą, powinno być rozpoczęte jak najwcześniej, ponieważ eliminacja tych procesów przystosowawczych jest możliwa tylko na etapie kształtowania się procesów widzenia, a niemożliwa po jego zakończeniu. Najbardziej dynamiczny rozwój funkcji korowych widzenia, których pierwsze przejawy pojawiają się w 4-6 miesiącu życia dziecka, to 2-4 rok życia dziecka.

Marzena Żółtaniecka


Zainicjowane, doskonalą się do 6-7 roku życia. Leczenie ortoptyczne, to dzia-łania natury reedukacyjnej. Jest to zaplanowane i systematycznie stosowane pobudzanie czynności wyższych ośrodków mózgowych, które kontrolują wra-żenia wzrokowe i działanie mięśni ocznych, a tym samym koordynację całego procesu widzenia. Celem nadrzędnym jest uzyskanie widzenia obuocznego, po-przedzonego wyrównaniem ostrości wzroku. W ostatnich latach, w związku z obowiązkiem badań przesiewowych wśród wcześniaków, rozpoczęto również rehabilitację wzrokową najmłodszych pacjentów.

W Poradni Zezowej i Pracowni Ortoptycznej, odbywają się praktyki zawodo-we studentów Politechniki Wrocławskiej (Wydziału Inżynierii Optycznej i Op-tometrii) oraz staże do specjalizacji z zakresu okulistyki dziecięcej i pediatrii.

Systematyczność, indywidualizacja, zaufanie, wysoki poziom usług, pogod-na atmosfera pracy to dewizy pracowników poradni i pracowni ortoptycznej, a uśmiech dziecka przy kolejnym badaniu czy ćwiczeniu daje satysfakcję z pracy.

Poradnia Okulistyczna Cukrzycowa z Pracownią Laseroterapii, prowadzona przez lek. med. Małgorzatę

Suskiewicz - Wojtyłko (zdj. obok) - specjalistę chorób oczu, a wspiera ją zespół lekarzy spe-cjalistów: Rafał Pławszewski, Marzanna Ja-strzębska oraz Małgorzata Misztal - rezydent w trakcie specjalizacji z okulistyki.

O k u -l i s tyczna P o r a d n i a L a s e r o -wa rozpoczęła swoją działalność w roku 1991. W Poradni znajdują się dwa lasery; neodymowy YAG - służący do laserowania struktur przedniego odcinka oka oraz argo-nowy do leczenia przedniego i tylnego od-cinka oka ze szczególnym uwzględnieniem chorób naczyniówki i siatkówki. Działanie

lasera neodymowego YAG na tkankę, polega na gwałtownym wybuchowym mechanizmie optyczno-akustycznym. Energia lasera zawarta jest w bardzo krótkim impulsie. W miejscu skupienia energii powstaje mikroeksplozja, któ-ra rozrywa okoliczną tkankę. Działanie tego lasera przypomina więc działanie noża chirurgicznego. Z tego też powodu wykorzystywany jest do przecinania różnego rodzaju cyst powiek, spojówek tęczówki, przecinania zrostów przed-nich i tylnych (po urazach czy operacjach), przecinania zaćm wtórnych, torebki przedniej i tylnej soczewki (tzw. zabieg kapsulotomii), oraz w leczeniu jaskry, głównie zabieg iridektomii. Laser argonowy działa na tkanki przez efekt ter-miczny. Promieniowanie optyczne zostaje przekształcone w ciepło i powoduje koagulację laserowej tkanki. Wskazania kliniczne do zabiegów laserem argono-wym obejmują: uzupełnienie operacyjnego leczenia odwarstwienia siatkówki, blokadę otworów i przedarć siatkówki (bez leczenia operacyjnego), koagulację obwodowych zmian degeneracyjnych siatkówki, leczenie retinopatii cukrzy-

dr M. Jastrzębska


cowej i innych rodzajów retinopatii, leczenie zmian zakrzepowych żyły środ-kowej siatkówki, leczenie zmian naczyniowych, leczenie zmian chorobowych okolicy plamki (zapalnych i zwyrodnieniowych). Najczęściej wykonywanym zabiegiem laserowym w Poradni jest laserokoagulacja siatkówki w przebiegu jednego z najcięższych powikłań cukrzycy tj. retinopatii cukrzycowej. Zabieg wykonywany jest w oparciu o wynik angiografii fluoresceinowej i optycznej koherentnej tomografii. Stąd bardzo ważna jest współpraca pomiędzy Poradnią Laserową, Poradnią Angiografii Fluresceinowej i OCT, a także Poradnią Oku-listyczną Cukrzycową.

Retinopatia cukrzycowa Cukrzyca jest chorobą ogólnoustrojową, w przebiegu której występuje wie-

le powikłań okulistycznych. Według WHO, jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty na świecie. Najcięższym i najczęściej występującym powikłaniem jest retinopatia i makulopatia cukrzycowa, czyli zmiany w obrębie siatkówki i cen-trum siatkówki czyli plamki żółtej. Częstość występowania retinopatii w prze-biegu cukrzycy wzrasta z długością jej trwania i wiekiem pacjenta. Światowe statystyki podają, że po 10-15 latach trwania cukrzycy u 50 %, a po 20-25 la-tach u 75-90 % chorych stwierdza się objawy retinopatii cukrzycowej. Ponadto innymi czynnikami ryzyka są hiperglikemia, zmiany hormonalne (w okresie dojrzewania i okresie ciąży, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia oraz czynniki genetyczne.

Obraz dna oka w retinopatii cukrzycowej jest bardzo charakterystyczny, od początkowej retinopatii prostej (mikrotętniaki, ogniska twardych wysięków, krwotoczni, obrzęki), poprzez retinopatię przedproliferacyjną (z dodatkowy-mi ogniskami miękkich wysięków i nieprawidłowościami naczyniowymi) do retinopatii proliferacyjnej z nowotwórstwem naczyniowym, z proliferacjami naczyniowo-glejowymi. Efektem zejściowym jest całkowite, trakcyjne odwar-stwienie siatkówki, prowadzące do nieodwracalnej ślepoty. Stąd tak ważna jest wczesna diagnostyka tej choroby (badanie dna oka, angiografia fluoresceinowa, OCT) i odpowiednie leczenie. Podstawowym leczeniem retinopatii i maku-lopatii cukrzycowej jest fotokoagulacja laserowa siatkówki, która stabilizu-je ostrość wzroku i spowalnia postęp choroby. Leczenie farmakologiczne ma działanie wspomagające (stosowane są leki uszczelniające naczynia, przeciw-krwotoczne, poprawiające przepływ krwi, leki o działaniu antyagregacyjnym, fibrynolitycznym). Należy podkreślić, iż podstawowym warunkiem skuteczne-go leczenia okulistycznego jest dobre wyrównanie cukrzycy i towarzyszących jej zaburzeń metabolicznych. Jeśli choroba postępuje wykonywany jest zabieg operacyjny – witrektomia. Do innych metod leczenia zalicza się iniekcje do-szklisktowe sterydów lub inhibitorów VEGF (naczyniowego czynnika wzrostu naczyń). Najważniejsza w leczeniu retinopatii cukrzycowej jest profilaktyka, stąd istotna jest bardzo dobra współpraca z pacjentem, gdyż leczenie retinopa-tii i makulopatii cukrzycowej jest wielokierunkowe i długotrwałe. U chorych z cukrzycą typu I, badanie okulistyczne pierwszorazowe powinno być wykona-ne w ciągu 5 lat od zachorowania lub jeśli istnieje możliwość w chwili zdiagno-zowania cukrzycy. Natomiast u chorych na cukrzycę typu II badanie pierwszo-razowe musi być wykonane w momencie rozpoznania choroby. Częstotliwość


następnych kontroli okulistycznych zależy od stopnia zaawansowania zmian chorobowych na dnie oka. Należy pamiętać, że koszty leczenia prewencyjne-go retinopatii stanowią 1/6 kosztów leczenia ślepoty. Wielu chorych z cukrzy-cą, nigdy nie jest badanych przez okulistę, stąd ważna jest współpraca lekarza pierwszego kontaktu z diabetologiem i okulistą.

Pracownia Angiografii Fluoresceinowej z Pracownią OCT, prowadzona jest przez lek. med. Wojciecha Sergiela - specjalistę chorób

oczu. W pracowni OCT pracują również lekarze specjaliści: Marcin Zbiegieni, Ewa Kudyba-Jaszczak oraz lek. med. Kamila Pustelnik - w trakcie specjalizacji z okulistyki. W WCM działa od początku jego istnienia (gabinet 223 I piętro). Poprzednio funkcjonowała w ramach Oddziału Okulistycznego Szpitala Woje-wódzkiego. Jej prekursorem był dr Sergiusz Karpowicz. Do roku 2007 była je-dyną Pracownią w województwie opolskim. W Pracowni Angiografii Dna Oczu, wykonywanych jest rocznie ok. 1000 angiografii i 400 badań obrazowych bez podania kontrastu. Pacjentami są nie tylko mieszkańcy województwa opolskie-

go. Od roku 2005 Pracownia dysponu-je nowoczesną funduskamerą FF 450 z cyfrowym torem wizyjnym i cyfrowym systemem archiwizacji danych. Pacjent po otrzymaniu od lekarza okulisty, skie-rowania do badań rejestruje się gabine-cie nr 223 osobiście lub telefonicznie (077 45 20 176) w godz. 9.00 – 14.00.

Angiografia fluoresceinowa dna oczu, jest jedną z podstawowych metod diagnostycznych w chorobach siatków-ki i naczyniówki. W wielu przypadkach

bez tego badania nie można ustalić prawidłowego rozpoznania i zastosować właściwego leczenia. Oparta jest na klinicznym wykorzystaniu zjawiska flu-orescencji tzn. emisji światła o określonej długości fali pod wpływem światła pobudzającego. Badanie polega na podaniu dożylnym barwnika 10 % soli so-dowej fluoresceiny po oświetleniu go niebieskim światłem pobudzającym fluo-resceinę do luminescencji z wykonaniem szeregu zdjęć obrazujących krążenie siatkówkowo naczyniówkowe oraz zmiany patologiczne dna oczu.

Wskazaniem do wykonania badania są:- nabyte choroby plamki - zwyrodnienie plamki związane z wiekiem AMD, wysoka krótkowzroczność, centralna retinopatia surowicza, otwory siatkówki,- choroby naczyniowe siatkówki - zakrzep żyły centralnej siatkówki, zator tęt-nicy centralnej siatkówki, retinopatia cukrzycowa i inne retinopatie,- zespół pociągania szklistkowo-siatkówkowego, błony przedsiatkówkowe, choroby zapalne siatkówki,- dystrofie siatkówki - choroba Stargardta, żółtkowate zwyrodnienie plamki, zwyrodnienie barwnikowe siatkówki,- urazy siatkówki i naczyniówki oraz zmiany pourazowe,- guzy siatkówki, schorzenia nerwu wzrokowego, stany zapalne, zwyrodnienia, obrzęki.

dr W. Sergiel i piel. J. Gózdź


Przeciwwskazania do badania: Ogólny zły stan zdrowia oraz wiek pacjenta. Powyżej 75 roku życia, o ile nie

ma bezwzględnych wskazań do badania. Po zawale i udarze mózgu do 6 mie-sięcy od zdarzenia za zgodą lekarza prowadzącego. Przeciwwskazaniami są też, zaawansowana niewydolność serca i choroba wieńcowa, padaczka, terminalna choroba nowotworowa, niewydolność nerek i wątroby, nasilona alergia z prze-bytymi reakcjami wstrząsowymi na leki, ciąża. Badania nie wykonuje się też u dzieci do 10 roku życia, oraz osób z którymi nie można nawiązać współpracy przy badaniu.

Działania uboczne Fluoresceiny to zmiana zabarwienia skóry i moczu, nud-ności, wymioty, zaczerwienienie skóry, świąd, pokrzywka, nadmierne kichanie. Niezwykle rzadko zdarzają się poważniejsze powikłania takie jak: omdlenia, obrzęk krtani, skurcz oskrzeli i wstrząs anafilaktyczny. Dlatego też zawsze przed badaniem przeprowadzany jest szczegółowy wywiad, a po badaniu pa-cjent przez 30 minut pozostaje pod opieką medyczną.

Pracownia Optycznej Tomografii Siatkówki OCTDziała od września 2008 roku – gabinet

nr 240 (I piętro), jako jedyna w wojewódz-twie opolskim. Utworzenie Pracowni było możliwe dzięki zakupieniu przez Szpital nowoczesnego spektralnego tomogra-fu (OCT) „Cirrus” firmy Zeiss. Podobne urządzenia, jednakże starszej generacji znajdują się w Klinikach Okulistycznych Katowic i Wrocławia. Rejestracja odbywa się w gabinecie nr 240 osobiście lub tele-fonicznie (077 45 20 173) do godz. 11.00,

w godz. 11.00 – 14.00 w gabinecie nr 223. Aktualnie miesięcznie wykonywa-nych jest ponad 250 badań. Optyczna tomografia siatkówki jest stosunkowo nową techniką obrazowa-nia tkanek, pozwalającą na nieinwazyjne i zupełnie nieszkodliwe wniknięcie w struktury tkanki oka. Została wprowadzona w roku 1992 przez Fujimoto, następnie udoskonalona przez grupę polskich naukowców z Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu, dzięki którym wprowadzono spektralne OCT. Żadne z urządzeń diagnostycznych stosowanych w okulistyce nie odgrywało dotych-czas tak istotnej roli w rozpoznawaniu, monitorowaniu i leczeniu chorób oczu. Zasada działania spektralnego OCT jest podobna do ultrasonografii, jednak za-miast ultradźwięków używane jest światło, którego źródłem jest dioda super-luminescencyjna SLED. Emitowane światło z zakresu podczerwieni trafia do badanej tkanki, gdzie ulega częściowo pochłonięciu, odbiciu i rozproszeniu. Powracająca po odbiciu od tkanki wiązka światła na zasadzie analizy fourie-rowskiej widma, przetwarzana jest na obraz cyfrowy i zapisywana w postaci obrazu - skanu barwnego o wysokiej rozdzielczości. W przypadku spektralnego OCT stosowane jest widmo światła o szer. ok. 50 nm, co pozwala na uzyska-nie powtarzalnych wyników o wysokiej rozdzielczości. Badanie OCT pozwala na diagnostykę i monitorowanie schorzeń tylnego odcinka gałki ocznej. Urzą-

dr K. Pustelnik


dzenie pozwala na szczegółową i nieinwazyjną analizę morfologiczną - ocena zniekształceń fizjologicznego obrazu, jak i ocenę morfometryczną - możliwość pomiarów określonych struktur, analizę grubości wielkości zmian oraz ocenę 3 D - uzyskanie skanów trójwymiarowych z możliwością analizy poszczególnych warstw. Cyfrowy zapis wykonanych badań pozwala na analizę porównawczą, daje możliwości oceny progresji bądź remisji schorzenia. Jest najbardziej za-awansowaną i szybko rozwijającą się techniką diagnostyczną w okulistyce XXI wieku.Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem AMD(Age related Macular Degeneration), jest postępującą z wiekiem chorobą plam-ki centralnej części siatkówki, odpowiadającej za ostrość widzenia, poczucie kontrastu i barw. AMD jest główną przyczyną znacznego obniżenia ostrości widzenia u pacjentów po 65 roku życia, a także wiodącą przyczyną utraty wi-dzenia centralnego, mogącą doprowadzić do ślepoty. Początkowo dotyczy jed-nego oka. Patologia ta może dotyczyć także osób po 50 roku życia. W ciągu roku może wystąpić u 10-15 %, a po upływie 5 lat nawet u 40 % populacji. Na świecie AMD stwierdzono u 30 mln osób. W Polsce choruje 1,2 miliona ludzi. Rocznie stwierdza się ok. 5 mln nowych przypadków a w Polsce 120 tys. Częstość występowania AMD w Europie u osób po 60 roku życia określa się na poziomie 3 %, po 70 roku życia na poziomie 30 %. Z tych względów AMD zaczęto określać jako epidemia ślepoty XXI wieku. Występują dwa typy zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem, najczęstszą jest postać sucha AMD, zwana inaczej zanikową, dotyczy 90 % przypadków. Charakteryzuje się wolnym przebiegiem, łagodnym pogorszeniem ostrości widzenia. Wczes-ne stadium suchego AMD to druzy, są to małe białawe złogi, gromadzące się w najgłębszych warstwach siatkówki, prowadząc do uszkodzenia fotorecep-torów komórek siatkówki, przekazujących bodźce wzrokowe do mózgu. Wy-stępują mroczki i metamorfopsje - linie proste zaczynają być zniekształcone i faliste. Druga forma to wysiękowa postać AMD, ma gwałtowny przebieg ze znacznym i szybko postępującym pogorszeniem widzenia wywołanym obec-nością neowaskularyzacji podsiatkówkowej - CNV (central neovascularisation). Jednym z czynników odpowiedzialnych za wystąpienie wysiękowej formy AMD jest białko VEGFA, odpowiedzialne za wzrost nowych nieprawidłowych naczyń krwionośnych, z których przeciek powoduje rozwarstwienie siatkówki, zniszczenie fotoreceptorów i uszkodzenie widzenia centralnego. Etiologia cho-roby nie jest całkowicie poznana. W etiopatogenezie AMD bierze udział wiele czynników. Najważniejszym z nich jest wiek, pomiędzy 50-65 rokiem życia choruje 25 % populacji, następnie płeć, u kobiet ryzyko wystąpienia jest więk-sze. Ważne są uwarunkowania genetyczne, wykazano, iż ryzyko wystąpienia AMD u krewnych osoby chorującej, jest 20 krotnie wyższe. Palenie papierosów 5 krotnie zwiększa ryzyko wystąpienia AMD. Choroby serca i układu krążenia powodują zaburzenia przepływu krwi w tkankach oka i sprzyjają rozwojowo AMD. Otyłość powoduje obniżenie poziomu karotenoidów-luteiny i zeaksanty-ny, substancji, które wymieniają wolne rodniki tlenowe. Nadmierna ekspozycja na słońce, a szczególnie promieniowanie UV, wpływa uszkadzająco na komórki nabłonka barwnikowego i doprowadza do przyspieszenia uszkodzenia siatków-ki zmysłowej. Niedostateczna podaż antyoksydantów, nadmierne spożywanie


alkoholu, pokarmów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol, sprzyja powstawaniu wolnych rodników tlenowych uszkadzających siatków-kę. Diagnostyka AMD obejmuje badanie ostrości wzroku na tablicach Snellena i EDTRS, badanie poczucia kontrastu na tablicach Peli Robsona, biomikrosko-pie, test Amslera, mikroperymeytrie, angiografię fluoresceinową (AF), indocja-ninową (ICG) oraz optyczną tomografię siatkówki (OCT).Jak leczyć AMD ?

Leczenie suchego AMD sprowadza się do monitorowania przebiegu choroby i jej spowalniania poprzez stosowanie preparatów bogatych w antyoksydanty, do których zaliczamy witaminę C, E, cynk, miedź, selen oraz glutation. Karote-noidy, luteina i zeaksantyna to barwniki naturalne występujące w plamce żółtej, działają jako filtr promieniowania UV oraz silny antyoksydant. Udowodniono, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, a zwłaszcza DHA, znacząco obniżają ryzyko rozwoju AMD. Ważna jest zmiana stylu życia; zaprzestanie pa-lenia, obniżenie wagi, unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce. Konieczne są regularne okulistyczne badania kontrolne. W postaci wysiękowej AMD, dostęp-ne są 3 zarejestrowane leki. Lucentis jest przeciwciałem przeciwko VEGF-A, zatrzymuje dalsze uszkodzenie oka, może cofnąć powstałe wcześniej zmiany. Jest podawany w postaci zastrzyków do wnętrza oka (iniekcje doszklistkowe), co 4 tygodnie przez 3 miesiące, następnie w przypadkach pogorszenia widze-nia. U 70 % pacjentów powoduje zachowanie, a nawet poprawę widzenia, wy-maga jednak powtarzalnego stosowania. Avastin, nie został zarejestrowany do stosowania w leczeniu AMD. Część okulistów stosuje go w wysiękowej postaci AMD ze względu na zbliżone działanie do Lucentisu i znacznie niższą cenę. Jest dopuszczony do stosowania w leczeniu nowotworów piersi i jelita grubego. Visudyne - lek zarejestrowany do terapii wysiękowej postaci AMD. Zastoso-wany dotychczas u 700 tys. pacjentów. Posiada unikalny mechanizm działania, zamyka przeciekające naczynia krwionośne odpowiedzialne za zmiany wysię-kowe postaci AMD. Visudynę stosuje się w terapii fotodynamicznej PDT-Pho-todynamic Therapy. Jest podawana do żyły przedramienia w dawce obliczonej indywidualnie dla pacjenta. Następnie aktywowany jest wiązką światła lasera diodowego o długości fali 689 nm, którego ognisko obejmuje błonę podsiat-kówkową co powoduje uszkodzenie śródbłonka patologicznych naczyń i ich

zamknięcie. W Gabinecie Zabiegowym wykonuje się:

- drobne zabiegi okulistyczne na aparacie ochronnym oka, płukanie kanalików łzowych u niemowląt do 6 miesiąca życia (lek. med. Mar-cin Zbiegieni), badanie okulistyczne noworodków poddawanych fototerapii w przebiegu żółtaczki poporodowej (zdj. dotyczy tego badania). Praca w wielozadaniowej specjalistycznej przychodni

nie byłaby możliwa bez dobrze wykształconego i zaangażowanego zespołu pie-lęgniarek, do którego należą: Mieczysława Kiziak, Barbara Poleszczuk, Iwo-na Babczyszyn, Jadwiga Gózdź, Sylwia Radzik, Irena Nowak, Brygida Mika. Dzięki wiedzy i wielkiemu doświadczeniu potrafią znakomicie i w pełni profe-sjonalnie funkcjonować w każdej z wymienionych powyżej poradni.

wcm.opole.pl - październik 2009�0

Publiczny Samodzielny Zakład Opieki ZdrowotnejWojewódzkie Centrum Medyczne45-418 Opole, Al. W. Witosa 26e-mail: [email protected] www.wcm.opole.plRedaktor Naczelny „wcm.opole.pl” - Wiesław Duda, e-mail: [email protected] Sekretariat Dyrektora (0-77) 45 20 745, 54 13 745, fax (0-77) 45 20 123 Kancelaria (0-77) 45 20 124, 54 13 124 Informacja dla pacjentów (0-77) 45 20 711, 54 13 711, (0-77) 45 79 067 Rejestracja Główna (0-77) 45 20 111, 54 13 111Skład i druk: Eurocent, 45-049 Opole, ul. Dwernickiego 4, tel. 077 44 10 777, [email protected] str. okładki: dr Bożena Karolakowska-Lach

ISSN 1689-6858 - wcm.opole.pl · Specyfiką Oddziału Okulistycznego są pacjenci słabo widzący i...

Documents

Transcript of ISSN 1689-6858 - wcm.opole.pl · Specyfiką Oddziału Okulistycznego są pacjenci słabo widzący i...